Tài liệu Nâng cao hiệu quả công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty tnhh ktc hà nội

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Lêi më ®Çu ViÖt Nam ®ang trong thêi kú héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi, chÝnh v× vËy nÒn kinh tÕ ®ang cã nh÷ng chuyÓn biÕn lín, vai trß cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®· ®-îc kh¼ng ®Þnh cïng víi sù ®¸nh gi¸ cao nh÷ng ®ãng gãp cña khoa häc kü thuËt. Nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp nh- c«ng ty TNHH KTC Hµ Néi, ®-îc ¸p dông d©y truyÒn m¸y mãc tiªn tiÕn sÏ cho ra ®-îc nh÷ng s¶n phÈm víi ®é chÝnh x¸c cao vÒ kü thuËt vµ chÊt l-îng t«t. Nh-ng dï lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hay mét doanh nghiÖp kinh doanh trong bÊt kú lÜnh vùc nµo th× ngoµi yÕu tè chÊt l-îng vµ mÉu m· ra th× yÕu tè gi¸ còng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiªp. Nh-ng ®Ó s¶n xuÊt ra ®-îc nh÷ng s¶n phÈm tèt, gi¸ c¶ hîp lý mµ vÉn mang l¹i ®-îc lîi nhuËn cao nhÊt ®ßi hái nhµ s¶n xuÊt ph¶i biÕt sö dông nguån vèn m×nh bá ra cho thËt hiÖu qu¶. §Ó lµm ®-îc ®iÒu nµy th× c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i c©n nh¾c tr-íc khi ®-a ra bÊt kú quyÕt ®Þnh nµo liªn quan ®Õn viÖc chi tiªu, sö dông ®ång vèn cña m×nh. Vµ nh÷ng th«ng tin cña phßng kÕ to¸n lóc nµy lµ thùc sù h÷u Ých. Bëi vËy, bé phËn kÕ to¸n ph¶i lu«n ghi chÐp, cËp nhËt mét c¸ch kÞp thêi, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c tÊt c¶ c¸c chi phÝ ph¸t sinh. Tõ ®ã tæng hîp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §©y chÝnh lµ c«ng t¸c tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕ to¸n cµng lµm c«ng viÖc nµy chÝnh x¸c ®Çy ®ñ bao nhiªu th× cµng gióp cho nhµ qu¶n lý cã ®-îc c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n bÊy nhiªu. ChÝnh v× thÕ em lùa chän ®Ò tµi “ N©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty TNHH KTC Hµ Néi” lµm luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n ®-îc chia thµnh 3 ch-¬ng: Ch-¬ng 1: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty TNHH KTC Hµ Néi. Ch-¬ng 3: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty TNHH KTC Hµ Néi. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng 1: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh Gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1 Kh¸i niÖm, mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.1.Chi phÝ s¶n xuÊt 1.1.1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh “ Chi phÝ s¶n xuÊt-kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i tiªu dïng trong mét kú ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm” , [88, 1]. Kh¸i niÖm nµy nhÊn m¹nh ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trong mét kú nhÊt ®Þnh. §©y còng lµ c¬ së ®Ó ta cã thÓ ph©n biÖt kh¸i niÖm nµy víi kh¸i niÖm vÒ gi¸ thµnh sau nµy. 1.1.1.2.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt §Ó thuËn tiÖn cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n, cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. XuÊt ph¸t tõ c¸c môc ®Ých vµ yªu cÇu kh¸c nhau cña qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt còng ®-îc ph©n lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau. Sau ®©y em xin giíi thiÖu 2 c¸ch ph©n lo¹i: a) Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè chi phÝ C¨n cø vµo tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau ®Ó s¾p xÕp c¸c chi phÝ cã chung cïng mét tÝnh chÊt vµo mét yÕu tè, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh trong lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo, ë ®©u. V× vËy c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn ®-îc gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ®-îc chia thµnh 7 yÕu tè sau: Thø nhÊt lµ yÕu tè chi phÝ nguyªn vËt liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô...sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh (lo¹i trõ gi¸ trÞ vËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi). Thø hai lµ yÕu tè chi phÝ nhiªn liÖu, ®éng lùc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh trong kú (trõ sè dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi). Thø ba lµ yÕu tè chi phÝ tiÒn l-¬ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp l-¬ng: Ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp mang tÝnh chÊt l-¬ng ph¶i tr¶ toµn bé c«ng nh©n, viªn chøc. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Thø t- lµ yÕu tè chi phÝ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn: Ph¶n ¸nh phÇn b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l-¬ng vµ phô cÊp l-¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn. Thø n¨m lµ yÕu tè chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Ph¶n ¸nh tæng sè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Thø s¸u lµ yÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ dÞch vô mua ngoµi dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Thø b¶y lµ yÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: Ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn ch-a ph¶n ¸nh ë c¸c yÕu tè trªn dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. C¸ch ph©n lo¹i nµy cã thÓ cung cÊp th«ng tin cho ban qu¶n lý mét c¸ch rÊt cô thÓ, nh»m phôc vô hiÖu qu¶ cho viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh sö dông tõng lo¹i chi phÝ cô thÓ ë trªn vµ so s¸nh chi phÝ gi÷a c¸c kú víi nhau. Tõ ®ã cã thÓ ®-a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh, kÕ ho¹ch sö dông tõng lo¹i chi phÝ phï hîp cho t-¬ng lai. Tuy nhiªn c¸ch ph©n lo¹i nµy ch-a ph©n chia ®-îc râ phÇn chi phÝ nµo sö dông cho viÖc s¶n xuÊt trùc tiÕp ë d-íi ph©n x-ëng, phÇn chi phÝ nµo lµ sö dông ë bé phËn qu¶n lý doanh nghiÖp... b) Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm C¨n cø vµo ý nghÜa cña chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh toµn bé, chi phÝ ®-îc ph©n chia theo kho¶n môc. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm ë ViÖt Nam bao gåm 5 kho¶n môc chi phÝ: Thø nhÊt lµ chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn, vËt liÖu chÝnh, phô, nhiªn liÖu tham gia trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn lao vô, dÞch vô. Thø hai lµ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm tiÒn l-¬ng, phô cÊp l-¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch cho c¸c quü b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo tû lÖ víi tiÒn l-¬ng ph¸t sinh. Thø ba lµ chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong ph¹m vi ph©n x-ëng (trõ chi phÝ vËt liÖu vµ nh©n c«ng trùc tiÕp). Thø t- lµ chi phÝ b¸n hµng: Bao gåm toµn bé nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Vµ cuèi cïng lµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: Bao gåm nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn qu¶n trÞ kinh doanh vµ qu¶n lý hµnh chÝnh trong doanh nghiÖp. C¸ch ph©n lo¹i nµy thuËn tiÖn cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh toµn bé vµ ®· gi¶i quyÕt ®-îc nh-îc ®iÓm cña c¸ch ph©n lo¹i trªn. §ã lµ ®· tËp hîp ®-îc riªng tõng lo¹i chi phÝ t¹i ph©n x-ëng s¶n xuÊt vµ chi phÝ sö dông cho bé phËn qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Tõ ®ã ban qu¶n lý cã thÓ theo dâi, ®¸nh gÝa, nhËn xÐt vµ ®-a ra c¸c ®iÒu chØnh phï hîp trong viÖc sö dông chi phÝ ë tõng bé phËn sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. Tuy nhiªn nh-îc ®iÓm cña c¸ch ph©n lo¹i nµy l¹i chÝnh lµ -u ®iÓm cña c¸ch ph©n lo¹i trªn, tøc lµ nã kh«ng thÓ tËp hîp tõng lo¹i chi phÝ mét c¸ch cô thÓ ®-îc. 1.1.2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm 1.1.2.1.Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm “ Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra bÊt kÓ ë kú nµo nh-ng cã liªn quan ®Õn khèi l-îng c«ng viÖc, s¶n phÈm ®· hoµn thµnh trong kú” , [91, 1]. Trong kh¸i niÖm nµy nhÊn m¹nh ®Õn nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ cã liªn quan ®Õn khèi l-îng c«ng viÖc, s¶n phÈm hoµn thµnh trong mét kú s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. §iÒu nµy rÊt quan träng v× nã lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña mét c«ng ty. 1.1.2.2.C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm §Ó gióp cho viÖc nghiªn cøu vµ qu¶n lý tèt gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m môc ®Ých ngµy cµng h¹ thÊp gi¸ thµnh, kÕ to¸n cÇn ph©n biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau. Cã hai c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh nh- sau: a)XÐt theo thêi ®iÓm tÝnh vµ nguån sè liÖu, gÝa thµnh ®-îc chia thµnh 3 lo¹i: Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n l-îng kÕ ho¹ch, ®-îc x¸c ®Þnh dùa vµo gi¸ thµnh thùc tÕ kú tr-íc vµ c¸c ®Þnh møc, c¸c dù to¸n chi phÝ cña kú kÕ ho¹ch. Nã ®-îc xem nh- lµ mét môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. ViÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®-îc tiÕn hµnh tr-íc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm vµ do bé phËn kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp thùc hiÖn. Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Còng nh- gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®-îc x¸c ®Þnh tr-íc khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt s¶n phÈm. Tuy nhiªn, kh¸c víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®-îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc b×nh qu©n tiªn tiÕn vµ kh«ng biÕn ®æi trong suèt c¶ kú kÕ ho¹ch, gi¸ thµnh ®Þnh møc l¹i ®-îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh t¹i tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh trong kú kÕ ho¹ch (th-êng lµ ngµy ®Çu th¸ng) nªn gi¸ thµnh ®Þnh møc lu«n thay ®æi phï hîp víi sù thay ®æi cña c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®¹t ®-îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Cuèi kú, c¨n cø vµo chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh vµ so s¸nh víi ®Þnh møc cña tõng lo¹i chi phÝ trong gi¸ thµnh ®Þnh møc, kÕ to¸n cã thÓ ®-a ra c¸c ph-¬ng h-íng h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh cho phï hîp víi luËt kÕ to¸n. Cßn c¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ dùa vµo ®ã ®Ó cã nh÷ng ph©n tÝch, nhËn xÐt vµ ®-a ra c¸c quyÕt ®Þnh, kÕ ho¹ch vÒ chi phÝ phï hîp. Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®-îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh tËp hîp ®-îc trong kú vµ s¶n l-îng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt ra trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ®Êu tranh cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ - tæ chøc - kü thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Kh¸c víi hai lo¹i gi¸ thµnh trªn, gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm chØ cã thÓ ®-îc tÝnh to¸n khi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. b) Theo ph¹m vi ph¸t sinh chi phÝ, gi¸ thµnh ®-îc chÝa lµm 2 lo¹i: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng x-ëng): bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt: chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho nh÷ng lao vô s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm ®-îc sö dông ghi sæ cho s¶n phÈm ®· hoµn thµnh nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch hµng, ®ång thêi lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ vèn hµng b¸n vµ l·i gép. Gi¸ thµnh toµn bé (hay gi¸ thµnh tiªu thô): bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm chØ ®-îc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô ®-îc tiªu thô vµ lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh l·i tr-íc thuÕ lîi tøc cña doanh nghiÖp. 1.1.3.Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ tæng hîp c¸c chi phÝ ®Ó hoµn thµnh mét khèi l-îng s¶n phÈm, dÞch vô nhÊt ®Þnh. Nã lµ kÕt qu¶ cña sù dÞch chuyÓn c¸c yÕu tè chi phÝ vµo s¶n phÈm vµ lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gÝa viÖc thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ, kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó lËp dù to¸n, ®Þnh møc Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chi phÝ s¶n xuÊt cho kú sau. Gi¸ thµnh sÏ bÞ ph¶n ¸nh sai nÕu mét trong c¸c yÕu tè chi phÝ bÞ bá sãt hoÆc bÞ ph¶n ¸nh sai nh÷ng chi phÝ kh«ng ph¶i lµ chi phÝ tham gia vµo s¶n xuÊt s¶n phÈm. Nh- vËy, gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, thèng nhÊt trong mét s¶n phÈm. MÆt kh¸c, gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã sù kh¸c nhau vÒ l-îng bëi c¸c kho¶n chi phÝ vÒ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú, cuèi kú. §iÒu nµy ®-îc thÓ hiÖn rÊt râ qua s¬ ®å sau: Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú S¬ ®å 1.1: S¬ ®å mèi liªn hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh = Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú + Chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú(®· trõ c¸c kho¶n thu håi ghi gi¶m chi phÝ) - Chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú Nh×n vµo c«ng thøc trªn ta thÊy khi gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang (chi phÝ s¶n xuÊt dë dang) ®Çu kú vµ cuèi kú b»ng nhau hoÆc c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã s¶n phÈm dë dang th× tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú. VËy, chi phÝ s¶n xuÊt lu«n g¾n víi tõng thêi kú ®· ph¸t sinh chi phÝ, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i g¾n víi khèi l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh. 1.2.H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.2.1.ý nghÜa vµ nhiÖm vô cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.2.1.1. ý nghÜa cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt Doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ nh÷ng doanh nghiÖp trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cña c¶i, vËt chÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. §Ó tiÕn hµnh ®-îc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i bá ra nh÷ng kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh, ®ã lµ c¸c chi phÝ vÒ t- liÖu lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng vµ lao ®éng sèng. MÆt kh¸c, c¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh cã tÝnh chÊt th-êng xuyªn vµ g¾n liÒn Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Do ®ã, trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n quan t©m tíi chi phÝ ph¸t sinh. Bëi lÏ, mçi ®ång chi phÝ kh«ng hîp lý ®Òu lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. HiÖn nay, n-íc ta ®ang héi nhËp kinh tÕ, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp diÔn ra v« cïng khèc liÖt. V× thÕ, mét doanh nghiÖp muèn cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr-êng th× lu«n ph¶i t×m c¸ch n©ng cao chÊt l-îng vµ h¹ gi¸ b¸n s¶n phÈm. Trªn gãc ®é qu¶n lý cña mét doanh nghiÖp kh«ng cã c¸ch lùa chän nµo v÷ng ch¾c h¬n lµ ph¶i tæ chøc qu¶n lý tèt viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm nh»m gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm xuèng giíi h¹n møc thÊp nhÊt cã thÓ ®-îc. V× vËy, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu quan träng lu«n ®-îc c¸c nhµ l·nh ®¹o quan t©m trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp. 1.2.1.2. NhiÖm vô cña h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng lu«n ®-îc c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp quan t©m v× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt l-îng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Th«ng qua nh÷ng th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ cña tõng lo¹i ho¹t ®éng, tõng lo¹i s¶n phÈm, lao vô còng nh- kÕt qu¶ cña toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông tµi s¶n, vËt t-, lao ®éng, tiÒn vèn, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã quyÕt ®Þnh qu¶n lý thÝch hîp. §Ó tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¸p øng ®Çy ®ñ, trung thùc vµ kÞp thêi yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp, kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn ®-îc c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau: C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp. Ghi chÐp, ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c tõng nghiÖp vô chi phÝ ph¸t sinh theo ®óng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ ®· x¸c ®Þnh. §Þnh kú tËp hîp c¸c lo¹i chi phÝ ph¸t sinh theo tõng kho¶n môc vµ c¸c yÕu tè chi phÝ quy ®Þnh, cung cÊp nh÷ng sè liÖu th«ng tin ®· tæng hîp cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §Þnh kú dùa vµo nh÷ng con sè ®· tæng hîp vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®· chän, kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú mét c¸ch chÝnh x¸c, ®óng ®¾n. Vµo cuèi mçi kú, lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cho c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ®ång thêi tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph¸t hiÖn nh÷ng kh¶ n¨ng cã thÓ ®Ó cã thÓ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p thÝch hîp phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.2.2.Nguyªn t¾c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm §Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm ®-îc chÝnh x¸c kÞp thêi, ®ßi hái c«ng viÖc ®Çu tiªn mµ nhµ qu¶n lý ph¶i lµm lµ x¸c ®Þnh ®-îc ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. VÊn ®Ò nµy cã tÇm quan träng ®Æc biÖt c¶ trong lý luËn còng nh- trong thùc tiÔn h¹ch to¸n vµ lµ néi dung c¬ b¶n nhÊt cña tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm. X¸c ®Þnh ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ viÖc x¸c ®Þnh giíi h¹n tËp hîp chi phÝ mµ thùc chÊt lµ x¸c ®Þnh n¬i ph¸t sinh chi phÝ vµ n¬i chÞu chi phÝ: -N¬i ph¸t sinh chi phÝ nh-: ph©n x-ëng, ®éi s¶n xuÊt, tæ s¶n xuÊt hoÆc mét bé phËn s¶n xuÊt nµo ®ã -N¬i g¸nh chÞu chi phÝ (§èi t-îng chÞu chi phÝ): s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i, ®¬n ®Æt hµng... Cßn x¸c ®Þnh ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh chÝnh lµ viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®ßi hái ph¶i tÝnh gi¸ thµnh mét ®¬n vÞ. §Ó ph©n biÖt ®-îc ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh cÇn dùa vµo c¸c c¬ së sau ®©y: Thø nhÊt ®Æc ®iÓm cña quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt: s¶n xuÊt gi¶n ®¬n hay phøc t¹p. TiÕp theo lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt: §¬n chiÕc, s¶n xuÊt hµng lo¹t víi khèi l-îng Ýt hay s¶n xuÊt hµng lo¹t víi khèi l-îng lín. Cuèi cïng lµ yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc x¸c ®Þnh râ mèi quan hÖ vµ sù kh¸c nhau gi÷a ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa lín, mang tÝnh ®Þnh h-íng cho tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.2.3. H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt VÒ mÆt kÕ to¸n, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ hai b-íc c«ng viÖc liªn tiÕp g¾n bã h÷u c¬ víi nhau, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do ®ã, sù chÝnh x¸c cña c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c cña c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh. ViÖc tÝnh chÝnh x¸c gi¸ thµnh sÏ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. V× vËy, ta cÇn ph¶i n¾m ®-îc râ ph-¬ng ph¸p ho¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do cã sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh mµ cã sù ph©n biÖt gi÷a ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ vµ ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ mét ph-¬ng ph¸p hay hÖ thèng c¸c ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Î tËp hîp vµ ph©n lo¹i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong ph¹m vi giíi h¹n cña ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ. Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph-¬ng ph¸p hoÆc hÖ thèng ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh cña ®¬n vÞ s¶n phÈm, nã mang tÝnh thuÇn tuý tÝnh to¸n chi phÝ cho tõng ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh. 1.2.3.1.Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt VÒ c¬ b¶n, ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm c¸c ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n theo s¶n phÈm, theo ®¬n ®Æt hµng, theo giai ®o¹n c«ng nghÖ, theo ph©n x-ëng, theo nhãm s¶n phÈm... Mçi ph-¬ng ph¸p øng víi mét lo¹i ®èi t-îng h¹ch to¸n chi phÝ nªn tªn gäi cña mçi ph-¬ng ph¸p biÓu hiÖn ®èi t-îng mµ nã cÇn tËp hîp. ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt tr¶i qua tr×nh tù c¸c b-íc sau: B-íc 1: C¨n cø vµo ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· lùa chän, tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh theo nh÷ng kho¶n môc tÝnh gi¸ thµnh, bao gåm: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung. B-íc 2: Tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn ®èi t-îng cÇn tÝnh gi¸ thµnh theo ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän. NÕu c¸c chi phÝ ®· ®-îc tËp hîp cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng tÝnh gi¸ thµnh th× ph©n bæ chóng cho c¸c ®èi t-¬ng chÞu chi phÝ theo nh÷ng ph-¬ng thøc thÝch hîp. B-íc 3: §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo ph-¬ng ph¸p phï hîp. B-íc 4: TÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tiÕn hµnh nhËp kho thµnh phÈm. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §©y lµ 4 b-íc c¬ b¶n cña quy tr×nh kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy nhiªn tuú theo ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho ®-îc ¸p dông trong tõng doanh nghiÖp mµ ¸p dông c¸ch thøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau. Sau ®©y chóng ta sÏ ®i vµo cô thÓ theo tõng ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho. Do c«ng ty h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú nªn trong phÇn nµy ta sÏ nghiªn cøu ph-¬ng ph¸p nµy s©u h¬n. a)H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª kho thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ho¸ tån kho cuèi kú. Tõ ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ hµng ho¸ vËt t- ®· xuÊt trong kú. a1. H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp Chi phÝ NVL trùc tiÕp bao gåm gi¸ trÞ toµn bé vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu… tham gia trùc tiÕp vµo chÕ t¹o s¶n phÈm vµ gi¸ trÞ cña nã ®-îc chuyÓn vµo s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. TK sö dông: .TK 621 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: KÕt cÊu cña tµi kho¶n nh- sau: Nî TK 621 Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt s¶n phÈm hay thùc hiÖn dÞch vô trong kú h¹ch to¸n Cã - Gi¸ trÞ thùc tÕ NVL dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho - KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy kh«ng tån t¹i sè d- v× ®©y lµ tµi kho¶n trung gian ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú vµ ®Õn cuèi kú nã sÏ ®-îc kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n 631. Nguyªn t¾c ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n: - ChØ h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n nµy nh÷ng chi phÝ nguyªn, vËt liÖu thùc tÕ sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn dÞch vô trong kú. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu thùc tÕ sö dông ph¶i tÝnh theo gi¸ thùc tÕ c¨n cø vµo ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hµng xuÊt kho cña doanh nghiÖp. - Tµi kho¶n nµy ®-îc më chi tiÕt theo ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. - Trong kú kÕ to¸n thùc hiÖn viÖc ghi chÐp, tËp hîp chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp vµo bªn nî tµi kho¶n nµy theo tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt (Theo Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tõng ®èi t-îng sö dông trùc tiÕp c¸c nguyªn, vËt liÖu nµy nÕu khi xuÊt chóng ®Ó sö dông x¸c ®Þnh ®-îc cô thÓ, râ rµng cho tõng ®èi t-îng sö dông; hoÆc tËp hîp chung cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thùc hiÖn dÞch vô nÕu khi xuÊt chóng ®Ó sö dông kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®-îc cô thÓ, râ rµng cho tõng ®èi t-îng sö dông). - Cuèi kú kÕ to¸n thùc hiÖn viÖc kÕt chuyÓn (nÕu nguyªn, vËt liÖu ®É ®-îc tËp hîp riªng cho tõng ®èi t-îng sö dông) hoÆc tiÕn hµnh tÝnh ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp (nÕu kh«ng tËp hîp riªng cho tõng ®èi t-îng sö dông) vµo c¸c tµi kho¶n tÝnh gi¸ thµnh t-¬ng øng. Khi tiÕn hµnh tÝnh ph©n bæ trÞ gi¸ nguyªn, vËt liÖu thùc tÕ sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn lùa chän c¸c tiªu thøc ph©n bæ hîp lý. Tiªu thøc ph©n bæ th-êng ®-îc sö dông lµ ph©n bæ theo ®Þnh møc tiªu hao, theo hÖ sè, theo träng l-îng, sè l-îng s¶n phÈm… C«ng thøc ph©n bæ nh- sau: Tæng chi phÝ vËt liÖu cÇn ph©n bæ Chi phÝ NVL ph©n bæ = cho tõng ®èi t-îng x Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tÊt c¶ c¸c ®èi t-îng Tæng tiªu thøc ph©n bæ cho tõng ®èi t-îng KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp Do ®Æc ®iÓm cña ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, gi¸ trÞ cña NVL t¨ng trong kú ®-îc ph¶n ¸nh trªn TK 611- Mua hµng cßn TK 152 - Nguyªn vËt liÖu chØ sö dông ®Çu kú vµ cuèi kú h¹ch to¸n ®Ó kÕt chuyÓn sè d- ®Çu kú vµ sè d- cuèi kú. Cuèi kú tiÕn hµnh kiÓm kª, tÝnh to¸n míi x¸c ®Þnh ®-îc sè vËt liÖu xuÊt dïng. V× vËy chi phÝ NVL xuÊt dïng rÊt khã ph©n ®Þnh ®-îc lµ xuÊt cho môc ®Ých s¶n xuÊt , qu¶n lý hay cho tiªu thô s¶n phÈm mµ xuÊt cho s¶n xuÊt th× còng kh«ng biÕt ®-îc xuÊt bao nhiªu cho mçi ®èi t-îng s¶n xuÊt. §Ó phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kÕ to¸n dùa vµo tû lÖ ®Þnh møc ph©n bæ sè vËt liÖu xuÊt dïng nµy cho tõng ®èi t-îng. Vµo cuèi kú, c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ, x¸c ®Þnh trÞ gi¸ nguyªn, vËt liÖu xuÊt kho trong kú theo c«ng thøc : Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu xuÊt kho trong kú = TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu tån kho ®Çu kú + TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu nhËp kho trong kú - TrÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu tån kho cuèi kú Ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ c¸c nghiÖp vô liªn quan tíi viÖc x¸c ®Þnh trÞ gÝa vËt liÖu xuÊt dïng ®-îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å: TK 331, 111, 112, 411… TK 611 TK 621 TK 631 Gi¸ trÞ NVL dïng KÕt chuyÓn trùc tiÕp chÕ t¹o chi phÝ NVL trùc tiÕp s¶n phÈm Gi¸ trÞ vËt liÖu t¨ng trong kú TK 151, 152 Gi¸ trÞ vËt liÖu ch-a dïng cuèi kú KÕt chuyÓn gi¸ trÞ vËt liÖu ch-a dïng ®Çu kú S¬ ®å 1.2: H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp (KK§K) a2. H¹ch to¸n chÝ phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm bao gåm tiÒn l-¬ng chÝnh, l-¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l-¬ng (phô cÊp khu vùc, ®éc h¹i, phô cÊp lµm thªm giê, phô cÊp lµm ca ®ªm…) vµ c¸c kho¶n ®ãng gãp cho quü BHXH, BHYT, KPC§ do chñ sö dông lao ®éng chÞu vµ ®-îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh do nhµ n-íc quy ®Þnh. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp còng ®-îc tÝnh cho tõng ®èi t-îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Do ®ã nÕu chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t-îng chÞu chi phÝ th× ph¶i ph©n bæ cho c¸c ®èi t-îng theo mét tiªu thøc nhÊt ®Þnh. C¸c tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã thÓ lµ chi phÝ tiÒn c«ng ®Þnh møc, giê c«ng s¶n xuÊt, hÖ sè. C«ng thøc x¸c ®Þnh møc ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp nh- sau: Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña tõng ®èi t-îng Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ph©n bæ = cho tõng ®èi t-îng Tæng tiªu thøc ph©n bæ cña c¸c ®èi t-îng x Tæng chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp trong kú Tµi kho¶n sö dông : Tµi kho¶n 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK nµy ®-îc më chi tiÕt cho tõng ®èi t-îng chÞu chi phÝ. KÕt cÊu TK 622 nhsau : Nî TK622 Cã - TËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp - KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ph¸t sinh trong kú Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®-îc tãm l-îc qua s¬ ®å sau : TK334 TK 622 TiÒn l-¬ng vµ phô cÊp l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp TK 631 KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 338 C¸c kho¶n ®ãng gãp theo tû lÖ víi tiÒn l-¬ng thùc tÕ cña nh©n c«ng trùc tiÕp ph¸t sinh TK 335 PhÇn trÝch tr-íc tiÒn l-¬ng nghØ phÐp S¬ ®å 1.3: H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ( KK§K) a3.H¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tr-íc Trong qóa tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cã nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh rÊt lín mµ kh«ng chØ liªn quan ®Õn mét kú s¶n xuÊt. KÕ to¸n kh«ng thÓ tÝnh nh÷ng chi phÝ ®ã vµo mét kú mµ ph¶i ph©n bæ cho nh÷ng kú s¶n xuÊt liªn quan. Nh÷ng chi phÝ nµy gäi lµ chi phÝ tr¶ tr-íc hay cßn gäi lµ chi phÝ chê ph©n bæ. Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 VËy chi phÝ tr¶ tr-íc lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh nh-ng ch-a tÝnh hÕt vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña kú nµy mµ ®-îc tÝnh cho hai hay nhiÒu kú ho¹ch to¸n sau ®ã.Chi phÝ tr¶ tr-íc cã thÓ gåm c¸c kho¶n sau : - Gi¸ trÞ CCDC nhá xuÊt dïng thuéc lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn - Gi¸ trÞ söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh ngoµi kÕ ho¹ch. - TiÒn thuª tµi s¶n cè ®Þnh, ph-¬ng tiÖn kinh doanh…tr¶ tr-íc. - Gi¸ trÞ bao b× lu©n chuyÓn, ®å dïng cho thuª xuÊt dïng - Chi phÝ mua b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm kinh doanh, lÖ phÝ giao th«ng bÕn b·i - L·i tiÒn vay tr¶ tr-íc - L·i vÒ mua tr¶ gãp tµi s¶n cè ®Þnh Nh÷ng chi phÝ tr¶ tr-íc nµy sÏ ®-îc kÕt chuyÓn vµo kú kÕ to¸n hiÖn t¹i vµ c¸c kú sau ®ã theo mét kÕ ho¹ch dùa trªn c¬ së c¸c dù to¸n chi phÝ vµ kÕ ho¹ch ph©n bæ chi phÝ. TK sö dông : TK 142 - Chi phÝ tr¶ tr-íc ng¾n h¹n TK 242 - Chi phÝ tr¶ tr-íc dµi h¹n KÕt cÊu cña TK 142 vµ Tk 242 nh- sau : Nî TK 142, 242 - TËp hîp c¸c kho¶n môc chi phÝ tr¶ tr-íc thùc tÕ ph¸t sinh Cã - Ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr-íc vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña kú nµy. - Sè d- nî: C¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh ch-a ph©n bæ vµo chi phÝ kinh doanh Quy tr×nh h¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tr-íc ®-îc tãm l-îc qua s¬ ®å: TK 111, 112, 153, 331, 2413… TK 142, 242 TK 627, 641, 642 D§K xxx Ph©n bæ dÇn chi phÝ tr¶ TËp hîp chi phÝ tr¶ tr-íc tr-íc vµo c¸c kú kÕ to¸n cã thùc tÕ ph¸t sinh liªn quan TK 133 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ThuÕ GTGT ®Çu vµo (nÕu cã) S¬ ®å 1.4: H¹ch to¸n chi phÝ tr¶ tr-íc a4. H¹ch to¸n chi phÝ ph¶i tr¶ Chi phÝ ph¶i tr¶ (chi phÝ trÝch tr-íc) lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ thùc tÕ ch-a ph¸t sinh nh-ng ®-îc ghi nhËn lµ chi phÝ cña kú h¹ch to¸n. §©y lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ thùc tÕ ch-a ph¸t sinh nh-ng ®-îc tÝnh tr-íc vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh kú nµy cho c¸c ®èi t-îng chÞu chi phÝ ®Ó ®¶m b¶o khi c¸c kho¶n chi tr¶ ph¸t sinh thùc tÕ kh«ng g©y ®ét biÕn cho chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh. ViÖc h¹ch to¸n c¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú ph¶i thùc hiÖn theo nguyªn t¾c phï hîp gi÷a doanh thu vµ chi phÝ ph¸t sinh trong kú. Thuéc lo¹i chi phÝ ph¶i tr¶, bao gåm c¸c kho¶n sau : - TrÝch tr-íc chi phÝ tiÒn l-¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n s¶n xuÊt trong thêi gian nghØ phÐp. - Chi phÝ söa ch÷a lín cña nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®Æc thï do viÖc söa ch÷a lín cã tÝnh chu kú, doanh nghiÖp ®-îc phÐp trÝch tr-íc chi phÝ söa ch÷a cho n¨m kÕ ho¹ch hoÆc mét sè n¨m tiÕp theo - Chi phÝ trong thêi gian doanh nghiÖp ngõng s¶n xuÊt theo mïa, vô cã thÓ x©y dùng theo kÕ ho¹ch ngõng s¶n xuÊt. KÕ to¸n tiÕn hµnh tÝnh tr-íc vµ h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú nh÷ng chi phÝ sÏ ph¶i chi trong thêi gian ngõng s¶n xuÊt - TrÝch tr-íc chi phÝ l·i tiÒn vay ph¶i tr¶ trong tr-êng hîp vay tr¶ l·i sau, l·i tr¸i phiÕu tr¶ sau (khi tr¸i phiÕu ®¸o h¹n) ChØ ®-îc h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n nµy nh÷ng néi dung chi phÝ ph¶i tr¶ theo quy ®Þnh trªn. Ngoµi c¸c néi dung quy ®Þnh nµy, nÕu ph¸t sinh nh÷ng kho¶n kh¸c ph¶i tÝnh tr-íc vµ h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kú, doanh nghiÖp ph¶i cã gi¶i tr×nh vÒ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ ®ã. Tµi kho¶n sö dông : TK 335 - Chi phÝ ph¶i tr¶. KÕt cÊu TK 335 : Nî - C¸c kho¶n chi tr¶ thùc tÕ ph¸t sinh TK 335 Cã - C¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ ®-îc ghi nhËn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®-îc tÝnh vµo chi phÝ ph¶i tr¶ - Sè d-: c¸c kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ ®· tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh nh-ng thùc tÕ ch-a ph¸t sinh. Quy tr×nh h¹ch to¸n chi phÝ ph¶i tr¶ trong kú nh- sau: TK 334, 2413 111, 112… TK 622, 627 641, 642 TK 335 TËp hîp chi phÝ ph¶i tr¶ trong kú TrÝch tr-íc vµo chi phÝ trong kú TK 133 ThuÕ GTGT ®-îc khÊu trõ (nÕu cã) S¬ ®å 1.5: Tæng hîp chi phÝ ph¶i tr¶ trong kú a5 H¹ch to¸n c¸c thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt  H¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng S¶n phÈm háng lµ s¶n phÈm kh«ng tháa m·n c¸c tiªu chuÈn chÊt l-îng vµ ®Æc ®iÓm kü thuËt cña s¶n xuÊt vÒ mµu s¾c, kÝch cì, träng l-îng, c¸ch thøc l¾p r¸p… Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, b¶o qu¶n còng nh- tiªu thô kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng s¶n phÈm bÞ háng mµ nguyªn nh©n cã thÓ do chñ quan (c«ng nh©n l¬ lµ trong s¶n xuÊt, thiÕu tr¸ch nhiÖm) hay do kh¸ch quan (m¸y háng, háa ho¹n…). X¸c ®Þnh ®-îc sù viÖc nµy nªn c¸c doanh nghiÖp th-êng ®Þnh møc tr-íc sè s¶n phÈm háng ®Ó chñ ®éng trong qu¶n lý vµ h¹ch to¸n, sè s¶n phÈm nµy ®-îc gäi lµ sè s¶n phÈm háng trong ®Þnh møc. Cßn nh÷ng s¶n phÈm háng ph¸t sinh thªm kh«ng trong dù kiÕn ®-îc gäi lµ nh÷ng s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm háng doanh nghiÖp cÇn ph¶i kiÓm tra møc ®é háng hãc ®Ó x¸c ®Þnh xem liÖu cã söa ®-îc hay kh«ng vµ söa ®-îc liÖu cã hiÖu qu¶ h¬n kh«ng söa hay kh«ng. V× s¶n phÈm háng trong ®Þnh møc ®· ®-îc dù ®o¸n tr-íc nªn chi phÝ cho sè s¶n phÈm háng nµy ®-îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®-îc h¹ch to¸n nh- ®èi víi chÝnh phÈm. Cßn s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc lµ do x¶y ra bÊt th-êng, kh«ng n»m trong dù kiÕn nªn toµn bé chi phÝ cho nh÷ng s¶n phÈm nµy kh«ng ®-îc Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tÝnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt mµ ph¶i theo dâi ®Ó cã h-íng gi¶i quyÕt riªng nh- b¾t båi th-êng, b¸n phÕ liÖu, trõ vµo thu nhËp… Toµn bé gi¸ trÞ thiÖt h¹i tõ s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc ®-îc tËp hîp vµo TK 1381 -S¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc (Chi tiÕt s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc) KÕt cÊu tµi kho¶n 1381 nh- sau: Nî TK 1381 Cã - Xö lý gi¸ trÞ thiÖt h¹i tõ - TËp hîp chi phÝ s÷a ch÷a s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh s¶n phÈm háng cã thÓ söa møc ch÷a ®-îc vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm háng kh«ng thÓ söa ch÷a ®-îc - Sè d-: sè chi phÝ liªn quan ®Õn s¶n phÈm háng ch-a ®-îc xö lý Quy tr×nh h¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc nh- sau : TK 1381 TK 152, 153, TK 1388, 152, Chi phÝ s÷a ch÷a s¶n phÈm Gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi… vµ háng cã thÓ söa ch÷a ®-îc c¸c kho¶n båi th-êng TK 631, 155 632, 157 Gi¸ trÞ s¶n phÈm háng kh«ng thÓ s÷a ch÷a ®-îc TK 415, 811 Gi¸ trÞ thiÖt h¹i tõ c¸c s¶n phÈm háng N§M S¬ ®å 1.6: H¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc  H¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt ThiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt còng lµ mét thiÖt h¹i ¶nh h-ëng ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nguyªn nh©n cã thÓ do chñ quan hoÆc kh¸ch quan nh- thiªn tai b·o lôt, thiÕu nguyªn vËt liÖu,… Nªn doanh nghiÖp lu«n ph¶i dù tÝnh tr-íc thiÖt h¹i nµy b»ng mét kho¶n chi phÝ trÝch tr-íc. Vµ kho¶n chi phÝ trÝch tr-íc nµy ®-îc theo dâi trªn TK 335 chi phÝ ph¶i tr¶ (®· tr×nh bµy trong môc a4). Tr-êng hîp ngõng s¶n xuÊt bÊt th-êng, c¸c chi phÝ bá ra trong thêi gian nµy kh«ng ®-îc tÝnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt trong kú nªn ph¶i theo dâi riªng trªn Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 TK 1381 (chi tiÕt thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt) t-¬ng tù nh- h¹ch to¸n s¶n phÈm háng ngoµi ®Þnh møc nãi trªn. Quy tr×nh h¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt nh- sau : TK 334, 338, 153, 214 TK 1381 TK 632, 415 TËp hîp chi phÝ chi ra trong ThiÖt h¹i thùc tÕ vÒ ngõng s¶n xuÊt thêi gian ngõng s¶n xuÊt ngoµi kÕ ho¹ch TK 1388, 111, … Gi¸ trÞ båi th-êng cña tËp thÓ, c¸ nh©n g©y ra ngõng s¶n xuÊt S¬ ®å 1.7: H¹ch to¸n thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt. a6.H¹ch to¸n chÝ phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cßn l¹i ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm sau chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. ChØ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong c¸c ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp míi ®-îc tÝnh lµ chi phÝ s¶n xu©t chung. Tµi kho¶n sö dông ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ TK 627 – Chi phÝ s¶n xuÊt chung, më chi tiÕt cho tõng ph©n x-ëng, bé phËn s¶n xuÊt riªng. Trong chi phÝ s¶n xuÊt chung cã rÊt nhiÒu c¸c chi phÝ kh¸c nhau v× vËy TK 627 ®-îc ph©n thµnh c¸c tiÓu kho¶n sau: TK 6271 – Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng TK 6272 – Chi phÝ vËt liÖu TK 6273 – Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt TK 6274 – Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 6277 – Chi phÝ dÞch vô mua hµng TK 6278 – C¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c V× ®©y lµ chi phÝ s¶n xuÊt chung cã liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm trong ph©n x-ëng do vËy cuèi kú chi phÝ cÇn ph¶i ®-îc ph©n bæ ®Òu cho tõng ®èi t-îng theo tiªu thøc phï hîp (theo ®Þnh møc, theo tiÒn l-¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt thùc tÕ, theo sè giê lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n…). KÕt cÊu TK 627 Nî TK 627 Cã Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung thùc tÕ ph¸t sinh - C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ - CPSX cè ®Þnh kh«ng ph©n bæ ®-îc ghi nhËn vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú do møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh th-êng. - KÕt chuyÓn CPSX chung vµo TK 631 Tr×nh tù h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung ®-îc m« t¶ qua s¬ ®å sau: TK 627 TK 334, 338, Chi phÝ nh©n viªn ph©n x-ëng TK 611 Chi phÝ VL, dông cô TK 142, 242, 335 Ph©n bæ dÇn CP tr¶ tr-íc vµ trÝch tr-íc vµo CPSX TK 214 Chi phÝ khÊu hao TSC§ TK 331, 111, 112 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c TK 111, 112, 152 C¸c kho¶n thu håi ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 1388, 111,… Ph©n bæ (hoÆc kÕt chuyÓn) chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ TK 1388, 111,… Chi phÝ SXC cè ®Þnh kh«ng ®-îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm (do møc SX thùc tÕ nhá h¬n møc c«ng suÊt b×nh th-êng) TK 1331 ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®-îc khÊu trõ (nÕu cã) S¬ ®å 1.8: S¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung theo ph-¬ng ph¸p KK§K a7)chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Cuèi kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung sang TK 631- gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm theo s¬ ®å sau : Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú TK 631 TK 154 Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú TK 621 Chi phÝ NVL TK 632 trùc tiÕp TK 622 Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dÞch vô Chi phÝ nh©n C«ng trùc tiÕp TK 627 hoµn thµnh nhËp kho, göi b¸n hay tiªu thô trùc tiÕp ChÝ phÝ s¶n xuÊt chung kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ cho c¸c ®èi t-îng tÝnh gi¸ . S¬ ®å 1.9 : H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt (ph-¬ng ph¸p KK§K) b)H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn (KKTX) VÒ c¬ b¶n c¸ch tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph-¬ng ph¸p nµy t-¬ng tù nhtheo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. Tuy nhiªn còng cã mét sè kh¸c biÖt do theo ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn th× c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh liªn quan ®Õn hµng tån kho ®-îc ph¶n ¸nh th-êng xuyªn trªn sæ s¸ch kÕ to¸n. Do ®ã c¸ch tËp hîp chi phÝ theo ph-¬ng ph¸p nµy kh¸c c¸ch tËp hîp chi phÝ theo ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ë nh÷ng ®iÓm chÝnh sau : b1)H¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp