Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi më ®Çu
Trong nh÷ng n¨m qua, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®· ®èi míi mét c¸ch
c¨n b¶n vÒ m« h×nh tæ chøc, c¬ chÕ ®iÒu hµnh vµ nghiÖp vô … Cã thÓ nãi ho¹t
®éng cña hÖ thèng ng©n hµng ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ trong sù nghiÖp ®æi
míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc, hÖ thèng ng©n
hµng ViÖt Nam béc lé nh÷ng yÕu kÐm trong ®iÒu hµnh vµ ho¹t ®éng nghiÖp vô,
®Æc biÖt lµ viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng Th¬ng m¹i víi c¸c lo¹i
h×nh së h÷u kh¸c nhau. Nh÷ng yÕu kÐm ®ã lµ khã tr¸nh khái khi c¸c lý thuyÕt
còng nh kinh nghiÖm vÒ qu¶n lý c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i trong qu¸ tr×nh
chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta cha ®îc nghiªn cøu ®Çy ®ñ.
Ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng lµ lo¹i h×nh kinh doanh cã rÊt nhiÒu rñi ro, dÔ
bÞ tæn th¬ng khi cã gian lËn vµ sai sãt, viÖc b¶o ®¶m an toµn trong ho¹t ®éng
kinh doanh cña ng©n hµng th¬ng m¹i kh«ng nh÷ng ®îc c¸c nhµ kinh doanh ng©n
hµng quan t©m mµ cßn lµ mèi quan t©m cña ngêi göi tiÒn, cña c¸c c¬ quan qu¶n
lý Nhµ níc, cña toµn x· héi vÒ sù ph¸ s¶n cña mét ng©n hµng cã thÓ g©y nªn ®æ
vì d©y chuyÒn trong hÖ thèng tµi chÝnh – ng©n hµng, ¶nh hëng rÊt lín ®èi víi
toµn bé nÒn kinh tÕ. §Ó ng¨n ngõa nh÷ng tæn thÊt vµ c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra
trong qu¸ tr×nh ho¹t ®«ng kinh doanh ng©n hµng, ngoµi c¸c biÖn ph¸p thanh tra,
kiÓm tra, gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc, tríc hÕt ®ßi hái ng©n hµng
th¬ng m¹i ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu. Mµ biÖn ph¸p quan träng nhÊt lµ
ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i thiÕt lËp ®îc hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé mét c¸ch ®Çy
®ñ vµ cã hiÖu qu¶.Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty KiÓm to¸n Vaco, ®îc
nghiªn cøu thùc tÕ quy tr×nh kiÓm to¸n. ®Æc biÖt lµ quy tr×nh ®¸nh gi¸ hÖ thèng
kiÓm so¸t néi bé t¹i Ng©n hµng Th¬ng m¹i, kÕt hîp lý luËn vµ thùc tiÔn ®ång
thêi nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ ®èi víi Ng©n hµng th¬ng m¹i nãi riªng, em
®· chän ®Ò tµi: “ T×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi Ng©n
hµng Th¬ng m¹i do C«ng ty Vaco thùc hiÖn” .
Chuyªn ®Ò bao gåm 3 phÇn :
PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ quy tr×nh ®¸nh gi¸ HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
PhÇn II: Thùc tr¹ng vÒ quy tr×nh ®¸nh gi¸ HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
®èi víi c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i do C«ng ty Vaco thùc hiÖn.
PhÇn III: NhËn xÐt quy tr×nh ®¸nh gi¸ HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña
C«ng ty KiÓm to¸n Vaco ®èi víi Ng©n hµng Th¬ng m¹i.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
§Ó hoµn thµnh ®îc Chuyªn ®Ò nµy em ®· nhËn ®îc sù híng dÉn rÊt nhiÖt
t×nh cña thÇy gi¸o Chu Thµnh, anh NguyÔn Th¬ng- KiÓm to¸n viªn C«ng ty
KiÓm to¸n Vaco, sù gióp ®ì cña c¸c anh chÞ cña C«ng ty cïng víi sù cè g¾ng nç
lùc cña b¶n th©n. Tuy nhiªn, do ph¹m vi ®Ò tµi réng, thêi gian nghiªn cøu cã h¹n,
cïng víi sù thiÕu kinh nghiÖm thùc tÕ cña sinh viªn ®ang häc nªn trong Chuyªn
®Ó kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt h¹n chÕ. V× vËy em rÊt mong nhËn ®îc sù
®ãng gãp, bæ sung ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o, phÝa C«ng ty vµ c¸c b¹n…
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
PhÇn I
c¬ së lý luËn vÒ quy tr×nh ®¸nh gi¸ hÖ thèng
kiÓm so¸t néi bé
I. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
1.1. Kh¸i niÖm vÒ kiÓm so¸t néi bé (KSNB):
KiÓm tra,kiÓm so¸t lu«n lµ mét chøc n¨ng quan träng cña qu¶n lý vµ ®îc
thùc hiÖn bëi mét c«ng cô chÝnh yÕu lµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ.
ViÖc x¸c lËp vµ duy tr× mét hÖ thèng kÕ to¸n thÝch hîp, kÕt hîp víi quy chÕ kiÓm
so¸t néi bé kh¸c ®Ó më réng kinh doanh vµ më réng lo¹i h×nh kinh doanh thuéc
tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cña c¸c nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp. C¸c nhµ qu¶n lý cÇn
cung cÊp cho c¸c cæ ®«ng( hoÆc ChÝnh phñ) mét sù b¶o ®¶m thÝch hîp vÒ c«ng
viÖc kinh doanh ®îc kiÓm so¸t chÝnh ®¸ng. §ång thêi, bé phËn qu¶n lý cßn cã
tr¸ch nhiÖm cung cÊp cho c¸c cæ ®«ng, ChÝnh phñ vµ nh÷ng ngêi ®Çu t tiÒm
tµng(ng©n hµng, chñ ®Çu t, ngêi liªn doanh…) nh÷ng th«ng tin tµi chÝnh trªn c¬
së hîp thêi. Mét hÖ thèng bao gåm rÊt nhiÒu chÕ ®é vµ thÓ thøc ®Æc thï ®îc thiÕt
kÕ ®Ó cung cÊp cho c¸c nhµ qu¶n lý sù b¶o ®¶m hîp lý lµ c¸c môc tiªu vµ môc
®Ých quan träng ®èi víi doanh nghiÖp. Nh÷ng chÕ ®é vµ thÓ thøc nµy ®îc gäi lµ
c¸c qu¸ tr×nh kiÓm so¸t, vµ kÕt hîp l¹i h×nh thµnh nªn c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé
cña doanh nghiÖp.
Nh vËy hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé lµ toµn bé c¸c chÝnh s¸ch, c¸c thñ tôc
kiÓm so¸t do ®¬n vÞ thiÕt lËp vµ duy tr× nh»m ®iÒu hµnh toµn bé c¸c ho¹t ®éng
cña ®¬n vÞ ®¶m b¶o c¸c môc tiªu sau:
- B¶o vÖ tµi s¶n vµ sæ s¸ch kÕ to¸n.
- B¶o ®¶m ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin.
- B¶o ®¶m duy tr× vµ kiÓm tra viÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ph¸p lý, c¸c chÝnh
s¸ch cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
- B¶o ®¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ hiÖu n¨ng qu¶n lý.
Cô thÓ lµ :
* B¶o vÖ tµi s¶n vµ sæ s¸ch kÕ to¸n.
Tµi s¶n cña ®¬n vÞ hiÓu theo nghÜa réng bao gåm:
- C¸c tµi s¶n ghi trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n( tµi s¶n cè ®Þnh, hµng tån kho,
tiÒn mÆt, tiÒn göi, c¸c kho¶n ®Çu t ng¾n h¹n, dµi h¹n, c¸c kho¶n c«ng nî ph¶i
thu..).
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- C¸c tµi s¶n phi vËt chÊt kh«ng cã h×nh th¸i cô thÓ nhng cã vai trß quan
träng, tÝch cùc trong viÖc n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ nh uy tÝn
doanh nghiÖp, sè lîng vµ quan hÖ kh¸ch hµng, lîi thÕ th¬ng m¹i, bÇu kh«ng khÝ
lµm viÖc, quan hÖ c«ng t¸c, quan hÖ trong bé m¸y l·nh ®¹o, gi÷a l·nh ®¹o víi
c¸n bé c«ng nh©n viªn, chÝnh s¸ch thèng nhÊt trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh…
Tµi s¶n vËt chÊt cña ®¬n vÞ cã thÓ bÞ trém c¾p, l¹m dông hoÆc bÞ h h¹i t×nh
cê nÕu kh«ng ®îc b¶o vÖ bëi c¸c hÖ thèng kiÓm so¸t thÝch hîp. §iÒu nµy còng
®óng ®èi víi tµi s¶n phi vËt chÊt nh c¸c kho¶n c«ng nî ph¶i thu, c¸c tµi liÖu quan
träng vµ sæ s¸ch. C¸c thñ tôc, quy tr×nh, nghiÖp vô vµ néi quy b¶o vÖ ph¶i dù
kiÕn c¸c ph¬ng tiÖn b¶o vÖ vËt chÊt chèng l¹i mÊt m¸t, h hao, ¨n c¾p, l·ng phÝ…
C¸c ph¬ng tiÖn hoÆc biÖn ph¸p nµy sÏ b¶o vÖ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp c¸c tµi s¶n
vËt chÊt nh hµng tån kho, thiÕt bÞ, tiÒn… C¸c tµi s¶n v« h×nh cÇn ® îc b¶o vÖ vµ
gi÷ g×n b»ng c¸c biÖn ph¸p tæ chøc, quy chÕ va nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt nghiÖp
vô.
