Tài liệu Nâng cao chất lượng cho vay tiêu dùng tại vpbank chi nhánh cầu giấy

Báo cáo tốt nghiệp Học viện Ngân hàng LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng em. Các số liệu trong báo cáo là trung thực, được lấy từ nguồn đáng tin cậy và từ báo cáo tổng kết về hoạt động hàng năm của Ngân hàng VPBank – Chi nhánh Cầu Giấy. Sinh viên Nguyễn Thị Giang Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp Học viện Ngân hàng DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT Viết tắt CBNV CV CVTD NHNN NHTM NQH NQHCVTD SME TMCP VNĐ VPBank Nguyên nghĩa Cán bộ nhân viên Cho vay Cho vay tiêu dùng Ngân hàng nhà nước Ngân hàng Thương mại Nợ quá hạn Nợ quá hạn cho vay tiêu dùng Doanh nghiệp vừa và nhỏ Thương mại cổ phần Việt Nam đồng Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ Sơ đồ 1: Sơ đồ CVTD trực tiếp...............................................................14 Sơ đồ 2: Sơ đồ CVTD gián tiếp..............................................................14 Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp Học viện Ngân hàng Bảng 2.1 - Tình hình huy động vốn từ năm 2010 đến năm 2012 của VPBank – Chi nhánh Cầu Giấy..............................................................36 Bảng 2.2 - Cơ cấu dư nợ tín dụng từ năm 2010 đến năm 2012.............37 Bảng 2.3: Doanh số cho vay tiêu dùng theo thời hạn.............................39 Bảng 2.4: Doanh số cho vay theo mục đích............................................40 Bảng 2.6: Dư nợ CVTD theo mục đích...................................................43 Bảng 2.7: Tỉ lệ nợ quá hạn cho vay tiêu dùng.........................................44 Bảng 2.8: Tỉ lệ NQHCVTD theo đối tượng............................................45 Bảng 2.9: Tỉ lệ NQHCVTD/ Tổng NQH................................................45 Bảng 2.10: Tỉ trọng lợi nhuận cho vay tiêu dùng....................................46 Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp Học viện Ngân hàng MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU...................................................................................................1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHẤT LƯỢNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI................................................4 1.1. Ngân hàng thương mại.............................................................................4 1.1.1. Khái niệm........................................................................................4 1.1.2. Vai trò của ngân hàng trong nền kinh tế.........................................4 1.1.3. Các hoạt động cơ bản của Ngân hàng thương mại..........................5 1.2. Cho vay tiêu dùng tại NHTM..................................................................8 1.2.1. Khái niệm và đặc diểm cho vay tiêu dùng(CVTD).........................8 1.2.2. Vai trò của CVTD.........................................................................11 1.2.3. Phân loại........................................................................................12 1.2.4. Quy trình cho vay tiêu dùng..........................................................15 1.3. Chất lượng cho vay tiêu dùng của ngân hàng thương mại.................17 1.3.1. Khái niệm......................................................................................17 1.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá.....................................................................18 1.4. Các nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng CVTD tại NHTM..................20 1.4.1. Nhân tố chủ quan...........................................................................21 1.4.2. Nhân tố khách quan.......................................................................25 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ CHẤT LƯỢNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI NGÂN HÀNG NGOÀI QUỐC DOANH – NGÂN HÀNG VPBANK CHI NHÁNH CẦU GIẤY...........................................................28 2.1. Tổng quan về VPBank – Chi nhánh Cầu Giấy....................................28 2.1.1. Lịch sử ra đời của VPBank và chi nhánh VPBank Cầu Giấy.......28 2.1.