Tài liệu Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại sở khoa học và công nghệ tỉnh lào cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHÙNG ÁNH HỒNG NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC TẠI SỞ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2020 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH PHÙNG ÁNH HỒNG NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC TẠI SỞ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TỈNH LÀO CAI NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. NGÔ THỊ HƯƠNG GIANG THÁI NGUYÊN - 2020 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng cá nhân tôi. Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng, kết quả trong luận văn là trung thực và kết luận khoa học của luận văn chưa từng công bố bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây. Thái Nguyên, tháng .... năm 2020 Tác giả Phùng Anh Hồng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn ii LỜI CẢM ƠN Tôi trân trọng và đặc biệt bày tỏ lời cảm ơn đến TS. Ngô Thị Hương Giang người đã nhiệt tình, tận tâm, đầy trách nhiệm hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các Quý Thầy Cô giáo trường Đại học Kinh tế &QTKD Thái Nguyên đã giảng dạy và giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình học tập và làm luận văn. Cám ơn lãnh đạo, cán bộ các phòng ban của Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Lào Cai. Cảm ơn các đồng nghiệp, cùng toàn thể những người đã giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra phỏng vấn và thu thập số liệu cũng như góp ý kiến để xây dựng luận văn. Để thực hiện luận văn, bản thân tôi đã cố gắng tìm tòi, học hỏi, tự nghiên cứu với tinh thần ý chí vươn lên. Tuy nhiên, không tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót nhất định. Kính mong quý Thầy, Cô giáo tiếp tục đóng góp ý kiến để đề tài được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Phùng Anh Hồng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................ vii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................................................................ viii DANH MỤC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ .............................................................. ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3 4. Ý nghĩa khoa học và đóng góp của luận văn ................................................ 3 5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC .................................................................... .. 5 1.1. Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước ................................................................................ 5 1.1.1. Khái quát về đội ngũ cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước 5 1.1.2. Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước 13 1.1.3. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước .......................................................................................................... 21 1.1.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính nhà nước ................................................. 35 1.2. Kinh nghiệm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức ở một số đơn vị trong nước và bài học rút ra cho Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào Cai37 1.2.1. Kinh nghiệm của một số đơn vị ............................................................ 37 1.2.2. Bài học rút ra cho Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào Cai ................ 43 CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................... …45 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn iv 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 45 2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 45 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 45 2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu..................................................................... 48 2.2.3 . Phương pháp phân tích thông tin ......................................................... 48 2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................. 49 2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh kết quả hoạt động của Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Lào Cai...................................................................................................... 49 2.3.2. Các tiêu chí đo lường chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Lào Cai ......................................................................... 