* B¶o ®¶m ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin.
Th«ng tin kinh tÕ tµi chÝnh do kÕ to¸n tæng hîp xö lý vµ tr×nh bµy lµ c¨n cø
quan träng cho viÖc h×nh thµnh vµ lùa chän c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ cña c¸c nhµ
qu¶n lý. Nhµ qu¶n lý ph¶i cã c¸c th«ng tin chÝnh x¸c ®Ó ®iÒu hµnh c¸c mÆt cña
ho¹t ®éng kinh doanh. Mét lîng lín th«ng tin ®îc sö dông ®Ó ®Ò ra c¸c quyÕt
®Þnh kinh doanh then chèt, do vËy th«ng tin ph¶i b¶o ®¶m kh«ng ®îc l¹m dông
vµ sö dông sai môc ®Ých. C¸c th«ng tin ®îc cung cÊp ph¶i b¶o ®¶m:
- §é tin cËy cña c¸c tµi liÖu tµi chÝnh, kÕ to¸n do bé phËn kÕ to¸n chuÈn
bÞ, do Gi¸m ®èc ký duyÖt hoÆc b¸o c¸o víi Ban Gi¸m ®èc, víi Héi ®ång Qu¶n
trÞ.
- TÝnh thÝch ®¸ng, phï hîp cña c¸c th«ng tin tµi chÝnh, kÕ to¸n. C¸c th«ng
tin nµy ph¶i ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, ®óng vµ kh¸ch quan c¸c néi dung chñ yÕu cña ho¹t
®éng kinh tÕ.
* B¶o ®¶m duy tr× vµ kiÓm tra viÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ph¸p lý, c¸c
chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ.
Nhµ qu¶n trÞ x©y dùng c¸c thÓ thøc vµ nguyªn t¾c ®Ó tho¶ m·n c¸c môc
tiªu cña Doanh nghiÖp. C¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé ®îc thiÕt kÕ ®Ó mang l¹i sù b¶o
®¶m ch¾c ch¾n c¸c quyÕt ®Þnh vµ chÕ ®é qu¶n lý ®îc thùc hiÖn ®óng thÓ thøc,
®ång thêi gi¸m s¸t møc hiÖu qu¶ cña c¸c chÕ ®é vµ c¸c thÓ thøc ®ã. Nh©n viªn
trong c«ng ty ph¶i tu©n thñ c¸c chÝnh s¸ch, quyÕt ®Þnh néi bé, cô thÓ lµ:
- Ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng r¾c rèi trong kinh doanh ®Ó ho¹ch ®Þnh vµ thùc
hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®èi phã.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Ng¨n chÆn, ph¸t hiÖn c¸c sai ph¹m vµ c¸c gian lËn trong kinh doanh.
- Ghi chÐp kÕ to¸n ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ ®óng thÓ thøc vÒ c¸c nghiÖp vô
cña ho¹t ®éng kinh doanh.
- LËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh kÞp thêi, hîp lÖ vµ tu©n theo c¸c yªu cÇu ph¸p
®Þnh cã liªn quan.
* B¶o ®¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ hiÖu n¨ng qu¶n lý.
C¸c qu¸ tr×nh kiÓm so¸t trong mäi tæ chøc nh»m ng¨n ngõa sù lÆp l¹i
kh«ng cÇn thiÕt c¸c nç lùc vµ sù l·ng phÝ trong mäi lÜnh vùc kinh doanh, nh»m
ng¨n c¶n viÖc sö dông kÐm hiÖu qu¶ c¸c nguån tiÒm n¨ng. §Þnh kú, nhµ qu¶n lý
®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng ®Ó n©ng cao hiÖu n¨ng qu¶n lý, ®¶m b¶o c¬ cÊu bé
m¸y ®¬n vÞ cã ®ñ n¨ng lùc ®iÒu khiÓn, chØ huy ®¬n vÞ.
* C¸c môc tiªu chi tiÕt vµ nguyªn t¾c cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
§èi víi bÊt kú lo¹i h×nh nghiÖp vô kinh tÕ nµo trong mét doanh nghiÖp ®Òu
cã thÓ x¶y ra mét vµi lo¹i sai sãt cña qu¸ tr×nh ghi sæ. Cã b¶y môc tiªu mµ mét
cÊu tróc kiÓm so¸t néi bé ph¶i tho¶ m·n ®Ó ng¨n ngõa c¸c sai sãt nh vËy.
Cô thÓ lµ:
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
stt
1
2
3
4
5
6
7
C¸c môc tiªu chi tiÕt cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¶i cã c¨n cø hîp lý( tÝnh cã c¨n cø hîp lý).
C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¶i ®îc phª chuÈn ®óng ®¾n( môc tiªu vÒ sù phª chuÈn).
C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¶i ®îc ghi sæ mét c¸ch ®Çy ®ñ( môc tiªu vÒ tÝnh ®Çy ®ñ).
C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n( môc tiªu vÒ sù ®¸nh gi¸).
C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¶i ®îc ph©n lo¹i ®óng ®¾n( môc tiªu vÒ sù ph©n lo¹i).
C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¶i ®îc ph¶n ¸nh ®óng h¹n( môc tiªu vÒ tÝnh ®óng kú).
C¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¶i ®îc ghi ®óng ®¾n vµo sæ phô vµ ®îc tæng hîp chÝnh x¸c( môc
tiªu vÒ tÝnh chÝnh x¸c c¬ häc).
B¶y môc tiªu trªn ®îc ¸p dông cô thÓ cho tõng nghiÖp vô träng yÕu trong
cuéc kiÓm to¸n.
Cïng víi môc tiªu trªn, hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn
c¸c nguyªn t¾c sau:
stt
1
2
3
C¸c nguyªn t¾c trong kiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé
Nguyªn t¾c ph©n c«ng ph©n nhiÖm
Nguyªn t¾c bÊt kiªm nhiÖm
Nguyªn t¾c uû quyÒn phª chuÈn
Tãm l¹i, kiÓm tra- kiÓm so¸t lµ nh÷ng hÖ thèng cã chøc n¨ng x¸c minh,
®¸nh gi¸, nhËn xÐt vÒ ®èi tîng kiÓm tra- kiÓm so¸t. Ho¹t ®éng kiÓm tra kiÓm so¸t
n¶y sinh vµ ph¸t triÓn tõ chÝnh nhu cÇu cña qu¶n lý. C¸c yÕu tè cña hÖ thèng
kiÓm tra- kiÓm so¸t bao gåm tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®èi chiÕu, xem xÐt, x¸c minh ®èi tîng cña qu¶n lý. Tæ chøc kiÓm tra- kiÓm so¸t thÓ hiÖn c¶ tÝnh khoa häc vµ tÝnh
nghiÖp vô kü thuËt vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc vµ bíc ®i cô thÓ trong ho¹ch
®Þnh chÝnh s¸ch vµ tæ chøc bé m¸y kiÓm tra- kiÓm so¸t ë c¶ tÇm vÜ m« vµ vi m«
cña nÒn kinh tÕ.
1.2. C¸c néi dung cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong mét doanh nghiÖp thêng ®îc xem gåm 4
yÕu tè cÊu thµnh nªn, ®ã lµ: (1)M«i trêng kiÓm so¸t (2)HÖ thèng kÕ to¸n (3)Ho¹t
®éng kiÓm so¸t (4)Gi¸m s¸t ®éc lËp ho¹t ®éng kiÓm so¸t.
