Tài liệu Một số lý luận cơ bản về môi trường môi trường chiến lược

CH¦¥NG I Mét sè lý luËn c¬ b¶n vÒ m«i tr-êng m«i tr-êng chiÕn l-îc I - Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ m«i tr-êng m«i tr-êng chiÕn l-îc 1. Kh¸i niÖm vÒ m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh 1.1. C¸c quan ®iÓm vÒ m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ m«i tr-êng chiÕn l-îc. Tuú theo môc ®Ých nghiªn cøu kh¸c nhau vµ vµo tõng thêi kú ph¸t triÓn kh¸c nhau mµ c¸c nhµ kinh tÕ cã nh÷ng quan niÖm kh¸c nhau vÒ m«i tr-êng chiÕn l-îc. Theo General Ailleret, m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ “viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng con ®-êng vµ nh÷ng ph-¬ng tiÖn vËn dông ®Ó ®¹t tíi c¸c môc tiªu ®· ®-îc x¸c ®Þnh th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch”. F.J.Gouillart l¹i cho r»ng m«i tr-êng chiÕn l-îc cña c¸c nhµ doanh nghiÖp l¯ “to¯n bé c¸c quyÕt ®Þnh nhºm v¯o viÖc chiÕm ®­îc c¸c vÞ trÝ quan träng, phßng thñ v¯ t¹o c¸c kÕt qu° khai th¸c v¯ sö dông ngay ®­îc”. “ M«i tr-êng chiÕn l-îc lµ nghÖ thuËt phèi hîp c¸c hµnh ®éng vµ ®iÒu khiÓn chóng nhºm ®¹t tíi c¸c môc tiªu d¯i h¹n “ (G. Hissh). “ M«i tr-êng chiÕn l-îc cña doanh nghiÖp lµ nh»m ph¸c ho¹ nh÷ng quÜ ®¹o tiÕn triÓn ®ñ v÷ng ch¾c vµ l©u dµi, chung quanh quÜ ®¹o ®ã cã thÓ s¾p xÕp nh÷ng quyÕt ®Þnh vµ nh÷ng hµnh ®éng chÝnh x¸c cña doanh nghiÖp” (Alain Charlec Martinet). Mét sè nhµ kinh tÕ trªn thÕ giíi ®· thèng nhÊt m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh víi m«i tr-êng chiÕn l-îc ph¸t triÓn doanh nghiÖp. §¹i diÖn cho quan niÖm n¯y l¯ c¸c nh¯ kinh tÕ cña BCG, theo ®ã hä cho rºng “m«i tr-êng chiÕn l-îc ph¸t triÓn lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc chung cña doanh nghiÖp, bao gåm c¸c bé phËn cña m«i tr-êng chiÕn l-îc thø cÊp lµ: m«i tr-êng chiÕn l-îc marketing, m«i tr-êng chiÕn l-îc tµi chÝnh, m«i tr-êng chiÕn l-îc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn... Nh-ng ®èi víi M. Parter vµ K. Ohmac, môc ®Ých cña m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh lµ mang l¹i nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt nh»m t¹o lËp lîi thÕ c¹nh tranh cho doanh nghiÖp. Theo c¸ch tiÕp cËn th«ng th-êng, m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ hÖ thèng c¸c môc tiªu dµi h¹n, c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p chñ yÕu vÒ s¶n xuÊt kinh doanh vÒ tµi chÝnh vµ vÒ gi¶i quyÕt nh©n tè con ng-êi nh»m ®-a doanh nghiÖp ph¸t triÓn lªn mét b-íc míi vÒ chÊt. 1 1.2. Kh¸i niÖm vÒ m«i tr-êng chiÕn l-îc Tõ c¸c quan niÖm kh¸c nhau vÒ m«i tr-êng chiÕn l-îc, chóng ta cã thÓ rót ra ®-îc mét kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ m«i tr-êng chiÕn l-îc nh- sau: M«i tr-êng chiÕn l-îc lµ hÖ thèng c¸c quan ®iÓm, c¸c môc ®Ých vµ c¸c môc tiªu c¬ b¶n cïng c¸c gi¶i ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch nh»m sö dông mét c¸ch tèt nhÊt c¸c nguån lùc, lîi thÕ, c¬ héi cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu ®Ò ra trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh mang c¸c ®Æc ®iÓm : - M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh lµ c¸c m«i tr-êng chiÕn l-îc tæng thÓ cña doanh nghiÖp x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu vµ ph-¬ng h-íng kinh doanh trong thêi kú t-¬ng ®èi dµi (5;10 n¨m...) vµ ®-îc qu¸n triÖt mét c¸ch ®Çy ®ñ trong tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh»m ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn bÒn v÷ng. - M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh chØ ph¸c th¶o c¸c ph-¬ng h-íng dµi h¹n, cã tÝnh ®Þnh h-íng, cßn trong thùc hµnh kinh doanh ph¶i thùc hiÖn viÖc kÕt hîp gi÷a môc tiªu m«i tr-êng chiÕn l-îc víi môc tiªu t×nh thÕ, kÕt hîp gi÷a m«i tr-êng chiÕn l-îc vµ chiÕn thuËt, gi÷a ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. Tõ ®ã míi ®¶m b¶o ®-îc hiÖu qu¶ kinh doanh vµ kh¾c phôc ®-îc c¸c sai lÖch do m«i tr-êng chiÕn l-îc g©y ra. - Mäi quyÕt ®Þnh quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng, quyÕt ®Þnh, tæ chøc thùc hiÖn vµ kiÓm tra, ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh m«i tr-êng chiÕn l-îc ®Òu ph¶i tËp trung vµo ng-êi l·nh ®¹o cao nhÊt cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®¶m b¶o cho tÝnh chuÈn x¸c cña c¸c quyÕt ®Þnh dµi h¹n, cho sù bÝ mËt vÒ th«ng tin. - M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh lu«n ®-îc x©y dùng dùa trªn c¬ së c¸c lîi thÕ so s¸nh. §iÒu nµy ®ßi hái trong qu¸ tr×nh x©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc, doanh nghiÖp ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh ®Ó t×m ra c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu vµ th-êng xuyªn so¸t xÐt l¹i c¸c yÕu tè néi t¹i khi thùc thi m«i tr-êng chiÕn l-îc. - M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh tr-íc hÕt vµ chñ yÕu ®-îc x©y dùng cho c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh, c¸c lÜnh vùc kinh doanh chuyªn m«n ho¸, truyÒn thèng thÕ m¹nh cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®Æt doanh nghiÖp vµo thÕ ph¶i x©y dùng, ph¶i lùa chän vµ thùc thi m«i tr-êng chiÕn l-îc còng nh- tham gia kinh doanh trªn nh÷ng th-¬ng tr-êng ®· cã chuÈn bÞ vµ cã thÕ m¹nh. 2. Néi dung cña m«i tr-êng chiÕn l-îc 2.1. C¸c quan ®iÓm tån t¹i vµ ph¸t triÓn M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh tr-íc hÕt thÓ hiÖn quan c¸c ®iÓm, tt-ëng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. C¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn tån t¹i vµ ph¸t triÓn kh¼ng ®Þnh vai trß vµ nhiÖm vô cña doanh nghiÖp. Nã tr¶ lêi cho c¸c c©u hái: - Doanh nghiÖp tån t¹i v× môc ®Ýnh g×? - Doanh nghiÖp tån t¹i trong lÜnh vùc nµo ? 2 - Vµ ®Þnh h-íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp lµ g×? 