Tài liệu Nâng cao chất lượng tín dụng trung và dài hạn tại nh nn & ptnt hn

chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng Lêi nãi ®Çu Trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ®Êt níc ®ang tõng bíc vµo ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Tuy nhiªn hiÖn nay tèc ®é c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®ang bÞ ch÷ng l¹i bëi nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau mµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng nhÊt lµ vÊn ®Ò vÒ vèn. Cã thÓ nãi vèn lµ tiÒn ®Ò, lµ c¬ së ®Çu tiªn ®Ó c¸c doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®æi míi c«ng nghÖ. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ t¹o vèn b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau: cã thÓ tÝch luü tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, huy ®éng vèn, liªn doanh liªn kÕt, hay vay mîn chiÕm dông vèn cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Nhng muèn æn ®Þnh vµ cã lîi thÕ nhÊt gióp c¸c doanh nghiÖp t¨ng cêng c¬ së vËt chÊt kü thuËt, ®æi míi c«ng nghÖ lµ nguån vèn trung vµ dµi h¹n tõ c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ®ang thiÕu vèn nhÊt lµ vèn trung vµ dµi h¹n trong khi vèn tån ®äng trong c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i kh«ng ph¶i lµ Ýt. Nh vËy, kh«ng ph¶i chóng ta thiÕu vèn mµ lµ chóng ta cha cã c¸ch chuyÓn vèn huy ®éng ®îc vµo s¶n xuÊt kinh doanh. NHNo&PTNT Hµ Néi còng kh«ng n»m ngoµi t×nh tr¹ng ®ã. HiÖn nay nguån vèn cho vay trung vµ dµi h¹n cña Ng©n hµng kÐm ®a d¹ng vª c¬ cÊu kh¸ch hµng. HÇu nh Ng©n hµng chØ tËp trung vµo doanh nghiÖp Nhµ níc, cha quan t©m tíi c¸c ®èi tîng kh¸ch hµng kh¸c ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. V× lý do ®ã “Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i NHNo&PTNT Hµ Néi ®îc chän lµm ®Ò tµi nh»m ®¸p øng ®ßi hái thiÕt thùc cña thùc tiÔn, võa mang tÝnh thêi sù trong kinh doanh tiÒn tÖ cña Ng©n hµng hiÖn nay. Tõ nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ tÝn dông trung vµ dµi h¹n cña Ng©n hµng th¬ng m¹i, bµi viÕt nµy sÏ ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng, t×m nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c mÆt h¹n chÕ hiÖn nay t¹i NHNo&PTNT Hµ Néi. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña bµi viÕt nµy lµ ho¹t ®éng tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i NHNo&PTNT Hµ Néi tõ 2000 ®Õn n¨m 2002. Bµi viÕt nµy ®îc kÕt cÊu nh sau: Ch¬ng I. TÝn dông Ng©n hµng vµ chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n Ch¬ng II Thùc tr¹ng chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n Hµ Néi. Ch¬ng III Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n Hµ Néi. Do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt sÏ kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, em rÊt mong sÏ nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ b¹n bÌ ®Ó vÊn ®Ò nghiªn cøu ®îc hoµn thiÖn h¬n. §Ó hoµn thiÖn bµi viÕt nµy, tríc hÕt em xin ch©n thµnh c¶m ¬n tíi c« gi¸o Ph¹m Hång V©n- ngêi ®· trùc tiÕp híng dÉn em trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn bµi viÕt nµy. §ång thêi em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c c« chó, anh chÞ c¸n bé c«ng t¸c t¹i NHNo&PTNT Hµ Néi ®· gióp ®ì em trong thêi gian thùc tËp t¹i Ng©n hµng. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Sinh viªn Vò V¨n Cêng Líp: Ng©n hµng 41C 1 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng Ch¬ng I. TÝn dông Ng©n hµng vµ chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n I. Ng©n hµng Th¬ng m¹i. 1. Kh¸i niÖm. Ng©n hµng lµ mét lo¹i h×nh tæ chøc cã vai trß quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi tõng céng ®ång ®Þa ph¬ng, chñ thÓ tham gia nãi riªng. Víi vai trß quan träng nh vËy, nhng quan niÖm nh thÕ nµo vÒ mét Ng©n hµng, vµ sù ph©n biÖt nã víi c¸c tæ chøc phi Ng©n hµng kh«ng ph¶i lµ ®iÒu ®¬n gi¶n. Râ rµng, cã thÓ ®Þnh nghÜa Ng©n hµng th«ng qua chøc n¨ng mµ chóng thùc hiÖn trong nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò ë chç kh«ng chØ chøc n¨ng cña c¸c Ng©n hµng thay ®æi, mµ cã sù “th©m nhËp” vµo chøc n¨ng ho¹t ®éng Ng©n hµng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Do ®ã tuú theo ®IÒu kiÖn cña mçi níc vµ sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng tµi chÝnh níc ®ã mµ cã nh÷ng ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ Ng©n hµng. Theo luËt Ng©n hµng cña Ph¸p th× Ng©n hµng ®îc ®Þnh nghÜa:”Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ nh÷ng xÝ nghiÖp hay c¬ së nµo ®ã thêng xuyªn nhËn cña c«ng chóng díi h×nh thøc ký th¸c, hay h×nh thøc kh¸c sè tiÒn mµ hä dïng cho chÝnh hä vµo nghiÖp vô chiÕt khÊu, tÝn dông hay dÞch vô tµi chÝnh.” Cßn luËt ph¸p Ên ®é l¹i cã c¸i nh×n vÒ Ng©n hµng nh sau, hä ®Þnh nghÜa:” Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ c¬ së nhËn c¸c kho¶n ký th¸c ®Ó cho vay hay tµi trî vµ ®Çu t.” §ã lµ c¸c quan niÖm vÒ Ng©n hµng ®øng trªn gi¸c ®é luËt ph¸p. Cßn ®øng trªn gi¸c ®é tµi chÝnh Ng©n hµng th× sao? Mét ®Þnh nghÜa kh¸c vÒ Ng©n hµng ®îc Gi¸o s Peter Rose ®a ra nh sau: ”Ng©n hµng lµ lo¹i h×nh tæ chøc tµt chÝnh cung cÊp mét danh môc c¸c dÞch vô tµi chÝnh ®a d¹ng nhÊt - ®Æc biÖt lµ tÝn dông, tiÕt kiÖm vµ dÞch vô thanh to¸n – vµ thùc hiÖn nhiÒu chøc n¨ng tµi chÝnh nhÊt so víi bÊt kú mét tæ chøc kinh doanh nµo trong nÒn kinh tÕ.” ¥ ViÖt Nam, theo quy ®Þnh t¹i luËt c¸c tæ chøc tÝn dông th× Ng©n hµng ®îc ®Þnh nghÜa nh sau: “ Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng chñ yÕu vµ thêng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm ph¬ng tiÖn thanh to¸n.” Nh vËy th«ng qu© mét sè kh¸i niÖm vÒ Ng©n hµng th¬ng m¹i, ta cã thÓ hiÓu Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®Æc biÖt kinh doanh trªn lÜnh tÝn dông víi môc ®Ých thu lîi nhuËn, vµ nã cã nh÷ng ®Æc trng nh sau: -Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét tæ chøc ®îc phÐp nhËn ký th¸c cña c«ng chóng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶. -Ng©n hµng th¬ng m¹i lµ mét tæ chøc ®îc phÐp sö dông ký th¸c cña c«ng chóng ®Ó cho vay, chiÕt khÊu vµ thùc hiÖn c¸c dÞch vô tµI chÝnh kh¸c. C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ môc tiªu ho¹t ®éng, ë níc ta c¸c lo¹i h×nh Ng©n hµng th¬ng m¹i ®îc ho¹t phÐp ho¹t ®éng theo luËt tæ chøc tÝn dông bao gåm: Ng©n hµng th¬ng m¹i, Ng©n hµng ph¸t triÓn, Ng©n hµng ®Çu t, Ng©n hµng chÝnh s¸ch, Ng©n hµng hîp t¸c vµ c¸c lo¹i h×nh Ng©n hµng kh¸c. 2. C¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Ng©n hµng th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ho¹t ®éng chñ yÕu cña Ng©n hµng th¬ng m¹i tËp trung chñ yÕu vµo nhiÖm vô nhËn tiÒn göi vµ cho vay, ®ã lµ hai mÆt ho¹t ®éng tÝn dông. Trong xu thÕ hiÖn nay, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i ho¹t ®éng theo lo¹i h×nh ®a n¨ng th× ho¹t ®éng cña nã tËp trung vµo ba ho¹t ®éng chÝnh: ho¹t ®éng huy ®éng vèn, ho¹t ®éng sö dông vèn, ho¹t ®éng trung gian. Líp: Ng©n hµng 41C 2 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng Ho¹t ®éng huy ®éng vèn ®èi víi Ng©n hµng ®©y lµ ho¹t ®éng “®Çu vµo” cña Ng©n hµng. Nguån vèn ho¹t ®éng chñ yÕu cña mét Ng©n hµng ®îc h×nh thµnh tõ nh÷ng nguån chÝnh sau ®©y: vèn tù cã cña doanh nghiÖp, vèn vay (vay cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh, vay cña d©n c, vay cña Ng©n hµng trung ¬ng), lîi nhuËn ®Ó l¹i, ngoµi ra ®èi víi mét sè Ng©n hµng nguån vèn ho¹t ®éng cã thÓ h×nh thµnh tõ vèn ®IÒu lÖ hay vèn uû th¸c...Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh, Ng©n hµng th¬ng m¹i phÇn lín dùa vµo viÖc huy ®éng c¸c nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng nguyªn thuû cña Ng©n hµng lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng vµ ®©y vÉn lµ nguån ®Çu vµo chñ yÕu cña Ng©n hµng. Cã nhiÒu yÕu tè ¶nh hëng tíi quy m« tiÒn göi cña kh¸ch hµng t¹i Ng©n hµng nh: l·i suÊt, ph¬ng thøc huy ®éng cña Ng©n hµng, t×nh h×nh kinh tÕ x· héi tõng thêi kú, phong tôc tËp qu¸n cña tõng vïng, uy tÝn cña tõng Ng©n hµng, c¸c dÞch vô do Ng©n hµng cung cÊp...vv. N¾m ®îc yÕu tè ®ã, Ng©n hµng cã thÓ ®IÒu chØnh lîng vèn huy ®éng sao cho phï hîp víi nhu cÇu vèn cña m×nh. C¸c lo¹i tiÒn göi mµ Ng©n hµng cung cÊp ®Ó huy ®éng vèn lµ: tiÒn göi thanh to¸n kh«ng kú h¹n, tiÒn göi cã kú h¹n, tiÒn göi tiÕt kiÖm. Ngoµi ra, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tÝn dông vµ ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng kinh doanh, Ng©n hµng cã thÓ vay vèn tõ d©n c , c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c th«ng qua mét sè h×nh thøc nh: ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, kú phiÕu hoÆc vay t¸i chiÕt khÊu tõ Ng©n hµng trung ¬ng. §Ó ®îc ho¹t ®éng vµ thùc hiÖn huy ®éng vèn, Ng©n hµng ph¶i cã mét lîng nhÊt ®Þnh gäi lµ vèn tù cã. Lîng vèn nµy chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá trong tæng vèn sö dông song nã cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Vèn tù cã lµ ®IÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó Ng©n hµng cã ®îc giÊy phÐp tæ chøc vµ ho¹t ®éng tríc khi nã cã thÓ huy ®éng ®îc nh÷ng kho¶n tiÒn göi ®Çu tiªn. Vèn tù cã cßn ®ãng vai trß lµ mét tÊm ®Öm gióp chèng l¹i rñi ro ph¸ s¶n, nh÷ng thua lç vÒ tµI chÝnh trong ho¹t ®éng t¹m thêi. Nã t¹o niÒm tin cho c«ng chóng vµ lµ sù ®¶m b¶o ®èi víi chñ nî vÒ søc m¹nh tµi chÝnh cña Ng©n hµng. Vµ nã cßn cung cÊp n¨ng lùc tµi chÝnh cho sù t¨ng trëng vµ sù ph¸t triÓn dÞch vô míi, cho nh÷ng ch¬ng tr×nh vµ trang thiÕt bÞ míi. §èi víi ho¹t ®éng sö dông vèn, ®©y lµ ho¹t ®éng cho vay vµ ®Çu t bao gåm ho¹t ®éng ng©n quü, ho¹t ®éng cho vay, ho¹t ®éng ®Çu t chøng kho¸n. Ho¹t ®éng ng©n quü nh»m b¶o ®¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n thêng xuyªn cña Ng©n hµng cho kh¸ch hµng. §©y lµ tµi s¶n kh«ng sinh lêi hoÆc sinh lêi thÊp nhng tÝnh láng cao ®îc coi nh tiÒn mÆt. Do ®ã Ng©n hµng ph¶i duy tr× lîng tiÒn mÆt ë mét møc ®é hîp lý sao cho võa ®¶m b¶o tÝnh thanh kho¶n võa ®¶m b¶o tÝnh sinh lêi. Ho¹t ®éng cho vay lµ ho¹t ®éng quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña Ng©n hµng v× ®©y lµ ho¹t ®éng sinh lêi chñ yÕu cña Ng©n hµng. Còng v× vËy mµ ®©y lµ ho¹t ®éng chøa nhiÒu rñi ro nhÊt. §Ó tr¸nh ®IÒu ®ã, viÖc qu¶n lý tiÒn cho vay ®îc tiÕn hµnh rÊt chÆt chÏ, ®Æc biÖt lµ mãn vay lín, víi thêi h¹n dµi. Ng©n hµng th¬ng m¹i cã thÓ cho vay theo nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Ngoµi ra Ng©n hµng cßn sö dông vèn vµo ho¹t ®éng ®Çu t chøng kho¸n trªn thÞ trêng ®Ó thu lîi nhuËn vµ mét phÇn ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña Ng©n hµng. Ho¹t ®éng trung gian lµ viÖc Ng©n hµng cung cÊp cho kh¸ch hµng mét lo¹t c¸c dÞch vô cã liªn quan. Ng©n hµng sÏ nhËn ®îc mét kho¶n thu díi h×nh thøc hoa hång. C«ng nghÖ Ng©n hµng cµng ph¸t triÓn th× ho¹t ®éng nµy cµng phong phó vµ doanh thu cµng lín. C¸c ho¹t ®éng tiªu biÓu lµ: chuyÓn tiÒn, thanh to¸n hé kh¸ch hµng th«ng qua c¸c h×nh thøc ghi chÐp trªn tµi kho¶n cña kh¸ch hµng t¹i Ng©n hµng, ph¸t hµnh sÐc, uû nhiÖm thu, uû nhiÖm Líp: Ng©n hµng 41C 3 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng chi, th tÝn dông, m«i giíi mua b¸n chøng kho¸n, qu¶n lý hé tµi s¶n cho kh¸ch hµng, t vÊn cho doanh nghiÖp...vv. Ngµy nay, xu híng cña Ng©n hµng lµ ho¹t ®éng ®a n¨ng trªn nhiÒu lÜnh vùc víi nhiÒu nghiÖp vô kh¸c nhau. C¸c nghiÖp vô cã quan hÖ chÆt chÏ, hç trî cho nhau nh»m ®¹t ®îc môc tiªu cuèi cïng lµ lîi nhuËn cao nhÊt. 3. C¸c lo¹i h×nh tÝn dông Ng©n hµng. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, tuú theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ môc tiªu qu¶n lý cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i mµ cã c¸ch ph©n lo¹i tÝn dông nh sau: 3.1. NÕu c¨n cø vµo thêi h¹n, tÝn dông chia thµnh c¸c lo¹i sau ®©y: - TÝn dông ng¾n h¹n: cã thêi h¹n tõ 12 th¸ng trë xuèng - TÝn dông trung h¹n: cã thêi gian tõ 1 n¨m ®Õn 5 n¨m (cã n¬i quy ®Þnh lµ 7 n¨m). - TÝn dông dµi h¹n: cã thêi h¹n tõ 5 n¨m trë nªn (cã n¬i quy ®Þnh lµ 7 n¨m). Thêi h¹n tÝn dông ®ã chÝnh lµ thêi h¹n mµ trong ®ã ng©n hµng cam kÕt cÊp cho kh¸ch hµng mét kho¶n tÝn dông vµ nã ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ ngµy, th¸ng, n¨m. Hay thêi h¹n tÝn dông cßn ®îc hiÓu lµ thêi h¹n ®îc tÝnh tõ lóc ®ång vèn ®Çu tiªn cña ng©n hµng ®îc ph¸t ra cho ®Õn lóc ®ång vèn vµ l·i cuèi cïng ph¶i thu vÒ. TÝn dông ng¾n h¹n thêng g¾n víi nh÷ng kho¶n vay cña doanh nghiÖp ®Ó bæ sung vµo tµi s¶n lu ®éng, bëi v× tµi s¶n lu ®éng thêng cã vßng quay trªn mét vßng thÊp h¬n mét n¨m. Do vËy trong mét n¨m doanh nghiÖp cã thÓ hoµn tr¶ ®îc sè tiÒn vay ë Ng©n hµng. C¸c tµi s¶n cè ®Þnh nh ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, mét sè c©y trång vËt nu«i ... c¸c trang thiÕt bÞ nhanh hao mßn cã nhu cÇu nguån vèn tõ 1 n¨m ®Õn 5 n¨m. Ngîc l¹i, nh÷ng c«ng tr×nh ®Çu t lín, thu håi vèn l©u, thuéc tÇm vÜ m« nh: m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghiÖp nÆng, x©y dùng cÇu ®êng... cã nhu cÇu nguån vèn tõ 5 n¨m ®Õn 10 n¨m cã khi tíi 20 n¨m. TÊt nhiªn cïng víi ®é dµi cña thêi gian, viÖc thu håi vèn ®èi víi c¸c dù ¸n cã thêi h¹n dµi gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n do ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i doanh nghiÖp khã cã thÓ tÝnh ®îc hÕt khã kh¨n sÏ gÆp trong t¬ng lai. Do vËy møc ®é rñi ro cña c¸c kho¶n tÝn dông cã thêi gian lín ®èi víi Ng©n hµng sÏ t¨ng nªn. §iÒu nµy mét phÇn lý gi¶i t¹i sao l·i suÊt c¸c kho¶n cho vay dµi h¹n thêng cao h¬n c¸c kho¶n c¸c kho¶n cho vay ng¾n h¹n. Ph©n lo¹i TÝn dông theo thêi gian cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi Ng©n hµng Th¬ng m¹i. Nã ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng hoµn tr¶, ®é rñi ro còng nh ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn tÝnh an toµn vµ sinh lîi cña mét Ng©n hµng Th¬ng m¹i. 3.2. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc cho vay. C¨n cø theo h×nh thøc cho vay ta cã c¸c lo¹i tÝn dông sau: - ChiÕt khÊu lµ viÖc Ng©n hµng Th¬ng m¹i øng tríc tiÒn cho kh¸ch hµng t¬ng øng víi gi¸ trÞ cña th¬ng phiÕu sau khi ®· trõ ®i phÇn thu nhËp cña Ng©n hµng ®Ó së h÷u mét th¬ng phiÕu cha ®Õn h¹n. VÒ mÆt ph¸p lý th× Ng©n hµng kh«ng ph¶i lµ nhµ cho vay víi chñ së h÷u th¬ng phiÕu vµ chØ lµ h×nh thøc trao ®æi tr¸i quyÒn. Tuy nhiªn ®èi víi Ng©n hµng, viÖc bá tiÒn ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i ®Ó thu vÒ mét kho¶n tiÒn lín h¬n trong t¬ng lai víi l·i suÊt Ên ®Þnh tríc ®îc coi nh lµ ho¹t ®éng tÝn dông, nhng cã lÏ coi ®©y lµ mét ho¹t ®éng ®Çu t cña Ng©n hµng h¬n lµ mét ho¹t ®éng tÝn dông. - Cho vay ®îc hiÓu lµ viÖc Ng©n hµng cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng víi sù cam kÕt kh¸ch hµng ph¶i hoµn tr¶ gèc vµ l·i trong kho¶ng thêi gian x¸c Líp: Ng©n hµng 41C 4 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng ®Þnh víi møc l·i suÊt cam kÕt. Cho vay ®îc gäi lµ mét trong c¸c nghiÖp truyÒn thèng cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i, nã ®îc h×nh thµnh ngay tõ buæi s¬ khai cña c¸c Ng©n hµng, vµ ®îc ®¸nh gi¸ lµ ho¹t ®éng sinh lêi cao nhÊt cho c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i. - B¶o l·nh lµ viÖc Ng©n hµng cam kÕt thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh thay kh¸ch hµng cña m×nh khi kh¸ch hµng cña m×nh kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî. MÆc dï kh«ng ph¶i xuÊt tiÒn ra, song Ng©n hµng vÉn thu ®îc lîi tõ kh¸ch hµng nhê uy tÝn cña m×nh. NghiÖp vô nµy ®îc ®a vµo tµi kho¶n ngo¹i b¶ng cña Ng©n hµng. Tuy nhiªn nÕu cã nghiÖp vô ph¸t sinh tøc lµ Ng©n hµng ®øng ra thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh thay cho kh¸ch hµng cña m×nh th× nã l¹i ®îc ®a vµo tµi kho¶n néi b¶ng. - Cho thuª ®ã lµ viÖc Ng©n hµng ®øng ra bá tiÒn mua tµi s¶n ®Ó cho kh¸ch hµng thuª theo nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Sau thêi gian ®ã kh¸ch hµng ph¶i tr¶ c¶ gèc lÉn l·i cho Ng©n hµng. §©y lµ ho¹t ®éng kh¸ míi mÎ víi Ng©n hµng. Tuy nhiªn ho¹t ®éng nµy sinh lêi kh¸ cao, nhng nã còng chøa ®ùng nhiÒu rñi ro trong ®ã cã yÕu tè vÒ c«ng nghÖ. §iÒu nµy ®ßi hái c¸n bé tÝn dông kh«ng nh÷ng ph¶i cã chuyªn m«n vÒ nghÒ nghiÖp mµ cßn cã c¶ sù hiÓu biÕt vÒ kü thuËt, vÒ c«ng nghÖ. 3.3Ph©n lo¹i tÝn dông theo tµi s¶n ®¶m b¶o. NÕu c¨n cø vµo tµi s¶n ®¶m b¶o th× ta cã c¸c lo¹i h×nh tÝn dông sau ®©y: - TÝn dông ®¶m b¶o ®ã lµ sù cam kÕt cña ngêi nhËn tÝn dông vÒ viÖc dïng tµi s¶n ®¶m b¶o thuéc së h÷u cña m×nh ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh ®èi víi Ng©n hµng trong trêng hîp kh«ng tr¶ ®îc nî. Trong trêng hîp nµy khi kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®îc nî, hoÆc v× sö dông sai môc ®Ých nguån vèn vay dÉn ®Õn kh«ng thanh to¸n ®îc th× Ng©n hµng sÏ b¸n tµi s¶n ®i ®Ó thu håi nguån vèn. TÝn dông ®¶m b¶o ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c kh¸ch hµng cã ®é rñi ro cao nh kh¸ch hµng míi hay nh÷ng kh¸ch hµng cã t×nh h×nh tµi chÝnh kh«ng tèt... - TÝn dông kh«ng cã tµi s¶n ®¶m b¶o ®ã lµ lo¹i h×nh tÝn dông mµ kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn víi mét h¹n møc nhÊt ®Þnh mµ kh«ng cÇn tµi s¶n ®¶m b¶o. Lo¹i tÝn dông nµy thêng ®îc cÊp cho c¸c kh¸ch hµng cã uy tÝn cao, nh÷ng kh¸ch hµng cã mèi quan hÖ tèt vµ l©u dµI ®èi víi Ng©n hµng, hä cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh, cã mèi quan hÖ tèt víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh. Còng cã thÓ lµ c¸c kho¶n vay thùc hiªn theo chØ thÞ cña ChÝnh phñ, hay ChÝnh phñ yªu cÇu kh«ng cÇn tµi s¶n ®¶m b¶o. Bªn c¹nh nh÷ng tiªu thøc ph©n lo¹i trªn, c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i cßn sö dông c¸c tiªu thøc kh¸c tuú theo ®èi tîng cho vay, tÝnh ®a d¹ng cña s¶n phÈm hay tÝnh chuyªn