Tài liệu Nâng cao chất lượng giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện quảng xương, tỉnh thanh hóa hiện nay

LỜI CẢM ƠN Bằng tấm lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới TS. Lê Thị Vân Anh, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong quá trình nghiên cứu đề tài Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Lý luận chính trị, phòng Quản lý khoa học và Hợp tác quốc tế, Trung tâm thông tin Thư viện trường Đại học Tây Bắc đã tạo điều kiện cho tôi học tập và nghiên cứu của đề tài. Em xin chân thành cảm ơn huyện đoàn Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa và thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa… đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho em điều tra số liệu để hoàn thành đề tài. Đồng thời em cũng xin gửi long cảm ơn chân thành tới cô giáo chủ nhiệm Giáp Thị Dịu đã tạo điều kiện giúp đỡ em hoàn thành đề tài, cảm ơn các bạn trong tập thể lớp k52 ĐHGD Chính trị đã đóng góp ý kiến, động viên giúp đỡ em hoàn thành đề tài. Đây là đề tài đầu tay của em, vì vậy chắc chắn còn nhiều thiếu sót, vậy kính mong sự tham gia ý kiến của thầy cô và các bạn đọc đóng góp đề đề tài được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Sơn La, tháng 5 năm 2015 Ngƣời thực hiện Nguyễn Thị Trang BẢNG VIẾT TẮT XHCN Xã hội chủ nghĩa CNH,HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa TNCS Thanh niên cộng sản ĐVTN Đoàn viên thanh niên BCH Ban chấp hành BTV Ban thường vụ THCS, THPT Trung học cơ sở, trung học phổ thông TTN Thanh thiếu niên TNTP Thiếu niên tiền phong KHKT Khoa học kỹ thuật LHTN Liên hiệp thanh niên ĐVTTN Đoàn viên thanh thiếu niên TN Thanh niên MỤC LỤC MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1 1. Lí do chọn đề tài ..........................................................................................................1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ...........................................................................................3 3. Đối tượng, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu ..............................................................4 3.1. Đối tượng nghiên cứu ...............................................................................................4 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ...............................................................................................4 3.3. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................5 4. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................5 5. Đóng góp của đề tài .....................................................................................................5 6. Kết cấu đề tài ...............................................................................................................5 CHƢƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC LÝ TƢỞNG CÁCH MẠNG CHO THANH NIÊN HUYỆN QUẢNG XƢƠNG, TỈNH THANH HÓA ................6 1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên .............................................6 1.1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên ........................................................................................................................6 1.1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên ............10 1.1.3. Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên ......................................................................................................................13 1.2. Tầm quan trọng, nội dung của công tác giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa hiện nay ....................................................15 1.2.1. Một số khái niệm cơ bản .....................................................................................15 1.2.2. Tầm quan trọng công tác giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên ..............18 1.2.3. Nội dung công tác giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên ........................20 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC LÍ TƢỞNG CÁCH MẠNG CHO THANH NIÊN HUYỆN QUẢNG XƢƠNG, TỈNH THANH HÓA HIỆN NAY ...22 2.1. Khái quát một số nét về đặc điểm huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa ............22 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ...............................................................................................22 2.1.2. Tình hình kinh tế, văn hóa, xã hội .......................................................................22 2.2. Thực trạng giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa hiện nay.......................................................................................................26 2.2.1. Thực trạng lí tưởng cách mạng của thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa hiện nay ..................................................................................................................26 2.2.2. Thực trạng giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa hiện nay ...............................................................................................29 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÍ TƢỞNG CÁCH MẠNG CHO THANH NIÊN HUYỆN QUẢNG XƢƠNG TỈNH THANH HÓA ...................................................................42 3.1. Nâng cao nhận thức của các chủ thể giáo dục về tầm quan trọng của việc giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên ................................................................................42 3.2. Đổi mới về nội dung, phương thức và hình thức giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên ......................................................................................................................42 3.3. Đổi mới cách thức tổ chức hoạt động giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa ..........................................................................43 3.4. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện ............................................................................................................45 3.5. Phối hợp chặt chẽ các chủ thể giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên mà nòng cốt là tổ chức và cán bộ Đoàn; kết hợp giáo dục của gia đình, bạn bè, nhà trường, xã hội với tự giáo dục của bản thân mỗi thanh niên ......................................................46 3.6. Nêu gương người tốt, việc tốt, đề cao tính gương mẫu, sự nêu gương của cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp, nhất là cán bộ Đoàn ............................................................47 3.7. Tổ chức các phong trào hoạt động phù hợp gắn với từng đối tượng thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa ..........................................................................49 3.8. Tăng cường công tác truyền thông của Đoàn .........................................................50 KẾT LUẬN ..................................................................................................................53 KHUYẾN NGHỊ ..........................................................................................................55 TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................56 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Thanh niên là một bộ phận rất quan trọng, giữ vị trí và vai trò hàng đầu trong xã hội. Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác – Lênin đều coi thanh niên là lực lượng hùng hậu, có vai trò tiên quyết trong cách mạng. C.Mác khẳng định: "Do những quy luật phát triển khách quan của xã hội, thanh niên bao giờ cũng giữ vai trò quan trọng trong việc kế thừa và phát triển những thành tựu của người đi trước". Kế thừa những di sản tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lênin, Hồ Chí Minh đã phát triển sáng tạo các luận điểm mácxít về vai trò thanh niên, phong trào thanh niên và xây dựng Đoàn Thanh niên Cộng sản ở Việt Nam. Gắn thanh niên với vận mệnh của dân tộc, Hồ Chí Minh, trong nhiều bài nói và viết của mình đã luận giải một cách thuyết phục rằng: "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà”, “Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên" [9; tr.82, 84]. Giáo dục đạo đức, lối sống, bồi dưỡng lí tưởng cho thanh, thiếu niên nhất là lí tưởng cách mạng là mối quan tâm, là nhu cầu tự thân của mỗi người trẻ tuổi, đặc biệt là thanh thiếu niên trước ngưỡng cửa lập thân lập nghiệp. Để khi đã đến tuổi khôn lớn, trưởng thành, khi nhân cách đã định hình, mỗi người trẻ tuổi phải tự ý thức được về lẽ sống, về sự lựa chọn giá trị, có khả năng tự đặt ra và tự trả lời về mục đích cuộc sống, về thái độ và hành vi sống của mình. Lý tưởng cách mạng của thanh niên không tách rời lý tưởng của Đảng, của dân tộc, đó là những khát khao, nguyện vọng về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Bước vào công cuộc đổi mới, trong điều kiện của cơ chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, lý tưởng cách mạng của thanh niên là tiếp tục phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Nhìn chung, thanh niên nước ta hiện nay có lòng yêu nước nồng nàn, luôn phát huy truyền thống tốt đẹp của các thế hệ cha anh, khẳng định niềm tin vào mục tiêu, lý tưởng cách mạng và sự lãnh đạo của Đảng; có nhận thức và thái độ chính trị đúng đắn, kiên quyết chống lại những biểu hiện sai trái, âm mưu “diễn biến hòa bình”, các hành vi gây tổn hại đến sự phát triển đất nước của các thế lực phản động, thù địch; quan tâm đến các vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội của đất nước; có ý chí vươn lên trong học tập, lao động và công tác, mong muốn đất nước sớm thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, không thua kém các nước trên thế giới, được cống hiến nhiều nhất cho công cuộc chấn hưng 1 đất nước; sẵn sàng vì lợi ích dân tộc, bảo vệ chủ quyền quốc gia, tình nguyện vì cộng đồng. Nhiều thanh niên có ý thức chính trị tốt; tỷ lệ thanh niên phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam ngày càng tăng. Tuy nhiên, hiện nay cũng còn không ít thanh niên không có chí hướng rõ ràng , chưa hiểu biết đầy đủ truyền thống cách mạng của Đảng và dân tộc, ít quan tâm đến tình hình đất nước; một bộ phận thanh niên lười lao động, lười học tập, ngại khó, ngại khổ, chưa làm tròn trách nhiệm và nghĩa vụ của mình ở gia đình, địa phương, đơn vị; không có ý chí vươn lên làm giàu cho bản thân và xã hội, có những thanh niên có biểu hiện giảm sút niềm tin, bản lĩnh non kém, bị lôi kéo, kích động tham gia vào các hoạt động vi phạm pháp luật. Trong những năm qua, tình hình thanh niên huyện Quảng Xương tỉnh Thanh Hóa đang có những chuyển biến: Tính tích cực chính trị, xã hội, tinh thần tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng được phát huy mạnh mẽ. Đại bộ phận thanh niên tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, quan tâm hơn đến các vấn đề chính trị - xã hội, giá trị văn hóa truyền thống; có ý chí vươn lên, không cam chịu nghèo nàn, lạc hậu; tích cực học tập, lao động sáng tạo, đi đầu trong việc tiếp thu và ứng dụng khoa học công nghệ mới. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực thì thanh niên huyện Quảng Xương cũng chịu ảnh hưởng không nhỏ bởi mặt trái của cơ chế thị trường nên dẫn đến một bộ phận không nhỏ thanh niên của huyện có lối sống thực dụng, vị kỉ, không chịu rèn luyện, sa sút đạo đức, coi nhẹ những giá trị truyền thống nhân văn cao đẹp của quê hương,trình độ học vấn, chuyên môn nghề nghiệp, năng lực thực hành, kỹ thuật công nghệ và ngoại ngữ còn hạn chế nên chất lượng nguồn nhân lực trẻ nhìn chung còn thấp. Chính vì lí do trên nên Đảng bộ huyện luôn luôn quan tâm đến việc đào tạo giáo dục thanh niên. Đặc biệt là giáo dục lí tưởng cách mạng nhằm hình thành một đội ngũ thanh niên trở thành những con người sống có ích cho gia đình, xã hội. Được sinh ra và lớn lên trên quê hương Quảng Xương có lịch sử lâu đời với những truyền thống cách mạng, bản thân luôn mong muốn, tìm hiểu những vấn đề của quê hương mình đặc biệt là giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên - những người không thể thiếu trong công cuộc xây dựng và phát triển huyện Quảng Xương tỉnh Thanh Hóa nói riêng và đất nước nói chung. Do vậy tôi chọn vấn đề: “Nâng cao chất lượng giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa hiện nay” làm đề tài nghiên cứu khóa luận tốt nghiệp. 2 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “thanh niên ta có vinh dự to lớn thì cũng có trách nhiệm lớn, để làm tròn trách nhiệm thanh niên ta phải nâng cao tinh thần làm chủ tập thể, trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân, thanh niên ta cần thấm nhuần tinh thần làm chủ nước nhà, phải trau dồi đạo đức của người cách mạng”. Công tác thanh niên nói chung và giáo dục lí tưởng cho thanh niên nói riêng được Đảng ta chỉ rõ là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng. Vấn đề thanh niên đã được Ban chấp hành Trung ương Đảng và luật Thanh niên xác định “ở vị trí trung tâm trong chiến lược phát huy nguồn lực con người” (Nghị quyết Trung ương khóa VII). Đảng Cộng sản Việt Nam trong Báo cáo chính trị tại Đại Hội X chỉ rõ “đối với thế hệ trẻ, cần thường xuyên giáo dục chính trị, truyền thống, lí tưởng, đạo đức, lối sống”. Liên quan đến đề tài “Nâng cao chất lượng giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa hiện nay” đã có rất nhiều công trình nghiên cứu như: Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VII về: “công tác thanh niên trong tình hình mới”; Đại hội lần thứ 4 Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam về việc “giáo dục truyền thống lí tưởng cách mạng cho thanh niên”; Hội thảo “giáo dục lí tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ” do Thành đoàn Hà Nội tổ chức, năm 2009; Hội thảo “truyền thụ lí tưởng cách mạng cho thanh niên” cụm các tỉnh miền Đông Nam Bộ do Trung ương Đoàn tổ chức, năm 2009;Thạc sĩ Đoàn Minh Duệ - “tình hình tư tưởng đạo đức và lối sống của sinh viên các trường Đại học và Cao đẳng các tỉnh Bắc Trung Bộ” đề tài cấp Bộ năm 1996 – 1998; X.M Lê-pê-khin “Những nguyên lý Lêninnit về giáo dục thanh niên”, nhà xuất bản Thanh niên 1978; Th.S Luyện Minh Thư – Vấn đề giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế 2010; Vũ Việt Hùng – Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, tạp chí Tuyên giáo số 5/2014. Cho thanh niên, Phạm Đình Nghiệp có cuốn “Giáo dục lí tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong tình hình mới”, Nhà xuất bản Thanh niên, Hà Nội, 2000; “Nghiên cứu thanh niên lí luận và thực tiễn”, Nhà xuất bản Thanh niên, Hà nội, 1996; “Báo cáo công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu niên các năm 1992 – 1996”… Trong các tài liệu trên, tác giả nghiên cứu đã đi sâu vào giải quyết nhiều vấn đề về tình hình giáo dục lí tưởng cách mạng 3 cho thanh niên, nội dung sựa cần thiết và đưa ra một số giải pháp phù hợp với nội dung nghiên cứu. Ngoài ra, trong Hội thảo “giáo dục lí tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ” do Thành đoàn Hà Nội tổ chức, năm 2009: “Lý tưởng cách mạng ngày nay của thanh niên thể hiện trên nhiều lĩnh vực, hoạt động khác nhau và tùy thuộc vào hoàn cảnh, điều kiện và khả năng của từng người nhưng lại rất dễ làm cho thanh niên đánh mất bản ngã của mình. Bởi khi nền kinh tế tri thức ngày càng định hình và phát triển kéo theo những hạn chế vốn có, cái tốt, cái xấu trở nên lẫn lộn thì chiến lược hợp tác và hòa nhập của nước ta một mặt tạo điều kiện cho thanh niên được tiếp cận cái mới, một mặt họ phải tiếp xúc với nhiều luồng tư tưởng khác nhau đòi hỏi mỗi thanh niên phải có đủ bản lĩnh, lập trường để lựa chọn hướng đi cho mình, để tự quyết định tương lai của mình, quyết định tương lai của đất nước. Vì thế, việc rèn luyện lý tưởng cách mạng trong thanh niên ngày nay quan trọng hơn bao giờ hết”. Hay Th.S Luyện Minh Thư – Vấn đề giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế,2010 đã làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên và tầm quan trọng của việc giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Phân tích, đánh giá thực trạng lý tưởng cách mạng của thanh niên và công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên ở nước ta hiện nay. Nêu và phân tích những nội dung cơ bản và những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên trong quá trình hội nhập quốc tế ở Việt Nam hiện nay… Tuy nhiên, những nghiên cứu trên chỉ mới tập trung tìm hiểu về công tác giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên ở một số vùng, địa phương trên cả nước. Cho đến nay vẫn chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu về vấn đề nâng cao công tác giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương – tỉnh Thanh Hóa. 3. Đối tƣợng, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Công tác giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận về giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên. Phân tích thực trạng giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa. 4 Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa. 3.3. Phạm vi nghiên cứu Không gian : Huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa. Thời gian: Từ tháng 9/2014 đến tháng 5/2015. 4. Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin: chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng các phương pháp khác như: Điều tra xã hội học; Phương pháp phân tích tài liệu; Phương pháp quan sát; Phương pháp xử lý số liệu. 5. Đóng góp của đề tài Đề tài nghiên cứu vấn đề “Nâng cao chất lượng giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa h”, đây là một vấn đề đang được xã hội rất quan tâm. Đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, học tập nhất là trong công tác giáo dục tư tưởng cho thanh thiếu niên. Thành công của đề tài sẽ là tài liệu tham khảo cho đoàn viên thanh niên trong công tác xây dựng tổ chức Đoàn thanh niên phát triển vững mạnh, góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm, lập trường, tư tưởng, thế giới quan vững vàng cho thanh niên huyện Quảng Xương – tỉnh Thanh Hóa. 6. Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, đề tài gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lí luận về giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa. Chương 2: Thực trạng giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương – tỉnh Thanh Hóa. Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa. 5 CHƢƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIÁO DỤC LÝ TƢỞNG CÁCH MẠNG CHO THANH NIÊN HUYỆN QUẢNG XƢƠNG, TỈNH THANH HÓA 1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục lí tƣởng cách mạng cho thanh niên 1.1.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên Trong cuộc đời hoạt động của mình các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác luôn đề cao vai trò, vị trí của thanh niên trong sự nghiệp cách mạng và xây dựng đất nước. Mác, Ăngghen khi bàn về thanh niên cho rằng: thanh niên không thể đứng ngoài chính trị, không bao giờ thỏa mãn với lí tưởng trước đây, họ muốn được tự do hơn trong hành động và vì sự đổi mới, họ sẵn sàng hiến dâng cả cuộc đời mình. Họ là “đạo quân xung kích của giai cấp vô sản quốc tế và là đội hậu bị của Đảng cộng sản, là nguồn bổ sung dồi dào nhất cho Đảng”. Trong những tác phẩm của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác, lần đầu tiên quan điểm về các vấn đề giáo dục cách mạng cho thanh niên cả về nội dung lý luận, cả về nội dung thực hành đã được trình bày một cách khoa học. Trong “Tuyên ngôn của Đảng cộng sản” C.Mác và Ph.Ăngghen đã nhấn mạnh rằng: “những vấn đề lí luận của người cộng sản không hề dựa trên cơ sở những tư tưởng, những nguyên lí do một nhà cải tạo thế giới nào đó nghĩ ra hoặc phát hiện ra. Những vấn đề lí luận đó chỉ biểu hiện tổng thể của sự vận động lịch sử đang diễn ra trước mắt chúng ta. Mác và Ăngghen nghiên cứu thanh niên “không phải trong phòng kín hoặc trong sự cách ly mang tính tưởng tượng nào đó, mà trong quá trình phát triển của thực tiễn và những điều quan sát được bằng thực nghiệm của mình, một quá trình diễn trong những điều kiện nhất định”[4; tr.25]. Hai ông cho rằng yếu tố quyết định nguyên lí giáo dục thanh niên phải là quan điểm giai cấp. Bởi vậy những nguyên tắc tổ chức và hệ thống giáo dục thanh niên cần phải dựa trên sự phân tích chính trị - xã hội có tính chất giai cấp về những nhiệm vụ cụ thể của đời sống xã hội và của cuộc đấu tranh cách mạng. Mác, Ăngghen đánh giá cao sự đóng góp của thanh niên vào cuộc đấu tranh giai cấp. Căn cứ vào quan hệ xã hội và ý thức chính trị của thanh niên, hai ông đã rút ra những kết luận về quá trình xã hội phát sinh ở các nước này hoặc nước khác. Do 6 những quy luật phát triển khách quan của nhân loại, thanh niên bao giờ cũng giữ vai trò xã hội quan trọng trong sự kế thừa và phát triển những thành tựu của những người đi trước họ. Ngay từ năm 1844, C.Mác đã nêu những nhận xét về “thế hệ đang lớn lên của giai cấp vô sản” và rút ra kết luận đầu tiên rằng tương lai của giai cấp công nhân tùy thuộc vào tình trạng thế hệ thanh niên của nó. Ý này sau đó được Mác trình bày như một luận thuyết quan trọng nhát cho rằng số phận cuộc đấu tranh cách mạng của giai cấp vô sản sẽ tùy thuộc vào sự giáo dục thế hệ công nhân đang lớn lên như la một lực lượng tiềm năng của cuộc đấu tranh giai cấp. Còn Lênin thì cho rằng: “thanh niên là nguồn sinh lực chiến đấu của cách mạng”. Đánh giá rất cao tiềm năng sáng tạo của tuổi trẻ, Lênin không nghi ngờ về khả năng hoàn thành xuất sắc những nhiệm vụ của cách mạng mà các thế hệ trước chưa kịp hoàn thành” [10; tr.67]. Trong toàn bộ hoạt động cách mạng của mình Lênin đặc biệt đánh giá cao phong trào cách mạng của thanh niên, công nhân, trong đó nhiệt tình cháy bỏng của tuổi trẻ hòa trộn nhuần nhuyễn với bản chất giai cấp. Lênin đã kết hợp cuộc đấu tranh nhằm xây dựng, phát triển và củng cố một Đảng kiểu mới với cuộc đấu tranh tích cực để nắm lấy thanh niên, cũng như để xây dựng và vận dụng thực tiễn thế hệ trẻ - thế hệ được xem như là đội hậu bị thường trực và người kế tục sự nghiệp của Đảng và của các thế hệ cha anh trong cuộc cải tạo cách mạng toàn thế giới. Trong tất cả các giai đoạn phát triển của mình, Đảng cộng sản do Lênin sáng lập đều chú ý trước hết đến việc giáo dục