2.2. C¸c môc tiªu c¬ b¶n cña doanh nghiÖp trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh Môc tiªu chÝnh lµ tr¹ng th¸i mong ®îi, cÇn ph¶i cã vµ cã thÓ cã cña doanh nghiÖp sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Môc tiªu ®-îc thùc hiÖn trong m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh tr¶ lêi c©u hái: doanh nghiÖp cÇn ®¹t ®-îc nh÷ng g× vµ cÇn ®i ®Õn ®©u sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh? C¸c môc tiªu c¬ b¶n lµ: Doanh thu, lîi nhuËn, nép ng©n s¸ch, thu nhËp b×nh qu©n cña ng-êi lao ®éng..., ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi nhiÖm vô kinh doanh cßn nhiÖm vô phôc vô nh- Tæng c«ng ty B-u chÝnh-ViÔn th«ng ViÖt Nam th× bªn c¹nh ®ã cßn bao gåm c¸c chØ tiªu phôc vô nh-: mËt ®é ®iÖn tho¹i, b¸n kÝnh phôc vô, mËt ®é phôc vô... Môc tiªu cña m«i tr-êng chiÕn l-îc ®Ò ra ph¶i võa trªn c¬ së c¸i cÇn ph¶i cã cña doanh nghiÖp (xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña m«i tr-êng – c¬ héi, vµ cña b¶n th©n doanh nghiÖp – vÊn ®Ò), võa trªn c¬ së c¸i cã thÓ cã (nguån lùc vµ tiÒm n¨ng) cña doanh nghiÖp. §ã míi lµ môc tiªu hîp lý. C¸i cÇn ph¶i cã (c¬ héi vµ vÊn ®Ò ) C¸i cã thÓ cã Môc tiªu m«i tr-êng chiÕn l-îc (nguån lùc vµ tiÒm n¨ng ) 2.3. C¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô m«i tr-êng chiÕn l-îc Gi¶i ph¸p vµ c«ng cô cña m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ tæng thÓ c¸c chÝnh s¸ch, c¸c thñ ®o¹n, c¸c ph-¬ng tiÖn mµ doanh nghiÖp sö dông ®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu c¬ b¶n cña m«i tr-êng chiÕn l-îc. Gi¶i ph¸p m«i tr-êng chiÕn l-îc tr¶ lêi c©u hái: Lµm thÕ nµo ®Ó doanh nghiÖp thùc hiÖn ®-îc môc tiªu? §ã lµ: C¬ cÊu cña bé m¸y ph¶i x¸c ®Þnh nh- thÕ nµo? Ng©n s¸ch ®Ó thùc hiÖn môc tiªu lÊy ë ®©u? Ph©n bæ, qu¶n lý ra sao cho hiÖu qu¶ nhÊt? C«ng cô cña m«i tr-êng chiÕn l-îc gióp chóng ta tr¶ lêi c©u hái: doanh nghiÖp ®¹t ®-îc môc tiªu b»ng g×? Tãm l¹i, m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh bao gåm ba néi dung chñ yÕu sau: 3 M«i tr-êng chiÕn l-îc C¸c quan ®iÓm t- t-ëng C¸c môc tiªu C¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô 3. C¸c yªu cÇu vµ c¨n cø ®Ó x©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh 3.1. C¸c yªu cÇu Mét m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh ®Ò ra ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau: - Mét m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh ph¶i ®¶m b¶o t¨ng thÕ lùc cña doanh nghiÖp vµ giµnh ®-îc lîi thÕ c¹nh tranh. Muèn vËy khi x©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc, doanh nghiÖp ph¶i triÖt ®Ó khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cu¶ m×nh. - M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh ph¶i d¶m b¶o sù an toµn kinh doanh cho doanh nghiÖp. M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc vïng an toµn, ph¹m vi kinh doanh vµ x¸c ®Þnh ®-îc ®é rñi ro cho phÐp. §Ó ®¸p øng ®-îc yªu cÇu nµy doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ dù ®o¸n m«i tr-êng kinh doanh trong t-¬ng lai. Dù ®o¸n cµng chÝnh x¸c, kh¶ n¨ng an toµn cña doanh nghiÖp cµng cao. §iÒu nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét khèi l-îng th«ng tin vµ tri thøc nhÊt ®Þnh. - M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh ph¶i x¸c ®Þnh râ môc tiªu vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó thùc hiÖn môc tiªu. - Ph¶i x©y dùng ®-îc m«i tr-êng chiÕn l-îc dù phßng, m«i tr-êng chiÕn l-îc thay thÕ. Së dÜ ph¶i nh- vËy v× m«i tr-êng lu«n lu«n biÕn ®æi, cßn m«i tr-êng chiÕn l-îc l¹i lµ quyÕt ®Þnh cña t-¬ng lai, thùc tÕ ë t-¬ng lai cã thÓ kh¸c víi dù ®o¸n cña m«i tr-êng chiÕn l-îc. - Ph¶i biÕt kÕt hîp gi÷a thêi c¬ vµ sù chÝn muåi. Cã nghÜa lµ mét m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh ®-îc x©y dùng vµ triÓn khai ®óng víi thêi c¬. Mét m«i tr-êng chiÕn l-îc dï hoµn h¶o ®Õn ®©u mµ ®-îc ®Ò ra khi thêi c¬ ®· qua ®i th× còng v« nghÜa. 3.2. Nh÷ng c¨n cø Qóa tr×nh x©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh chÞu t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè. Ng-êi ta kh¸i qu¸t c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn m«i tr-êng chiÕn l-îc nh- sau: - §-êng lèi cu¶ doanh nghiÖp: Sø mÖnh cña doanh nghiÖp t¸c ®éng ®Õn môc tiªu cña m«i tr-êng chiÕn l-îc. M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh ®-îc 4 x©y dùng vµ triÓn khai ph¶i trªn c¬ së ®-êng lèi cña doanh nghiÖp, ph¶i h-íng vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu tèi cao cña doanh nghiÖp. - Nguån lùc cña doanh nghiÖp x¸c ®Þnh m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh cßn ph¶i c¨n cø vµo thùc lùc cña doanh nghiÖp, bëi v× nã liªn quan tÝnh kh¶ thi cña m«i tr-êng chiÕn l-îc. M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh chØ thùc hiÖn ®-îc trªn c¬ së nh÷ng c¸i cã thÓ cã cña doanh nghiÖp. §ã lµ n¨ng lùc cña doanh nghiÖp vÒ vèn, con ng-êi vµ c«ng nghÖ. - C¸c yÕu tè chñ yÕu cña m«i tr-êng kinh doanh: Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh nh- hiÖn nay, ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp phô thuéc ngµy cµng chÆt chÏ víi m«i tr-êng. C¸c quyÕt ®Þnh cña doanh nghiÖp kh«ng chØ c¨n cø vµo n¨ng lùc cña m×nh mµ ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng t¸c ®éng cña m«i tr-êng trong mèi quan hÖ víi b¶n th©n doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè chñ yÕu lµ: +) Kh¸ch hµng: Kh¸ch hµng lµ c¬ së tån t¹i cña doanh nghiÖp, v× thÕ quyÕt ®Þnh ®Õn m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó x©y dùng ®-îc m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu sè l-îng kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh, thÞ hiÕu, thu nhËp cña kh¸ch hµng. Trªn c¬ së ®ã doanh nghiÖp sÏ ph©n ®o¹n thÞ tr-êng, x©y dùng môc tiªu ®¸p øng thÞ tr-êng, doanh sè cÇn ®¹t, ®iÒu chØnh danh môc vµ quy m« s¶n phÈm ... +) C¸c ®èi thñ c¹nh tranh Doanh nghiÖp nµo ho¹t ®éng kinh doanh còng ®Òu cã ®èi thñ c¹nh tranh. Trong khi x©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh m«i tr-êng chiÕn l-îc cßn ph¶i nghiªn cøu, so s¸nh kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó t×m ra lîi thÕ, tËn dông triÖt ®Ó c¸c lîi thÕ ®ã. Lîi thÕ cña doanh nghiÖp so víi doanh nghiÖp kh¸c thÓ hiÖn ë -u thÕ v« h×nh vµ -u thÕ h÷u h×nh. ¦u thÕ v« h×nh lµ -u thÕ kh«ng thÓ ®Þnh l-îng ®-îc nh-: uy tÝn cña doanh nghiÖp, c¸c mèi quan hÖ, ®Þa ®iÓm kinh doanh, tr×nh ®é lµnh nghÒ cña lao ®éng, kÜ n¨ng vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ. ¦u thÕ h÷u h×nh th-êng ®-îc l-îng ho¸ b»ng c¸c chØ tiªu nh-: khèi l-îng vµ chÊt l-îng s¶n phÈm, c¬ së vËt chÊt (nhµ x-ëng, m¸y mãc thiÕt bÞ ), c«ng nghÖ s¶n xuÊt, gi¸ c¶ s¶n phÈm ... +) C¸c yÕu tè nh- m«i tr-êng chÝnh trÞ, ph¸p luËt, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi cña Nhµ n-íc, sù ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ ... 