BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH TẠI
CÔNG TY XĂNG DẦU TRƢỜNG THỊNH
Ngành:
QUẢN TRỊ KINH DOANH
Chuyên ngành: QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP
Giảng viên hƣớng dẫn : TS. Trƣơng Quang Dũng
Sinh viên thực hiện
MSSV: 1054010298
: Nguyễn Thị Bích Hƣờng
Lớp: 10DQD02
TP. Hồ Chí Minh, 2014
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là đề tài nghiên cứu của tôi. Những kết quả và các số liệu
trong báo cáo đƣợc thực hiện tại công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh là không sao chép
từ bất kỳ nguồn nào khác. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trƣớc nhà trƣờng về sự
cam đoan này.
TP.Hồ Chí Minh, ngày….tháng…năm 2014
Tác giả
Nguyễn Thị Bích Hƣờng
ii
LỜI CẢM ƠN !
Với sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc nhất, em xin gửi đến quý Thầy, Cô ở
Khoa Quản Trị Kinh Doanh – Trường Đại Học Công Nghệ TP.HCM đã cùng với
sự nhiệt huyết của mình để truyền đạt kiến thức cho chúng em trong bốn năm qua
học tập tại trƣờng cũng nhƣ tạo điều kiện cho em có cơ hội tiếp xúc với nhiều lĩnh
vực, bốn năm củng không quá ngắn nhƣng cũng không quá dài, nhƣng cũng đủ và
cảm nhận đƣợc những tình cảm thầy trò. Bên cạnh đó, em xin gửi lời cảm ơn Tiến
Sỹ Trương Quang Dũng đã tận tình quan tâm, giúp đỡ chúng em trong thời gian
qua và giải đáp những thắc mắc trong quá trình thực tập. Nhờ đó, em mới có thể
hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp này.
Và em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Công ty xăng dầu Trường
Thịnh và các anh, chị trong công ty dù rất bận rộn với công việc nhƣng vẫn dành
thời gian để chỉ bảo, hƣớng dẫn và cung cấp những tài liệu cần thiết để em hoàn
thiện tốt báo cáo thực tập cũng nhƣ kinh nghiệm làm việc thực tế trong thời gian em
thực tập tại DN.
Với những kiến thức và khả năng còn hạn chế, do đó không thể tránh khỏi
những sai sót trong quá trình phân tích, đánh giá cũng nhƣ những kiến nghị đề xuất.
Vì vậy rất mong quý thầy, cô và các anh chị góp ý kiến, phê bình, chỉ dẫn để đề tài
của em đƣợc hoàn thiện hơn.
Sau cùng em xin kính chúc Quý thầy, cô và toàn thể các anh chị trong Công ty
xăng dầu Trường Thịnh dồi dào sức khỏe, hạnh phúc và luôn thành công trong
việc.
Trân trọng cảm ơn!
Sinh viên
Nguyễn Thị Bích Hường
iii
CỘNG HÕA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
--------NHẬN XÉT CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP
Họ và tên sinh viên : ………………………………………………………
MSSV :
…………………………………………………………..
Khoá :
…………………………………………………………..
1. Thời gian thực tập
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
2. Bộ phận thực tập
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
3. Tinh thần trách nhiệm với công việc và ý thức chấp hành kỷ luật
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
4. Kết quả thực tập theo đề tài
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
5. Nhận xét chung
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Đơn vị thực tập
iv
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
····························································································
TP.HCM, ngày….tháng…. năm 2014
GVHD
TS. Trƣơng Quang Dũng
v
MỤC LỤC:
LỜI MỞ ĐẦU .............................................................................................................1
NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ .........................................................................................3
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ KINH DOANH ...............................3
1.1.
Những vấn đề chung về hiệu quả hoạt động kinh doanh.
3
1.1.1.
Khái niệm hiệu quả kinh doanh. .............................................................3
1.1.2.
Bản chất của hiệu quả kinh doanh. .........................................................4
1.1.3.
Vai trò của hiệu quả kinh doanh. ............................................................6
1.2.
Các chỉ tiêu đo lƣờng hiệu quả kinh doanh
7
1.2.1.
Hệ thống chỉ tiêu tổng quát .....................................................................7
1.2.2.
Các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng các yếu tố đầu vào ..................................7
1.3.