cách mạng cho thanh niên. Thanh niên là lực lượng cách mạng tích cực nhất trong cuộc đấu tranh cho nền chuyên chính của giai cấp vô sản và xây dựng xã hội mới. Lí tưởng của những người cộng sản chân chính và lí tưởng của thanh niên là một. Trong bài “Cuộc khủng khoảng của chủ nghĩa Men-sê-vích” dựa vào ý kiến của Ăngghen, Lênin viết: “phải chăng trong Đảng cách mạng của chúng ta thanh niên chiếm địa vị ưu thế lại không phải là một điều kiện tự nhiên. Đảng chúng ta là một Đảng của tương lai mà tương lai lại thuộc về thanh niên. Đảng chúng ta là một Đảng của những người luôn nêu ra những cái mới mà thanh niên thì bao giờ cũng tự nguyện đi theo họ. Đảng chúng ta là một Đảng luôn đấu tranh quên mình chống lại những cái thối nát, lỗi thời mà thanh niên thì bao giờ cũng đi đầu trong cuộc đấu tranh của giai cấp tiên tiến” [11; tr.163]. 7 Trong khi đánh giá cao lớp thanh niên cách mạng, Lênin nhấn mạnh rằng việc giáo dục thanh niên cần phải dựa trên cơ sở kinh nghiệm và truyền thống của các lớp chiến sĩ cha anh “thanh niên công nhân cần có kinh nghiệm của các lớp chiến sĩ già… những người đã được truyền thống cách mạng và tầm hiểu biết chính trị rộng rãi làm cho sáng suốt lên” [11; tr.226]. Các nhà kinh điển cho rằng: “thanh niên vừa là khách thể vừa là chủ thể của giáo dục nói chung và giáo dục lí tưởng cách mạng nói riêng”. Như vậy, vấn đề giáo dục thế hệ trẻ được các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác đề cập đến một cách toàn diện sâu sắc dựa trên lập trường của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử khoa học. Những luận điểm quan trọng nhất liên quan đến giáo dục tư tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ là: Thứ nhất: giáo dục, sự nghiệp giáo dục là do những quan hệ xã hội thống trị quy định. Thứ hai: xét đến cùng giáo dục phụ thuộc vào phương thức sản xuất, song giáo dục có tính độc lập và tương đối của nó. Thứ ba: giáo dục mang tính lịch sử, tính giai cấp và tính nhân đạo cao cả. Thứ tư: giáo dục tuân theo những quy luật khách quan vốn có của nó do đó giáo dục mang tính chất toàn nhân loại. Thứ năm: giáo dục toàn diện nhân cách thế hệ trẻ là giải pháp hữu hiệu để nâng giai cấp công nhân lên một trình độ mới cao hơn bọn quý tộc tư sản. Thanh niên cần được học chủ nghĩa cộng sản trong một trường học riêng của mình đó là Đoàn thanh niên cộng sản dưới sự định hướng của Đảng cộng sản. Trong bức thư gửi toàn thể đoàn viên tháng 11 năm 1921 Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Nga có viết: “các đồng chí là một bộ phận của đội quan lao động vĩ đại đang đấu tranh cho thắng lợi của chủ nghĩa cộng sản… chỉ có dưới sự lãnh đạo của Đảng các đồng chí mới được giáo dục theo phong cách cộng sản chủ nghĩa và mới tổ chức lại được cuộc sống lao động và việc học tập của thanh niên công nông theo những nguyên lí mới, chỉ có sự cộng tác chặt chẽ hàng ngày giữa Đảng và Đoàn thì thanh niên cộng sản Nga mới thực hiện được nghĩa vụ của mình đối với cách mạng và Đảng mới nhận được điều mà mình có quyền trông chờ ở Đoàn”. Lênin đưa ra những nguyên tắc cơ bản của sự lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn đó là: Đảng quyết định toàn bộ mọi hoạt động của Đoàn, hướng dẫn Đoàn làm công 8 tác giáo dục cộng sản chủ nghĩa cho thế hệ trẻ và lôi cuốn họ vào hoạt động chính trị xã hội và lao động tích cực. Đảng giúp Đoàn lựa chọn, sắp xếp và giáo dục cán bộ, củng cố đội ngũ nòng cốt của Đảng trong Đoàn. Đảng lãnh đạo hoạt động của Đoàn nhằm chuẩn bị cho thanh niên tham gia bảo vệ tổ quốc, kế tục những truyền thống xứng đáng của cha anh, phát triển cuộc cách mạng khoa học – kỹ thuật, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa cộng sản. Phải hết sức nghiêm khắc với những khuyết điểm của thanh niên, giúp họ khắc phục những hạn chế, nhược điểm (thiếu từng trải, thiếu kinh nghiệm chính trị) tin vào tiềm năng sáng tạo của họ, dựa hẳn vào lực lượng trẻ và không được lừa phỉnh thanh niên. Thứ sáu: giáo dục trong thực tiễn, giáo dục hoạt động tập thể, kết hợp giữa giáo dục và tự giáo dục là những nguyên tắc quan trọng nhất của giáo dục lí tưởng cách mạng. Các nhà kinh điển cho rằng phải thường xuyên đấu tranh chống lại những biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội trong phong trào thanh thiếu niên là một biện pháp có hiệu quả để giáo dục lí tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ. Những biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội trong phong trào thanh thiếu niên được Mác, Ăngghen, Lênin khái quát bao gồm: Khuyến khích hành động bản năng tự phát, vô chính phủ, anh hùng cá nhân. Sùng bái sự ngu dốt, đứng ngoài chính trị. Tước bỏ xu hướng cách mạng trong phong trào thanh niên. Đối lập thế hệ trẻ với Đảng cộng sản. Coi thường lớp trẻ, không tin vào lớp trẻ. Phỉnh nịnh thanh niên Thái độ của những người cộng sản chân chính trong vấn đề thanh niên được Mác, Ăngghen và Lênin chỉ rõ: Đấu tranh kiên quyết, không khoan nhượng đối với mọi biểu hiện cơ hội chủ nghĩa trong phong trào thanh niên, vạch trần bộ mặt thật của “những người bạn giả” đó. Lênin nhấn mạnh chính “lũ bạn giả này” đã làm cho thanh niên nghĩ rằng họ không cần phải hiểu rõ những trào lưu chính trị khác nhau làm gì, âm mưu làm cho thanh niên đi lạc khỏi con đường cách mạng. Tiến hành một cách “cần mẫn, kiên trì” công tác giáo dục cộng sản cho thế hệ trẻ. Lênin nói rằng: đối với thanh niên “cần phải giúp đỡ bằng mọi cách, có thái độ 9 kiên trì đối với những sai lầm của họ, cố gắng sửa chữa những sai lầm đó dần dần và bằng cách chủ yếu là thuyết phục chứ không phải là đấu tranh” [11; tr.226]. Giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên phải xuất phát từ những nhu cầu hợp lý và lợi ích chính đáng của tuổi trẻ. C.Mác viết: “tư tưởng sẽ tự làm nhục mình nếu nó tách ra khỏi những lợi ích”. Ăngghen thì cho rằng: “cần phải giải thoát hành động của con người xuất phát từ những nhu cầu của họ”. Còn Lênin lại nhấn mạnh đến các lợi ích đặc thù của lớp trẻ và đề nghị vấn đề thanh niên phải là một bộ phận hợp thành tất yếu trong cương lĩnh cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới của Đảng cộng sản. Giáo dục bằng tổ chức và trong tổ chức. Cần tập hợp thanh niên lại thành các tổ chức độc lập và tự quản. Các tổ chức đó hoạt động dưới sự lãnh đạo tư tưởng – chính trị của Đảng cộng sản. Từng bước thực hiện, đáp ứng nhu cầu hợp lý và lợi ích chính đáng của lớp trẻ cũng có ý nghĩa là từng bước thực hiện hóa lí tưởng cách mạng. Mọi cách làm khuôn sáo, áp đặt, khiên cưỡng, hình thức chủ nghĩa… đều không đem lại hiệu quả trong công tác giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên. 1.1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Hồ Chí Minh luôn quan tâm, chăm lo sự nghiệp “trồng người”, chăm lo xây dựng thế hệ cách mạng cho đời sau. Lí tưởng cách mạng mà Bác Hồ quan tâm giáo dục cho thế hệ trẻ chính là mục tiêu, con đường cách mạng Việt Nam: Ðộc lập dân tộc gắn liền chủ nghĩa xã hội. Ðây cũng là lí tưởng của Người khi tiếp thu chân lý khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, trở thành người cộng sản Việt Nam đầu tiên, sau hơn 10 năm trải nghiệm cuộc sống trên khắp các châu lục, lao động, hoạt động trong phong trào công nhân quốc tế và các dân tộc bị áp bức để tìm ra con đường cứu nước, cứu dân là giải phóng dân tộc và tiến lên chủ nghĩa xã hội. Ðiểm nổi bật trong giáo dục lí tưởng cho thế hệ trẻ là cùng với việc nêu cao lý tưởng, quyết tâm phấn đấu cho giải phóng dân tộc và chủ nghĩa xã hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu gương bằng chính cuộc đời hoạt động cách mạng, chịu mọi gian khó, hy sinh, đồng cam cộng khổ với đồng bào, đồng chí. Bác Hồ cho rằng, thực tiễn đấu tranh cách mạng là trường học giáo dục lí tưởng tốt nhất cho thế hệ trẻ. Giác ngộ lí tưởng không chỉ dừng ở nhận thức mà điều có ý nghĩa trong việc thấm nhuần lí tưởng cách 10 mạng là tinh thần và quyết tâm hành động thực hiện lý tưởng. Và khi đã thấm nhuần lý tưởng, quyết tâm phấn đấu cho lí tưởngthì như Người dạy thanh niên: Không có việc gì khó, Chỉ sợ lòng không bền Ðào núi và lấp biển Quyết chí ắt làm nên! Lí tưởng cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh giáo dục cho thế hệ trẻ, các thế hệ cách mạng đời sau là chủ nghĩa nhân đạo cộng sản theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin. Ðó là lí tưởng cách mạng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động: Giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người; lấy hạnh phúc của nhân dân, của con người là mục tiêu cao nhất, nhằm đưa lại cho con người cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được sống trong xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, trong đó "tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người". Ðối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, giáo dục lí tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ không phải là cái gì quá cao xa mà là gần gũi, giản dị, dễ thấy. Chẳng hạn, Người quan niệm chủ nghĩa xã hội là dân giàu, nước mạnh. Trong chủ nghĩa xã hội ai cũng phải làm việc có năng suất, chất lượng và hiệu quả. Ðối với người già, ốm đau thì được xã hội chăm lo nhưng không chấp nhận lười biếng, lười lao động, lười học tập. Phải giáo dục cho mọi người ý thức cần kiệm liêm chính, làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít, ai không làm thì không hưởng. Về giáo dục, bồi dưỡng lí tưởng cách mạng, Bác Hồ ân cần khuyên nhủ thanh niên: “chúng ta không một phút nào được quên lí tưởng cao cả của mình là phấn đấu cho tổ quốc ta hoàn toàn độc lập cho chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước ta” Hồ Chí Minh cũng đã đưa ra phương châm, phương pháp để giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên: Một là: phát triển nhân cách toàn diện theo Hồ Chí Minh là tạo môi trường cần thiết để phát triển đầy đủ năng lực, sở trường của mỗi cá nhân để phục vụ xã hội, phục vụ nhân dân, trong đó có bản thân mình. Hai là: kết hợp giáo dục với tự giáo dục là một nguyên tắc quan trọng trong giáo dục lí tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ “thanh niên… phải tự giáo dục, tự nguyện và tự động cải tạo tư tưởng của mình để xứng đáng với nhiệm vụ của mình”. Người đã 11 nêu lên những công thức dễ nhớ, dễ hiểu cho thanh niên học tập và rèn luyện “lao động trí óc phải kết hợp với lao động chân tay, lý luận kết hợp với thực hành, học tập kết hợp với lao động…”, phải có 6 cái yêu: yêu tổ quốc, yêu nhân dân, yêu xã hội chủ nghĩa, yêu lao động, yêu khoa học và yêu kỹ thuật. Ba là: giáo dục là quá trình kết hợp giữa xây và chống, lấy xây làm chính. Người đã nêu sáng kiến học tập và phổ biến rộng rãi gương “người tốt, việc tốt” để dụng… Bốn là: “giáo dục lẫn nhau”. Người khuyên cán bộ cách mạng và thanh niên phải kiên quyết đấu tranh chống lại ba kẻ thù: chủ nghĩa đế quốc, thói quen truyền thống lạc hậu và chủ nghĩa cá nhân, Người nhấn mạnh loại kẻ thù thứ 3 này vì nó là “kẻ địch” bên trong rất khó phát hiện. Do vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu lên nhiều biểu hiện đa dạng khác nhau của chủ nghĩa cá nhân, trong đó có những biểu hiện đáng chú ý: học thuộc lòng sách vở của chủ nghĩa Mác – Lênin, học cốt để trang sức chứ không để vận dân chủ hóa, xã hội hóa sự nghiệp giáo dục là một tư tưởng lớn của Hồ Chí Minh: “thực hành dân chủ là chìa khóa vạn năng để có thể giải quyết mọi khó khăn “giáo dục thanh niên phải liên hệ với những cuộc đấu tranh xã hội, vào dư luận xã hội”. Chính Hồ Chủ Tịch đã phát động nhiều phong trào thi đua: kháng chiến kiến quốc, bình dân học vụ, thực hành tiết kiệm, ba xây ba chống… Năm là: giáo dục thanh niên trong tổ chức: Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập ra các tổ chức thanh thiếu niên nước ta: Đoàn thanh niên, Hội liên hiệp thanh niên tiền phong với mục đích: “tập hợp thanh niên, giác ngộ họ và đưa họ ra tranh đấu”. Tư tưởng quan trọng của Hồ Chí Minh về việc học tập của thế hệ trẻ là giáo dục cho họ học để phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, làm cho nước nhà giàu mạnh và để làm tròn trách nhiệm của người chủ tương lai của đất nước. Vì thế, thanh niên phải học nữa, học mãi, bởi vì, "nếu không chịu khó học tập thì không tiến bộ. Không tiến bộ là thoái bộ. Xã hội càng đi tới, công việc càng nhiều, máy móc càng tinh xảo. Mình mà không chịu học thì lạc hậu, mà lạc hậu là bị đào thải, tự mình đào thải mình"[8; tr554]. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, việc bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau phải chăm lo bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ cốt cán, bởi "đó là đội quân chủ lực trong công cuộc xây dựng thắng lợi chủ nghĩa xã hội ở nước ta". Chủ tịch Hồ Chí Minh di chúc, nhấn mạnh rằng, những chiến sĩ trẻ tuổi trong các lực lượng vũ trang nhân dân và thanh niên xung phong đều đã được rèn luyện trong chiến đấu và đều tỏ ra dũng 12 cảm. Ðảng và Chính phủ cần chọn một số ưu tú nhất, cho các cháu ấy đi học thêm các ngành, các nghề, để đào tạo thành những cán bộ và công nhân có kỹ thuật giỏi, tư tưởng tốt, lập trường cách mạng vững chắc. Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau vô cùng sâu sắc. Ðó là kết tinh trí tuệ và kinh nghiệm cuộc đời hoạt động cách mạng của Người. 1.1.3. Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục lí tưởng cách mạng cho thanh niên Trong quá trình lãnh đạo thực hiện các nhiệm vụ cách mạng Đảng và nhà nước ta luôn đề cao vị trí, vai trò của thanh niên. Bởi lẽ thanh niên là một trong những nhân tố quyết định tương lai vận mệnh của cả dân tộc, là lực lượng xung kích trên nhiều lĩnh vực đảm nhiệm hầu hết công việc hết sức lớn lao và quan trọng. Để không ngừng phát huy vai trò, tiềm năng to lớn của thanh niên, yêu cầu đặt ra đối với các cấp cán bộ Đoàn nói riêng và cả hệ thống chính trị nói chung phải không ngừng tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng lớp đoàn viên, thanh niên trở thành lực lượng hùng hậu trung thành, kế tục sực nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Bàn về công tác thanh niên, đặc biệt là giáo dục cho thế hệ trẻ thì vấn đề này luôn được đề cập trong các văn kiện tại các Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam. Trong văn kiện Đại hội lần thứ III của Đảng Lao động Việt Nam (1960) đã khẳng định: “con người là vốn quý… sự nghiệp giáo dục của chúng ta phải bồi dưỡng thế hệ trẻ thành những người lao động làm chủ đất nước có giác ngộ xã hội chủ nghĩa, có văn hóa và kĩ thuật, có sức khỏe, những người phát triển toàn diện để xây dựng xã hội mới đồng thời phải phục vụ đắc lực cho việc đào tạo cán bộ xây dựng kĩ thuật và văn hóa xã hội chủ nghĩa, phải giác ngộ chủ nghĩa yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc, kết hợp với tinh thần quốc tế của giai cấp vô sản”. Trong thời kỳ đổi mới, Hội nghị Trung ương lần thứ 4 (khóa VII) đã có Nghị quyết về thanh niên, khẳng định: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước trên con đường XHCN hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng rèn luyện thế hệ thanh niên; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng”. 13 Tại Đại hội lần thứ VIII quyết định đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng XHCN, báo cáo chính trị nhấn mạnh: “Coi trọng hơn nữa việc giáo dục, rèn luyện thế hệ trẻ về chính trị, tư tưởng, văn hóa, nghề nghiệp, đạo đức, lối sống”, “Coi trọng bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh cho thế hệ trẻ” và khẳng định: “Chăm lo giáo dục rèn luyện thế hệ trẻ là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, các tổ chức trong hệ thống chính trị, của gia đình, nhà trường và của toàn xã hội. Để đáp ứng yêu cầu về con người và nguồn nhân lực – nhân tố quyết định sự phát triển của đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì cần tạo sự chuyển biến cơ bản, toàn diện về giáo dục và đào tạo. Trong văn kiện Đại hội IX về phát triển giáo dục và đào tạo (2001) Đảng ta đã xác định: “bồi dưỡng thế hệ trẻ tinh thần yêu nước, yêu quê hương, gia đình và tự tôn dân tộc, lí tưởng xã hội chủ nghĩa, ý thức tôn trọng pháp luật, tinh thần hiếu học, chí tiến thủ lập thân, không cam chịu nghèo hèn. Đào tạo lớp người lao động có kiến thức cơ bản, làm chủ kĩ năng nghề nghiệp, quan tâm hiệu quả thiết thực, nhạy cảm với cái mới, có ý thức vươn lên trong khoa học và công nghệ”. Nghị quyết số 25 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, khóa X đã xác định mục tiêu chung về phát triển thanh niên: “Tiếp tục xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc; kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức, ý thức chấp hành pháp luật, sống có văn hóa, vì cộng đồng; có năng lực, bản lĩnh trong hội nhập quốc tế; có sức khỏe, tri thức, kỹ năng và tác phong công nghiệp trong lao động tập thể, trở thành những công dân tốt của đất nước…”. Quán triệt tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nghị quyết của Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn TNCS Hồ Chí Minh lần thứ X đã xác định một trong các phương hướng của công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi nhiệm kỳ 2012- 2017 đó là: “Tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức cách mạng, truyền thống, lịch sử dân tộc, văn hoá, lối sống, ý thức chấp hành pháp luật cho thanh thiếu nhi. Xác định nội dung xuyên suốt trong công tác giáo dục của Đoàn là bồi đắp lý tưởng, ước mơ, hoài bão, niềm tin, khát vọng cao đẹp của thanh niên đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới; góp phần hình thành lớp thanh niên ưu tú trên mọi lĩnh vực, kế thừa trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, “vừa hồng, vừa chuyên” theo tư tưởng của Bác Hồ”. Cụ thể hóa tư tưởng đó, Đại hội đã xác định Đề án 14 “Tăng cường công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay” là một trong mười chương trình, đề án quan trọng được triển khai trong nhiệm kỳ cần được tập trung tổ chức thực hiện, đạt được những kết quả cụ thể. Nhìn trong lịch sử cũng như hiện tại, chúng ta thấy rõ Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng, Nhà nước ta luôn: - Coi trọng việc bồi dưỡng, đào tạo thế hệ trẻ là một vấn đề trọng tâm của cách mạng, là trung tâm của chiến lược xây dựng con người, quan hệ tới tương lai của dân tộc, tiền đồ của sự nghiệp cách mạng XHCN trên đất nước ta. - Nhấn mạnh phải bồi dưỡng toàn diện cả đạo đức và tài năng cho lớp trẻ, đặc biệt quan tâm “bồi dưỡng lí tưởng cách mạng”, “nuôi dưỡng hoài bão lớn” cho thanh niên, để hình thành một lớp thanh niên nam nữ ưu tú, vững vàng chính trị, kiên định con đường XHCN, “tự lập tự cường”, “năng động sáng tạo, làm chủ khoa học và công nghệ mới, vươn lên ngang tầm thời đại, sánh vai cùng thanh niên các nước trên thế giới” 1.2. Tầm quan trọng, nội dung của công tác giáo dục lí tƣởng cách mạng cho thanh niên huyện Quảng Xƣơng, tỉnh Thanh Hóa hiện nay 1.2.1. Một số khái niệm cơ bản * Khái niệm thanh niên. Luật Thanh niên được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua tại kỳ họp thứ 8, khóa XI nêu: “Thanh niên quy định trong Luật này là công dân Việt Nam từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi”. Đây là thời kỳ sung sức nhất của mỗi con người về thể chất, có sự phát triển mạnh về trí tuệ, nhạy bén, năng động, sáng tạo, có nhiều ước mơ, hoài bão. Thanh niên nước ta là một tầng lớp xã hội rộng lớn, luôn có những đóng quan trọng trong các giai đoạn lịch sử phát triển của đất nước. Hiện nay thanh niên Việt Nam chiếm 28,9% dân số cả nước và chiếm 36,4% lực lượng lao động của toàn xã hội, là nguồn nhân lực dồi dào, có tiềm năng to lớn trong sự nghiệp đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước. * Khái niệm lí tưởng cách mạng Theo Từ điển tiếng Việt, lí tưởng là “mục đích cao nhất, tốt đẹp nhất mà người ta mong muốn đạt tới” [16; tr.873]; Từ điển xã hội học, lí tưởng là “những khát khao, nguyện vọng, tư tưởng về tương lai tốt đẹp mà con người hằng mong tới, là trạng thái hoàn hảo nhất mà người ta mong muốn đạt tới” [14; tr.182]. 15 Lí tưởng phản ánh xu thế phát triển của xã hội, những khát vọng của con người, phản ánh cái cần phải có, cái có thể có. Do là sự phản ánh những khát vọng, những hoài bão của con người mà lý tưởng, một mặt, vừa mang tính thời đại, vừa mang tính vượt trước. Lí tưởng có thể chia thành lí tưởng xã hội và lí tưởng cá nhân. Lí tưởng xã hội và lí tưởng cá nhân có mối quan hệ với nhau. Lí tưởng xã hội quy định, ước chế lí tưởng cá nhân. Nếu lí tưởng cá nhân đi “chệch” lí tưởng xã hội thì cá nhân đó khó được xã hội chấp nhận và trở thành cô độc, vì đi ngược lại xu hướng phát triển của xã hội. Còn lí tưởng xã hội muốn phát triển, muốn thực hiện được thành công phải thông qua lý tưởng, qua hoạt động của các cá nhân. Lí tưởng có vai trò vai trò to lớn, chủ đạo đối với hoạt động con người. V.A.Xukhômlinxki, một nhà giáo dục Nga đã nhận định rằng, “người nào có một lí tưởng cao đẹp thúc đẩy, lí tưởng đó đối với anh ta trở thành một thực tế hiển nhiên thì người đó không những sẽ yêu cầu cao đối với chính bản thân mình, đối với hành vi của mình mà còn thể hiện tinh thần trách nhiệm đối với những công việc của người khác”[18; tr.19]. Vì lí tưởng thể hiện những khát khao, nguyện vọng, những mong ước của con người, do vậy, để thực hiện được lý tưởng, mỗi người cần có nhận thức, có tình cảm, niềm tin và có ý chí, nghị lực. Trong khái niệm “lí tưởng cách mạng”, cần phải hiểu đó là “lí tưởng cách mạng Việt Nam”. Để hiểu rõ khái niệm này, chúng ta có thể tham khảo ngữ cảnh đề cập tới khái niệm này của một số nhà nghiên cứu, nhà hoạt động cách mạng hay trong các văn bản, văn kiện của Đảng và Nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong lần gặp gỡ với thanh niên, đã nói: “…chúng ta không được một phút nào quên lí tưởng cao cả của mình là phấn đấu cho Tổ quốc ta hoàn toàn độc lập, cho chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước ta”[7; tr.20]. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV đã viết: “Cách mạng Việt Nam là một quá trình cách mạng không ngừng từ cách mạng dân tộc dân chủ tiến lên cách mạng xã hội chủ nghĩa. Và trong quá trình cách mạng, khi cả nước làm một nhiệm vụ chiến lược hoặc làm hai nhiệm vụ chiến lược, Đảng ta từ khi ra đời đến nay vẫn luôn luôn giương cao hai ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”. [5; tr.500- 501] 16