M«i trêng kiÓm so¸t (MTKS): Lµ th¸i ®é, kh¶ n¨ng, sù nhËn biÕt vµ c¸c
ho¹t ®éng cña ngêi qu¶n lý, c¸c chÝnh s¸ch, thñ tôc kiÓm so¸t, tÝnh trung thùc vµ
gi¸ trÞ ®¹o ®øc, c¬ cÊu tæ chøc, sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm, ph©n chia quyÒn lùc,
chÝnh s¸ch vÒ nh©n sù. MTKS lµ thµnh phÇn quan träng nhÊt trong bèn thµnh
phÇn cña hÖ thèng KSNB, nÕu thiÕu MTKS h÷u hiÖu th× ch¾c ch¾n hÖ thèng
KSNB sÏ kh«ng cã hiÖu qu¶, kÓ c¶ khi ba thµnh phÇn kh¸c cña hÖ thèng KSNB
cã chÊt lîng tèt. HiÖu qu¶ cña hÖ thèng KSNB lu«n phô thuéc vµo quan ®iÓm
cña ngêi qu¶n lý cao cÊp. NÕu ngêi qu¶n lý cao nhÊt coi träng c«ng viÖc kiÓm
to¸n th× c¸c nh©n viªn trong ®¬n vÞ sÏ tu©n thñ nghiªm tóc vµ thËn träng quy chÕ
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
qu¶n lý cña ®¬n vÞ ®· ®îc x©y dùng vµ ngîc l¹i. Do vËy kÕt qu¶ ®¸nh gÝa vÒ
MTKS nãi chung vµ quan ®iÓm cña ngêi l·nh ®¹o nãi riªng cã ¶nh hëng lín ®Õn
®¸nh gÝa toµn bé hÖ thèng KSNB. KTV ph¶i nhËn biÕt ®îc tõng néi dung, yÕu tè
cña MTKS ®îc thiÕt lËp vµ thùc hiÖn theo c¸c ph¬ng ph¸p sau:
CËp nhËt vµ ®¸nh gi¸ ®óng møc tµi liÖu ( b¸o c¸o kh¶o s¸t, b¸o c¸o kiÓm
to¸n ) vµ kinh nghiÖm cña c¸c KTV ®· thùc hiÖn kiÓm to¸n tríc ®ã. Bëi v× hÖ
thèng vµ c«ng viÖc kiÓm so¸t thêng kh«ng thay ®æi liªn tôc, th«ng tin nµy cã thÓ
®îc cËp nhËt vµ ®îc ¸p dông phï hîp cho c«ng viÖc kiÓm to¸n nh÷ng n¨m tiÕp
theo.
TiÕn hµnh trao ®æi, pháng vÊn ngêi qu¶n lý cÊp cao vµ c¸c nh©n viªn qu¶n
lý cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n vÒ c¸c néi dung cña KSNB. Néi dung trao ®æi cÇn ®îc chuÈn bÞ chu ®¸o, cã thÓ díi d¹ng c¸c néi dung hoÆc b»ng c©u hái tr¶ lêi
“cã”, “kh«ng”, “hoÆc kh«ng sö dông”. CÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸c néi dung:
- §èi víi th¸i ®é cña ngêi qu¶n lý: ThÓ hiÖn bëi qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ viÖc
n¾m b¾t c¸c néi dung kiÓm so¸t. nÕu nh÷ng ngêi qu¶n lý cao cÊp ®îc ®µo t¹o
chÝnh quy, ®óng chuyªn ngµnh, kÕt qu¶ pháng vÊn cho thÊy hä hiÒu biÕt c«ng
viÖc kiÓm so¸t cïng víi hÖ thèng chÝnh s¸ch thñ tôc kiÓm so¸t ®îc ban hµnh ®Çy
®ñ, ®ã lµ biÓu hiÖn cña ngêi qu¶n lý cã n¨ng lùc, quan t©m vµ coi träng c«ng t¸c
kiÓm so¸t th× hÖ thèng KSNB ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶.
- TÝnh trung thùc vµ gi¸ trÞ ®¹o ®øc: Th«ng qua viÖc ®èi chiÕu kÕt qu¶ trao
®æi víi ngêi qu¶n lý cÊp cao vµ kÕt qu¶ trao ®æi víi c¸c nh©n viªn kÕt hîp nh÷ng
xem xÐt, quan s¸t kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh trung thùc vµ ®¹o ®øc cña ngêi l·nh ®¹o
®¬n vi. §©y lµ yÕu tè rÊt quan träng ¶nh hëng ®Õn hµnh vi øng xö, tÝnh trung
thùc cña nh©n viªn trong c«ng viÖc vµ ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin thu thËp ®îc
còng nh ®é tin cËy cña hÖ thèng KSNB vµ b¸o c¸o tµi chÝnh.
- ChÝnh s¸ch vÒ nh©n sù: Mét chÝnh s¸ch ®èi ®·i, th¨ng chøc vµ ®µo t¹o tèt
sÏ ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t ®îc thùc hiÖn nghiªm tóc vµ cã hiÖu
lùc.
- Thu thËp, nghiªn cøu c¸c tµi liÖu, ghi chÐp cã liªn quan ®Õn MTKS :
gåm c¸c chÝnh s¸ch, quy chÕ, thñ tôc vÒ KSNB ®îc thiÕt lËp: nh quy ®Þnh vÒ quy
tr×nh, thñ tôc, quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn trong qu¶n lý thu chi, sö dông vµ b¶o
qu¶n tµi s¶n... Mét hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch, quy chÕ, thñ tôc vÒ KSNB ®Çy ®ñ lµ
biÒu hiÖn cña mét MTKS cã hiÖu lùc.
Quan s¸t: KTV cã thÓ lùa chän mét sè c«ng viÖc kiÓm so¸t xuyªn suèt
mäi ho¹t ®éng cña ®¬n vô ®Ó quan s¸t thùc tÕ, vÝ dô: nghiÖp vô mua vËt t, tõ khi
lËp kÕ ho¹ch, phª duyÖt, thùc hiÖn, thñ tôc kiÓm tra chÊt lîng hµng nhËp kho,
b¶o qu¶n vµ xuÊt dïng.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Tæng hîp kÕt qu¶ cña bèn ph¬ng ph¸p trªn sÏ cho phÐp KTV sù hiÒu biÕt
®Çy ®ñ vÒ MTKS néi bé cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n.
HÖ thèng kÕ to¸n: Thùc hiÖn nghiªm tóc c«ng t¸c kÕ to¸n ®ã chÝnh lµ mét
trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t huy ®îc t¸c dông tù kiÓm tra cña kÕ to¸n. Nghiªn cøu
hÖ thèng kÕ to¸n cÇn xem xÐt viÖc chÊp hµnh quy ®Þnh cña Nhµ níc ë c¸c néi
dung: chøng tõ kÕ to¸n, tµi kho¶n kÕ to¸n, sæ kÕ to¸n, b¸o c¸o kÕ to¸n vµ qu¸
tr×nh kiÓm tra kÕ to¸n. T¬ng tù nh ph¬ng ph¸p ®Ó nhËn biÕt m«i trêng kiÓm so¸t.
Tuú ®iÒu kiÖn cô thÓ KTV cã thÓ sö dông mét sè hoÆc tÊt c¶ ph¬ng ph¸p ®· nªu
ë trªn ®Ó xem xÕt, x¸c ®Þnh:(1)c¸c nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu cña ®¬n vÞ; (2)c¸c
nghiÖp vô vÒ kinh tÕ nµy ®îc b¾t ®Çu nh thÕ nµo;(3)hiÖn ®îc ghi vµo nh÷ng sæ
s¸ch kÕ to¸n nµo vµ b¶n chÊt cña chóng lµ g×; (4)c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ®îc xö lý
nh thÕ nµo tõ khi b¾t ®Çu cho ®Õn khi hoµn thµnh; (5) qu¸ tr×nh lËp c¸c b¸o c¸o
cña kÕ to¸n. Th«ng thêng viÖc nghiªn cøu nµy ®îc thùc hiÖn b»ng c¸ch theo dâi
mét sè nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu xuyªn suèt ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. B»ng chøng
thu thËp ®îc tõ viÖc t×m hiÓu nghiªn cøu tµi liÖu sÏ cã ®é tin cËy cao.
Ho¹t ®éng kiÓm so¸t: Ho¹t ®éng kiÓm so¸t lµ nh÷ng chÝnh s¸ch vµ thñ tôc
®Ó ®¶m b¶o nh÷ng ho¹t ®éng cÇn thiÕt sÏ ®îc thiÕt lËp vµ thùc hiÖn nh»m ®¹t
®ù¬c c¸c kÕ ho¹ch, môc tiªu ®· ®Ò ra. Cã ba lo¹i ho¹t ®éng kiÓm so¸t c¬ b¶n sau:
(1)Sù c¸ch ly thÝch hîp vÒ tr¸ch nhiÖm, (2)sù ph©n chia quyÒn lùc ®óng d¾n trong
qu¶n lý vµ ho¹t ®éng, (3)b¶o qu¶n tµi s¶n tµi liÖu, sæ s¸ch vµ gi÷ bÝ mËt c¸c th«ng
tin.
Sù c¸ch ly thÝch hîp vÒ tr¸ch nhiÖm (tríc ®©y ta thêng gäi lµ bÊt n¨ng
kiªm nhiÖm) lµ viÖc ph©n chia nhiÖm vô ®¶m b¶o t¸ch rêi viÖc thùc hiÖn nh÷ng
c«ng viÖc mµ nÕu cïng mét ngêi lµm dÔ x¶y ra nh÷ng sai sãt vµ gian lËn v× mu
lîi c¸ nh©n.
+ C¸ch ly viÖc b¶o qu¶n tµi s¶n víi kÕ to¸n, nh thñ quü ph¶i t¸ch rêi kÕ
to¸n thanh to¸n.
+ C¸ch ly quyÒn phª chuÈn c¸c nghiÖp vô víi viÖc b¶o qu¶n tµi s¶n cã liªn
quan. VÝ dô kÕ to¸n trëng ph¶i t¸ch rêi viÖc gi÷ kho hµng ho¸.
+ C¸ch ly tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh víi tr¸ch nhiÖm ghi sæ nh: qu¸ tr×nh ghi
sæ t¹i c¸c ph©n xëng thêng giao cho mét bé phËn riªng biÖt thuéc quyÒn kÕ to¸n
trëng.
- Sù ph©n chia quyÒn lùc ®óng ®¾n trong qu¶n lý vµ ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng
kiÓm so¸t chØ cã nÒ nÕp khi quyÒn phª chuÈn c¸c nghiÖp cô kinh tÕ ph¶i ®îc quy
®Þnh râ rµng. VÝ dô: viÖc b¸n hµng ph¶i cã b¶ng gi¸ cè ®Þnh ®îc niªm yÕt, quy
®Þnh giíi h¹n ®èi víi nî cña kh¸ch hµng...
- B¶o qu¶n tµi s¶n, tµi liÖu sæ s¸ch vµ gi÷ bÝ mËt c¸c th«ng tin.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
B¶o vÖ vµ qu¶n lý tµi s¶n, tµi liÖu sæ s¸ch sÏ gi÷ bÝ mËt c¸c th«ng tin lµ
nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng viÖc kiÓm so¸t. Mét hÖ thèng kiÓm so¸t tèt
ph¶i cã c¸c néi dung, biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó b¶o vÖ an toµn, qu¶n lý khoa häc tµi
s¶n vµ nh÷ng ghi chÐp, nh n¬i cÊt tr÷ an toµn, quy chÕ vÒ sö dông...
Gi¸m s¸t ®éc lËp ho¹t ®éng kiÓm so¸t: Lµ sù xem xÐt l¹i cÈn thËn vµ liªn
tôc hoÆc theo giai ®o¹n ba néi dung trªn cña hÖ thèng KSNB . §Ó ho¹t ®éng nµy
cã hiÖu qu¶ ®ßi hái nã ph¶i ®éc lËp víi c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t. Nhu cÇu gi¸m
s¸t nµy ph¸t sinh do c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé cã khuynh híng thay ®æi qua thêi
gian, nh©n viªn cã kh¶ n¨ng quªn hoÆc v« ý kh«ng tu©n theo c¸c thñ tôc kiÓm
so¸t, hoÆc trë nªn cÈu th¶ vµ gian lËn trõ khi cã ngêi gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ viÖc thùc
hiÖn cña hä. ViÖc gi¸m s¸t ®éc l©p ho¹t ®éng ®¶m b¶o c«ng viÖc kiÓm so¸t ®ang
®îc tiÕn hµnh theo ®óng quy ®Þnh vµ cã môc ®Ých; cã thÓ h¹n chÕ ®îc rñi ro vµ
thay ®æi bæ sung kÞp thêi nh÷ng khiÕm khuyÕt cña hÖ thèng KSNB thÝch hîp víi
sù thay ®æi häat ®éng cña ®¬n vÞ theo ®iÒu kiÖn cô thÓ. §èi víi nh÷ng c«ng ty
lín ho¹t ®éng gi¸m s¸t do phßng kiÓm to¸n néi bé thùc hiÖn. ViÖc nhËn biÕt ho¹t
®éng kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t ®éc lËp ho¹t ®éng kiÓm so¸t cã thÓ sö dông c¸c ph¬ng ph¸p nhËn biÕt MTKS ®· tr×nh bµy ë trªn.
Khi ®· cã ®îc sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng KSNB cña ®¬n vÞ tõ c¸c b»ng
chøng thu thËp ®îc.KTV tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ nh÷ng mÆt m¹nh, yÕu kÐm, hiÖu qu¶
ho¹t ®éng vµ ®é tin cËy cña hÖ thèng KSNB . Nh÷ng yÕu kÐm ®îc nhËn ra chÝnh
lµ sù thiÕu hôt ho¹t ®éng kiÓm so¸t phï hîp mµ cã thÓ dÉn tíi sai lÖch th«ng tin
cã liªn quan träng b¸o c¸o tµi chÝnh. Cã bèn bíc tiÕp cËn cã thÓ sö dông ®Ó nhËn
thøc ®îc nh÷ng yÕu kÐm quan träng.(1)KTV tríc tiªn cÇn ph¶i biÕt nh÷ng h×nh
thøc kiÓm so¸t nµo ®ang tån t¹i; (2) nh÷ng ho¹t ®éng kiÓm so¸t mÊu chèt thiÕu
hôt; (3)hËu qu¶ cã thÓ ®em l¹i do thiÕu ho¹t ®éng kiÓm so¸t quan träng, møc ®é
quan träng cña yÕu kÐm;(4) xem xÐt liÖu cã c¸c biÖn ph¸p bæ sung ®Ó bï l¹i sù
yÕu kÐm. Khi nhËn ra ®îc yÕu kÐm cña kiÓm so¸t cã thÓ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm tra
ë c¸c møc ®é thÊp, trung b×nh, hoÆc cao cho tõng néi dung kiÓm to¸n. Tõ ®ã cã
thÓ x¸c ®Þnh träng yÕu kiÓm to¸n, lµ n¬i rñi ro kiÓm so¸t ®îc ®¸nh gÝa lµ cao vµ
c¸c sai sãt, gian lËn cã nhiÒu kh¶ n¨ng x¶y ra.
ViÖc nghiªn cøu hÖ thèng KSNB thùc hiÖn tuú thuéc vµo quy m« cña ®¬n
vÞ ®îc kiÓm to¸n. §èi víi nh÷ng ®¬n vÞ nhá, viÖc thiªt lËp mét hÖ thèng KSNB
®Çy ®ñ lµ tèn kÐm vµ kh«ng hiÖu qu¶. Do vËy KTV chØ nªn nhËn biÕt mét sè néi
dung cña hÖ thèng KSNB ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ kiÓm to¸n ®îc
hay kh«ng. ViÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n trªn ph¶i dùa c¬ së ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ møc ®é
rñi ro kiÓm so¸t. MÆt kh¸c, tuú vµo néi dung vµ lo¹i h×nh kiÓm to¸n mµ nghiªn
cøu hÖ thèng KSNB ë mét møc ®é vµ ph¬ng ph¸p phï hîp. Kh«ng nhÊt thiÕt
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ph¶i dïng c¶ bèn ph¬ng ph¸p cho mäi trêng hîp. Tuy nhiªn, ®¸nh gi¸ hÖ thèng
KSNB ph¶i ®îc thùc hiÖn c¶ trong giai ®o¹n kh¶o s¸t vµ tiÕn hµnh kiÓm to¸n.
Nghiªn cøu ®Çy ®ñ hÖ thèng KSNB cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n ®Ó phôc vô
cho viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch kiÓm to¸n phï hîp lµ vÊn ®Ò rÊt khã; song ®Ó cã mét
b¸o c¸o kh¶o s¸t vµ kÕt qu¶ kiÓm to¸n ®¶m b¶o chÊt lîng nhÊt thiÕt ph¶i thùc
hiÖn tèt c«ng viÖc nµy, qua ®ã míi cã thÓ gióp ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n hoµn thiÖn
c«ng t¸c qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ.
1.3. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong NHTM ë ViÖt Nam.
1.3.1.Kh¸i qu¸t vÒ NHTM.
Ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng ng©n hµng tæ chøc tµi chÝnh quan träng
nhÊt cña nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng lµ ngêi cho vay chñ yÕu ®èi víi hµng triÖu hé
tiªu dïng ( c¸ nh©n, hé gia ®×nh) vµ vãi hÇu hÕt c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn ®i¹ ph¬ng ( thµnh phè, tØnh...).H¬n n÷a, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhá ë ®Þa ph¬ng, tõ
ngêi b¸n rau qu¶ cho tíi ngêi kinh doanh « t«, ng©n hµng lµ tæ chøc cung cÊp tÝn
dông c¬ b¶n phôc vô cho viÖc mua hµng ho¸ dù tr÷ hoÆc mua « t« trng bµy. Khi
doanh nghiÖp vµ ngêi tiªu dïng ph¶i thanh to¸n cho c¸c kho¶n mua hµng ho¸ vµ
dÞch vô hä thêng dïng ph¶i thanh to¸n cho c¸c kho¶n mua hµng ho¸ vµ dÞch vô
hä thêng sö dông sÐc, thÎ tÝn dông hay tµi kho¶n ®iÖn tö. Vµ khi cÇn th«ng tin tµi
chÝnh hay cÇn lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh, hä thêng t×m ®Õn ng©n hµng ®Ó nhËn ®îc
lêi t vÊn.
Trªn toµn thÕ giíi, ng©n hµng lµ lo¹i h×nh tæ chøc trung gian tµi chÝnh
cung cÊp c¸c kho¶n tÝn dông tr¶ gãp cho ngêi tiªu dïng víi quy m« lín nhÊt.
