Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Một số lý luận chung về quan hệ phân phối...

Tài liệu Một số lý luận chung về quan hệ phân phối

.DOC
49
71
146

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Môc lôc lêi nãi ®Çu.........................................................................................2 1- quan niÖm vÒ ®ãi, nghÌo......................................................................4 2- C¸c kh¸i niÖn vÒ ®ãi nghÌo.................................................................5 2.1- C¸c kh¸i niÖm vÒ nghÌo....................................................................5 2.2- C¸c kh¸i niÖm vÒ ®ãi........................................................................7 II- C¸c quan niÖm vÒ xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo.................................8 1- Kh¸i niÖm vÒ xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo......................................................8 1.1- Kh¸i niÖm vÒ xo¸ ®ãi........................................................................8 1.2- Kh¸i niÖm gi¶m nghÌo......................................................................8 2- C¸c tiªu thøc vµ chuÈn mùc ®¸nh gi¸ nghÌo ®ãi................................9 2.1- C¸c tiªu thøc ®¸nh gi¸ nghÌo ®ãi.....................................................9 2.2- Møc chuÈn ®¸nh gi¸ nghÌo ®ãi........................................................9 3- ý nghÜa cña xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi c¸c vÊn ®Ò trong ®êi sèng x· héi. ...............................................................................................13 3.1-Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ............................14 3.2-§èi víi vÊn ®Ò chÝnh trÞ - x· héi.....................................................14 3.3-§èi víi c¸c vÊn ®Ò vÒ v¨n ho¸.........................................................15 3.4-Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo víi mét sè vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan...............16 4- Nguyªn nh©n cña ®ãi nghÌo..........................................................................17 lêi nãi ®Çu ThÕ giíi bíc sang thÕ kû XXI víi mét nÒn v¨n minh rùc rì nhng còng ngæn ngang nh÷ng vÊn ®Ò gay g¾t mang tÝnh chÊt toµn cÇu. Nã chøa ®ùng trong m×nh c¶ niÒm vui nçi bÊt h¹nh, c¶ nô cêi vµ níc m¾t, nçi ®au nh©n lo¹i lµ nghÌo ®ãi vÉn cßn trÇm träng trªn mét ph¹m vi v« cïng réng lín. NghÌo, ®ãi lu«n lµ nçi bÊt h¹nh cña loµi ngêi, lµ mét nghÞch lý trªn con ®êng ph¸t triÓn. Trong khi thÕ giíi ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín vÒ tiÕn bé khoa häc kü thuËt, lµm t¨ng ®¸ng kÓ cña c¶i vËt chÊt x· héi, t¨ng vît bËc sù giµu -1- Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 cã cña con ngêi, th× th¶m c¶nh ®eo ®¼ng m·i trªn lng con ngêi l¹i chÝnh lµ sù nghÌo ®ãi. Thùc tÕ hiÖn nay trong h¬n 7 tû ngêi cña thÕ giíi, thêng xuyªn cã kho¶ng 3 tû ngêi sèng díi møc sèng 2USD/ngµy, ®Æc biÖt cã 1,2 tû ngêi sèng díi møc 1USD/ngµy. ë níc ta, sau h¬n 20 n¨m ®æi míi, nÒn kinh tÕ ®ang tõng bíc khëi s¾c vµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín. Tuy nhiªn, bªn c¹nh khèi d©n c giµu cã vµ trung lu ngµy mét gia t¨ng, vÉn cßn mét bé phËn lín d©n c nghÌo ®ãi. Tû lÖ nghÌo ®ãi ë ViÖt Nam cßn rÊt cao (11% n¨m 2000) ®ang lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi sù ph¸t triÓn vµ trë thµnh mèi quan t©m chung, vÊn ®Ò cÊp b¸ch ph¶i gi¶i quyÕt cña toµn x· héi. Do ®ã gi¶i quyÕt vÊn ®Ò gi¶m nghÌo t¹o tiÒn ®Ò cho ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, chuyÓn níc ta tõ mét níc nghÌo trë thµnh mét níc giµu cã, v¨n minh. Qu¸n triÖt qua ®iÓm cña §¶ng huyÖn Quú Ch©u ®· lu«n quan t©m ®Õn c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Tuy ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu tèc ®é t¨ng trëng kh¸ trong nhiÒu n¨m vÉn cã mét kho¶ng c¸ch vÒ thu nhËp kh¸ lín. Môc tiªu cña huyÖn Quú Ch©u lµ ®Õn n¨m 2010 gi¶m tû lÖ hé nghÌo xuèng cßn 26,5 % ( theo chuÈn míi). §©y lµ mét viÖc hÕt søc khã kh¨n ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp nç lùc cña toµn thÓ céng ®ång còng nh ý trÝ v¬n lªn cña chÝnh ngêi nghÌo. Qua qu¸ tr×nh häc tËp t¹i trêng vµ qua mét thêi gian nghiªn cøu thùc tÕ em ®· nhËn thøc ®îc ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña Quú Ch©u nãi riªng vµ cña ViÖt Nam nãi chung. ChÝnh v× vËy em ®· chän vµ nghiªn cøu ®Ò tµi nµy: “Thùc tr¹ng vµ ph¬ng híng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò X§GN t¹i huyÖn Quú Ch©u – tØnh NghÖ An” KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò bao gåm 3 phÇn chÝnh sau: PhÇn I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. PhÇn II: Ph©n tÝch thùc tr¹ng ®ãi nghÌo ë huyÖn Quú ch©u PhÇn III: Ph¬ng híng môc tiªu vµ gi¶i ph¸p X§GN huyÖn Quú Ch©u trong nh÷ng n¨m tíi. -2- Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa kinh tÕ lao ®éng vµ d©n sè , ®Æc biÖt lµ gi¸o viªn híng dÉn:ths NguyÔn Huy Trung ®· gióp em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nay`. Do nhËn thøc cßn h¹n chÕ, thêi gian nghiªn cøu cã h¹n nªn chuyªn ®Ò kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. RÊt mong ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c«, cña c¸c b¹n ®Ó bµi viÕt nµy hoµn chØnh h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! -3- Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 PhÇn 1: mét sè lý luËn chung vÒ x®gn i- c¸c quan niÖm vÒ ®ãi, nghÌo: 1- Quan niÖm vÒ ®ãi, nghÌo X· héi loµi ngêi ®· ph¸t triÓn qua nhiÒu nÊc thang lÞch sö do tr×nh ®é lùc läng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. B»ng lao ®éng s¶n xuÊt, con ngêi khai th¸c thiªn nhiªn ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt nh»m ®¸p øng nhu cÇu ¨n, mÆc, ë vµ nh÷ng nhu cÇu kh¸c. N¨ng xuÊt lao ®éng ngµy cµng cao th× cña c¶i ngµy cµng nhiÒu, c¸c nhu cÇu sèng ®îc ®¸p øng ®Çy ®ñ h¬n, tr¸i l¹i n¨ng xuÊt lao ®éng thÊp, cña c¶i vËt chÊt thu ®îc Ýt, con ngêi r¬i vµo c¶nh nghÌo ®ãi. Tuy nhiªn, ë trong c¸c thêi ®¹i kh¸c nhau, còng cã nhiÒu c¸ch lý gi¶i kh¸c nhau vÒ quan niÖm, nguyªn nh©n vµ c¸ch gi¶i quyÕt ®èi víi hiÖn tîng nghÌo ®ãi. Trong thêi kú tiÒn sö m«ng muéi, loµi ngêi trong khi bøc ra, t¸ch khái thÕ giíi ®éng vËt trong giíi tù nhiªn ®Ó trë thµnh ngêi vµ tæ chøc thµnh ®êi sèng x· héi th× cïng víi bíc ngoÆc vÜ ®¹i Êy, con ngêi ®· ph¶i thêng xuyªn ®èi mÆt víi ®ãi nghÌo. ë ®©y, nghÌo ®ãi lµ hÖ qu¶ trùc tiÕp cña l¹c hËu, m«ng muéi lµ ®iÓn h×nh cña sù thèng trÞ cña tù nhiªn ®èi víi con ngêi. TiÕp thu vµ vËn dông s¸ng t¹o chñ nghi· M¸c-Lªnin, trong c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë MiÒn B¾c níc ta, Hå ChÝ Minh ®· ®Ó l¹i cho chóng ta nh÷ng t tëng quý b¸u vÒ c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa. §ã lµ quan niÖm cña Ngêi vÒ chñ nghÜa x· héi lµ xa l¹ víi nghÌo ®ãi, bÇn cïng vµ l¹c hËu. Hå ChÝ Minh lu«n nhÊn m¹nh ph¶i ®Èy m¹nh t¨ng gia s¶n xuÊt h¬n n÷a, thùc hµnh tiÕt kiÖm. “T¨ng gia lµ tay ph¶i cña h¹nh phóc, tiÕt kiÖm lµ tay tr¸i cña h¹nh phóc”. §©y lµ con ®êng l©u dµi vµ ch¾c ch¾n ®èi víi c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo nãi riªng vµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n nãi chung. §Æc biÖt lµ t tëng cña Ngêi: “Lµm cho ngêi nghÌo th× ®ñ ¨n, ngêi ®ñ ¨n th× kh¸ giµu, ngêi kh¸ giµu th× giµu thªm”. Theo Ngêi, xo¸ ®ãi ph¶i tiÕn tíi gi¶m nghÌo vµ t¨ng giµu. §ãi, nghÌo lµ mét cöa ¶i ph¶i vît qua, ph¶i tiÕn tíi giµu cã, giµu cã n÷a giµu cã m·i, “d©n cã giµu th× níc míi m¹nh”. CÇn ph¶i x©y dùng chñ nghÜa x· héi nh mét x· héi giµu cã, phån thÞnh vÒ kinh tÕ, lµnh m¹nh vÒ x· héi, v¨n minh vµ v¨n ho¸. Quan niÖm trªn ®©y chøa ®ùng ý nghÜa gi¶i phãng to lín søc s¶n xuÊt, gi¶i phãng t tëng vµ tiÒm n¨ng x· héi, -4- Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 híng tíi mét sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña toµn x· héi v× h¹nh phóc cña con ngêi. NÕu ®iÓm xuÊt ph¸t tíi chñ nghÜa x· héi l¹i qu¸ thÊp vµ sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi cßn lµ míi mÎ, ®ang tõng bíc ph¶i t×m tßi vÒ con ®êng, c¸ch ®i, m« h×nh, c¸ch lµm ... nh ë níc ta th× vÊn ®Ò nghÌo ®ãi vÉn cßn tån t¹i lµ vÊn ®Ò khã tr¸nh khái. §èi víi ViÖt Nam ®Ó tr¸nh khái nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa h¬n so víi c¸c níc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc, con ®êng ph¶i ®i cña chóng ta lµ ph¸t triÓn rót ng¾n ®ång thêi g¾n liÒn víi viÖc gi¶m tèi ®a c¸i gi¸ ph¶i tr¶ trong ®ã cã viÖc ph¶i xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. ë ViÖt Nam,®ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. 2- C¸c kh¸i niÖn vÒ ®ãi nghÌo. 2.1- C¸c kh¸i niÖm vÒ nghÌo. * Kh¸i niÖm vÒ nghÌo khæ cña UNDP – 1998. N¨m 1998, UNDP c«ng b¸o mét b¶n b¸o c¸o nhan ®Ò “Kh¾c phôc sù nghÌo khæ cña con ngêi” ®· ®a ra nh÷ng ®Þnh nghÜa vÒ nghÌo nh sau: Sù nghÌo khæ cña con ngêi : ThiÕu nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña con ngêi nh biÕt ®äc, biÕt viÕt vµ ®îc nu«i dìng t¹m ®ñ. Sù nghÌo khæ vÒ tiÒn tÖ : ThiÕu thu nhËp tèi thiÓu thÝch ®¸ng vµ kh¶ n¨ng chi tiªu tèi thiÓu. Sù nghÌo khæ cùc ®é: NghÌo khæ, khèn cïng tøc lµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n tèi thiÓu. Sù nghÌo khæ chung: Møc ®é nghÌo kÐm nghiªm träng h¬n ®îc x¸c ®Þnh nh sù kh«ng cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu l¬ng thùc vµ phi l¬ng thùc chñ yÕu, nh÷ng nhu cÇu nµy ®«i khi ®îc x¸c ®Þnh kh¸c nhau ë nh÷ng níc kh¸c nhau. Sù nghÌo khæ t¬ng ®èi: Sù nghÌo khæ ®îc x¸c ®Þnh theo nh÷ng chuÈn mùc cã thÓ thay ®æi víi thêi gian ë níc nµy hay níc kh¸c. Ngìng nµy cã thÓ t¨ng lªn ®ång thêi víi thu nhËp. -5- Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Sù nghÌo khæ tuyÖt ®èi: Sù nghÌo khæ ®îc x¸c ®Þnh b»ng mét chuÈn mùc nhÊt ®Þnh. Ch¼ng h¹n nh ngìng quèc tÕ cña sù nghÌo khæ lµ 1USD/ngêi/ngµy. * Kh¸i niÖm vÒ nghÌo ®ãi cña Ng©n hµng thÕ giíi (WB). Ngìng nghÌo thø nhÊt lµ sè tiÒn cÇn thiÕt ®Ó mua mét ræ hµng ho¸ l¬ng thùc hµng ngµy trong n¨m 1993 vµ ®îc gäi lµ “ngìng nghÌo vÒ l¬ng thùc, thùc phÈm”. Ngìng nghÌo nµy thßng thÊp bëi v× nã kh«ng tÝnh ®Õn sè tiÒn chi tiªu cho nh÷ng s¶n phÈm phi l¬ng thùc kh¸c. Ngìng nghÌo thø hai lµ “ ngìng nghÌo chung” bao gåm c¶ chi tiªu cho l¬ng thùc thùc phÈm vµ chi tiªu cho s¶n phÈm phi l¬ng thùc. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu calo tèi thiÓu cÇn thiÕt cho mçi c¬ thÓ theo thÓ tr¹ng con ngêi: WB ®· ®a ra con sè phæ biÕn ®îc sö dông lµ 2100 kilo calo cho mét ngêi mçi ngµy. Mçi gia ®×nh ViÖt Nam ph¶i mÊt bao nhiªu tiÒn ®Ó mua ®îc mét ræ hµng ho¸ l¬ng thùc ®ñ ®Ó cung cÊp 2100 calo cho mçi ngêi mét ngµy. V× vËy, nghÌo ®ãi theo ®Þnh nghÜa cña WB lµ nh÷ng hé kh«ng cã kh¶ n¨ng chi tr¶ cho sè hµng ho¸ l¬ng thùc cña m×nh ®Ó ®ñ cung cÊp 2100 calo cho mçi ngêi mét ngµy. * Kh¸i niÖm vÒ nghÌo ®ãi trong khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D ¬ng do ESCAP th¸ng 9/1993. NghÌo tuyÖt ®èi: NghÌo lµ t×nh tr¹ng mét bé phËn d©n c kh«ng ®îc hëng vµ tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n cña con ngßi, mµ nh÷ng nhu cÇu nµy ®· ®îc x· héi thõa nhËn tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ phong tôc tËp qu¸n cña ®Þa ph¬ng. NghÌo t¬ng ®èi: Lµ t×nh tr¹ng mét bé phËn d©n c sèng díi møc trung b×nh cña céng ®ång. 2.2- C¸c kh¸i niÖm vÒ ®ãi. §ãi lµ t×nh tr¹ng cña mét bé phËn d©n c nghÌo cã møc sèng díi møc tèi thiÓu vµ thu nhËp kh«ng ®ñ ®¶m b¶o nhu cÇu vÒ vËt chÊt ®Ó duy tr× cuéc sèng. Hay cã thÓ nãi ®ãi lµ mét nÊc thÊp nhÊt cña nghÌo. Tµi liÖu cña Bé Lao ®éng - Th¬ng binh vµ X· héi ®· ph©n lo¹i ®ãi lµm hai d¹ng (theo mèc ®¸nh gi¸ n¨m 1993): -6- Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ThiÕu ®ãi: Lµ t×nh tr¹ng cña mét bé phËn d©n c cã thu nhËp díi møc thu nhËp lµ 12 kg g¹o/ngêi/th¸ng. Hay lµ t×nh tr¹ng cña mét bé phËn d©n c ë n«ng th«n cã thu nhËp díi møc 20.400 ®ång/ngêi/th¸ng vµ ë thµnh thÞ lµ 24.500 ®ång/ngêi/th¸ng. §ãi gay g¾t: Lµ t×nh tr¹ng cña mét bé phËn d©n c cã møc thu nhËp díi møc 8 kg g¹o/ngêi/th¸ng vµ ë thµnh thÞ lµ 16.300 ®ång/ngßi/th¸ng. Ngoµi ra cßn cã kh¸i niÖm kh¸c nh»m lµm râ h¬n t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi ë ViÖt Nam. NghÌo ®ãi kinh niªn: (t¬ng øng víi nghÌo truyÒn tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c) lµ bé phËn d©n c nghÌo ®ãi nhiÒu n¨m liÒn cho tíi thêi ®iÓm ®ang xÐt. NghÌo ®ãi cÊp tÝnh: (hay cßn gäi lµ nghÌo míi ) lµ bé phËn d©n c r¬i vµo t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi ®ét xuÊt v× nhiÒu nguyªn nh©n nh ph¸ s¶n vµ c¸c rñi ro kh¸c, t¹i thêi ®iÓm ®ang xÐt. II- C¸c quan niÖm vÒ xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo. 1- Kh¸i niÖm vÒ xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo. 1.1- Kh¸i niÖm vÒ xo¸ ®ãi. Xo¸ ®ãi lµ lµm cho bé phËn d©n c nghÌo cã møc sèng díi møc tèi thiÓu vµ thu nhËp kh«ng ®ñ ®¶m b¶o nhu cÇu vÒ vËt chÊt ®Ó duy tr× cuéc sèng, tõng bíc n©ng cao møc sèng ®Õn møc tèi thiÓu vµ cã thu nhËp ®ñ ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu vÒ vËt chÊt ®Ó duy tr× cuéc sèng. 1.2- Kh¸i niÖm gi¶m nghÌo. Gi¶m nghÌo lµ lµm cho bé phËn d©n c nghÌo n©ng cao møc sèng, tõng bíc tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo. BiÓu hiÖn ë tû lÖ phÇn tr¨m vµ sè lîng ngêi nghÌo gi¶m xuèng. Nãi mét c¸ch kh¸c gi¶m nghÌo lµ qu¸ tr×nh chuyÓn bé phËn d©n c nghÌo lªn mét møc sèng cao h¬n. ë khÝa c¹nh kh¸c gi¶m nghÌo lµ chuyÓn tõ t×nh tr¹ng cã Ýt ®iÒu kiÖn lùa chän sang t×nh tr¹ng cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn lùa chän h¬n ®Ó c¶i thiÖn ®êi sèng mäi mÆt cña mçi ngêi. ë gãc ®é níc nghÌo: gi¶m nghÌo ë níc ta chÝnh lµ tõng bíc thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tr×nh ®é s¶n xuÊt cò, l¹c hËu cßn tån ®äng trong x· héi -7- Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 sang tr×nh ®é s¶n xuÊt míi, cao h¬n. Môc tiªu híng tíi lµ tr×nh ®é s¶n xuÊt tiÕn tiÕn cña thêi ®¹i. ë gãc ®é ngêi nghÌo: gi¶m nghÌo lµ qu¸ tr×nh t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì ngêi cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån lùc cña sù ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh nhÊt, trªn c¬ së ®ã cã nhiÒu lùa chän h¬n, gióp hä tõng bíc tho¸t khái t×nh tr¹ng. 2- C¸c tiªu thøc vµ chuÈn mùc ®¸nh gi¸ nghÌo ®ãi. 2.1- C¸c tiªu thøc ®¸nh gi¸ nghÌo ®ãi. §Ó x¸c ®Þnh ngìng nghÌo cã nhiÒu chØ tiªu, chuÈn mùc ®¸nh gi¸ kh¸c nhau. Tiªu thøc vÒ chØ tiªu chÊt lîng cuéc sèng (PQLI) chØ sè PQLI bao gåm ba môc tiªu c¬ b¶n lµ tuæi thä, tû lÖ tö vong cña trÎ s¬ sinh vµ tû lÖ mï ch÷. Tiªu thøc vÒ chØ tiªu ph¸t triÓn con ngêi (HDI) do UNDP ®a ra cña hÖ thèng ba môc tiªu: tuæi thä, t×nh tr¹ng biÕt ch÷ ngêi lín, thu nhËp b×nh qu©n trªn ®Çu ngêi trong n¨m. Tiªu thøc vÒ chØ tiªu nhu cÇu dinh dìng: TÝnh møc tiªu dïng quy ra kilocalo cho mét ngêi trong mét ngµy. Tiªu thøc vÒ thu nhËp quèc d©n b×nh qu©n tÝnh theo ®Çu ngêi: ®©y lµ chØ tiªu chÝnh mµ hiÖn nay nhiÒu níc vµ tæ chøc quèc tÕ ®ang dïng ®Ó x¸c ®Þnh giµu nghÌo. T¹i ®¹i héi lÇn thø II cña Uû ban gi¶m nghÌo khæ khu vùc (ESAP) häp t¹i BangKoc th¸ng 9/1995, Ng©n hµng thÕ giíi ®a ra chuÈn mùc nghÌo khæ chung cña toµn cÇu lµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng¬× díi 370 USD/ ngêi/n¨m. Tãm l¹i, sù kÕt hîp chØ tiªu GDP, HDI, vµ PQLI cho phÐp nh×n nhËn c¸c níc giµu, nghÌo chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan h¬n. Bëi nã cho phÐp ®¸nh gi¸ kh¸ch qua, toµn diÖn cña con ngêi trªn c¸c mÆt kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi. 2.2- Møc chuÈn ®¸nh gi¸ nghÌo ®ãi. a- Møc chuÈn