Các yếu tố ảnh hƣởng đến doanh thu
11
1.3.1.
Các yếu tố thuộc môi trƣờng vi mô của DN .........................................11
1.3.2.
Các yếu tố thuộc về môi trƣờng vĩ mô .................................................17
1.4.
Các yếu tố ảnh hƣởng đến chi phí
21
1.4.1.
Sự ảnh hƣởng của doanh thu .............................................................21
1.4.2.
Ảnh hƣởng của năng suất lao động ......................................................22
1.4.3.
Ảnh hƣởng của việc đầu tƣ xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật...............22
1.4.4.
Ảnh hƣởng của trình độ tổ chức quản lý trong DN. .............................22
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY XĂNG
DẦU TRƢỜNG THỊNH ...........................................................................................23
2.1.
Giới thiệu chung công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh
23
2.1.1.
Quá trình hình thành công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh. ........................23
2.1.2.
Cơ cấu hoạt động kinh doanh của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh. ...28
2.1.3.
Môi trƣờng kinh doanh của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh. .............28
2.2.
Thực trạng kinh doanh của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh.
30
2.2.1.
Thực trạng doanh thu của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh. ................30
2.2.2.
Thực trạng chi phí của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh. .....................32
2.2.3.
Thực trạng lợi nhuận của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh. .................35
2.3.
Đánh giá chung về tình trạng của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh.
38
2.3.1.
Ƣu điểm ................................................................................................38
2.3.2.
Nhƣợc điểm ..........................................................................................39
vi
Chƣơng 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH
DOANH TẠI CÔNG TY XĂNG DẦU TRƢỜNG THỊNH ....................................42
3.1.
Phƣơng hƣớng hiệu quả công ty trong thời gian tới
42
3.1.1.
Mục tiêu tổng quát ................................................................................42
3.1.2.
Định hƣớng và phát triển của Công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh ..........42
3.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của
công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh trong thời gian tiếp theo
42
3.2.1.
Các giải pháp về tăng doanh thu. ..........................................................42
3.2.2.
Các giải pháp để giảm chi phí...............................................................46
3.3
Kiến nghị
49
3.3.1
Kiến nghị đối với Nhà nƣớc .................................................................49
3.3.2
Kiến nghị đối với công ty .....................................................................50
KẾT LUẬN ...............................................................................................................52
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................53
vii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
TP.
Thành phố
TP.HCM
Thành phố Hồ Chí Minh
DN
Doanh nghiệp
CSVC
Cơ sở vật chất
ĐVT
Đơn vị tính
KH
Khách hàng
TT
Thứ tự
DANH SÁCH CÁC BẢNG SỬ DỤNG
Tên bảng
Nội dung
Bảng 2.1
Tình hình xuất nhập trong 3 năm cuối giai đoạn 1 2008, 2009, 2010
Bảng 2.2
Tình hình xuất nhập trong 3 năm 2011, 2012, 2013 của công ty
Bảng 2.3
Hệ thống cơ sở vật chất hiện có của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh
Bảng 2.4
Doanh thu hoạt động kinh doanh của công ty xăng dầu Trƣờng
Thịnh qua 3 năm từ 2011 – 2013
Bảng 2.5
Một số khoản chi phí phát sinh của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh
qua 3 năm từ 2011 – 2013
Bảng 2.6
Hiệu quả hoạt động kinh doanh của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh
qua 3 năm từ 2011 – 2013
Bảng 2.7
Các chỉ số tài chính và hiệu quả hiệu quả hoạt động kinh doanh của
công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh qua 3 năm từ 2011 – 2013
Bảng 2.8
Đánh giá chung về tình trạng của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh
viii
DANH SÁCH CÁC BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ, HÌNH ẢNH
Hình 2.1 Tình hình xuất nhập trong 3 năm cuối giai đoạn 1 2008, 2009, 2010
Hình 2.2 Tình hình xuất nhập trong 3 năm 2011, 2012, 2013 của công ty
Hình 2.3 Cơ cấu tổ chức của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh.
Hình 2.4 Doanh thu hoạt động kinh doanh của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh
qua 3 năm từ 2011 – 2013.