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của VPBank – Chi nhánh Cầu Giấy trong những năm gần đây...............................................................35 2.2. Thực trạng về chất lượng cho vay tiêu dùng tại VPBank – Chi nhánh Cầu Giấy.........................................................................................................38 Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp Học viện Ngân hàng 2.2.1. Doanh số cho vay tiêu dùng theo thời gian..................................39 2.2.2. Dư nợ cho vay tiêu dùng..............................................................41 2.2.3. Nợ quá hạn cho vay tiêu dùng.......................................................44 2.2.4. Tỷ trọng lợi nhuận hoạt động cho vay tiêu dùng...........................46 2.3. Đánh giá về chất lượng cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh...................47 2.3.1. Kết quả đạt được...........................................................................47 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân...............................................................48 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHO VAY TIÊU DÙNG TẠI VPBANK – CHI NHÁNH CẦU GIẤY........................53 3.1. Những thuận lợi, khó khăn của chi nhánh– định hướng phát triển của VPBank Cầu Giấy.................................................................................53 3.1.1. Thuận lợi.......................................................................................53 3.1.2. Khó khăn.......................................................................................53 3.1.3. Định hướng phát triển...................................................................54 3.2. Giải pháp nâng cao chất lượng cho vay tiêu dùng tại Chi nhánh......56 3.2.1. Nâng cao công tác quản lý, kiểm tra, kiểm soát nội bộ.................56 3.2.2. Thực hiện tốt các quy trình thẩm định tín dụng............................57 3.2.3. Phát triển công nghệ ngân hàng....................................................57 3.2.4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực............................................58 3.2.5. Hoàn thiện cơ chế chính sách, quy định........................................58 3.2.6. Phát triển sản phẩm CVTD...........................................................58 3.2.7. Tăng cường các biện pháp quảng cáo, tiếp thị..............................59 3.3. Một số kiến nghị......................................................................................59 3.3.1. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước........................................59 3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng VPBank..........................................60 KẾT LUẬN....................................................................................................62 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................63 Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 1 Học viện Ngân hàng LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân hàng là trung gian tài chính giữ một vai trò quan trọng đối với sự phát triển của nền kinh tế. Hiện nay, sự cạnh tranh trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng đã tạo cơ hội cho các NHTM Việt Nam phát triển và khẳng định mình, tuy nhiên cũng có không ít thách thức đặt ra đối với các ngân hàng. Nhận thức được điều này, các ngân hàng đã tìm hướng đi mới để phát triển bền vững, đó là chiến lược ngân hàng bán lẻ. Ngân hàng bán lẻ chủ yếu cung cấp các dịch vụ trực tiếp cho doanh nghiệp, hộ gia đình và các cá nhân, với quy mô các khoản giao dịch nhỏ. Thị trường của ngân hàng bán lẻ ở Việt Nam hiện nay là thị trường hiện hữu sinh lời chứ không còn ở dạng tiềm năng nữa. Được thành lập năm 1993, trải qua 20 năm tồn tại và phát triển, VPBank đã xây dựng cho mình một vị thế nhất định trong thị trường tài chính Việt Nam. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các cá nhân, hộ gia đình là đối tượng hướng tới của VPBank. Và thành công của VPBank chính là phát triển sản phẩm cho vay tiêu dùng. Hoạt động này đã đem lại nguồn thu nhập cao cho VPBank. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế hiện nay, sự cạnh tranh diễn ra vô cùng gay gắt, ngày càng nhiều tổ chức tài chính phát triển dich vụ này, vì vậy để có thể cạnh tranh với các tổ chức tín dụng khác VPBank cần có biện pháp nâng cao chất lượng dịch vụ cho vay tiêu dùng. Đề tài “Nâng cao chất lượng cho vay tiêu dùng tại VPBank Chi nhánh Cầu Giấy” được chọn làm đề tài cho báo cáo tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu - Vận dụng lý thuyết vào thực tiễn nhằm+ bổ sung và củng cố kiến thức đã học, học hỏi kinh nghiệm từ thực tế để chuẩn bị hành trang sự nghiệp cho tương lai. Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 2 Học viện Ngân hàng - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về cho vay tiêu dùng và chất lượng cho vay tiêu dùng. - Đánh giá thực trạng chất lượng cho vay tiêu dùng tại VPBank Cầu Giấy. Từ đó, đưa ra: 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thực trạng công tác cho vay tiêu dùng tại ngân hàng VPBank Chi nhánh Cầu Giấy. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Đề tài được tiến hành nghiên cứu tại ngân hàng VPBank chi nhánh Cầu Giấy - Phạm vi thời gian: Thời gian thực hiện đề tài từ ngày 01/03/2013 đến ngày 24/05/2013; số liệu công tác cho vay tiêu dùng tại chi nhánh được thu thập trong 3 năm (từ 2010 đến 2012). - Phạm vi nội dung: Đề tài chủ yếu nghiên cứu các vấn đề liên quan đến quá trình cho vay tiêu dùng tại chi nhánh Cầu Giấy của VPBank. 4. Phương pháp nghiên cứu Thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp … 5. Kết cấu Ngoài lời mở đầu, mục lục, báo cáo gồm ba chương sau: Chương 1: Tổng quan về chất lượng cho vay tiêu dùng của Ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng về chất lượng cho vay tiêu dùng tại VPBank Chi nhánh Cầu Giấy Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng cho vay tiêu dùng tại VPBank Chi nhánh Cầu Giấy Cuối cùng, em xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc và các anh chị phòng tín dụng ngân hàng VPBank Chi nhánh Cầu Giấy cùng sự dạy dỗ tận Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 3 Học viện Ngân hàng tình của các thầy cô trường Học viện Ngân hàng, đặc biệt là các thầy cô khoa Ngân hàng đã giúp đỡ, góp ý cho em trong quá trình thực hiện đề tài này. Mặc dù em đã có nhiều cố gắng song do điều kiện thời gian hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót, em mong nhận được sự đóng góp, giúp đỡ của thầy cô để báo cáo tốt nghiệp của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 4 Học viện Ngân hàng CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CHẤT LƯỢNG CHO VAY TIÊU DÙNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái niệm Ngân hàng là một loại hình tổ chức có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế nói chung và đối với từng cộng đồng địa phương nói riêng. Vậy mà vẫn có sự nhầm lẫn trong việc định nghĩa ngân hàng là gì? Rõ ràng, các ngân hàng có thể được định nghĩa qua chức năng mà chúng thực hiện trong nền kinh tế. vấn đề ở chỗ là không chỉ chức năng của ngân hàng đang thay đổi mà chức năng của các đối thủ cạnh tranh chính cũng không ngừng thay đổi. Thực tế là, rất nhiều tổ chức tài chính – bao gồm cả các công ty kinh doanh chứng khoán, công ty môi giới chứng khoán, quỹ tương hỗ và công ty bảo hiểm hàng đầu đều đang cố gắng cung cấp dịch vụ của ngân hàng. Ngược lại, ngân hàng cũng mở rộng phạm vi cung cấp dịch vụ, hướng về lĩnh vực bất động sản và môi giới chứng khoán, tham gia hoạt động bảo hiểm, đầu tư vào quỹ tương hỗ và thực hiện nhiều dịch vụ mới. Vậy ngân hàng được hiểu thế nào? Ngân hàng là các tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạnh nhất – đặc biệt là tín dụng, tiết kiệm, dịch vụ thanh toán