nghÌo ®ãi ®èi víi quèc tÕ (®¸nh gi¸ níc giµu, níc nghÌo). ë mét khÝa c¹nh kh¸c nghÌo lµ sù ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong tõng giai ®o¹n lÞch sö, trong ph¹m vi mét quèc gia, mét khu vùc, mét vïng, mét miÒn. C¸c chØ sè x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ nghÌo cho biÕt tr×nh -8- Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt nãi riªng ë vïng, miÒn, quèc gia ®ã ë t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. VÝ dô: víi chØ sè nghÌo lµ 400 USD/ngêi/ n¨m cho biÕt ®©y lµ níc ®ang ph¸t triÓn. Víi chØ sè nghÌo lµ 13.000 USD/ngêi/n¨m cho biÕt ®©y lµ níc ph¸t triÓn. Nh vËy trªn thÕ giíi t¬ng ®¬ng víi ba nhãm níc cã ba d¹ng nghÌo kh¸c nhau: NghÌo ë c¸c níc cã tr×nh ®é kinh tÕ ph¸t triÓn cao; nghÌo ë c¸c níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ chËm vµ nghÌo ë c¸c níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ trung b×nh. ViÖc ph©n ®Þnh ba d¹ng nghÌo nh vËy cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc xem xÐt ®¸nh gi¸ nghÌo ë mçi níc thuéc d¹ng nµo, t¬ng øng víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi nµo ®Ó cã c¸ch nh×n tæng qu¸t trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Víi c¸ch ®¸nh gi¸ nghÌo nh trªn, nghÌo ë ViÖt Nam mang ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n nµy nhng næi bËt ë hai ®Æc trngsau: - NghÌo dai d¼ng kÐo dµi, nghÌo tõ ®êi nay sang ®êi kh¸c. - NghÌo cã cÊp ®é rÊt lín, kho¶ng c¸ch gi÷a thu nhËp quan s¸t ®îc víi ngìng nghÌo ®îc quy ®Þnh ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi lµ rÊt lín. BiÓu hiÖn lµ, ViÖt Nam vÉn cßn mét bé phËn d©n c bÞ ®ãi. §©y lµ hai ®Æc trng ph¶n ¸nh thùc tr¹ng ë ViÖt Nam lµ níc cßn rÊt nghÌo, n»m trong nhãm níc ®ang ph¸t triÓn víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt cßn thÊp kÐm. §ång thêi hai ®Æc trng nµy chi phèi rÊt nhiÒu ®Õn tr×nh ®é xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë níc ta hiÖn nay. NÕu c¨n cø vµo GDP trªn ®Çu ngêi/ n¨m ë vµo thêi ®iÓm n¨m 1990 ®Ó ph©n tÝch cho thÊy: Trªn 25.000 USD : níc cùc giµu Trªn 20.000 – 25000 USD : níc giµu Trªn 10000 – 20000 USD : níc kh¸ giµu Trªn 2500 – 10000 USD : níc trung lu Trªn 500 – 2500 USD : níc nghÌo Díi 500 USD : níc cùc nghÌo -9- Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ViÖt Nam míi ®¹t ®îc 386 USD/ngêi/n¨m (N¨m2000) ®îc xÕp thø 110/171 trªn thÕ giíi, n»m trong nhãm cùc nghÌo. b- Møc chuÈn nghÌo ®ãi ®èi víi ViÖt Nam Bé Lao ®éng Th¬ng binh – X· héi lµ c¬ quan thuéc ChÝnh phñ ®îc nhµ níc giao tr¸ch nhiÖm nghiªn cøu vµ c«ng bè chuÈn nghÌo cña c¶ níc qua tõng thêi kú. Tiªu chuÈn nghÌo ®ãi n¨m 1997 lµ : - Hé ®ãi: Lµ hé cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi díi 13 kg/th¸ng, (t¬ng ®¬ng 45.000®). - Hé nghÌo: Lµ hé cã møc thu nhËp b×nh qu©n quy ra g¹o: + Vïng n«ng th«n miÒn nói. h¶i ®¶o: díi 15kg/ngêi/th¸ng(t¬ng ®¬ng 55.000®) + Vïng n«ng th«n ®ång b»ng, trung du: díi 20kg/ngêi/th¸ng (t¬ng ®¬ng 70.000®) + Vïng thµnh thÞ: díi 25kg/ngêi/th¸ng(t¬ng ®¬ng 90.000®) - X· nghÌo: lµ x· cã tû lÖ hé ®ãi nghÌo tõ 40% trë lªn vµ thiÕu c¬ së h¹ tÇng (®iÖn, ®êng, trêng, tr¹m, níc s¹ch, chî). ChuÈn nghÌo míi ®îc ®iÒu chØnh n¨m 2000 nh sau: - Hé nghÌo : Lµ hé cã thu nhËp b×nh qu©n + Vïng n«ng th«n miÒn nói, h¶i ®¶o: díi 80.000®/ngêi/th¸ng. + Vïng n«ng th«n ®ång b»ng: díi 50.000®/ngêi/th¸ng. + Vïng thµnh thÞ:díi 150.000®/ngêi/th¸ng. - X· nghÌo: Lµ x· cã tû lÖ hé nghÌo tõ 25% trë lªn vµ cha ®ñ c¬ së h¹ tÇng thiÕt yÕu (®iÖn, ®êng, trêng, tr¹m, níc s¹ch, chî). Ng©n hµng thÕ giíi dùa theo møc nhu cÇu calo tiªu thô hµng ngµy lµ 2.100 calo/ ngêi/ ngµy vµ ®ång thêi còng tÝnh ®Õn viÖc thay ®æi gi¸ c¶ theo tõng vïng cña mét sè nhãm hµng ho¸ l¬ng thùc, thùc phÈm thiÕt yÕu ®· ®a ra mét tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ nghÌo ®ãi t¹i ViÖt Nam lµ: - 10 - Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 TÝnh b×nh qu©n: 1.090.000 ®ång/ ngêi/ n¨m TÝnh riªng: §« thÞ lµ 1.203.000 ®ång/ ngêi/ n¨m N«ng th«n lµ 1.040.000 ®ång/ ngêi/ n¨m. Ta thÊy møc tiªu chuÈn nµy cao h¬n møc tiªu chuÈn cña Bé Lao ®éng Th¬ng binh vµ X· héi nhiÒu, dÉn ®Õn mét t×nh tr¹ng cã sù kh¸c biÖt lín trong c¸ch ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi. Theo tiªu chuÈn nµy th× ViÖt Nam cã ®Õn mét nöa d©n sè (51%) ®îc coi lµ nghÌo ®ãi, trong mét nöa sè nghÌo nµy tøc lµ kho¶ng 25% tæng sè d©n thuéc diÖn nghÌo ®ãi vÒ l¬ng thùc, nghÜa lµ dï hä cã dïng toµn bé thu nhËp cña m×nh ®Ó tiªu dïng cho nhu cÇu l¬ng thùc, thùc phÈm c¬ b¶n th× vÉn kh«ng ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô calo c¬ b¶n hµng ngµy. VÒ mÆt c¬ cÊu, møc ®é nghÌo khã ë n«ng th«n cao h¬n nhiÒu so víi thµnh thÞ, còng theo tiªu chuÈn cña Ng©n hµng thÕ giíi, sè d©n nghÌo khæ ë n«ng th«n chiÕm tíi 54%, cao gÊp ®«i so víi c¸c vïng ®« thÞ. Nh vËy, cã kho¶ng 90% tæng sè ngêi nghÌo tËp trung ë n«ng th«n. Møc ®é nghÌo khæ còng kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c khu vùc. §èi víi c¸c vïng xa x«i hÎo l¸nh t¹i B¾c Trung Bé, sè ngêi nghÌo chiÕm tíi 71% d©n sè. T¹i c¸c vïng trung du, miÒn nói phÝa B¾c, tû lÖ nµy lµ 59% d©n sè. §©y lµ c¸c vïng cã tû lÖ nghÌo khæ cao h¬n møc trung b×nh cña c¶ níc. Hai vïng nµy chiÕm kho¶ng 40% sè ngêi nghÌo t¹i ViÖt Nam, tuy chóng chØ chiÕm 29% d©n sè c¶ níc. Tû lÖ nghÌo thÊp nhÊt lµ 33% t¹i vïng §«ng Nam Bé, n¬i cã trung t©m kinh tÕ m¹nh nhÊt cña c¶ níc lµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. Bèn vïng kh¸c nhau lµ cao nguyªn Trung bé, ®ång b»ng s«ng Hång, ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ Duyªn h¶i miÒn Trung ®Òu cã tû lÖ nghÌo ®ãi thÊp h¬n mét chót so víi møc trung b×nh chung cña c¶ níc, chiÕm kho¶ng tõ 4850%. 3- ý nghÜa cña xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi c¸c vÊn ®Ò trong ®êi sèng x· héi. §ãi nghÌo lµ vÊn ®Ò mang tÝnh chÊt toµn cÇu, tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. ChÝnh v× vËy xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ mét bé phËn trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tÊt c¶ c¸c níc, ®ã còng lµ mét - 11 - Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 trong nh÷ng môc tiªu hµng ®Çu trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam. ChÝnh v× lÏ ®ã xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ c¸c vÊn ®Ò trong ®êi sèng x· héi cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Cô thÓ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cã mèi quan hÖ víi t¨ng trëng kinh tÕ, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò v¨n ho¸ cñng cè an ninh chÝnh trÞ x· héi vµ mét sè chÝnh s¸ch kh¸c cã liªn quan. 3.1-Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. NghÌo ®ãi ®i liÒn víi l¹c hËu, chËm ph¸t triÓn lµ trë ng¹i lín ®èi víi ph¸t triÓn. Nãi c¸ch kh¸c, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ tiÒn ®Ò cña ph¸t triÓn. Ngîc l¹i sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi v÷ng ch¾c g¾n víi t¨ng trëng kinh tÕ víi c«ng b»ng x· héi lµ nh©n tè ®¶m b¶o thµnh c«ng trong c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Th«ng qua hiÖn tr¹ng nghÌo, ®ãi ngêi ta thêng nhËn thÊy sù ph¸t triÓn chËm cña lùc lîng s¶n xuÊt, sù l¹c hËu cña kü thuËt, tr×nh ®é thÊp kÐm cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Nã dÉn tíi n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi møc t¨ng trëng kinh tÕ lu«n ë nh÷ng chØ sè thÊp. ThÊt nghiÖp gia t¨ng, thu nhËp kh«ng ®ñ cho chi dïng vËt phÈm tèi thiÓu, do ®ã cµng kh«ng thÓ cã ®iÒu kiÖn chi dïng cho nh÷ng nhu cÇu v¨n ho¸ tinh thÇn ®Ó vît qua ngìng tån t¹i sinh häc, v¬n tíi viÖc tho¶ m·n nhu cÇu ph¸t triÓn chÊt lîng con ngêi. §ã lµ hiÖn tr¹ng nghÌo ®ãi vÒ kinh tÕ cña d©n c. Nh×n tõ gãc ®é x· héi, nghÌo ®ãi cña d©n c biÓu hiÖn qua tû lÖ lao ®éng thÊt nghiÖp (tuyÖt ®èi vµ t¬ng ®èi), chØ sè vÒ tæng sè s¶n phÈm quèc néi, thu nhËp b×nh qu©n theo ®Çu ngêi, møc ®é thÊp kÐm cña ®Çu t cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, kÓ c¶ ph¸t triÓn gi¸o dôc, khoa häc - kü thuËt, v¨n ho¸ vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c y tÕ, ch¨m sãc søc khoÎ céng ®ång vµ phóc lîi x· héi. NghÌo ®ãi cµng gay g¾t th× ph¸t triÓn kinh tÕ cµng bÞ k×m h·m. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cµng chËm ch¹p th× cµng thiÕu ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng tõ bªn trong ®Ó kh¾c phôc ®ãi nghÌo. 3.2-§èi víi vÊn ®Ò chÝnh trÞ - x· héi. NghÌo ®ãi vÒ kinh tÕ sÏ ¶nh hëng ®Õn c¸c mÆt x· héi chÝnh trÞ. C¸c tÖ n¹n x· héi ph¸t sinh nh chém c¾p, cíp giËt, ma tuý, m¹i d©m... ®¹o ®øc bÞ suy ®åi, an ninh x· héi kh«ng ®îc ®¶m b¶o ®Õn mét møc nhÊt ®Þnh cã thÓ dÉn ®Õn rèi lo¹n x· héi. NÕu nghÌo ®ãi kh«ng ®îc chó ý gi¶i quyÕt, tû lÖ vµ - 12 - Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 cÊp ®é cña nghÌo ®ãi vît qu¸ giíi h¹n an toµn sÏ dÉn ®Õn hËu qu¶ vÒ mÆt chÝnh trÞ, ë møc cao h¬n lµ khñng ho¶ng chÝnh trÞ, ®Æc biÖt nguy c¬ “diÔn biÕn hoµ b×nh” vµ “chiÕn tranh biªn giíi mÒm”. NghÌo ®ãi vÒ kinh tÕ lu«n dÉn tíi nh÷ng søc Ðp c¨ng th¼ng vÒ chÝnh trÞ x· héi. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp sù lÖ thuéc cña níc nghÌo ®èi víi níc giµu lµ ®iÒu khã tr¸nh khái, b¾t ®Çu tõ kinh tÕ råi x©m nhËp vµo v¨n ho¸, hÖ t tëng vµ chÝnh trÞ. Thùc tÕ ®· cho thÊy, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· quèc tÕ ho¸ nh ngµy nay, mçi quèc gia, d©n téc chØ cã thÓ gi÷ v÷ng chÕ ®é chÝnh trÞ ®éc lËp tù do chñ quyÒn cña m×nh víi mét tiÒm lùc kinh tÕ kh¸ m¹nh. Ngµy nay, kh«ng mét quèc gia, d©n téc nµo cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc c¸c vÊn ®Ò ph¸t triÓn trong mét m« h×nh ®ãng kÝn, biÖt lËp nh mét èc ®¶o. Muèn ph¸t triÓn ®îc ph¶i më cöa, héi nhËp hîp t¸c song ph¬ng vµ ®a ph¬ng nhng ph¶i trªn c¬ së gi÷ v÷ng chñ quyÒn vµ kh«ng ®¸nh mÊt b¶n s¾c d©n téc. Do ®ã, chØ khi nµo lµm chñ chiÕn lîc vµ s¸ch lîc ph¸t triÓn, ®Þnh h×nh nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ bíc ®i trong chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ cã thÓ khai th¸c mäi nh©n tè tiÒm lùc tõ bªn trong nh»m vµo nh©n tè tiÒm lùc tõ bªn trong nh»m vµo môc tiªu ph¸t triÓn th× qu¸ tr×nh tham gia hîp t¸c c¹nh tranh víi bªn ngoµi th× míi cã t¸c dông tÝch cùc, hiÖu qu¶ vµ ®¹t tíi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. NghÌo ®ãi cña d©n c (nhÊt lµ c¸c tÇng líp c¬ b¶n cña x· héi ) ®ang lµ lùc c¶n kinh tÕ - x· héi lín nhÊt ®èi víi c¸c níc nghÌo hiÖn nay trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Vµ kh«ng cã khu«n mÉu duy nhÊt nµo cã thÓ sao chÐp, ¸p dông hÖt nh nhau cho viÖc gi¶i quyÕt bµi to¸n kinh tÕ - x· héi nµy. Nh vËy, nghÌo ®ãi vµ l¹c hËu sãng ®«i víi nhau, lµ xiÒng xÝch trãi buéc c¸c níc nghÌo, lµ mét trong nh÷ng vÊn dÒ bøc xóc nhÊt hiÖn nay mµ mçi quèc gia d©n téc vµ céng ®ång quèc tÕ ph¶i cïng hîp t¸c gi¶i quyÕt. 3.3-§èi víi c¸c vÊn ®Ò vÒ v¨n ho¸. Tõ nghÌo ®ãi vÒ kinh tÕ dÉn tíi nghÌo ®ãi v¨n ho¸. Nguy c¬ nµy rÊt tiÒm tµng vµ thùc sù lµ mét chíng ng¹i vËt ®èi víi sù ph¸t triÓn kh«ng chØ ë tõng ngêi, tõng hé gia ®×nh mµ cßn c¶ céng ®ång, k×m h·m sù ph¸t triÓn x· héi. ë mét tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp, nghÌo ®ãi vÒ kinh tÕ lµ sù næi tréi gay g¾t nhÊt. Do ®ã môc tiªu phÊn ®Êu lµ ®¹t ®îc sù giµu cã. Nhng sù giµu cã chØ - 13 - Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 thuÇn vÒ vËt chÊt, kinh tÕ mµ v¾ng bãng sù ph¸t triÓn v¨n ho¸, tinh thÇn, sù ®Þnh híng gi¸ trÞ sÏ chØ kÝch thÝch tÝnh thiÓn cËn, chñ nghÜa thùc dông, sù thiÕu hôt hoÆc lÖch chuÈn vÒ mÆt nh©n v¨n, nh©n c¸ch con ngêi .… §i vµo lèi sèng, sù sïng b¸i giµu cã vËt chÊt cã nguy c¬ ph¸t triÓn c¸i xÊu, c¸i ¸c, lµm nghÌo nµn biÕn d¹ng c¸i ch©n thiÖn mü. NÕu t×nh tr¹ng ®ã x¶y ra ë líp trÎ sÏ cµng nguy h¹i, ®Èy tíi sù nghÌo nµn, c»n cçi, vÒ v¨n ho¸ nh©n c¸ch. Nã k×m h·m sù ph¸t triÓn kh«ng kÐm g× lùc c¶n ®ãi nghÌo vÒ kinh tÕ, thËm chÝ cßn tÖ h¹i h¬n v× nã thÈm lËu vµo nh÷ng yÕu tè ph¶n ph¸t triÓn, chøa chÊp c¸c mÇm mèng cña bÖnh ho¹n, suy tho¸i. “NghÌo ®ãi vÒ kinh tÕ dÔ nhËn thÊy vµ Ýt ai d¸m coi thêng nã. Còng do ®ã, giµu vÒ kinh tÕ dÔ trë thµnh mét kh¸t väng ®am mª thËm chÝ cùc ®oan, lµm giµu b»ng mäi gi¸, bÊt chÊp mäi thñ. NghÌo ®ãi vÒ v¨n ho¸ khã nhËn thÊy h¬n vµ rÔ r¬i vµo sù nhËn thøc muén mµng, cã khi ph¶i tr¶ gi¸”. Do ®ã trong khi tËp trung mäi nç lùc chèng ®ãi nghÌo vÒ kinh tÕ, cÇn sím c¶nh b¸o x· héi nh÷ng nguy c¬ t¸c h¹i cña ®ãi nghÌo v¨n ho¸. Kh«ng sím dù phßng nã mét c¸ch chñ ®éng, x· héi khã tr¸nh khái sù thua thiÖt bëi ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t cho sù thiÕu hôt v¨n ho¸. 3.4-Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo víi mét sè vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan. Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ mét bé trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc. Do ®ã, nã cã mèi quan hÖ víi rÊt nhiÒu c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng s©u, vïng xa, chÝnh s¸ch ®µo t¹o nghÒ cho ngêi lao ®éng, chÝnh s¸ch ®Çu t ... vµ nhiÒu chÝnh s¸ch kh¸c. TÊt c¶ chÝnh s¸ch ®ã ®Òu cã mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i víi ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Ch¼ng h¹n víi chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, xo¸ ®èi gi¶m nghÌo lµ lµm sao cho ngêi lao ®éng ®Æc biÖt lµ lao ®éng ë c¸c hé nghÌo cã c«ng ¨n viÖc lµm, cã thu nhËp ®¶m b¶o cuéc sèng vµ nh vËy lµ viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®· gi¸n tiÕp t¸c ®éng ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc cho ngêi lao ®éng, h¬n thÕ n÷a cßn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho mét bé phËn lín lao ®éng, bëi v× ë níc ta hiÖn nay ®a sè thÊt nghiÖp lµ ngêi nghÌo. Nh vËy, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi kh¸c cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau. Thùc hiÖn môc tiªu nµy lµ gãp phÇn quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ViÖt - 14 - Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Nam. V× vËy ®ßi hái ph¶i ®îc sù quan t©m s©u s¾c cña toµn §¶ng toµn d©n vµ ph¶i tiÕn hµnh ®îc thêng xuyªn, liªn tôc gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña toµn ®Êt níc. 4- Nguyªn nh©n cña ®ãi nghÌo. Con ngêi sinh ra ai còng muèn ®îc häc hµnh, cã c¬m ¨n, cã ¸o mÆc cã c«ng cô s¶n xuÊt tõ ®¬n s¬ ®Õn hiÖn ®¹i. Song do m«i trêng vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi kh¸c nhau nªn hiÖn nay trªn toµn cÇu cã 1,5 tû ngêi ®ang ph¶i sèng trong t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn nghÌo ®ãi ë níc ta th× cã nhiÒu, song qua nghiªn cøu tæng kÕt chóng ta cã thÓ ®a ra ®îc 6 nguyªn nh©n chÝnh (bao gåm c¶ kh¸ch quan vµ chñ quan) sau: Do tr×nh ®é s¶n xuÊt: hiÖn nay ë níc ta, tû lÖ lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt rÊt thÊp 14% trong khi ®ã khu vùc thµnh thÞ chiÕm tõ 40 – 60%. ViÖc ®µo t¹o lao ®éng dã chuyªn m«n kü thuËt cßn nhiÒu hËn chÕ nh: gi¸o dôc xuèng cÊp, kinh tÕ nhiÒu vïng thÊp kÐm kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó theo häc. Nhµ níc cha cã chÝnh s¸ch quan t©m ®µo t¹o, ph©n phèi søc lao ®éng kü thuËt cho n«ng th«n. Do b¶n th©n ngêi nghÌo: ngêi nghÌo lµ ngêi thiÕu hÇu hÕt c¸c yÕu tè ®Ó t¹o lËp lªn mét cuéc sèng b×nh thêng. Hé thiÕu vèn thiÕu kü n¨ng lao ®éng, thiÕu tr×nh ®é hä vÊn vµ thiÕu c¶ ý thøc v¬n lªn tho¸t khái c¶nh nghÌo ®ãi. Do thÊt nghiÖp: ViÖt Nam lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn cã cung lao ®éng lín do d©n sè t¨ng nhanh, cÇu lao ®éng thÊp do tr×nh ®é kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn thêng g©y lªn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp cao lµm cho c¸c vÊn ®Ò x· héi cµng trë lªn phøc t¹p kÕt côc lµ l¹i t¨ng thªm ngêi nghÌo. Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ m«i trêng: lµ mét níc n«ng nghiÖp nghÌo bëi ®iÒu kiÖn tù nhiªn Ýt thuËn lîi thêng bÞ thiªn tai vµ kh¶ n¨ng h¹n chÕ thiªn tai lµ rÊt h¹n chÕ. Theo íc tÝnh mçi n¨m ng©n s¸ch t¨ng kho¶ng 4000 tû trong khi thiÖt h¹i do thiªn tai trung b×nh lµ 6000 tû. Do c¬ chÕ chÝnh s¸ch: hÖ thèng c¬ chÕ chÝnh ë níc ta hiÖn nay cßn ®ang khËp khÔnh cha ®ång bé cha tho¶ ®¸ng. GÇn 80% d©n sè ë n«ng th«n trong khi ®Çu t ng©n s¸ch nhµ níc vµo khu vøc nµy chØ chiÕm 10% cßn l¹i lµ khu vùc ®« thÞ. - 15 - Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Do thiÕu tr×nh ®é ®Ó trao ®æi th«ng tin vµ s¶n phÈm: hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ë níc ta nhÊt lµ vïng s©u, vïng xa ®ang cßn l¹c hËu kÕm ph¸t triÓn lµm cho ngêi d©n kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn th«ng tin n¾m b¾t ®îc nhøng tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ tiÕp cËn víi thÞ trêng lµm cho hä ngµy cµng tôt hËu víi sù ph rñi ro kh¸c, t¹i thêi ®iÓm ®ang xÐt. PhÇnii: ph©n tÝch thùc tr¹ng ®ãi nghÌo huyÖn quú ch©u – tØnh nghÖ an i- kh¸i qu¸t chung vÒ ubnd huyÖn vµ phßng néi vôl®tbxh huyÖn quú ch©u 1- Kh¸i qu¸t chung vÒ UBND huyÖn Quú Ch©u 1.1- Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn - UBND huyÖn Quú Ch©u ®îc thµnh lËp vµo ngµy 07/6/1960 Quú Ch©u lµ mét huyÖn miÒn nói cao d©n ë tha thít cã 3 d©n téc anh em cïng sinh sèng, diÖn tÝch ®Êt tù nhiÖn 107.360.78ha bao gåm 11 x· vµ 1 thÞ trÊn , diÖn tÝch canh t¸c n«ng nghiÖp lµ 5.203.53 ha. D©n sè: 53.104 ngêi Sè hé 10.931 hé Ngêi trong ®é tuæi lao ®éng: 27.607 ngêi Chia theo t×nh h×nh kinh tÕ hé gia ®×nh: + Hé nghÌo 24% cã 2.578 hé +Hé Trung b×nh: 52.8% cã 5.656 hé + Hé kh¸: 13.2% cã 1.413 hé + Hé giµu: 10% cã 1.071 hé (theo kÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m 2005 hé ®ãi nghÌo theo tiªu chÝ míi) Chia theo d©n téc: Hé d©n téc th¸i + thanh: 70% cã 7.497 hé Hé d©n téc kinh 30% cã 3.213 hé - 16 - Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 HuyÖn Quú ch©u chia lµm 12 x·, thÞ trÊn gåm 131 khèi, b¶n cô thÓ nh sau: + UBND thÞ trÊn 606 hé = 2.337 khÈu gåm 4 khèi + UBND x· Ch©u H¹nh: 1.776 hé = 8.572 khÈu gåm 20 b¶n + UBND x· Ch©u Héi: 1.332 hé = 6.134 khÈu gåm 12 b¶n + UBND x· Ch©u B×nh: 1.971 hé = 8.806 khÈu gåm 17 b¶n + UBND x· Ch©u Nga: 335 hé = 1.959 khÈu gåm 7 b¶n + UBND x· Ch©u Th¾ng: 521 hé = 2.690 khÈu gåm 6 b¶n + UBND x· Ch©u TiÕn: 915 hé = 4.899 khÈugåm 7 b¶n + UBND x· Ch©u BÝnh 883 hé = 4.590 khÈu gåm 12 b¶n + UBND x· Ch©u ThuËn 553 hé = 2.983 khÈu gåm 9 b¶n + UBND x· Ch©u Phong 1.199 hé = 5.929 khÈu gåm 12 b¶n + UBND x· Ch©u Hoµn: 402 hé = 2.106 khÈu gåm 8 b¶n + UBND x· Diªn L·m: 437 hé = 2.199 khÈu gåm 12 b¶n Tõ ngµy thµnh lËp ®Õn nay. UBND huyÖn Quú Ch©u ®· tr¶i qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn: * Giai ®o¹n 1: 1961 -1970 - Trong giai ®o¹n nµy, nhiÖm vô chñ yÕu chñ yÕu cña UBND lµ ph©n v¹ch ®Þa giíi hµnh chÝnh æn ®Þnh t¹m thêi c«ng viÖc t¹m thêi cña c¸c phßng ban chøc n¨ng, æn ®Þnh s¶n xuÊt cña nh©n d©n trªn ®Þa bµn. Thêi gian nµy t¹i c¸c x· ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh c¸c c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Thêi kú nµy, UBND huyÖn cha cã quy ho¹ch cô thÓ nªn c¸c c«ng tr×nh, c¬ së h¹ tÇng chØ lµ ch¾p v¸ mang tÝnh t¹m thêi. * Giai ®o¹n 2: 1971-1980 - Giai ®o¹n nµy lµ thêi kú ®ang bao cÊp lµ mét huyÖn miÒn nói ®îc hëng thô chÝnh s¸ch Nhµ níc. NÒn kinh tÕ huyÖn nhµ mang tÝnh tù cung tù cÊp, s¶n phÈm lµm ra cha trë thµnh hµng ho¸. C¸c c¬ së s¶n xuÊt nh nhê c¸c xÝ nghiÖp s¶n phÈm s¶n xuÊt ra theo kÕ ho¹ch cña Nhµ níc, Nhµ níc ®ang bao tiªu s¶n phÈm * Giai ®o¹n 3: 1981 1990 - Thêi gian nµy vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®ùoc chÝnh quyÒn quan t©m, c¸c c¬ së h¹ tÇng cña huyÖn còng ®îc quan t©m ®Çu t. X©y dùng giao th«ng n«ng th«n liªn th«n, liªn x·, c¸c c¬ së s¶n xuÊt C«ng nghiÖp, tiÓu thô c«ng nghiÖp theo quy m« võa vµ nhá. Gåm 2 xÝ nghiÖp. Trong ®ã 1 xÝ nghiÖp - 17 - Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 méc, 1 xÝ nghiÖp s¶n xuÊt g¹ch ngãi. N¨ng suÊt lóa thêi kú nµy chØ 10 t¹/ha ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn dÇn. * Giai ®o¹n 4: 1991-2005 - H¬n 10 n¨m qua. C¸c hé vµ c«ng nh©n viªn chøc vµ nh©n d©n c¸c d©n téc huyÖn Quú Ch©u ®· ra søc phÊn ®Êu v¬n lªn tõ thÕ m¹nh cña huyÖn, huyÖn ®· m¹nh d¹n ®Çu t c¬ së h¹ tÇng giao th«ng, thuû lîi ®îc bª t«ng ho¸, ®Çu t vµo c©y, con gièng vµo n«ng th«n n¨ng xuÊt hµng n¨m ®îc t¨ng lªn hµng n¨m râ rÖt vµ ®îc tØnh khen 1 trong 19 huyÖn thµnh cña tØnh NghÖ An vÒ t¨ng vô giao ®Êt, giao rõng cho d©n. 1.2. Mét sè kÕt qu¶ tõ 2001 - 2005 §©y lµ mét kÕ ho¹ch 5 n¨m cña huyÖn Quú Ch©u: ®îc sù quan t©m l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña Héi ®ång nh©n d©n - UBND huyÖn vµ §¶ng bé chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n c¸c d©n téc huyÖn nhµ ®oµn kÕt, nhÊt trÝ, ®ång t©m hiÖp lùc vµo c«ng cuéc ®æi míi. PhÊn ®Êu hoµn thµnh mäi chØ tiªu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹i ®Þa ph¬ng, gi÷ v÷ng an ninh chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi trªn ®Þa bµn. Tõ n¨m 2001-2005 huyÖn ®· ®¹t ®îc mét sè chØ tiªu sau: + VÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp S¶n lîng n«ng nghiÖp ®· tõng bíc æn ®Þnh vµ cã nh÷ng tiÕn bé râ rÖt vÒ n¨ng suÊt vµ chÊt lîng. - N¨n 2001: S¶n lîng l¬ng thùc 11.076 tÊn ®¹t 110% kÕ ho¹ch - N¨m 2002: S¶n lîng l¬ng thùc 10.076 tÊn ®¹t 100% kÕ ho¹ch - N¨m 2003: S¶n lîng ®¹t 9.086 tÊn = 96,72% kÕ ho¹ch - N¨m 2004: S¶n lîng ®¹t 12.089 tÊn ®¹t 120% kÕ ho¹ch - N¨m 2004: S¶n lîng ®¹t 15.076 tÊn ®¹t 100% kÕ ho¹ch So víi nghÞ quyÕt ®¹i héi huyÖn §¶ng bé kho¸ X ®Ò ra ph©n theo kÕ ho¹ch hµng n¨m huyÖn ®¹t 110% so víi kÕ ho¹ch. Nguyªn nh©n: - HuyÖn ®· ®Çu t gièng tèt, míi - Cung cÊp ph©n bãn ®¶m b¶o yªu cÇu - DiÖn tÝch khai hoang phôc ho¸ ®Êt ru«ng ®îc më réng - Giao th«ng, thuû lîi ®¶m b¶o nguån tíi tiªu + Ch¨n nu«i: - §µn ®¹i gia sóc tõ n¨m 2002 ®Õn n¨m 2005 cã xu híng t¨ng - 18 - Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - §µn Tr©u: 2134 con t¨ng tõ 3 ®Õn 6% - §µn Bß: 850 con t¨ng tõ 7 ®Õn 15% - §µn Lîn: 3200 con t¨ng tõ 20 ®Õn 25% - §µn Gia cÇm còng t¨ng 10.000 con t¨ng tõ 55 ®Õn 56% + L©m nghiÖp: Qua 5 n¨m thùc hiÖn nghi quyÕt cña Ban chÊp hµnh §¶ng bé huyÖn kho¸ X. C«ng t¸c ch¨m sãc vµ ph¸t triÓn rõng theo ch¬ng tr×nh 327 vµ ch¬ng tr×nh 661 ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ sau: - Rõng trång míi 67,62ha - Rõng ch¨m sãc 102.147ha - Rõng khoanh nu«i 2.000,8ha - Rõng b¶o vÖ 2.847ha + TiÓu thñ c«ng nghiÖp, XDCB, KDDV S¶n xuÊt c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®· ®¸p øng phÇn nµo nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n ®Þa ph¬ng: Nh chÕ biÕn l¬ng thùc thùc phÈm, may mÆc, gia c«ng c¬ khÝ, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng. N¨m 2001 ®¹t doanh thu 4.695.124.000® N¨m 2002 ®¹t doanh thu 7.321.244.000® N¨m 2003 ®¹t doanh thu 8.530.000.000® N¨m 2004 ®¹t doanh thu 10.130.241.000® N¨m 2005 ®¹t doanh thu 11.150.362.000® + Tµi chÝnh th¬ng m¹i: Lµ mét huyÖn miÒn nói nguån thu ng©n s¸ch cña huyÖn chñ yÕu lµ dÞch vô, bu«n b¸n nhá. - N¨m 2001: Tæng thu ng©n s¸ch 1.171 triÖu ®¹t 161% kÕ ho¹ch - N¨m 2002: Tæng thu ng©n s¸ch 1.198 triÖu ®¹t 103% kÕ ho¹ch - N¨m 2003: Tæng thu ng©n s¸ch 1.398 triÖu ®¹t 150% kÕ ho¹ch - N¨m 2004: Tæng thu ng©n s¸ch 1.560 triÖu ®¹t 146% kÕ ho¹ch - N¨m 2005: Tæng thu ng©n s¸ch 1.854 triÖu ®¹t 118% kÕ ho¹ch + V¨n ho¸ - x· héi: - VÒ c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo: Thùc hiÖn nghÞ quyÕt Trung ¬ng V kho¸ IX ®Èy m¹nh c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë n«ng th«n vïng s©u vïng xa, thùc hiÖn "hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n" cã sù phèi hîp gi÷a c¸c - 19 - Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ban nghµnh, ®oµn thÓ quÇn chóng trong c«ng t¸c X§GN. Mçi n¨m, quü v× ngêi nghÌo do UBMTTQ huyÖn ®øng ra kªu gäi ñng hé. Quü thu ®îc tõ 50 100 triÖu ®ång. Ban vËn ®éng quü "v× ngêi nghÌo" huyÖn ®· dïng sè vèn nµy ®Ó hç trî cho nh÷ng gia ®×nh gÆp khã kh¨n ho¹n n¹n, do thiÖn tai, b·o lò, x©y nhµ t×nh th¬ng, xo¸ nhµ dét n¸t, nhµ ®¹i ®oµn kÕt. C«ng t¸c X§GN cña huyÖn ®îc thùc hiÖn t¬ng ®èi tèt: N¨m 2001 tû lÖ ®ãi nghÌo cña ®Þa ph¬ng lµ: 24,07% cã 2.289 hé N¨m 2004 chØ cßn 14% cã 1.419 hé + Gi¸o dôc: Sù nghiÖp gi¸o dôc lu«n ®îc quan t©m vµ ®a lªn hµng ®Çu, tû lÖ häc sinh trong ®é tuæi ®Õn trêng lu«n ®¹t tõ 98 - 99%. HuyÖn Quú Ch©u lu«n gi÷ v÷ng lµ ®¬n vÞ phæ cËp tiÓu häc. Vµ ®· phæ cËp THCS ®èi víi c¸c x· vïng s©u, vïng xa 10/12x·. Qua 5 n¨m thùc hiÖn nghÞ quyÕt ®¹i héi huyÖn §¶ng bé kho¸ X c¸c bé, chiÕn sü c¸c lùc lîng vò trang vµ nh©n d©n c¸c d©n téc huyÖn Quú Ch©u ®· cã nhiÒu cè g¾ng, ®oµn kÕt, tin tëng tuyÖt ®èi vµo sù l·nh ®¹o cña ®¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng, kh¾c phôc mäi khã kh¨n, tõng bíc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ph¸t triÓn kinh tÕ, æn ®Þnh ®êi sèng vµ thùc hiÖn tèt c¸c ch¬ng tr×nh X§GN - GQVL cho ngêi lao ®éng. ViÖc thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ ë c¸c c¬ së vµ c¸c c¬ quan ®¬n vÞ ®· ph¸t huy t¸c dông, lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, an ninh quèc phßng cña ®Þa ph¬ng. C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ x· héi còng ®îc quan t©m ®i vµo chiÒu s©u, tr×nh ®é d©n trÝ ngµy còng ®îc n©ng cao. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ sau: - Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu cßn chËm, nÒn kinh tÕ cßn nhá lÎ kh«ng cã m« h×nh kinh tÕ lín. Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn l¹c hËu, cha ¸p dông c¸c biÖn ph¸p míi cña KHKT nªn n¨ng xuÊt lao ®éng cßn thÊp. - C¬ së h¹ tÇng ®îc ®Çu t nhng cßn chËm nªn phÇn nµo cßn ¶nh hëng ®Õn ®êi sèng cña nh©n d©n. - Nguån thu ng©n s¸ch cña ®Þa ph¬ng tuy ®¹t vît chØ tiªu kÕ ho¹ch nhng vÉn ph¶i nhê sù trî cÊp cña tØnh vµ truong ¬ng. - TÖ n¹n x· héi: cßn rÊt phøc t¹p nhÊt lµ nan bu«n b¸n vµ sù dông c¸c chÊt ma tuý. Toµn huyÖn Quú Ch©u ®Õn ngµy 30 th¸ng 5 n¨m 2005 cã 320 ®èi tîng nghiÖn c¸c chÊt ma tuý g©y ¶nh hëng tíi trËt tù an toµn x· héi trªn ®Þa bµn. - 20 -
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan