Tài liệu Nâng cao hiệu quả quản lý của ủy ban nhân dân huyện phúc thọ - thành phố hà nội trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- ĐINH THỊ TRÀ MY NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN PHÚC THỌ - THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH KHOA HỌC QUẢN LÝ Hà Nội, 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ----------------------------------------------------- ĐINH THỊ TRÀ MY NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN PHÚC THỌ - THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH KHOA HỌC QUẢN LÝ MÃ SỐ: THÍ ĐIỂM Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Vũ Tiến Hà Nội, 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Vũ Tiến. Các kết quả nghiên cứu, số liệu nêu trong Luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, chính xác đã được Huyện ủy, Ủy ban nhân dân huyện Phúc Thọ công bố. Những kết luận khoa học của Luận văn mới và chưa công bố trong bất cứ công trình khoa học nào. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Đinh Thị Trà My LỜI CẢM ƠN Để thực hiện được Luận văn này một cách hoàn chỉnh, tác giả đã nhận được sự giúp đỡ, động viên của rất nhiều cơ quan, tổ chức cũng như cá nhân. Bản thân tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc nhất tới các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện Luận văn này. Trước hết, tôi xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo cùng các thầy, cô giáo trong Khoa Khoa học quản lý – trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn đã trang bị kiến thức cho tôi trong suốt quá trình học tập. Với lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Nguyễn Vũ Tiến – Phó Giám đốc Học viện Báo chí và tuyên truyền, người mặc dù bận rất nhiều công việc nhưng đã rất nhiệt tình định hướng, hướng dẫn cũng như cung cấp tài liệu cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành Luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, những người đã cổ vũ, động viên và cung cấp tài chính cho tôi thực hiện đề tài. Cuối cùng, xin chân thành cảm ơn tất cả bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ và đóng góp nhiều ý kiến quý báu để tôi hoàn thành Luận văn này! Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày 19 tháng 10 năm 2014 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Đinh Thị Trà My MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................................4 1. Lý do chọn đề tài ...............................................................................................4 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ......................................................................5 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ....................................................................7 3.1. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................7 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................7 4. Phạm vi nghiên cứu ...........................................................................................7 5. Mẫu khảo sát ......................................................................................................8 6. Vấn đề nghiên cứu .............................................................................................8 7. Giả thuyết nghiên cứu .......................................................................................8 8. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................9 9. Kết cấu luận văn ..............................................................................................10 PHẦN NỘI DUNG ..................................................................................................11 Chƣơng 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ ............................11 1.1. Vai trò, chức năng của Ủy ban nhân dân huyện ......................................11 1.1.1. Quan niệm về Ủy ban nhân dân huyện................................................11 1.1.2. Vai trò, chức năng.................................................................................13 1.1.3. Nhiệm vụ .................................................................................................14 