Hình 2.5 Một số khoản chi phí phát sinh của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh
qua 3 năm từ 2011 – 2013
Hình 2.6 So sánh lãi, chi phí và lợi nhuận của 3 năm 2011, 2012, 2013 của công
ty xăng dầu Trƣờng Thịnh
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Điều quan trọng hàng đầu đối với một DN là hiệu quả hoạt động kinh doanh
phải thu đƣợc lợi nhuận, để đạt đƣợc điều đó đòi hỏi các DN phải có biện pháp kinh
tế kỹ thuật phù hợp để thực hiện hạch toán kinh doanh của DN mình. Nhƣ vậy, trên
thực tế tất cả các DN, kế toán đã phản ánh, tính toán chính xác kết quả hiệu quả
hoạt động kinh doanh giúp DN các định rõ ràng các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt
động của DN từ đó nhận định nguyên nhân làm tăng giảm lợi nhuận trong kỳ, nhằm
có biện pháp khắc phục thiếu sót trong kinh doanh cũng nhƣ trong quản lý, tạo điều
kiện thúc đẩy việc kinh doanh ngày càng hiệu quả.
Có thể nói rằng, tiêu thụ hàng hóa mang ý nghĩa sống còn đối với một DN. Tiêu
thụ là một giai đoạn không thể thiếu trong mỗi chi kỳ kinh doanh vì nó có tính chất
quyết định tới sự thất bại của một chu kỳ kinh doanh và chỉ giải quyết tốt đƣợc khâu
tiêu thụ thì DN mới thực sự thực hiện đƣợc chức năng của mình là cầu nối giữa sản
xuất và tiêu dùng. Vì vậy, vấn đề mà các DN luôn băn khoăn lo lắng là: “Hiệu quả
hoạt động kinh doanh có hiệu quả hay không? Doanh thu có trang trải đƣợc toàn bộ
chi phí bỏ ra hay không? Làm thế nào để tối đa hóa đƣợc lợi nhuận?”.
Thật vậy, xét về mặt tổng thể các DN sản xuất kinh doanh không những chịu
tác động của quy luật giá trị mà còn chịu tác động của quy luật cung cầu và quy luật
cạnh tranh, khi sản phầm của DN đƣợc thị trƣờng chấp nhận có nghĩa là giá trị của
sản phẩm đƣợc thực hiện, lúc này DN sẽ thu về đƣợc một khoản tiền, khoản tiền
này đƣợc gọi là doanh thu. Nếu doanh thu đạt đƣợc bù có thể bù đắp toàn bộ chi phí
bất biến và khả biến bỏ ra thì phần còn lại sau khi bù đắp đƣợc gọi là lợi nhuận.
2. Mục tiêu nghiên cứu:
Dựa vào các kiến thức đã học trong phân tích kinh tế và hiệu quả hoạt động kinh
doanh để tìm hiểu thực trạng của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh. Tìm ra điểm
mạnh điểm yếu cũng nhƣ những thành công và hạn chế trong hiệu quả hoạt động
kinh doanh của công ty, từ đó có cơ sở thực tiễn để đƣa ra những giải pháp góp
phần hoàn thiện hoạt động và nâng cao hiệu quả trong kinh doanh của công ty xăng
dầu Trƣờng Thịnh.
2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1
Đối tƣợng nghiên cứu
Nghiên cứ về hiệu quả kinh doanh của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh.
3.2
Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu tập trung và số liệu của 3 năm gần nhất 2011, 2012, 2013 xung
quanh các vấn đề có liên quan nhƣ tình hình xuất bán theo mặt hàng, kết quả kinh
doanh qua các năm, các khoản chi phí, lao động và lƣơng tại công ty xăng dầu
Trƣờng Thịnh.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu:
Bài khóa luận sử dụng các phƣơng pháp sau: phƣơng pháp logic, so sánh, khái
quát hóa, tổng hợp, thống kê, mô tả,…….
5. Kết cấu của đề tài:
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của chuyên đề gồm có 3 chƣơng chính
nhƣ sau:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về hiệu quả kinh doanh.
Chƣơng 2: Thực trạng hiệu quả kinh doanh của công ty xăng dầu Trƣờng Thịnh.
Chƣơng 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh tại công ty
xăng dầu Trƣờng Thịnh.
3
NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ KINH DOANH
1.1.
Những vấn đề chung về hiệu quả hoạt động kinh doanh.
