Tài liệu Một số kinh nghiệm từ thực tiễn nhằm làm tốt công tác chủ nhiệm

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LÀO CAI TRƯỜNG THPT SỐ I BẢO YÊN ---------  --------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ KINH NGHIỆM TỪ THỰC TIỄN, NHẰM LÀM TỐT CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM Người thực hiện : Nguyễn Thị Hoàng Oanh Tổ : Hóa-Sinh NĂM HỌC 2013 - 2014 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 MỤC LỤC A. MỞ ĐẦU...................................................................................................................1 1. Cơ sở lí luận...............................................................................................................2 1.1. Vị trí, vai trò của giáo viên chủ nhiệm...................................................................2 1.2. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm........................................................................2 2. Cơ sở thực tiễn...........................................................................................................4 B. NỘI DUNG...............................................................................................................4 1. Tìm hiểu, phân loại học sinh lớp chủ nhiệm..............................................................4 2. Lập kế hoạch cho công tác chủ nhiệm.......................................................................5 3. Xây dựng tập thể lớp..................................................................................................6 3.1. Xây dựng Ban cán sự lớp :......................................................................................6 3.2. Các biện pháp xây dựng tập thể lớp:.......................................................................7 3.3. Lý do đề ra nội quy:................................................................................................7 3.4. Nội quy của nội dung:.............................................................................................7 3.5. Tổ chức một số hoạt động tập thể:..........................................................................9 3.6. Bảng tổng hợp kết quả phiếu điều tra...................................................................10 4. Xây dựng các mối quan hệ với các cá nhân, tập thể bên trong và bên ngoài nhà trường trong thực hiện các nhiệm vụ giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm.............................10 5. Một số biện pháp nhằm làm tốt công tác chủ nhiệm lớp tại trường THPT Số 1 Bảo Yên ..............................................................................................................................12 5.1. Công việc của giáo viên chủ nhiệm:.....................................................................12 5.2.Vận dụng từ thực tiễn.............................................................................................13 5.3. Thực hiện biện pháp để xây dựng một tập thể vững mạnh...................................13 6. Kết quả vận dụng các biện pháp..............................................................................14 7. Biện pháp giáo dục học sinh cá biệt.........................................................................15 8. Biện pháp huy động học sinh bỏ học trở lại lớp......................................................17 9. Tổng kết, đánh giá học sinh.....................................................................................18 C. KẾT LUẬN.............................................................................................................18 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................23 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 A. MỞ ĐẦU. Trường THPT Số Yên 1 đã phát huy được truyền thống hiếu học, thầy trò đoàn kết , biết vượt qua khó khăn thử thách,thi đua dạy tốt, học tốt, tự khẳng định mình để vươn lên, trưởng thành về mọi mặt, xứng đáng là ngôi trường đạt chuẩn quốc gia. Thành tích của trường trong 45 năm qua trước hết phải nói đến đội ngũ cán bộ, giáo viên, công nhân viên thực sự tâm huyết với nghành, với nghề, tất cả vì học sinh thân yêu; nói đến các thế hệ học sinh biết khắc phục mọi khó khăn, vươn lên trong học tập để trở thành con ngoan, trò giỏi, nói đến các bậc phụ huynh người đã đồng hành cùng với nhà trường suốt 45 năm qua để cùng giáo dục, rèn luyện học sinh nên người. Các thế hệ học sinh học tập, rèn luyện, tốt nghiệp ra trường, các em có đầy đủ bãn lĩnh, tự tin bước vào cuộc sống, Có nhiều học sinh tốt nghiệp ra trường đậu vào Đại học, đậu vào các trường cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp, có cả học sinh đạt học sinh giỏi Quốc gia, khu vực và nhiều học sinh đạt học sinh giỏi tỉnh . Trường luôn là tốp đầu của nghành Giáo dục Lào cai . Có được những thành tích nổi bật đó, chính là nhờ vào một tập thể nhà trường đoàn kết, vững mạnh. Như nhà sư phạm lỗi lạc A.X.Makarenco đã chỉ ra: Tập thể là một cơ thể xã hội sinh động thể hiện sức mạnh tổng hợp của các thành viên của nó. Sức mạnh của các thành viên một khi được liên kết lại một cách có mục đích, có tổ chức thì sẽ tạo ra sức mạnh chung của tập thể mạnh gấp nhiều lần tổng số sức mạnh của các thành viên riêng lẻ, đồng thời lại có tác dụng làm tăng thêm sức mạnh của từng thành viên. Tập thể lớp học cũng vậy trong nhà trường cũng vậy. Ngày nay trong công cuộc đổi mới đất nước, tiếp cận với những tiến bộ về khoa học – công nghệ đòi hỏi những người phục vụ trong công tác giáo dục phải xác định rõ vai trò, trách nhiệm của mình là sự nghiệp trồng người. Những sản phẩm của mình tạo ra nó sẽ quyết định cho cả một thế hệ. Do đó vai trò của người thầy là nhân tố quan trọng để quyết định cho những sản phẩm mà mình tạo ra. Người thầy là những người phục vụ trực tiếp trong lĩnh vực giáo dục để đào tạo, rèn luyện cho