1.2. Hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân huyện .........................................18 1.2.1. Quan niệm về hiệu quả ..........................................................................18 1.2.2. Khái niệm về hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân .......................21 1.2.3. Tiêu chí tính toán hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân huyện ....23 1.2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh và nhân tố tác động đến hiệu quả quản lý ....23 1.2.3.2. Các tiêu chí tính toán ........................................................................29 1.2.4. Các nguyên tắc xác định và định mức của hiệu quả kinh tế ................30 1.2.4.1. Các nguyên tắc xác định hiệu quả ....................................................30 1.2.4.2. Các định mức hiệu quả kinh tế .........................................................31 1.3. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở huyện ...........................................................32 1.3.1. Cơ cấu kinh tế và cơ cấu kinh tế nông thôn ......................................32 1 1.3.1.1. Cơ cấu kinh tế ...................................................................................32 1.3.1.2. Cơ cấu kinh tế nông thôn ..................................................................33 1.3.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn ..................................................33 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG VỀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ TRONG LĨNH VỰC CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN PHÚC THỌ- THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...................................................................38 2.1. Những nhân tố ảnh hƣởng đến quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở huyện Phúc Thọ ...................................................................................................38 2.1.1. Vị trí địa lý ...............................................................................................39 2.1.2. Dân số và nguồn nhân lực .....................................................................40 2.1.3. Điều kiện văn hóa- xã hội ......................................................................40 2.1.4. Điều kiện kinh tế .....................................................................................41 2.2. Tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn huyện Phúc Thọ .........41 2.2.1. Chuyển dịch cơ cấu GDP theo ngành ...................................................43 2.2.1.1. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp ......................................43 2.2.1.2. Sản xuất công nghiệp- Tiểu thủ công nghiệp và xây dựng..........45 2.2.2. Chuyển dịch về lao động ........................................................................47 2.3. Những thành tựu về chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở huyện Phúc Thọ .......47 2.3.1. Thành tựu về kinh tế ..............................................................................48 2.3.2. Thành tựu về văn hóa- xã hội ................................................................51 2.3.3. Thành tự về xã hội và an ninh trật tự, an toàn xã hội ..........................53 2.3.4. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền các cấp ......................................................................................................................54 2.4. Những hạn chế, tồn tại và dự báo ...............................................................56 2.4.1. Hạn chế, tồn tại .......................................................................................56 2.4.2. Dự báo xu hướng chuyển đổi cơ cấu kinh tế tác động đến hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân huyện ...............................................................57 2.5. Nguyên nhân của những thành tựu và tồn tại, hạn chế ........................61 2.5.1. Nguyên nhân của những thành tựu ..................................................61 2.5.1.1. Nguyên nhân khách quan ..................................................................61 