1.1.1.
Khái niệm hiệu quả kinh doanh.
Trong cơ chế thị trƣờng ở nƣớc ta hiện nay, mọi DN hoạt động sản xuất kinh
doanh (DN nhà nƣớc, DN tƣ nhân, công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn...)
đều có mục tiêu bao trùm lâu dài là tối đa hoá lợi nhuận. Để đạt đƣợc mục tiêu này
mọi DN phải xây dựng cho mình một chiến lƣợc kinh doanh và phát triển DN thích
ứng với các biến động của thị trƣờng, phải thực hiện việc xây dựng các kế hoạch
kinh doanh, các phƣơng án kinh doanh, phải kế hoạch hoá các hoạt động của DN và
đồng thời phải tổ chức thực hiện chúng một cách có hiệu quả.
Để hiểu đƣợc phạm trù hiệu quả kinh tế của hoạt động sản xuất kinh doanh thì
trƣớc tiên chúng ta tìm hiểu xem hiệu quả kinh tế nói chung là gì. Từ trƣớc đến nay
có rất nhiều tác giả đƣa ra các quan điểm khác nhau về hiệu quả kinh tế :
Theo P. Samerelson và W. Nordhaus thì : "hiệu quả sản xuất diễn ra khi xã
hội không thể tăng sản lƣợng một loạt hàng hoá mà không cắt giảm một loạt sản
lƣợng hàng hoá khác. Một nền kinh tế có hiệu quả nằm trên giới hạn khả năng sản
xuất của nó". Quan điểm này đã đề cập đến khía cạnh phân bổ có hiệu quả các
nguồn lực của nền sản xuất xã hội. Việc phân bổ và sử dụng các nguồn lực sản xuất
trên đƣờng giới hạn khả năng sản xuất sẽ làm cho nền kinh tế có hiệu quả cao.
Có một số tác giả lại cho rằng hiệu quả kinh tế đƣợc xác định bởi quan hệ tỷ
lệ giữa sự tăng lên của hai đại lƣợng kết quả và chi phí. Các quan điểm này mới chỉ
đề cập đến hiệu quả của phần tăng thêm chứ không phải của toàn bộ phần tham gia
vào quy trình kinh tế.
Một số quan điểm lại cho rằng hiệu quả kinh tế đƣợc xác định bởi tỷ số giữa
kết quả đạt đƣợc và chi phí bỏ ra để có đƣợc kết quả đó. Điển hình cho quan điểm
này là tác giả Manfred Kuhn, theo ông : "Tính hiệu quả đƣợc xác định bằng cách
lấy kết quả tính theo đơn vị giá trị chia cho chi phí kinh doanh". Đây là quan điểm
4
đƣợc nhiều nhà kinh tế và quản trị kinh doanh áp dụng vào tính hiệu quả kinh tế của
các qúa trình kinh tế.
Hai tác giả Whohe và Doring lại đƣa ra hai khái niệm về hiệu quả kinh tế.
Đó là hiệu quả kinh tế tính bằng đơn vị hiện vật và hiệu quả kinh tế tính bằng đơn vị
giá trị. Theo hai ông thì hai khái niệm này hoàn toàn khác nhau. "Mối quan hệ tỷ lệ
giữa sản lƣợng tính theo đơn vị hiện vật (chiếc, kg...) và lƣợng các nhân tố đầu vào
(giờ lao động, đơn vị thiết bị,nguyên vật liệu...) đƣợc gọi là tính hiệu quả có tính
chất kỹ thuật hay hiện vật, "mối quan hệ tỷ lệ giữa chi phí kinh doanh phải chỉ ra
trong điều kiện thuận lợi nhất và chi phí kinh doanh thực tế phải chi ra đƣợc gọi là
tính hiệu quả xét về mặt giá trị" và "để xác định tính hiệu quả về mặt giá trị ngƣời ta
còn hình thành tỷ lệ giữa sản lƣợng tính bằng tiền và các nhân tố đầu vào tính bằng
tiền". Khái niệm hiệu quả kinh tế tính bằng đơn vị hiện vật của hai ông chính là
năng suất lao động, máy móc thiết bị và hiệu suất tiêu hao vật tƣ, còn hiệu quả tính
bằng giá trị là hiệu quả của hoạt động quản trị chi phí.
