Tài liệu Nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn việt nam chi nhánh tỉnh bình dương

UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT ĐỖ THỊ XUÂN HÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH BÌNH DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 8340101 BÌNH DƢƠNG, NĂM 2020. UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƢƠNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT ĐỖ THỊ XUÂN HÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH BÌNH DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 8340101 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ ĐÌNH HẠC BÌNH DƢƠNG, NĂM 2020. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng luận văn “Nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng Nông Nghiệp Và Phát triển Nông Thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Bình Dương” do bản thân tôi nghiên cứu và thực hiện. Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chƣa hề đƣợc sử dụng để bảo vệ lần nào. Luận văn này chƣa từng đƣợc nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trƣờng đại học hoặc cơ sở đào tạo khác. Tác giả luận văn Đỗ Thị Xuân Hà i LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn! Ban Giám hiệu trƣờng Đại học Thủ Dầu Một, các Giảng viên tham gia giảng dạy đã giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho em trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài. Lãnh đạo Ngân hàng Ngân hàng Nông Nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bình Dƣơng và đồng nghiệp đã tạo điều kiện, hỗ trợ, giúp đỡ tôi tham gia và hoàn thành khóa học này. Xin bày tỏ lòng biết ơn đến TS. Lê Đình Hạc đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài. Sau cùng xin cảm ơn các Anh/Chị học viên ngành Quản trị Kinh doanh và gia đình đã động viên, giúp đỡ, chia sẻ ý tƣởng và cung cấp cho tôi những thông tin, tài liệu có liên quan trong quá trình hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Trân trọng cảm ơn! ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii BẢNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT ................................................................................. vi DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .......................................................................... viii TÓM TẮT LUẬN VĂN .......................................................................................... ix LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................2 3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ....................................................2 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu .........................................................................................2 3.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................2 4 . Phƣơng pháp nghiên cứu .....................................................................................2 5. Kết cấu của luận văn: ...........................................................................................2 6. Lƣợc khảo tài liệu ..................................................................................................3 7. Ý nghĩa thực hiện đề tài ........................................................................................4 CHƢƠNG 1:MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ......................................................................5 1.1. Lý luận cơ bản về huy động vốn của NHTM ...................................................5 1.1.1 Khái niệm huy động vốn ....................................................................................5 1.1.2 Vai trò của vốn huy động đối với NHTM ..........................................................5 1.1.3 Các hình thức huy động vốn NHTM..................................................................6 1.2 Hiệu quả huy động vốn