2.5.1.2. Nguyên nhân chủ quan ......................................................................62 2 2.5.2. Nguyên nhân của những tồn tại và hạn chế ........................................64 2.5.2.1. Nguyên nhân khách quan ..................................................................64 2.5.2.2. Nguyên nhân chủ quan .....................................................................66 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ TRONG LĨNH VỰC CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN HUYỆN PHÚC THỌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ....................................................68 3.1. Nhóm giải pháp về kinh tế ..........................................................................68 3.1.1. Tìm kiếm, huy động các nguồn vốn hỗ trợ trong chuyển đổi cơ cấu kinhh tế ..........................................................................................................72 3.1.2. Chủ động tìm tòi các mô hình kinh tế phù hợp với địa phương ..........75 3.1.3. Tập trung nghiên cứu và tìm thêm thị trường để xác định cơ cấu sản phẩm hợp lý .......................................................................................................80 3.2. Nhóm giải pháp hành chính .....................................................................81 3.2.1. Tăng cường cải cách hành chính để xây dựng đội ngũ cán bộ công chức đủ năng lực quản lý và năng lực chuyên môn, nhạy cảm với chuyển dịch cơ cấu kinh tế ...........................................................................................81 3.2.2. Hoàn thiện các chế tài liên quan đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế .......85 3.2.3. Tạo ra mối liên kết chặt chẽ giữa Ủy ban nhân dân huyện với người dân, doanh nghiệp và nhà khoa học ................................................................88 3.3. Nhóm giải pháp về nhận thức, tuyên truyền .............................................91 3.3.1. Tăng cường hiểu biết về việc nâng cao hiệu quả đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của đội ngũ cán bộ ........................................................................91 3.3.2. Vận động, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về tác động tích cực của chuyển dịch cơ cấu kinh tế ................................................92 KẾT LUẬN ..............................................................................................................96 ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ .........................................................................................98 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................99 3 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong giai đoạn hiện nay, Đảng và Nhà nước ta đang bước vào giai đoạn quan trọng đó là xây dựng và hoàn thiện hệ thống các cơ quan quản lý nhà nước từ Trung ương đến địa phương cũng như tăng cường các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý về mọi mặt để từng bước đưa Việt Nam trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại tiến tới xây dựng thành công Chủ nghĩa xã hội. Một điều chắc chắn rằng muốn mang lại hiệu quả cao trong mọi hoạt động thì không chỉ có sự cố gắng của những người làm kinh tế mà phải có sự can thiệp, định hướng của nhà nước. Nhà nước vì thế đã tổ chức được bộ máy quản lý từ Trung ương đến địa phương theo từng cấp. Ủy ban nhân dân huyện là cơ quan hành chính trong cơ cấu tổ chức chính quyền địa phương thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước ở địa phương. Đây là cơ quan quyền lực nhà nước có vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển. Trên cơ sở đó, hoàn thiện từng bước cơ cấu tổ chức về mọi mặt của Ủy ban nhân dân huyện là tiền đề để nâng cao hiệu quả quản lý của nhà nước ở địa phương. Thực tế đã cho thấy rằng Ủy ban nhân dân huyện đã và đang từng bước thực hiện nhiệm vụ của mình. Song trong quá trình đó còn nảy sinh những vướng mắc và tồn tại. Điều đó đặt ra yêu cầu làm sao để quản lý một cách tốt hơn nữa với phương châm bộ máy quản lý ngày càng gọn nhẹ đi mà hiệu quả quản lý ngày càng cao hơn. Điều đó cũng có nghĩa là làm cho cơ cấu kinh tế xã hội ngày càng phong phú