3.3. M«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp c«ng ty M«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp c«ng ty lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh tæng thÓ ¸p dông cho toµn bé c«ng ty. Nã x¸c ®Þnh vµ v¹ch râ môc ®Ých, môc tiªu cña c«ng ty, x¸c ®Þnh ngµnh kinh doanh mµ c«ng ty ®ang hoÆc sÏ tiÕn hµnh. 5 M«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp c«ng ty ®-îc x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña c«ng ty, cña ngµnh kinh doanh trong m«i tr-êng kinh doanh, vai trß cña ngµnh ®èi víi doanh nghiÖp. C¸c m«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp c«ng ty bao gåm: a. M«i tr-êng chiÕn l-îc t¨ng tr-ëng: lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp doanh nghiÖp khi doanh nghiÖp muèn t×m kiÕm sù t¨ng tr-ëng. M«i tr-êng chiÕn l-îc t¨ng tr-ëng theo chiÒu réng sÏ bao gåm c¸c môc tiªu: t¨ng s¶n l-îng, t¨ng doanh thu, t¨ng sè lao ®éng, t¨ng thÞ phÇn theo quan ®iÓm t¨ng tr-ëng theo qui m«. M«i tr-êng chiÕn l-îc t¨ng tr-ëng theo chiÒu s©u sÏ t×m c¸ch ®Ó ®a d¹ng ho¸ lo¹i h×nh s¶n phÈm, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm. Ph-¬ng thøc hµnh ®éng c¬ b¶n cña m«i tr-êng chiÕn l-îc cã thÓ lµ: - Ph¸t triÓn ®Çu t-: më réng qui m« vÒ vèn, lao ®éng, c«ng nghÖ - S¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp hoÆc liªn doanh liªn kÕt - §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh b. M«i tr-êng chiÕn l-îc æn ®Þnh Môc tiªu cña m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ ®¶m b¶o sù æn ®Þnh, tån t¹i mét c¸ch v÷ng ch¾c vµ gi÷ v÷ng vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr-êng. Doanh nghiÖp theo ®uæi m«i tr-êng chiÕn l-îc æn ®Þnh th-êng ®Çu tthËn träng cã träng ®iÓm, gi÷ v÷ng danh môc s¶n phÈm hiÖn cã, gi÷ nguyªn thÞ phÇn. c. M«i tr-êng chiÕn l-îc thu hÑp: lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc ®-îc lùa chän khi môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ b¶o toµn lùc l-îng vµ tËp trung søc m¹nh vµo nh÷ng kh©u xung yÕu nhÊt nh»m tiÕp tôc ®øng v÷ng trªn thÞ tr-êng. Doanh nghiÖp thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc b»ng c¸ch c¾t gi¶m qui m« vµ ®é ®a d¹ng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. d. M«i tr-êng chiÕn l-îc hçn hîp: lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp doanh nghiÖp theo ®uæi ®ång thêi hai hoÆc ba m«i tr-êng chiÕn l-îc: m«i tr-êng chiÕn l-îc æn ®Þnh, m«i tr-êng chiÕn l-îc t¨ng tr-ëng vµ m«i tr-êng chiÕn l-îc thu hÑp. Doanh nghiÖp cã thÓ kÕt hîp c¸c m«i tr-êng chiÕn l-îc ®ã víi nhau v× mçi tæ chøc bao giê còng lµ tæ chøc ®a môc tiªu. 3.2. M«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp kinh doanh (SBU) Lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc x¸c ®Þnh doanh nghiÖp sÏ c¹nh tranh nh- thÕ nµo trong mét ngµnh hµng kinh doanh. §èi víi mét doanh nghiÖp ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc m«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp kinh doanh cßn x¸c ®Þnh viÖc lùa chän s¶n phÈm hoÆc d¹ng cô thÓ thÞ tr-êng cho tõng ®¬n vÞ kinh doanh m«i tr-êng chiÕn l-îc (SBU) ®éc lËp t-¬ng ®èi víi nhau vµ néi bé doanh nghiÖp. Mçi SBU tù x¸c ®Þnh m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh cho ®¬n vÞ m×nh trong mèi quan hÖ thèng nhÊt víi toµn doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp lµ ®¬n ngµnh th× th«ng th-êng m«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp ®¬n vÞ kinh doanh cã thÓ ®-îc coi lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp c«ng ty. 6 C¸c m«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp kinh doanh: a. C¸c m«i tr-êng chiÕn l-îc c¹nh tranh: C¸c m«i tr-êng chiÕn l-îc c¹nh tranh ph©n tÝch ®ång thêi hai yÕu tè lîi thÕ c¹nh tranh ph¹m vi ngµnh vµ lîi thÕ c¹nh tranh s¶m phÈm, bao gåm: Lîi thÕ c¹nh tranh + Chi phÝ thÊp + TÝnh ®éc ®¸o cña SP + Ph¹m vi réng toµn - M«i tr-êng chiÕn l-îc - M«i tr-êng chiÕn l-îc ngµnh h-íng vµo chi phÝ kh¸c biÖt ho¸ (chiÕm lÜnh thÞ tr-êng, (®¶m b¶o vµ më réng t¨ng lîi nhuËn) søc c¹nh tranh ) + Ph¹m vi hÑp (Ph©n - M«i tr-êng chiÕn l-îc - M«i tr-êng chiÕn l-îc ®o¹n thÞ tr-êng) tiªu ®iÓm dùa vµo chi tiªu ®iÓm dùa vµo sù ®éc phÝ ®¸o cña s¶n phÈm b. C¸c m«i tr-êng chiÕn l-îc thÝch øng víi sù thay ®æi cña thÞ tr-êng (cña ®èi thñ c¹nh tranh) - M«i tr-êng chiÕn l-îc “ng­êi hé vÖ“: lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc theo ®uæi sù æn ®Þnh, cã hiÖu qu¶ b»ng c¸ch t¹o ra c¸c hµng rµo vÒ gi¸ hay m«i tr-êng chiÕn l-îc s¶n phÈm nh»m b¶o vÖ thÞ tr-êng, b¶o vÖ s¶n phÈm, ng¨n chÆn sù x©m nhËp cña ®èi thñ canh tranh. - M«i tr-êng chiÕn l-îc “ng­êi t×m kiÕm “: lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc víi môc tiªu më réng thÞ tr-êng n©ng cao søc c¹nh tranh b»ng t×m kiÕm vµ tËn dông c¸c c¬ héi míi trªn thÞ tr-êng. - M«i tr-êng chiÕn l-îc “ng­êi ph©n tÝch “: lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc t×m c¸ch gi¶m ®é m¹o hiÓm tíi møc tèi thiÓu b»ng c¸ch theo dâi, ph©n tÝch sù thµnh c«ng vµ thÊt b¹i cña ®èi thñ c¹nh tranh. - M«i tr-êng chiÕn l-îc “ng­êi ph¶n øng “: lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc mµ c¸c quyÕt ®Þnh cña nã kh«ng æn ®Þnh, ®èi phã mét c¸ch nhÊt thêi víi nh÷ng hµnh ®éng cña ®èi thñ c¹nh tranh. M«i tr-êng chiÕn l-îc nµy chØ h-íng vµo nh÷ng môc tiªu ng¾n h¹n. 3.3. M«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp chøc n¨ng M«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp chøc n¨ng lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp thÊp h¬n m«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp kinh doanh, x©y dùng cho tõng bé phËn chøc n¨ng nh»m thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp kinh doanh. Bao gåm: M«i tr-êng chiÕn l-îc Marketing M«i tr-êng chiÕn l-îc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn M«i tr-êng chiÕn l-îc tµi chÝnh M«i tr-êng chiÕn l-îc ph¸t triÓn nh©n lùc M«i tr-êng chiÕn l-îc ph¸t triÓn s¶n xuÊt 7 .... Qóa tr×nh qu¶n lý m«i tr-êng chiÕn l-îc ë c¸c cÊp ®Òu gièng nhau nh-ng néi dung vÊn ®Ò träng t©m cña mçi cÊp m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ kh¸c nhau, ngoµi ra c¸c cÊp quyÕt ®Þnh kÕ ho¹ch m«i tr-êng chiÕn l-îc còng kh¸c nhau. 4. Qóa tr×nh qu¶n lý m«i tr-êng chiÕn l-îc Qóa tr×nh qu¶n lý m«i tr-êng chiÕn l-îc thùc chÊt lµ mét qu¸ tr×nh qu¶n lý, nã còng thùc hiÖn bèn chøc n¨ng cña qu¶n lý. §ã lµ: LËp kÕ ho¹ch m«i tr-êng chiÕn l-îc Tæ chøc ChØ ®¹o thùc hiÖn KiÓm tra Ng-êi ta chia qu¸ tr×nh qu¶n lý m«i tr-êng chiÕn l-îc thµnh hai giai ®o¹n: +) Ho¹ch ®Þnh m«i tr-êng chiÕn l-îc: thùc hiÖn chøc n¨ng lËp kÕ ho¹ch m«i tr-êng chiÕn l-îc. +) Tæ chøc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc (theo nghÜa réng ): thùc hiÖn ba chøc n¨ng cßn l¹i cña qu¶n lý: Tæ chøc ChØ ®¹o thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc KiÓm tra 8 Qóa tr×nh qu¶n lý m«i tr-êng chiÕn l-îc ®-îc biÓu diÔn d-íi s¬ ®å sau: Kh¼ng ®Þnh ®-êng lèi cña doanh nghiÖp Nghiªn cøu vµ dù b¸o X¸c ®Þnh môc tiªu m«i tr-êng chiÕn l-îc Giai ®o¹n ho¹ch ®Þnh m«i tr-êng chiÕn l-îc X¸c ®Þnh c¸c ph-¬ng ¸n m«i tr-êng chiÕn l-îc Lùa chän ph-¬ng ¸n m«i tr-êng chiÕn l-îc QuyÕt ®Þnh vµ thÓ chÕ ho¸ m«i tr-êng chiÕn l-îc Giai ®o¹n tæ chøc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc X©y dùng bé m¸y thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc ChØ ®¹o thùc hiÖn chiÕc l-îc KiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh m«i tr-êng chiÕn l-îc 9 4.1. Qóa tr×nh x©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh X©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô, nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp víi nh÷ng ph-¬ng thøc tèt nhÊt ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu vµ nhiÖm vô ®ã. X©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ giai ®o¹n quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh qu¶n lý m«i tr-êng chiÕn l-îc. V× kÕt qu¶ cña giai ®o¹n nµy lµ mét b¶n m«i tr-êng chiÕn l-îc víi c¸c môc tiªu vµ ph-¬ng thøc thùc hiÖn môc tiªu. C¸c kÕt qu¶ cña giai ®o¹n nµy cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña doanh nghiÖp. Giai ®o¹n nµy tiªu tèn thêi gian vµ nguån lùc nhiÒu nhÊt. Do ®ã n¨ng lùc ho¹ch ®Þnh m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ yªu cÇu quan träng hµng ®Çu ®èi víi c¸c c¸n bé qu¶n lý. Qóa tr×nh x©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc ®-îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c b-íc sau: 4.1.1. Kh¼ng ®Þnh ®-êng lèi cña doanh nghiÖp Mét trong c¸c c¨n cø ®Ó x©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ ®-êng lèi cña doanh nghiÖp v× thÕ trong khi x©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh l¹i sø mÖnh, môc tiªu tèi cao cña doanh nghiÖp. Sø mÖnh cña doanh nghiÖp lµ mét kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ môc ®Ých cña doanh nghiÖp. Nã lµ lÝ do, lµ ý nghÜa sù tån t¹i cña doanh nghiÖp. + Sø mÖnh cña doanh nghiÖp ®ù¬c kh¼ng ®Þnh víi c¸c néi dung sau: - Môc ®Ých tån t¹i cña doanh nghiÖp: tr¶ lêi c©u hái doanh nghiÖp v× môc ®Ých g×? Vai trß, nhiÖm vô cña doanh nghiÖp ®èi víi x· héi lµ g×? - Kh¸ch hµng cña doanh nghiÖp lµ ai? - Ai lµ ng-êi tiªu thô chñ yÕu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp? - ThÞ tr-êng: Doanh nghiªp ho¹t ®éng trªn thÞ tr-êng nµo? phôc vô nh÷ng ai ? - C«ng nghÖ cña doanh nghiÖp: Doanh nghiÖp sö dông c«ng nghÖ g× ®Ó thùc hiÖn c¸c häat ®éng kinh doanh cña m×nh? - TriÕt lÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp: thÓ hiÖn niÒm tin c¬ b¶n, gi¸ trÞ nguyÖn väng, quan ®iÓm t- t-ëng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. + Sø mÖnh cña doanh nghiÖp lµ yÕu tè rÊt quan träng ®èi víi doanh nghiÖp. Nã cã vai trß ®Þnh h-íng cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Sø mÖnh cña doanh nghiÖp ®¶m b¶o sù thèng nhÊt vÒ môc ®Ých cña doanh nghiÖp; h-íng toµn bé doanh nghiÖp vµo mét khu«n khæ hµnh ®éng thèng nhÊt ®Ó thùc hiÖn môc tiªu. Nã lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp ®Ò ra c¸c m«i tr-êng chiÕn l-îc; huy ®éng vµ ph©n bæ c¸c nguån lùc mét c¸ch hiÖu qña nhÊt ®Ó tõng b-íc ®i ®Õn môc tiªu. V× thÕ ph¹m vi cña sø mÖnh kh«ng nªn qu¸ réng hoÆc qu¸ hÑp. NÕu qu¸ réng nã sÏ trë nªn m¬ hå, khã x¸c ®Þnh ®-îc môc tiªu vµ ®éng lùc cho doanh 10 nghiÖp trong qóa tr×nh ph¸t triÓn. Cßn nÕu qu¸ hÑp, sø mÖnh sÏ trë nªn cøng nh¾c, trãi buéc c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ cã thÓ bá qua nh÷ng c¬ héi do m«i tr-êng ®em l¹i. Néi dung sø mÖnh còng ph¶i ®-îc x¸c ®Þnh râ rµng ®Ó toµn bé nh©n viªn cña doanh nghiÖp hiÓu râ vµ n¾m ®-îc. Bëi v× hiÓu râ sø mÖnh cña doanh nghiÖp, nh©n viªn sÏ ý thøc ®-îc vai trß cña hä vµ x¸c ®Þnh c¸c ho¹t ®éng cña hä theo ®Þnh h-íng cña doanh nghiÖp. 4.1.2 . Nghiªn cøu vµ dù b¸o a) Nghiªn cøu vµ dù b¸o m«i tr-êng Ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp bao giê còng g¾n liÒn víi m«i tr-êng. Trong xu thÕ hiÖn nay, m«i tr-êng lu«n lu«n cã nh÷ng biÕn ®æi nhanh vµ ¶nh h-ëng lín ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiªp. Mçi biÕn ®æi cña m«i tr-êng cã thÓ ®em ®Õn cho doanh nghiÖp nh÷ng c¬ héi vµ nguy c¬. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o thµnh c«ng doanh nghiÖp ph¶i ph©n tÝch vµ dù b¸o ®óng, ®Çy ®ñ vÒ m«i tr-êng. M«i tr-êng bªn ngoµi bao gåm m«i tr-êng quèc tÕ, m«i tr-êng trong n-íc vµ m«i tr-êng c¹nh tranh néi bé ngµnh. Qóa tr×nh nghiªn cøu, dù b¸o m«i tr-êng ®-îc tiÕn hµnh theo c¸c néi dung: - Ph©n tÝch vµ dù b¸o c¸c xu h-íng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã thÓ ¶nh h-ëng tíi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp - Ph©n tÝch vµ dù b¸o c¸c yÕu tè kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi trong n-íc cã thÓ t¸c ®éng tíi doanh nghiÖp - Ph©n tÝch vµ dù b¸o c¸c nh©n tè cña m«i tr-êng c¹nh tranh cña ngµnh mµ doanh nghiÖp ®ang tham gia Ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ dù b¸o ph¶i cã ®-îc th«ng tin vÒ qu¸ khø. hiÖn t¹i ®Ó ph©n tÝch, trªn c¬ së ®ã dù b¸o cho t-¬ng lai cña m«i tr-êng. C¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch vµ dù b¸o sÏ ®-îc tæng hîp l¹i. Tõ ®ã c¸c chuyªn gia cã thÓ x¸c ®Þnh ®-îc c¸c c¬ héi vµ nguy c¬ m«i tr-êng cã thÓ ®em ®Õn cho doanh nghiÖp, lµm c¬ së cho viÖc ®Ò ra c¸c môc tiªu, gi¶i ph¸p m«i tr-êng chiÕn l-îc nh»m tËn dông c¬ héi, vµ phßng tr¸nh, h¹n chÕ nguy c¬. b) Nghiªn cøu néi lùc doanh nghiÖp ViÖc nghiªn cøu vµ dù b¸o néi lùc cña doanh nghiÖp nh»m x¸c ®Þnh nh÷ng ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp nµo còng cã nh÷ng lîi thÕ vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, v× thÕ c¸c chuyªn gia m«i tr-êng chiÕn l-îc ph¶i n¾m ®-îc thùc lùc vµ thùc tr¹ng cña doanh nghiÖp ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ph¸t huy thÕ m¹nh vµ kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu. Néi dung chñ yÕu cña nghiªn cøu néi lùc doanh nghiÖp bao gåm: - Nghiªn cøu thùc tr¹ng tæ chøc vµ l·nh ®¹o, xem xÐt c¬ cÊu tæ chøc, c¸ch thøc ra quyÕt ®Þnh cña l·nh ®¹o vµ viÖc thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh. - Nghiªn cøu t×nh h×nh tµi chÝnh: ph©n tÝch c¸c chØ tiªu tµi chÝnh nh- tæng tµi s¶n, tæng nguån vèn, kh¶ n¨ng thanh to¸n, c¸c chØ sè lîi nhuËn... 11 - Nghiªn cøu nguån nh©n lùc: c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý nguån nh©n lùc nhtuyÓn lao ®éng, ®µo t¹o lao ®éng, tiÒn c«ng...; tæng sè lao ®éng, c¬ cÊu lao ®éng... - Nghiªn cøu n¨ng lùc c«ng nghÖ, n¨ng lùc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn - Nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc marketing cña doanh nghiÖp: thÞ phÇn hiÖn t¹i, uy tÝn víi kh¸ch hµng... - Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng vÒ s¶n xuÊt: quy m« c«ng nghÖ, quy m« s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt... Th«ng th-êng ng-êi ta tæng hîp c¸c yÕu tè cña m«i tr-êng vµo b¶ng tæng hîp m«i tr-êng kinh doanh, vµ c¸c yÕu tè thuéc néi bé doanh nghiÖp vµo b¶ng tæng hîp t×nh h×nh néi bé cña doanh nghiÖp theo mÉu sau: B¶ng tæng hîp m«i tr-êng kinh doanh /t×nh h×nh néi bé doanh nghiÖp: 1 C¸c yÕu tè thuéc m«i tr-êng/ néi bé doanh nghiÖp 2 Møc ®é quan träng cña yÕu tè ®èi víi ngµnh 3 T¸c ®éng ®èi víi doanh nghiÖp 4 TÝnh chÊt t¸c ®éng LiÖt kª c¸c yÕu tè Møc ®é quan träng cña mçi yÕu tè : rÊt quan träng =3 quan träng võa =2 quan träng Ýt =1 kh«ng quan träng =0 Møc ®é quan träng cña mçi yÕu tè nhiÒu=3 trung b×nh=2 Ýt =1 kh«ng t¸c ®éng =0 M« t¶ tÝnh chÊt t¸c ®éng tèt =+ xÊu =- 5 §iÓm (5)= +/-(2)*(3) c) C¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ dù b¸o Cã rÊt nhiÒu ph-¬ng ph¸p dù b¸o kh¸c nhau vÒ møc ®é phøc t¹p, ®é tin cËy còng nh- -u ®iÓm vµ nh-îc ®iÓm. C¨n cø vµo tõng qu¸ tr×nh vµ môc tiªu cña dù b¸o mµ lùa chän ph-¬ng ph¸p thÝch hîp. Ng-êi ta th-êng thùc hiÖn mét sè ph-¬ng ph¸p thÝch hîp sau: - Ph-¬ng ph¸p chuyªn gia - Ph-¬ng ph¸p ngo¹i suy xu h-íng 12 - Sö dông c¸c m« h×nh kinh tÕ l-îng, c¸c m« h×nh to¸n kinh tÕ 4.1.3. X¸c ®Þnh môc tiªu m«i tr-êng chiÕn l-îc Môc tiªu lµ nh÷ng tr¹ng th¸i, nh÷ng tiªu thøc cô thÓ mµ doanh nghiÖp muèn ®¹t ®-îc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. X¸c ®Þnh môc tiªu lµ mét b-íc hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng m«i tr-êng chiÕn l-îc. Bëi v× viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n môc tiªu sÏ cho phÐp ®Þnh h-íng ®óng c¸c hµnh ®éng m«i tr-êng chiÕn l-îc, nã x¸c ®Þnh c¸c b-íc tiÕp theo cña giai ®o¹n x©y dùng còng nh- thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc. Môc tiªu cßn lµ c¨n cø ®Ó ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh m«i tr-êng chiÕn l-îc. * HÖ thèng môc tiªu m«i tr-êng chiÕn l-îc cña doanh nghiÖp th-êng ®-îc chia lµm hai lo¹i: môc tiªu dµi h¹n vµ môc tiªu ng¾n h¹n. - Môc tiªu dµi h¹n lµ c¸c kÕt qu¶ mong muèn ®-îc ®Ò ra cho mét thêi gian t-¬ng ®èi dµi. Môc tiªu dµi h¹n lµ sù cô thÓ ho¸ môc tiªu tèi cao (sø mÖnh) cña doanh nghiÖp, th-êng ®-îc x¸c ®Þnh theo c¸c yÕu tè sau: Møc lîi nhuËn N¨ng suÊt lao ®éng VÞ trÝ c¹nh tranh (thÞ phÇn) VÊn ®Ò viÖc lµm cho lao ®éng C¸c tr¸ch nhiÖm kh¸c ®èi víi x· héi - Môc tiªu ng¾n h¹n lµ c¸c kÕt qu¶ cô thÓ mµ doanh nghiÖp dù ®Þnh ®¹t ®-îc trong mét chu k× ng¾n (th-êng lµ mét n¨m). Môc tiªu ng¾n h¹n ph¶i hÕt søc cô thÓ, c¸c kÕt qu¶ tiªu ®Ých ph¶i ®-îc nªu ra mét c¸ch chi tiÕt. * C¬ së x¸c ®Þnh môc tiªu m«i tr-êng chiÕn l-îc: - Sø mÖnh cña doanh nghiÖp: v× môc tiªu lµ sù cô thÓ ho¸ sø mÖnh, thùc hiÖn môc tiªu chÝnh lµ tõng b-íc thùc hiÖn sø mÖnh. - KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ dù b¸o - VÊn ®Ò cña doanh nghÖp VÊn ®Ò cña doanh nghiÖp lµ nh÷ng m©u thuÉn n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i gi¶i quyÕt v× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh. VÊn ®Ò cã thÓ ®em ®Õn nh÷ng nguy c¬ vµ còng cã thÓ lµ nh÷ng c¬ héi ®èi víi doanh nghiÖp. Trong ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp bao giê còng tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò cïng mét lóc. V× vËy doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®©u lµ vÊn ®Ò -u tiªn. Doanh nghiÖp lùa chän vÊn ®Ò dùa vµo tÇm quan träng vµ tÝnh bøc xóc cña vÊn ®Ò. VÊn ®Ò ®-îc lùa chän ®ã lµ kh©u xung yÕu cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp x¸c ®Þnh môc tiªu, gi¶i ph¸p vµ c«ng cô m«i tr-êng chiÕn l-îc. V× suy cho cïng m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc. * §Ó x¸c ®Þnh ®-îc môc tiªu ®óng cÇn ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu sau: - Môc tiªu m«i tr-êng chiÕn l-îc ph¶i h-íng vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu tèi cao (sø mÖnh) cña doanh nghiÖp. 