49 2.3.3. Các chỉ tiêu phản ánh các hoạt động nâng cao chất lượng cán bộ, công chức tại Sở Khoa học & Công nghiệ tỉnh Lào Cai............................................ 51 Chương 3 THỰC TRẠNG NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CỦA SỞ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TỈNH LÀO CAI ....................................................................................................... 54 3.1. Giới thiệu về Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Lào Cai ........................... 54 3.1.1. Lịch sử hình thành ................................................................................. 54 3.1.2. Cơ cấu tổ chức....................................................................................... 55 3.1.3. Chức năng, nhiệm vụ tại Sở .................................................................. 56 3.1.4. Khái quát kết quả hoạt động tại Sở giai đoạn 2017-2019 ..................... 57 3.2. Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Lào Cai ............................................................................................ 60 3.2.1. Thực trạng chất lượng CBCC thông qua trí lực .................................... 60 3.2.2. Thực trạng chất lượng CBCC thông qua tâm lực ................................. 67 3.2.3. Thực trạng chất lượng CBCC thông qua thể lực .................................. 70 3.3. Thực trạng các hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở KH&CN tỉnh Lào Cai ........................................................................... 72 3.3.1. Công tác quy hoạch cán bộ, công chức ................................................. 72 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn v 3.3.3. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức ................................... 75 3.3.4. Công tác sử dụng đội ngũ cán bộ, công chức ....................................... 77 3.3.5. Công tác đãi ngộ, khen thưởng cán bộ, công chức ............................... 78 3.3.6. Công tác đánh giá đội ngũ cán bộ, công chức ...................................... 80 3.3.7. Công tác kiểm tra, giám sát cán bộ công chức...................................... 82 3.4. Đánh giá chung nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Lào Cai ....................................................................... 83 3.4.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 83 3.4.2. Những tồn tại, hạn chế .......................................................................... 84 3.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ..................................................................... 87 Chương 4 GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC TẠI SỞ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TỈNH LÀO CAI 88 4.1. Quan điểm, định hướng và mục tiêu nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Lào Cai .................................. 88 4.1.1. Quan điểm ............................................................................................. 88 4.1.2. Định hướng............................................................................................ 88 4.1.3. Mục tiêu................................................................................................. 89 4.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở Khoa học & Công nghệ tỉnh Lào Cai ....................................................................... 90 4.2.1. Giải pháp hoàn thiện công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ, công chức .. 90 4.2.2. Giải pháp trong công tác tuyển dụng cán bộ......................................... 91 4.2.3. Giải pháp hoàn thiện công tác sử dụng cán bộ, công chức ................... 93 4.2.4. Giải pháp hoàn thiện công tác đánh giá cán bộ, công chức .................. 97 4.2.5. Giải pháp hoàn thiện công tác đãi ngộ cán bộ công chức..................... 98 4.2.6. Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm tra, giám sát ................................. 99 4.3. Kiến nghị ................................................................................................ 101 4.3.1. Đối với Nhà nước ................................................................................ 101 4.3.2. Đối với Sở ban ngành.......................................................................... 101 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn vi 4.3.3. Đối với UBND tỉnh Lào Cai ............................................................... 101 KẾT LUẬN .................................................................................................. 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 104 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 106 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT KH&CN Khoa học &Công nghệ CB Cán bộ CC Công chức CBCC Cán bộ, công chức HCNN Hành chính nhà nước UBND Ủy ban nhân dân KT-XH Kinh tế - Xã hội CNH-HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa SKĐK Sức khỏe định kỳ SK Sức khỏe QLNN Quản lý nhà nước LLCT Lý luận chính trị TH Tin học NN Ngoại ngữ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn viii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Tổng hợp các tiêu chí đo lường chất lượng đội ngũ CBCC ......... 