hơn và ngày càng đi vào chiều sâu. Thành phố Hà Nội hiện nay đang triển khai mạnh việc xây dựng nông thôn mới điển hình là việc đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế để xây dựng bộ mặt nông thôn ngày càng văn minh và giàu đẹp hơn. Địa bàn huyện Phúc Thọ hiện nay cũng đang cùng với các huyện khác của thành phố thực hiện đề 4 án này. Song bên cạnh những thành tựu đạt được thì còn không ít những khó khăn, vướng mắc cần được khắc phục để phát huy hết vai trò của Ủy ban nhân dân trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong địa bàn huyện. Chính vì những yêu cầu thực tiễn đặt ra như trên nên tác giả đã chọn đề tài “Nâng cao hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân huyện Phúc Thọ- Thành phố Hà Nội trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế” làm đề tài nghiên cứu cho Luận văn này để có thể đóng góp một phần nhỏ bé của mình giúp phát huy tối đa vai trò và nâng cao hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân đối với lĩnh vực kinh tế trong thời gian tới. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Việc nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương nói chung và UBND cấp huyện nói riêng đã được nhiều công trình khoa học nghiên cứu đề cập. Các công trình như: "Đổi mới tổ chức bộ máy hành chính đô thị trong cải cách nền hành chính quốc gia ở nước ta hiện nay" của tác giả Đỗ Xuân Đông; "Nâng cao ý thức pháp luật của đội ngũ cán bộ quản lý hành chính nhà nước ở nước ta hiện nay" của tác giả Lê Đình Khiên; "Cải cách tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương đáp ứng các yêu cầu của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân" của tác giả Lê Minh Thông.... Rất nhiều luận văn ngành quản lý nhà nước đã đề cập tới hiệu quả quản lý nhà nước ở các khía cạnh khác nhau như về kinh tế, về đầu tư, về quản lý nhà đất, về tín dụng, về hải quan hay về tài nguyên môi trường. Trong lĩnh vực chuyển dịch cơ cấu kinh tế có nhiều tác giả nghiên cứu về cơ sở khoa học, về thực trạng cũng như về những triển vọng của nó. Tiêu biểu trong số đó có tác giả Lê Đình Thắng với “Chuyển dịch cơ cấu và xu hướng phát triển của kinh tế nông nghiệp Việt Nam”, “Chuyển dịch cơ cấu và xu hướng phát triển của kinh tế nông nghiệp Việt Nam theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa từ thế kỷ XX đến thế kỷ XXI trong thời đại kinh tế 5 tri thức” của chủ biên Lê Quốc Sử, Nhà xuất bản Thống kê Hà Nội, 2001 hay như nhóm tác giả Đào Thế Anh, Đào Thế Tuấn, Lê Quốc Doanh với tác phẩm “Luận cứ khoa học của chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn: hiện trạng và các yếu tố tác động ở Việt Nam”…. Nghiên cứu về vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế của huyện Phúc Thọ có tác giả Khuất Quang Cảnh với, đề tài Luận văn thạc sỹ “Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn huyện Phúc Thọ theo hướng phát triển bền vững”. Luận văn này đã đưa ra hệ thống lý thuyết khá rõ ràng và đầy đủ về chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong huyện. Song nó chưa đề cập được đến khía cạnh vai trò của quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân huyện đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Các công trình nghiên cứu nêu trên đều đề cập đến những khía cạnh, phạm vi khác nhau liên quan đến tổ chức và hoạt động của UBND cấp huyện. Do vậy, việc nghiên cứu đồng thời những vấn đề liên quan đến đổi mới tổ chức và hoạt động của UBND cấp huyện trong bối cảnh đẩy mạnh cải cách hành chính, đổi mới cơ chế quản lý nền kinh tế theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng và trong điều kiện xây dựng Nhà nước Pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cho việc có những phương hướng, giải pháp hữu hiệu để nâng cao vai trò của chính quyền địa phương hiện nay. Nhìn chung các tác giả trước đã nêu ra được vấn đề về quản lý nhà nước đối với kinh tế ở cấp độ từ vĩ mô đến vi mô ở nhiều khía cạnh và lĩnh vực khác nhau. Nhưng với mong muốn góp phần đưa ra thêm được một số giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân huyện Phúc Thọ đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế, luận văn sẽ cố gắng làm rõ mối quan hệ giữa hiệu quả quản lý với chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong địa bàn huyện Phúc Thọ. 6 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Từ việc đánh giá thực trạng hoạt động quản lý về chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Ủy ban nhân dân, đề xuất những giải pháp để quản lý của Ủy ban nhân dân huyện Phúc Thọ đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngày càng đạt hiệu quả cao hơn, đẩy mạnh việc thực hiện đề án xây dựng nông thôn mới của thành phố Hà Nội. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được những mục tiêu nói trên thì Luận văn có nhiệm vụ: - Đưa ra những khái niệm, đánh giá về hiệu quả quản lý, hiệu quả quản lý nhà nước và hiệu quả quản lý nhà nước ở cấp huyện; - Đưa ra hệ thống lý thuyết về chuyển dịch cơ cấu kinh tế; - Đánh giá về thực trạng triển khai và thực hiện việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên địa bàn Huyện Phúc Thọ; - Phân tích những yêu cầu của việc nâng cao hiệu quả quản lý về chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Ủy ban nhân dân cấp huyện nói chung và Huyện Phúc Thọ nói riêng; - Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân trong lĩnh vực chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại huyện Phúc Thọ. 4. Phạm vi nghiên cứu Nâng cao hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân cấp huyện có thể đề cập tới hiệu quả ở nhiều góc độ khác nhau. Tuy nhiên, trong phạm vi của Luận văn này tác giả chỉ tiến hành nghiên cứu về hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân huyện Phúc Thọ trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế giai đoạn từ 2009 đến nay. 7 5. Mẫu khảo sát Tác giả tiến hành nghiên cứu, khảo sát và tham khảo số liệu từ mẫu khảo sát sau đây: Nghiên cứu trường hợp điển hình tại các xã trong địa bàn huyện Phúc Thọ- thành phố Hà Nội. Nghiên cứu cụ thể ở các loại hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế. 6. Vấn đề nghiên cứu - Hiện nay, hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân huyện Phúc Thọ đối với lĩnh vực chuyển dịch cơ cấu kinh tế ra sao? - Để nâng cao hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân huyện đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế cần những giải pháp nào? 7. Giả thuyết nghiên cứu - Hiện nay, việc quản lý của Ủy ban nhân dân huyện Phúc Thọ đối với chuyển dịch cơ cấu kinh tế đã bước đầu đạt được những thành tựu thể hiện ở tốc độ tăng trưởng kinh tế ngày càng cao; văn hóa – xã hội có nhiều tiến bộ; an ninh – quốc phòng – trật tự an toàn xã hội được đảm bảo; hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền các cấp được nâng cao góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội trong địa bàn huyện. Song bên cạnh những thành tựu đó thì còn một số những khó khăn liên quan đến chuyể n giao công nghê ̣ , ứng dụng tiến bộ khoa ho ̣c - kỹ thuật… và vướng mắc cần được khắc phục. - Những thành tựu đạt được tuy đáng kể nhưng chưa đáp ứng được đòi hỏi của nhân dân. Chính vì thế cần phải áp dụng tốt cả các giải pháp về kinh tế, về hành chính và về nhận thức – tuyên truyền để nâng cao hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân huyện Phúc Thọ trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế. 8 8. Phƣơng pháp nghiên cứu Để hoàn thành Luận văn này, tác giả đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứ sau đây: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu; - Phương pháp phân tích- tổng hợp; - Phương pháp phỏng vấn; - Phương pháp so sánh; - Phương pháp thực nghiệm- điền dã. Để thực hiện được đề tài Luận văn thạc sỹ này, tác giả đã sử dụng tổng hợp rất nhiều phương pháp nghiên cứu như đã nêu trên. Tác giả đã tiến hành đi tới 15/23 xã, thị trấn trong địa bàn huyện, bao gồm cả những xã tiêu biểu về chuyển dịch cơ cấu kinh tế, 12 xã đã đạt chuẩn Nông thôn mới của Thành phố đến các xã chậm chuyển dịch hơn, thu thập những số liệu cụ thể cùng với việc phỏng vấn các thành viên trong Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới ở các xã và phỏng vấn nhân dân để lấy thêm kinh nghiệm và số liệu. Tác giả đã được tham gia cùng với Ban Chỉ đạo xây dựng Nông thôn mới ở xã Tam Hiệp đi thăm đồng, thử nghiệm các loại máy như máy cấy, máy gặt trên đồng và tham gia trồng và chăm sóc rau an toàn ở Hợp tác xã Phú An – xã Thanh Đa. Trên cơ sở những dữ liệu, số liệu, thông tin thu thập và tổng hợp được từ các cơ quan Đảng, Nhà nước, các công trình nghiên cứu, sách, báo, tạo chí, bài viết…. đó tác giả đã xử lý, phân tích và thống kê lại để đánh giá, làm rõ hơn quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng phát triển bền vững ở địa bàn huyện Phúc Thọ. Qua các số liệu, kinh nghiệm của các xã mà tác giả đã đến, tác giả tiến hành so sánh rồi tổng hợp lại số liệu để có thể đưa ra những đánh giá chính xác về quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong địa bàn huyện. 