PHÒNG GD&ĐT SÔNG LÔ
TRƯỜNG TIỂU HỌC HẢI LỰU A
BÁO CÁO KẾT QUẢ
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
CẤP: CƠ SỞ
; TỈNH:
Tên sáng kiến kinh nghiệm: “Một số giải pháp nhằm nâng cao
chất lượng dạy học phân môn Học hát ở Trường Tiểu học Hải Lựu A”
- MÔN/NHÓM MÔN: ÂM NHẠC
- TỔ BỘ MÔN: TỔ 1+2+3
- MÃ: 13
- NGƯỜI THỰC HIỆN: NGUYỄN VĂN THẾ
- ĐIỆN THOẠI: 0986219985
- EMAIL:
[email protected]
Hải Lựu, năm 2014
0
MỤC LỤC
MỤC
NỘI DUNG
PHẦN MỞ ĐẦU
1
TRANG
I
II
III
IV
V
VI
VII
Lý do chọn đề tài
Mục đích nghiên cứu.
Bản chất của việc nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu.
Giới hạn về không gian của đối tượng nghiên cứu
Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương I: Vấn đề dạy học Âm nhạc cho học sinh
tiểu học trong giai đoạn hiện nay.
Vị trí, vai trò của môn Âm nhạc trong trường Tiểu học.
Nhiệm vụ của việc giảng dạy môn Âm nhạc.
Chương II: Thực trạng của việc hướng dẫn học
sinh học hát ở nhà trường hiện nay.
Thực trạng chung.
Thực trạng ở trường Tiểu học Hải Lựu A.
Chương III: Những giải pháp đổi mới trong việc sử
dụng đồ dùng, thiết bị dạy học môn Âm nhạc nhằm
nâng cao hiệu quả chất lượng giờ dạy.
Cơ sở để xác lập biện pháp.
Biện pháp đổi mới
Kết quả thực hiện
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận.
Những kiến nghị, đề xuất
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1
1
2
2
2
2
2
3
3
I
II
I
II
I
II
III
I
II
3
3
4
4
4
6
6
6
16
17
17
18
21
25
BẢNG KÍ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT
STT
1
2
3
4
5
6
Kí hiệu
NXB
SGK
SGV
PPDH
THCS
TĐN
Nội dung thực hiện
Nhà xuất bản
Sách giáo khoa
Sách giáo viên
Phương pháp dạy học
Trung học cơ sở
Tập đọc nhạc
A – PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài.
Ghi chú
Thế kỷ XXI, thế kỷ của khoa học và công nghệ với bao điều kỳ diệu đang
chờ đón con người phát hiện và khám phá. Để tạo được nhiều thành tựu rực rỡ
cho thế kỷ này chúng ta cần phải có thật nhiều tài năng trẻ tạo thành những mũi
xung kích nắm bắt và phát triển các thành tựu khoa học kỹ thuật. Muốn vậy sản
phẩm của giáo dục là thế hệ trẻ có đủ đức, tài, năng động sáng tạo, phải phát
triển hài hòa cả về “Đức – Trí – Thể - Mĩ”.
Hiện nay Việt Nam là một đất nước đang phát triển đi lên về mọi mặt.
Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội theo cơ chế thị trường đòi hỏi làm nảy
sinh nhiều loại hình, phương thức giáo dục mới trong môi trường phát triển mới.
Giảng dạy Âm nhạc trong trường phổ thông chính là dành cho trẻ quyền
được “Phát triển tối đa nhân cách, tài năng, thể chất, tâm hồn và tinh thần”
(Điều 29 – công ước Quốc tế). Dạy học âm nhạc cũng là một trong những
phương tiện hữu hiệu nhất để đưa vào ý thức học sinh một cách tích cực, sâu sắc
và có mục đích rèn luyện hoạt động âm nhạc.
Nhiều nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục học đã khẳng định vị trí và
vai trò của âm nhạc trong đời sống xã hội, đặc biệt là đối với việc nâng cao nhận
thức, phát triển nhân cách con người. Nghệ thuật âm nhạc ngoài khả năng đem
lại niềm vui, sự sảng khoái và nguồn nghị lực cho con người trong cuộc sống
còn có tác dụng thức tỉnh tình cảm của họ qua những cung bậc hết sức tinh tế.
Âm nhạc trong trường Tiểu học là một nhu cầu trong đời sống tinh thần
của trẻ. Trẻ được ca hát là được tự hoạt động để nhận thức thế giới xung quanh
và bản thân mình. Những hình tượng âm thanh của bài hát, bản nhạc tác động
vào cảm xúc của các em, giúp cho việc phát triển trí tuệ, óc tưởng tượng và có
tác dụng giáo dục tình cảm, đạo đức rất tốt.
Qua các bài học các em được nghe hát, nghe nhạc, được tập hát, được biết một
số kiến thức phổ thông về âm nhạc.
Tất cả những cái đó sẽ tạo thành một trình độ văn hoá âm nhạc tối thiểu
để góp phần vào các môn học khác để giáo dục nhân cách, làm cho các nội dung
học tập ở nhà trường phổ thông mà đặc biệt là trong nhà trường Tiểu học có tính
toàn diện, làm thăng bằng, hài hoà các hoạt động của trẻ em. Qua đây phát hiện
và bồi dưỡng những mầm non tương lai của nghệ thuật.
Hiểu được vấn đề đó, là một giáo viên giảng dạy bộ môn Âm nhạc, trong
những năm qua tôi không khỏi suy nghĩ làm sao để có phương pháp dạy tốt và
đạt hiệu quả cao để cung cấp cho các em những vốn hiểu biết về âm nhạc góp
phần phát triển năng lực và nhân cách học sinh. Đó chính là lí do đưa tôi đến với
sáng kiến kinh nghiệm : “Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học
phân môn Học hát ở Trường Tiểu học Hải Lựu A”
II. Mục đích nghiên cứu:
- Nắm được khả năng tiếp thu của học sinh khi áp dụng phương pháp mới
vào giảng dạy.