Trong mäi thêi kú, ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng thµnh viªn qua träng nhÊt trªn
thÞ trêng tÝn phiÕu vµ tr¸i phiÕu do chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ph¸t hµnh ®Ó tµi trî
cho c¸c c«ng tr×nh c«ng céng, tõ nh÷ng héi trêng, s©n bãng ®¸ cho ®Õn s©n bay
vµ ®êng cao tèc. Ng©n hµng còng lµ mét träng tæ chøc tµi chÝnh cung cÊp vèn lu
®éng quan träng nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp vµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ng©n
hµng ®· t¨ng cêng më réng cho vay dµi h¹n ®æi míi hay mua s¾m m¸y mãc thiÕt
bÞ míi. Víi tÊt c¶ nh÷ng lÝ do ®ã vµ h¬n thÕ n÷a, ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng
tæ chøc trung gian tµi chÝnh quan träng nhÊt cña x· héi.
Ng©n hµng lµ lo¹i h×nh tæ chøc tµi chÝnh cung cÊp mét danh môc c¸c dÞch
vô tµi chÝnh ®a d¹ng nhÊt- ®Æc biÖt lµ tÝn dông, tiÕt kiÖm vµ dÞch vô thanh to¸nvµ thùc hiÖn nhiÒu chøc n¨ng tµi chÝnh nhÊt so víi bÊt kú mét tµi chÝnh kinh
doanh nµo trong nÒn kinh tÕ.
1.3.2.Vai trß vµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña ng©n hµng.
S¬ ®å : Nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n cña ng©n hµng ®a n¨ng ngµy nay
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Chøc n¨ng uû th¸c
Chøc n¨ng tÝn dông
Chøc n¨ng lËp kÕ ho¹ch
®Çu t
Chøc n¨ng b¶o hiÓm
Chøc n¨ng m«i giíi
Ng©n hµng hiÖn ®¹i
Chøc n¨ng thanh to¸n
Chøc n¨ng ng©n hµng
*)l·Vai
®Çu t vµ b¶o
nh trß
Chøctrong
n¨ng qu¶n
lý tiÒn
mÆt tÕ.
Chøc n¨ng tiÕt kiÖm
cña ng©n hµng
nÒn
kinh
Trong khi nhiÒu ngêi tin r»ng c¸c ng©n hµng chØ ®ãng mét vai trß rÊt nhá
trong nÒn kinh tÕ – nhËn tiÒn göi vµ cho vay- th× trªn thùc tÕ hiÖn ®· ph¶i thùc
hiÖn nhiÒu vai trß míi ®Ó cã thùc hiÖn ®Ó duy tr× kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ®¸p øng
nhu cÇu cña x· héi. c¸c ng©n hµng ngµy nay cã nh÷ng vai trß c¬ b¶n sau:
Vai trß trung gian: chuyÓn c¸c kho¶n tiÕt kiÖm, chñ yÕu tõ hé gia ®×nh, c¸c
thµnh phÇn kh¸c ®Ó ®Çu t vµo nhµ cöa, thiÕt bÞ vµ c¸c tµi s¶n kh¸c.
Vai trß thanh to¸n: thay mÆt kh¸ch hµng thùc hiÖn thanh to¸n cho viÖc
mua hµng ho¸, dÞch vô ( nh b»ng c¸ch ph¸t hµnh vµ bï trõ sÐc, cung cÊp m¹ng líi thanh to¸n ®iÖn tö , kÕt nèi c¸c quÜ vµ ph©n phèi tiÒn giÊy).
Vai trß ngêi b¶o l·nh: Cam kÕt tr¶ nî cho kh¸ch hµng khi kh¸ch hµng mÊt
kh¶ n¨ng thanh to¸n ( ch¼ng h¹n nh ph¸t hµnh th tÝn dông).
Vai trß ®¹i lý: thay mÆt kh¸ch hµng qu¶n lý vµ b¶o vÖ tµi s¶n cña hä, ph¸t
hµnh hoÆc chuéc l¹i chøng kho¸n( thêng ®îc thùc hiÖn t¹i phßng uû th¸c).
Vai trß thùc hiÖn chÝnh s¸ch: thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ cña chÝnh phñ,
gãp phÇn ®iÒu tiÕt sù t¨ng trëng kinh tÕ vµ theo ®uæi c¸c môc tiªu x· héi.
1.3.3. Sù cÇn thiÕt cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé t¹i c¸c ng©n hµng th¬ng
m¹i ViÖt Nam.
Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ nh÷ng trung gian tµi chÝnh, nãi chung còng gièng
nh nh÷ng doanh nghiÖp kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng: chóng ®Òu ®îc tæ chøc
ra ®Ó kinh doanh kiÕm lîi cho m×nh vµ cho chñ nî. §Ó ho¹t ®éng kinh doanh c¸c
ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i cã vèn vµ ph¶i b¶o toµn, ph¸t triÓn vèn cña m×nh.
Trong tæng sè nguån vèn cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i , nguån vèn huy ®éng
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
chiÕm mét tû träng lín, xu híng ho¹t ®éng lu«n ®îc më réng theo nhiÒu híng :
huy ®éng vèn t¨ng ®Ó më réng cho vay vµ ®Çu t.
Kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp b×nh thêng, ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét lo¹i
h×nh doanh nghiÖp ®Æc biÖt, ho¹t ®éng kinh doanh trong lÜnh vùc tiÒn tÖ tÝn dông
thanh to¸n, liªn quan ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ. Tuy ho¹t ®éng ng©n hµng hiÖn
nay, bao gåm nhiÒu lo¹i nguån vèn nhng tùu trung l¹i ®©y lµ lo¹i h×nh kinh
doanh tiÒn tÖ, tÝn dông cña mét hÖ thèng trung gian, tµi chÝnh ®Æc biÖt quan träng
trong nÒn kinh tÕ, dùa trªn c¬ së thu hót tiÒn cña kh¸ch hµng (díi h×nh thøc nhËn
tiÒn göi, huy ®éng b»ng tr¸i phiÕu, kú phiÕu, vµ ®i vay..), víi tr¸ch nhiÖm hoµn
tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, ®Çu t vµ c¸c nguån vèn thanh to¸n. nh vËy
ng©n hµng th¬ng m¹i tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô cña m×nh th«ng qua
viÖc, sö dông kh«ng chØ b»ng nguån vèn tù cã mµ chñ yÕu b»ng nguån vèn huy
®éng vña kh¸ch hµng. NÕu ng©n hµng th¬ng m¹i kh«ng thu håi ®îc sè nî vay mµ
hä ®· cho vay ra, th× kh«ng nh÷ng hä bÞ mÊt nguån vèn tù cã cña b¶n th©n, mµ
cßn cã nguy c¬ kh«ng thÓ hoµn tr¶ ®îc sè tiÒn ®· huy ®éng cña kh¸ch hµng.
Trong ho¹t ®éng ng©n hµng th¬ng m¹i tæn thÊt trong kinh doanh lµ mét tÊt yÕu,
khã tr¸nh khái. ViÖc ®¶m b¶o an toµn vèn tiÒn göi cña kh¸ch hµng vµ ®¶m b¶o
an toµn vèn ®Çu t kh«ng nh÷ng ®îc c¸c nhµ kinh doanh tiÒn tÖ quan t©m ®Æc biÖt
mµ cßn lµ mèi quan t©m cña toµn x· héi. V× vËy, yªu cÇu ®Çu tiªn ®Æt ra nh»m
®¶m b¶o ho¹t ®éng b×nh thêng lµ ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i thêng xuyªn thu håi
®îc sè vèn ®· cho vay, ®Ó duy tr× kh¶ n¨ng hoµn tr¶ sè tiÒn ®· huy ®éng cña
kh¸ch hµng vµ b¶o toµn nguån vèn tù cã cña b¶n th©n. Sù an toµn v÷ng ch¾c
trong kinh doanh cña ng©n hµng th¬ng m¹i cã thÓ ®îc hiÓu lµ sù ®¶m b¶o an
toµn vÒ mÆt quyÒn lîi cña ngêi göi tiÒn còng nh ®èi víi chÝnh b¶n th©n ng©n
hµng.
Ng©n hµng Th¬ng m¹i thêng dµnh riªng mét lîng tiÒn lín vµ nh÷ng chøng
tõ cã gi¸ ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n. Lîng tiÒn nµy võa ®îc dïng lµm dù
tr÷, võa ®îc dïng ®Ó ®iÒu chuyÓn, thanh to¸n. PhÇn lín tµi s¶n cña Ng©n hµng lµ
tiÒn mÆt vµ c¸c giÊy tê cã thÓ giao dÞch ®îc. Do tÝnh chÊt cña tµi s¶n n¾m gi÷,
mµ mét Ng©n hµng rÊt dÔ bÞ tæn th¬ng khi cã gian lËn vµ sai sãt. §Æc biÖt lµ tÝnh
chÊt chuyÓn ®æi cao cña tiÒn mÆt, sÐc vµ c¸c chøng tõ cã gi¸ kh¸c do nh©n viªn
Ng©n hµng qu¶n lý… nªn c¸c Ng©n hµng th ¬ng m¹i cÇn cã c¸c quy tr×nh ho¹t
®éng râ rµng, ph©n cÊp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh cô thÓ, x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña
tõng c¸ nh©n vµ ph¶i x©y dùng mét c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé thÝch hîp, ®ñ m¹nh
®Ó võa ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, võa tr¸nh gian lËn, tham «, lîi
dông.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ng©n hµng Th¬ng m¹i thêng tham gia vµo c¸c giao dÞch lín, víi sè lîng
tiÒn tÖ rÊt lín nªn cÇn sö dông ph¬ng ph¸p xö lý d÷ liÖu trªn m¹ng m¸y vi tÝnh.
Sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng xö lý d÷ liÖu ®iÖn tö, trªn thùc tÕ ®· n©ng cao rÊt
nhiÒu n¨ng lùc kiÓm so¸t cña ng©n hµng nhng ®iÒu nµy ®ang lµm n¶y sinh nhiÒu
lo¹i rñi ro kh¸c xuÊt ph¸t tõ lçi cña m¸y tÝnh vµ gian lËn m¸y tÝnh g©y nªn. Tõ ®ã
®Æt ra yªu cÇu ph¶i cã mét hÖ thèng kÕ to¸n tèt vµ tæ chøc hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé chÆt chÏ, víi ®éi ngò c¸n bé tinh th«ng nghÒ nghiÖp ®Ó h¹n chÕ møc tèi
®a nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra.
C¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i thêng tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh víi mét
m¹ng líi c¸c Chi nh¸nh, c¸c phßng giao dÞch tr¶i réng theo c¸c khu vùc hµnh
chÝnh. V× vËy, viÖc ph©n cÊp qu¶n lý, ®iÒu hµnh kinh doanh, chi tiªu tµi chÝnh…
lµ ®iÒu tÊt yÕu; nhng còng khã tr¸nh khái t×nh tr¹ng vît quyÒn, sù t¸c ®éng cña
chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng trong ho¹t ®éng kinh doanh, sù ph©n t¸n vÒ ho¹t ®éng
h¹ch to¸n kÕ to¸n, ho¹t ®éng kiÓm tra, kiÓm so¸t.., tõ ®ã dÉn ®Õn khã kh¨n trong
viÖc duy tr× tÝnh ®ång bé, tÝnh thèng nhÊt cña c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô…
Nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi b¶ng c©n ®èi tµi chÝnh còng lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan
t©m. Mét Ng©n hµng Th¬ng m¹i cã thÓ nhËn ®îc c¸c giao íc mµ kh«ng cã viÖc
chuyÓn tiÒn, chuyÓn hµng nµo. Ng©n hµng chÞu tr¸ch nhiÖm lu tr÷, b¶o qu¶n
nh÷ng giÊy tê cã liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng nµy; tuy nhiªn, ng©n hµng ho¹t
®éng nh mét ®¹i lý hay ngêi ®îc uû th¸c, nªn c¸c ho¹t ®éng nµy kh«ng ®îc nªu
trong b¸o c¸o tµi chÝnh cña Ng©n hµng, trõ nh÷ng kho¶n thu nhËp vµ chi phÝ xuÊt
ph¸t tõ c¸c ho¹t ®éng nµy. Nh÷ng kho¶n nµy cã thÓ ®îc h¹ch to¸n vµo sæ s¸ch vµ
còng cã thÓ kh«ng. Trong khi c¸c ho¹t ®éng nµy thêng dÉn ®Õn viÖc thanh to¸n
phÝ cho ng©n hµng, ph¶i ®îc tÝnh to¸n vµ ghi sæ.
Tõ nh÷ng ®Æc thï ®· nªu trªn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng
Th¬ng m¹i. Muèn uèn n¾n vµ ph¸t hiÖn sai sãt kÞp thêi nh»m n©ng cao chÊt lîng
kinh doanh ng©n hµng, ngoµi c¸c biÖn ph¸p thanh tra, kiÓm tra, gi¸m s¸t cña c¸c
c¬ quan qu¶n lý nhµ níc tríc hÕt ®ßi hái ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i cã nh÷ng
biÖn ph¸p h÷u hiÖu, mµ biÖn ph¸p quan träng nhÊt lµ ng©n hµng th¬ng m¹i ph¶i
thiÕt lËp ®îc hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
1.3.4. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i.
Lµ mét Ng©n hµng nªn HTKSNB vµ c¸c thñ tôc kiÓm so¸t t¬ng ®èi chÆt chÏ h¬n
c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Cô thÓ:
- Tæ chøc hÖ thèng kiÓm so¸t thµnh nhiÒu cÊp: Ban KiÓm so¸t thuéc §¹i
Héi ®ång cæ ®«ng, Phßng KiÓm so¸t trùc thuéc Tæng Gi¸m ®èc.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- C¸n bé kiÓm so¸t néi bé ®îc tæ chøc theo ngµnh däc( mçi chi nh¸nh cã
tõ 1 ®Õn 2 ngêi kiÓm so¸t lµm viÖc t¹i Chi nh¸nh nhng lµ ngêi ®¹i diÖn cña Trô
së chÝnh thùc hiÖn nhiÖm vô kiÓm so¸t thêng xuyªn t¹i mçi chi nh¸nh).
- Mçi bé phËn ®Òu cã ho¹t ®éng kiÓm so¸t cña m×nh, vÝ dô nh Phßng tÝn
dông.
* C¬ cÊu tæ chøc KSNB.
a. Phßng KSNB :
+ Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n chung cña Tæ chøc KSNB:
- Trùc tiÕp phèi hîp víi Ban kiÓm so¸t tiÕn hµnh kiÓm tra c«ng t¸c qu¶n
lý, ®iÒu hµnh, chÊp hµnh…
- Gi¸m s¸t viÖc chÊp hµnh c¸c quyÕt ®Þnh cña NHNN ®Ó ®¶m b¶o an toµn
trong ho¹t ®éng kinh doanh.
- KiÓm tra tÝnh phï hîp, hiÖu lùc vµ hiÖu qña cña hÖ thèng kiÓm tra,
KSNB trong mäi lÜnh vùc cña ABC, rµ so¸t hÖ thèng c¸c quy ®Þnh an toµn trong
kinh doanh, ph¸t hiÖn, xö lý vµ kiÕn nghÞ bæ xung, söa ®æi c¸c s¬ hë, bÊt hîp lý,
c¸c vi ph¹m trong qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ ho¹t ®éng cña ABC.
- KiÓm tra x¸c nhËn chÊt lîng, ®é tin cËy cña HTTT, sè liÖu vµ tµi liÖu
cña c¸c BCTC… vµ c¸c b¸o c¸o phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý, phßng ngõa rñi ro.
- KiÓm tra tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c tæ chøc vµ ho¹t ®éng chÕ ®é chÝnh
s¸ch luËt ph¸p vµ NghÞ quyÕt cña §¹i héi cæ ®«ng, H§QT, c¸c quy chÕ, quyÕt
®Þnh cña ABC.
- §¸nh gi¸ møc ®é ®¶m b¶o an toµn vµ kiÕn nghÞ c¸c biÖn ph¸p n©ng cao
kh¶ n¨ng ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng kinh doanh, ph©n tÝch nguyªn nh©n
vµ dù b¸o rñi ro trong ho¹t ®éng qu¶n lý vµ kinh doanh.
- Tham gia x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh, kÕ ho¹ch tµi chÝnh vµ c¸c
quyÕt ®Þnh kh¸c.
- Phèi hîp víi c¸c c¬ quan ph¸p luËt trong viÖc phßng chèng, chèng vi
ph¹m ph¸p luËt vµ nh÷ng quy ®Þnh t¹i ABC.
- Lµ ®Çu mèi lµm viÖc víi c¸c ®oµn thanh tra cña NHNN c¸c ®oµn kiÓm
tra hoÆc kiÓm to¸n.
- Thùc hiÖn chÕ ®é th«ng tin, b¸o c¸o theo chøc n¨ng nhiÖm vô cña hÖ
thèng KTNB theo quy ®Þnh cña NHNN vµ ABC.
+ Dù th¶o tr×nh TG§ phª duyÖt vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c chÕ ®é, chÝnh
s¸ch, quy chÕ, quy ®Þnh, quyÕt ®Þnh trong lÜnh vùc kiÓm tra, KTNB.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
X©y dùng ch¬ng tr×nh, vµ tr×nh TG§ phª duyÖt vµ thùc hiÖn triÓn khai ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch kiÓm tra, KTNB, xö lý rñi ro vµ gi¶i quyÕt khiÕu tè trong hÖ
thèng ABC, phèi hîp víi trung t©m c«ng nghÖ th«ng Tin häc ABC theo dâi, qu¶n
lý hÖ thèng th«ng tin rñi ro.
+ Tæ chøc kiÓm tra, kiÓm to¸n ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt vµ b¸o c¸o kÕt qu¶
kiÓm tra.
+ Tham mu gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o…
+ KiÕn nghÞ víi H§QT hoÆc TG§ ®×nh chØ thùc hiÑn, huû bá hoÆc b·i bá
c¸c v¨n b¶n hoÆc viÖc lµm sai ph¹m cña c¸c chi nh¸nh, phßng, ban ABC.
+ §µo t¹o, híng dÉn vµ qu¶n lý nh©n viªn kiÓm tra, KTNB, qu¶n lý rñi ro.
+ §Ò xuÊt lÉn kiÕn nghÞ vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o, tæ chøc nh©n sù, chÝnh s¸ch
chÕ ®é vµ c¸c néi dung kh¸c cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c KSNB.