m«n ho¸ trong ngµnh ®Ó ph©n chia vÝ dô nh: TÝn dông lµnh m¹nh, tÝn dông cã vÊn ®Ò, tÝn dông s¶n xuÊt, tÝn dông tiªu dïng... II. Vai trß tÝn dông trung vµ dµi h¹n cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 1. TÝn dông trung vµ dµi h¹n TÝn dông trung vµ dµi h¹n “ lµ ho¹t ®éng tµi chÝnh cho kh¸ch hµng vay vèn trung vµ dµi h¹n nh»m thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, phôc vô ®êi sèng”. TÝn dông lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng mang l¹i nguån thu nhËp chñ yÕu vµ nã chiÕm phÇn lín ho¹t ®éng trong c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i, song kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i ®Òu thùc hiÖn tèt ho¹t ®éng nµy. Mét sè Ng©n hµng gÆp khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý vµ thu håi nî, mét sè kh¸c l¹i gÆp khã kh¨n trong viÖc kh«ng thÓ t×m ®îc dù ¸n thÝch hîp ®Ó cho vay hoÆc gÆp khã kh¨n trong viÖc huy ®éng vèn. V× vËy viÖc xem xÐt chÊt lîng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông nhÊt lµ tÝn dông trung Líp: Ng©n hµng 41C 5 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng vµ dµi h¹n lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Nã gióp c¸c Ng©n hµng cã thÓ ®¸nh gi¸ l¹i ho¹t ®éng tÝn dông cña m×nh tõ ®ã ®a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i, thiÕu sãt vµ ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng tÝn dông. ChÊt lîng, hiÖu qu¶ c«ng t¸c tÝn dông Ng©n hµng ®îc nh×n nhËn tõ 3 phÝa: c¸c nhµ Ng©n hµng, c¸c doanh nghiÖp, vµ tõ nÒn kinh tÕ. Trong bµi viÕt nµy, chóng ta t¹m giíi h¹n viÖc nghiªn cøu chÊt lîng tÝn dông díi gi¸c ®é cña Ng©n hµng. NÕu xÐt theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ Ng©n hµng th× ho¹t ®éng tÝn dông trung vµ dµi h¹n ®îc xem lµ cã hiÖu qu¶ khi nã ®¶m b¶o ®îc 3 yÕu tè: kh¶ n¨ng sinh lîi, kh¶ n¨ng thu håi c¶ gèc vµ l·i ®óng h¹n vµ kh¶ n¨ng thanh kho¶n tõ phÝa nguån. §iÒu nµy cã nghÜa lµ c¸c Ng©n hµng khi tiÕn hµnh cho vay trung dµi h¹n th× kho¶n vay ®ã ph¶i ®¶m b¶o trang tr¶i ®îc chi phÝ tr¶ cho l·i suÊt huy ®éng hoÆc ®i vay, chi phÝ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng vµ l·i dù tÝnh. Song kh«ng ph¶i c¸c Ng©n hµng cø cho vay nhiÒu, mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn lµ cã hiÖu qu¶ cao bëi v× nÕu chØ cho vay ra mµ kh«ng thu håi ®îc vèn cho vay hoÆc cho vay kh«ng c©n xøng víi nguån huy ®éng ®îc th× sím hay muén, Ng©n hµng còng r¬i vµo t×nh tr¹ng thua lç, ®æ bÓ. Ho¹t ®éng tÝn dông trung vµ dµi h¹n cã c¸c h×nh thøc sau: - Ho¹t ®éng tÝn dông theo h×nh thøc dù ¸n ®Çu t - H×nh thøc cho thuª tµi chÝnh - ThÊu chi - B¶o l·nh trung vµ dµi h¹n 2. Vai trß cña tÝn dông trung vµ dµi h¹n. 2.1. Vai trß cña tÝn dông trung vµ dµi h¹n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp - TÝn dông trung vµ dµi h¹n lµ nguån tµi trî gióp doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn më réng quy m« s¶n xuÊt, më réng thÞ trêng. §ã lµ môc tiªu hµng ®Çu cña doanh nghiÖp. BÊt cø doanh nghiÖp nµo còng muèn më réng thÞ trêng ho¹t ®éng cña m×nh vµ nÕu vËy ph¶i më réng s¶n xuÊt. Më réng s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng mµ doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh mét sím mét chiÒu. §ã lµ ho¹t ®éng l©u dµi vµ cÇn cã nguån vèn dµi h¹n. Nhng kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng ®ñ vèn ®Ó tiÕn hµnh më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy nhu cÇu vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh ®èi víi doanh nghiÖp rÊt cÇn thiÕt. Víi nh÷ng lîi thÕ ®Æc thï, tÝn dông trung vµ dµi h¹n cña ng©n hµng ®îc c¸c doanh nghiÖp a thÝch h¬n h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu. - TÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ®æi míi c«ng nghÖ, thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt. §iÒu ®ã gióp doanh nghiÖp thÝch nghi víi t×nh h×nh thÞ trêng còng nh ®Æc thï cña chÝnh doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n. VÒ dµi h¹n, c¸c doanh nghiÖp lu«n chó träng ®Õn viÖc më réng s¶n xuÊt, x©y dùng nhµ xëng, mua s¾m m¸y mãc, ®æi míi c«ng nghÖ ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm vµ gi¶m chi phÝ ®Õn møc tèi thiÓu. §Æc biÖt ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay, nhu cÇu vèn x©y dùng c¬ b¶n lµ rÊt lín trong lóc c¸c nhµ kinh doanh cha tÝch luü ®îc nhiÒu, cha cã nhiÒu thêi gian ®Ó tÝch luü vèn, t©m lý ®Çu t trùc tiÕp cña c«ng chóng vµo c¸c doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ. Líp: Ng©n hµng 41C 6 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng ViÖc vay vèn trung vµ dµi h¹n ë ng©n hµng th¬ng m¹i sÏ lµm cho doanh nghiÖp cã thÓ tù chñ vµ cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t ®éc lËp ®îc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh mµ kh«ng ph¶i ph©n chia quyÒn kiÓm so¸t víi c¸c cæ ®«ng nÕu huy ®éng vèn b»ng ph¸t hµnh cæ phiÕu. - TÝn dông trung vµ dµi h¹n cßn lµ trî thñ ®¾c lùc cña doanh nghiÖp trong viÖc tho¶ m·n vµ chíp c¬ héi kinh doanh. Khi cã c¬ héi kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ nhanh chãng vay vèn cña Ng©n hµng ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, gia t¨ng s¶n lîng ®Ó chiÕm lÜnh thÞ trêng. Khi doanh nghiÖp ®i vay vèn trung dµi h¹n t¹i Ng©n hµng th¬ng m¹i sÏ cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc kú h¹n nî, nghÜa lµ hä cã thÓ tr¶ nî sím h¬n thêi gian ®Õn h¹n tr¶ nî khi hä kh«ng cÇn ®Õn viÖc sö dông vèn trung vµ dµi h¹n n÷a. Khi doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n trong viÖc tr¶ nî t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã th× cã xin Ng©n hµng gia h¹n nî. Ngoµi ra, tÝn dông trung vµ dµi h¹n tr¸nh ®îc c¸c chi phÝ ph¸t hµnh, lÖ phÝ b¶o hiÓm, lÖ phÝ ®¨ng ký... ViÖc tr¶ nî trung vµ dµi h¹n còng ®îc x©y dùng theo mét sù ph©n chia æn ®Þnh vµ hîp lý do ®ã doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng t×m kiÕm c¸c nguån tr¶ nî mét c¸ch dÔ dµng h¬n. 2.2. Vai trß cña tÝn dông trung dµi h¹n ®èi víi nÒn kinh tÕ - TÝn dông trung vµ dµi h¹n thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn, ®iÒu hoµ lîng cung cÇu vÒ vèn trong nÒn kinh tÕ. Víi chøc n¨ng lµ trung gian tµi chÝnh, c¸c Ng©n hµng tËp trung c¸c nguån vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ vµ cho vay ®èi víi c¸c ®èi tîng cã nhu cÇu ®iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn râ trong ho¹t ®éng tÝn dông trung vµ dµi h¹n cña Ng©n hµng, nã gióp c¸c doanh nghiÖp nãi riªng vµ c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung ho¹t ®éng mét c¸ch liÒn m¹ch kh«ng ng¾t qu·ng vµ lµ mét kªnh truyÒn dÉn vèn cã hiÖu qu¶. Th«ng qua cho vay trung vµ dµi h¹n mµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®æi míi c«ng nghÖ, gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng, ®Çu t ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng tÝn dông thóc ®Èy lu th«ng hµng ho¸, ®Èy nhanh chu chuyÓn tiÒn tÖ, thóc ®Èy t¸i s¶n xuÊt më réng. - TÝn dông trung vµ dµi h¹n còng cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän, t¨ng tû träng c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt lµ nÒn t¶ng cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc, ®¸p øng nhu cÇu tríc m¾t còng nh l©u dµi. §Çu t cho vay trung dµi h¹n trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp gãp phÇn ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, æn ®Þnh l¹m ph¸t, n©ng cao ®êi sèng cña d©n c, ph¸t triÓn lùc lîng lao ®éng, gióp nÒn kinh tÕ t¨ng trëng æn ®Þnh. - TÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia lu«n g¾n víi thÞ trêng thÕ giíi, nÒn kinh tÕ ®ãng tríc ®©y ®· nhêng bíc cho nÒn kinh tÕ më ph¸t triÓn. TÝn dông trung vµ dµi h¹n ®· trë thµnh mét trong nh÷ng ph¬ng tiÖn nèi liÒn kinh tÕ c¸c níc víi nhau díi c¸c h×nh thøc: tÝn dông tµi trî xuÊt nhËp khÈu, tÝn dông hç trî ph¸t triÓn, cho vay viÖn trî... N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông lµ nhiÖm vô cã ý nghÜa víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong c¶ hiÖn t¹i vµ t¬ng lai. VÊn ®Ò nµy cµng trë nªn cÊp thiÕt víi thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay: Nhu cÇu vèn cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ rÊt lín trong khi viÖc sö dông vèn cßn cã nhiÒu bÊt cËp, hiÖu qu¶ sö dông vèn kh«ng cao, cßn thÊt tho¸t vµ g©y l·ng phÝ lín. 2.3. Vai trß cña tÝn dông trung vµ dµi h¹n ®èi víi ho¹t ®éng cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i . Líp: Ng©n hµng 41C 7 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng - TÝn dông trung vµ dµi h¹n mang l¹i lîi nhuËn chñ yÕu cho Ng©n hµng, ®ång thêi n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña Ng©n hµng. TÝn dông trung dµi h¹n c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng lµ ho¹t ®éng mang tÝnh chiÕn lîc cña c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i. Víi nh÷ng kho¶n tÝn dông trung vµ dµi h¹n cã quy m« lín vµ l·i suÊt cao, thêi gian dµi, tÝn dông trung vµ dµi h¹n mang l¹i lîi nhuËn chñ yÕu cho Ng©n hµng. Do vËy tÝn dông trung vµ dµi h¹n mang l¹i thu nhËp chñ yÕu trong tæng thÓ c¸c ho¹t ®éng cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i tõ tríc ®Õn nay. - Khi ng©n hµng cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng chÝnh lµ ng©n hµng ®ang t¹o ra vµ duy tr× kh¸ch hµng cña m×nh trong t¬ng lai. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó Ng©n hµng më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß, vÞ thÕ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ. Khi Ng©n hµng kh«ng ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng cho vay, ®a d¹ng ho¸ kh¸ch hµng, thêi h¹n vay tiÒn th× ng©n hµng kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®îc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c Ng©n hµng kh¸c. MÆt kh¸c, tÝn dông trung vµ dµi h¹n cßn lµ c«ng cô c¹nh tranh hiÖu qu¶ cña Ng©n hµng nh»m thu hót kh¸ch hµng vÒ phÝa m×nh. Khi cã ®îc mèi quan hÖ, Ng©n hµng cã ®iÒu kiÖn l«i kÐo kh¸ch hµng sö dông c¸c dÞch vô kh¸c do m×nh cung cÊp - MÆt kh¸c tÝn dông trung vµ dµi h¹n cßn lµ c¸ch thøc kh¶ thi ®Ó gi¶i quyÕt nguån vèn huy ®éng cßn d thõa t¹i mçi ng©n hµng th¬ng m¹i. §ång thêi lµ c¸ch ®Ó Ng©n hµng gäi vèn tõ nÒn kinh tÕ ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp. V× vËy cÇn ph¶i n©ng cao chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶, thu ®îc lîi nhuËn qua ®ã ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña m×nh, t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c Ng©n hµng kh¸c. Líp: Ng©n hµng 41C 8 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng III. Néi dung nghiÖp vô cho vay trung vµ dµi h¹n. 3.1. Môc ®Ých cho vay. NÕu nh tÝn dông ng¾n h¹n ®îc cho vay chñ yÕu ®Ó bæ sung vµo nguån vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp, th× tÝn dông trung vµ dµi h¹n l¹i nh»m ®Çu t vµo c¸c dù ¸n cã thêi gian t¬ng ®èi dµi nh mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ, ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ, x©y dùng söa ch÷a nhµ xëng c¬ së vËt chÊt kü thuËt nh»m ®¸p øng cho nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh, vµ ph¸t triÓn trong t¬ng lai cña doanh nghiÖp. 3.2. §èi tîng cho vay. Víi môc ®Ých cho vay nh trªn, nªn ®èi tîng cho vay cña tÝn dông trung vµ dµi h¹n lµ c¸c chi phÝ cÊu thµnh trong tæng møc ®Çu t cña dù ¸n kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ, lµ tæ chøc, c¸ nh©n hay lµ doanh nghiÖp, bao gåm: gi¸ trÞ vËt t, m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ chuyÓn giao, chi phÝ nh©n c«ng, gi¸ thuÕ vµ chuyÓn nhîng ®Êt ®ai, gi¸ thuª mua c¸c tµi s¶n, chi phÝ mua b¶o hiÓm vµ c¸c chi phÝ kh¸c. 3.3. §iÒu kiÖn cho vay §Ó ®îc vay vèn, ®¬n vÞ xin vay ph¶i göi ®Õn ng©n hµng ®¬n xin vay, luËn chøng kinh tÕ, kü thuËt vµ dù to¸n ®· ®îc thÈm ®Þnh vµ cÊp trªn phª duyÖt vµ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña m×nh trong mét vµi n¨m tríc. Ngoµi ra, ®¬n vÞ xin vay ph¶i göi ®Õn Ng©n hµng b¶n tÝnh to¸n hiÖu qu¶ cña dù ¸n, lîi nhuËn mµ dù ¸n mang l¹i qua c¸c n¨m, c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh lîi cña dù ¸n nh NPV, IRR...Bªn c¹nh ®ã cã tÝnh to¸n ®Çy ®ñ c¸c sè tiÒn xin vay, c¸c nguån tr¶ nî vµ lÖnh tr¶ nî. Ng©n hµng cho vay sÏ xem xÐt kü c¸c tµi liÖu nh»m ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng cña ®¬n vÞ vay vèn tríc khi quyÕt ®Þnh cho vay, t×nh h×nh tµi chÝnh vµ nghi· vô cña hä víi Nhµ níc vµ c¸c tæ chøc tµichÝnh nh thÕ nµo. Khi ng©n hµng quyÕt ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp vay trung vµ dµi h¹n, ng©n hµng cÇn ph¶i n¾m ch¾c hiÖu qu¶ cña ph¬ng ¸n, dù ¸n, ch¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña bªn vay vèn. Mét trong c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó cho c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i cho vay lµ thÕ chÊp. §ã còng lµ ®¶m b¶o tÝn dông ®îc thùc hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nhng nh×n chung cã thÓ chia lµm hai lo¹i: ®¶m b¶o ®èi vËt vµ ®¶m b¶o ®èi nh©n. - §¶m b¶o ®èi vËt: ®¶m b¶o ®èi vËt lµ h×nh thøc ®¶m b¶o tÝn dông mµ trong ®ã Ng©n hµng ®ãng vai trß lµ chñ nî ®îc thõa hëng mét sè quyÒn h¹n nhÊt ®Þnh ®èi víi tµi s¶n cña kh¸ch hµng nh»m lµm c¨n cø ®Ó thu håi nî trong trêng hîp kh¸ch hµng kh«ng tr¶ hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî. Cã 2 h×nh thøc ®¶m b¶o ®èi vËt chÝnh lµ thÕ chÊp vµ cÇm cè. + ThÕ chÊp lµ ph¬ng tiÖn chuyÓn dÞch quyÒn lîi vÒ tµi s¶n sang cho chñ nî víi môc ®Ých lµm ®¶m b¶o cho mãn nî hoÆc miÔn trõ mét nghÜa vô. Ngêi ®i vay ®îc gäi lµ ngêi thÕ chÊp vµ ngêi cho vay ®îc gäi lµ ngêi ®îc thÕ chÊp. + CÇm cè lµ hµnh vi giao nép tµi s¶n hoÆc c¸c chøng tõ chøng nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n cña con nî (ngêi ®îc cÇm cè) ®Ó thùc hiÖn mét nghÜa vô. NghÜa vô cÇm cè trong quan hÖ tÝn dông lµ ngêi ®i vay thùc hiÖn nghÜa vô hoµn tr¶ nî ®óng h¹n hîp ®ång. Trong trêng hîp ngêi ®i vay kh«ng thanh to¸n nî ®óng h¹n theo hîp ®ång th× Ng©n hµng cã quyÒn b¸n tµi s¶n cÇm cè vµ ®îc u tiªn thu nî tríc c¸c chñ nî kh¸c. Nh÷ng lo¹i tµi s¶n cÇm cè th«ng Líp: Ng©n hµng 41C 9 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng dông ®Ó ®¶m b¶o cho vay Ng©n hµng gåm: cÇm cè hµng ho¸, chiÕt khÊu th¬ng phiÕu, cÇm cè c¸c chøng kho¸n kh¸c. - §¶m b¶o ®èi nh©n: §¶m b¶o ®èi nh©n lµ sù cam kÕt cña mét hoÆc nhiÒu ngêi vÒ viÖc tr¶ nî Ng©n hµng thay cho kh¸ch hµng vay vèn khi ngêi nµy kh«ng tr¶ ®îc nî. Trong ®¶m b¶o ®èi nh©n cã 3 chñ thÓ liªn quan víi nhau nh sau: Ngêi ®i vay 1 Ng©n hµng 2 Ngêi b¶o l·nh 1: Hîp ®ång tÝn dông ®îc ký gi÷a ng©n hµng vµ ngêi ®i vay. 2: Hîp ®ång b¶o l·nh ®îc ký gi÷a ng©n hµng vµ ngêi b¶o l·nh. Khi xÐt duyÖt mét b¶o l·nh ng©n hµng cÇn chó ý ®Õn mét sè ®iÓm nh sau: + Ngêi b¶o l·nh ph¶i cã ®ñ n¨ng lùc b¶o l·nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. NÕu lµ ph¸p nh©n th× ngêi ®øng ra b¶o l·nh ph¶i lµ ngêi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña ph¸p nh©n. + ThÓ nh©n hoÆc ph¸p nh©n ®øng ra b¶o l·nh ph¶i cã ®ñ n¨ng lùc tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô ®· cam kÕt. + Uy tÝn cña ngêi b¶o l·nh. §¶m b¶o tÝn dông ®îc coi lµ tiªu chuÈn khi xÐt duyÖt cho vay nhng ph¶i thÊy r»ng ®©y kh«ng ph¶i lµ tiªu chuÈn quan träng nhÊt hay nãi c¸ch kh¸c kh«ng ph¶i lµ tiªu chuÈn mang tÝnh nguyªn t¾c. Tuy nhiªn trong thêi gian qua, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i níc ta vÉn xÕp ®¶m b¶o tiÒn vay vµo vÞ trÝ sè mét 3.4. Nguån vèn Ng©n hµng cã thÓ sö dông c¸c nguån vèn sau ®Ó cÊp tÝn dông trung vµ dµi h¹n cho kh¸ch hµng. - Vèn tù cã: §©y lµ nguån vèn chñ yÕu h×nh thµnh nguån vèn cho vay trung vµ dµi h¹n cña c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i gãp vèn hoÆc tÝch luü trong qu¸ tr×nh kinh doanh. C¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i cã vèn tù cã lín sÏ cã nhiÒu u thÕ trong cho vay trung dµi h¹n. §èi víi c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i ViÖt Nam hiÖn nay th× ®©y lµ mét trë ng¹i v× vèn tù cã cña b¶n th©n mçi ng©n hµng cßn rÊt nhá bÐ so víi nhu cÇu ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ. - Ng©n hµng cã thÓ huy ®éng vèn cña d©n c díi h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu dµi h¹n hoÆc huy ®éng tiÒn göi ®Þnh kú dµi h¹n ®Ó cho vay trung dµi h¹n. Nguån vèn nµy hiÖn nay rÊt h¹n chÕ do d©n chóng Ýt ngêi muèn göi tiÒn dµi h¹n vµ kú h¹n cña tr¸i phiÕu huy ®éng kh«ng dµi. - Vèn vay tõ Ng©n hµng Trung ¬ng: Nguån tiÒn nµy còng bÞ h¹n chÕ vµo chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng Trung ¬ng - Vay nî níc ngoµi ®Ó cho vay trung dµi h¹n: §©y lµ mét h×nh thøc ®îc c¸c Ng©n hµng trªn thÕ giíi sö dông thêng xuyªn víi khèi lîng lín. ¦u ®iÓm Líp: Ng©n hµng 41C 10 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng cña nguån vèn nµy lµ cã khèi lîng lín vµ l·i suÊt chÊp nhËn ®îc nhng c¸c Ng©n hµng chØ nªn sö dông nguån vèn nµy nÕu cã dù ¸n ®Çu t cã hiÖu qu¶ cao tr¸nh viÖc kh«ng hoµn tr¶ ®îc nî vay. - Vèn nhËn uû th¸c vµ vèn tµi trî ®Ó cho vay theo ch¬ng tr×nh hoÆc dù ¸n ®Çu t cña Nhµ níc, tæ chøc kinh tÕ-tµi chÝnh, tÝn dông, x· héi trong vµ ngoµi níc. §Æc ®iÓm cña nguån vèn nµy lµ kh«ng æn ®Þnh, c¸c dù ¸n ®Çu t thêng ®îc chØ ®Þnh tríc, Ng©n hµng chØ lµ ngêi trung gian ®ãng vai trß qu¶n lý, gi¶i ng©n vµ thu håi vèn ®Çu t mµ kh«ng cã quyÒn lùa chän. - Ngoµi nh÷ng nguån vèn trªn, ®èi víi c¸c Ng©n hµng quèc doanh ViÖt nam th× hµng n¨m c¸c Ng©n hµng nµy cßn nhËn ®îc mét kho¶n vèn ®iÒu lÖ tõ Ng©n hµng Trung ¬ng. §ã còng lµ nguån vèn h×nh thµnh vèn vay trung vµ dµi h¹n t¹i c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i, nhÊt lµ ®èi víi dù ¸n vay theo sù chØ ®Þnh cña ChÝnh phñ. 3.5. Thêi h¹n