- Tìm tòi, nghiên cứu, tìm ra các phương pháp, cách giảng dạy nhằm lôi
cuốn học sinh, giúp học sinh học thuộc, hát đúng và biết trình bày một cách chủ
động, sáng tạo trong bất kì bài hát nào.
- Phân tích các ưu – nhược điểm trong các tiết dạy.
1
- Đề xuất các biện pháp tích cực để nâng cao chất lượng giảng dạy bộ
môn âm nhạc trong nhà trường Tiểu học .
III. Bản chất của việc nghiên cứu.
- Tìm ra những giải pháp, những phương pháp sử dụng thiết bị dạy học
cũng như các hình thức giảng dạy trong bộ môn Âm nhạc nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục âm nhạc trong nhà trường Tiểu học Hải Lựu A – xã Hải Lựu huyện Sông Lô – tỉnh Vĩnh Phúc.
- Qua quá trình nghiên cứu, giúp ta thấy được những ưu – nhược điểm
còn tồn tại qua đó có biện pháp đổi mới kịp thời hợp lí, làm cho học sinh thấy
hứng thú, say mê với môn học đặc biệt là khi được học một bài hát mới.
IV. Đối tượng nghiên cứu.
- Học sinh tất cả các khối lớp trong trường.
- Nội dung chương trình, tài liệu SGK, giáo trình Âm nhạc các khối lớp.
V. Phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp liên ngành.
- Nhóm phương háp lý luận: Tôi đã đọc và hiểu các tài liệu, văn kiện đại
hội Đảng, Luật giáo dục, Điều lệ trường Tiểu học, nhiệm vụ năm học.
- Nhóm nghiên cứu phương pháp thực tế:
+ Phương pháp trình bày tác phẩm.
+ Phương pháp thực hành, luyện tập.
+ Phương pháp dùng lời ( còn gọi là thuyết trình, diễn giảng).
+ Phương pháp trực quan (Là việc sử dụng các phương tiện dạy học
như nhạc cụ, băng đĩa nhạc, tranh ảnh….trong giờ lên lớp khiến cho
những khái niệm trừu tượng trở nên rõ ràng cụ thể..
+ Phương pháp kiểm tra - đánh giá.
Trong các PPDH, không có PPDH nào là vạn năng, do đó giáo viên phải khéo
léo phối kết hợp các PPDH trong giảng dạy để phát huy tính tích cực của học
sinh trong học tập. Việc phối hợp các phương pháp trong giờ dạy để đạt hiệu
quả, giáo viên cần lưu ý một số điều sau:
+ Phương pháp phải tương ứng với nội dung.
+ Phải nắm vững nội dung của bài (Nếu cần có thể bổ sung vào
SGK những tư liệu cần thiết nhằm làm phong phú cho bài học – tránh lan man,
quá tải, thiếu trọng tâm).
- Giáo viên phải biết luôn tự đặt ra câu hỏi và trả lời (Bài dùng phương
pháp nào, trực quan nên dùng cái gì, dùng chỗ nào, dùng trong bao lâu?…..)
VI. Giới hạn về không gian của đối tượng nghiên cứu.
Trường Tiểu học Hải Lựu A, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.
VII. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu.
Thông quá quá trình thực tiễn giảng dạy từ khi về nhận công tác ở
trường, cũng như nắm bắt được thực tế giảng dạy của các trường bạn khác và
nhận thấy rằng kết quả thu được chưa cao. Tôi đã lên kế hoạch xây dựng đề tài
nghiên cứu về việc dạy phân môn “Học hát” của bộ môn Âm nhạc của trường
tôi trong năm học 2013 – 2014. Cụ thể là bắt đầu từ tháng 8/2013 đến tháng
4/2014.
B – NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
2
Chương I : Vấn đề dạy học Âm nhạc cho học sinh tiểu học trong giai đoạn
hiện nay:
I. Vị trí, vai trò của môn Âm nhạc trong trường Tiểu học.
Âm nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện
nhiệm vụ giáo dục. Chính vì vậy trong chương trình giáo dục thế hệ trẻ, giáo dục
âm nhạc được coi là một trong những nội dung quan trọng của lứa tuổi học sinh.
Hoạt động âm nhạc có những nét đặc trưng riêng, các em được học nhạc được
tham gia vào các hoạt động phong phú hơn như : Nghe nhạc, đọc nhạc, chép
nhạc, gõ đệm, trò chơi âm nhạc vì vậy hiệu quả giáo dục phụ thuộc vào năng lực
tổ chức và hoạt động của thầy.
II. Nhiệm vụ của việc giảng dạy môn Âm nhạc.
Nhiệm vụ dạy nhạc trong nhà trường là nhằm đưa âm nhạc đến với trẻ
thơ, là điều kiện ban đầu trẻ cảm thụ âm nhạc hiểu biết nghệ thuật, đó chính là
những mắt xích đầu tiên quan trọng nhất, để khơi dạy ở trẻ những cảm xúc với
âm nhạc và còn giữ mãi trong tâm hồn trẻ suốt cuộc đời, song quá trình giáo dục
âm nhạc là một quá trình phức tạp gồm nhiều giai đoạn và liên tục cùng với quá
trình đào tạo con người xuất phát từ nhân cách phát triển toàn diện của trẻ, căn
cứ vào đặc điểm của môn nghệ thuật âm nhạc và trên cơ sở lứa tuổi của trẻ mà
nhiệm vụ giáo dục âm nhạc của trẻ bao gồm:
- Cung cấp những kiến thức Âm nhạc phù hợp với lứa tuổi về học hát,
phát triển khả năng Âm nhạc, bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, đất nước, con
người, đem lại niềm vui, tinh thần lạc quan, mạnh dạn và sự tự tin cho học sinh.