+ Thùc hiÖn nhiÖm vô kh¸c khi H§QT, BKS hoÆc TG§ giao.
b. Phßng KSNB chi nh¸nh.
- NhiÖm vô:
+ Thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n chung cña Tæ chøc KSNB( nh
trªn ®©y).
+ ChÞu sù chØ ®¹o vÒ nghiÖp vô cña Phßng KSNB ABC.
+ X©y dùng vµ tr×nh Gi¸m ®èc duyÖt vµ triÓn khai thùc hiÖn ch¬ng tr×nh,
kÕ hoÆch kiÓm tra, KTNB vµ xö lý rñi ro t¹i chi nh¸nh.
+ Tæ chøc kiÓm tra, kiÓm to¸n ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt vµ b¸o c¸o kÕt qu¶
víi G§CN vµ Phßng KSNB ABC.
+Theo dâi vµ trî gióp G§CN gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i, tè c¸o ®èi víi chi
nh¸nh.
+ Thùc hiÖn nhiÖm vô kh¸c khi ®îc Trëng phßng KSNB ABC hoÆc G§CN
giao.
Khi cã c¸c tµi liÖu hoÆc v¨n b¶n míi, bé phËn v¨n th sÏ ph©n lo¹i vµ tr×nh
bµy cho c¸c l·nh ®¹o cã liªn quan( Tæng Gi¸m ®èc vµ Phã Tæng Gi¸m ®èc) sau
®ã c¸c v¨n b¶n nµy ®îc chuyÓn cho bé phËn liªn quan ®Õn thùc hiÖn. Tuú theo
møc ®é quan träng vµ ¸p dông réng r·i cña v¨n b¶n nµy mµ TG§/PTG§ sÏ giao
cho bé phËn liªn quan ®Ó so¹n th¶o v¨n b¶n híng dÉn. ViÖc kiÓm tra thùc hiÖn
¸p dông c¸c v¨n b¶n nµy sÏ do phßng KSNB vµ cã thÓ phèi hîp cïng víi phßng
ban kh¸c thùc hiÖn.
§ã lµ HTKSNB vµ ho¹t ®éng cña Ban KiÓm so¸t nh»m môc tiªu tham mu,
gióp viÖc cho TG§, Gi¸m ®èc chi nh¸nh, xö lý rñi ro vµ gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i,
tè c¸o trong hÖ thèng.
HÖ thèng ABC ®îc cÊu tróc nh sau:
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Trung t©m
Tæ chøc
nh©n sù
Së giao
dÞch
Phßng kÕ
to¸n
Chi nh¸nh
cÊp 1
Phßng
tæng hîp
Chi nh¸nh
cÊp 2
Phßng kiÓm
so¸t n«i bé
Phßng tin
häc
Chi nh¸nh
cÊp 3
Phßng xö
lý rñi ro
V¨n phßng
®¹i diÖn
* ChÕ ®é tµi chÝnh, kÕ to¸n.
- ChÕ ®é tµi chÝnh:
+ABC chÊp hµnh chÕ ®é tµi chÝnh theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ híng
dÉn cña Bé trëng Bé tµi chÝnh.
+ Héi ®ång Qu¶n trÞ, Ban kiÓm so¸t, Tæng gi¸m ®èc ABC chÞu tr¸ch
nhiÖm tríc ph¸p luËt, tríc c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vÒ viÖc chÊp hµnh chÕ ®é
tµi chÝnh cña ABC
- Sö dông vèn:
+ ABC ®îc sö dông vèn ®Ó phôc vô ho¹t ®éng kinh doanh, ®Çu t x©y dùng
mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
+ ABC ®îc quyÒn thay ®æi c¬ cÊu vèn vµ tµi s¶n phôc vô cho viÖc ph¸t
triÓn ho¹t ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
+ ABC ®îc ®iÒu déng vèn vµ tµi s¶n gi÷a c¸c C«ng ty trùc thuéc cã t c¸ch
ph¸p nh©n h¹ch to¸n ®éc lËp.
- C¸c quü ®îc trÝch lËp:
1. Quü dù tr÷ bæ sung Vèn ®iÒu lÖ
2. Quü dù phßng tµi chÝnh
3. Quü ®Çu t ph¸t triÓn nghiÖp vô
4. Quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lµm
5. Quü khen thëng
6. Quü phóc lîi
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- Tù chñ vÒ tµi chÝnh: ABC tù chñ vÒ tµi chÝnh, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t
®éng kinh doanh cña m×nh thùc hiÖn nghÜa vô vµ c¸c cam kÕt cña m×nh theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt
- KÕ to¸n vµ thuÕ:
+ ABC thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, thèng kª theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
+ N¨m tµi chÝnh cña ABC b¾t ®Çu tõ ngµy 01-01 vµ kÕt thóc ngµy 31-12
n¨m d¬ng lÞch
- ABC lËp sæ s¸ch kÕ to¸n b»ng tiÕng ViÖt, ABC ph¶i lËp sæ kÕ to¸n theo
lo¹i h×nh kinh doanh. C¸c sæ s¸ch ®ã ph¶i chÝnh x¸c, cËp nhËt, cã hÖ thèng vµ ®ñ
®Ó chøng minh vµ gi¶i tr×nh c¸c giao dÞch
- ABC thùc hiÖn h¹ch to¸n theo hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n do Ng©n hµng
Nhµ níc quy ®Þnh.
II. qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
1. Môc ®Ých nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ HTKSNB.
C¸c thñ tôc kiÓm so¸t do Ban Gi¸m ®èc ®¬n vÞ thiÕt lËp vµ thùc hiÖn nh»m
®¹t ®îc môc tiªu qu¶n lý cô thÓ. ViÖc nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ HTKSNB lµ rÊt
quan träng ®èi víi kiÓm to¸n viªn, ®ång thêi còng thÓ hiÖn sù tu©n thñ chuÈn
mùc nghÒ nghiÖp khi tiÕn hµnh kiÓm to¸n. Trong ®o¹n 2 cña ISA400-§¸nh gÝa
rñi ro vµ kiÓm so¸t néi bé – yªu cÇu: “KiÓm to¸n viªn ph¶i cã hiÓu biÕt ®Çy ®ñ
vÒ hÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®Ó lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ
triÓn khai kiÓm to¸n cã hiÖu qu¶…”. C¸c thñ tôc kiÓm so¸t chñ yÕu bao gåm :
LËp, kiÓm tra, so s¸nh vµ phª duyÖt c¸c sè liÖu, tµi liÖu liªn quan ®Õn
®¬n vÞ;
KiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c sè liÖu tÝnh to¸n;
KiÓm tra ch¬ng tr×nh øng dông vµ m«i trêng tin häc;
KiÓm tra sè liÖu gi÷a sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ sæ kÕ to¸n chi tiÕt;
KiÓm tra vµ phª duyÖt c¸c tµi liÖu kÕ to¸n.
§èi chiÕu sè liÖu néi bé víi bªn ngoµi;
So s¸nh, ®èi chiÕu kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ víi sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n;
Giíi h¹n viÖc tiÕp cËn trùc tiÕp víi c¸c tµi s¶n vµ c¸c tµi liÖu kÕ to¸n;
Ph©n tÝch, so s¸nh gi÷a sè liÖu thùc tÕ víi dù to¸n, kÕ ho¹ch.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®îc thiÕt lËp trong ®¬n vÞ dùa trªn ba nguyªn t¾c c¬
b¶n: nguyªn t¾c ph©n c«ng, ph©n nhiÖm râ rµng; nguyªn t¾c bÊt kiªm nhiÖm; vµ
nguyªn t¾c uû quyÒn vµ phª chuÈn.
HTKSNB tuy lµ mét c«ng cô qu¶n lý trong ®¬n vÞ, nhng l¹i cã nh÷ng ¶nh
hëng rÊt lín ®Õn c«ng viÖc cña KTV, cô thÓ lµ:
+ Th«ng qua viÖc t×m hiÓu vÒ HTKSNB vµ c¸c bé phËn cÊu thµnh, KTV
®¸nh gi¸ ®îc nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña HTKSNB nãi chung còng nh
trong tõng bé phËn, tõng kho¶n môc.
+ Trªn c¬ së hiÓu biÕt vÒ HTKSNB, kiÓm to¸n viªn cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc
khèi lîng vµ ®é phøc t¹p cña c«ng viÖc, ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ rñi ro kiÓm so¸t. Tõ
®ã KTV x¸c ®Þnh ®îc ph¬ng híng vµ ph¹m vi kiÓm tra, thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm
to¸n, dù kiÕn vÒ thêi gian vµ lùc lîng nh©n sù cÇn thiÕt trong kÕ ho¹ch vµ ch¬ng
tr×nh kiÓm to¸n.
2. Tr×nh tù ®¸nh gi¸ HTKSNB.
Trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn ph¶i ®¸nh gi¸ hÖ thèng
kiÓm so¸t néi bé vµ rñi ro kiÓm so¸t kh«ng chØ ®Ó x¸c minh tÝnh h÷u hiÖu cña
kiÓm so¸t néi bé mµ cßn lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh ph¹m vi thùc hiÖc c¸c thö
nghiÖm c¬ b¶n trªn sè d vµ nghiÖp vô cña ®¬n vÞ.