Một khái niệm đƣợc nhiều nhà kinh tế trong và ngoài nƣớc quan tâm chú ý
và sử dụng phổ biến đó là : hiệu quả kinh tế của một số hiện tƣợng (hoặc một qúa
trình) kinh tế là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ lợi dụng các nguồn lực để
đạt đƣợc mục tiêu đã xác định. Đây là khái niệm tƣơng đối đầy đủ phản ánh đƣợc
tính hiệu quả kinh tế của hoạt động sản xuất kinh doanh.
Từ các quan điểm về hiệu quả kinh tế thì có thể đƣa ra khái niệm về hiệu quả
kinh tế của các hoạt động sản xuất kinh doanh (hiệu quả sản xuất kinh doanh) của
các DN nhƣ sau : hiệu quả sản xuất kinh doanh là một phạm trù kinh tế phản ánh
trình độ lợi dụng các nguồn lực (lao động, máy móc, thiết bị, tiền vốn và các yếu tố
khác) nhằm đạt đƣợc mục tiêu mà DN đã đề ra.
1.1.2.
Bản chất của hiệu quả kinh doanh.
Khái niệm về hiệu quả sản xuất kinh doanh đã cho thấy bản chất của hiệu quả
sản xuất kinh doanh là phản ánh mặt chất lƣợng của các hoạt động kinh doanh của
DN, phản ánh trình độ lợi dụng các nguồn lực để đạt đƣợc các mục tiêu của DN.
Tuy nhiên để hiểu rõ và ứng dụng đƣợc phạm trù hiệu quả sản xuất kinh doanh vào
việc thành lập các chỉ tiêu, các công thức cụ thể nhằm đánh giá tính hiệu quả các
hoạt động sản xuất kinh doanh của DN thì chúng ta cần :
5
Thứ nhất, phải hiểu rằng phạm trù hiệu quả sản xuất kinh doanh thực chất là
mối quan hệ so sánh giữa kết quả đạt đƣợc và chi phí bỏ ra để sử dụng các yếu tố
đầu vào và có tính đến các mục tiêu của DN. Mối quan hệ so sánh ở đây có thể là so
sánh tuyệt đối và cũng có thể là so sánh tƣơng đối.
Về mặt so sánh tuyệt đối thì hiệu quả sản xuất kinh doanh là :
H=K-C
H : Là hiệu quả sản xuất kinh doanh
K : Là kết quả đạt được
C : Là chi phí bỏ ra để sử dụng các nguồn lực đầu vào
Về so sánh tương đối thì :
H=
Do đó để tính đƣợc hiệu quả sản xuất kinh doanh của DN ta phải tính kết quả
đạt đƣợc và chi phí bỏ ra. Nếu xét mối quan hệ giữa kết quả và hiệu quả thì kết quả
nó là cơ sở và tính hiệu quả sản xuất kinh doanh, kết quả sản xuất kinh doanh của
DN có thể là những đại lƣợng có khả năng cân, đo, đong, đếm đƣợc nhƣ số sản
phẩm tiêu thụ mỗi loại, doanh thu bán hàng, lợi nhuận, thị phần... Nhƣ vậy kết quả
sản xuất kinh doanh thƣờng là mục tiêu của DN.
Thứ hai, phải phân biệt hiệu quả xã hội,hiệu quả kinh tế xã hội với hiệu quả sản
xuất kinh doanh của DN :
Hiệu quả xã hội phản ánh trình độ lợi dụng các nguồn lực nhằm đạt đƣợc các
mục tiêu về xã hội nhất định. Các mục tiêu xã hội thƣờng là : giải quyết công ăn
việc làm cho ngƣời lao động trong phạm vi toàn xã hội hay phạm vi từng khu vực,
nâng cao trình độ văn hoá, nâng cao mức sống, đảm bảo vệ sinh môi trƣờng.... Còn
hiệu quả kinh tế xã hội phản ánh trình độ lợi dụng các nguồn lực nhằm đạt đƣợc các
mục tiêu cả về kinh tế xã hội trên phạm vi toàn bộ nền kinh tế quốc dân cũng nhƣ
trên phạm vi từng vùng, từng khu vực của nền kinh tế.