thế hệ trẻ, trong đó giáo viên chủ nhiệm (GVCN) đóng vai trò quan trọng đối với các cấp học nhất là cấp học phổ thông. Giáo viên là những người được đào tạo về kiến thức, về nghiệp vụ chuyên môn đồng thời còn được trang bị đầy đủ kỹ năng trong việc giáo dục nhân cách học sinh nhất là thông qua công tác chủ nhiệm nhằm giúp học sinh phát triển một cách toàn diện. Mặt dù đã được đào tạo kỹ lưỡng, nhưng mỗi giáo viên có năng khiếu, sở trường riêng, về chuyên môn phần lớn đáp ứng nhu cầu giảng dạy, nhưng về kỹ năng quản lý, giáo dục học sinh trong công tác chủ nhiệm thì chắc không phải ai cũng làm tốt. 1 Sáng kiến kinh nghiệm 1. Cơ sở lí luận Năm học 2013-2014 1.1. Vị trí, vai trò của giáo viên chủ nhiệm a. Vị trí của giáo viên chủ nhiệm trong trường trung học Giáo viên chủ nhiệm có vị trí vô cùng quan trọng trong trường phổ thông. Là cầu nối giữa gia đình- nhà trường - xã hội; Là người thừa lệnh Hiệu trưởng – Ban giám hiệu quản lý học sinh của một lớp hoc; là người gần gũi quan trọng ảnh hưởng tới nhân cách, kết quả giáo dục của học sinh. b. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong trường trung học Giáo viên chủ nhiệm có vai trò cơ bản sau: - Chịu trách nhiệm trước nhà trường về mọi hoạt động của lớp mà giáo viên đó được phân công làm chủ nhiệm. - Điều phối, hướng dẫn mọi hoạt động của lớp - Là đại diện của lớp trong các mối quan hệ: Gia đình, nhà trường, xã hội và các tổ chức đoàn thể. - Truyền thụ kiến thức và giúp học sinh rèn luyện để hình thành và phát triển nhân cách. 1.2. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm a. Chức năng của giáo viên chủ nhiệm. - Giảng dạy : Giáo viên chủ nhiệm phải là người dạy một bộ môn văn hóa của lớp. - Quản lý: Về mặt hành chính: Số lượng học sinh, tên, tuổi, giới tính, nơi cư trú, tình trạng gia đình, học lực, đạo đức,… Về mặt tâm lý xã hội: giáo viên chủ nhiệm phải có hiểu biết cơ bản về tâm sinh lý của của toàn bộ học sinh trong lớp: tính nết, cá tính, điều kiện gia đình… - Giáo dục: Cùng với giáo viên bộ môn và các lực lượng giáo dục khác, giáo viên chủ nhiệm chịu trách nhiệm chính trong việc học tập và hình thành, phát triển nhân cách của học sinh trong lớp. Hai mặt này có quan hệ hỗ trợ và tác động lẫn nhau, việc giáo dục đạo đức có tác động mạnh mẽ đến chất lượng học tập, đồng thời chất lượng học tập cũng tác động trở lại việc rèn luyện đạo đức. - Tổ chức, điều phối các hoạt động của lớp: Xậy dựng kế hoạch hoạt động của lớp, phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong lớp, điều phối, giám sát và điều chỉnh các hoạt động trong quá trình các học sinh thực hiện các nhiệm vụ được phân công. Tăng cường sự tự quản của học sinh trong lớp. Giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng được đội ngũ cốt cán: Cán bộ lớp, ban cán sự, các tổ chức đoàn thể như: Đoàn, các hội,…. Là cầu nối giữa tập thể học sinh với nhà trường, gia đình , xã hội và các tổ chức đoàn thể khác. 2 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 - Cố vấn: Tư vấn, giúp đỡ học sinh trong lớp làm sao để phát huy được khả năng của các em, không làm thay học sinh nhưng cũng không hoàn toàn đứng ngoài, phó mặc cho các em. - Đánh giá khách quan kết quả rèn luyện của từng học sinh và phong trào chung của lớp. b. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm. Giáo viên chủ nhiệm ở trường trung học phổ thông thực hiện tốt một số nhiệm vụ cơ bản sau: - Tự hoàn hiện phẩm chất, nhân cách của một nhà giáo xứng đáng là tấm gương cho học sinh noi theo; - Hiểu cụ thể, rõ ràng mục tiêu giáo dục của cấp học, của lớp và chương trình dạy học, giáo dục của trường; - Không ngừng trau dồi kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ để trở thành nhà giáo – nhà sư phạm giỏi; - Dạy và tổ chức các hoạt động trong và ngoài giờ cho học sinh; - Nắm vững các kế hoạch giảng dạy, giáo dục hướng nghiệp, lao động của nhà trường để thực hiện trong lớp học; - Là trung tâm, hạt nhân trong việc xây dựng và phát triển các mối quan hệ trong và ngoài trường. - Cố vấn cho học sinh, xây dựng lớp học thành đơn vị tập thể tốt, mang tính giáo dục toàn diện, phát huy khả năng tự giác, tự quản cho học sinh; - Hiểu rõ từng đối tượng học sinh trong lớp và có phương pháp giáo dục thích hợp, nhất là các em cá biệt; - Chủ động và là người đi đầu trong việc kết hợp các lực lượng giáo dục; - Nhận định, đánh giá chính xác học sinh; - Chịu sự chỉ đạo thống nhất về công tác chủ nhiệm của nhà trường. Như vậy người giáo viên chủ nhiệm, trước hết phải thực hiện tốt những nhiệm vụ của một thầy cô giáo nói chung đó là mẫu mực về đạo đức, gương mẫu trong việc chấp hành luật pháp và những qui định của nhà nước, nắm vững đường lối quan điểm lý luận giáo dục, biết vận dụng sáng tạo vào thực tiễn để giáo dục thế hệ trẻ, làm tốt công tác giáo dục, trang bị tri thức khoa học, phát triển trí tuệ của học sinh. Đồng thời, giáo viên chủ nhiệm góp phần giáo dục những phẩm chất đạo đức, rèn luyện năng lực để học sinh trở thành những công dân tốt mai sau. Người giáo viên chủ nhiệm phải tham gia các hoạt động chính trị xã hội với tư cách là lực lượng tri thức trong công cuộc đổi mới, giác ngộ học sinh từ bỏ những thói hư tật xấu, phát huy 3 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, nâng cao nhận thức, tình cảm, tham gia có hiệu quả vào công cuộc xây dựng đất nước văn minh hiện đại. Sự khác nhau trong việc thực hiện những nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm lớp với thầy cô giáo bình thường khác ở chỗ: người giáo viên chủ nhiệm phải thực hiện tốt hơn, tự đòi hỏi rèn luyện ở mức cao hơn, thường xuyên hơn, đó là trách nhiệm, là nghĩa vụ và cũng là vinh dự vì học sinh, được phụ huynh tin yêu, gửi gắm trách nhiệm giáo dục học sinh. 2. Cơ sở thực tiễn Tại trường THPT Số 1 Bảo Yên thông qua một số thông tin tôi thấy công tác chủ nhiệm trong vài năm gần đây nổi lên mấy