cho vay Thêi h¹n cho vay lµ trªn 1 n¨m, ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo yªu cÇu cña dù ¸n, kh¶ n¨ng tr¶ vèn cña dù ¸n ®Çu t vµ tÝnh chÊt nguån vèn cña bªn cho vay. Thêi gian cho vay ®îc tÝnh tõ khi bªn vay nhËn ®îc kho¶n vèn ®Çu tiªn cho ®Õn khi tr¶ hÕt nî. Th«ng thêng, Ng©n hµng c¨n cø vµo thêi gian khÊu hao ®Ó ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian cho vay. Thêi gian cho vay ng¾n h¬n hoÆc dµi h¬n qu¸ nhiÒu so víi thêi gian khÊu hao ®Òu ¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh hoµn tr¶ cña kh¸ch hµng v× khÊu hao tõ tµi s¶n lµ mét trong nh÷ng nguån chñ yÕu ®Ó tr¶ nî cho kh¸ch hµng. Thêi h¹n cho vay bao gåm thêi gian ©n h¹n (nÕu cã) vµ thêi gian tr¶ nî. - Thêi gian ©n h¹n ®îc tÝnh t¬ng xøng víi thêi gian x©y dùng c«ng tr×nh, thêi gian l¾p ®Æt m¸y mãc vµ s¶n xuÊt thö s¶n phÈm. - Thêi gian tr¶ nî: tuú vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ vay, tuú vµo kh¶ n¨ng thu nhËp cña bªn vay mµ hai bªn tho¶ thuËn kú h¹n tr¶ nî vµ sè tiÒn tr¶ nî tõng kú. 3.6. L·i suÊt cho vay VÒ c¬ b¶n, kho¶n ®Çu t cã kú h¹n cµng dµi th× rñi ro cµng lín. V× thÕ l·i suÊt cho vay trung dµi h¹n thêng cao h¬n l·i suÊt cho vay ng¾n h¹n. L·i suÊt cho vay ®îc x¸c ®Þnh tuú vµo dù ¸n, ngµnh nghÒ, lÜnh vùc ®Çu t, chÝnh s¸ch cña ng©n hµng còng nh sù tho¶ thuËn gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. L·i suÊt cho vay cã thÓ ®îc tÝnh theo l·i suÊt cè ®Þnh hoÆc l·i suÊt biÕn ®éng. L·i suÊt cè ®Þnh lµ l·i suÊt gi÷ nguyªn kh«ng thay ®æi trong suèt thêi kú thùc hiÖn hîp ®ång. L·i suÊt biÕn ®æi lµ l·i suÊt cã thÓ thay ®æi lªn xuèng trong thêi h¹n vay. Trong cho vay trung dµi h¹n, phÇn lín c¸c ng©n hµng sö dông l·i suÊt biÕn ®æi ®Ó tr¸nh rñi ro cho ng©n hµng vµ ngêi vay khi l·i suÊt trªn thÞ trêng biÕn ®éng. Th«ng thêng, ®èi víi c¸c kho¶n vay trung vµ dµI h¹n t¹i c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i th× l·i suÊt ®îc ®IÒu chØnh 6 th¸ng mét lÇn vµ ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: l·i suÊt ®IÒu chØnh = l·i suÊt huy ®éng tiÕt kiÖm 12 th¸ng + 0,1%/th¸ng 3.7. H¹n møc tÝn dông H¹n møc tÝn dông lµ møc d nî vay tèi ®a ®îc duy tr× trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh mµ Ng©n hµng cã thÓ cung cÊp cho mét kh¸ch hµng theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång tÝn dông. H¹n møc tÝn dông phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè: - Quy ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ níc, môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong tõng thêi kú. - H¹n møc tÝn dông cßn phô thuéc vµo chÝnh b¶n th©n c¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i, vµo khèi lîng vèn huy ®éng cña Ng©n hµng cµng lín th× møc tÝn dông Líp: Ng©n hµng 41C 11 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng mµ Ng©n hµng cã thÓ cung cÊp cho tõng kh¸ch hµng cµng nhiÒu, vµ vµo chÝnh s¸ch tÝn dông cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i tõng thêi kú vµ ®èi víi mçi dù ¸n còng cã kh¸c nhau. - Nhu cÇu vay vèn cña ngêi vay, t×nh h×nh tµi chÝnh vµ uy tÝn cña ngêi vay ¶nh hëng trùc tiÕp tíi h¹n møc tÝn dông. C¸c Ng©n hµng Th¬ng m¹i thêng c¨n cø vµo t×nh h×nh tµi chÝnh cña kh¸ch hµng cã tèt hay kh«ng, uy tÝn cña hä víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh ®Ó ra quyÕt ®Þnh h¹n møc tÝn dông. - Sù æn ®Þnh hay bÊt æn cña nÒn kinh tÕ. Khi nÒn kinh tÕ bÊt æn th× rñi ro trªn thÞ trêng sÏ cao nªn. Do vËy kh¶ n¨ng thu håi vèn sÏ xÊu ®i. 8. ThÈm ®Þnh dù ¸n Khi tiÕn hµnh thÈm ®Þnh hå s¬ vay vèn, Ng©n hµng cÇn chó ý thÈm ®Þnh hai néi dung: ThÈm ®Þnh chñ ®Çu t vµ thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t. Trong kh©u thÈm ®Þnh, Ng©n hµng cÇn n¾m ch¾c ph¬ng diÖn tµi chÝnh cña dù ¸n nh»m x¸c ®Þnh ®îc ®Çy ®ñ hiÖu qu¶ cña dù ¸n thÓ hiÖn trªn c¸c chØ tiªu: kh¶ n¨ng sinh lêi, thêi gian hoµn vèn vµ ®iÓm hoµ vèn. ThÈm ®Þnh chñ ®Çu t Môc ®Ých cña viÖc thÈm ®Þnh chñ ®Çu t lµ ®Ó xem xÐt chñ ®Çu t cã nguyÖn väng còng nh kh¶ n¨ng tr¶ nî cho Ng©n hµng hay kh«ng, nãi c¸ch kh¸c lµ ®Ó thÈm ®Þnh xem cã nhu cÇu vay vèn thùc sù, tr¸nh trêng hîp kh¸ch sö dông vèn vµo môc ®Ých kh¸c. Khi thÈm ®Þnh chñ ®Çu t, Ng©n hµng cÇn xem xÐt c¸c vÊn ®Ò sau ®©y: - Xem xÐt vÒ t c¸ch ph¸p nh©n cña chñ ®Çu t ®Ó cã thÓ biÕt ®îc chñ ®Çu t cã kh¶ n¨ng chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt hay kh«ng. - Ph©n tÝch vÒ uy tÝn cña chñ ®Çu t nh»m thÊy ®îc ®Þa vÞ cña chñ ®Çu t. Uy tÝn cña chñ ®Çu t rÊt quan träng v× nh÷ng ngêi chñ ®Çu t cã uy tÝn lín th× hä s½n sµng t×m mäi c¸ch ®Ó tr¶ nî Ng©n hµng. - Ph©n tÝch n¨ng lùc tµi chÝnh cña chñ ®Çu t nh»m thÊy ®îc kh¶ n¨ng tù c©n ®èi c¸c nguån tiÒn cña chñ ®Çu t cã thÓ sö dông ®îc khi cÇn thiÕt. C¸c chØ tiªu thêng ®îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµ: hÖ sè tµi trî, kh¶ n¨ng thanh to¸n chung, kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n tøc thêi. Sau khi ph©n tÝch kh¶ n¨ng tµi chÝnh, Ng©n hµng cÇn xem xÐt ®Õn kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, sù tÝn nhiÖm vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt. ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t Sau khi tiÕn hµnh thÈm ®Þnh chñ ®Çu t, Ng©n hµng tiÕn hµnh thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t. - ThÈm ®Þnh ph¬ng diÖn thÞ trêng: Bíc thÈm ®Þnh nµy rÊt quan träng ®èi víi dù ¸n s¶n phÈm míi, më réng thÞ trêng s¶n phÈm. Nghiªn cøu thÞ trêng nh»m gióp Ng©n hµng thÊy ®îc xu thÕ t¬ng lai cña s¶n phÈm mµ dù ¸n s¶n xuÊt ra: s¶n phÈm ®ã cã ®îc thÞ trêng chÊp nhËn hay kh«ng, nhiÒu hay Ýt, thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng ®èi víi s¶n phÈm, c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trªn thÞ trêng... + Nghiªn cøu kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm cïng lo¹i trong thêi gian qua, c¸c hîp ®ång bao tiªu s¶n phÈm cïng c¸c v¨n b¶n giao dÞch vÒ s¶n phÈm nh ®¬n ®Æt hµng, biªn b¶n ®µm ph¸n ...§Ó thÊy ®îc doanh thu íc lîng cña dù ¸n qua c¸c n¨m. + Nghiªn cøu kh¶ n¨ng c¹nh tranh: Nghiªn cøu kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng lµ rÊt quan träng. Cã tiªu thô ®îc s¶n phÈm míi thu ®îc lîi nhuËn, ®iÒu nµy ph¶n ¸nh sù tån t¹i cña s¶n phÈm còng nh cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng. Bªn c¹nh ®ã cßn ph¶i ®¸nh gia s¶n phÈm c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ trêng, gi¸ c¶ cña nã, tû träng chiÕm lÜnh thÞ trêng, ®¸nh gÝa cña ngêi tiªu dïng vÒ s¶n phÈm cña ®èi thñ c¹nh tranh. Ngoµi ra, cßn ph¶i tÝnh ®Õn c¸c s¶n phÈm thay thÕ ®ang lu hµnh trªn thÞ trêng vµ gi¸ c¶ Líp: Ng©n hµng 41C 12 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng cña nã còng nh c¸c ®èi thñ tiÒm tµng trong t¬ng lai. - ThÈm ®Þnh ph¬ng diÖn kü thuËt: Ph©n tÝch quy m« dù ¸n vµ c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ nh»m thÊy ®îc sù phï hîp cña dù ¸n víi sù tiªu thô s¶n phÈm còng nh sö dông trang thiÕt bÞ hîp lý. ThÈm ®Þnh tr×nh ®é tiªn tiÕn cña c«ng nghÖ, thêi gian ra ®êi c«ng nghÖ míi. ThÈm ®Þnh kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn vËt liÖu vµ c¸c yÕu tè ®Çu vµo kh¸c. ThÈm ®Þnh ph¬ng diÖn tæ chøc, qu¶n lý thùc hiÖn vµ vËn hµnh dù ¸n ®Ó cã thÓ chän ®îc ®¬n vÞ thiÕt kÕ, thi c«ng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ nhÊt. - ThÈm ®Þnh tµi chÝnh dù ¸n ®Çu t: C¸n bé tÝn dông tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c chØ tiªu vÒ mÆt tµi chÝnh cña dù ¸n xin vay bao gåm kh¶ n¨ng tr¶ nî, s¶n lîng hoµ vèn, ®iÓm hoµ vèn tiÒn tÖ, ®iÓm hoµ vèn tr¶ nî, NPV, IRR. - Ph©n tÝch c¸c trêng hîp rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi dù ¸n: Trêng hîp s¶n lîng gi¶m, chi phÝ biÕn ®æi t¨ng, ®¬n vÞ gi¸ b¸n gi¶m, sù l¹c hËu cña c«ng nghÖ dÉn ®Õn sù c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm gi¶m, c¸c thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ cña Nhµ níc... Sau khi tiÕn hµnh gi¶i ng©n, c¸n bé tÝn dông ph¶i thêng xuyªn kiÓm tra viÖc sö dông vèn vay cã ®óng víi môc ®Ých xin vay hay kh«ng, ®Þnh kú kiÓm tra t×nh h×nh vËn hµnh dù ¸n trong s¶n xuÊt kinh doanh. NÕu thÊy doanh nghiÖp sö dông sai môc ®Ých th× ph¶i b¸o c¸o ngay víi l·nh ®¹o ®Ó xö lý kÞp thêi vµ ¸p dông c¸c chÕ tµi ®· ghi trong hîp ®ång tÝn dông.ChuÈn bÞ ®Õn thêi kú tr¶ nî gèc vµ l·i, c¸n bé tÝn dông ph¶i lËp phiÕu nh¾c thu nî ®Ó doanh nghiÖp chuÈn bÞ ®ång thêi phèi hîp víi nh©n viªn kÕ to¸n theo dâi thu nî gèc vµ thu l·i. Khi hÕt h¹n hîp ®ång tÝn dông mµ kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®îc hÕt nî th× c¸n bé tÝn dông chuyÓn phÇn d nî tÝn dông cßn l¹i sang theo dâi trªn tµi kho¶n nî qu¸ h¹n, x¸c ®Þnh nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®ã, cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi, cã thÓ gia h¹n nî hoÆc cã thÓ ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè ®Ó thu håi nî. NÕu hÕt h¹n hîp ®ång tÝn dông kh¸ch hµng ®· thanh to¸n ®Çy ®ñ c¶ gèc vµ l·i th× c¸n bé tÝn dông cïng kh¸ch hµng tiÕn hµnh thanh lý hîp ®ång tÝn dông. IV. ChÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n 1. Quan niÖm vÒ chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tr¶ lêi ba c©u hái lín ®ã lµ: s¶n xuÊt c¸i gi? S¶n xuÊt cho ai? Vµ s¶n xuÊt b»ng c¸ch nµo? ®©y lµ ba vÊn ®Ò c¬ b¶n mµ c¸c doanh nghiÖp gÆp ph¶i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §Ó lµm ®îc ®IÒu nµy c¸c doanh nghiÖp ph¶I quan t©m ®Õn mét yÕu tè rÊt quan träng ®ã lµ chÊt lîng cña s¶n phÈm. Ng©n hµng còng lµ mét doanh nghiÖp kinh doanh trªn lÜnh vùc tiÒn tÖ trªn thÞ trêng, nh÷ng kho¶n cho vay còng lµ mét s¶n phÈm, nã còng cã gi¸ c¶ vµ chÊt lîng nh nh÷ng hµng ho¸ kh¸c. ChÊt lîng cña mét kho¶n tÝn dông lµ : "Møc ®é ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng (c¶ ngêi vay lÉn ngêi cho vay tiÒn), phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi vµ ®iÒu kiÖn ®Æc thï cña b¶n th©n ng©n hµng, ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng “ ChÊt lîng cho vay ®îc xem xÐt trªn nh÷ng gãc ®é: - §èi víi kh¸ch hµng: §ã lµ vay ®îc tiÒn phï hîp víi môc ®Ých sö dông víi c¸c ®iÒu kho¶n vÒ l·i suÊt, kú h¹n nî, thñ tôc ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn ®¶m b¶o thanh to¸n phï hîp víi lîi Ých cña kh¸ch hµng vµ luËt ph¸p hiÖn hµnh nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng duy tr× vµ më réng s¶n xuÊt, t¨ng cêng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng. - §èi víi Ng©n hµng th¬ng m¹i: cho vay cung cÊp phï hîp víi thùc lùc tµi chÝnh vµ qu¶n lý cña Ng©n hµng, phï hîp víi chiÕn lîc kh¸ch hµng, phï Líp: Ng©n hµng 41C 13 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng hîp víi nguyªn t¾c cho vay, chiÕn lîc c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn, ®¶m b¶o nguyªn t¾c hoµn tr¶ ®óng h¹n vµ cã l·i víi gi¸ thµnh hîp lý, ®¶m b¶o viÖc tu©n thñ ph¸p luËt hiÖn hµnh vµ thùc hiÖn vai trß cña Ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. - §èi víi nÒn kinh tÕ: Cho vay cung cÊp ®¸p øng ®îc nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, ®¶m b¶o cung cÊp vèn ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ cã hiÖu qu¶ cho viÖc duy tr× s¶n xuÊt. Më réng kinh doanh, t¨ng cêng hiÖu qu¶ vµ n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi nh t¹o viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, x©y dùng c¸c vïng kinh tÕ míi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia... Nh vËy, chóng ta cã thÓ rót ra mét sè vÊn ®Ò vÒ c¸ch tiÕp cËn kh¸i niÖm chÊt lîng cho vay hay chÊt lîng tÝn dông: -§©y lµ mét kh¸i niÖm t¬ng ®èi: nã võa cô thÓ (thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu tÝnh to¸n nh kÕt qu¶ kinh doanh, nî qu¸ h¹n...) l¹i võa trõu tîng (thÓ hiÖn qua n¨ng lùc thu hót kh¸ch hµng, t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ...). - ChÊt lîng cho vay lµ mét chØ tiªu tæng hîp vµ ®îc x¸c ®Þnh qua nhiÒu yÕu tè nh: l·i, møc ®é an toµn vèn cña kinh doanh, kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu vèn cña kh¸ch hµng.... 2. ChØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n Nh ta ®· ph©n tÝch ë trªn dùa vµo quan ®iÓm vÒ chÊt lîng tÝn dông ta thÊy chÊt lîng tÝn dông thÓ hiÖn ë sù hµi lßng cña kh¸ch hµng khi ®Õn víi Ng©n hµng tuy kh«ng ®a ra nh÷ng chØ tiªu cô thÓ nhng qua giao dÞch hµng ngµy víi kh¸ch hµng Ng©n hµng sÏ nhËn thÊy hiÖu qu¶ cña chÊt lîng tÝn dông qua sè lîng kh¸ch hµng qua c¸c thêi kú lîng tÝn dông cÊp ®îc ®é tho¶ m·n cña kh¸ch hµng qua th¸i ®é cña hä còng nh truyÒn thèng giao dÞch cña hä còng nh gãp ý cña kh¸ch hµng. §Ó biÕt nh÷ng ph¶n øng cña kh¸ch hµng trong chiÕn lîc kh¸ch hµng ng©n hµng nªn t×m hiÓu ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh phï hîp ®Ó ®¹t môc tiªu ®Ò ra. §Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng c«ng t¸c tÝn dông cña Ng©n hµng, ngêi ta thêng so s¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng n¨m nay víi n¨m tríc, cña Ng©n hµng víi t×nh h×nh cña toµn hÖ thèng Ng©n hµng vµ chñ yÕu sö dông c¸c chØ sè t¬ng ®èi. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt lîng, hiÖu qu¶ c«ng t¸c tÝn dông thêng ®îc sö dông * ChØ tiªu vÒ huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n : Vèn trung vµ dµi h¹n /Tæng nguån vèn huy ®éng : ph¶n ¸nh c¬ c©u vèn trung vµ dµi h¹n cña Ng©n hµng vµ kh¶ n¨ng cung øng vèn cho ®Çu t vµ ph¸t triÓn. Ng©n hµng kh«ng cã c¬ héi më réng ho¹t ®éng tÝn dông nÕu nh tû lÖ nµy qu¸ thÊp. * Møc t¨ng doanh sè cho vay: Trong ®iÒu kiÖn ®¸p øng yªu cÇu vÒ giíi h¹n an toµn do Ng©n hµng Trung ¬ng qui ®Þnh trong tõng thêi kú th× møc t¨ng nµy cµng lín cµng tèt. ChØ tiªu møc t¨ng doanh sè cho vay trªn thÞ trêng I trªn tæng tµi s¶n thÓ hiÖn kh¶ n¨ng sinh lêi cña c¸c s¶n phÈm cho vay cña c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ ®îc dïng ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng cho vay trong tõng thêi kú. Líp: Ng©n hµng 41C 14 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng * D nî tÝn dông trung vµ dµi h¹n : ph¶n ¸nh lîng vèn trung vµ dµi h¹n ®· ®îc gi¶i ng©n t¹i mét thêi ®iÓm cô thÓ * Vßng quay vèn tÝn dông: §îc x¸c ®Þnh b»ng doanh sè cho vay trong kú chia cho d nî b×nh qu©n trong kú. ChØ tiªu nµy thÓ hiÖn kh¶ n¨ng tæ chøc, qu¶n lý vèn tÝn dông, ®ång thêi thÓ hiÖn chÊt lîng cho vay cña Ng©n hµng trong viÖc sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn cho vay vµ ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c chÊt lîng tÝn dông, hoÆc ®îc qui ®æi ®ång nhÊt trong viÖc ¸p dông cho tõng lo¹i vay cô thÓ. * Ng©n hµng còng cÇn quan t©m xem xÐt ®Õn chØ tiªu: D nî tÝn dông trung vµ dµi h¹n / Tæng d nî : cho biÕt tû träng vèn trung dµi h¹n lín hay nhá trong tæng d nî * Doanh sè thu nî trung vµ dµi h¹n : Ph¶n ¸nh lîng vèn trung vµ dµi h¹n mµ ng©n hµng ®· cho vay vµ ®· thu håi vÒ * HiÖu qu¶ sö dông vèn vay: lîi nhuËn hoÆc hiÖu qu¶ x· héi ®îc t¹o ra tõ vèn vay ng©n hµng). Th«ng thêng ng©n hµng ®¸nh gi¸ ®Þnh kú xem xÐt møc ®é hiÖu qu¶ nµy tõ ®ã t×m kiÕm c¸c biÖn ph¸p hîp lý ®Ó qu¶n lý vµ n©ng cao chÊt lîng tÝn dông. Nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c kho¶n nî cã vÊn ®Ò: * Tû lÖ nî qu¸ h¹n= Nî qu¸ h¹n c¸c lo¹i trong kú/Tæng d nî b×nh qu©n §Ó tû lÖ nµy ph¶n ¸nh ®óng chÊt lîng cho vay nªn lo¹i trõ c¸c kho¶n nî khoanh ra khái nî qu¸ h¹n còng nh lo¹i trõ c¸c kho¶n cho vay u ®·i vµ cho vay theo chØ ®Þnh cña Nhµ níc ra khái tæng d nî. * Tû lÖ nî qu¸ h¹n th«ng thêng (cho c¸c kho¶n nî díi 180 ngµy) chØ tiªu nµy cã ý nghÜa víi ban l·nh ®¹o ng©n hµng th¬ng m¹i trong viÖc ®èc thóc c¸n bé cho vay thu nî ®óng h¹n. Tuy vËy, nã cha ph¶n ¸nh chÝnh x¸c chÊt lîng cho vay bëi cã nh÷ng kho¶n vay do kh¸ch quan mµ doanh nghiÖp kh«ng tÝnh to¸n ®îc hîp lý nguån tiÒn mÆt ®Ó tr¶ nî ®óng h¹n nhng doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng tr¶ nî vµo mét thêi gian ng¾n sau ®ã. * Tû lÖ nî qu¸ h¹n khª ®äng: ¸p dông cho c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n tõ 6-12 th¸ng. §©y lµ kho¶n nî qu¸ h¹n cã vÊn ®Ò víi ng©n hµng, thÓ hiÖn chÊt lîng cho vay cña kho¶n vay kÐm. Ng©n hµng nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p xö lý kho¶n nî nµy sÏ ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng tæn thÊt. * Tû lÖ nî qu¸ h¹n khã ®ßi (nî qu¸ h¹n cã kh¶ n¨ng mÊt tr¾ng): ¸p dông cho nî qu¸ h¹n trªn mét n¨m. NÕu tû lÖ nµy cao, ng©n hµng kh«ng nh÷ng ph¶i g¸nh chÞu rñi ro cho vay cao, chÊt lîng cho vay kÐm mµ ng©n hµng cßn cã nguy c¬ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n. ViÖc ®ßi nî víi nh÷ng kho¶n vay nµy lµ rÊt khã kh¨n vµ tæn thÊt lµ ®iÒu rÊt cã thÓ x¶y ra. * Tû lÖ tæn thÊt so víi tæng nguån vèn: qui m« c¸c kho¶n nî tæn thÊt ®îc thÓ hiÖn qua c¸c kho¶n nî tr×nh héi ®ång cho vay cña ng©n hµng xem xÐt xo¸ nî hµng kú. NÕu tû lÖ nµy qu¸ lín, chÊt lîng cho vay kh«ng ®îc c¶i thiÖn ®ång thêi kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng còng bÞ lung lay, Ng©n hµng cÇn ph¶i duy tr× tû lÖ nµy ë møc cµng gÇn b»ng kh«ng cµng tèt. Líp: Ng©n hµng 41C 15 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng 3. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi chÊt lîng ho¹t ®éng tÝn dông trung vµ dµi h¹n cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i 3.1. C¸c nh©n tè bªn ngoµi 3.1.1. M«i trêng ph¸p lý: C¸c nh©n tè ph¸p lý bao gåm tÝnh ®ång bé cña hÖ thèng ph¸p luËt. TÝnh ®Èy ®ñ vµ thèng nhÊt cña c¸c v¨n b¶n díi luËt, ®ång thêi g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh chÊp hµnh ph¸p luËt vµ tr×nh ®é d©n trÝ. M«i trêng ph¸p lý t¹o hµnh lang cho kinh doanh tÝn dông Ng©n hµng, Ng©n hµng ho¹t ®éng trong hµnh lang hÑp ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ bëi Nhµ níc v× ®©y lµ lÜnh vùc quan träng vµ nh¹y c¶m cÇn ph¶i kiÓm so¸t hËu qu¶ cña nã, tuy vËy kh«ng ph¶i lµ kh«ng cÇn cßn nhiÒu bÊt cËp. HiÖn nay, ®iÒu kiÖn cho vay ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh gÇn nh b¾t buéc lµ ph¶i thÕ chÊp tµi s¶n trong khi ®ã chóng ta cha cã LuËt vÒ së h÷u nªn kh«ng cã c¬ quan nµo chÞu tr¸ch nhiÖm cÊp chøng th së h÷u tµi s¶n vµ qu¶n lý qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch së h÷u tµi s¶n. V× thÕ trong nhiÒu trêng hîp Ng©n hµng khã cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c chñ së h÷u cña tµi s¶n ®ã, hoÆc ph¶i lÊy chøng nhËn cña c¬ quan nµo vÒ nguån gèc tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc nguån gèc sè tiÒn tr¶ nî lµ hîp ph¸p. MÆt kh¸c, ph¸p luËt cho phÐp c¸c doanh nghiÖp thÕ chÊp gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt nhng l¹i ph¶i cã ®iÒu kiÖn g¾n víi tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u cña chÝnh m×nh cho nªn quy ®Þnh nµy khã cã thÓ ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc. C¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt vµ c¸c yªu cÇu gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp tè tông vÒ hîp ®ång kinh tÕ, hîp ®ång d©n sù ph¸t m¹i tµi s¶n, b¸n ®Êu gi¸ cßn cha râ rµng, cô thÓ. Cã v¨n b¶n th× qui ®Þnh cho ng©n hµng cã quyÒn ph¸t m¹i tµi s¶n trªn ®Êt ®Ó thu håi vèn vµ l·i, cã v¨n b¶n th× qui ®Þnh ng©n hµng cã quyÒn yªu cÇu b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp (c¶ quyÒn sö dông ®Êt - §iÒu 359 BLDS). Nhng ®Õn nghÞ ®Þnh 86/ChÝnh phñ th× ng©n hµng kh«ng cã quyÒn ph¸t m¹i, b¸n ®Êu gi¸ tµi s¶n cÇm cè, thÕ chÊp. ViÖc b¸n ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt l¹i ph¶i cã sù chÊp nhËn cña UBND cÊp cã thÈm quyÒn cho phÐp. Thêi gian khëi kiÖn vô ¸n kinh tÕ qu¸ dµi, tè tông vÒ hîp ®ång kinh tÕ, hîp ®ång d©n sù th× rêm rµ, phøc t¹p. Quy ®Þnh vÒ viÖc v« hiÖu hîp ®ång qu¸ réng, c¸c biÖn ph¸p cìng chÕ d©n sù ®Ó thu håi tµi s¶n tr¶ cho ng©n hµng cßn cha ®Çy ®ñ vµ tÝnh kh¶ thi trong thùc tÕ cßn cha cao. Thùc chÊt lµ c¸c ng©n hµng cßn rÊt ng¹i khëi kiÖn ®Ó tranh tông vÒ kinh tÕ vµ d©n sù. §Æc biÖt lµ ph¸p luËt cßn cha quy ®Þnh râ cô thÓ tr¸ch nhiÖm cña ngêi trùc tiÕp cÇm tiÒn, ngêi sö dông tiÒn vay ®Ó ng¨n chÆn hµnh vi lõa ®¶o, lÉn lén gi÷a tr¸ch nhiÖm cña ngêi vay víi tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé ng©n hµng, ®ång thêi cßn rÊt khã ph©n biÖt gi÷a kinh tÕ víi d©n sù, h×nh sù, lÉn lén tr¸ch nhiÖm hµnh chÝnh, h×nh sù. ViÖc qu¶n lý cña Nhµ níc, qu¶n lý kinh doanh cña NHNN ®èi víi ng©n hµng cÊp díi, c¸c ng©n hµng cæ phÇn cßn cha chÆt chÏ, ®Çy ®ñ ®óng víi chøc n¨ng lµ ng©n hµng cña c¸c ng©n hµng. NHNN chñ yÕu míi chØ qu¶n lý ®iÒu hµnh b»ng mÖnh lÖnh, v¨n b¶n võa cøng nh¾c võa kh«ng cô thÓ vµ kh«ng n¾m ®îc t×nh h×nh vµ hç trî cho ng©n hµng cÊp díi. Líp: Ng©n hµng 41C 16 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng 3.1.2. M«i trêng kinh tÕ M«i trêng kinh doanh cßn cha æn ®Þnh. C¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ hoµn thiÖn, ®ßi hái ph¶i thËt n¨ng ®éng, nhiÒu doanh nghiÖp cha ®iÒu chØnh kÞp kÕ ho¹ch kinh doanh víi sù thay ®æi cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« hoÆc cã trêng hîp ngé nhËn nhu cÇu thÞ trêng dÉn ®Õn ph¸t triÓn trµn lan qu¸ møc. VÝ dô vÒ c¸c trêng häp ph¸t triÓn xi m¨ng, mÝa ®êng, gèm sø x©y dùng, g¹ch cao cÊp... vÉn cßn ®ang rÊt nãng hæi. V× thÕ cã nhiÒu doanh nghiÖp bÞ thua lç do kh«ng theo kÞp víi qu¸ tr×nh thay ®æi chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ mµ hËu qu¶ lµ ng©n hµng cho vay ph¶i g¸nh chÞu. Sù biÕn ®éng vÒ chÝnh trÞ, thay ®æi vÒ chÝnh quyÒn còng t¸c ®éng tíi niÒm tin cña d©n chóng, cña c¸c nhµ ®Çu t qua ®ã ¶nh hëng tíi chÊt lîng ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng. Nhu cÇu tÝn dông trong nÒn kinh tÕ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù t¨ng trëng kinh tÕ . Mét nÒn kinh tÕ ®ang trong giai ®o¹n t¨ng trëng æn ®Þnh, m«i trêng kinh doanh thuËn lîi, nhu cÇu tiªu dïng cña d©n c t¨ng lµ c¬ héi rÊt tèt cho c¸c doanh nghiÖp ®Èu t më réng s¶n xuÊt do ®ã nhu cÇu tÝn dông ng©n hµng trong giai ®o¹n nµy lµ rÊt cao. Ng©n hµng còng dÔ dµng cho vay v× kh¶ n¨ng gÆp rñi ro mÊt vèn lµ rÊt thÊp. Tr¸i l¹i trong giai ®o¹n kinh tÕ tr× trÖ, gi¶m ph¸t, thÊt nghiÖp cao, ®Çu t kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶, dÔ thÊt b¹i, ngay c¶ nÕu cã thµnh c«ng th× cha ch¾c thu nhËp ®ã ®· cao b»ng tiÒn göi ng©n hµng cïng kú h¹n. Thay v× ®Çu t vµo s¶n xuÊt, c¸c doanh nghiÖp ®em sè tiÒn ®ã göi vµo ng©n hµng ®Ó hëng l·i. Ng©n hµng kh«ng cho vay ®îc còng kh«ng thÓ kh«ng nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng, ho¹t ®éng cña ng©n hµng bi ngng trÖ, vèn cña ng©n hµng n»m trong t×nh tr¹ng bÞ ®ãng b¨ng kh«ng cho vay ®îc. Kh«ng chØ t×nh h×nh kinh tÕ trong níc mµ t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi còng cã ¶nh hëng tíi chÊt lîng c«ng t¸c tÝn dông ng©n hµng. Khi thÞ trêng thÕ giíi biÕn ®éng m¹nh, ®Æc biÖt lµ ë c¸c thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu truyÒn thèng lµm cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi¶m sót, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu kh«ng b¸n ®îc hµng, chÞu thua lç, ¶nh hëng tíi c«ng t¸c tr¶ nî ng©n hµng. 3.2. C¸c nh©n tè tõ phÝa kh¸ch hµng N¨ng lùc, kinh nghiÖm qu¶n lý kinh doanh cña kh¸ch hµng bÞ h¹n chÕ lµ mét nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro tÝn dông. Hå s¬ xin vay ban ®Çu cña kh¸ch hµng lµ cã hiÖu qu¶ vµ cã tÝnh kh¶ thi cao nhng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn do tr×nh ®é qu¶n lý cßn thÊp nªn n¨ng suÊt, chÊt lîng, hiÖu qu¶ kh«ng ®¹t ®îc nh kÕ ho¹ch. Khi thÞ trêng biÕn ®éng l¹i kh«ng cã biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi nªn kh«ng øng phã ®îc, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra tiªu thô khã kh¨n dÉn ®Õn kh«ng tr¶ ®îc nî ®óng h¹n cho ng©n hµng. Kh¸ch hµng sö dông vèn vay sai môc ®Ých, kh«ng ®óng víi ph¬ng ¸n kinh doanh ®· ®Ò ra. NhiÒu kh¸ch hµng dïng tiÒn vay ®îc ®Çu t vµo nh÷ng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cã rñi ro cao nh»m t×m kiÕm nhiÒu lîi nhuËn, sö dông vèn cña ng©n hµng ®Ó vui ch¬i, dïng vèn ng©n hµng ®Çu t vµo tµi s¶n cè ®Þnh, kinh doanh bÊt ®éng s¶n nªn kh«ng tr¶ ®îc nî cho ng©n hµng. Trong thùc tÕ, ho¹t ®éng thÈm ®Þnh ®· xuÊt hiÖn nhiÒu trêng hîp kh¸ch hµng lËp ph¬ng ¸n kinh doanh (thùc chÊt lµ ph¬ng ¸n kinh doanh gi¶, thËm chÝ nhê t vÊn lËp phLíp: Ng©n hµng 41C 17 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng ¬ng ¸n kinh doanh chØ ®Ó rót ®îc tiÒn cña ng©n hµng) cã vÎ rÊt hiÖu qu¶, ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ chøng minh ®Çu vµo, ®Çu ra rÊt kh¶ thi, tµi s¶n thÕ chÊp rÊt cô thÓ nhng ®Õn khi vay ®îc vèn ng©n hµng l¹i kh«ng kinh doanh l¹i cho vay l¹i hoÆc bá trèn ®Ó chiÕm sè tiÒn vay, vËt t hµng hãa thÕ chÊp lµ hµng chËm lu©n chuyÓn, ø ®äng hoÆc bÊt ®éng s¶n rÊt khã chuyÓn thµnh tiÒn ®Ó thu nî. C¸c doanh nghiÖp chiÕm dông vèn lÉn nhau. TÝn dông th¬ng m¹i ngµy cµng gi÷ vai trß quan träng trong ho¹t ®éng kinh tÕ. §Ó c¹nh tranh, ®Ó thu hót kh¸ch hµng. §Ó tiªu thô ®îc s¶n phÈm doanh nghiÖp thêng chÊp nhËn cho kh¸ch hµng thanh to¸n chËm. Tuy nhiªn do níc ta cha cã luËt vÒ th¬ng phiÕu, viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp cßn nhiÒu khóc m¾c nªn nhiÒu doanh nghiÖp ®· sö dông tÝn dông th¬ng m¹i nh mét ph¬ng tiÖn ®Ó chiÕm dông vèn lÉn nhau v× ®©y lµ lîng vèn kh«ng ph¶i tr¶ hoÆc chØ ph¶i tr¶ víi chi phÝ rÊt thÊp so víi l·i suÊt ®i vay cïng lo¹i vµ c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng kh¸c. ThËm chÝ mét sè doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç nªn cã hµnh vi lõa ®¶o, cè t×nh chiÕm dông vèn cña ngêi kh¸c. ChÝnh ®iÒu nµy ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, ®Õn c¸c nguån thu cña kh¸ch hµng dµnh tr¶ nî qua ®ã ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng. NhiÒu doanh nghiÖp Nhµ níc kh«ng theo kÞp víi sù ®æi míi, thêng cã thãi quen dùa dÉm, tr«ng chê vµo Nhµ níc, vèn tù cã cña hä rÊt Ýt nhng l¹i ®îc giao nh÷ng nhiÖm vô kinh doanh s¶n xuÊt lín. H¬n n÷a, hä quen víi kiÓu lµm ¨n bao cÊp cho nªn khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng tù h¹ch to¸n kinh doanh, hä vay vèn ng©n hµng ®Ó kinh doanh nhng khi thua lç vÉn tr«ng chê vµo sù gióp ®ì cña Nhµ níc nh tríc ®©y. §iÒu nµy ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n cña ng©n hµng th¬ng m¹i v× tÝn dông trung vµ dµi h¹n cÊp cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ®ang chiÕm tû träng lín trong c¬ cÊu cho vay cña ng©n hµng. Kh¸ch hµng thiÕu c¸c ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ ®Ó thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c vµ quy ®Þnh cho vay, thÕ chÊp ng©n hµng. íc tÝnh s¬ bé hiÖn nay cã ®Õn 80% tµi s¶n cña c¸c ph¸p nh©n vµ c¸ nh©n khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµ gÇn 100% tµi s¶n cña doanh nghiÖp Nhµ níc kh«ng cã giÊy chøng nhËn së h÷u, tµi s¶n cè ®Þnh phÇn lín lµ nhµ xëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ l¹c hËu kh«ng ®ñ c¸c tiªu chuÈn ®Ó thÕ chÊp. Trong khi ®ã, yªu cÇu vay vèn cña kh¸c hµng gÊp 20 ®Õn 50 lÇn, cã doanh nghiÖp lªn ®Õn hµng tr¨m lÇn, nh vËy th× nÕu cho vay theo ®óng chÕ ®é th× hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cho vay hoÆc ®îc vay kh«ng ®¸ng kÓ. V× vËy chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt c¶ hai mÆt c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ tån t¹i thùc tÕ kh¸ch quan ®Ó cã c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp h¬n. 3.3. C¸c nh©n tè tõ phÝa ng©n hµng 3.3.1. ChÊt lîng c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t Ng©n hµng thÈm ®Þnh dù ¸n nh»m rót ra nh÷ng kÕt luËn chÝnh x¸c vÒ tÝnh kh¶ thi, kh¶ n¨ng tr¶ nî vµ nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra cña dù ¸n ®Ó ra quyÕt ®Þnh cho vay hay tõ chèi cho vay. MÆt kh¸c, thÈm ®Þnh dù ¸n lµ c¬ së ®Ó ng©n hµng x¸c ®Þnh sè tiÒn cho vay, thêi gian cho vay, møc thu nî hîp lý, t¹o ®iÒu kiÖn cho dù ¸n ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ tèi u. Qua viÖc thÈm ®Þnh dù Líp: Ng©n hµng 41C 18 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng ¸n, c¸n bé tÝn dông x¸c ®Þnh c¬ cÊu vèn ®Çu t cña dù ¸n, x¸c ®Þnh tû träng cña vèn ®Çu t tõ ®ã ®¸nh gi¸ møc ®é tù chñ vÒ vèn cña doanh nghiÖp trong ph¬ng ¸n ®Çu t, vèn bæ sung lµ bao nhiªu, tõ nh÷ng nguån nµo. Ng©n hµng rÊt chó ý ®Õn c¬ cÊu vèn cña dù ¸n ®Çu t v× nã lµ c¬ së ®Ó ng©n hµng h¹ch to¸n thu håi vèn vµ l·i, ®Ó ng©n hµng lùa chän ph¬ng ¸n vÒ thêi gian vµ ph¬ng thøc thu håi vèn, l·i phï hîp víi ho¹t ®éng cña dù ¸n. Do ®ã, c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n nÕu ®îc thùc hiÖn mét c¸ch nghiªm tóc, chÆt chÏ, cÈn thËn víi chÊt lîng cao sÏ mang l¹i c¸c quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c, h¹n chÕ ®îc rñi ro ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thu håi vèn ®Çu t vµ lîi nhuËn cho ng©n hµng. Tr¸i l¹i, nÕu chØ thÈm ®Þnh mét c¸ch qua loa, h×nh thøc, thiÕu cÈn thËn sÏ dÉn ®Õn sù "lùa chän ®èi nghÞch", cho vay nh÷ng dù ¸n kh¶ n¨ng hoµn vèn thÊp bëi v× nh÷ng c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp víi nh÷ng dù ¸n ®Çu t rñi ro cao nhÊt lµ nh÷ng ngêi s½n sµng vay nhÊt kÓ c¶ víi l·i suÊt cao. Hä sÏ trë nªn giµu cã nhanh chãng nÕu thùc hiÖn thµnh c«ng mét cuéc ®Çu t rñi ro cao nhng ®èi víi ng©n hµng kh¶ n¨ng dù ¸n kh«ng thµnh c«ng lµ rÊt cao vµ ng©n hµng sÏ kh«ng ®îc thanh to¸n. C¸c sai lÇm ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t mµ ng©n hµng thêng gÆp ph¶i lµ: Ng©n hµng ®¸nh gi¸ sai vÒ n¨ng lùc ph¸p lý cña chñ ®Çu t, vÒ t c¸ch ph¸p nh©n, vÒ giÊy phÐp thµnh lËp, lÜnh vùc vµ ngµnh nghÒ ®îc phÐp kinh doanh, uy tÝn cña chñ ®Çu t còng nh n¨ng lùc tµi chÝnh cña hä. Trªn thùc tÕ, mét sè kÎ lõa ®¶o thµnh lËp "c«ng ty ma" ®Ó rót vèn ng©n hµng sö dông vµo c¸c môc ®Ých kinh doanh bÊt hîp ph¸p vµ khi ®æ bÓ ng©n hµng khã cã thÓ thu håi ®îc vèn cña m×nh. Sai lÇm thø hai cã thÓ ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng cña ho¹t ®éng thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t lµ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ sai vÒ thÞ trêng. PhÇn lín c¸c dù ¸n cÊp thÈm ®Þnh tÝn dông trung vµ dµi h¹n lµ c¸c kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp cung cÊp trong t¬ng lai. ThÞ phÇn s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp cung cÊp trong t¬ng lai tÊt nhiªn sÏ kh¸c rÊt nhiÒu víi thÞ phÇn trong giai ®o¹n hiÖn nay. Nã phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè. §¸nh gi¸, dù ®o¸n kh«ng chÝnh x¸c vÒ thÞ trêng t¬ng lai cã thÓ dÉn ®Õn sau khi ®Çu t, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra khã tiªu thô, doanh nghiÖp ho¹t ®éng kh«ng cã l·i, kh«ng thu håi ®îc vèn do ®ã kh«ng tr¶ nî ®îc cho ng©n hµng. Mét sai lÇm n÷a lµ ®¸nh gi¸ sai vÒ ph¬ng diÖn kü thuËt vµ ph¬ng diÖn tµi chÝnh cña dù ¸n. M¸y mãc, trang thiÕt bÞ mµ doanh nghiÖp ®Çu t qu¸ hiÖn ®¹i, doanh nghiÖp cha cã kh¶ n¨ng sö dông, söa ch÷a, kh«ng phï hîp víi c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ hiÖn cã hay qu¸ l¹c hËu, sö dông kh«ng hiÖu qu¶. N¨ng suÊt dù kiÕn ®Æt qu¸ cao kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc, ph©n bæ chi phÝ, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng hîp lý, sù s½n cã hay kh¶ n¨ng cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n phÈm... tÊt c¶ sÏ t¸c ®éng tíi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ThÈm ®Þnh dù ¸n ®Çu t vÒ khÝa c¹nh kü thuËt lµ mét ®iÓm h¹n chÕ vît qu¸ kh¶ n¨ng cña c¸n bé tÝn dông do ®ã ®©y còng lµ mét kh©u rÊt dÔ dÉn ®Õn sai lÇm. §Þnh gi¸ tµi s¶n cÇm cè chªnh lÖch so víi gi¸ trÞ thùc tÕ cña nã. Gi¸ trÞ cña tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè lµ c¬ së ®Ó ng©n hµng x¸c ®Þnh sè tiÒn cho vay, lµ vËt ®¶m b¶o ng©n hµng thu håi vèn ®Çu t khi kh¸ch hµng mÊt kh¶ Líp: Ng©n hµng 41C 19 chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vò V¨n Cêng n¨ng tr¶ nî. §Þnh gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp qu¸ cao sÏ dÉn tíi quyÕt ®Þnh cho vay qu¸ nhiÒu kh«ng phï hîp víi kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng. Ngîc l¹i, ®Þnh gi¸ tµi s¶n qu¸ thÊp th× kh¸ch hµng kh«ng vay ®îc ®ñ lîng vèn cÇn thiÕt cho ®Çu t, hä ph¶i ®i vay thªm ë ngoµi hay dïng vµo viÖc kh¸c dÉn ®Õn viÖc sö dông vèn kh«ng ®óng víi môc ®Ých xin vay. Cung cÊp thõa hoÆc thiÕu vèn cho kh¸ch hµng ®Òu ¶nh hëng tíi chÊt lîng tÝn dông. Bªn c¹nh ®ã, c¸n bé tÝn dông còng kh«ng thùc sù cã nhiÒu kinh nghiÖm, chuyªn m«n trong viÖc ®Þnh gi¸ tµi s¶n nªn rÊt dÔ sai sãt nhÊt lµ khi gi¸ trÞ tµi s¶n l¹i phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè kh«ng ®Þnh lîng ®îc nh tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, ý thøc b¶o qu¶n gi÷ g×n cña c«ng nh©n, gi¸ trÞ tµi s¶n, c¸ch thøc khÊu hao m¸y... 3.3.2. C«ng t¸c tæ chøc Ng©n hµng Tæ chøc cña ng©n hµng cÇn cô thÓ hãa vµ s¾p xÕp mét c¸ch cã khoa häc, cã tÝnh linh ho¹t trªn c¬ së t«n träng c¸c nguyªn t¾c tÝn dông ®· qui ®Þnh c¶ vÒ huy ®éng vèn lÉn cho vay, qu¶n lý tµi s¶n nî, tµi s¶n cã cña ng©n hµng. §©y lµ c¬ së tiÕn hµnh nghiÖp vô tÝn dông lµnh m¹nh. Do ho¹t ®éng tÝn dông cã kh¶ n¨ng rñi ro lín h¬n tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh kh¸c nªn cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ, nhÞp nhµng gi÷a c¸c phßng ban, c¸c bé phËn trong ng©n hµng còng nh thiÕt lËp quan hÖ víi c¸c c¬ quan tµi chÝnh, ph¸p luËt. ThiÕt lËp mèi quan hÖ nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn qu¶n lý cã hiÖu qu¶ c¸c kho¶n vèn tÝn dông, ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c kho¶n tÝn dông cã vÊn ®Ò. 3.3.3. §éi ngò c¸n bé tÝn dông Kh¶ n¨ng, tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, ®¹o ®øc cña c¸n bé tÝn dông cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ tÝn dông nãi chung vµ ho¹t ®éng tÝn dông trung dµi h¹n nãi riªng. C¸n bé tÝn dông mµ kh«ng cã ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, coi tiÒn ng©n hµng nh thø "tiÒn chïa", coi viÖc cho vay nh lµ mét sù ban ph¸t, lµm viÖc thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, cè ý lµm tr¸i, thËm chÝ tham nhòng, nhËn phong bao, quµ c¸p ®Ó råi cho vay tr¸i ph¸p luËt: cho vay kh«ng cÇn thÕ chÊp, nhËn thÕ chÊp kh«ng cÇn kiÓm so¸t... ®Ó råi ®Õn khi vô viÖc ®æ bÓ th× ®Ó l¹i cho ng©n hµng c¶ mét kho¶n nî kh«ng thu håi ®îc ¶nh hëng ®Õn uy tÝn chÊt lîng ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô còng quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña c«ng t¸c tÝn dông. C¸n bé tÝn dông giái vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô, cã kü n¨ng, kinh nghiÖm ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n, x¸c ®Þnh ®îc tÝnh ch©n thùc cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, ph¸t hiÖn c¸c hµnh vi cè t×nh lõa ®¶o cña kh¸ch hµng nh: söa ch÷a b¸o c¸o tµi chÝnh, lËp hå s¬ thÕ chÊp gi¶, dïng mét tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó ®i vay ë nhiÒu n¬i... tõ ®ã ph©n tÝch ®îc kh¶ n¨ng qu¶n lý doanh nghiÖp vµ n¨ng lùc thùc sù cña kh¸ch hµng ®Ó quyÕt ®Þnh cã cho vay hay kh«ng. Ngoµi tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, c¸n bé tÝn dông cÇn cã sù hiÓu biÕt réng vÒ ph¸p luËt, m«i trêng kinh tÕ x· héi, ®êng lèi ph¸t triÓn cña ®Êt níc, cña thÞ trêng... dù ®o¸n tríc ®îc nh÷ng biÕn ®éng cã thÓ x¶y ra tõ ®ã t vÊn cho kh¸ch hµng x©y dùng l¹i ph¬ng ¸n kinh doanh cho phï hîp. NghiÖp vô ho¹t ®éng ng©n hµng cµng ph¸t triÓn ®ßi hái chÊt lîng nh©n sù ngµy cµng cao ®Ó sö dông c¸c ph¬ng tiÖn, ph¬ng ph¸p lµm viÖc hiÖn ®¹i thÝch øng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña x· héi. C¸n bé tÝn dông giái vÒ chuyªn m«n Líp: Ng©n hµng 41C 20