Hiệu quả trƣớc mắt với hiệu quả lâu dài : các chỉ tiêu hiệu quả sản xuất kinh
doanh của DN phụ thuộc rất lớn vào các mục tiêu của DN do đó mà tính chất hiệu
quả hoạt động sản xuất kinh doanh ở các giai đoạn khác nhau là khác nhau. Xét về
tính lâu dài thì các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả của toàn bộ các hoạt động sản xuất
kinh doanh trong suốt qúa trình hoạt động của DN là lợi nhuận và các chỉ tiêu về
doanh lợi. Xét về tính hiệu quả trƣớc mắt (hiện tại) thì nó phụ thuộc vào các mục
6
tiêu hiện tại mà DN đang theo đuổi. Trên thực tế để thực hiện mục tiêu bao trùm lâu
dài của DN là tối đa hoá lợi nhuận có rất nhiều DN hiện tại lại không đạt mục tiêu
là lợi nhuận mà lại thực hiện các mục tiêu nâng cao năng suất và chất lƣợng của sản
phẩm, nâng cao uy tín danh tiếng của DN, mở rộng thị trƣờng cả về chiều sâu lẫn
chiều rộng... do do mà các chỉ tiêu hiệu quả ở đây về lợi nhuận là không cao nhƣng
các chỉ tiêu có liên quan đến các mục tiêu đã đề ra của DN là cao thì chúng ta không
thể kết luận là DN đang hoạt động không có hiệu quả, mà phải kết luận là DN đang
hoạt động có hiệu quả. Nhƣ vậy các chỉ tiêu hiệu quả và tính hiệu quả trƣớc mắt có
thể là rái với các chỉ tiêu hiệu quả lâu dài, nhƣng mục đích của nó lại là nhằm thực
hiện chỉ tiêu hiệu quả lâu dài.
1.1.3.
Vai trò của hiệu quả kinh doanh.
Hiệu quả sản xuất kinh doanh là công cụ hữu hiệu để các nhà quản trị DN thực
hiện nhiệm vụ quản trị kinh doanh. Ở mỗi giai đoạn phát triển của DN thì DN đều
có nhiều mục tiêu khác nhau, nhƣng mục tiêu cuối cùng bao trùm toàn bộ qúa trình
sản xuất kinh doanh của DN là tối đa hoá lợi nhuận trên cơ sở sử dụng tối ƣu các
nguồn lực của DN. Để thực hiện mục tiêu tối đa hoá lợi nhuận cũng nhƣ các mục
tiêu khác, các nhà DN phải sử dụng nhiều phƣơng pháp, nhiều công cụ khác nhau.
Hiệu quả sản xuất kinh doanh là một trong các công cụ hữu hiệu nhất để các nhà
quản trị thực hiện chức năng quản trị của mình.
Thông qua việc tính toán hiệu quả sản xuất kinh doanh không những cho phép
các nhà quản trị kiểm tra đánh giá tính hiệu quả của các hoạt động sản xuất kinh
doanh của DN (các hoạt động có hiệu quả hay không và hiệu quả đạt ở mức độ
nào), mà còn cho phép các nhà quản trị phân tích tìm ra các nhân tố ảnh hƣởng đến
các hoạt động sản xuất kinh doanh của DN, để từ đó đƣa ra đƣợc các biện pháp điều
chỉnh thích hợp trên cả hai phƣơng diện giảm chi phí tăng kết quả nhằm nâng cao
hiệu quả các hoạt động sản xuất kinh doanh của DN. Xét trên phƣơng diện lý luận
và thực tiễn thì phạm trù hiệu quả sản xuất kinh doanh đóng vai trò rất quan trọng
và không thể thiếu đƣợc trong việc kiểm tra đánh giá và phân tích nhằm đƣa ra các
giải pháp tối ƣu nhất, lựa chọn đƣợc các phƣơng pháp hợp lý nhất để thực hiện các
mục tiêu của DN đã đề ra.
Ngoài ra, trong nhiều trƣờng hợp các nhà quản trị còn coi hiệu quả kinh tế nhƣ
là các nhiệm vụ, các mục tiêu để thực hiện.Vì đối với các nhà quản trị khi nói đến
7
các hoạt động sản xuất kinh doanh thì họ đều quan tâm đến tính hiệu quả của nó.