vấn đề sau: Thứ nhất: Công tác chủ nhiệm còn chưa được chú ý thích đáng. Giáo viên được phân công chủ nhiệm có thể trau dồi và nỗ lực về chuyên môn, nhưng còn xem nhẹ công tác chủ nhiệm. Thời gian dành cho công tác chủ nhiệm chỉ xoay quanh việc sinh hoạt 15 phút, sinh hoạt cuối tuần, buổi lao động, làm sổ chủ nhiệm. Thứ hai: Giáo viên chủ nhiệm chưa thấu đáo trong vai trò và nhiệm vụ của mình, dẫn đến việc chưa có phương pháp, hoặc lựa chọn phương pháp chưa phù hợp, dẫn đến hiệu quả chủ nhiệm chưa cao, đặc biệt khi gặp phải những đối tượng học sinh cá biệt hay đánh nhau , bỏ học .... Thứ ba: Trong công tác chủ nhiệm chỉ chú ý vào việc rèn luyện, tổ chức hoạt động phong trào mà chưa chú ý đến việc xây dựng một tập thể vững mạnh, chưa phát huy được thế mạnh tập thể. Bản thân tôi là giáo viên công tác tại trường được 18 năm. Trong thời gian đó, 16 năm học tôi luôn được giao công tác chủ nhiệm lớp, vì thế ít nhiều tích góp được một số kinh nghiệm trong việc xây dựng tập thể lớp và làm công tác chủ nhiệm. Từ thực trạng chung như trình bày, tôi mạnh dạn đưa ra những kinh nghiệm ít ỏi của mình để bạn bè, đồng nghiệp tham khảo, có thể học hỏi hoặc góp ý để tôi hoàn thành hơn kĩ năng chủ nhiệm lớp. Xuất phát từ lý do đó, tôi chọn đề tài: Một số kinh nghiệm từ thực tiễn , nhằm làm tốt công tác chủ nhiệm B. NỘI DUNG Trong quá trình được phân công làm công tác chủ nhiệm, tôi tiến hành từng bước các nội dung sau: 1. Tìm hiểu, phân loại học sinh lớp chủ nhiệm Để quản lý học sinh trong lớp có hiệu quả, tôi cố gắng tìm hiểu kỹ đối tượng mà mình quản lý, từ đó xác định phương pháp quản lý phù hợp với từng đối tượng, có những tác động sư phạm đến từng em. Tôi cố gắng tìm hiểu từng học sinh một cách đầy đủ, chính xác về một số mặt sau: 4 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 - Tìm các học bạ cấp 2 của học sinh: Tìm hiểu về quá trình học tập rèn luyện của các học sinh lớp chủ nhiệm những năm học ở cấp 2, trên cơ sở đó dự trù những kế hoạch: phân công các công việc cho học sinh… - Gặp gỡ học sinh: Với mục đích làm quen với các em, giới thiệu về mình tạo thân mật giữa cô và trò (Thầy - trò). - Tìm hiểu lý lịch học sinh: Giáo viên nên đưa ra một mẫu in sẵn để các em điền các thông tin cần thiết để giáo viên chủ nhiệm có thể nắm rõ được bản thân học sinh và những mối quan hệ khác. (Mẫu kèm theo ở cuối) - Tìm hiểu hoàn cảnh, điều kiện sống của từng học sinh: Mỗi học sinh sinh ra và lớn lên trong từng hoàn cảnh gia đình khác nhau. Tuổi tác, trình độ văn hóa, phẩm chất đạo đức của cha mẹ, điều kiện kinh tế của từng gia đình, mức độ qua tâm của các thành viên trong gia đình với con cái, phương pháp giáo dục con, các mối quan hệ trong gia đình và gia đình đó với xã hội, với cộng đồng, trình độ dân trí của khu dân cư nới cư trú của học sinh,… Tất cả nhừng điều này đều có ảnh hưởng rất lớp tới học sinh. Vì thế, nếu tìm hiểu kỹ những yếu tố này sẽ giúp tìm ra những nguyên nhân tích cực hoặc tiêu cực tác động đến học sinh trong lớp do mình chủ nhiệm. - Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý cơ bản của từng học sinh. Các đặc điểm về sinh lý lứa tuổi có tác động và ảnh hưởng quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của các em. Các em có sự phát triển sinh lý bình thường (chiều cao, cân nặng, vóc dáng, sức khỏe…) tự tin trong quá trình học tập và rèn luyện. Nhưng đối với những em có những bất thường về sinh lý (quá thấp bé, khuyết tật,…) các em sẽ có sự tự ti trong quá trình học tập và rèn luyện. Việc nắm bắt ở từng đối tượng để có những phương pháp quản lý, giáo dục phù hợp. Ví dụ sắp xếp chỗ ngồi, xây dựng đôi bạn cùng tiến để các em có ý thức giúp đỡ nhau, các em khuyết tật sẽ nhanh chóng hòa nhập với tập thể, tạo được không khí đoàn kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ trong tập thể lớp. Khả năng tư duy của từng em (thông minh, nhanh nhẹn, chậm chạp, …), cá tính của từng em (giao tiếp tốt, lầm lỳ, cận thận, cẩu thả, chín chắn, bồng bột,…) cũng cần phải hiểu rõ. Các đặc điểm khác như phong tục, tập quán của địa phương, tôn giáo, nền nếp, gia phong của từng gia đình, từng học sinh, những sở thích, năng khiếu, đạo đức của từng em,… cũng cần phải nắm vững. 2. Lập kế hoạch cho công tác chủ nhiệm Để xây dựng các bản kể hoạch cụ thể, trước hết tôi xác định từng mục tiêu cụ thể cho lớp, quá trình xác định mục tiêu cần có sự tham gia của tập thể lớp tạo sự thống nhất, đồng thuận của cả giáo viên chủ nhiệm và toàn bộ học sinh trong lớp, các 5 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 mục tiêu cần được cụ thể hoá thành những con số, đảm bảo rằng hệ thống mục tiêu ấy là khả thi, phù hợp với lớp. Tôi xây dựng các bản kế hoạch cụ thể để hoàn thành từng mục tiêu. Để xác định được mục tiêu và xây dựng được các bản kế hoạch tôi căn cứ vào: + Mục tiêu và nhiệm vụ năm học + Kế hoạch giáo dục chung của nhà trường + Chủ điểm hoạt động từng tháng của tổ chức Đoàn + Các loại hình hoạt động ngoài giờ lên lớp + Thực trạng của lớp (những điểm mạnh, yếu của lớp, những yếu tố tác động tích cực và tiêu cực đến sự phát triển của lớp) + Đặc điểm của từng học sinh trong lớp + Các điều kiện cho việc thực hiện các mục tiêu. Sau khi xây dựng kế hoạch hoạt động, sẽ triển khai tới toàn thể lớp học, cùng với các thầy cô giáo bộ môn. Đây là quá trình tiến hành các hoạt động để hoàn thành mục tiêu, nên luôn tôi luôn giám sát, đôn đốc công việc, động viên, khuyến khích những việc làm tốt những mục tiêu được hoàn thành sớm, đồng thời điều chỉnh những hoạt động không phù hợp một cách kịp thời, xử lý những việc làm sai trái. Mẫu kế hoạch chủ nhiệm: Bộ phận Lực lượng Dự kiến Ghi Thời gian Nội dung hoạt động phụ trách tham gia kết quả chú Tháng 8 Nội dung trọng tâm:… Tuần 3 … Tuần 4 … Tháng 9 Nội dung trọng tâm:… Tuần 1 … … … … … … … 3. Xây dựng tập thể lớp 3.1. Xây dựng Ban cán sự lớp : Để theo