9 9. Kết cấu luận văn Ngoài Phần mở đầu, Phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo ra thì nội dung của Luận văn được chia làm ba chương 11 tiết: Chương 1: Một số vấn đề lý luận về hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân huyện Phúc Thọ và chuyển dịch cơ cấu kinh tế; Chương 2: Thực trạng về hiệu quả quản lý trong lĩnh vực chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Ủy ban nhân dân huyện Phúc Thọ- thành phố Hà Nội; Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý trong lĩnh vực chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Ủy ban nhân dân huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội. 10 PHẦN NỘI DUNG Chƣơng 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN VÀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ 1.1. Vai trò, chức năng của Ủy ban nhân dân huyện 1.1.1. Quan niệm về Ủy ban nhân dân huyện Trước khi nói về vai trò, chức năng của Ủy ban nhân dân huyện chúng ta nên có những hiểu biết sơ bộ Huyện là gì? Ủy ban nhân dân huyện là gì? Theo từ điển Wikipedia tiếng Việt thì “Huyện là đơn vị hành chính địa phương cấp hai ở khu vực nông thôn của Việt Nam. Thuật ngữ "cấp huyện" đôi khi được dùng để chỉ toàn bộ cấp hành chính địa phương thứ hai, nghĩa là bao gồm cả thành phố trực thuộc tỉnh, quận, huyện, và thị xã”. Phân cấp đơn vị hành chính của Việt Nam theo thứ tự sau: tỉnh/ thành phố trực thuộc trung ương; huyện/ quận/ thành phố thuộc tỉnh/ thị xã; xã/ phường/ thị trấn. Huyện chia thành xã, thị trấn. Nhà nước ta được phân chia làm các vùng địa giới hành chính từ trung ương đến địa phương. Theo đó, ở mỗi cấp lại có những cơ quan đại diện cho Nhà nước để quản lý các mặt về đời sống kinh tế- xã hội trong địa bàn. Theo Điều 114 Hiếp pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 thì: “ Uỷ ban nhân dân ở cấp chính quyền địa phương do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệmtrước Hội đồng nhân dân và cơ quan hành chính nhà nước cấp trên. Uỷ ban nhân dân tổ chức việc thi hành Hiến pháp và pháp luật ở địa phương; tổ chức thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân và thực hiện các nhiệm vụ do cơ quan nhà nước cấp trên giao.” 11 Như vậy, Ủy ban nhân dân là một cơ quan hành chính nhà nước của hệ thống hành chính Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Uỷ ban nhân dân do Hội đồng nhân dân bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm trước Hội đồng nhân dân cùng cấp và cơ quan nhà nước cấp trên. Uỷ ban nhân dân chịu trách nhiệm chấp hành Hiến pháp, luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên và nghị quyết của Hội đồng nhân dân cùng cấp nhằm bảo đảm thực hiện chủ trương, biện pháp phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh và thực hiện các chính sách khác trên địa bàn. Uỷ ban nhân dân thực hiện chức năng quản lý nhà nước ở địa phương, góp phần bảo đảm sự chỉ đạo, quản lý thống nhất trong bộ máy hành chính nhà nước từ trung ương tới cơ sở. Ủy ban nhân dân là cơ quan thực thi pháp luật tại các cấp: tỉnh, huyện, xã. Các chức danh của Ủy ban nhân dân được Hội đồng nhân dân cấp tương ứng bầu ra và có nhiệm kỳ trùng với nhiệm kỳ của Hội đồng nhân dân. Người đứng đầu Ủy ban nhân dân là Chủ tịch Ủy ban nhân dân, thường là phó bí thư Đảng ủy Đảng Cộng sản Việt Nam cấp tương ứng. Quyền hạn của Ủy ban nhân dân được quy định tại Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Ủy ban nhân dân các cấp có các cơ quan giúp việc để đảm bảo công việc được thực hiện một cách trôi chảy và đúng nhiệm vụ. Ủy ban nhân dân là cơ quan hành chính Nhà nước có thẩm quyền chung, thông qua hoạt động chấp hành- điều hành của mình, ủy ban nhân dân thực hiện chức năng quản lý Nhà nước trên mọi lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội và chính trị trong phạm vi nhất định. Ủy ban nhân dân huyện là chính quyền của các địa phương cấp huyện. Ủy ban nhân dân cấp huyện có từ 7 đến 9 thành viên, gồm Chủ tịch, 2-3 Phó Chủ tịch và các ủy viên. Lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp huyện gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch. Người đứng đầu Ủy ban nhân dân cấp huyện là Chủ tịch Ủy 12 ban nhân dân huyện, do Hội đồng nhân dân huyện sở tại lựa chọn. Thông thường, Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện sẽ đồng thời là một Phó Bí thư Huyện ủy. Các cơ quan giúp việc của chính quyền địa phương cấp huyện thông thường gồm các phòng: Văn phòng Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân; Phòng Tài chính - Kế hoạch; Phòng Nội vụ; Phòng Tài nguyên - môi trường; Phòng Công thương; Phòng Nông nghiệp-phát triển nông thôn; Phòng Tư pháp,;Phòng Giáo dục- Đào tạo; Phòng Y tế, Phòng Lao động- Thương binh xã hội; Thanh tra huyện; Phòng Văn hóa - thông tin. Một số cơ quan nhà nước ở cấp huyện như Chi cục Thuế, Chi cục Thống kê, Ban chỉ huy Quân sự Huyện, Công an Huyện, v.v... không phải là cơ quan của chính quyền địa phương cấp huyện mà là cơ quan của chính quyền trung ương đặt tại huyện (theo ngành dọc). 1.1.2. Vai trò, chức năng Theo khái niệm về Ủy ban nhân dân đã trình bày ở mục trên thì Ủy ban nhân dân huyện có những vai trò và chức năng sau: Uỷ ban nhân dân huyện do Hội đồng nhân dân huyện bầu, là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân huyện, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương cấp huyện, chịu trách nhiệm trước Hội đồng nhân dân huyện và cơ quan nhà nước cấp trên. Uỷ ban nhân dân huyện chịu trách nhiệm chấp hành Hiến pháp, luật, các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên và nghị quyết của Hội đồng nhân dân huyện nhằm bảo đảm thực hiện chủ trương, biện pháp phát triển kinh tế xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh và thực hiện các chính sách khác trên địa bàn huyện. Uỷ ban nhân dân huyện thực hiện chức năng quản lý nhà nước ở địa phương cấp huyện, góp phần bảo đảm sự chỉ đạo, quản lý thống nhất trong bộ máy hành chính nhà nước từ trung ương tới cơ sở. 13 Ủy ban nhân dân huyện có vai trò quyết định mọi công việc trong thẩm quyền, phạm vi giải quyết của cấp huyện đồng thời cũng là cơ quan chịu trách nhiệm về những quyết định của mình trước Hội đồng nhân dân huyện và cơ quan nhà nước cấp trên. 1.1.3. Nhiệm vụ Theo Điều 97 đến Điều 110 của “Luật số 11/2003/QH11 ngày 26 tháng 11 năm 20003 về tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân” thì Ủy ban nhân dân cấp huyện có những nhiệm vụ, quyền hạn như sau: - Trong lĩnh vực kinh tế: Ủy ban nhân dân huyện có nhiệm vụ xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; lập dự toán, sử dụng ngân sách; hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện ngân sách của ủy ban nhân dân và hội đồng nhân dân cấp xã; phê chuẩn kế hoạch kinh tế - xã hội của cấp xã. - Trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp, thủy lợi và đất đai: xây dựng các chương trình khuyến khích phát triển nông, lâm, ngư nghiệp địa phương và tổ chức thực hiện chương trình đó; chỉ đạo ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện các biện pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế; thực hiện giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất với cá nhân và hộ gia đình, giải quyết các tranh chấp đất đai ở địa bàn sử dụng đất của huyện; xét duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai của Ủy ban nhân dân cấp xã; xây dựng quy hoạch thủy lợi, tổ chức bảo vệ các công trình thủy lợi trên địa bàn. - Trong lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp: tham gia việc xây dựng quy hoạch phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, xây dựng và phát triển các cơ sở công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn cấp xã; tổ chức hực hiện xây dựng và phát triển các làng nghề truyền thống theo sự chỉ đạo của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. - Trong lĩnh vực xây dựng, giao thông vận tải: lập, trình duyệt hoặc xét duyệt theo thẩm quyền quy hoạch xây dựng thị trấn, điểm dân cư nông thôn 14 và quản lý thực hiện xây dựng quy hoạch đó; quản lý, khai thác, sử dụng các công trình giao thông, kết cấu hạ tầng cơ sở của cấp mình; quản lý, cấp phép và kiểm tra về xây dựng, thực hiện các chính sách nhà ở, quản lý đất và quỹ nhà thuộc sở hữu nhà nước ở huyện; quản lý khai thác, sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng ở cấp mình. - Trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ: xây dựng, phát triển và kiểm tra mạng lưới trên địa bàn; kiểm tra an toàn vệ sinh và việc thực hiện pháp luật về vấn đề này trên địa bàn huyện. - Trong lĩnh vực giáo dục, y tế, xã hội, văn hóa, thông tin và thể dục theer thao: xây dựng chương trình, đề án; tổ chức và kiểm tra việc thực hiện các quy định của pháp luật về vấn đề này; quản lý các công trình công cộng được phân cấp, hướng dẫn các phong trào văn hóa, bảo vệ và phát huy các di tích; thực hiện kế hoạch phát triển y tế, chăm sóc sức khỏe nhân dân và chính sách dân số kế hoạch hóa gia đình; kiểm tra việc chấp hành pháp luật của cơ sở hành nghề y, dược tư nhân, in, phát hành xuất bản; tổ chức, chỉ đạo dạy nghề, giải quyết việc làm trên địa bàn, xóa đói giảm nghèo, hướng dẫn hoạt động từ thiện. - Trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, tài nguyên và môi trường: ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ phục vụ sản xuất và đời sống; bảo vệ môi trường, khắc phục hậu quả thiên tai; thực hiện quy định về tiêu chuẩn đo lường và chất lượng sản phẩm, kiểm tra chất lượng sản phẩm, hàng hóa, ngăn chặn sản xuất và lưu hành hàng giả. - Trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội: tổ chức quần chúng tham gia xây dựng lực lượng vũ trang và quốc phòng toàn dân, xây dựng khu vực phòng thủ huyện, quản lý lực lượng dự bị động viên, thực hiện xây dựng và huấn luyện dân quân tự vệ; tổ chức đăng ký, khám tuyển nghĩa vụ quân sự, quyết định nhập ngũ; giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội, xây dựng lực lượng công an huyện vững mạnh, bảo vệ bí mật nhà nước; phòng, chống tội phạm và tệ nạn xã hội; quản lý hộ khẩu, cư trú, đi lại của 15 người nước ngoài ở huyện; tuyên truyền, giáo dục, vận động nhân daann tham gia bảo vệ an an ninh trật tự, an toàn xã hội. - Trong việc thực hiện chính sách dân tộc và chính sách tôn giáo: phổ biến chính sách về tôn giáo; thực hiện các nhiệm vụ được giao về các chương trình, kế hoạch, dự án phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng có khó khăn đặc biệt;kiểm tra việc thực hiện chính sách dân tộc, tôn giáo, tự do tín ngưỡng, quyết định biện pháp ngăn chặn hành vi xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để làm trái những quy định của pháp luật và chính sách của Nhà nước theo quy định của pháp luật. - Trong việc thi hành pháp luật: tổ chức tuyên truyền, giáo dục pháp luật trên địa bàn; chỉ đạo Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện pháp luật; chỉ đạo công tác hộ tích; tổ chức thi hành án; tổ chức kiểm tra, thanh tra nhà nước, tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của công dân, chỉ đạo hòa giải cấp xã. - Trong việc xây dựng chính quyền và quản lý địa giới hành chính: tổ chức vầu đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân; tổ chức bộ máy của cơ quan chuyên môn cấp huyện; quản lý tổ chức, biên chế, lương; quản lý hồ sơ, mốc, chỉ giới hành chính huyện, xây dựng đề án thay đổi địa giới hành chính huyện [19]. Như vậy, trong mọi lĩnh vực của đời sống từ kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội đến việc xây dựng chính quyền, Ủy ban nhân dân huyện đều có nhiệm vụ tổ chức thực hiện, thi hành các quy định của pháp luật đối với thẩm quyền của cấp mình và kiểm tra, giám sát, hướng dẫn cơ quan cấp dưới thực hiện. Các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện có nhiệm vụ, quyền hạn như sau: - Ban hành quyết định, chỉ thị; quy hoạch, kế hoạch dài hạn, 05 năm và hàng năm; chương trình, biện pháp tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cải cách hành chính nhà nước thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước được giao. 16