50 Bảng 3.1. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của CBCC giai đoạn 2017 – 2019 ............................................................................................... 61 Bảng 3.2. Thực trạng trình độ quản lý nhà nước, ngoại ngữ, tin học của CBCC giai đoạn 2017 – 2019 ................................................................... 62 Bảng 3.3. Kết quả khảo sát về đánh giá kỹ năng nghề nghiệp của CBCC Sở KH&CN tỉnh Lào Cai ................................................................... 63 Bảng 3.4. Cơ cấu ngạch công chức tại Sở KH&CN tỉnh Lào Cai giai đoạn 2017 – 2019................................................................................... 65 Bảng 3.5. Thâm niên công tác của CBCC tại Sở KH&CN tỉnh Lào Cai tính đến năm 2019 ( tính từ khi chính thức vào biên chế) ................... 66 Bảng 3.6: Mức độ hoàn thành nhiệm vụ tại Sở KH&CN tỉnh Lào Cai giai đoạn 2017- 2019 .................................................................................... 66 Bảng 3.7: Trình độ lý luận chính trị của đội ngũ CBCC tại Sở KH&CN tỉnh Lào Cai năm 2019 ......................................................................... 68 Bảng 3.8: Kết quả khảo sát về đánh giá tính tích cực trong công việc đối với CBCC làm việc tại Sở KH&CN tỉnh Lào Cai .............................. 68 Bảng 3.9. Kết quả khảo sát đánh giá của người dân về phẩm chất, đạo đức, lối sống; tiến độ và kết quả thực hiện công việc được giao; thái độ phục vụ nhân dân của CBCCcủa Sở KH&CN Lào Cai ........................ 69 Bảng 3.10. Kết quả khám sức khỏe định kỳ của đội ngũ CBCC tại Sở KH&CN tỉnh Lào Cai giai đoạn 2017-2019 ................................................ 70 Bảng 3.11: Cơ cấu đội ngũ CBCC theo độ tuổi tại Sở KH&CN Lào Cai giai đoạn 2017 -2019 ........................................................................... 71 Bảng 3.12. Thực trạng công tác quy hoạch đội ngũ CBCC.......................... 73 Bảng 3.13. Thực trạng công tác tuyển dụng đội ngũ CBCC ........................ 75 Bảng 3.14. Thực trạng công tác đào tạo, phát triển đội ngũ CBCC ............. 76 Bảng 3.15. Kết quả khảo sát thực trạng công tác sử dụng đội ngũ CBCC ... 77 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn ix Bảng 3.16. Thực trạng công tác đãi ngộ đội ngũ CBCC .............................. 79 Bảng 3.17. Kết quả khảo sát đánh giá của CBCC về phẩm chất, đạo đức, lối sống; tiến độ và kết quả thực hiện công việc được giao; thái độ phục vụ nhân dân; ý thức tự rèn luyện bồi dưỡng bản thân .................. 81 Bảng 3.18. Kết quả khảo sát về công tác kiểm tra, giám sát CBCC tại Sở KH&CN tỉnh Lào Cai năm 2019 .................................................. 83 DANH MỤC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào Cai ............. 55 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đội ngũ công chức đóng vai trò quan trọng trong hệ thống chính trị. Thời gian qua, đội ngũ cán bộ công chức đã và đang góp phần đáng kể vào tiến trình cải cách hành chính theo mục tiêu xây dựng nền hành chính hiện đại, có tính chuyên nghiệp cao mà Đảng và nhân dân đã đặt ra trong thời kỳ mới. Tuy nhiên, đứng trước những thách thức của kinh tế thị trường, một bộ phận không nhỏ cán bộ công chức đã bộc lộ những hạn chế, yếu kém cả về năng lực chuyên môn và ý thức chính trị. Công tác cán bộ và quản lý cán bộ hiện nay đã có nhiều thay đổi, cùng với đánh giá cán bộ đúng, việc bố trí, sử dụng cán bộ đúng việc, bổ nhiệm đúng người, đúng thời điểm có ý nghĩa rất lớn trong khâu then chốt của nhiệm vụ then chốt hiện nay. Việc đề bạt, bố trí và sử dụng cán bộ phải tuân theo một quy trình khoa học, thống nhất giữa các khâu từ phát hiện, tạo nguồn, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng đến đề bạt, bố trí và sử dụng cán bộ; phải xây dựng thành một tiêu chí cụ thể, rõ ràng, phải đáp ứng được yêu cầu công việc được giao. Một nhiệm vụ rất quan trọng hiện nay là cần thực hiện tốt những quy định của Trung ương ban hành về công tác cán bộ kể từ Đại hội XII đến nay. Đây là bước tiến lớn, đột phá, khắc phục phần lớn những hạn chế, yếu kém tồn tại từ trước tới nay trong công tác cán bộ, tạo bộ khung định hướng có tính chất quy chuẩn cho từng khâu, vừa là công cụ để cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị áp dụng, lựa chọn những nhân tố xuất sắc, đủ tâm, tài hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Xác định nâng cao chất lượng cán bộ công chức trong cơ quan là nhiệm vụ trọng tâm quyết định sự phát triển của mọi nền kinh tế. Cũng chính vì thấu hiểu được quy luật tất yếu này, và cũng không để tụt hậu xa với trình độ chung đó, thời gian qua Sở KH & CN tỉnh Lào Cai không ngừng đưa ra những chính sách đổi mới trong công tác đào tạo phát triển đôi ngũ cán bộ công chức chất Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 2 lượng cao như: xây dựng các tiêu chí đánh giá cán bộ, công chức, tổ chức đào tạo nâng cao trình độ,… Sở KH & CN tỉnh Lào Cai là cơ quan chuyên môn của UBNN tỉnh Lào Cai, giúp UBND tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước về hoạt động khoa học và công nghệ trên địa bàn toàn tỉnh. Trong chiến lược phát triển của mình, Sở luôn xác định chất lượng nhân lực là một trong những vấn đề then chốt để thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao và giúp phát triển hoạt động của Sở. Do đó, trong những năm qua Sở đã thực hiện nhiều hoạt động tích cực nhằm nâng cao chất lượng CBCC như: xây dựng các tiêu chí đánh giá cán bộ, công chức, tổ chức đào tạo nâng cao trình độ,… Tuy nhiên chất lượng cán bộ công chức trong tỉnh nói chung và tại Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào Cai nói riêng còn nhiều hạn chế, trình độ chuyên môn chưa đồng đều, chưa chuyên sâu, hiệu quả công tác chưa cao. Đây cũng là vấn đề Sở đang quan tâm, tập trung nghiên cứu tìm giải pháp nhằm quyết liệt hơn nữa không ngừng nâng cao chất lượng cán bộ, công chức trong những năm tiếp theo. Xuất phát từ yêu cầu thực tế trên, tôi đã lựa chọn đề tài “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào Cai” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình, nhằm tìm hiểu thực trạng chất lượng cán bộ công chức, và tìm ra những biện pháp nâng cao chất lượng cán bộ công chức tại Sở KH & CN tỉnh Lào Cai. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở KH & CN tỉnh Lào Cai qua đó nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước. - Đánh giá thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở KH & CN tỉnh Lào Cai trong những năm gần đây; Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 3 - Xác định các yếu tố ảnh hưởng tới nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở KH & CN tỉnh Lào Cai - Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm góp phần nâng cao chất lượng cán bộ, công chức tại Sở KH & CN tỉnh Lào Cai đến năm 2022. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn này hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở KH & CN tỉnh Lào Cai 3.2 Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi thời gian: + Đối với các số liệu thứ cấp được nghiên cứu trong 3 năm, từ năm 2017 đến năm 2019; + Đối với các số liệu sơ cấp, được điều tra năm 2019; + Đề xuất giải pháp đến năm 2022. - Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu tại Sở KH & CN tỉnh Lào Cai. - Phạm vi nội dung: Luận văn đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào Cai, bao gồm các tiêu chí như: phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, tác phong và lề lối làm việc; năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ; tiến độ, kết quả thực hiện nhiệm vụ; …Đối với hoạt động nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở, luận văn tập trung nghiên cứu các nội dung như: Công tác quy hoạch CBCC, công tác tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng, công tác sử dụng CBCC, đánh giá CBCC, công tác đãi ngộ, khen thưởng cán bộ, công chức và công tác kiểm tra, giám sát đội ngũ CBCC. 4. Ý nghĩa khoa học và đóng góp của luận văn 4.1. Ý nghĩa khoa học Luận văn là công trình khoa học đã hệ thống hoá những vấn đề mang tính lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức trong cơ quan hành chính sự nghiệp. Luận văn đã đánh giá thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 4 chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào Cai. Qua đó, đề xuất các giải pháp góp phần khắc phục các hạn chế, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào Cai trong giai đoạn tới.. 4.2. Ý nghĩa thực tiễn Chất lượng đội ngũ cán bộ công chức đóng vai trò rất quan trọng đối với mỗi cơ quan, tổ chức, chính vì vậy công tác nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức là không thể xem nhẹ và cần được quan tâm hàng đầu. Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức được nâng cao sẽ giúp tổ chức phát huy tối đa năng lực người lao động, từ đó nâng cao năng suất lao động và góp phần đạt được mục tiêu đã đề ra của đơn vị. Luận văn là tài liệu có giá trị cung cấp cho Sở KH & CN tỉnh Lào Cai có trách nhiệm xem xét trong việc đưa ra các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong thời gian tới. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, luận văn được kết cấu thành 4 chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao đội ngũ cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính nhà nước Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở KH & CN tỉnh Lào Cai Chương 4: Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại Sở KH & CN tỉnh Lào Cai Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC 1.1. Cơ sở lý luận về nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước 1.1.1. Khái quát về đội ngũ cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước 1.1.1.1. Khái niệm và vai trò của cán bộ, công chức a. Khái niệm Cán bộ, công chức là những thuật ngữ cơ bản của chế độ công chức, công vụ, thường xuyên xuất hiện trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, với các cách tiếp cận khác nhau, người ta đã đưa ra các cách giải thích khác nhau về thuật ngữ “cán bộ”, “công chức”. Thuật ngữ “cán bộ” (CB) được sử dụng và bao hàm trong phạm vi rộng là những người làm việc thuộc khu vực nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội. Tuy nhiên, để xác định cụ thể những tiêu chí nào là CB thì từ trước đến nay chưa có văn bản quy định chính thức. Thuật ngữ “công chức” (CC) thường được hiểu một cách khái quát là những người được Nhà nước tuyển dụng, nhận một nhiệm vụ công vụ nhất định được CQHC nhà nước giao, do Nhà nước trả lương và có nghĩa vụ, bổn phận phục vụ nhân dân, phục vụ nhà nước theo quy định của pháp luật. Ở nước ta, cán bộ, công chức được quy định tại điều 4 của Luật Cán bộ, công chức ban hành ngày 13 tháng 11 năm 2008 được hiểu như sau: Cán bộ là công dân Việt Nam, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh), ở huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 6 Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp và trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội (sau đây gọi chung là đơn vị sự nghiệp công lập), trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước; đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật. b. Vai trò Đội ngũ CBCC là lực lượng lao động xã hội đặc biệt, mặc dù không trực tiếp làm ra sản phẩm vật chất phục vụ nhu cầu xã hội, nhưng những hoạt động tác nghiệp quản lý hành chính, hoạt động thực hiện dịch vụ công do đội ngũ CBCC thực hiện có vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường, điều kiện thuận cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh, đảm bảo các hoạt động sinh hoạt, văn hóa, xã hội diễn ra bình thường… phục vụ sự phát triển của cả nước. Chính vì vậy nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC luôn là nhiệm vụ quan trọng trong bất kỳ giai đoạn lịch sử nào, nhất là thời điểm hiện nay, khi đất nước hội nhập quốc tế và đẩy mạnh công tác cải cách hành chính. Hoạt động của đội ngũ CBCC là loại lao động trí tuệ phức tạp vì nó tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, mọi quan hệ xã hội. Hoạt động quản lý hành chính là hoạt động chấp hành, điều hành và cung cấp các dịch vụ công là biện pháp chủ yếu, quan trọng nhất để thực thi pháp luật, đảm bảo cho pháp luật Nhà nước được thực hiện trên thực tế. Chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước được thực hiện thông qua tác nghiệp thực thi nhiệm vụ của đội ngũ CBCC, việc thực hiện dịch vụ công được thực thi qua đội ngũ CBCC. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 7 Tất cả các hoạt động của hệ thống bộ máy chính quyền Nhà nước đều được thực hiện qua hoạt động của CBCC theo chức trách, nhiệm vụ của mỗi cá nhân. Do đó, sự tồn tại và hoạt động của mỗi CBCC cũng như đội ngũ CBCC liên quan trực tiếp đến công tác quản lý xã hội, điều hành hoạt động của Nhà nước giữ một vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động quản lý nhà nước. Bởi vì: - Đội ngũ CBCC là người đại diện cho Nhà nước thực hiện chức năng quản lý Nhà nước theo đúng chính sách và thẩm quyền được Chính phủ giao. Họ là lực lượng nòng cốt để hệ thống chính quyền tồn tại và phát triển. - Nguồn nhân lực CBCC là những người trực tiếp tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến nhân dân, là người kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân về các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước. Thông qua đội ngũ này, Đảng và Nhà nước sẽ đánh giá được tính đúng đắn của đường lối, chính sách, kịp thời phát hiện được những thiếu sót của các chính sách đã đưa ra và những nhu cầu mới phát sinh từ thực tế khách quan để kịp thời bổ sung, sửa đổi, ban hành các chủ trương, chính sách có tính khả thi và phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương. - Đội ngũ CBCC là người có vị trí quan trọng trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, huy động mọi khả năng phát triển KT-XH cho nhân dân địa phương mình phụ trách. Với vai trò