dõi sát sao các thành viên trong lớp, giáo viên chủ nhiệm cần chọn ra một ban cán sự có tư cách đạo đức tốt, có trách nhiệm cao, thật thà trung thực. Nên chú ý đến học lực của ban cán sự. Nếu các em này học lực từ khá trở lên thì sẽ thuận lợi hơn trong quá trình hoạt động. Mỗi cán bộ lớp có một sổ riêng theo dõi từng mặt riêng. Tôi phân công Ban cán sự với những vị trí sau: Nhiệm vụ của Lớp trưởng là quản lý 15 phút đầu giờ, theo dõi chung các hoạt động của lớp, tổng hợp kết quả thi đua và điều hành tiết sinh hoạt cuối tuần. 6 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 Bí thư và phó bí thư : Theo dõi các hoạt động của các đoàn viên , phổ biến và phát động các phong trào thi đua của đoàn trường . Lớp phó phụ trách học tập: Theo dõi nề nếp học tập chung và tổng hợp để đánh giá hoạt động học tập vào tiết sinh hoạt cuối tuần. Đối với từng môn học tôi xác định 1 cán sự bộ môn, học sinh này học tốt bộ môn đó và có khả năng là cầu nối giữa giáo viên bộ môn và các bạn trong lớp, nhằm mục đích giúp các bạn giải đáp thắc mắc về môn đó, giúp đỡ các bạn học yếu môn đó, đồng thời giúp giáo viên bộ môn nắm vững các thông tin của học sinh về môn học giúp giáo viên kịp thời điề chỉnh phương pháp giảng dạy cho phù hợp để có chất lượng, kết quả tốt nhất về bộ môn đó. Lớp phó phụ trách lao động: Phân công, theo dõi, đôn đốc công tác lao động, vệ sinh lớp và khu vực, phân công chăm sóc các bồn hoa của trường , lớp, tổng hợp để đánh giá vào tiết sinh hoạt cuối tuần. Lớp phó phụ trách Văn - Thể: Theo dõi, đôn đốc các hoạt động văn nghệ, thế thao, tổng hợp để đánh giá vào tiết sinh hoạt cuối tuần. Tổ trưởng: Điều hành các hoạt động của tổ theo sự phân công của lớp trưởng, lớp phó. Theo dõi điểm, những sai phạm của các bạn thông qua Nhật kí lớp học. Tổ phó: Kết hợp cùng tổ trưởng đôn đốc các hoạt động của tổ, điều hành tổ khi tổ trưởng vắng. Kiểm tra sách, vở, đồ dùng học tập, trang phục... Các cán bộ lớp phải gương mẫu thực hiện, nếu vi phạm thì trừ gấp đôi, nếu làm tốt công việc được giao thì cộng thêm 10 điểm/tháng. 3.2. Các biện pháp xây dựng tập thể lớp: Sau 1 tuần theo dõi chặt chẽ, giáo viên chủ nhiệm nắm được cụ thể tình hình đặc điểm học sinh trong lớp, giáo viên phổ biến lại nội quy của nhà trường để học sinh nắm vững hơn. Đồng thời giáo viên chủ nhiệm soạn ra một quy định riêng của lớp. 3.3. Lý do đề ra nội quy: Giáo viên chủ nhiệm đưa ra mục đích của việc đặt ra các nội quy (đánh giá về đạo đức của học sinh trong quá trình học tập. Đó là cụ thể hoá các nội quy của nhà trường nhằm rèn luyện cho học sinh thực hiện đầy đủ, đúng, tốt các nội quy nhà trường, để xây dựng một tập thể vững mạnh, phấn đấu trở thành một tập thể tiên tiến. 3.4. Nội quy của nội dung: a. Cách thức: Dùng điểm để đánh giá. Thang điểm tối đa cho một học sinh/1 tháng: 100 điểm Căn cứ vào điểm xếp loại hạnh kiểm từng tháng như sau: + Tốt: 80 - 100 điểm + Khá: 65 - 79 điểm 7 Sáng kiến kinh nghiệm + Trung bình: Năm học 2013-2014 45 - 64 điểm + Yếu: 30 - 44 điểm + Kém: 0 - 29 điểm Học sinh vi phạm thì trừ dần vào quỹ điểm theo quy định. Học sinh thực hiện tốt cộng điểm vào quỹ điểm, tuyên dương trước tập thể lớp, có phần thưởng cuối tháng nếu học sinh nào vượt quá 100 điểm. b. Các cách cộng trừ điểm: - Trừ điểm:  Trừ 15 điểm /1 lần những học sinh vi phạm: đi chậm đầu giờ, các tiết học không sơ vin  Trừ 15 điểm / 1 lần những học sinh vi phạm: Không học bài cũ, không làm bài tập, không ghi chép bài trên lớp.  Trừ 15 điểm / 1 lần những học sinh vi phạm: Bỏ sinh hoạt 15 phút đầu giờ, làm ồn ào lớp bị trừ 0,1 điểm, vắng học nhiều làm ảnh hưởng thành tích của lớp, đổi chỗ ngồi không có ý kiến của giáo viên.  Trừ 20 điểm / 1 lần những học sinh vi phạm: Bị ghi sổ đầu bài, vắng quá 2 buổi học không có lý do trong 1 tuần.  Trừ 10 điểm / 1 lần (trong 1 tháng) những học sinh vi phạm không đóng góp đầy đủ đúng quy định.  Trừ 30 điểm / 1 lần những học sinh vi phạm: Đánh nhau trong trường, đánh bài hút thuốc lá trong lớp, uống rượu bia khi đi học, vô lễ với giáo viên, gian lận trong thi cử.  Trừ 50 điểm / 1 lần những học sinh vi phạm: Sử dụng vận chuyển ma tuý, chất nổ, chất gây cháy, các văn hoá phẩm đồi truỵ. Lấy cắp tài sản, làm hư hỏng cơ sở vật chất của nhà trường (Kỷ luật đình chỉ học mời phụ huynh lên gặp giáo viên chủ nhiệm và hội đồng kỷ luật nhà trường). - Cộng điểm:  Cộng 5 điểm / 1 lần (trong tháng): Học sinh đi học đầy đủ, không vắng buổi nào, đóng góp các khoản đầy đủ đúng thời gian quy định.  Cộng 10 điểm / 1 tuần với những học sinh: được nhiều điểm tốt trong sổ đầu bài.  Cộng 15 điểm /1 lần (trong tháng): với học sinh biết tự phê bình và phê bình những hành vi xấu của các bạn trong lớp. c. Khen thưởng: 8 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014  Những học sinh có quỹ điểm 110 điểm trở lên (trong 1 tháng) được tặng bút vở học tập.  Cuối kỳ có nhiều thành tích được thưởng từ hội cha mẹ học sinh nhà trường. 3.5. Tổ chức một số hoạt động tập thể: Bên cạnh việc xây dựng đội ngũ cán bộ lớp gương mẫu, có uy tín thì cần lập sơ đồ, sắp xếp tổ chức vị trí học sinh trong lớp phù hợp. Cụ thể, học sinh yếu kém, chậm tiến ngồi trước để thường xuyên được quan tâm, những học sinh khá và cán bộ lớp ngồi sau. Những học sinh “đặc biệt” về học lực hoặc về ý thức, nên xếp cùng những học sinh có lực học khá, ý thức tốt để các em kèm cặp giúp đỡ lẫn nhau. Cụ thể: mỗi em yếu kém nhất được phân công một bạn giúp đỡ: thường xuyên kiểm tra việc chuẩn bị bài, học bài của bạn vào giờ đầu buổi học. Thậm chí, nếu các em chưa tự học và làm bài trước khi đến lớp thì phải tận dụng, tranh thủ giờ ra chơi xem lại bài cũ… Tôi cũng chú ý đến việc luyện rèn tính trật tự, sắp xếp đồ dùng học tập cho các em gọn gàng ngăn nắp, tạo cho học sinh nề nếp thói quen trước khi ra chơi cất đồ dùng sách vở môn đã học vào cặp, lấy sách vở, đồ dùng môn học tiếp để trên bàn… tạo sự nghiêm túc, giảm thời gian ổn định tổ chức ngay đầu giờ mỗi tiết học. Để giáo dục tính tự giác, phê bình và tự phê bình, mỗi học sinh trong lớp có 1 cuốn sổ theo dõi và tự cập nhật thường xuyên những ưu, khuyết điểm trong việc thực hiện nề nếp hàng ngày. Ngoài ra, tổ trưởng, lớp trưởng có sổ theo dõi thi đua để báo cáo trong giờ sinh hoạt lớp, để việc nhận xét, khen, chê đánh giá được chính xác. Trong buổi sinh hoạt cuối tuần, các em tự giác nhận khuyến điểm, từ đó tự nhận hình phạt và mức độ kỉ luật đối với những khuyết điểm mà mình mắc phải. Nếu bản thân học sinh đó không trung thực, tự giác nhận khuyết điểm, ban cán sự lớp sẽ căn cứ vào sổ theo dõi để minh chứng, hoặc sẽ có các bạn khác phát giác. Chính điều đó khiến các em phải suy nghĩ về hành vi của mình. Hàng tuần tổ chức giờ sinh hoạt cuối tuần có chất lượng. Với tinh thần tự quản, nội dung giờ sinh hoạt thường diễn ra nghiêm túc, tự giác. Lớp trưởng mời các tổ trưởng báo cáo đánh giá xếp loại của từng thành viên trong tổ, rồi cho lớp tự do góp ý, lớp trưởng nhận xét tổng kết thi đua trong tuần. Căn cứ vào kết quả đạt được, tôi biểu dương những học sinh có điểm thi đua cao, có thành tích, đồng thời nhắc nhở bạn điểm thi đua còn thấp, những học sinh mắc khuyết điểm (điểm thi đua của từng học sinh trong lớp được ghi, lưu trong bảng theo dõi nề nếp cuối lớp), và triển khai kế hoạch trong tuần tới. Để khích lệ các em, hàng tháng tôi phát động thi đua dựa trên kế hoạch của Đoàn trường , đồng thời bản thân tôi thường gắn theo những ngày đặc biệt trong năm như: 20/11 , 26 /3 … để phát động thi đua có tặng quà, khen thưởng cho những em có sự cố gắng nỗ lực trong rèn luyện đạo đức cũng như học tập. 9 Sáng kiến kinh nghiệm 3.6. Bảng tổng hợp kết quả phiếu điều tra Năm học 2013-2014 (Có mẫu phiếu điều tra đính kèm) Mẫu phiếu A TT Năm học 1 2009-2010 2 2010-2011 36 học 11A7 sinh 3 2011-2012 Lớp 10 A7 12A7 Sỹ số Ban cán sự lớp Nội quy của lơp Không Đồng ý đồng ý Đồng ý Không đồng ý 36 học sinh 30 06 34 34 02 35 01 36 học sinh 36 0 36 02 0 Mẫu phiếu B TT Năm học 1 2009-2010 2 2010-2011 3 2011-2012 Lớp Sỹ số Các buổi sinh hoạt lớp hứng thu Có 10A7 11A7 12A7 Giáo viên chủ nhiệm lớp Nguyễn Thị Hoàng Oanh Không Đồng ý Không đồng ý 36 học sinh 28 08 33 03 36 học sinh 34 02 35 01 36 học sinh 35 01 36 0 4. Xây dựng các mối quan hệ với các cá nhân, tập thể bên trong và bên ngoài nhà trường trong thực hiện các nhiệm vụ giáo dục học sinh lớp chủ nhiệm. - Các lực lượng trong nhà trường: Nhà trường đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển vả về trí tuệ, tinh thần và thể chất của mỗi học sinh, học sinh sẽ chịu sự giáo dục của nhà trường thông qua các lực lượng khác nhau trong nhà trường. + Đoàn thanh niên: Phối kết hợp với Đoàn thanh niên để tổ chức các hoạt động cho học sinh. Đối với hoạt động đoàn, tôi là người đóng vai trò tư vấn, giúp đỡ, tuyệt đối không áp đặt, khuyến khích các em tham gia các hoạt động bề nổi, đặc biệt là các hoạt động thể dục, thể thao, văn nghệ... hay các hoạt động quyên góp, từ thiện. + Đội ngũ các giáo viên bộ môn: Khi xây dựng xong kế hoạch hoạt động chủ nhiệm, phân loại được từng đối tượng học sinh, tôi tiến hành trao đổi với giáo viên bộ môn tham gia giảng dạy lớp chủ nhiệm. Thông qua việc trao đổi đó, giáo viên bộ môn có cái nhìn tổng quát về lớp, nhưng vẫn có những nhận định riêng về từng học 10 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 sinh. Điều đó cho phép từng giáo viên bộ môn điều chỉnh phương án dạy học để học sinh có thể tiếp cận kiến thức. Tôi thống nhất với giáo viên bộ môn những yêu cầu, nội qui của lớp, đồng thời thường xuyên thu thập những thông tin phản hồi từ phía giáo viên bộ môn để nắm vững ý thức học tập của học sinh với từng bộ môn. + Ban giám hiệu nhà trường: giáo viên chủ nhiệm là người thừa lệnh của Hiệu trưởng- Ban giám hiệu, quản lý giáo dục học sinh một lớp. Vì vậy tôi ghi chép cụ thể kế hoạch của trường, yêu cầu của Ban Giám hiệu, để truyền đạt, triển khai thực hiện các nhiệm vụ đồng thời thường xuyên báo cáo tình hình lớp với Ban Giám hiệu, có thể báo cáo theo lịch, nếu có tình hình bất thường vượt ngoài quyền hạn của mình thì phải báo cáo ngay để cấp trên có hướng giải quyết. + Liên kết với các lực lượng xã hội và gia đình: Các phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của con người nói chung, HS nói riêng được hình thành và phát triển trong các môi trường: gia đình, nhà trường và xã hội. Lúc sơ sinh vai trò của gia đình là chủ đạo, tuổi học mầm non gia đình và nhà trường góp phần quyết định, tuổi học phổ thông càng lớn vai trò của nhà trường, gia đình và xã hội càng cân đối. Để làm tốt việc giáo dục phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho HS THPT phải kết hợp chặt chẽ với gia đình. Nhà trường, gia đình và xã hội có vai trò giáo dục khác nhau đối với sự hình thành và phát triển phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của HS. Trong mối quan hệ đó thì nhà trường được xem là trung tâm, chủ động, định hướng trong việc phối hợp với gia đình và xã hội. Nhà trường là môi trường giáo dục toàn diện nhất, là cơ quan nhà nước thực hiện chức năng giáo dục chuyên nghiệp nhất nên nhà trường nhà trường là lực lượng giáo dục có hiệu quả nhất, hội tụ đủ những yếu tố cần thiết để có thể huy động sức mạnh giáo dục từ phía gia đình và xã hội. Có một thực trạng tồn tại là các tệ nạn xã hội như đề đóm, cờ bạc, nghiện hút v.v … cũng xuất hiện, làm đảo lộn vẩn đục môi trường giáo dục đạo đức, không ngừng ảnh hưởng đến đạo đức, nhân cách và lối sống của học sinh. Nhà trường dù là một pháo đài vững chắc nhưng vẫn có thể bị "tập kích" từ phía ngoài. Nhà trường không phải là một ốc đảo tách khỏi xã hội, tách xa thực tiễn. Thực tiễn cuộc sống, nhất là cuộc sống xã hội đang có các nhân tố của kinh tế thị trường tác động đến nhà trường, có lúc nhẹ nhàng, có khi sôi động dồn dập. Xã hội ô nhiễm, luồng văn hoá ngoại lai, đồi truỵ, bạo lực... len lỏi vào mọi tầng lớp nhân dân đã rất dễ gây ấn tượng và phản ảnh sâu đậm đối với các em. Giáo viên chủ nhiệm biết kết hợp và phát huy nhằm giáo dục về tình hình và nhiệm vụ của đất nước, tình hình thời sự, chính trị trong nước và thế giới (có định hướng chính trị rõ ràng); giáo dục về tổ chức và hoạt động của các tổ chức xã hội chính trị trong hệ thống chính trị ở Việt Nam, về quyền tự do, dân chủ và trách nhiệm công dân; bồi dưỡng một số kỹ năng sinh hoạt chính trị - xã hội cần thiết. 