và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kỳ một tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế. 1.1.2. Vai trò của ngân hàng trong nền kinh tế Trong khi nhiều người tin rằng các ngân hàng chỉ đóng một vai trò rất nhỏ trong nền kinh tế - nhận tiền gửi và cho vay – thì trên thực tế ngân hàng đã phải thực hiền nhiều vai trò mới để có thể duy trì khả năng cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu của xã hội. Ngân hàng có những vai trò cơ bản sau: Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 5 Học viện Ngân hàng  Vai trò trung gian: Chuyển các khoản tiết kiệm, chủ yếu từ hộ gia đình, thành các khoản tín dụng cho các tổ chức kinh doanh và các thành phần khác để đầu tư vào nhà cửa, thiết bị và các tài sản khác.  Vai trò thanh khoản: Thay mặt khách hàng thực hiện thanh toán cho việc mua hàng hóa và dịch vụ.  Vai trò người bảo lãnh: Cam kết trả nợ cho khách hàng khi khách hàng mất khả năng thanh toán.  Vai trò đại lý: Thay mặt khách hàng quản lý và bảo vệ tài sản của họ, phát hành hoặc chuộc lại chứng khoán.  Vai trò thực hiện chính sách: Thực hiện các chính sách kinh tế của Chính phủ, góp phần điều tiết sự tăng trưởng kinh tế và theo đuổi các mục tiêu xã hội. 1.1.3. Các hoạt động cơ bản của Ngân hàng thương mại 1.1.3.1. Hoạt động huy động vốn Hoạt động huy động vốn chiếm vị trí quan trọng trong các hoạt động của ngân hàng. Ngân hàng huy động vốn chủ yếu dưới hình thức nhận tiền gửi. Khi một ngân hàng bắt đầu hoạt động, nghiệp vụ đầu tiên là mở các tài khoản tiền gửi để giữ hộ và thanh toán hộ cho khách hàng, bằng cách đó ngân hàng huy động tiền của các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội và của dân cư. Để gia tăng nguồn tiền gửi trong môi trường cạnh tranh và để có được nguồn tiền có chất lượng ngày càng cao, các ngân hàng đã đưa ra và thực hiện nhiều hình thức huy động vốn khác nhau. Bao gồm: tiền gửi thanh toán, tiền gửi có kỳ hạn của doanh nghiệp và các tổ chức xã hội, tiền gửi tiết kiệm của dân cư, tiền gửi của các ngân hàng khác. Mỗi loại tiền gửi có đặc điểm khác nhau phù hợp với từng đối tượng khác nhau. Hoạt động huy động vốn của Ngân hàng còn được thực hiện bằng việc phát hành các loại giấy tờ có giá, hoặc đi vay các tổ chức tín dụng khác. Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 6 Học viện Ngân hàng 1.1.3.2. Hoạt động sử dụng vốn của NHTM Hoạt động ngân quỹ: Là hoạt động đảm bảo khả năng chi trả thanh toán thường xuyên của ngân hàng.Nguồn đảm bảo cho khả năng này là những tài sản có tính lỏng cao. Hoạt động đầu tư: Ngân hàng có thể tham gia vào các hoạt động đầu tư trên thị trường chứng khoán, góp vốn liên doanh liên kết nhằm sinh lợi và phân tán rủi ro. Hoạt động tín dụng: Tín dụng là loại tài sản chiếm tỷ trọng lớn nhất ở phần lớn các ngân hàng thương mại, phản ánh hoạt động đặc trưng của ngân hàng. Hoạt động tín dụng là hoạt động truyền thống và chủ yếu tạo ra lợi nhuận cho ngân hàng. Hoạt động này bao gồm: - Cho vay: là việc ngân hàng đưa tiền cho khách hàng với cam kết khách hàng phải hoàn trả cả gốc và lãi trong khoảng thời gian xác định. Cho vay là tài sản lớn nhất trong khoản mục tín dụng. cho vay thường được định lượng theo hai chỉ tiêu là doanh số cho vay và dư nợ cuối kỳ. Hoạt động cho vay đem lại một tỷ lệ sinh lời cao nhất nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nhất trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Các loại hình cho vay bao gồm cho vay thương mại, cho vay tiêu dùng và tài trợ cho dự án. Để đảm bảo cho khoản vay của ngân hàng sinh lãi và an toàn thì khi cho vay Ngân hàng cần tuân thủ theo đúng các nguyên tắc tín dụng. Đó là: Thứ nhất, khách hàng phải sử dụng món vay đúng mục đích. Mục đích này được ngân hàng xem xét trước khi cho vay để đảm bảo tính an toàn của vốn và khả năng thu lãi khách hàng. Ngân hàng không cho vay vốn để sử dụng vào mục đích kinh doanh pháp luật cấm. Khách hàng phải có mục đích rõ ràng và có tính khả thi, tức vốn đó khách hàng sử dụng vào kinh doanh phải tạo ra lợi nhuận và có khả năng trả nợ ngân