- Giáo dục âm nhạc bằng phát triển năng lực cảm thụ tai nghe thông qua
tập hát, tập đọc nhạc, tập ghi chép nhạc, tập gõ đệm để trẻ cảm nhận sâu sắc,
hiểu được về nội dung tác phẩm.
- Mở rộng âm nhạc gây ấn tượng cho trẻ để trẻ làm quen với những tác
phẩm đa dạng, sự lựa chọn nhận xét mỗi tác phẩm theo cảm xúc của mình.
Để thực hiện được nhiệm vụ và nội dung chương trình giảng dạy môn âm
nhạc phải đảm bảo những yêu cầu:
- Cung cấp kiến thức cơ sở âm nhạc cần thiết, những kĩ năng hoạt động
âm nhạc cho giáo viên dạy chuyên nhạc.
- Trang bị phương pháp giảng dạy kết hợp các phân môn, trong chương
trình bồi dưỡng tình cảm và thị hiếu nghệ thuật, khả năng tổ chức các hoạt động
âm nhạc trong nhà trường, phương pháp dạy âm nhạc phải tuân theo những
nhuyên tắc chung của phương pháp dạy học, phương pháp dạy hát và dạy nhạc
cho trẻ phải dạy đại trà cho tất cả mọi học sinh không chỉ bồi dưỡng và dạy cho
các em có năng khiếu, có những năng lực đặc biệt về âm nhạc.
Chương II: Thực trạng của việc hướng dẫn học sinh học hát ở nhà trường
hiện nay.
I. Thực trạng chung.
3
Thời gian qua, theo chủ chương của Bộ giáo dục, phương pháp dạy học
đang được ngày một cải tiến nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo
của học sinh. Đối với bộ môn âm nhạc là một môn nghệ thuật, giáo viên chuyên
nhạc chưa nhiều và ít có cơ hội giao lưu học tập chuyên môn nghiệp vụ do đó sự
đồng đều và thống nhất chưa cao.
Tâm lí nhiều người vẫn coi giảng dạy Âm nhạc là một môn học phụ nên
họ chưa thực sự quan tâm và đầu tư đúng mức cho môn học này. Hơn nữa đối
với bất cứ môn học nào cũng vậy nếu phương pháp dạy học của người giáo viên
không tốt sẽ không thể nào gây được hứng thú cho học sinh như vậy hiệu quả
tiết dạy sẽ không cao. Ngược lại, nếu người giáo viên âm nhạc đã trang bị cho
mình phương pháp dạy học tốt mà lại bỏ qua việc giáo dục học sinh thông qua
bài hát thì giáo viên đã bỏ qua “một công cụ” giáo dục học sinh nhẹ nhàng mà
hết sức hiệu quả. (Vì mỗi bài hát trong chương trình âm nhạc Tiểu học đều có
một ý nghĩa nhất định)
Các em chưa thực sự quan tâm tới môn Âm nhạc coi đó là môn học phụ các em tập trung chủ yếu vào môn học như Toán, Tiếng Việt v…v…
II. Thực trạng ở trường Tiểu học Hải Lựu A.
Để thực hiện nhiệm vụ đổi mới phương pháp dạy học của bộ giáo dục và
đào về bộ môn âm nhạc ở trường tiểu học, bản thân luôn tìm tòi học hỏi qua
sách, báo, đài, phương tiện thông tin đại chúng và rút kinh nghiệm từ thực tế
giảng dạy…Từ đó chọn lọc ra các cách dạy hay, cụ thể phù hợp với đặc điểm
học sinh địa phương mình.
Đầu năm học 2013– 2014 tôi đã khảo sát chất lượng học hát ở tất cả các
khối lớp, kết quả như sau:
Lớp
Sĩ số
A+
%
A
%
B
%
1a
15
4
26,7
8
53,3
3
20
1b
15
4
26,7
7
46,6
4
26,7
2a
16
4
25
9
56,25
3
18,75
2b
16
3
18,75
10
62,5
3
18,75
3a
17
5
29,4
10
58,8
2
11,8
3b
17
4
23,53
9
52,94
4
23,53
4a
19
6
31,6
10
52,6
3
15,8
4b
18
4
22,2
10
55,6
4
22,2
5a
17
6
35,3
8
47,1
3
17,6
5b
18
5
27,8
9
50
4
22,2
Tôi nhận thấy kết quả như vậy chưa được cao đối với bộ môn Âm nhạc.
Với nhu cầu xã hội ngày một phát triển đòi hỏi mỗi con người cũng cần phải
4
phát triển toàn diện. Âm nhạc là bộ môn vô cùng bổ ích nó giúp cho học sinh
nhận ra cái chân – thiện – mỹ qua các bài hát.
1. Nguyên nhân của thực trạng.
- Với đặc thù của từng vùng miền, Hải Lựu là một huyện thuộc huyện miền
núi, số dân đông, địa bàn rộng. Các em học sinh chưa có điều kiện tham gia các
câu lạc bộ âm nhạc ở nhà thiếu nhi và chưa có điều kiện để tham gia các chương
trình văn nghệ lớn. Cho nên đại trà là thiếu sự tự tin, mạnh dạn. Chính nguyên
nhân này ít dẫn đến việc các giờ học âm nhạc thiếu đi nét tự nhiên, nhẹ nhàng và
sôi nổi.
- Cơ sở vật chất: Trong các năm học cơ sở vật chất còn nghèo nàn. Chưa
có phòng học bộ môn, đồ dùng thiết bị dạy học bộ môn còn hạn chế.
Vậy tất cả những nguyên nhân trên cho ta thấy rằng việc sử dụng đồ dùng dạy
học và việc trang bị phòng học bộ môn âm nhạc là rất quan trọng. Nó góp phần
quyết định chất lượng hiệu quả của một giờ học hát hay một giờ tập đọc nhạc.