11 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 Gia đình là môi trường giáo dục – lực lượng giáo dục đầu tiên của một học sinh, có rất nhiều ảnh hưởng tới sự hình thành và phát triển nhân cách, kết quả học tập. Vì thế, việc tạo dựng mối liên hệ nhà trường – gia đình, giáo viên chủ nhiệm phụ huynh học sinh là rất quan trọng. Đây sẽ là một lực lượng quan trọng trong việc giáo dục học sinh. Xác định được tầm quan trọng như vậy, tôi cố gắng giữ mối liên lệ thường xuyên với phụ huynh. Có mấy cách tôi thường làm, đó là cho phụ huynh số điện thoại liên lạc, qua đó, nếu học sinh có vấn đề bất thường tôi sẽ kiểm tra thông tin được ngay lập tức. Ví dụ việc học sinh không đi học mà không có lí do, tôi có thể liên lạc trực tiếp với phụ huynh để nắm bắt tình hình. Hoặc thông qua sổ liên lạc để thông báo định kì tình hình học tập và rèn luyện của học sinh trong thời điểm nhất định. Việc thường xuyên đến thăm, động viên gia đình các em cũng là một việc làm cần thiết. Điều đó giúp cho mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm và gia đình gần gũi hơn, người giáo viên có thể nắm bắt được tâm lý, nguyện vọng của gia đình trong công tác giáo dục, trong cuộc sống. 5. Một số biện pháp nhằm làm tốt công tác chủ nhiệm lớp tại trường THPT Số1 Bảo Yên – Lào cai . 5.1. Công việc của giáo viên chủ nhiệm: * Đầu tiên phô tô các bản nội quy (số lượng theo sĩ số) phát cho từng học sinh yêu cầu học sinh luôn để trong cặp hoặc dán vào góc học tập, nhắc nhở học sinh luôn thực hiện tốt nội quy. * Hàng tuần giáo viên chủ nhiệm yêu cầu các tổ trưởng báo cáo. Lớp trưởng ghi chép vào sổ ghi chép chung của lớp (hoặc có thư kí ghi biên bản sinh hoạt lớp hàng tuần). * Để thực hiện tốt được nội quy, giáo viên chủ nhiệm luôn nắm bắt các kế hoạch của nhà trường, phổ biến sớm nhất những yêu cầu của nhà trường, từ đó đòi hỏi học sinh phải thực hiện đầy đủ, đúng, nhanh (ví dụ: thực hiện lao động vệ sinh môi trường, đóng góp các khoản tiền…). * Trao đổi và thống nhất một số vấn đề với phụ huynh: - Nhắc nhở con em thực hiện nội quy xây dựng lớp và nhà trường. - Đăng ký việc gửi xe đạp trong nhà trường (tránh tình trạng học sinh gửi ở ngoài dễ bỏ học tự do). - Giáo viên chủ nhiệm thống nhất thời hạn đóng các khoản tiền vào đầu mỗi quý hoặc cả năm, có làm một bảng theo dõi thu nạp cho từng học sinh giữ làm chứng . - Giáo viên chủ nhiệm cho phụ huynh số điện thoại để liên lạc khi cần thiết. Nếu có thông báo gì hoặc cần khoản đóng góp nào mà phụ huynh chưa biết trước thì 12 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 giáo viên chủ nhiệm viết giấy thông báo cho gia đình - khi đó phụ huynh mới cho tiền đóng góp. Nếu không, yêu cầu phụ huynh không cho con tiền vô lý do. - Nếu học sinh cần nghỉ học vì lý do gia đình có công việc, cần có giấy xin phép có ý kiến của gia đình nêu lý do và ký tên phụ huynh hoặc gọi điện thoại trực tiếp cho giáo viên chủ nhiệm . - Nếu phụ huynh không ký hoặc học sinh ký giấy thì học sinh coi như nghỉ học không có phép sau này sẽ ghi vào học bạ. - Sau mỗi kỳ đều có họp phụ huynh để thông báo tình hình học tập rèn luyện của học sinh. Giáo viên chủ nhiệm lớp nhận xét với phụ huynh cụ thể chi tiết từng em trong lớp để phụ huynh có hướng kèm cặp các em trong thời gian tới. Trong quá trình làm việc giáo viên chủ nhiệm cần nghiêm túc, công bằng, dân chủ và rất cần lòng vị tha tuyệt đối không trù dập học sinh, để làm sao học sinh luôn cảm thấy giáo viên chủ nhiệm là chỗ dựa tin tưởng, các em luôn kính trọng. Có vậy lời nói của giáo viên mới có hiệu lực. 5.2.Vận dụng từ thực tiễn. Từ năm học 2009 - 2012 tôi được Ban Giám hiệu phân công chủ nhiệm lớp 10A7, 11A7, 12A7. Ngay khi nhận nhiệm vụ tôi đã được nhà trường sắp xếp một buổi gặp mặt đầu tiên với các em, với những thông tin có trước (bằng cách tìm học bạ của các em ở văn phòng và qua những buổi làm quen ban đầu với học sinh tôi đã hình thành niềm tin cho các em bằng cách nêu ra những thành tích về nhà trường những năm trước. Động viên khích lệ các em, tạo không khí phấn khởi, vui vẻ để bắt đầu một chặng đường. 5.3. Thực hiện biện pháp để xây dựng một tập thể vững mạnh. Đặc điểm lớp: Thuận lợi, khó khăn. + Thuận lợi: Trường công lập lại là trường chuẩn quốc gia nên hầu hết các lớp đều có nề nếp quy củ . Đối với bản thân tôi là người địa phương trên địa bàn nên hiểu được phong tục tập quán của địa phương, có điều kiện để tìm hiểu về gia đình học sinh. + Khó khăn : Đối với học sinh: Địa bàn cư trú của học sinh rất rộng có nơi từ 15 đến 18km đi lại khó khăn , nhà nội trú của trường không đủ đáp ứng . Đa số là con em nông dân với nghề chính là trồng trọt và chăn nuôi. Hơn nữa các em mới chuyển từ THCS lên bước đầu còn rất nhiều bở ngỡ với nhiều hoạt động ở môi trường mới. Sau một tuần học và sau buổi họp phụ huynh đầu năm tôi bắt đầu triển khai nội dung trên. Trong quá trình đó tôi đã có thêm những biện pháp thay đổi và đưa thêm những quy định mới: Vì dụ như phân luồng học sinh theo từng đối tượng, học sinh cá biệt phải dùng biện pháp giáo dục riêng mang lại hiệu quả tốt nhất. Học sinh khá kèm học sinh yếu giúp lớp trở thành tập thể vững mạnh. Thăm dò cá tính của các em sao cho các em chơi và học với nhau phải đảm bảo tính đoàn kết và tôn trọng lẫn nhau. 13 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 - Khuyến khích các em tham gia tích cực các hoạt động đoàn thể của trường và địa phương như tham gia các cuộc thi do Đoàn thanh niên tổ chức, văn nghệ, thể thao - Phát động phong trào thi đua xây dựng quỹ tình thương giúp các bạn có hoàn cảnh khó khăn trong và ngoài lớp bằng việc thu nhặt phế liệu, giấy loại, nhựa, sắt,…. 