hàng. Sau khi nhận vốn vay, Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 7 Học viện Ngân hàng ngân hàng cần đảm bảo khách hàng phải sử dụng đúng mục đích đã cam kết tránh tình trạng khách hàng sử dụng sai mục đích. Thứ hai, khách hàng phải trả gốc và lãi theo đúng hạn quy định. Đây là nguyên tắc rất quan trọng quyết định sự tồn tại và phát triển của một ngân hàng. Nguồn mà ngân hàng có được để tiến hành cho khách hàng vay chủ yếu là nguồn vốn huy động được, khi huy động thế ngân hàng phải tiến hành trả lãi và tất toán cho khách hàng khi đến hạn. Nguyên tắc này đảm bảo cho các hoạt động của ngân hàng được duy trì và phát triển trên cơ sở lợi nhuận thu được từ khách hàng cho vay. Thứ ba, ngân hàng tài trợ cho khách hàng dựa trên phương án vay có hiệu quả. Điều này một mặt giúp khách hàng có thể tạo ra lợi nhuận, một mặt có thể đảm bảo cho ngân hàng thu được nợ gốc và lãi đúng hạn góp phần vào quá trình phát triển của ngân hàng. Ngoài ra, các ngân hàng khi cho vay vốn còn yêu cầu khách hàng phải có tài sản đảm bảo. Tài sản đảm bảo có thể là động sản, bất động sản hoặc là giấy tờ có giá khác, nó được coi như nguồn trả nợ thứ hai của khách hàng đối với ngân hàng. Khi khách hàng không có khả năng trả nợ cho ngân hàng thì các ngân hàng có thể thu hồi nợ bằng việc phát mại tài sản đảm bảo đó. - Chiết khấu thương phiếu: Là việc ngân hàng ứng trước cho khách hàng một khoản tiền bàng mệnh giá thương phiếu trừ đi lãi suất chiết khấu và hoa hồng phí, đổi lại ngân hàng sẽ được sở hữu một thương phiếu chưa hết hạn ( hoặc một giấy nợ). khi thương phiếu hết hạn thì ngân hàng sẽ tiến hành đi thu nợ thương phiếu. - Cho thuê: Là hoạt động tín dụng trung và dài hạn, theo đó ngân hàng sẽ bỏ tiền mau tài sản để cho khách hàng thuê theo những thỏa thuận nhất định. Sau thời gian thuê, khách hàng sẽ phải trả cả gốc và lãi cho ngân hàng, hợp đồng cho thuê thường yêu cầu khách hàng phải trả tới hơn 2/3 gá trị của Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 8 Học viện Ngân hàng tài sản cho thuê. Cuối hợp đồng thuê, khách hàng có thể mua lại tài sản thuê nếu muốn. - Bảo lãnh: Là việc ngân hàng cam kết thực hiện các nghĩa vụ tài chính hộ khách hàng của mình. Mặc dù không phải xuất tiền ra song ngân hàng đã cho khách hàng sử dụng uy tín của mình để thu lợi. Trong thời gian gần đây, nghiệp vụ bảo lãnh ngày càng đa dạng và phát triển mạnh. Ngân hàng thường bảo lãnh cho khách hàng mua chịu hàng hóa trang thiết bị, phát hành chứng khoán, vay vốn của tổ chức tín dụng khác… 1.1.3.3. Hoạt động dịch vụ khác Ngoài các hoạt động chủ yếu trên, ngân hàng còn cung cấp một số các loại hình dịch vụ như Dịch vụ mua bán ngoại tệ, Dịch vụ bảo quản vật có giá, cung cấp dịch vụ ủy thác và tư vấn, cung cấp dịch vụ môi giới và đàu tư chứng khoán, cung cấp dịch vụ bảo hiểm,cung cấp các dịch vụ đại lý… Thông qua các dịch vụ này ngân hàng sẽ có một khoản lợi nhuận nhờ việc thu phí dịch vụ của khách hàng.Ngày nay, bên cạnh các hoạt động truyền thống, những loại hình dịch vụ này đang dần chiếm tỷ trọng lớn, và được chú trọng trong hoạt động của ngân hàng. 1.2. Cho vay tiêu dùng tại NHTM 1.2.1. Khái niệm và đặc diểm cho vay tiêu dùng(CVTD) 1.2.1.1. Khái niệm Trong lịch sử hầu hết các ngân hàng không tích cực cho vay đối với các cá nhân và hộ gia đình bởi vì họ tin rằng các khoản CVTD nói chung có quy mô rất nhỏ với rủi ro vỡ nợ tương đối cao, do đó làm cho chúng trở nên có mức sinh lời thấp. Nhưng khi nền kinh tế phát triển hơn, sự cạnh tranh khốc liệt trong việc giành giật tiền gửi và cho vay đã buộc các ngân hàng phải hướng tới người tiêu dùng như là một khách hàng trung thành tiềm năng. Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 9 Học viện Ngân hàng Nguồn gốc của CVTD được bắt đầu từ các hãng bán lẻ với hình thức chủ yếu là bán trả góp. Một số hãng phải vay ngân hàng để bù đắp vốn lưu động cho sản xuất kinh doanh. Các ngân hàng CVTD giúp cá nhân có thể mua được tài sản như: nhà cửa, phương tiện đi lại, phương tiện vận chuyển …giúp cuộc sống cuộc họ ngày càng tốt hơn. CVTD được các ngân hàng triển khai khá sớm, và cho đến nay cũng đạt được những thành tựu nhất định cả về quy mô và chất lượng. Và với đặc tính là sản phẩm hiện đại phù hợp với xu thế phát triển của xã hội, CVTD là một trong những sản phẩm có tác dụng nâng cao tính cạnh tranh giữa các ngân hàng, thúc đẩy sự phát triển của ngân hàng. Như vậy cho vay tiêu dùng là gì? Để có được định nghĩa chính xác về cho vay tiêu dùng chúng ta cần biết được đối tượng cho vay tiêu dùng, cơ chế cho vay, hay nói tóm lại là mục đích của cho vay tiêu dùng là gì? CVTD được hiểu đơn giản là cho vay để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của cá nhân và hộ gia đình. Đối tượng ở đây là các đơn vị cá thể nhỏ trong xã hội. CVTD là khoản vay nhằm tài trợ cho nhu cầu chi tiêu của cá nhân và hộ gia đình. Ngân hàng chuyển tiền trực tiếp cho khách hàng sử dụng theo mục đích tiêu dùng của mình khi đáp ứng đầy đủ các quy định của ngân hàng đề ra. Các khoản vay đó là nguồn tài chính quan trọng giúp cho người tiêu dùng trang trải nhu cầu cuộc sống trước khi họ có khả năng tài chính để thụ hưởng. 1.2.1.2. Đặc điểm của cho vay tiêu dùng Khác với cho vay kinh doanh, mục đích của cho vay tiêu dùng là xuất phát từ nhu cầu cá nhân, hộ gia đình, nguồn trả nợ là thu nhập cố định của họ, độc lập với khoản vay. Vì vậy cần nắm được những đặc điểm đó để có những biện pháp hạn chế, phòng ngừa rủi ro trong quá trình cho vay. Đặc biệt, đối với cán bộ tín dụng cần nắm rõ đặc điểm của CVTD để xem xét quyết định một khoản vay. Cho vay tiêu dùng có một số đặc điểm sau đây: Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 10 Học viện Ngân hàng Thứ nhất: Số lượng món vay nhiều nhưng giá trị khoản vay nhỏ Các khoản CVTD thường có giá trị nhỏ. Khách hàng khi tìm đến ngân hàng thường có nhu cầu vốn không lớn. Điều này có thể giải thích là do giá trị của hàng hóa dịch vụ mà khách hàng có nhu cầu đó là không quá đắt đỏ, hoặc khách hàng vay vốn đã có sự tích lũy vốn từ trước đối với tài sản có giá trị lớn, họ tìm đến ngân hàng với mục đích hỗ trợ cho hoạt động tiêu dùng của họ. Tuy món vay có giá trị nhỏ nhưng số lượng lại nhiều. Đó là do xã hội phát triển, người tiêu dùng sẽ vay nhiều hơn để đáp ứng nhu cầu của bản thân cũng như của gia đình đồng thời đáp ứng các kế hoạch chi tiêu trên cơ sở kỳ vọng các khoản thu nhập trong tương lai. Vì vậy số lượng khách hàng đến ngân hàng vay vốn là rất đông, khiến tổng quy mô cho vay là rất lớn. Thứ hai: CVTD có tính rủi ro hơn so với cho vay sản xuất kinh doanh Khi cho vay hoạt động sản xuất kinh doanh, NH thẩm định cho vay và khả năng trả nợ của khách hàng ngân hàng có thể căn cứ vào phương án kinh doanh, vào bảng báo cáo kết quả kinh doanh … để quyết định cho vay hay không, để giảm rủi ro của các khoản vay. Đối với CVTD, thẩm định khả năng trả nợ của khách hàng ngân hàng chỉ có thể căn cứ vào nguồn thu nhập trong tương lai của khách hàng. Bất kỳ bất trắc hay sự cố gì xảy ra đối với khách hàng như ốm đau bệnh tận, công việc không ổn định … cũng đều ảnh hưởng tới khả năng thu hồi nợ của ngân hàng. Hơn nữa, những thông tin về khách hàng là những thông tin cá nhân thường hay được giấu kín làm cho việc thẩm định của ngân hàng là rất khó khăn. Do vậy, cho vay tiêu dùng thường co rủi ro hơn trong các khoản vay của NHTM. Thứ ba: Mang lại thu nhập lớn cho ngân hàng Bất kỳ hoạt động kinh doanh, đầu tư nào cũng được thực hiện trên mối quan hệ giữa rủi ro và lợi nhuận. Rủi ro càng cao thì lợi nhuận kỳ vọng đạt được càng lớn. Đối với ngân hàng cũng vậy, hoạt động cho vay tiêu dùng co mức độ rủi ro cao hơn các khoản cho vay khác, vì thế nó sẽ kỳ vọng mang lại Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 11 Học viện Ngân hàng lợi nhuận cao cho ngân hàng. Với việc cho vay với lãi suất cao, cùng với số lượng các khoản cho vay nhiều lợi nhuận ngân hàng thu nhập cao. Thứ tư: Nhạy cảm và phụ thuộc vào chu kỳ của nền kinh tế Hoạt động CVTD chịu ảnh hưởng rất lớn từ tình trạng sức khỏe của nền kinh tế. Khi nền kinh tế ổn định và phát triển, thu nhập người dân là cao ở mức ổn định, thì nhu cầu về tiêu dùng của người dân tăng lên. Và ngươc lại, kinh tế suy thoái thu nhập của các cá nhân và hộ gia đình sẽ giảm đi, mọi người sẽ e dè trong việc chi tiêu. Do đó hoạt động cho vay tiêu dùng của ngân hàng vì thế mà kém phát triển. Vì vậy, có thể nói tình hình phát triển kinh tế là một trong những yếu tố thúc đẩy cho vay tiêu dùng. 1.2.2. Vai trò của CVTD 1.2.2.1. Đối với ngân hàng NHTM là tổ chức tài chính trung gian thực hiện hoạt động là huy động vốn trong dân cư và của các tổ chức xã hội để thực hiện cho vay. Hoạt động cho vay là hoạt động chiếm tỷ trọng lớn trong việc sử dụng vốn của ngân hàng, và nó phải đảm bảo đem lại lợi nhuận có thể bù đắp được những chi phí mà ngân hàng phải bỏ ra như: tiền trả lãi để huy động vốn, tiền lương công nhân viên,các chi phí hoạt động cố định … và tạo ra một khoản sinh lời cần thiết để hoạt động của ngân hàng có thể tăng trưởng. Các khoản vay tiêu dùng rất phát triển với số lượng các món vay lớn, lãi suất cao do đó đem lại nguồn thu nhập lớn cho ngân hàng đồng thời nó cũng phân tán rủi ro trong hoạt động tín dụng của ngân hàng. Phát triển cho vay tiêu dùng giúp ngân hàng có thể quảng bá hình ảnh của mình, thông qua khách hàng có thể giới thiệu được các sản phẩm của mình tới đông đảo quần chúng dân cư, từ đó nâng cao vị thế của ngân hàng, nâng cao được tính cạnh tranh. Cho vay tiêu dùng giúp ngân hàng nâng cao được hiệu quả sử dụng vốn, mở rộng thêm mối quan hệ với khách hàng, cung cấp thêm nhiều sản phẩm dịch vụ mới làm tăng thu nhập Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 12 Học viện Ngân hàng cho ngân hàng. Nếu một khách hàng đã sử dụng một sản phẩm nào đó của một ngân hàng, thấy hài lòng họ hoàn toàn có thể sử dụng tiếp những sản phẩm, dịch vụ khác của ngân hàng đó một khi có nhu cầu. 1.2.2.2. Đối với khách hàng Nhờ có hoạt động CVTD đó mà họ được hưởng những điều kiện sống tốt hơn, được hưởng cuộc sống tốt hơn nhờ những tiện ích trước khi tích lũy đủ tiền mặt và đặc biệt quan trọng hơn nó rất cần cho những trường hợp khi các cá nhân có chi tiêu có tính đột xuất, cấp bách như nhu cầu chi tiêu cho giáo dục và y tế. Chính hoạt động CVTD đã giúp cho người dân có cuộc sống ấm lo, đầy đủ hơn, nâng cao mức sống toàn xã hội. 1.2.2.3. Đối với nền kinh tế CVTD là đòn bẩy quan trọng kích cầu nền kinh tế, tức là làm cho chi tiêu của dân cư tăng lên, nhu cầu về hàng hóa, dịch vụ phục vụ cho sinh hoạt cũng tăng lên. Khi đó kích thích sản xuất phát triển, tạo việc làm và nguồn thu nhập cho người lao động góp phần xóa đói giảm nghèo, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. CVTD cung cấp tài chính, trang trải các nhu cầu tiêu dùng góp phần nâng cao đời sống dân cư, người tiêu dùng được thỏa mãn nhu cầu vật chất và tinh thần góp phần làm cho xã hội phát triển lành mạnh. Nhờ cho vay tiêu dùng các doanh nghiệp đã đẩy nhanh tốc độ tiêu thụ hàng hóa, ngân hàng rút ngắn khoảng thời gian lưu thông, tăng khả năng trữ hàng, đồng thời tạo diều kiện thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. 1.2.3. Phân loại Có rất nhiều các tiêu chí khác nhau để phân loại CVTD thành các hình thức khác nhau. Mỗi cách phân loại cho ta những cách nhìn khác nhau về CVTD giúp ta có cái nhìn tổng thể, toàn diện nhất về CVTD. Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 13 Học viện Ngân hàng 1.2.3.1. Căn cứ vào loại tài sản được đảm bảo Căn cứ vào loại tài sản được đảm bảo có 3 loại là:  Cho vay tiêu dùng thế chấp lương, thu nhập: là loại cho vay mà đối tượng khách hàng có việc làm tương đối ổn định ở một mức nào đó phù hợp với quy định của ngân hàng. Số tiền được vay sẽ quyết định dựa trên nhu cầu, mức thu nhập thường xuyên của khách hàng và mức cho vay tối đa của ngân hàng. Trước khi thực hiện hợp đồng cho vay ngân hàng phải cần khách hàng kê khai đẩy đủ các khoản thu nhập, tiền lương … của mình.  