Do vậy mà hiệu quả sản xuất kinh doanh có vai trò là công cụ để thực hiện nhiệm
vụ quản trị kinh doanh đồng thời vừa là mục tiêu để quản trị kinh doanh.
1.2.
Các chỉ tiêu đo lƣờng hiệu quả kinh doanh
Lợi nhuận = doanh thu – chi phí
1.2.1.
Hệ thống chỉ tiêu tổng quát
(1)
Kết quả đầu ra đƣợc đo bằng các chỉ tiêu nhƣ: Giá trị tổng sản lƣợng, tổng
doanh thu thuần, tổng lợi nhuận và lợi nhận thuần, lợi tức gộp, các khoản nộp ngân
sách …. Còn các yếu tố đầu vào bao gồm lao động, tƣ liệu lao động, đối tƣợng lao
động, tài sản cố định, tài sản lƣu động, vốn chủ sở hữu, vốn ….
Công thức (1) phản ánh sức sản xuất (hay sức sinh lợi) của các chỉ tiêu phản ánh
các yếu tố đầu vào, chỉ tiêu này đặc trƣng cho kết quả đầu ra nhận đƣợc trên một
đơn vị chi phí với yêu cầu chung là cực đại. Để nâng cao hiệu quả hoạt động sản
xuất kinh doanh DN cần tìm cánh tăng giá trị kết quả đầu ra, giảm kết quả đầu vào.
Hiệu quả sản xuất kinh doanh của DN cũng có thể tính bằng cách so sách nghịch
đảo:
ệ
ả
á ị ế
ả đầ
á ị ế
ả đầ
à
Công thức (2) phản ánh suất hao phí của các chỉ tiêu đầu vào, nghĩa là để có một
đơn vị đầu ra thì hao phí hết mấy đơn vị chi phí (hoặc vốn) ở đầu vào, mục tiêu là
cực tiểu chỉ tiêu này.
1.2.2.
Các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng các yếu tố đầu vào
1.2.2.1.
Nhóm các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng lao động
Nhóm chỉ tiêu này bao gồm hiệu suất sử dụng lao động và tỷ suất lợi nhuận lao
động.
Hiệu quả sử dụng lao động (Hn):
Chỉ tiêu này phản ánh một lao động trong kỳ tạo ra đƣợc bao nhiêu đồng doanh
thu. Về thực chất đây là chỉ tiêu năng suất lao động (W).
đ
8
Tỷ suất lợi nhuận lao động (Rn):
Chỉ tiêu này phản ánh một lao động trong kỳ làm ra đƣợc bao nhiêu đồng lợi
nhuận.
Tỷ suất lợi nhuận lao động đƣợc tính bằng công thức:
đ
Trong nhóm chỉ tiêu này có các mối quan hệ:
Trong đó:
Rn: Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu (doanh lợi sản xuất) biểu thị một đồng
doanh thu có bao nhiêu đồng lợi nhuận.
Ln
: Lợin nhuậ trong kỳ.
DT
: Tổng doanh thu trong kỳ.
N
: Tổng số lao động trong kỳ.
1.2.2.2.
Nhóm các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh
Hiệu quả sử dụng vốn (Hv):
Chỉ tiêu này phản ánh cứ một đồng vốn bỏ ra sản xuất kinh doanh đem lại mấy
đồng doanh thu, nghĩa là biểu thị khả năng tạo ra kết quả sản xuất kinh doanh của
một đồng vốn. Hiệu suất sử dụng vốn càng cao thể hiện hiệu quả kinh tế càng lớn.
(5)
ì
Vốn sản xuất kinh doanh gồm vốn cố định (Vcđ) và vốn lƣu động (Vlđ) vì vậy
ta có thêm các chỉ tiêu:
Hiệu suất sử dụng vốn cố định (Hvcđ):
đ
đ
ì
Hiệu suất sử dụng vốn lƣu động (Hvlđ):
đ
Tỷ suất lợi nhuận vốn:
ư đ
ì
9
Bao gồm 02 chỉ tiêu: Tỷ suất thu hồi tài sản (ROE) và tỷ suất thu hồi vốn
(ROA). Đây là 02 chỉ tiêu quan trọng nhất, nói lên tòan bộ kết quả sản xuất kinh
doanh của DN.
Tỷ suất thu hồi tài sản ROE:
ì
Tỷ suất thu hồi tài sản cho ta biết 01 đồng vốn chủ sở hữu thì thu về bao nhiêu
đồng lợi nhuận.
Tỷ suất thu hồi vốn ROA:
ư
à
ì
Tỷ suất thu hồi vốn cho biết cứ 01 đồng vốn bỏ ra kinh doanh thì sinh ra bao
nhiêu đồng lợi nhuận. Trong đồ án này sử dụng lợi nhuận sau thuế để tính ROA.
Tỷ suất sinh lời trên doanh thu (Return on sales) ROS:
Chỉ tiêu này cho biết với một đồng doanh thu thuần từ bán hàng và cung cấp
dịch vụ sẽ tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận.
Hiệu suất sử dụng chi phí:
Hiệu suất sử dụng chi phí phản ánh một đồng chi phí sản xuất kinh doanh bỏ ra
trong kỳ thu đƣợc bao nhiêu đồng doanh thu.
í
Tỷ suất lợi nhuận chi phí:
Đây là chỉ tiêu phản ánh một đồng chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ thu
đƣợc bao nhiêu đồng lợi nhuận.
í
Mối quan hệ các chỉ tiêu tỷ suất lợi nhuận chi phí, tỷ suất lợi nhuận doanh thu và
hiệu suất sử dụng chi phí:
10
Nhƣ vậy, tỷ suất lợi nhuận chi phí bằng tỷ suất lợi nhuận doanh thu nhân với
hiệu suất sử dụng chi phí.
1.2.2.3.
Phân loại hiệu quả trong kinh doanh của DN
Do hoạt động kinh doanh của mỗi DN rất đa dạng nên hiệu quả của nó đạt đƣợc
cũng rất đa dạng, có thể phân chia hiệu quả kinh doanh của DN thành những loại
sau:
Xét trên góc độ DN:
+ Hiệu quả của các hoạt động kinh doanh chính và phụ: là khoản chênh lệnh
giữa khoản chênh lệch giữa doanh thu tiêu thụ sản phẩm (dịch vụ) và chi phí cho
việc sản xuất kinh doanh khối lƣợng hàng hóa (dịch vụ) thuộc các hoạt động kinh
doanh chính và phụ của DN.
+ Hiệu quả của các hoạt động liên doanh liên kết: là số chênh lệch giữa thu
nhập đƣợc phân chia từ kết quả hoạt động liên doanh liên kết với chi phí bỏ ra để
tham gia liên doanh, liên kết.
+ Hiệu quả thu đƣợc do các nghiệp vụ tài chính: là khoản chênh lệch giữa thu
và chi mang tính chất nghiệp vụ tài chính trong quá trình sản xuất kinh doanh.
+ Hiệu quả do các hoạt động khác mang lại: là lợi nhuận thu đƣợc do kết quả
của hoạt động kinh tế khác ngồi các hoạt động đã nêu trên.
Xét trên góc độ xã hội:
+ Hiệu quả đạt đƣợc trong sản xuất kinh doanh biểu thị đóng góp đối với nền
kinh tế của đất nƣớc, dƣới dạng tổng quát là mức thực hiện các nghĩa vụ với Nhà
nƣớc.
+ Tạo công ăn việc làm cho ngƣời lao động. Tạo nên lối sống văn minh cho xã
hội, giảm bớt phần nào các tệ nạn xã hội có nguy cơ phát triển.
Tóm lại, hiệu quả là chỉ tiêu chất lƣợng tổng hợp nói lên kết quả của toàn bộ
hoạt động kinh doanh của DN. Vai trò của hiệu quả kinh doanh đƣợc thể hiện trên
các mặt sau:
Thứ nhất: đối với DN, đây là một chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh quá trình
sản xuất kinh doanh, đồng thời đó còn là yếu tố sống còn của DN. DN chỉ tồn tại
khi kinh doanh có hiệu quả. Hiệu quả của quá trình kinh doanh sẽ là điều kiện để
đảm bảo tái sản xuất, nâng cao chất lƣợng và sản lƣợng hàng hóa, giúp cho DN
củng cố đƣợc vị trí và điều kiện làm việc của ngƣời lao động. Nếu DN hoạt động
- Xem thêm -