13 - Môc tiªu m«i tr-êng chiÕn l-îc ®-îc lùa chän ph¶i lµ môc tiªu lín, dµi h¹n nh-ng ph¶i cô thÓ, ®¶m b¶o tÝnh linh ho¹t vµ cã thÓ ®Þnh l-îng ®-îc. - Môc tiªu ®Ò ra ph¶i ®-îc ®¶m b¶o b»ng nguån lùc vËt chÊt cô thÓ cña doanh nghiÖp. - C¸c môc tiªu ph¶i hîp lÝ, thèng nhÊtvíi nhau vµ cã tÝnh kh¶ thi cao 4.1.4. X©y dùng c¸c ph-¬ng ¸n m«i tr-êng chiÕn l-îc Thùc chÊt cña b-íc nµy lµ ®Ò ra hÖ thèng c¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn môc tiªu cña m«i tr-êng chiÕn l-îc. * C¨n cø ®Ó x©y dùng ph-¬ng ¸n m«i tr-êng chiÕn l-îc: - Môc tiªu cña m«i tr-êng chiÕn l-îc: bëi v× c¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô m«i tr-êng chiÕn l-îc ®-îc x¸c ®Þnh lµ ®Ó thùc hiÖn môc tiªu. - Nguån lùc cña doanh nghiÖp: c¸c ph-¬ng ¸n m«i tr-êng chiÕn l-îc ph¶i ®-îc dùa trªn c¬ së nguån lùc cña doanh nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hîp lÝ vµ tÝnh kh¶ thi cña c¸c gi¶i ph¸p vµ c«ng cô, ®¶m b¶o hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña m«i tr-êng chiÕn l-îc. C¸c ph-¬ng ¸n cña m«i tr-êng chiÕn l-îc cßn ®-îc x©y dùng trªn c¬ së ph©n tÝch, øng dông c¸c m« h×nh m«i tr-êng chiÕn l-îc lý thuyÕt, kinh nghiÖm, ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia, c¸c nhµ qu¶n lÝ. M«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh lµ m«i tr-êng chiÕn l-îc cÊp c«ng ty nªn cã thÓ øng dông c¸c m« h×nh m«i tr-êng chiÕn l-îc tæng qu¸t cÊp c«ng ty nh-: m«i tr-êng chiÕn l-îc æn ®Þnh, m«i tr-êng chiÕn l-îc t¨ng tr-ëng, m«i tr-êng chiÕn l-îc thu hÑp vµ m«i tr-êng chiÕn l-îc hçn hîp. C¨n cø vµo môc tiªu ®· ®-îc x¸c ®Þnh cña m«i tr-êng chiÕn l-îc, nguån lùc cña doanh nghiÖp, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p vµ ®-a ra c«ng cô cµng nhiÒu cµng tèt. Trªn c¬ së ®ã c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh sÏ ph©n tÝch, tæng hîp c¸c ph-¬ng ph¸p vµ c«ng cô. Sau ®ã so¹n th¶o thµnh c¸c ph-¬ng ¸n m«i tr-êng chiÕn l-îc. 4.1.5. Lùa chän c¸c ph-¬ng ¸n m«i tr-êng chiÕn l-îc KÕt qu¶ cña b-íc trªn lµ h×nh thµnh nªn nhiÒu ph-¬ng ¸n m«i tr-êng chiÕn l-îc kh¸c nhau. NhiÖm vô cña b-íc tiÕp theo lµ doanh nghiÖp ph¶i lùa chän mét ph-¬ng ¸n m«i tr-êng chiÕn l-îc hîp lÝ nhÊt vµ kh¶ thi nhÊt. ViÖc lùa chän ph-¬ng ¸n m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ qu¸ tr×nh xem xÐt ®¸nh gi¸ c¸c ph-¬ng ¸n nh»m ®-a ra mét ph-o-ng ¸n m«i tr-êng chiÕn l-îc tèi -u. Th«ng th-êng ®¸nh gi¸ c¸c ph-¬ng ¸n lµ ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: - Ph-¬ng ¸n ®ã cã t¸c ®éng vµo nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò kh«ng? nh- thÕ nµo? - Ph-¬ng ¸n ®ã cã hiÖu qu¶ kh«ng? HËu qu¶ cña ph-¬ng ¸n lµ g×? - C¸c gi¶i ph¸p m«i tr-êng chiÕn l-îc cã kh¶ thi, cã phï hîp víi doanh nghiÖp kh«ng? 14 C¸c m« h×nh ph©n tÝch m«i tr-êng chiÕn l-îc mµ c¸c doanh nghiÖp th-êng ¸p dông: - M« h×nh ph©n tÝch danh môc vèn ®Çu t-: ma trËn BCG, l-íi kinh doanh cña h·ng General Electric - M« h×nh ph©n tÝch ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬: ma trËn SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) 4.1.6. QuyÕt ®Þnh m«i tr-êng chiÕn l-îc vµ thÓ chÕ ho¸ m«i tr-êng chiÕn l-îc Sau n¨m b-íc trªn, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh ®· lùa chän vµ ®-a ra ®-îc mét b¶n th¶o m«i tr-êng chiÕn l-îc mang tÝnh tèi -u nhÊt. Tuy nhiªn ®Ó chÝnh thøc trë thµnh ®Þnh h-íng cho toµn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh ph¶i do l·nh ®¹o c«ng ty ra quyÕt ®Þnh m«i tr-êng chiÕn l-îc vµ thÓ chÕ ho¸ chiÕc l-îc th«ng qua v¨n b¶n.V¨n b¶n m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ c¬ së ph¸p lÝ ®Ó triÓn khai m«i tr-êng chiÕn l-îc, lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó phæ biÕn m«i tr-êng chiÕn l-îc cho nh÷ng ®èi t-îng liªn quan. 4.2. Qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc Lµ sù kÕt hîp, phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c c¸ nh©n, c¸c bé phËn, c¸c nguån lùc cña doanh nghiÖp th«ng qua c¸c ho¹t ®éng thùc tÕ nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh. §©y lµ giai ®o¹n hµnh ®éng cña qu¶n lý m«i tr-êng chiÕn l-îc, nã ®¶m b¶o cho m«i tr-êng chiÕn l-îc ®-îc thùc hiÖn thµnh c«ng. C¸c b-íc tæ chøc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc : 4.2.1. X©y dùng bé m¸y tæ chøc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc Bé m¸y tæ chøc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ tæng hîp c¸c bé phËn (®¬n vÞ vµ c¸ nh©n) kh¸c nhau, cã mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau, ®-îc chuyªn m«n ho¸ vµ cã nh÷ng quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm nhÊt ®Þnh, ®-îc bè trÝ theo cÊp vµ nh÷ng kh©u kh¸c nhau nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ môc ®Ých ®· ®-îc x¸c ®Þnh cña m«i tr-êng chiÕn l-îc. X©y dùng bé m¸y tæ chøc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ b-íc ®Çu tiªn quan träng cña giai ®o¹n thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc. NhiÖm vô cña b-íc nµy lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc nh÷ng c¸ nh©n, bé phËn nµo chÞu tr¸ch nhiÖm triÓn khai vµ thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc; c¸c c¸ nh©n bé phËn nµo cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp ®Ó thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc; chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña tõng bé phËn, tõng c¸ nh©n ®ã. Néi dung cña b-íc x¸c ®Þnh bé m¸y tæ chøc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc bao gåm: - X¸c ®Þnh c¬ cÊu bé m¸y ViÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu bé m¸y ph¶i c¨n cø vµo m«i tr-êng chiÕn l-îc vµ ®-îc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi m«i tr-êng chiÕn l-îc - Qu¶n lý vµ ph©n bæ c¸c nguån lùc cña m«i tr-êng chiÕn l-îc. Th«ng th-êng bé m¸y tæ chøc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc kinh doanh bao gåm cÊp l·nh ®¹o c«ng ty: Tæng gi¸m ®èc trùc tiÕp chØ ®¹o thùc hiÖn, bé phËn phô tr¸ch c¸c phßng ban chøc n¨ng