Cho vay cầm cố: Đây là hình thức mà ngân hàng cho khách hàng vay để thực hiện mục đích tiêu dùng của họ theo đó khách hàng phải chuyển quyền kiểm soát tài sản cho ngân hàng. Để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng, tài sản cầm cố và số lượng tiền vay sẽ được căn cứ thực hiện theo quy định văn bản pháp luật điều chỉnh và theo quy định ngân hàng.  Cho vay có đảm bảo tài sản bằng tài sản hình thành từ tiền vay của ngân hàng. Đây là hình thức cho vay áp dụng đối với khách hàng có nhu cầu vay để mua những tài sản lớn phục vụ mục đích tiêu dùng của họ. Số tiền mà ngân hàng cho vay phụ thuộc vào khả năng tài chính và khả năng trả nợ của khách hàng. Thông thường ngân hàng cho vay với mức 50% - 60% giá trị tài sản mua sắm. 1.2.3.2. Căn cứ vào phương thức trả nợ của khách hàng Căn cứ vào phương thức trả nợ của khách hàng có 2 loại:  Cho vay trả góp: là loại cho vay trong đó khách hàng tiến hành trả nợ cho ngân hàng làm nhiều lần theo định kỳ đã thỏa thuận bằng việc thanh toán cho ngân hàng một phần nợ gốc và lãi vay. Do nguồn trả nợ của khách hàng là thu nhập hàng tháng nên hình thức cho vay này rất phù hợp và mang lại hiệu quả cao. Hình thức này được các ngân hàng áp dụng rộng rãi vào các khoản vay có mục đích như: mua sắm nhà của, mua các phương tiện đi lại … Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp  14 Học viện Ngân hàng Cho vay phi trả góp: là phương thức cho vay tiêu dùng mà trong đó khách hàng chỉ thanh toán cho ngân hàng một lần khi đến hạn, còn tiền lãi khách hàng phải trả hàng tháng với lãi suất cố định trong suốt kỳ hạn vay. Phương thức này thường áp dụng với các khoản vay nhỏ và ngắn hạn. 1.2.3.3. Căn cứ vào phương thức cho vay Căn cứ vào phương thức cho vay có 2 loại:  Cho vay trực tiếp: là các khoản cho vay trong đó ngân hàng trực tiếp tiếp xúc và cho khách hàng vay vốn, đồng thời cũng trực tiếp thu nợ từ người vay mà không thông qua yếu tố trung gian Sơ đồ 1: Sơ đồ CVTD trực tiếp NGÂN HÀNG CÔNG TY BÁN LẺ NGƯỜI TIÊU DÙNG  Cho vay gián tiếp: là loại cho vay trong đó ngân hàng thực hiện việc cấp vốn cho khách hàng thông qua trung gian là các hãng bán lẻ. Trong trường hợp này, khách hàng cũng không trực tiếp trả nợ cho ngân hàng. Sơ đồ 2: Sơ đồ CVTD gián tiếp NGÂN HÀNG CÔNG TY BÁN LẺ NGƯỜI TIÊU DÙNG Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12 Báo cáo tốt nghiệp 15 Học viện Ngân hàng 1.2.3.4. Căn cứ vào mục đích khoản vay Căn cứ vào mục đích khoản vay có 2 loại:  Cho vay tiêu dùng cư trú: là các khoản cho vay nhằm đáp ứng nhu cầu mua sắm, xây dựng hoặc cải tạo nhà ở của khách hàng là cá nhân hoặc hộ gia đình.  Cho vay tiêu dùng phi cư trú: là các khoản cho vay với mục đích trang trải cho các khoản mua sắm các phương tiện đi lại, đồ dùng gia đình, chi phí học hành giải trí, du lịch … 1.2.4. Quy trình cho vay tiêu dùng Bước 1: Tiếp xúc khách hàng Đây là bước đầu tiên của quy tình tín dụng, ấn tượng đầu tiên của khách hàng với ngân hàng là một điều rất quan trọng nó góp phần tạo ra uy tín của ngân hàng trong tâm trí khách hàng. Trong quá trình tiếp xúc nhân viên ngân hàng phải tiến hành giới thiệu các dịch vụ của ngân hàng và tìm hiểu nhu cầu của khách hàng: khách hàng đến vay vốn để làm gì? Thời hạn vay? Năng lực pháp lý cũng như năng lực tài chính của khách hàng. Sau đó đối chiếu với các quy định hiện hành của ngân hàng xem có phù hợp không? Nếu phù hợp thì nhân viên phải giới thiệu cho khách hàng những thủ tục cần thiết để vay vốn. Đồng thời, tiến hành tiếp nhận hồ sơ khách hàng gồm: bản sao chứng minh thư nhân dân, sổ hộ khẩu, phương án tài trợ… Bước2: Tiến hành thẩm định hồ sơ khách hàng Đây là bước quan trọng thứ hai trong quy trình cho vay, tuy nhiên, nó đóng vai trò có tính quyết định đến rủi ro ngân hàng. Một khi quy trình này không được chú trọng, rủi ro xảy ra cho ngân hàng là không thể tránh khỏi. Vì vậy, nhân viên tín dụng cần nghiên cứu kỹ hồ sơ của khách hàng thông qua nhiều cách: có thể thu nhập thông tin từ các nguồn khác nhau như: từ báo cáo tài chính của khách hàng, từ các bạn hàng hay là từ các khách hàng khác ngân hàng từng quan hệ… Trên cơ sở xem xét hồ sơ khách hàng tiến hành thẩm Nguyễn Thị Giang Lớp NHC – K12