là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với quần chúng nhân dân, CBCC có vai trò quan trọng đối với phát triển KT-XH tại địa phương. Đồng thời đội ngũ CBCC đóng vai trò chủ đạo trong công cuộc đổi mới và xây dựng đất nước và chính là lực lượng nòng cốt, luôn đóng vai trò chủ đạo thực hiện các nhiệm vụ quan trọng trong mỗi giai đoạn phát triển. Trong giai đoạn thực hiện đường lối đổi mới nền kinh tế, trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ và sâu rộng như hiện nay thì vai trò của đội ngũ CBCC càng trở nên quan trọng, bởi các lý do sau đây: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 8 - Thứ nhất, trong Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân, đội ngũ CBCC với tư cách là người thực thi pháp luật càng có vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng trong xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật cũng như trong việc triển khai thực hiện pháp luật đưa pháp luật vào cuộc sống. - Thứ hai, đội ngũ CBCC là lực lượng lao động nòng cốt, có vai trò cực kỳ quan trọng trong quản lý và tổ chức công việc của bộ máy hành chính nhà nước tại địa phương. Nói cách khác, CBCC có vai trò rất lớn trong việc thực hiện sứ mệnh của Nhà nước pháp quyền và nhiệm vụ của CBCC là thực thi công vụ, thực thi pháp luật, thực thi quyền lực nhà nước theo đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, chính CBCC đóng vai trò chính trong việc tham mưu đề xuất, xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật hoàn chỉnh và tiến bộ của Nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân. - Thứ ba, đội ngũ CBCC giữ vị trí quan trọng trong việc trực tiếp thực hiện chức năng quản lý Nhà nước, vì lợi ích của toàn xã hội. Hiệu quả hoạt động của đội ngũ này là góp phần quan trọng vào sự phát triển và tăng trưởng trên các lĩnh vực kinh tế - văn hóa - xã hội - giáo dục và khoa học của địa phương đó. Chức năng quản lý Nhà nước mà đội ngũ CBCC thực hiện không chỉ bao gồm tham mưu hoạch định chính sách cho nhà nước, mà còn thể hiện ở cả việc tổ chức hướng dẫn hoặc trực tiếp triển khai, thực hiện chế độ, chính sách, cơ chế; chỉ đạo hoặc trực tiếp thực hiện kiểm tra việc thực hiện, phát hiện các sai phạm để các cấp quản lý điều chỉnh, sửa đổi; tập hợp đánh giá hiệu quả và thanh tra xử lý sai phạm hoặc ngăn chặn các vi phạm pháp luật. 1.1.1.2. Đặc điểm của cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước Đội ngũ CBCC được tạo nên từ hai nguồn chính là bầu cử và tuyển dụng. Do các tổ chức hành chính nhà nước có cấu trúc thứ bậc, thực hiện các chức năng đa dạng, phức tạp nên đội ngũ CBCC trong các cơ quan hành chính có những đặc điểm cơ bản là: - CBCC là nhân tố chủ yếu, nhân tố hàng đầu đóng góp vào sự tồn tại, phát triển của cơ quan, tổ chức. Đồng thời họ chịu sự ràng buộc theo những nguyên tắc và khuôn khổ nhất định do tổ chức đặt ra; Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn 9 - CBCC mang tính Đảng, tính giai cấp rõ rệt và sản phẩm của họ là các quyết định quản lý; CBCC là những người được hưởng lương từ ngân sách nhà nước; là chủ thể của nền công vụ, là những người thực thi công vụ và được Nhà nước đảm bảo các điều kiện cần thiết, quyền lợi chính đáng để có khả năng và yên tâm thực thi công vụ; - Đội ngũ CBCC hoạt động mang tính chất ổn định, ít chịu biến động nhằm duy trì tính ổn định, liên tục của nền hành chính; họ được bảo hộ bằng quy định “biên chế nhà nước”. - CBCC được biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Đối với công chức trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của đơn vị sự nghiệp công lập thì lương được bảo đảm từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật. - CBCC phải có đủ trình độ chuyên môn phù hợp với ngạch, chức danh, chức vụ. Các vấn đề liên quan tới bổ nhiệm, tuyển dụng công chức vào các chức danh, chức vụ và bổ nhiệm vào các ngạch công chức quy định cụ thể ở chương IV – Luật Cán bộ, Công chức năm 2008. Những vấn đề này còn phụ thuộc vào quy định riêng đối với các chức danh, chức vụ khác nhau; cùng một chức danh, chức vụ nhưng thuộc các tổ chức, cơ quan, đơn vị khác nhau; cùng một chức danh, chức vụ thuộc cùng một loại tổ chức, cơ quan, đơn vị nhưng ở các cấp khác nhau 1.1.1.3. Phân loại cán bộ, công chức trong cơ quan hành chính nhà nước Trong hoạt động công vụ của Nhà nước, có thể phân loại công chức theo những cách khác nhau:  Theo đặc thù và tính chất công việc Nhằm phục vụ cho việc quy hoạch công chức, đáp ứng yêu cầu của các loại công việc, tạo ra sự cân đối trong việc sắp xếp và quản lý công chức, người ta phân công chức thành 4 loại: - Công chức lãnh đạo: là những công chức giữ cương vị chỉ huy trong điều hành công việc. Tùy theo tính chất công việc ở các vị trí khác nhau mà Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn