Tài liệu Nâng cao hiệu quả xnk -

Lêi nãi ®Çu ViÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ më vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, cïng víi ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña hµng lo¹t c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp míi: doanh nghiÖp tnh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn.. vµ kÐo theo sù s«i ®éng cña mét thÞ tr-êng trµn ngËp hµng ho¸. V× vËy,khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng mang ®Çy tÝnh c¹nh tranh th× kh«ng cã con ®-êng nµo kh¸c lµ ph¶i n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh qua viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy cµng mang tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Th«ng qua xuÊt nhËp khÈu chóng ta cã ®iÒu kiÖn n¾m b¾t vµ tiÕp cËn nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt trªn thÕ giíi, thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n-íc ngµy cµng hiÖn ®¹i ph¸t triÓn, kÝch thÝch vµ më réng nhu cÇu trong n-íc, ®-a cuéc sèng con ng-êi ngµy cµng v¨n minh hiÖn ®¹i, khai th¸c triÖt ®Ó tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña ®Êt n-íc vµ thÕ giíi trªn c¬ së ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ chuyªn m«n ho¸ quèc tÕ. Xu h-íng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ viÖc héi nhËp vµo c¸c tæ chøc tù do ho¸ mËu dÞch AFTA, APEC ®· ®-a ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña n-íc ta sang mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi cã nhiÒu thuËn lîi nh-ng còng kh«ng Ýt khã kh¨n. Do ®ã ®ßi hái ph¶i ®iÒu chØnh l¹i ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®Ó ho¹t ®éngxuÊt nhËp khÈu thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶ to lín cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Êt n-íc. NhËn thøc ®-îc sù phøc t¹p vµ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, còng nh- tr-íc ®ßi hái thùc tÕ cña viÖc hoµn thiÖn, n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu, cïng víi kiÕn thøc ®-îc trang bÞ t¹i nhµ tr-êng vµ nh÷ng t×m hiÓu thùc tÕ trong ®ît thùc tËp cu«Ý kho¸ t¹i C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T- vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å, ®Ó ®i s©u nghiªn cøu vÊn ®Ò hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu t«i m¹nh d¹n chän ®Ò tµi nghiªn cøu "Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T- vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å ". §Ò tµi nµy nh»m môc ®Ých tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò cèt lâi cña nghiÖp vô kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ë C«ng 1 ty XuÊt nhËp khÈu vµ T- vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å, tõ ®ã ®-a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T- vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å. LuËn v¨n tèt nghiÖp ®-îc chia lµm ba ch-¬ng chÝnh: Ch-¬ng I nhËp khÈu. : Lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt Ch-¬ng II : Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ë C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T- vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å. Ch-¬ng III : Mét sè biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ë C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T- vÊn - DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å. §Ò tµi nµy ®-îc hoµn thµnh d-íi sù h-íng dÉn cña PGS.TiÕn sü NguyÔn KÕ TuÊn vµ víi sù gióp ®ì cña c« TrÇn thÞ Kim Dung- KÕ to¸n tr-ëng - C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ T- vÊn DÞch vô §o ®¹c B¶n ®å. §©y lµ mét ®Ò tµi réng vµ phøc t¹p, l¹i do nh÷ng h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é còng nh- thêi gian nªn ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. KÝnh mong ®-îc sù gãp ý, bæ sung cña c¸c thµy c« ®Ó ®Ò tµi ®-îc hoµn thiÖn h¬n. 2 Ch-¬ng I: Lý luËn chung vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt NhËp khÈu I. XuÊt nhËp khÈu vµ vai trß trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. 1. B¶n chÊt vµ tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. 1.1 Kh¸i niÖm kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ sù trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c n-íc th«ng qua hµnh vi mua b¸n. Sù trao ®æi ®ã lµ mét h×nh thøc cña mèi quan hÖ x· héi vµ ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ riªng biÖt cña c¸c quèc gia. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ sù më réng cña c¸c quan hÖ mua b¸n trong n-íc vµ ngoµi n-íc. Tr-íc ®©y, khi ch-a cã quan hÖ trao ®æi hµng ho¸, c¸ nh©n mçi con ng-êi còng nh- mçi quèc gia ®Òu tù tho¶ m·n lÊy c¸c nhu cÇu cña m×nh, lóc ®ã mäi nhu cÇu cña con ng-êi còng nh- cña quèc gia bÞ h¹n chÕ. Quan hÖ mua b¸n trao ®æi hµng ho¸ xuÊt hiÖn khi cã sù ra ®êi cu¶ qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ chuyªn m«n ho¸, së h÷u t- nh©n vÒ t- liÖu s¶n xuÊt. Cïng víi sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt vµ t¸c ®éng cña nh÷ng quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan, ph¹m vi chuyªn m«n hãa vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi ngµy cµng réng, nã v-ît ra khái mét n-íc vµ h×nh thµnh nªn c¸c mèi quan hÖ giao dÞch quèc tÕ. Chuyªn m«n ho¸ vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ cµng s©u s¾c, c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ cµng ®-îc më réng, c¸c n-íc cµng cã sù phô thuéc lÉn nhau vµ h×nh thµnh c¸c mèi quan hÖ bu«n b¸n víi nhau. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ qu¸ tr×nh bu«n b¸n gi÷a c¸c n-íc víi nhau, lµ lÜnh vùc ph©n phèi, l-u th«ng hµng ho¸ víi n-íc ngoµi . 3 1.2 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c n-íc th«ng qua bu«n b¸n nh»m môc ®Ých kinh tÕ tèi ®a. Trao ®æi hµng ho¸ lµ mét h×nh thøc cña c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ x· héi vµ ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ riªng biÖt cña c¸c quèc gia. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu lµ lÜnh vùc quan träng nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c n-íc tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ lµm giµu cho ®Êt n-íc. Ngµy nay, khi qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®ang diÔn ra hÕt søc s©u s¾c, kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®-îc xem nh- lµ mét ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mäi quèc gia. Thùc tÕ cho thÊy, kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ tån t¹i chø ch-a nãi g× ®Õn ph¸t triÓn nÕu tù c« lËp m×nh kh«ng quan hÖ kinh tÕ víi thÕ giíi. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®· trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn v× nã cho phÐp thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ n©ng cao møc tiªu dïng cu¶ d©n c- mét quèc gia. BÝ quyÕt thµnh c«ng trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhiÒu n-íc lµ më réng thÞ tr-êng quèc tÕ vµ t¨ng nhanh xuÊt khÈu s¶n phÈm hµng ho¸ qua chÕ biÕn cã hµm l-îng kü thuËt cao. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh doanh xuÊt nhËp khÈu g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. X· héi cµng ph¸t triÓn, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ diÔn ra ngµy cµng s©u s¾c. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh mèi quan hÖ phô thuéc kinh tÕ ngµy cµng t¨ng lªn. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng v× thÕ mµ ngµy cµng më réng vµ phøc t¹p. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ x· héi gi÷a c¸c quèc gia. ChÝnh sù kh¸c nhau ®ã nªn ®Òu cã lîi lµ mçi n-íc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng cô thÓ phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ cña m×nh ®Ó xuÊt nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ cÇn thiÕt kh¸c. §iÒu quan träng lµ mçi n-íc ph¶i x¸c ®Þnh cho ®-îc nh÷ng mÆt hµng nµo mµ n-íc m×nh cã lîi nhÊt trªn thÞ tr-êng c¹nh tranh quèc tÕ. Sù gia t¨ng cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu xÐt vÒ kim ng¹ch còng nh- chñng lo¹i hµng ho¸ ®· lµm cho vÊn ®Ò lîi Ých cña mçi quèc gia 4 ®-îc xem xÐt mét c¸ch ®Æc biÖt chó träng h¬n. NhiÒu c©u hái ®· ®-îc ®Æt ra: T¹i sao Mü l¹i nhËp cµ phª vµ xuÊt l-¬ng thùc? T¹i sao NhËt l¹i xuÊt hµng c«ng nghiÖp vµ chØ nhËp nguyªn liÖu th«? T¹i sao mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn nh- ViÖt Nam l¹i cã thÓ hy väng ®Èy m¹nh kinh doanh xuÊt nhËp khÈu? Lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña nhµ kinh tÕ häc David Ricardo (1817 ) ®· gi¶i thÝch mét c¸ch c¨n b¶n vµ cã hÖ thèng nh÷ng c©u hái nµy. Theo thuyÕt lîi thÕ so s¸nh, nÕu mét quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp h¬n so víi c¸c quèc gia kh¸c trong s¶n xuÊt hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm, th× quèc gia ®ã vÉn cã thÓ tham gia vµo kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®Ó t¹o ra lîi Ých cña m×nh. NghÜa lµ, nÕu quèc gia nµy tham gia vµo kinh doanh xuÊt nhËp khÈu th× nã cã thÓ thu ®-îc lîi Ých kh«ng nhá. Khi tham gia vµo kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp trong s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ sÏ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt chóng cã Ýt bÊt lîi nhÊt ( ®ã lµ nh÷ng hµng hãa cã lîi thÕ t-¬ng ®èi ) vµ nhËp khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt chóng bÊt lîi lín nhÊt ( ®ã lµ c¸c hµng ho¸ kh«ng cã lîi thÕ t-¬ng ®èi ). Khi tham gia vµo kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, c¸c quèc gia nµy sÏ thu ®-îc lîi Ých kh«ng nhá. Lý thuyÕt lîi thÕ t-¬ng ®èi ( hay so s¸nh ) cña David Ricardo ®· gi¶i thÝch ®-îc c¬ chÕ lîi Ých khi kinh doanh xuÊt nhËp khÈu diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸c nhau. Tuy nhiªn, ng-êi ta còng thÊy r»ng, kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vÉn diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia khi gi÷a chóng cã c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh¸ gièng nhau. Ch¼ng h¹n, sù trao ®æi bu«n b¸n « t« lµ kh¸ ph¸t triÓn gi÷a Mü vµ NhËt; ®iÒu t-¬ng tù còng x¶y ra ®èi víi mÆt hµng ®iÖn tö gi÷a c¸c n-íc T©y ¢u. Râ rµng lµ, kh«ng cã thÕ lùc nµo b¾t buéc hai n-íc ph¶i bu«n b¸n víi nhau nÕu mét n-íc kh«ng cã lîi. C¸c quèc gia hoµn toµn tù do trong viÖc lùa chän mÆt hµng còng nh- ®èi t¸c bu«n b¸n cã kh¶ n¨ng ®em l¹i lîi Ých cao cho hä. Nh÷ng lîi Ých mµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®em l¹i ®· lµm cho th-¬ng m¹i vµ thÞ tr-êng thÕ giíi trë thµnh nguån lùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ nguån tiÕt kiÖm n-íc ngoµi, lµ nh©n tè kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, cña khoa häc c«ng nghÖ. Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu võa lµ cÇu nèi kinh tÕ cña mçi quèc gia víi c¸c n-íc kh¸c trªn toµn thÕ giíi, võa lµ 5 nguån hËu cÇn cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña toµn x· héi v¨n minh h¬n, thÞnh v-îng h¬n. ChÝnh v× vËy, nã ®-îc coi lµ bé phËn cña ®êi sèng hµng ngµy. NhËn thøc râ rµng nh÷ng ®iÒu ®ã, §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®· cã nh÷ng b-íc ®i ®óng ®¾n trong ®-êng lèi ®èi ngo¹i cña m×nh. Víi chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ vµ ®a ph-¬ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, më cöa ®· lµm cho nÒn kinh tÕ n-íc ta sèng dËy, ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng trong nh÷ng n¨m qua ®· thu hót ®-îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. ChÝnh v× vËy, t¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh " TiÕp tôc thùc hiÖn ®-êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp, tù chñ, më réng, ®a ph-¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i víi tinh thÇn ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n-íc trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn. Hîp t¸c nhiÒu mÆt song ph-¬ng vµ ®a ph-¬ng víi c¸c n-íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc trªn nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ cña nhau, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò tån t¹i vµ tranh chÊp b»ng th-¬ng l-îng." ( V¨n kiÖn §¹i héi VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ). 2.C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu, nhËp khÈu chñ yÕu 2.1 C¸c h×nh thøc nhËp khÈu - NhËp khÈu uû th¸c - NhËp khÈu trùc tiÕp - NhËp khÈu ®æi hµng - NhËp khÈu t¸i xuÊt 2.2 C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu - XuÊt khÈu hµng ho¸ d-íi c¸c h×nh thøc trao ®æi hµng ho¸, hîp t¸c s¶n xuÊt vµ gia c«ng quèc tÕ. - XuÊt khÈu thiÕt bÞ toµn bé, thiÕt bÞ lÎ, vËt t- phô tïng cho s¶n xuÊt. - ChuyÓn khÈu- t¹m nhËp t¸i xuÊt. - C¸c dÞch vô nh- lµm ®¹i lý, uû th¸c cho c¸c tæ chøc n-íc ngoµi. - Ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ ViÖt Nam ë n-íc ngoµi. 6 3.Néi dung c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ë c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu . 3.1 Néi dung ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu . Th«ng th-êng néi dung ho¹t ®éng bao gåm c¸c néi dung sau: 3.1.1. Nghiªn cøu thÞ tr-êng Kh¸c víi mua b¸n trong n-íc, kinh doanh nhËp khÈu diÔn ra trªn thÞ tr-êng thÕ giíi, ng-êi kinh doanh th-êng ë c¸c n-íc kh¸c nhau, hµng ho¸ bu«n b¸n ®-îc chuyÓn qua biªn giíi cña mçi n-íc,mçi n-íc l¹i cã mét chÝnh s¸ch, thÓ lÖ vµ tËp qu¸n th-¬ng m¹i kh¸c nhau. Ng-êi kinh doanh ph¶i gi¶i ®¸p nhiÒu c©u hái nh-: Mua b¸n hµng ho¸ g× ? ë ®©u ? víi ai ? vµo thêi ®iÓm nµo ? gi¸ c¶ vµ chÊt l-îng ra sao ? thanh to¸n b»ng h×nh thøc g×, ®ång tiÒn nµo ? ... C«ng viÖc nghiªn cøu thÞ tr-êng bao gåm: a1. Nghiªn cøu thÞ tr-êng trong n-íc Tr-íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i n¾m ch¾c t×nh h×nh trong n-íc vÒ c¸c mÆt cã liªn quan ®Õn viÖc xuÊt nhËp khÈu - NhËn biÕt hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu - Doanh nghiÖp n¾m ch¾c c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é tËp qu¸n cña n-íc liªn quan ®Õn viÖc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. a2. Nghiªn cøu thÞ tr-êng n-íc ngoµi Nghiªn cøu thÞ tr-êng n-íc ngoµi theo c¸c khÝa c¹nh chñ yÕu: ®Æc tÝnh hµng ho¸, thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng, chÝnh s¸ch tËp qu¸n th-¬ng m¹i, t×nh h×nh tµi chÝnh, tÝn dông, ®iÒu kiÖn chuyªn chë vµ bèc xÕp, n¾m ch¾c c¸c ®iÒu kiÖn vÒ phÈm chÊt vµ chñng lo¹i hµng, ®Æc tÝnh thÞ tr-êng nh- dung l-îng thÞ tr-êng, gi¸ thÞ tr-êng. 7 a3. Lùa chän ®èi t-îng giao dÞch. Trªn cïng mét thÞ tr-êng, cïng mét lo¹i hµng cã rÊt nhiÒu nhµ kinh doanh kh¸c nhau, v× vËy khi lùa chän cÇn t×m hiÓu vÒ: th¸i ®é chÝnh trÞ cña ®èi t-îng giao dÞch, kh¶ n¨ng kinh tÕ , lo¹i h×nh doanh nghiÖp, ph¹m vi kinh doanh, vèn vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña ®èi t¸c , uy tÝn cña ®èi t¸c trªn thÞ tr-êng ®ã. Lùa chän ®èi t-îng giao dÞch nªn dïng c¸c ph-¬ng ph¸p nh- qua s¸ch b¸o, tµi liÖu, qua t- vÊn cña nhµ n-íc , qua ®iÒu tra trùc tiÕp hoÆc bu«n b¸n thö ®Ó t×m hiÓu dÇn. 3.1.2. LËp ph-¬ng ¸n giao dÞch LËp kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng giao dÞch gåm nhiÒu chi tiÕt trong ®ã cã c¸c vÊn ®Ò sau: - Lùa chän mÆt hµng kinh doanh xuÊt hoÆc nhËp khÈu - X¸c ®Þnh sè l-îng hµng xuÊt hoÆc nhËp khÈu - Lùa chän thÞ tr-êng - kh¸ch hµng - ph-¬ng thøc giao dÞch . - Lùa chän thêi ®iÓm, thêi gian giao dÞch. - C¸c biÖn ph¸p ®Ó ®¹t môc tiªu lùa chän trªn nh- chiªu ®·i, mêi kh¸ch, qu¶ng c¸o, ®Çu t- x©y dùng c¬ së vËt chÊt... - Nh÷ng tÝnh to¸n ®Ó luËn chøng cho c¸c môc tiªu vµ c¸c biÖn ph¸p trªn dù b¸o kÕt qu¶ c«ng viÖc giao dÞch ph¶i x¸c ®Þnh. 3.1.3. Giao dÞch, ®µm ph¸n tr-íc khi ký kÕt hîp ®ång. 3.1.4. Ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ ViÖc giao dÞch ®µm ph¸n nÕu cã kÕt qu¶ sÏ dÉn tíi viÖc ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th-¬ng. H×nh thøc v¨n b¶n cña hîp ®ång lµ b¾t buéc ®èi víi c¸c ®¬n vÞ xuÊt nhËp khÈu cña n-íc ta trong quan hÖ víi n-íc ngoµi 3.1.5. Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ångxuÊt nhËp khÈu Sau khi ®· ký kÕt hîp ®ång, c¸c bªn cã nghÜa vô thùc hiÖn hîp ®ång. 8 3.2 Quy tr×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. Quy tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ®-îc biÓu diÔn qua s¬ ®å sau: T¹o nguån hµng vµ kh¸ch hµng xuÊt khÈu §µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu kh©u Nh÷ng thñ tôc cÇn thiÕt cho hîp ®ång xuÊt khÈu Buéc bªn nhËp khÈu më L/C nÕu thanh to¸n theo L/C Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu ChuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu KiÓm tra chÊt l-îng hµng xuÊt khÈu Thuª tµu l-u c-íc nÕu gi¸ CIF TkhÈu Mua b¶o hiÓm Lµm thñ tôc h¶i quan Giao nhËn hµng víi tµu Lµm thñ tôc thanh to¸n 9 Quy tr×nh nhËp khÈu hµng ho¸ ®-îc biÓu diÔn qua s¬ ®å sau: Lùa chän ®èi t¸c Ký kÕt hîp ®ång Nh÷ng h-íng dÉn cÇn thiÕt lµm giÊy tê thñ tôc Më tÝn dông Ph¸i tµu ®Õn tiÕp nhËn vËn chuyÓn hµng ho¸ Lµm b¶o hiÓm vËn chuyÓn hµng ho¸ Hµng ®Õn KiÓm tra chøng tõ vµ tr¶ tiÒn Thñ tôc h¶i quan Khai b¸o h¶i quan NghiÖm thu hµng hãa Båi th-êng nhËp khÈu 10 Lµm thñ tôc h¶i quan NÕu nhËp khÈu uû th¸c thØ tõ b-íc thñ tôc h¶i quan ta thªm b-íc: Giao hµng cho kh¸ch hµng QuyÕt to¸n b»ng ngo¹i tÖ TÝnh ra tiÒn trong n-íc (theo néi tÖ ) Thêi gian quyªt to¸n Kh¸ch hµng nhËn, kiÓm tra, xö lý NhËn tiÒn hoa hång ( tiÒn mÆt hoÆc chøng tõ) Thêi kú thanh to¸n chøng tõ 4. Vai trß xuÊt nhËp khÈu trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ë n-íc ta. XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ lµ mét ho¹t ®éng n»m trong lÜnh vùc ph©n phèi vµ l-u th«ng hµng ho¸ cña mét qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng nh»m môc ®Ých liªn kÕt s¶n xuÊt víi tiªu dïng cña n-íc nµy víi n-íc kh¸c. Ho¹t ®éng ®ã kh«ng chØ diÔn ra gi÷a c¸c c¸ thÓ riªng biÖt mµ lµ cã sù tham gia cña toµn bé hÖ thèng kinh tÕ víi sù ®iÒu hµnh cña Nhµ n-íc. ChÝnh v× vËy, xuÊt nhËp khÈu cã vai trß to lín trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia. NÒn s¶n xuÊt x· héi mét n-íc ph¸t triÓn nhthÕ nµo phô thuéc rÊt lín vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh nµy. Th«ng qua xuÊt nhËp khÈu cã thÓ lµm t¨ng ngo¹i tÖ thu ®-îc, c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n, t¨ng thu cho ng©n s¸ch nhµ n-íc, kÝch thÝch ®æi míi c«ng nghÖ, tiÕp cËn ®-îc ph-¬ng thøc qu¶n lý vµ kinh doanh míi, c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o sù c¹nh tranh cña hµng ho¸ néi vµ ngo¹i, n©ng cao møc sèng cña ng-êi d©n. §èi víi nh÷ng n-íc mµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cßn thÊp nhn-íc ta, nh÷ng nh©n tè tiÒm n¨ng : tµi nguyªn thiªn nhiªn, lao ®éng. Nh÷ng 11 yÕu tè thiÕu hôt : vèn, kü thuËt, thÞ tr-êng vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý. ChiÕn l-îc xuÊt nhËp khÈu cã vai trß quan träng ®èi víi n-íc ta, ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn nay. VÒ thùc chÊt chiÕn l-îc nµy lµ gi¶i ph¸p më cöa nÒn kinh tÕ nh»m tranh thñ vèn vµ kü thuËt cña n-íc ngoµi, kÕt hîp chóng víi tiÒm n¨ng trong n-íc vÒ lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó t¹o ra sù t¨ng tr-ëng m¹nh cho nÒn kinh tÕ gãp phÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch chªnh lÖch víi c¸c n-íc giµu. Víi ®Þnh h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña §¶ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ th-¬ng m¹i nãi riªng ph¶i ®-îc coi lµ mét chÝnh s¸ch c¬ cÊu cã tÇm quan träng chiÕn l-îc nh»m phôc vô qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. ChÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu ph¶i tranh thñ ®-îc tíi møc cao nhÊt nguån vèn kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña n-íc ngoµi nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng. I. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. 1. Quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶. 1.1. HiÖu qu¶ kinh doanh Khi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò hiÖu qu¶ cã thÓ ®øng trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau ®Ó xem xÐt. NÕu xÐt theo hiÖu qu¶ cuèi cïng th× hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ hiÖu sè gi÷a kÕt qu¶ thu vÒ vµ chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶ ®ã, trong ®ã kÕt qu¶ chØ ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh tÕ thu ®-îc nh- doanh thu b¸n hµng. §øng trªn gãc ®é nµy th× ph¹m trï hiÖu qu¶ ®ång nhÊt víi ph¹m trï lîi nhuËn. HiÖu qu¶ kinh doanh cao hay thÊp tuú thuéc vµo tr×nh ®é tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tæ chøc qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp. NÕu ®øng trªn gãc ®é yÕu tè riªng lÎ ®Ó xem xÐt th× hiÖu qu¶ thÓ hiÖn tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng sö dông c¸c yÕu tè ®ã trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh, nã ph¶n ¶nh kÕt qu¶ kinh tÕ thu ®-îc tõ viÖc sö dông c¸c yÕu tè tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. ChØ tiªu hiÖu qu¶ lµ mét chØ tiªu chÊt l-îng tæng hîp ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c yÕu tè tham gia qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh ®ång thêi lµ ph¹m trï kinh tÕ g¾n liÒn víi s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¶n ¸nh tr×nh ®é cña nÒn s¶n 12 xuÊt hµng ho¸, s¶n xuÊt hµng ho¸ cã ph¸t triÓn hay kh«ng lµ do hiÖu qu¶ ®¹t ®-îc cao hay thÊp, chØ tiªu hiÖu qu¶ ph¶n ¸nh c¶ vÒ mÆt ®Þnh l-îng vµ c¶ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh. VÒ mÆt ®Þnh l-îng, hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt kinh doanh ph¶n ¸nh mèi t-¬ng quan gi÷a kÕt qu¶ thu ®-îc vµ chi phÝ bá ra. VÒ mÆt ®Þnh tÝnh, nã ph¶n ¸nh ¶nh h-ëng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng yªu cÇu vµ môc tiªu kinh tÕ, nh÷ng môc tiªu vµ yªu cÇu chÝnh trÞ - x· héi. Khi ®øng trªn ph¹m vi kh¸c nhau ®Ó xem xÐt vÊn ®Ò hiÖu qu¶ th× cã thÓ chia hiÖu qu¶ ra nhiÒu lo¹i kh¸c nhau: - NÕu ®øng trªn ph¹m vi toµn x· héi vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó xem xÐt th× ph¹m vi hiÖu qu¶ sÏ lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ hiÖu qu¶ chÝnh trÞ. C¶ hai hiÖu qu¶ nµy ®Òu cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Êt n-íc. Trong thêi kú bao cÊp n-íc ta qu¸ coi träng hai hiÖu qu¶ nµy trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay thùc hiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc bªn c¹nh viÖc b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ, hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn ph¶i chó ý ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi vµ hiÖu qu¶ chÝnh trÞ. §èi víi c¸c n-íc t- b¶n chñ nghÜa, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®Òu nh»m môc ®Ých hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ kinh doanh, cßn mét sè doanh nghiÖp nhµ n-íc nh»m thùc hiÖn mét sè chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. - NÕu ®øng trªn ph¹m vi tõng yÕu tè, tõng doanh nghiÖp riªng lÎ th× cã ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh doanh. HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ®¹t ®-îc sau khi bï ®¾p c¸c kho¶n chi vÒ lao ®éng x· héi. HiÖu qu¶ kinh tÕ ®-îc x¸c ®Þnh th«ng qua so s¸nh gi÷a c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ kinh doanh víi chi phÝ bá ra. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh nh÷ng lîi Ých ®¹t ®-îc tõ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, hiÖu qu¶ kinh doanh chÝnh lµ hiÖu qu¶ lao ®éng x· héi ®-îc x¸c ®Þnh b»ng viÖc so s¸nh gi÷a l-îng lao ®éng h÷u Ých cuèi cïng thu ®-îc víi hao phÝ lao ®éng x· héi. Nh- vËy ®øng trªn c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau ng-êi ta cã thÓ cã quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kh¸c nhau. Tuy nhiªn trong lÜnh vùc qu¶n lý khi gi¶i quyÕt 13 vÊn ®Ò hiÖu qu¶ cÇn ph¶i kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých tr-íc m¾t víi lîi Ých l©u dµi, gi÷a lîi Ých trung -¬ng víi lîi Ých ®Þa ph-¬ng, gi÷a lîi Ých c¸ nh©n, lîi Ých tËp thÓ víi lîi Ých quèc gia. 1.2. HiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. HiÖn nay ë n-íc ta kinh doanh th-¬ng m¹i quèc tÕ cã vai trß ngµy cµng quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. V× vËy, NghÞ QuyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII nhÊn m¹nh:" Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Më réng thÞ tr-êng xuÊt nhËp khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ®· qua chÕ biÕn s©u, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ dÞch vô..."( V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VIII- Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia - 1996) V× vËy, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh th-¬ng m¹i quèc tÕ lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Ó tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, th©m nhËp thÞ tr-êng n-íc ngoµi. N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh th-¬ng m¹I quèc tÕ cßn lµ yªu cÇu tÊt yÕu cña viÖc thùc hiÖn quy luËt tiÕt kiÖm. Kinh doanh th-¬ng m¹i quèc tÕ chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong t¸i s¶n xuÊt x· héi. Khi s¶n xuÊt c¸c hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu, c¸c quèc gia bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh. C¸c tû lÖ trao ®æi ( mua b¸n ) ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ c¶ quèc tÕ. Møc gi¸ vµ t-¬ng quan cña nã kh¸c víi gi¸ trong néi bé cña n-íc xuÊt khÈu. MÆt kh¸c, s¶n phÈm nhËp khÈu tham gia vµo l-u th«ng hµng ho¸ trong n-íc vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, thùc tÕ kh«ng t¸i s¶n xuÊt t¹i n-íc ®ã. Kinh doanh th-¬ng m¹i quèc tÕ th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung b»ng c¸ch lµm ®a d¹ng ho¸ hoÆc lµm t¨ng khèi l-îng gi¸ trÞ sö dông cho nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ mÆt kh¸c lµm t¨ng thu nhËp quèc d©n nhê tranh thñ ®-îc lîi thÕ so s¸nh trong trao ®æi ®èi víi n-íc ngoµi, t¹o thªm tÝch luü cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt trong n-íc, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n trong n-íc. Víi ®Æc thï cña kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ho¹t ®éng kinh doanh nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, m«i tr-êng v¨n ho¸ cña c¸c t¸c nh©n n-íc ngoµi. V× vËy, khi thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh 14 nµy cÇn ph¶i xem xÐt tæng quan c¸c t¸c nh©n ¶nh h-ëng ®Õn nã ®Ó cã c¸c ph-¬ng ph¸p lµm viÖc vµ gi¶i quyÕt c«ng viÖc tèi -u, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh doanh nµy ngµy cµng ph¸t triÓn phï hîp víi xu thÕ chung cña thêi ®¹i vµ ®Þnh h-íng cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta. XÐt vÒ mÆt lý luËn, néi dung c¬ b¶n cña hiÖu qu¶ kinh tÕ trong kinh doanh th-¬ng m¹i quèc tÕ lµ gãp phÇn ®¾c lùc thóc ®Èy nhanh n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ t¨ng thu nhËp quèc d©n cã thÓ sö dông, qua ®ã t¹o thªm nguån tÝch lòy cho s¶n xuÊt vµ n©ng cao møc sèng trong n-íc. 2. Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ 2.1 C¸c quan ®iÓm c¬ b¶n trong viÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét chØ tiªu chÊt l-îng tæng hîp cã liªn quan ®Õn nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau, do ®ã khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cÇn qu¸n triÖt nh÷ng quan ®iÓm sau: - B¶o ®¶m thèng nhÊt gi÷a nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ nhiÖm vô kinh doanh trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®Æc ®iÓm cña n-íc ta lµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa cho nªn ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc tiªu chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña §¶ng vµ Nhµ n-íc. Nã thÓ hiÖn tr-íc hÕt c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp nhµ n-íc ph¶i thùc hiÖn c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh hoÆc c¸c ®¬n hµng nhµ n-íc giao hoÆc c¸c hîp ®ång kinh tÕ nhµ n-íc ký kÕt víi c¸c doanh nghiÖp v× ®ã lµ nhu cÇu, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c©n ®èi nÒn kinh tÕ quèc d©n, nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ vµ chÝnh trÞ nhµ n-íc giao cho doanh nghiÖp ®ßi hái doanh nghiÖp tr-íc hÕt viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i h-íng tíi ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ, cña thÞ tr-êng trong n-íc, lîi Ých quèc gia. - B¶o ®¶m sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých c¸ nh©n, lîi Ých tËp thÓ víi lîi Ých x· héi 15 Quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. tr-íc hÕt nh»m ®¸p øng b¶o ®¶m lîi Ých c¸ nh©n, tËp thÓ ng-êi lao ®éng nh-ng còng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ g©y tæn th-¬ng ®Õn lîi Ých quèc gia mµ cÇn ph¶i g¾n chÆt lîi Ých quèc gia khi n©ng cao lîi Ých c¸ nh©n, lîi Ých tËp thÓ. §ång thêi còng kh«ng v× lîi Ých x· héi mµ lµm tæn th-¬ng ®Õn lîi Ých tËp thÓ, lîi Ých c¸ nh©n ng-êi lao ®éng. - B¶o ®¶m tÝnh toµn diÖn vµ hÖ thèng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh Quan ®iÓm nµy ®ßi hái viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn ph¶i xuÊt ph¸t vµ b¶o ®¶m yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt cña ngµnh, cña ®Þa ph-¬ng vµ c¬ së. Trong tõng ®¬n vÞ c¬ së khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn ph¶i xem xÐt ®Çy ®ñ c¸c mèi quan hÖ qua l¹i, t¸c ®éng cña c¸c tæ chøc , lÜnh vùc trong mét hÖ thèng theo nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh. - B¶o ®¶m tÝnh thùc tiÔn trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Quan ®iÓm nµy ®ßi hái khi ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu, biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi cña ngµnh, cña ®Þa ph-¬ng vµ nh÷ng kh¶ n¨ng thùc tÕ cña doanh nghiÖp trong tõng thêi kú. Cã nh- vËy c¸c chØ tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh mµ doanh nghiÖp ®Ò ra míi cã c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn ®Ó thùc hiÖn. - Ph¶i c¨n cø vµo kÕt qu¶ cuèi cïng c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh. Quan ®iÓm nµy ®ßi hái khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh mét mÆt cÇn ph¶i c¨n cø vµo sè l-îng s¶n phÈm ®· tiªu thô, mÆt kh¸c ph¶i c¨n cø vµo sè l-îng s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt ra, sè l-îng s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm ®Ó x¸c ®Þnh chØ tiªu hiÖu qu¶ vÒ mÆt hiÖn vËt. 2.2 C¸c mèi quan hÖ kinh tÕ chñ yÕu cÇn ph¶i gi¶i quyÕt khi n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mét chØ tiªu chÊt l-îng tæng hîp, cã liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp do ®ã chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh 16 doanh trong c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ chñ yÕu sau ®©y: - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c hµng ho¸ tiªu thô trªn thÞ tr-êng víi hµng ho¸ s¶n xuÊt ra vµ tæng s¶n l-îng.Trong ®ã ph¶i t¨ng tèc ®é tiªu thô hµng ho¸ trªn thÞ tr-êng, gi¶m hµng ho¸ tån kho, b¸n thµnh phÈm, s¶n phÈm dë dang. - Mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é t¨ng kÕt qu¶ lao ®éng sèng vµ chi phÝ chi ra ®Óduy tr× vµ ph¸t triÓn søc lao ®éng.Trong ®ã tèc ®é t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng ph¶i nhanh h¬n tèc ®é t¨ng l-¬ng b×nh qu©n vµ t¨ng tiÒn c«ng lao ®éng. - Mèi quan hÖ gi÷a tèc ®é t¨ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ t¨ng c¸c nguån chi phÝ ®Ó ®¹t kÕt qu¶ ®ã. Trong ®ã t¨ng kÕt qu¶ ph¶i nhanh h¬n t¨ng chi phÝ. - Mèi quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ t¨ng chi phÝ sö dông tµi s¶n l-u ®éng ®Ó ®¹t kÕt qu¶ ®ã. Trong ®ã tèc ®é t¨ng kÕt qu¶ nhanh h¬n chi phÝ tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó ®¹t kÕt qu¶ ®ã. - Mèi quan hÖ gi÷a t¨ng vèn ®Çu t- vµ t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi.Trong ®ã tèc ®é t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi nhanh h¬n tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t- ®Ó ®¹t t¨ng n¨ng lùc míi. 3. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Khi xem xÐt hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i dùa vµo hÖ thèng tiªu chuÈn sau: - Doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr-êng nh-ng ph¶i tu©n thñ sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n-íc. - Ph¶i kÕt hîp hµi hoµ ba lîi Ých kinh tÕ: c¸ nh©n, tËp thÓ, nhµ n-íc. TuyÖt ®èi kh«ng v× lîi Ých c¸ nh©n lµm tæn h¹i lîi Ých tËp thÓ. - Lîi nhuËn doanh nghiÖp kiÕm ®-îc ph¶i dùa trªn c¬ së vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o c¸c quy luËt cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. - Møc thu nhËp thuÇn tuý cña doanh nghiÖp trªn lao ®éng ph¶i th-êng xuyªn t¨ng lªn. 17 §Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ng-êi ta th-êng dùa vµo nhãm chØ tiªu sau: ChØ tiªu *Nhãm chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng - N¨ng xuÊt lao ®éng - KÕt qu¶ s¶n xuÊt trªn mét ®ång chi phÝ tiÒn l-¬ng - Lîi nhuËn b×nh qu©n tÝnh cho mét lao ®éng *Nhãm chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh - Søc s¶n xuÊt cña vèn cè ®Þnh - Søc sinh lîi cña vèn cè ®Þnh HiÖu suÊt sö dông thêi gian lµm viÖc cña m¸y mãc thiÕt bÞ * Nhãm chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vènl-u ®éng - Søc s¶n xuÊt cña vèn l-u ®éng - Søc sinh lîi cña vèn l-u ®éng - Sè ngµy lu©n chuyÓn b×nh qu©n 1 vßng quay - HÖ sè ®¶m nhiÖm cña vèn l-u ®éng * Nhãm chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ tæng hîp - Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu trªn tæng chi phÝ s¶n xuÊt vµ tiªu thô - Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu trªn mét ®ång vèn s¶n xuÊt - Doanh lîi theo chi phÝ - Doanh lîi theo vèn s¶n xuÊt - Doanh lîi kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu thuÇn 18 C«ng thøc x¸c ®Þnh Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu trong kú Tæng sè lao ®éng b×nh qu©n trong kú Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu trong kú Tæng sè lao ®éng b×nh qu©n trong kú Lîi nhuËn trong kú Tæng sè lao ®éng b×nh qu©n trong kú Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu trong kú Sè d- b×nh qu©n vèn cè ®Þnh trong kú Lîi nhuËn trong kú Vèn cè ®Þnh b×nh qu©n trong kú Thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña MMTB Thêi gian lµm viÖc theo thiÕt kÕ Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu trong kú Vèn l-u ®éng b×nh qu©n trong kú Lîi nhuËn trong kú Vèn l-u ®éng b×nh qu©n trong kú 365 ngµy Sè vßng quay vèn l-u ®éng Vèn l-u ®éng b×nh qu©n trong kú Doanh thu tiªu thô ( trõ thuÕ ) Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu trong kú Tæng chi phÝ s¶n xuÊt vµ tiªu thô trong kú Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu trong kú Vèn kinh doanh b×nh qu©n trong kú Lîi nhuËn trong kú Tæng chi phÝ tiªu thô vµ s¶n xuÊt trong kú Lîi nhuËn trong kú Vèn kinh doanh b×nh qu©n trong kú Lîi nhuËn trong kú Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu thuÇn C¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông c¸c yÕu tè riªng lÎ ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông tõng yÕu tè tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, c¸c chØ tiªu nµy cµng lín ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông c¸c yÕu tè cµng cao, ®ång thêi nã còng ph¶n ¸nh mét khÝa c¹nh nµo ®ã hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. III. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn hiÖu qu¶ xuÊt nhËp khÈu . A. C¸c yÕu tè bªn ngoµi doanh nghiÖp. Mçi mét chñ thÓ ho¹t ®éng trong x· héi ®Òu chÞu sù chi phèi nhÊt ®Þnh c¸c m«i tr-êng bao quanh nã. §ã lµ tæng hîp c¸c yÕu tè cã t¸c ®éng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp qua l¹i lÉn nhau. ChÝnh nh÷ng nh©n tè nµy quy ®Þnh xu h-íng vµ tr¹ng th¸i hµnh ®éng cña chñ thÓ. Trong kinh doanh th-¬ng m¹i quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ph¶i chÞu sù chi phèi cña c¸c nh©n tè bªn trong lÉn bªn ngoµi n-íc. C¸c nh©n tè nµy th-êng xuyªn biÕn ®æi, vµ v× vËy lµm cho hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng phøc t¹p h¬n. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®ßi hái c¸c nhµ kinh doanh ph¶i n¾m b¾t vµ ph©n tÝch ®-îc ¶nh h-ëng cña tõng nh©n tè c¸ biÖt t¸c ®éng tíi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trong tõng thêi kú cô thÓ. 1. Nh©n tè kinh tÕ - x· héi trong n-íc. Nh©n tè kinh tÕ - x· héi trong n-íc cã ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ë ®©y bao gåm tr¹ng th¸i cña nÒn kinh tÕ trong n-íc vµ c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n-íc. 1.1 Tr¹ng th¸i cña nÒn kinh tÕ trong n-íc. a. Dung l-îng s¶n xuÊt Dung l-îng s¶n xuÊt thÓ hiÖn sè l-îng ®Çu mèi tham gia vµo s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ víi sè l-îng s¶n xuÊt lín th× nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong c«ng t¸c t¹o nguån hµng, song còng trong thuËn lîi ®ã,doanh nghiÖp cã thÓ ph¶i ®-¬ng ®Çu víi tÝnh 19 c¹nh tranh cao h¬n trong viÖc t×m b¹n hµng xuÊt khÈu vµ nguy c¬ ph¸ gi¸ hµng ho¸ b¸n ra thÞ tr-êng thÕ giíi. b.T×nh h×nh nh©n lùc. Mét n-íc cã nguån nh©n lùc dåi dµo lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp trong n-íc xóc tiÕn xuÊt nhËp khÈu c¸c mÆt hµng cã sö dông søc lao ®éng. VÒ mÆt ng¾n h¹n, nguån nh©n lùc ®-îc xem nh- lµ kh«ng biÕn ®æi, v× vËy chóng Ýt t¸c ®éng tíi sù biÕn ®éng cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. N-íc ta nguån nh©n lùc dåi dµo, gi¸ nh©n c«ng rÎ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm sö dông nhiÒu lao ®éng nh- hµng thñ c«ng mü nghÖ, may mÆc ... vµ nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn... c. Nh©n tè c«ng nghÖ. Ngµy nay, khoa häc c«ng nghÖ t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi vµ mang l¹i nhiÒu lîi Ých, trong xuÊt nhËp khÈu nã còng mang l¹i hiÖu qu¶ cao. Nhê sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng b-u chÝnh viÔn th«ng,c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th-¬ng cã thÓ ®µm tho¹i trùc tiÕp víi kh¸ch hµng qua telex, fax, ®iÖn tÝn... gi¶m bít nh÷ng chi phÝ ®i l¹i, xóc tiÕn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Gióp c¸c nhµ kinh doanh n¾m b¾t c¸c th«ng tin vÒ diÔn biÕn thÞ tr-êng mét c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi. Bªn c¹nh ®ã, nhê cã xuÊt nhËp khÈu mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®-îc tiÕp xóc víi c¸c thµnh tùu c«ng nghÖ tiªn tiÕn trªn thÕ giíi, thay thÕ, ®æi míi c«ng nghÖ trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Khoa häc c«ng nghÖ cßn t¸c ®éng tíi c¸c lÜnh vùc nh- vËn t¶i hµng ho¸, c¸c kü nghÖ nghiÖp vô trong ng©n hµng... §ã còng chÝnh lµ c¸c yÕu tè t¸c ®éng tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. d. C¬ së h¹ tÇng. C¬ së h¹ tÇng tèt lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu nh»m gãp phÇn thóc®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. C¬ së h¹ tÇng bao gåm: ®-êng x¸, bÕn b·i, hÖ thèng vËn t¶i, hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng ng©n hµng... cã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. NÕu c¸c ho¹t ®éng nµy lµ hiÖn ®¹i sÏ thóc ®Èy hiÖu qu¶ xuÊt nhËp khÈu, ng-îc l¹i nã sÏ k×m h·m tiÕn tr×nh xuÊt nhËp khÈu. 20