Hiện nay, về cơ sở vật chất dành riêng cho bộ môn âm nhạc đã phần nào
được đảm bảo. Xong điều đó lại đòi hỏi người giáo viên cần phải làm gì để có
thể sử dụng đồ dùng một cách hiệu quả, đồ dùng nên đưa vào lúc nào, nên sử
dụng như thế nào. Và tránh tình trạng quá lạm dụng vào đồ dùng. Đồ dùng trực
quan là yếu tố giúp học sinh cảm nhận được cái chất của âm nhạc, chứ không
phải một giờ giảng tranh hay một giờ xem sử dụng dụng cụ âm nhạc.
2. Nhận thức quan điểm.
Đối với việc giáo dục âm nhạc trong nhà trường còn bị xem nhẹ và được
coi là bộ môn phụ. Sự biến đổi trong văn hoá thẩm mĩ tình cảm của thế hệ trẻ
trong thời buổi kinh tế thị trường, hội nhập đang diễn ra hết sức phức tạp, nhiều
điều bất cập khiến dư luận xã hội lo ngại.
Hiện nay cùng với quá trình phổ cập xã hội hoá các hoạt động văn hoá
trong đời sống cộng đồng, các trường học cũng đã giành nhiều sự chăm lo tổ
chức sinh hoạt văn hoá, văn nghệ cho học sinh. Xong việc dạy học và giáo dục
thẩm mĩ nghệ thuật cho học sinh thì vẫn chưa được coi trọng đúng mức, đặc biệt
là việc đào tạo bồi dưỡng, quản lý và sử dụng đội ngũ giáo viên dạy âm nhạc
đang còn nhiều lúng túng. Chịu sự ràng buộc bởi tổ chức và cơ chế dân sự theo
số lượng biên chế tại các cơ sở. Nhiều đội ngũ giáo viên dạy âm nhạc chủ đạo
trong nhà trường Tiểu học, THCS còn không có chỗ đứng hoặc đi làm việc
khác. Có trường thì sử dụng giáo viên thừa vào để dạy âm nhạc.
Tiểu kết: Vậy qua phần thực trạng và nguyên nhân của thực trạng chúng ta
nhận thấy việc giảng dạy âm nhạc nói chung và sử dụng âm nhạc nói riêng là
một vấn đề cấp bách và cần được quan tâm. Bên cạnh đó đội ngũ giáo viên cần
phải có bề dày kinh nghiệm, kiến thức nhằm đảm bảo các giờ dạy trên lớp đạt
hiệu quả cao, đáp ứng nhu cầu của ngành giáo dục phát triển một cách toàn diện.
Chương III. Những giải pháp đổi mới trong việc sử dụng đồ dùng, thiết bị
dạy học môn Âm nhạc nhằm nâng cao hiệu quả chất lượng giờ dạy.
I. Cơ sở để xác lập biện pháp.
5
Xuất phát từ vị trí và tầm quan trọng của việc dạy môn âm nhạc, mà đặc
biệt ở đây là :
+ phải hình thành cho HS những kĩ năng cần thiết về ca hát để thể hiện
bài hát với sự truyền cảm.
+ Phát triển tai nghe âm nhạc và nhạc cảm trên cơ sở rèn luyện kĩ năng ca
hát ở mức độ phổ thông qua từng kiểu bài, loại bài hát.
+ Phát triển giọng hát tự nhiên, củng cố và mở rộng âm vực của giọng.
+ Giúp học sinh học thuộc, hát đúng và biết trình bày bài hát một cách
chủ động, sáng tạo.
II. Biện pháp đổi mới.
Âm nhạc là một bộ môn dinh dưỡng tinh thần cho con người nhiệm vụ của
người giáo viên khi giảng dạy bộ môn này phải nghiên cứu giúp cho học sinh
nhận ra cái đẹp và bài học bổ ích thông qua âm nhạc. Theo tôi để đạt được điều
đó thì đồ dùng trực quan được sử dụng trong bộ môn âm nhạc có vai trò quyết
định đến hiệu quả của một giờ học nhạc. Qua kinh nghiệm giảng dạy, sự nghiên
cứu và tìm tòi tính năng, tác dụng của các thiết bị đồ dùng dạy học cho bộ môn
âm nhạc. Tôi mạnh dạn đưa ra các phương pháp sử dụng đồ dùng trong một tiết
học nhằm đạt kết quả triệt để khi sử dụng đồ dùng.
1. Trang bị cho học sinh một số kĩ năng cơ bản.
- Tư thế hát: Người thẳng, đầu không nghiêng, vai không so, hai tay
buông dọc theo thân thoải mái, toàn bộ thân thể tựa đều vào hai chân (khi đứng).
Hoặc khi ngồi thì hai tay đặt lên đầu gối, lưng thẳng không tựa vào ghế, không
vắt chân nọ qua chân kia.
- Hơi thở: Giáo viên cần biết cách điều khiển, chỉ huy để học sinh biết lấy
hơi vào đầu câu hát, không lấy hơi giữa các tiếng trong một câu hát. Tốt nhất là
hơi thở luôn được củng cố ngay trong lúc hát.
2. Sử dụng đồ dung, phương tiện dạy học.
2.1.Về tranh ảnh.
Khi dùng đến tranh ảnh việc trước tiên là đã giúp học sinh phát huy tính
năng quan sát và đòi hỏi trong trí óc của các em dần gợi lên nội dung của bài hát
thông qua bức tranh đó (với bài học mới). Và cũng có một hiệu quả rất hay khi
thông qua bức tranh để các em liên tưởng đến nội dung bài hát đã học.
Ví dụ: Học bài hát “Hoa lá mùa xuân” của Nhạc sỹ Hoàng Hà.
6
Khi giới thiệu bài này ta nên giới thiệu bằng cách treo tranh. Với một bức
tranh đầy màu sắc về cỏ cây hoa lá. Trước tiên hình ảnh đó đã làm cho các em
liên tưởng đến một mùa xuân tràn đầy sức sống, bước đầu đã mở ra cho các em
một cảm giác cuốn hút nhẹ nhàng. Và về mặt cơ bản các em đã hiểu được nội
dung của bài hát là nói lên mùa xuân tươi đẹp cây xanh đâm trồi nảy lộc.
Vậy qua ví dụ trên ta nhận thấy việc sử dụng tranh ảnh trong giờ học nhạc
là rất quan trọng và nó giúp các em hứng thú say mê học tập.
2.2. Sử dụng đàn Organ.
Đàn Organ là một thiết bị không thể thiếu trong giờ học nhạc. Nó góp phần
quan trọng trong việc phát triển tai nghe của học sinh. Đối với giờ học hát nó
giúp học sinh hát chuẩn, hát đúng giai điệu, hát nhanh thuộc. Tạo cảm giác tự tin
khi biểu diễn.
Đàn được sử dụng trong giờ học phải được đưa vào một cách hợp lý, xen
kẽ vào các hoạt động tuỳ từng bài dạy cụ thể. Tránh tình trạng quá lạm dụng vào
đàn khiến học sinh cảm nhận như đó là một giờ học đàn chứ không phải là giờ
học hát hay TĐN.
Ví dụ: Học hát: Bài “Cùng múa hát dưới trăng” của Nhạc sỹ Hoàng Lân.
7
Hoạt động 1: Sau phần giới thiệu bài hát mẫu thì lúc này giáo viên nên sử
dụng đàn để hát mẫu, qua đó sẽ giúp học sinh cảm nhận được đó là một bài hát
hay và sau đó là giai điệu của bài: Nhẹ nhàng hay sôi nổi, nhanh hay chậm.
Hoạt động 2: Khi dạy hát từng câu giáo viên tắt phần nhạc đệm sử dụng
nguyên âm sắc piano đệm mẫu theo câu hát và như học sinh sẽ hát chuẩn về cao
độ của câu hát. Và đặc biệt đệm đàn theo cao độ của câu hát thì học sinh đã có
thể chăm chú học tập, lôi cuốn, phát triển tai nghe một cách tuyệt đối, giờ học sẽ
không ồn ào và lộn xộn.
Sau khi đã thuộc cả bài giáo viên sử dụng đàn cho học sinh hát theo nhạc cả
bài.
Hoạt động 3: Tổ chức trò chơi âm nhạc sau khi đã học xong bài hát. Trò
chơi có tên “Nghe nhạc hiệu đoán câu hát” giáo viên có thể đàn một số giai điệu
của vài câu hát mà học sinh đã được học.
Ví dụ : câu hát …“Thỏ mẹ và thỏ con,
Nắm tay cùng vui múa”…
Học sinh sẽ phải nghe và đoán xem đó là câu hát nào của bài hát.
8
2.3. Sử dụng nhạc cụ gõ đệm.
Các bộ gõ như song loan, mõ, trống, phách… cũng góp phần rất quan trọng
trong giờ học nhạc. Tuỳ thuộc vào bài học mà bộ gõ có thể phát huy được tác
dụng. Trước tiên nó phát ra những âm thanh trực tiếp thu hút học sinh và nó còn
làm cho học sinh cảm thấy rất tự tin khi lên biểu diễn kết hợp gõ đẹm theo yêu
cầu của giáo viên. Xong nó cũng cần sử dụng trong giờ học một cách hợp lý.
Ví dụ: Học bài hát “Cộc cách tùng cheng” của nhạc sĩ Phan Trần Bảng ở
lớp 2.
Bài này ta có thể sử dụng bộ gõ ngay ở phần giới thiệu bài. Khi giáo viên
đưa ra: Trống, mõ, thanh phách, song loan lần lượt gõ đệm. Mỗi loại dụng cụ
phát ra một loại âm thanh rất hay và vui tai, ngay bước đầu đã lôi cuốn được học
9
sinh và như vậy giáo viên có thể vào bài học một cách tự nhiên và bắt đầu cùng
học sinh tìm hiểu về tiếng kêu âm thanh của các loại nhạc cụ ấy.
“Sênh kêu nghe tiếng vui nhất cách cách cách cách cách cách
Thanh la kêu tiếng rất vang cheng cheng cheng cheng cheng cheng
Mõ kêu nghe sao đĩnh đạc cộc cộc cộc cộc cộc cộc
Trống kêu rộn rã tưng bừng tùng tùng tùng tùng tùng tùng”.
Tiếp theo sau phần học hát là phần gõ đệm. Lúc này giáo viên cho học sinh
sử dụng song loan, thanh phách, trống…kết hợp gõ đệm theo phách, nhịp hoặc
tiết tấu lời ca.
2.4. Sử dụng đồ dùng tự làm.
- Ngoài những đồ dùng trên được trang bị cho bộ môn. Giáo viên còn phải
nghiên cứu bài dạy tạo thêm nhiều đồ dùng trực quan tự làm bổ trợ cho bài
giảng đạt kết quả cao nhất. Khi đồ dùng trực quan được sử dụng một cách phong
phú thì học sinh sẽ phát huy tính ham hiểu biết, say mê học tập.
Ví dụ 1: Trong bài giới thiệu tên các nốt nhạc (Lớp 3) giáo viên có thể
nghiên cứu làm thêm 7 chiếc mũ theo tên 7 nốt nhạc: đồ, rê, mi, fa, son, la, si.
Khi gọi học sinh lên bảng chơi trò chơi gọi tên nốt nhạc trong 7 anh em. Lúc này
giáo viên sử dụng 7 chiếc mũ đó sẽ rất có hiệu quả. Nó sẽ giúp cho các em học
sinh ngồi dưới quan sát vị trí các bạn chơi và giờ học sẽ trở nên sôi động.
Ví dụ 2: Trong các bài học hát hay tập đọc nhạc.
Giáo viên nên viết lời ca lên bảng phụ (bảng phoóc hoặc giấy tô ki) để khi
vào bài dạy học sinh sẽ luôn quan sát nhìn thẳng tập trung về phía giáo viên trên
bục giảng và như vậy sẽ tránh được tình trạng học sinh cúi xuống hoặc quay
sang ngang, bài dạy sẽ đạt kết quả cao hơn.
3. Về phía giáo viên.
3.1. Xác định đúng mục đích, yêu cầu bài học.
Yêu cầu giáo viên dạy nhạc phải xác định đúng mục đích, yêu cầu của từng
bài học. Bên cạnh đó không nên quá phụ thuộc vào sách hướng dẫn giáo viên.
Cần lựa chọn nghiên cứu phương pháp dạy sao cho phù hợp với từng lớp, từng
bài học sẽ giúp học sinh lĩnh hội bài giảng một cách thoải mái nhẹ nhàng, không
gò ép, chắc chắn học sinh sẽ hứng thú học tập hơn.
3.2. Vận dụng linh hoạt các bước dạy - học hát.
Muốn tiết học sinh động, hấp dẫn, lại mang tính nghệ thuật thì người giáo
viên phải lấy học sinh làm trung tâm, lôi cuốn học sinh vào các hoạt động xây
dựng bài. Giáo viên cần chuẩn bị tốt mọi phương tiện dạy học, đa dạng hóa
không gian, hình thức các hoạt động dạy - học như thực hành trong và ngoài lớp,
tập biểu diễn. Và đặc biệt cần vận dụng linh hoạt các bước dạy - học hát:
- Giới thiệu bài: Giáo viên có thể cung cấp cho các em một số nét về tác
giả, nội dung, xuất sứ của bài hát….thông qua tranh ảnh hoặc các phương tiện
dạy học phù hợp.
10
- Cho học sinh nghe hát mẫu: Có thể giáo viên đàn, hát bài hát cho học
sinh nghe hoặc cho học sinh nghe bài hát qua băng, đĩa nhạc. Sau khi học sinh
nghe xong bài hát giáo viên có thể cho các em cảm nhận về giai điệu, nội dung
hoặc ý nghĩa của bài hát mà các em vừa được nghe.
- Giáo viên phân bài hát thành những câu hát ngắn rồi hướng dẫn học sinh
đọc lời ca bài hát theo tiết tấu (với những bài hát đơn giản giáo viên chỉ nên gõ
tiết tấu cho hs đọc thầm lời ca theo tiết tấu rồi yêu cầu cả lớp đọc đồng thanh
như vậy sẽ phát huy tính chủ động, tích cực của học sinh).
- Luyện thanh (Khởi động giọng): Giáo viên nên dùng khoảng thời gian
ngắn chừng 2 phút để cho các em luyện thở, luyện âm như một hoạt động khởi
động giọng và luyện tai nghe để chuẩn bị vào bài. (Riêng đối với học sinh lớp 1,
2 vì các em còn nhỏ chưa làm quen ngay được với các mẫu âm nên giáo viên có
thể cho các em khởi động giọng bằng cách bắt nhịp cho các em hát 1 bài hát đã
được học)
(dành cho học sinh các lớp 3,4,5)
* Để tránh sự nhàm chán, rập khuôn cũng như cho tiết học thêm sinh
động, giáo viên cũng có thể cho các em luyện thanh bằng nhiều mẫu luyện thanh
đơn giản khác hoặc giả tiếng các loài vật như tiếng gà, tiếng chim, tiếng
mèo……hoặc đôi khi có thể dùng lời hát mẫu để khơi gợi sự tò mò của học sinh
từ đó giới thiệu bài hát.
- Dạy học sinh hát từng câu theo lối móc xích: Giáo viên cần kết hợp linh
hoạt giữa “hát mẫu – đàn” cho học sinh khi dạy từng câu. Với những câu hát dễ
hoặc có giai điệu giống các câu đã dạy, giáo viên có thể chỉ cần đàn cho các em
nghe giai điệu rồi yêu cầu các em nghe và nhận biết để các em hát – giáo viên
nghe và sửa sai nếu có. Chú ý: Khi dạy hát giáo viên cần chú ý hướng dẫn và
nhắc nhở học sinh hát chính xác, rõ lời, gọn tiếng, biết cách xử lí hơi, tổ chức
âm thanh và tư thế hát…. sao cho hợp lí.
- Sau khi dạy xong bài hát, giáo viên cho học sinh ôn tập bài hát nhiều
lượt dưới nhiều thể loại như: Đơn ca, song ca, tốp ca…. Hướng dẫn các em cách
hát kết hợp với gõ đệm theo các kiểu: Theo nhịp, theo phách, theo tiết tấu.
* Trong quá trình dạy hát, việc hướng dẫn học sinh hát kết hợp với vỗ tay
theo các kiểu rất quan trọng vì nó sẽ giúp cho hs giữ nhịp khi hát tốt hơn cũng
như giảm tình trạng học sinh hát tập thể không đều theo kiểu “hát đuổi”. Vì vậy
giáo viên cần cho HS nắm vững và phân biệt từng kiểu gõ đệm.
+ Hát kết hợp vỗ tay theo nhịp: Là vỗ tay vào đều những phách mạnh của
bài hát.
11
Ví dụ: Bài “Trên con đường đến trường” của nhạc sĩ Ngô Mạnh Thu
(Lớp 2)
Ở đây các nhịp phải vỗ đệm vào là những phách mạnh ở đầu mỗi một ô
nhịp đã được giáo viên đánh dấu hoặc hướng dẫn để khi thực hiện học sinh
không bị nhầm lẫn.
+ Hát kết hợp vỗ tay theo phách: Mỗi nhịp được chia thành nhiều phách
nhỏ đều nhau về thời gian (ví dụ nhịp một ô nhịp chia thành 2 phách, nhịp
một ô nhịp chia thành 3 phách….), vỗ tay theo phách là vỗ tay đều vào tất cả
các phách trong nhịp.
Ví dụ: Bài “Lớp chúng ta đoàn kết” của nhạc sĩ Mộng Lân (Lớp 3)
12
+ Hát kết hợp vỗ tay theo tiết tấu lời ca: Ứng với mỗi tiếng hát là một tiếng vỗ
tay.
Ví dụ: Bài “Chiến sĩ tí hon” của nhạc sĩ Việt Anh lớp 2)
13
Khi hướng dẫn học sinh phân biệt các kiểu gõ đệm giáo viên cần cho học
sinh quan sát vào bản nhạc bài hát nêu cụ thể để học sinh nắm bài tốt hơn cũng
như bước đầu dạy các em cách nhìn một bản nhạc.
- Cuối cùng giáo viên cần cho các em được biểu diễn trước lớp với nhiều
hình thức khác nhau để các em được thể hiện giọng hát của mình.
(Một số hình thức biểu diễn bài hát)
- Sau mỗi tiết dạy hát, giáo viên cần khắc sâu cho học sinh thấy được nội
dung, ý nghĩa giáo dục của mỗi bài hát để từ đó giáo dục tình cảm đạo đức học
sinh.
- Mặc dù thời gian để giành cho hoạt động này không nhiều nhưng đây lại
là nội dung không thể thiếu trong một tiết học âm nhạc vì: “Nếu Âm nhạc chỉ
dừng lại ở góc để giải trí thôi thì bạn đã làm mất đi một nửa giá trị rất lớn của
Âm nhạc”.
- Hơn nữa, việc lồng ghép giáo dục tình cảm đạo đức qua mỗi bài hát bên
cạnh tác dụng giáo dục là hình thành tình cảm đạo đức, hướng các em học sinh
tới những cái hay, cái đẹp của cuộc sống thì nó cũng giúp cho học sinh thấy
14
được vẻ đẹp thực sự của Âm nhạc, các em sẽ hiểu, sẽ thích - có tình cảm với các
bài hát từ đó các em diễn cảm bài hát tốt hơn.
3.3. Phát huy tính sáng tạo của học sinh trong giờ hát.
Đối với bất kì môn học nào, việc phát huy được tính sáng tạo của học sinh
là một việc hết sức cần thiết. Với phân môn Học hát , việc phát huy tính sáng
tạo của học sinh cũng có thể thực hiện.
Trong quá trình hướng dẫn học sinh tập biểu diễn bài hát, giáo viên cần
cho học sinh thấy được rằng một bài hát, 1 câu hát có thể biểu diễn với nhiều
cách, nhiều động tác khác nhau tuy nhiên cũng cần đảm bảo sao cho động tác đó
phù hợp với nội dung cũng như giai điệu của bài hát. Từ đó bên cạnh việc yêu
cầu học sinh tập biểu diễn bài hát với những động tác như giáo viên đã hướng
dẫn thì giáo viên cần khuyến khích học sinh sáng tạo thêm động tác theo cách
của mình đặc biệt với học sinh có năng khiếu
Giáo viên cũng có thể phân nhóm 4 đến 6 hs, cử học sinh có năng khiếu
làm nhóm trưởng của mỗi nhóm, trong nhóm các em có thể cùng nhau đưa ra ý
tưởng động tác riêng cho nhóm của mình rồi tập. Làm như vậy bên cạnh việc
phát huy được tính sáng tạo của học sinh thì còn tạo cho học sinh tinh thần đoàn
kết, giúp đỡ nhau trong học tập bạn có năng khiếu giúp đỡ những bạn không có
năng khiếu tập luyện – tạo không khí hứng thú hơn trong giờ học
3.4. Làm mới không gian phòng học và thay đổi không gian học tập.
Thay đổi không gian phòng học cũng là một biện pháp hữu hiệu để tiết
học đạt hiệu quả hơn. Như đối với trường tôi đang dạy hiện nay do cơ sở vật
chất nhà trường phòng học còn thiếu nên không thể bố trí phòng học nhạc
riêng, tôi đã thay đổi không gian học tập cho các em bằng cách cho các em ra
sân ở một số tiết ôn tập để học sinh được luyện tập với nhau theo nhóm. Tuy
nhiên giáo viên cần giao công việc cụ thể cho từng nhóm và quán triệt học sinh
về ý thức tự quản trước khi ra sân và thường xuyên đến từng nhóm để kiểm tra
việc thực hiện của các nhóm cũng như giúp đỡ các em khi cần thiết tránh làm
ảnh hưởng tới các lớp khác.
3.5. Định hướng cho học sinh có năng khiếu tham gia các mô hình câu lạc bộ
Âm nhạc của trường.
Nhằm tạo ra một sân chơi giải trí có ích cũng như tạo điều kiện cho các
em học sinh có năng khiếu phát triển các khả năng của mình, hiện tại ở trên địa
bàn không chỉ trong nhà trường mà ở các thôn đều có các câu lạc bộ ca múa . Do
vậy, trong quá trình dạy nhạc, đối với những học sinh có năng khiếu tôi khuyến
khích các em tham vào câu lạc bộ cũng như tạo điều kiện để học sinh tham gia
các phong trào văn nghệ của nhà trường, địa phương bằng cách phối hợp cùng
nhà trường, các ban ngành đoàn thể tổ chức các hoạt động văn nghệ chào mừng
các ngày lễ lớn, tham gia vào các hoạt động các cấp tổ chức…
4. Về cơ sở vật chất.
15
- Cần phải có một phòng học nhạc cách âm riêng có đầy đủ đồ dùng thiết
bị dạy học cho bộ môn âm nhạc.