S¬ ®å díi ®©y tr×nh bµy kh¸i qu¸t c¸c bíc t×m hiÓu, ®¸nh gi¸ hÖ thèng
kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t vµ viÖc liªn hÖ kÕt qu¶ víi c¸c
cuéc kh¶o s¸t sè d trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ( S¬ ®å :Kh¸i qu¸t viÖc nghiªn cøu hÖ
thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng vµ qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t
trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh).
Trong s¬ ®å nµy, c¸c bíc (1), (2), (3) lµ c¸c bíc cña qu¸ tr×nh thu thËp
th«ng tin vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t trong giai
®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. C¸c bíc cßn l¹i lµ c¸c bíc liªn hÖ c¸c kÕt qu¶ cña
viÖc ®¸nh gi¸ ®ã víi c¸c tr¾c nghiÖm kiÓm to¸n.
ViÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®îc thùc hiÖn theo mét tr×nh tù
nhÊt ®Þnh vµ cã thÓ kh¸i qu¸t qua bèn bíc c¬ b¶n sau:(®îc kh¸i qu¸t theo s¬ ®å)
S¬ ®å: Kh¸i qu¸t viÖc nghiªn cøu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng
vµ qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t trong kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
(1)
§¹t ®îc sù hiÓu biÕt vÒ HTKSNB cña
kh¸ch hµng ®ñ ®Ó lËp kÕ ho¹ch kiÓm
to¸n BCTC
(2)
§¸nh gi¸ xem liiªô c¸c BCTC cã kiÓm
to¸n ®îc hay kh«ng?
Cã thÓ kiÓm to¸n
(3)
Kh«ng thÓ kiÓm
to¸n ®îc
ý kiÕn “tõ chèi “ hoÆc
rót ra khái hîp ®ång
Quy tr×nh ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t
3 kh¶ n¨ng
Møc tèi ®a
Møc ®îc chøng minh b»ng sù hiÓu biÕt
d· cã
Møc thÊp h¬n kh¶ dÜ cã thÓ chøng minh
®îc
Më réng sù hiÓu biÕt nÕu thÊy cÇn thiÕt
Kh«ng thÓ gi¶m
LËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn c¸c thö
nghiÖm kiÓm so¸t.
(4)
X¸c ®Þnh liÖu møc ®¸nh gi¸ vÒ rñi ro
kiÓm so¸t cã ®îc gi¶m h¬n tõ kÕt qu¶
cña c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t hay
kh«ng.
(5)
Rñi ro kiÓm so¸t t¨ng h¬n so víi møc
®¸nh gi¸ ban ®Çu hoÆc ë møc tèi ®a.
rñi ro ph¸t hiÖn gi¶m xuèng vµ ph¶i
lËp kÕ ho¹ch c¸c tr¾c nghiÖm kiÓm
to¸n ®Ó tho¶ m·n møc rñi ro ph¸t
hiÖn thÊp h¬n nµy.
(7)
Rñi ro kiÓm so¸t gi¶m xuèng rñi ro
ph¸t hiÖn t¨ng lªn vµ ph¶i lËp kÕ
ho¹ch c¸c tr¾c nghiÖm kiÓm to¸n ®Ó
tho¶ m·n møc rñi ro ph¸t hiÖn t¨ng
lªn nµy.
(6)
(1). Thu thËp hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ m« t¶ chi tiÕt hÖ
thèng kiÓm so¸t néi bé trªn c¸c giÊy tê lµm viÖc.
(2). §¸nh gi¸ ban ®Çu vÒ rñi ro kiÓm so¸t ®Ó lËp kÕ ho¹ch cho tõng kho¶n môc.
(3). Thùc hiÖn thö nghiÖm kiÓm so¸t( thö nghiÖm tu©n thñ).
(4). LËp b¶ng ®¸nh gi¸ kiÓm so¸t néi bé.
2.1. Thu thËp hiÓu biÕt vÒ HTKSNB vµ m« t¶ chi tiÕt hÖ thèng kiÓm so¸t
néi bé trªn c¸c giÊy tê lµm viÖc.
2.1.1. T×m hiÓu vÒ nh÷ng bé phËn cña HTKSNB.
Trong giai ®o¹n nµy KTV t×m hiÓu vÒ HTKSNB cña ®¬n vÞ trªn hai mÆt
chñ yÕu: thiÕt kÕ kiÓm so¸t néi bé bao gåm thiÕt kÕ vÒ qui chÕ kiÓm so¸t vµ thiÕt
kÕ vÒ bé m¸y kiÓm so¸t ho¹t ®éng liªn tôc vµ cã hiÖu lùc cña KSNB.
Sù hiÓu biÕt nµy cña KTV sö dông ®Ó:
+ §¸nh gi¸ xem liÖu cã c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ kiÓm to¸n ®îc hay
kh«ng?
+ NhËn diÖn vµ ®¸nh gi¸ c¸c sai ph¹m tiÒm tµng.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ QuyÕt ®Þnh vÒ møc ®¸nh gi¸ thÝch hîp cña rñi ro kiÓm so¸t ¶nh hëng
®Õn rñi ro ph¸t hiÖn.
+ Cã kÕ ho¹ch thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t thÝch hîp.
T×m hiÓu vÒ m«i trêng kiÓm so¸t.
KTV ph¶i cã ®Çy ®ñ kiÕn thøc ®Ó hiÓu biÕt vÒ c¸c nh©n tè trong MTKS ®·
tr×nh bµy ë trªn, trong ®ã quan träng nhÊt lµ sù hiÓu biÕt vÒ th¸i ®é nhËn thøc vµ
hµnh ®éng cã liªn quan ®Õn MTKS cña nhµ qu¶n lý. Quan träng lµ KTV ph¶i tËp
trung vµo thùc chÊt, néi dung cña c¸c qu¸ tr×nh kiÓm so¸t h¬n lµ h×nh thøc cña
nã. VÝ dô nh c¸c qui ®Þnh vÒ ®¹o ®øc sÏ ch¼ng cã gÝa trÞ g× nÕu c¸c nhµ qu¶n lý
cao cÊp nhÊt cã nh÷ng hµnh ®éng tr¸i ®¹o lý.
T×m hiÓu vÒ th«ng tin vµ truyÒn th«ng.
§Ó t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kÕ to¸n, KTV cÇn thùc hiÖn theo tr×nh tù sau:
+ T×m hiÓu c¸c lo¹i nghiÖp vô chÝnh trong ®¬n vÞ.
+Xem xÐt viÖc xö lý c¸c nghiÖp vô: c¸c nghiÖp vô ®îc b¾t ®Çu nh thÕ nµo?
Nh÷ng sæ s¸ch kÕ to¸n cã liªn quan? C¸c ph¬ng ph¸p xö lý c¸c nghiÖp vô?
+ T×m hiÓu tiÕn tr×nh lËp b¸o c¸o tµi chÝnh, gåm c¶ c¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n
vµ ph¬ng ph¸p ®Ó x¸c ®Þnh c¸c íc tÝnh kÕ to¸n.
Trong qóa tr×nh t×m hiÓu HTKT vµ c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t cã liªn quan
cña kh¸ch hµng, KTV cã thÓ tiÕp cËn theo hai c¸ch phæ biÕn sau:
+ Ph¬ng ph¸p tiÕp cËn theo kho¶n môc.
+ Ph¬ng ph¸p tiÕp cËn theo chu tr×nh nghiÖp vô.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, KTV xem xÐt c¸c chÝnh s¸ch, thñ tôc kiÓm so¸t ®Õn
tõng chu tr×nh nghiÖp vô. VÝ dô HTKT trong mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã thÓ
ph©n ra thµnh nh÷ng chu tr×nh nghiÖp vô sau ®©y: chu tr×nh b¸n hµng vµ thu tiÒn;
chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n; chu tr×nh s¶n xuÊt; chu tr×nh tiÒn l¬ng; chu
tr×nh tµi chÝnh; chu tr×nh ®Çu t…
ViÖc x¸c ®Þnh c¸c chu tr×nh nghiÖp vô phô thuéc vµo tÝnh chÊt ho¹t ®éng
kinh doanh cña ®¬n vÞ vµ KTV còng cã thÓ lùa chän ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chu tr×nh
nghiÖp vô theo c¸c c¸ch kh¸c nhau.
T×m hiÓu vÒ ho¹t ®éng kiÓm so¸t.
§Ó ®¹t ®îc sù hiÓu biÕt nµy, KTV ph¶i c©n nh¾c nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc
trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu vÒ nh÷ng bé phËn kh¸c nhau cña HTKSNB (MTKS,
®¸nh gi¸ rñi ro, th«ng tin vµ truyÒn th«ng) xem liÖu cã cÇn ph¶i t×m hiÓu thªm vÒ
MTKS kh«ng? Bëi v× KTV ®· cã nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t cña
kh¸ch hµng th«ng qua qu¸ tr×nh t×m hiÓu tríc ®ã.
T×m hiÓu vÒ viÖc gi¸m s¸t.