vµ gi¸m ®èc cÊp kinh doanh chÞu tr¸ch nhiÖm triÓn khai. 4.2.2 . ChØ ®¹o thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc ChØ ®¹o thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc thùc chÊt lµ viÖc triÓn khai m«i tr-êng chiÕn l-îc, ®-a m«i tr-êng chiÕn l-îc vµo thùc hiÖn trong thùc tiÔn. 15 Néi dung cña viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc bao gåm: - VËn hµnh hÖ thèng th«ng tin: hÖ thèng th«ng tin gióp cho viÖc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc th«ng suèt. Th«ng tin phæ biÕn cho c¸c bé phËn chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc vÒ nhiÖm vô cña mçi bé phËn vµ sù phèi hîp gi÷a c¸c bé phËn nh- thÕ nµo. Th«ng tin tõ m«i tr-êng vµ tõ néi bé doanh nghiÖp ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc cho bé m¸y qu¶n lý m«i tr-êng chiÕn l-îc. - X©y dùng vµ triÓn khai c¸c kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp, c¸c ch-¬ng tr×nh, dù ¸n cña m«i tr-êng chiÕn l-îc. - Tæ chøc vµ vËn hµnh c¸c quÜ: thùc chÊt lµ ph©n bæ, sö dông vµ qu¶n lÝ vèn, lao ®éng, tµi nguyªn, thêi gian. - Phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c bé phËn: ph¶i cã kÕ ho¹ch vµ c¬ chÕ phèi hîp cô thÓ gi÷a c¸c bé phËn. 4.2.3. KiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh m«i tr-êng chiÕn l-îc §©y lµ b-íc cuèi cïng cña c«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc. TÊt c¶ c¸c m«i tr-êng chiÕn l-îc ®Òu ®-îc x©y dùng cho t-¬ng lai, c¸c yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi l¹i thay ®æi th-êng xuyªn nªn viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ cÇn thiÕt nh»m ph¸t hiÖn ra c¸c vÊn ®Ò, tõ ®ã cã nh÷ng ph¸t hiÖn ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc thµnh c«ng. Qóa tr×nh kiÓm tra ph¶i ®-îc lËp kÕ ho¹ch cô thÓ, ph¶i lùa chän nh÷ng h×nh thøc kiÓm tra phï hîp ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc ®óng theo ®Þnh h-íng vµ kh«ng bÞ c¶n trë. Néi dung b-íc nµy: - Gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc th«ng qua hÖ thèng th«ng tin ph¶n håi - §o l-êng vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®¹t ®-îc - Xem xÐt c¸c vÊn ®Ò - TiÕn hµnh ®iÒu chØnh m«i tr-êng chiÕn l-îc Tuy nhiªn viÖc ®iÒu chØnh sÏ bÞ x¸o trén phÇn nµo c¸c kÕ ho¹ch cña m«i tr-êng chiÕn l-îc vµ thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc. V× thÕ chØ ®iÒu chØnh khi thùc sù thÊy cÇn thiÕt. HÖ thèng lu«n cã kh¶ n¨ng tù thÝch nghi nªn cã nh÷ng tr-êng hîp nã sÏ tù ®iÒu chØnh mµ kh«ng cÇn sù t¸c ®éng cña chñ thÓ qu¶n lý. C¸c h×nh thøc ®iÒu chØnh cã thÓ lµ: + §iÒu chØnh môc tiªu m«i tr-êng chiÕn l-îc: rÊt Ýt khi x¶y ra tr-êng hîp nµy + §iÒu chØnh gi¶i ph¸p vµ c«ng cô m«i tr-êng chiÕn l-îc + §iÒu chØnh viÖc tæ chøc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc + §iÒu chØnh ng©n s¸ch cho m«i tr-êng chiÕn l-îc + Xo¸ bá viÖc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc: ®©y lµ tr-êng hîp xÊu nhÊt chØ x¶y ra khi viÖc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc kh«ng nh÷ng kh«ng ®em l¹i kÕt qña mµ cßn g©y thiÖt h¹i lín cho doanh nghiÖp. Tãm l¹i, c¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña viÖc thùc hiÖn m«i tr-êng chiÕn l-îc lµ thiÕt lËp c¸c môc tiªu ng¾n h¹n, ®-a ra c¸c chÝnh s¸ch, ph©n phèi c¸c nguån tµi nguyªn vµ ®éng viªn phèi hîp nguån nh©n lùc nh»m tõng b-íc ®i ®Õn môc tiªu cña m«i tr-êng chiÕn l-îc. 16 Ch-¬ng II:Thùc tr¹ng vÒ qu¶n lÝ m«i tr-êng chiÕn l-îc cña tæng c«ng ty b-u chÝnh viÔn th«ng ViÖt nam I- Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ tæng c«ng ty b-u chÝnh viÔn th«ng ViÖt nam 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty B-u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt nam Tæng c«ng ty B-u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam hiÖn nay ®-îc thµnh lËp ngµy 29/4/1995 theo quyÕt ®Þnh sè 249/TTg cña Thñ t-íng ChÝnh phñ. TiÒn th©n cña nã lµ Tæng c«ng ty B-u chÝnh ViÔn th«ng trùc thuéc Tæng côc B-u ®iÖn thµnh lËp theo m« h×nh Tæng c«ng ty 90. Sau ®ã theo quyÕt ®Þnh 28/CP, th¸ng 5/1993, Tæng c«ng ty B-u chÝnh ViÔn th«ng ®-îc s¸t nhËp vµo Tæng côc B-u ®iÖn, ho¹t ®éng d-íi tªn Tæng c«ng ty B-u chÝnh ViÔn th«ng trùc thuéc Bé Giao th«ng vËn t¶i vµ B-u ®iÖn cho ®Õn n¨m 1995. Tæng c«ng ty B-u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam hiÖn nay ®-îc thµnh lËp nh»m t¨ng c-êng tÝch tô, tËp trung, ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ s¶n xuÊt ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô Nhµ n-íc giao, n©ng cao kh¶ n¨ng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh trªn c¬ së tæ chøc s¾p xÕp l¹i c¸c ®¬n vÞ dÞch vô, s¶n xuÊt, l-u th«ng vµ sù nghiÖp vÒ B-u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam, thuéc Tæng côc B-u ®iÖn. Tªn giao dÞch quèc tÕ cña Tæng c«ng ty B-u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt Nam lµ: Vietnam Posts and Telecommunications corporation, viÕt t¾t lµ VNPT. Trô së chÝnh vña VNPT t¹i 18 NguyÔn Du - Hµ néi, trô së 2 t¹i 57A Huúnh Thóc Kh¸ng -Hµ néi. KÌm theo quyÕt ®Þnh 249/TTg lµ NghÞ ®Þnh 51/CP ngµy 1/8/1995 nh»m thùc hiÖn viÖc thµnh lËp Tæng c«ng ty. Tæng c«ng ty B-u chÝnh ViÔn th«ng ho¹t ®éng theo ®iÒu lÖ tæ chøc ®-îc phª chuÈn trong NghÞ ®Þnh 51/CP. 17 VNPT ho¹t ®éng theo h-íng tËp ®oµn, lµ ®¬n vÞ chñ ®¹o ho¹t ®éng kinh doanh trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc thuéc ngµnh B-u ®iÖn: - Kinh doanh c¸c dÞch vô B-u chÝnh ViÔn th«ng - Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, s¶n xuÊt vµ cung øng vËt t- thiÕt bÞ B-u chÝnh ViÔn th«ng - ThiÕt kÕ, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh B-u chÝnh ViÔn th«ng - Nghiªn cøu, t- vÊn, ®µo t¹o vÒ lÜnh vùc B-u chÝnh ViÔn th«ng. NhiÖm vô cña VNPT lµ võa kinh doanh, võa phôc vô vÒ B-u chÝnh ViÔn th«ng: - Tham gia s¶n xuÊt, kinh doanh c¸c dÞch vô B-u chÝnh ViÔn th«ng - X©y dùng, ph¸t triÓn m¹ng l-íi B-u chÝnh ViÔn th«ng c«ng céng - §¶m b¶o th«ng tin liªn l¹c phôc vô c«ng t¸c qu¶n lÝ cña §¶ng vµ Nhµ n-íc; phôc vô quèc phßng, an ninh vµ ngo¹i giao. Ngµnh B-u ®iÖn chØ thùc sù cã ®-îc nh÷ng b-íc ®i ®ét ph¸ sau khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi, víi viÖc ph©n t¸ch chøc n¨ng qu¶n lÝ nhµ n-íc vÒ B-u ®iÖn do Tæng côc B-u ®iÖn thùc hiÖn víi chøc n¨ng qu¶n lÝ kinh doanh dÞch vô B-u ®iÖn do Tæng c«ng ty B-u chÝnh ViÔn th«ng ®¶m tr¸ch. Trong nh÷ng n¨m qua, Tæng c«ng ty ®· gãp phÇn to lín vµo thµnh qu¶ ph¸t triÓn cña ngµnh B-u ®iÖn. Tæng c«ng ty ®· ph¸t triÓn m¹ng l-íi B-u chÝnh ViÔn th«ng réng kh¾p c¶ n-íc vµ nèi m¹ng B-u chÝnh ViÔn th«ng quèc tÕ, c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ngµy cµng ®a d¹ng víi tinh thÇn nhanh chãng hiÖn ®¹i ho¸ th«ng tin liªn l¹c theo h-íng sè ho¸. Tæng c«ng ty ®· m¹nh d¹n thu hót vèn ®Çu t- n-íc ngoµi, ®-a th¼ng thiÕt bÞ kÜ thuËt sè vµo B-u chÝnh ViÔn th«ng, lÊy ViÔn th«ng quèc tÕ lµm b-íc ®ét ph¸ khÈu, nh»m ®-a tr×nh ®é B-u chÝnh ViÔn th«ng ViÖt nam t-¬ng xøng víi tr×nh ®é c«ng nghÖ B-u chÝnh ViÔn th«ng thÕ giíi, nhanh chãng hoµ m¹ng B-u chÝnh ViÔn th«ng quèc tÕ. Cho ®Õn nay, B-u chÝnh ViÔn th«ng ®· trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän víi møc ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ nhanh chãng nhÊt, hiÖn ®¹i nhÊt phôc vô c«ng t¸c l·nh ®¹o vµ qu¶n lÝ cña §¶ng vµ chÝnh quyÒn, phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. 2. C¬ cÊu tæ chøc cña VNPT. Tæ chøc bé m¸y cña Tæng c«ng ty bao gåm: * Héi ®ång qu¶n trÞ: lµ cÊp l·nh ®¹o cao nhÊt, thùc hiÖn chøc n¨ng ®Þnh h-íng m«i tr-êng chiÕn l-îc ph¸t triÓn vµ qu¶n lÝ ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty theo nhiÖm vô Nhµ n-íc giao. C¸c thµnh viªn cña Héi ®ång qu¶n trÞ do Thñ t-íng ChÝnh phñ bæ nhiÖm. Gióp viÖc cho Héi ®ång qu¶n trÞ lµ Ban kiÓm so¸t thùc hiÖn nhiÖm vô ®iÒu tra, gi¸m s¸t ®èi víi mäi ho¹t ®éng ®iÒu hµnh cña Tæng gi¸m ®èc, bé m¸y gióp viÖc vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn Tæng c«ng ty trong viÖc thùc hiÖn c¸c nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång qu¶n trÞ. 18 * Tæng gi¸m ®èc: do Héi ®ång qu¶n trÞ cö ra, ®iÒu hµnh trùc tiÕp mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña Tæng c«ng ty theo ®óng kÕ ho¹ch vµ m«i tr-êng chiÕn l-îc ®Ò ra. Gióp viÖc cho Tæng gi¸m ®èc cã 5 phã Tæng gi¸m ®èc vµ bé m¸y gióp viÖc víi c¸c ban chuyªn m«n: 3. §Æc ®iÓm s¶n phÈm B-u chÝnh ViÔn th«ng. S¶n phÈm ngµnh B-u ®iÖn thuéc lo¹i s¶n phÈm dÞch vô truyÒn th«ng, lµ h¹ng môc n¨ng ®éng nhÊt trong nhãm dÞch vô kinh doanh. Nã võa lµ dÞnh vô tiªu dïng, võa lµ dÞch vô s¶n xuÊt. S¶n phÈm B-u ®iÖn lµ dÞch vô tiªu dïng khi nã ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ th«ng tin liªn l¹c trong ®êi sèng sinh ho¹t hµng ngµy cña d©n c-. Nã lµ dÞch vô s¶n xuÊt khi nã tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt l-u th«ng, truyÒn t¶i c¸c th«ng tin dÞch vô cÇn thiÕt phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh. * DÞch vô ngµnh B-u ®iÖn mang ®Çy ®ñ tÝnh chÊt chung cña s¶n phÈm dÞch vô: - TÝnh phi vËt chÊt cña s¶n phÈm. - TÝnh kh«ng t¸ch rêi nguån gèc - Qóa tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra ®ång thêi víi qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm - ChÊt l-îng s¶n phÈm bÞ ¶nh h-ëng do c¸c yÕu tè kh¸ch quan nh-: thêi tiÕt, khÝ hËu... * Ngoµi nh÷ng tÝnh chÊt trªn, s¶n phÈm dÞch vô B-u ®iÖn cßn cã mét sè ®Æc thï riªng: - TÝnh chÊt d©y chuyÒn trong s¶n xuÊt dÞch vô: §èi víi ngµnh B-u ®iÖn, sù liªn kÕt trong t¸c nghiÖp ®Ó thùc hiÖn hoµn chØnh mét c«ng viÖc ®ßi hái ph¶i tr¶i qua nhiÒu kh©u, nhiÒu c«ng ®o¹n ®an chÐo nhau. §Ó cung cÊp mét dÞch vô ®ßi hái sù tham gia cña nhiÒu ®¬n vÞ, nhiÒu bé phËn ë nh÷ng vÞ trÝ c¸ch xa nhau, cã khi trong cïng mét lóc. - TÝnh kh«ng ®ång ®Òu vÒ thêi gian vµ kh«ng gian TÝnh chÊt ®a d¹ng vÒ nhu cÇu khiÕn cho m¹ng l-íi dÞch vô B-u ®iÖn lu«n lu«n ph¶i ®¶m b¶o ®-îc ®é tin cËy vµ an toµn m¹ng l-íi ®Ó ho¹t ®éng trong mäi ®iÒu kiÖn, mäi hoµn c¶nh. V× thÕ m¹ng l-íi ho¹t ®éng ph¶i ®ñ lín vµ hiÖn ®¹i ®Ó ®¶m b¶o l-u tho¸t hÕt khèi l-îng nghiÖp vô trong nh÷ng ngµy, giê cã t¶i träng lín. 4. Mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®-îc cña VNPT (giai ®o¹n m«i tr-êng chiÕn l-îc 1996-2000) Giai ®o¹n 1996-2000 lµ giai ®o¹n 2 cña thêi k× t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn B-u chÝnh ViÔn th«ng (1993-1995; 1996-2000). §©y lµ giai ®o¹n m«i tr-êng chiÕn l-îc cuèi chuÈn bÞ b-íc sang thiªn niªn kØ míi nªn cã nhiÒu th¸ch thøc lín ®èi víi B-u ®iÖn ViÖt Nam. 19 TÝnh ®Õn n¨m 2000, Tæng C«ng ty ®· x©y dùng ®-îc mét m¹ng l-íi B-u chÝnh ViÔn th«ng ph¸t triÓn réng kh¾p c¶ n-íc. - M¹ng ®iÖn tho¹i phñ 85.8% sè x· trªn toµn quèc; - Cã 7 ®iÓm in b¸o tõ xa, ®¶m b¶o phôc vô cho 60/61 tØnh, thµnh phè cã b¸o hµng ngµy; - Cã gÇn 8000 ®iÓm phôc vô (bao gåm c¶ B-u côc, B-u ®iÖn V¨n ho¸ x· vµ ®¹i lý); - N¨ng lùc m¹ng l-íi ®-îc cñng cè më réng, n©ng cao chÊt l-îng dÞch vô víi c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt bao gåm: mét sè chØ tiªu vÒ m¹ng l-íi c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt b-u ®iÖn TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 ChØ tiªu Tæng sè B-u côc Tæng B-u ®iÖn v¨n ho¸ x· vµ ®¹i lý TuyÕn ®-êng th- bay -trong n-íc -quèc tÕ TuyÕn ®-êng th- sö dông xe chuyªn ngµnh M¸y in c-íc thay tem M¸y xo¸ tem ¤t« phôc vô BC-PHBC M¸y tÝnh phôc vô -s¶n xuÊt -qu¶n lÝ M¹ng ViÔn th«ng ®i quèc tÕ M¹ng ViÔn th«ng ®i trong n-íc Sè tr¹m th«ng tin vÖ tinh Sè kªnh th«ng tin vÖ tinh M¸y ph¸t v« tuyÕn ®iÖn M¸y thu v« tuyÕn ®iÖn M¸y thu v« tuyÕn ®iÖn liªn hîp Sè tr¹m ®iÖn tho¹i thÎ Sè tr¹m ph¸t nh¾n tin Sè tæng ®µi PABX §¬n vÞ TÝnh ®Õn n¨m B-u côc ®iÓm 2000 9 20 30 (cÊp I ) 302 (cÊp II) 1292 97 697 tuyÕn 2000 c¸i 2000 c¸i c¸i c¸i 1999 1999 1999 4890 4609 c¸i 1999 5540 2242 8 2972 226 97 1077 6074 85 6955 kªnh tæng ®µi tr¹m kªnh c¸i c¸i c¸i tr¹m c¸i 2000 2000 1999 1999 1999 1999 1999 2000 2000 1999 Sè l-îng 3000 4895 N¨m 2000, doanh thu cña VNPT ®¹t 15.300 tû ®ång VN, t-¬ng ®-¬ng víi 1.088 tû USD (tû gi¸ 14057 ®ång/1USD). §©y lµ lÇn ®Çu tiªn doanh thu cña Tæng C«ng ty ®¹t trªn 1 tû USD; 20