ngân hàng thƣơng mại ...............................................8 1.2.1 Hiệu quả .............................................................................................................8 1.2.2 Khái niệm hiệu quả huy động vốn .....................................................................8 1.2.3 Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả huy động vốn ngân hàng thƣơng mại .....................9 1.2.3.1Các chỉ tiêu đinh tính: ......................................................................................9 1.2.3.2. Các chỉ tiêu định lƣợng ................................................................................10 1.2.4. Nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả huy động vốn ............................................12 iii 1.2.4.1.Nhân tố bên ngoài ngân hàng ........................................................................12 1.2.4.2.Nhân tố bên trong ngân hàng ........................................................................15 1.3 Kinh nghiệm của các NHTM trong nƣớc về HĐV và bài học đối với Agribank Bình Dƣơng ............................................................................................18 1.3.1 Kinh nghiệm các NHTM trong nƣớc ...............................................................18 1.3.2. Bài học kinh nghiệm đối với Agribank Bình Dƣơng ......................................20 CHƢƠNG 2:THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG NÔNGNGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH .......22 TỈNH BÌNH DƢƠNG .............................................................................................22 2.1 Tổng quan về ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh tỉnh bình dƣơng .......................................................................................................22 2.1.1 Sự hình thành và phát triển ..............................................................................22 2.1.2 Cơ cấu tổ chức và nhiệm vụ .............................................................................23 2.1.2.1. Cơ cấu tổ chức ..............................................................................................23 2.1.2.2. Nhiệm vụ ......................................................................................................25 2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh .........................................................................25 2.1.3.1 Công tác huy động vốn .................................................................................26 2.1.3.2 Hoạt động cho vay ........................................................................................27 2.1.3.3 Hoạt động dịch vụ ngân hàng ......................................................................29 2.1.3.4 Tình hình thu chi lợi nhuận ..........................................................................31 2.2 Thực trạng huy động vốn tại ngân hàng Agribank Bình Dƣơng .................32 2.2.1 Các hình thức huy động vốn ............................................................................33 2.2.2 Kết quả huy động vốn ......................................................................................40 2.2.2.1 Kết quả theo hình thức huy động vốn ...........................................................40 2.2.2.2 Kết quả theo kỳ hạn huy động ......................................................................44 2.2.2.3 Kết quả theo chủ thể kinh tế: .......................................................................46 2.2.2.4 Kết quả theo loại tiền ...................................................................................49 2.3 Đánh giá hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn chi nhánh tỉnh Bình Dƣơng ................................................................50 2.3.1 Phân tích hiệu quả huy động vốn theo các chỉ tiêu .........................................50 iv 2.3.3 Những hạn chế còn tồn tại ...............................................................................61 2.3.4 Nguyên nhân hạn chế .......................................................................................63 2.3.4.1.Nguyên nhân chủ quan ..................................................................................63 2.3.4.2. Nguyên nhân khách quan .............................................................................66 CHƢƠNG 3:GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VN CHI NHÁNH TỈNH BÌNH DƢƠNG .............................................................................69 3.1 Định hƣớng nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn VN chi nhánh tỉnh Bình Dƣơng ................................69 3.1.1 Định hƣớng phát triển hoạt động kinh doanh ..................................................69 3.1.2 Định hƣớng nâng cao hiệu quả huy động vốn .................................................70 3.2 Một số giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn VN chi nhánh tỉnh Bình Dƣơng ...................70 3.2.1 Tăng cƣờng quản trị ngồn vốn huy động .........................................................70 3.2.2 Áp dụng các chính sách lãi suất linh hoạt ........................................................71 3.2.3 Mở rộng và phát triển các dịch vụ huy động vốn ............................................72 3.2.4 Nâng cao trình độ cán bộ công nhân viên chức trong hệ thống .......................76 3.2.5 Thực hiện chính sách Marketing, quảng bá sản phẩm .....................................76 3.2.6 Đảm bảo trang bị đầy đủ cơ sở vật chất và trang thiết bị máy móc cho chi nhánh và phòng giao dịch .........................................................................................77 3.3 Kiến nghị .............................................................................................................78 3.3.1 Kiến nghị đối với ngân hàng cấp trên ..............................................................78 KẾT LUẬN CHUNG ..............................................................................................81 TÀI LIỆU THAM KHẢO v BẢNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CN Chi nhánh 2 HĐV Huy động vốn 3 KD Kinh doanh 4 NHTM Ngân hàng thƣơng mại 5 NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc 6 NHNo&PTNT Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn 7 NV Nguồn vốn 8 NVHĐ Nguồn vốn huy động 9 PGD Phòng giao dịch 10 SDV Sử dụng vốn 11 TGTK Tiền gửi tiết kiệm 12 TCKT Tổ chức kinh tế 13 TCTD Tổ chức tín dụng 14 TK Tiết kiệm 15 VN Việt Nam 16 CP Chi phí 17 KM Khuyến mãi 18 QC Quảng cáo 19 SPDV Sản phẩm dịch vụ 20 VNĐ Việt Nam đồng STT vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Nguồn vốn huy động qua các năm ...........................................................26 Bảng 2.2: Tổng hợp kết quả hoạt động cho vay .......................................................27 Bảng 2.3: Tình hình dƣ nợ qua các năm. ..................................................................28 Bảng 2.4: Doanh số thanh toán dịch vụ ngân hàng qua các năm. .............................31 Bảng 2.5. Kết quả tài chính tại NHNo&PTNT Việt Nam – chi nhánh Bình Dƣơng 31 Bảng 2.6: Các hình thức huy động vốn .....................................................................40 Bảng 2.7: Cơ cấu nguồn vốn huy động theo kỳ hạn .................................................44 Bảng 2.8: Vốn huy động phân theo chủ thể kinh tế ..................................................46 Bảng 2.9: Vốn huy động phân theo loại tiền tệ. ........................................................49 Bảng 2.10: Tình hình cân đối giữa việc huy động vốn và sử dụng vốn ...................51 Bảng 2.11: Bảng lãi suất tiết kiệm dân cƣ, cá nhân của một số ngân hàng trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng tính đến tháng 4 năm 2020 .....................................................52 Bảng 2.12: Bảng lãi suất tiết kiệm tổ chức kinh tế của một số ngân hàng trên địa bàn tỉnh Bình Dƣơng tính đến tháng 4 năm 2020 ............................................................55 Bảng 2.13: Chi phí huy động vốn bình quân ............................................................56 Bảng 2.14: Lãi suất huy động vốn bình quân ...........................................................57 Bảng 2.15: doanh số huy động vốn bình quân đầu ngƣời qua các năm ....................58 vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1:Sơ đồ các phòng ban trực thuộc Agribank chi nhánh Bình Dƣơng. ............24 Biểu đồ 2.1: tình hình dƣ nợ qua các năm ................................................................29 Biểu đồ 2.2: Nguồn vốn huy động theo kỳ hạn qua các năm. ..................................45 Biểu đồ 2.3: Nguồn vốn huy động theo chủ thể kinh tế qua các năm. .....................47 Biểu đồ 2.4: Nguồn vốn huy động theo loại tiền qua các năm. ................................50 viii TÓM TẮT LUẬN VĂN Đề tài “Nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam- Chi nhánh tỉnh Bình Dƣơng ”.Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các nhân tố ảnh hƣởng hiệu quả huy động vốn của Agirbank chi nhánh Bình Dƣơng nhằm đề ra các giải pháp để tăng cƣờng nguồn vốn huy động của Agribank Chi nhánh Bình Dƣơng. Tác giả sử dụng phƣơng pháp định tính kết hợp phƣơng pháp so sánh nhằm tìm ra nguyên nhân, hạn chế để từ đó đề ra các giải pháp cụ thể giúp phát huy tối đa lợi thế huy động vốn, mang lại lợi nhuận cao cho ngân hàng, Đồng thời có những khuyến nghị với Chính Phủ, NHNN, Ngân hàng cấp trên để hoàn thiện hơn trong lĩnh vực hoạt động kinh doanh ngân hàng nói chung và hoạt động huy động vốn của Agribank Binh Dƣơng nói riêng. ix LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nền kinh tế phát triển xã hội ở Việt Nam hiện nay, vốn luôn là vấn đề hàng đầu trƣớc khi bắt đầu một năm tài khóa mới. Đặc biệt các ngân hàng thƣơng mại, hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh tiền tệ thì vốn càng đóng vai trò hết sức quan trọng. Hoạt động chính của ngân hàng thƣơng mại là cho vay tức là cung cấp vốn để thu lãi. Ngân hàng là một trong những Ngành có mức độ cạnh tranh cao và ngày càng phức tạp. Hiện nay, số lƣợng ngân hàng đƣợc phép hoạt động ngày càng tăng cùng với sự ra đời và phát triển mạnh mẽ của nhiều tổ chức phi ngân hàng, trong khi đó nguồn vốn nhàn rỗi trong dân cƣ và các tổ chức kinh tế là có hạn... Bình Dƣơng là một trong những địa phƣơng năng động kinh tế, thu hút đầu tƣ nƣớc ngoài, Bình Dƣơng có nhiều khu công nghiệp đang hoạt động, các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh đã thu hút nhiều dự án đầu tƣ. Năm 2019 thành lập thêm các cụm công nghiệp: Thanh An, Tân Thành, An Lạc cùng với sự ra đời của hàng loạt các doanh nghiệp, các nhà máy, khu chế suất, khu công nghiệp… Sự cạnh tranh gay gắt và sôi động về chất lƣợng sản phẩm, dịch vụ, lãi suất …của các ngân hàng nội địa và ngân hàng nƣớc ngoài cũng không kém phần náo nhiệt. Vì vậy để có thể tồn tại và phát triển trong môi trƣờng cạnh tranh đòi hỏi mỗi ngân hàng thức kinh doanh đúng đắn, chiến lƣợc rõ ràng về tìm năng và tìm lực và nguồn vốn. Vốn là nhân tố không thể thiếu trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng, càng không thể thực hiện nghiệp vụ kinh doanh nếu không có vốn. Do đó, ngoài vốn ban đầu cần thiết, ngân hàng phải thƣờng xuyên chăm lo tới việc tăng trƣởng lƣợng vốn trong suốt quá trình hoạt động của mình. Việc làm thế nào để tăng quy mô và chất lƣợng vốn huy động luôn là vấn đề đƣợc quan tâm hàng đầu của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của việc huy động vốn trong thời điểm hiện nay, tôi quyết định chọn đề tài nghiên cứu: “Nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam- Chi nhánh tỉnh Bình Dƣơng ”, từ đó đƣa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả huy động 1 vốn, đồng thời phát huy đƣợc thế mạnh sẵn có của ngân hàng mình trong tƣơng lai. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu chung: phân tích hiệu quả huy động vốn của ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh tỉnh Bình Dƣơng từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng. Mục tiêu cụ thể: Mục tiêu 1: đánh giá khái quát thực trạng kết quả kinh doanh của ngân hàng qua ba năm từ năm 2016 đến năm 2018. Mục tiêu 2: phân tích thực trạng huy động vốn và phân tích các chỉ tiêu định tính và định lƣợng làm ảnh hƣởng đến hiệu quả huy động vốn, đánh giá kết quả đạt đƣợc và hạn chế còn tồn tại trong công tác huy động vốn. Mục tiêu 3: dựa trên các hạn chế còn tồn tại, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam- chi nhánh tỉnh Bình Dƣơng. 3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu Nghiên cứu hiệu quả huy động vốn tại Agribank tỉnh Bình Dƣơng. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về không gian: Giới hạn trong phạm vi hoạt động huy động vốn tại Agribank tỉnh Bình Dƣơng. Phạm vi về thời gian: Đề tài lấy thực tiễn hoạt động kinh doanh của Agribank tỉnh Bình Dƣơng trong giai đoạn 2016-2018 làm cơ sở minh chứng. 4 . Phƣơng pháp nghiên cứu Sử dụng phƣơng pháp thu thập dữ liệu và phƣơng pháp phân tích dữ liệu. Trong phƣơng pháp phân tích dữ liệu sử dụng phƣơng pháp so sánh và phƣơng pháp phân tích tỷ trọng qua các năm. 5. Kết cấu của luận văn: Bài luận văn gồm 3 chƣơng với bố cục nhƣ sau: Chƣơng 1: Một số vấn đề về hiệu quả huy động vốn trong các ngân hàng thƣơng mại. 2 Chƣơng 2: Thực trạng hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Nông nghiệp &PTNT VN (NHNo&PTNT) chi nhánh tỉnh Bình Dƣơng. Chƣơng 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Nông nghiệp &PTNT VN(NHNo&PTNT) chi nhánh tỉnh Bình Dƣơng. 6. Lƣợc khảo tài liệu Đề tài nghiên cứu dựa trên một số tài liệu sau: Nguyễn Thị Thanh Hà (2013) luận văn :”Phân tích và đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cƣờng hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần Công Thƣơng Việt Nam”, trƣờng đại học Thăng Long. Đề tài tập trung nghiên cứu phân tích hiệu quả kinh doanh, kết quả huy động vốn, những nhân tố ảnh hƣởng đến động vốn và giải pháp nhằm tăng cƣờng hiệu quả huy động vốn. Tuy nhiên khi đánh giá về các chỉ tiêu cụ thể HĐV, tác giả cũng không đƣa ra các chỉ tiêu thực sự rõ nét. Đoàn Thu Hà(2016) luận văn:”Nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn tại ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển nông thôn Việt Nam chi nhánh tỉnh Hải Dƣơng”, trƣờng đại học Thăng Long. Trong đó phân tích hiệu quả huy động vốn sử dụng phƣơng pháp phân tích: so sánh số tuyệt đối và tƣơng đối; phƣơng pháp thay thế liên hoàn; phƣơng pháp số chênh lệch. Đồng thời nêu giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại các ngân hàng thƣơng mại. Tuy nhiên các chỉ tiêu về hiệu quả huy động vốn cũng chƣa rõ ràng. Nguyễn Hồng Nhung(2015) luận văn:”Tăng cƣờng huy động vốn tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Tây Hồ”, trƣờng đại học Thăng Long. Đề tài phân tích các chỉ tiêu đánh giá và các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả huy động vốn, thông qua phƣơng pháp thống kê so sánh. Từ đó đề ra các kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn trong tƣơng lai. Nguyễn Thị Kim Ngân(2018):” Nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam- chi nhánh Sở Giao Dịch”, trƣờng đại học Kinh Tế. Đề tài phân tích khá đầy đủ các chỉ tiêu liên quan đến hiệu quả huy động vốn, và phân tích đƣợc điểm mạnh cũng nhƣ lợi thế của Agribank chi nhánh Sở Giao Dịch. Đề ra đƣợc các phƣơng hƣớng và giải pháp có tính thực tế. Tuy nhiên, đề tài chƣa đề cập đến chỉ tiêu giao khoán cho mỗi cán bộ 3 lao động trong chi nhánh để thấy đƣợc hiệu quả HĐV đƣợc giao, đó là tiêu chí để đánh giá và xếp loại nhân viên. Các đề tài nghiên cứu của các tác giả nói trên phần lớn đã đƣa ra đƣợc tổng quan về tình hình huy động vốn của các NHTM. Mỗi một công trình nghiên cứu nói trên có cách tiếp cận khác nhau, mỗi một ngân hàng có một đặc điểm về huy động vốn khác nhau, không ngân hàng nào giống nhau. Các công trình cứu phân tích các mặt về huy động vốn, các sản phẩm, cấu trúc kỳ hạn vốn... Chỉ ra những điểm mạnh yếu của mỗi ngân hàng, từ đó đƣa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn, tối ƣu hóa nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh của từng ngân hàng. Tóm lại đã có khá nhiều đề tài nghiên cứu liên quan đến việc nâng cao hiệu quả huy động vốn dƣới nhiều góc độ, tuy nhiên chƣa có đề tài nào đề cập cụ thể đến vấn đề hiệu quả huy động vốn tại Agribank chi nhánh tỉnh Bình Dƣơng. Vì vậy, luận văn sẽ kế thừa và vận dụng linh hoạt các công trình đã nghiên cứu có liên quan đến chủ đề nghiên cứu của luận văn nhằm hoàn thành mục tiêu nghiên cứu đã đƣa ra. 7. Ý nghĩa thực hiện đề tài Thông qua phân tích hiệu quả huy động vốn của ngân hàng nơi mình công tác để thấy đƣợc nguyên nhân, nhân tố ảnh hƣởng, hạn chế để từ đó nhìn nhận đúng đắn về khả năng điểm mạnh hay hạn chế của ngân hàng trong việc thu hút nguồn vốn. Đề ra các giải pháp để khắc phục đƣợc những hạn chế giúp ngân hàng xác định mục tiêu đúng đắn và tạo chiến lƣợc kinh doanh có hiệu quả hơn dựa trên những giải pháp. 4 CHƢƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Lý luận cơ bản về huy động vốn của NHTM 1.1.1 Khái niệm huy động vốn Vũ Duy Hƣng đƣa ra khái niệm (2016) đƣa huy động vốn nhƣ sau:” Vốn huy động là tài sản bằng tiền của các tổ chức và cá nhân mà ngân hàng đang tạm thời quản lý và sử dụng với trách nhiệm hoàn trả. Vốn huy động là nguồn vốn chủ yếu và quan trọng nhất của bất kỳ NHTM nào”. Vậy huy động vốn là nghiệp vụ tiếp nhận nguồn vốn nhàn rỗi từ các tổ chức và cá nhân bằng nhiều hình thức khác nhau để hình thành nên nguồn vốn hoạt động của ngân hàng. 1.1.2 Vai trò của vốn huy động đối với NHTM Trƣớc hết, vốn là cơ sở cần thiết cho sự tồn tại và hoạt động của Ngân hàng. Bất kỳ một ngân hàng nào muốn tiến hành các hoạt động cho vay hay cung cấp các dịch vụ đều phải có một số lƣợng vốn đủ lớn đảm bảo. Chính vì thế các ngân hàng không ngừng cạnh tranh nhau để thu hút đƣợc lƣợng vốn trên thị trƣờng bằng nhiều chiến lƣợc khác nhau. - Vốn là cơ sở để ngân hàng tổ chức mọi hoạt động kinh doanh. Để bƣớc vào hoạt động kinh doanh thì đầu tiên ngân hàng cần có vốn. Nguồn vốn phản ánh tiềm năng và sức mạnh của ngân hàng. Vốn không chỉ là phƣơng tiện kinh doanh mà còn là đối tƣợng kinh doanh chủ yếu của NHTM. Nói cách khác, điều kiện tiên quyết ngân hàng thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh của mình. -Vốn quyết định quy mô hoạt động tín dụng và các hoạt động khác của ngân hàng. Hoạt động tín dụng của ngân hàng phụ thuộc vào số vốn của ngân hàng. Ngân hàng có nhiều vốn sẽ có nhiều ƣu thế cạnh tranh hơn so với ngân hàng ít vốn. Có đƣợc nhiều vốn ngân hàng sẽ có điều kiện để đƣa ra các hình thức tín dụng linh hoạt, có thể làm tăng quy mô tín dụng đáp ứng nhu cầu về tài chính cho các dự án lớn. Các ngân hàng lớn, nhiều vốn họ sẽ có rất nhiều các dịch vụ ngân hàng. Phạm vi hoạt động kinh doanh của họ sẽ rộng hơn nhiều các ngân 5 hàng nhỏ. -Vốn quyết định khả năng thanh toán và đảm bảo uy tín của ngân hàng trên thị trƣờng. Bởi phần lớn số vốn vay cần thiết cho sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp đều suất phát từ nguồn tín dụng ngân hàng, bên cạnh đó việc thanh toán tiền cho đối tác kinh doanh trong và ngoài nƣớc, mở L/C thông qua ngân hàng cũng góp phần đáng kể phát triển doanh nghiệp. Do đó, doanh nghiệp phải chọn những ngân hàng nào đáp ứng đƣợc những yêu cầu trên. Điều kiện đầu tiên để xây dựng đƣợc uy tín của ngân hàng chính là vốn của ngân hàng. Có nhiều vốn, khả năng thanh toán của ngân hàng luôn đƣợc đảm bảo, rủi ro thanh khoản thấp, các khách hàng luôn cảm thấy yên tâm khi giao dịch với ngân hàng -Vốn quyết định năng lực cạnh tranh của ngân hàng. Trong thời đại cạnh tranh khốc liệt nhƣ hiện nay, vốn là điều kiện để các ngân hàng tham gia cạnh tranh. Nó giúp cho ngân hàng mở rộng quy mô hoạt động, tăng cƣờng mối quan hệ với các đối tác. Vì thế mà các ngân hàng không ngừng mở ra những chế độ đãi ngộ đặc biệt để thu hút tiền gửi trong dân cƣ nhằm gia tăng nguồn vốn. Đồng thời lôi kéo khách hàng mới, giữ chân ngân hàng truyền thống. 1.1.3 Các hình thức huy động vốn NHTM Các hình thức huy động vốn của ngân hàng gồm có: nhận tiền gửi, phát hành giấy tờ có giá, vay vốn giữa các tổ chức tín dụng, vay vốn của Ngân hàng Nhà nƣớc. Tuy nhiên luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động huy động tiền gửi từ dân cƣ, hộ kinh doanh và các doanh nghiệp. Tiền gửi là nguồn tiền quan trọng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn tiền của ngân hàng. Để gia tăng tiền gửi trong môi trƣờng cạnh tranh và để có đƣợc đồng tiền có chất lƣợng ngày càng cao, các ngân hàng đã đƣa ra và thực hiện nhiều hình thức huy động khác nhau.  Tiền gửi thanh toán tiền gửi giao dịch: Đặc điểm của loại tiền gửi nay là không kỳ hạn, khách hàng có thể rút ra bất cứ lúc nào, mục đích là để tiến hành thanh toán chi trả cho các hoạt động hàng hóa, dịch vụ và các khoản chi khác phát sinh trong kinh doanh một cách thƣờng xuyên, an toàn và thuận tiện hoặc để phát hành SEC. Đặc trƣng của loại này là không ổn 6 định và biến động thƣờng xuyên. Đây là nguồn vốn quan trọng đối với kinh doanh của ngân hàng. Đối với tiền gửi thanh toán, trong phạm vi số dƣ cho phép, các nhu cầu chi trả của doanh nghiệp và cá nhân đều đƣợc ngân hàng thực hiện. Các khoản thu bằng tiền của doanh nghiệp và cá nhân đều có thể đƣợc nhập vào tiền gửi thanh toán theo yêu cầu. Nhìn chung, lãi suất của khoản tiền này rất thấp hoặc bằng không thay vào đó chủ tài khoản có thể hƣởng các dịch vụ ngân hàng ở với mức phí thấp. Thủ tục để mở tài khoản tiền gửi thanh toán rất đơn giản và khách hàng chỉ đƣợc thanh toán trong phạm vi số dƣ tài khoản của mình. Về nguyên tắc khách hàng không sử dụng những khoản tiền gửi thanh toán để cho vay. Tuy nhiên, ngân hàng cũng có thể kết hợp tài khoản tiền gửi thanh toán và tài khoản cho vay để cho phép khách hàng chi tiêu vƣợt quá số dƣ của mình trong tài khoản (thấu chi). Đặc biệt một số ngân hàng sử dụng nhiều hình thức của tài khoản thanh toán để nâng lãi suất loại tiền gửi này nhằm cạnh tranh với các tổ chức tín dụng khác. Tiền gửi thanh toán rất thuận tiện trong hoạt động thanh toán xong lãi suất lại thấp. Để đáp ứng nhu cầu tăng thu của ngƣời gửi tiền ngân hàng đã đƣa ra các hình thức tiền gửi có kỳ hạn.  Tiền gửi có kỳ hạn của doanh nghiệp, các tổ chức xã hội: Thông thƣờng, tiền gửi có kỳ hạn là các khoản tiền gửi có thời hạn và lãi suất cao. Đây là nguồn tin tƣơng đối ổn định, phù hợp với yêu cầu cho vay có kỳ hạn của ngân hàng thƣơng mại, ngân hàng chủ động trong quá trình sử dụng. Vì vậy để có thể thu hút nhiều hơn loại tiền gửi này, các ngân hàng thƣờng đƣa ra nhiều loại kỳ hạn khác nhau phù hợp với thời gian vốn nhàn rỗi của khách hàng, mỗi khi hạn có một mức lãi suất tƣơng ứng theo nguyên tắc kỳ hạn càng dài lãi suất càng cao. Tiền gửi có kỳ hạn của doanh nghiệp, các tổ chức xã hội gửi có thỏa thuận về thời gian rút tiền của khách hàng. Về nguyên tắc gửi chỉ có thể rút tiền theo thời hạn đã thỏa thuận, nhƣng trên thực tế để thu hút loại tiền gửi này với kỳ hạn dài, các ngân hàng thƣờng cho phép rút tiền trƣớc thời hạn nhƣng khách hàng chỉ đƣợc hƣởng lãi suất không kỳ hạn hƣởng mức lãi suất tƣơng ứng theo kỳ hạn nhất định do ngân hàng quy định. 7  Tiền gửi tiết kiệm dân cƣ: Gửi tiền tiết kiệm ngắn hạn đang là lựa chọn tốt nhất cho khách hàng có nguồn tiền nhàn rỗi và loại hình này cũng đang đƣợc các ngân hàng chú trọng “cạnh tranh” nhằm giữ chân khách hàng. Không những thế, nhằm đa dạng hóa sản phẩm, phục vụ nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, nhiều ngân hàng đã cho ra mắt các sản phẩm tiện ích triển khai thu hút sự quan tâm bà đƣợc đánh giá cao về tính tiện ích.  Tiền gửi tiết kiệm của các tổ chức tín dụng khác: Trong giai đoạn hiện nay, giữa các ngân hàng và tổ chức tín dụng thƣờng xuyên có mối liên hệ với nhau về nhiều mặt trong hoạt động kinh doanh. Nhằm mục đích tạo sự thuận tiện cho việc thanh toán hộ, chuyển khoản hay mua bán, giao dịch khác, các ngân hàng thƣơng mại đều gửi một lƣợng tiền tại các ngân hàng khác. Song lƣợng tiền này thƣờng ngắn hạn, không lớn, biến động nhỏ nên ít ảnh hƣởng tới nguồn vốn của ngân hàng. 1.2 Hiệu quả huy động vốn ngân hàng thƣơng mại 1.2.1 Hiệu quả Theo từ điển tiếng Việt: “Hiệu quả là sự phù hợp giữa kết quả thực của một hoạt động so với kết quả dự kiến từ trƣớc”. Theo từ điển Anh-Anh: “Hiệu quả là một sự thay đổi dẫn đến kết quả khi điều gì đó đƣợc thực hiện hoặc xảy ra một sự kiện, điều kiện hoặc trạng thái của sự việc đƣợc tạo ra bởi một nguyên nhân.” Vậy hiệu quả là một sự chênh lệch giữa cái thu đƣợc so với chi phí bỏ ra. 1.2.2 Khái niệm hiệu quả huy động vốn Vũ Duy Hƣng đƣa ra khái niệm (2016) đƣa ra khái niệm hiệu quả huy động vốn: “Hiệu quả huy động vốn là khả năng đáp ứng cao nhất nhu cầu sử dụng vốn của ngân hàng.Đó chính là sự đáp ứng đầy đủ, kịp thời nhu cầu sử dụng vốn với chi phí hợp lý”. Nhƣ vậy có thể hiểu: Hiệu quả huy động vốn đƣợc thể hiện là kết quả huy động vốn giữa số vốn lớn nhất và chi phí bỏ ra là thấp nhất. Tuy nhiên do đặc thù của mỗi ngân hàng mà khái niệm hiệu quả huy động vốn không chỉ thể hiện ở đầu vào, đầu ra mà còn liên quan đến cơ cấu, quy mô, tốc độ 8 tăng trƣởng của huy động vốn. 1.2.3 Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả huy động vốn ngân hàng thƣơng mại 1.2.3.1Các chỉ tiêu đinh tính:  Tính ổn định của nguồn vốn Theo nghiên cứu tác giả Nguyễn Thị Kim Ngân (2018) tính ổn định nguồn vốn đƣợc hiểu nhƣ sau: Đối với ngân hàng do mỗi nguồn vốn có những điểm mạnh điểm yếu riêng trong việc khai thác và huy động nên cơ cấu biến đổi sẽ dẫn tới sự biến đổi trong cơ cấu đầu ra. Cơ cấu nguồn vốn huy động phục vụ không chỉ vào một phần kế hoạch của ngân hàng mà còn chịu sự tác động của các nhân tố bên ngoài đòi hỏi ngân hàng phải thƣờng xuyên nghiên cứu tiếp cận thị trƣờng thực vậy công tác huy động vốn không thể có hiệu quả khi mà nguồn vốn huy động đƣợc lại không đạt đƣợc quy mô nhất định theo kế hoạch huy động của ngân hàng hay không đáp ứng đƣợc nổi nhu cầu về khối lƣợng vốn cho kinh doanh, cơ cấu vốn của ngân hàng lại không có sự hợp lý giữa các nguồn vốn huy động ngắn hạn trung hạn dài hạn giữa vốn ngoại tệ vốn nội tệ. Vì vậy việc đánh giá đúng mức độ ổn định của nguồn vốn sẽ giúp xác định kỳ hạn sử dụng vốn hợp lý đồng thời xác định mức thanh khoản cần thiết.  Tính cân đối giữa nguồn vốn huy động và sử dụng nguồn vốn Từ phân tích của tác giả Đoàn Thu Hà(2016) nhƣ sau: Đây là điều mà các ngân hàng thƣơng mại phải luôn giữ đƣợc tính cân đối giữa việc huy động vốn và sử dụng vốn nhằm tránh lãng phí vốn, giảm thiểu rủi ro khi đầu tƣ quá mức quy định. Nó đƣợc biểu hiện bằng số dƣ tổng nguồn vốn huy động ( sau khi đã trừ đi tỉ lệ dự trữ thanh toán và dự trữ bắt buộc) tƣơng đƣơng số dƣ các khoản đầu tƣ. Nguồn vốn sau khi đƣợc tạo lập của các ngân hàng thƣơng mại sử dụng để cho vay đầu tƣ mua sắm tài sản cố định hay gửi tiền tại các ngân hàng khác và thực hiện dự trữ để đảm bảo khả năng thanh toán. Nhƣ vậy nguồn vốn có tính chất quyết định danh mục đầu tƣ đồng thời trên cơ sở tính ổn định của nguồn vốn, chi phí và thời hạn huy động là cơ sở để tính toán thời hạn cho vay và mức lãi suất cho phù 9