- Cần trang bị đầy đủ SGK cho học sinh.
- Tăng cường sách, tạp chí thông tin về phương pháp dạy âm nhạc trong
nước và thế giới.
- Cần có thêm tranh ảnh minh hoạ trong các bài hát, in ấn đẹp gây sức hấp
dẫn.
III. Kết quả thực hiện.
Với những giải pháp và sự kết hợp liên ngành trên tôi đã nghiên cứu và áp
dụng vào giảng dạy. So với kết quả khảo sát ở phần thực trạng đầu năm học, tôi
nhận thấy kết quả học tập của học sinh đã có bước chuyển biến rõ rệt. Mức độ
học tập và khả năng nhận biết về âm nhạc của học sinh đã có sự phát triển lớn.
Qua
khảo sát và đánh giá kết quả học sinh theo định kỳ, số lượng học sinh đạt
yêu cầu cao, không có học sinh ở mức không hoàn thành. Đây là một kết quả rất
đáng mừng nhằm đáp ứng nhu cầu giáo dục phát triển một cách toàn diện. Kết
quả khảo sát cụ thể sau khi áp dụng các phương pháp đổi mới thu được như sau:
Lớp
Sĩ số
A+
%
A
%
B
1a
15
6
40
9
60
0
1b
15
5
33,3
10
66,7
0
2a
16
6
37,5
10
62,5
0
2b
16
5
31,25
11
68,75
0
3a
17
7
41,2
10
58,8
0
3b
17
5
29,4
12
70,6
0
4a
19
7
36,84
12
63,16
0
4b
18
6
33,3
12
66,7
0
5a
17
7
41,2
10
58,8
0
5b
18
6
33,3
12
66,7
0
Tiểu kết: Qua vấn đề nghiên cứu, tìm tòi kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học
trong giờ dạy âm nhạc tôi cảm thấy rất tự tin khi giảng bài. Kết quả đạt được là
một yêu cầu và yếu tố tất yếu trong đổi mới phương pháp dạy học.
Ngay tại trường Tiểu học Hải Lựu A điều mà tôi nhận thấy rất rõ rệt nhất
sau khi áp dụng các phương pháp đổi mới là:
+ Học sinh rất say mê bộ môn âm nhạc.
16
+ Học sinh rất tự tin và dần hình thành những nhân cách đạo đức đáng quý
thông qua các bài học hát.
+ Phát triển tai nghe âm nhạc một cách toàn diện.
+ Giúp các em học hiểu về mối quan hệ và tác dụng của âm nhạc với đời
sống.
+ Các em sôi nổi hơn trong giờ học.
+ Phát hiện và bồi dưỡng được những em học sinh có năng khiếu.
C- KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I. Kết luận.
Cùng với sự đổi mới của đất nước trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại
hoá, âm nhạc ngày nay đã trở thành một trong những môn nghệ thuật được quy
định chính thức trong chương trình đào tạo phổ thông bắt đầu từ các lớp tiểu
học. Vì vậy để tạo những thế hệ trẻ, mầm non của đất nước, nhiệm vụ của chúng
ta những người giáo viên âm nhạc phải mang đến cho học sinh nghệ thuật âm
nhạc đích thực, từ đó bồi dưỡng và phát triển trong các em lòng say mê âm nhạc
làm cho thẩm mỹ trong các em ngày càng nâng cao.
Qua thực tế giảng dạy theo chương trình SGK mới, đổi mới phương pháp
dạy học, sử dụng triệt để thiết bị đồ dùng trong giảng dạy âm nhạc các khối lớp,
tôi thấy đây là phương pháp rất tốt, rất thuận lợi cho người dạy và học.
Người thầy giữ vai trò lập kế hoạch, hướng dẫn cho học sinh thiết kế để
trò tự hoạt động, thầy làm việc ít trò được tìm tòi, suy nghĩ phát huy tính tích
cực và tự giác của học sinh.
Giờ học sôi nổi nhẹ nhàng, học sinh chú ý hứng thú nghe. Học sinh hiểu
nhanh, nắm bắt vấn đề một cách chắc chắn linh hoạt mang tính khoa học. Các
em được làm việc nhiều, khả năng ghi nhớ lâu, bền vững. Các em được lĩnh hội
tri thức bằng chính khả năng của mình.
Bên cạnh đó việc sử dụng các thiết bị trong âm nhạc còn gặp một số khó
khăn nhất định như: Trình độ học sinh có năng khiếu vượt trội còn ít lại không
đồng đều nên nhiều khi giáo viên còn lúng túng trong thao tác. Để làm cho các
đối tượng học sinh cùng được tham gia và có kết quả tốt, đòi hỏi người giáo viên
phải tâm huyết với nghề, mến trẻ, yêu bộ môn giảng dạy. Không ngừng học hỏi
nâng cao chuyên môn nghiệp vụ và tay nghề, luôn có ý thức đúng đắn về cái đẹp
thẩm mỹ nhưng mang đầy tính giáo dục và khoa học cao.
Qua quá trình giảng dạy, đối chiếu, so sánh với kết quả của học kì I, tôi
nhận thấy kết quả đạt được như trên là rất khả quan. Tuy nhiên để đạt được
những kết quả này không phải trong một vài tiết học là rèn cho học sinh có thói
quen và cách thức xác định được. Giáo viên phải có sự kiên trì, bền bỉ. Có
những em cần phải cầm tay hướng dẫn cụ thể từng nốt để các em biết đánh dấu
tiếng, từ, nốt cần gõ đệm.
17
.DOC 
28 
885 
63 