6. Kết quả vận dụng các biện pháp. - Các lớp do tôi chủ nhiệm ngay từ đầu đến là những học sinh có học lực không đồng đều, một số em học lực rất yếu và đa số các em có học lực trung bình, một vài em loại khá. Có rất nhiều vấn đề tồn tại mà để khắc phục được là một quá trình. - Khi thực hiện nội quy cộng với sự nghiêm khắc của giáo viên các học sinh lớp có tinh thần hưởng ứng nội quy trên và thực hiện đúng. Khi có học sinh vi phạm lỗi nhẹ thì lại tìm cách để phấn đấu được cộng điểm bù lại, các em tự giác đánh giá và tự biết rõ sau mỗi kỳ mình xếp loại hạnh kiểm nào, không cần phải tranh luận, bàn cãi khi giáo viên đưa ra bảng xếp loại cả kỳ hay cả năm. -Về phía phụ huynh luôn yên tâm khi có sự quản lý chặt chẽ của giáo viên chủ nhiệm và sự liên hệ giữa nhà trường , giáo viên chủ nhiệm với phụ huynh Bảng 1.1: Thống kê kết quả xếp loại học lực của học sinh TT Năm học 1 2009-2010 2 2010-2011 3 2011-2012 Lớp 10A7 36 học sinh 11A7 36 học sinh 12A7 36 học sinh Giỏi SL % Khá SL % Học lực TB SL % Yếu SL % Kém SL % 0 0 6 16,7 23 63,9 07 19,4 0 0 0 0 12 33,3 22 61,1 02 5,6 0 0 0 0 13 36,1 23 63,9 0 0 0 0 Bảng 1.2: Thống kê kết quả xếp loại hạnh kiểm của học sinh Hạnh Kiểm Tốt Khá TB TT Năm học Lớp SL % SL % SL % 10A7 1 13 36,1 19 52,8 04 11,1 2009-2010 36 học sinh 11A7 2 16 44,4 18 50 02 5,6 2010-2011 36 học sinh 12A7 3 20 55,6 16 44,4 0 0 2011-2012 36 học sinh Yếu SL % 0 0 0 0 0 0 - Các em trong lớp có được thành tích như: + Có một số em học sinh tham gia hội khỏe phù đổng đạt kết quả cao 14 Sáng kiến kinh nghiệm + Một số em đậu Đại học , cao đẳng và trung cấp. TT 1 Năm học 2013-2014 Bảng 1.3: Thống kê kết quả xét tốt nghiệp của học sinh lớp 12A7 Đỗ tốt nghiệp Phân loại Năm học Dự xét Giỏi Khá SL % SL % SL % 2011-2012 36 36 100% 0 0 5 13,88 TB SL 31 % 86,12 Năm 2009- 2010 tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 10A7 , đây là một lớp cuối của khối nên học lực của các em đa số yếu, ý thức chấp hành kỷ luật chưa tốt, có nhiều học sinh cá biệt. Khi tôi nhận lớp trên sổ đầu bài luôn xếp thứ 7, 8 của khối. Qua thời gian chủ nhiệm 3 năm tôi đã kết hợp giữa gia đình và nhà trường để giáo dục các em. Bên cạnh đó tôi không thể bỏ qua những em học sinh cá biệt, thông thường khi những em học sinh này vi phạm nội quy của lớp, trường thì không muốn mình bị nêu tên trước tập thể tôi đã gặp gỡ nhắc nhở riêng nếu không tiến bộ sẽ gặp gỡ gia đình . Ý thức học tập và chấp hành nội qui của nhà trường đối với các em chưa cao, có một số em luôn luôn nghỉ học không có lý do như em : Hưng , Bàn . Những em này đã làm ảnh hưởng không nhỏ tới kết quả thi đua hàng tuần của lớp.Tôi đã cố gắng tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến các em bỏ học đồng thời kết hợp với phụ huynh tìm các biện pháp giáo dục các em. Tôi đã gặp gỡ , động viên , giúp đỡ các em và đôi lúc cũng cần nghiêm khắc để từ đó các em nhận thấy rõ khuyết điểm của mình và cố gắng sửa chữa. Bên cạnh đó có một số em học lực còn yếu , kém tôi phân công cho những em có học lực khá hơn giúp đỡ .Khi các em thực hiện tốt tôi đã tuyên dương kịp thời nên nhờ đó tôi đã dần thuyết phục được các em thực hiện nghiêm túc nội quy của lớp . Nhờ vậy mà ba năm làm chủ nhiệm tôi đã thu được kết quả đáng kể là ba năm liền lớp luôn đạt danh hiệu tiên tiến . Tỷ lệ các em đạt thành tích trong học tập cao. Kết quả thu được qua ba năm chủ nhiệm một lớp là : - Năm 2009 đến 2010 lớp đạt danh hiệu lớp tiên tiến - Năm 2010 đến 2011 lớp đạt danh hiệu lớp tiên tiến - Năm 2011 đến 2012 lớp đạt danh hiệu lớp tiên tiến 7. Biện pháp giáo dục học sinh cá biệt. Hầu như trường nào, lớp học nào cũng có học sinh cá biệt, mà những học sinh này đa số gây không ít khó khăn cho giáo viên chủ nhiệm, đôi khi họ rất mệt mỏi vì nói hoài mà các em không nghe, càng phạt thì càng lỳ hơn hoặc các em sẽ co lại và phá phách hoặc chống đối ngầm. Điều này không những khó khăn cho giáo viên chủ nhiệm mà còn có thể ảnh hưởng đến chuyện thi đua của cả lớp nữa. Tìm hiểu nguyên nhân. - Lâu nay, chỉ thường nghe cụm từ “học sinh cá biệt” - ám chỉ những học sinh có vẻ khác thường, khó dạy, thậm chí hư hỏng. Trong trường, học sinh dạng cá biệt về 15 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 đạo đức thường quậy phá, đánh lộn, trộm cắp,… nhẹ hơn một chút là dạng nữa về học tập, học sinh không học bài, làm bài, học sinh chậm hiểu và rất mau quên... Và học sinh bị gọi "cá biệt" là học sinh có khiếm khuyết về tâm lý, do bị ảnh hưởng từ trong gia đình, đa số chúng ta khi thấy hành động khác thường, không ngoan của học sinh thì cho là cá biệt và xử lý trên hành động do các em gây ra mà quên là cần phải tìm cho ra nguyên nhân. Đôi khi sự cá biệt của những em ấy lại do từ cha mẹ chúng...cuộc sống vợ chồng không hoà thuận, từ đó có ảnh hưởng đến đặc điểm tâm sinh lý của các em. + Không phải tự nhiên mà các em trở thành "cá biệt", đó là hậu quả của các vết thương tâm lý mà vô tình người lớn chúng ta đã gieo vào đầu óc non nớt của các em lúc sống trong môi trường gia đình cũng như ở trường học. + Gia đình khó khăn; một số học sinh bị bệnh và điều đáng lưu tâm là một số học sinh ham chơi, học kém, chán học, bỏ học... Giải pháp: - Trước hết, chúng ta hãy thương yêu học sinh, cố gắng để giúp các em vượt qua những biến cố, những vấn đề đã xảy trong quá trình sống và nó đã trở thành vết thương tâm lý khó phai mờ trong tâm hồn học sinh. - Giáo viên chủ nhiệm cần có nề nếp kỷ cương để học sinh tự nhận thức, tự khép mình trong những nội quy, quy chế chặt chẽ nhưng luôn được dân chủ bàn bạc, trao đổi, thỏa sức đóng góp. Tuân theo tập thể và cống hiến cho tập thể; luôn gắn lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể, chính là một trong những chuẩn mực, điều kiện để giáo dục học sinh. Trong trường cần có dân chủ đối với mọi vấn đề, thầy và trò cùng nhau thảo luận, ai có ý kiến gì đều thật thà phát biểu. Điều gì chưa thông suốt thì hỏi, bàn cho thông suốt. Dân chủ nhưng trò phải kính Thầy, Thầy phải quí trò. - Tổ chức vận động các gia đình, các đoàn thể xã hội cùng phối hợp, thống nhất nội dung, mục đích, biện pháp giáo dục học sinh trong trường và cụm dân cư. - Giáo dục trong tập thể và bằng tập thể lớp, trường, địa phương. - Thuyết phục bằng lời lẽ có lý, có tình, bằng tình cảm và phép tắc tác động lên nhận thức và tình cảm của học sinh như: trò chuyện, nêu gương tốt, thưởng việc tốt. - Đưa các em vào hoạt động tập thể thực tiễn như hoạt động tập thể trong và ngoài nhà trường, vui chơi, thăm quan du lịch… qua đó hiểu thêm học sinh, gắn bó học sinh với tập thể, xoá đi những thiếu sót. - Khuyến khích khen chê đúng mục đích, đúng việc, đúng lúc, tế nhị mà hiệu quả. - Xây dựng nếp sống văn minh, văn hoá thanh lịch, xây dựng tình thương yêu đoàn kết. - Nhà trường, các đoàn thể, các ngành các gia đình cùng tổ chức giáo dục đạo đức cho học sinh. 16 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 - Đối với mỗi đối tượng học sinh cá biệt, tôi xây dựng kế hoạch giáo dục cụ thể, trao đổi với giáo viên bộ môn, cùng phối hợp để theo dõi và giáo dục. - Có thái độ bình tĩnh, mềm dẻo nhưng phải kiên quyết. Chủ yếu là trò chuyện, tâm sự, động viên khích lệ. Hạn chế việc nạt nộ, hay đưa ra nói nhiều trước tập thể lớp. Tạo mọi điều kiện để học sinh đó phát huy được khả năng của mình. Chú ý cho học sinh hiểu được mình là một phần của tập thể lớp. - Cử một số bạn học tốt trong lớp kèm cặp riêng đối với những học sinh này. Giao cho các em tham gia và một số công việc của lớp như: Phụ trách lao động trong một tổ, kiểm tra việc làm vệ sinh trực nhật trong những tuần nhất định … - Không nên chỉ mời cha mẹ học sinh khi thấy cần thiết hay xảy ra sự cố trong trường học, lớp học mà nên xem việc gặp gỡ, trao đổi với cha mẹ học sinh là chuyện bình thường. 8. Biện pháp huy động học sinh bỏ học trở lại lớp. Đối với học sinh trường THPT Số 1 Bảo Yên , do nhiều điều kiện khách quan và chủ quan khác nhau, học sinh có thể bỏ học giữa chừng. Tuy nhiên, phần lớn là do gia đình có điều kiện hoàn cảnh quá khó khăn, gia đình không muốn các em đi học mà ở nhà phụ giúp bố mẹ. Với những học sinh này, trách nhiệm đầu tiên nằm ở người giáo viên chủ nhiệm. Một số biện pháp tôi đã áp dụng: - Thường xuyên đến thăm hỏi, động viên gia đình, tìm lời lẽ để thuyết phục phụ huynh. Chủ yếu cho phụ huynh thấy được việc bỏ học là một thiệt thòi, bản thân các em học sinh cũng chưa thể làm được công việc nặng để giúp gia đình, chủ yếu là phụ giúp. Đi học sẽ có nhiều cơ hội để thoát li và cải thiện cuộc sống. - Cử các bạn trong lớp ở cùng địa phương, thường xuyên đến trò chuyện, động viên, giúp đỡ bạn thêm về học tập, công việc nhà. - Tham mưu cho nhà trường, Hội phụ huynh, Hội Khuyến học và các em học sinh trong lớp cùng tham gia hỗ trợ đối với những học sinh có hoàn cảnh khó khăn về sách vở, đồ dùng học tập, quần áo… để các em đến trường, tết phát quà cho học sinh nghèo - Cùng nhà trường làm tốt công tác xã hội hoá. Phối hợp với chính quyền địa phương, Tham mưu với địa phương trong việc gắn trách nhiệm của gia đình trong việc thực hiện chế độ giáo dục với các quyền lợi được hưởng khác. 9. Tổng kết, đánh giá học sinh Đây là một nội dung rất quan trọng sau một quá trình hoạt động. Nó chứng minh bằng số liệu thực tế kết quả của việc xây dựng kế hoạch và thực hiện của tập thể lớp, của cá nhân học sinh. Việc đánh giá, tổng kết phải đảm bảo tính công bằng, khách quan, dân chủ và công khai. Ngoài việc căn cứ vào tiêu chuẩn đánh giá xếp 17 Sáng kiến kinh nghiệm Năm học 2013-2014 loại theo quy định chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo, cần căn cứ vào kết quả theo dõi học sinh trong năm học. Thường sau mỗi đợt phát động phong trào thi đua tôi đều tiến hành sơ kết. hàng tháng, trong tiết sinh hoạt của tuần cuối trong tháng, tôi sẽ tiến hành sơ kết. Các em học sinh tự xếp loại cho bản thân mình dựa vào đánh giá của Ban cán sự. Giáo viên sẽ là người điều hành để đảm bảo khách quan, công bằng, trung thực. Ngoài ra chú ý tuyên dương, phát thưởng đối với những học sinh đạt nhiều điểm cao, có thành tích trong đợt thi đua, những em có sự phấn đấu rõ rệt so với những lần trước. Bên cạnh đó, cũng theo dõi học sinh vi phạm. Ghi rõ: Lỗi học sinh vi phạm, biện pháp xử lý. Số lần vi phạm. Hiệu quả sau mỗi lần xử lý. Mức độ vi phạm dẫn đến mức độ xử lý Bảng xếp loại học sinh: Học kì I Xếp Học kì II Xếp loại loại Họ tên học sinh Tuần Tuần Tuần Tuần Tuần Tuần học cả … … … 1 2 19 20 21 37 kì I năm Nguyễn A Phạm Thanh T C. KẾT LUẬN Trong 18 năm công tác tại trường THPT Số 1 Bảo Yên , thì 16 năm tôi làm công tác chủ nhiệm. Tất cả những lớp đã qua chủ nhiệm đều đạt danh hiệu lớp tiên tiến nhưng đều là lớp thường . Các em còn đạt nhiều giải trong các hoạt động phong trào bề nổi như văn nghệ, thể dục thể thao, thi kiến thức… Qua đó, tôi rút ra cho bản thân một số bài học sau: - Làm công tác chủ nhiệm là một hoạt động giáo dục toàn diện, phức tạp. Trong đó chứa đựng nhiều mối quan hệ cần được giải quyết. Người giáo viên chủ nhiệm như một lãnh đạo nhỏ của lớp học, nhưng cũng là chiếc cầu nối đa năng trong mối liên lạc giữa nhà trường - gia đình, với xã hội. Vì thế, giáo viên chủ nhiệm phải luôn hoàn thiện mình là tấm gương sáng cho học sinh noi theo . Người giáo viên chủ nhiệm không chỉ nắm vững chức năng, nhiệm vụ, vị trí của mình, mà còn phải có lòng yêu nghề, yêu học sinh, nhiệt tình, tâm huyết, đùm bọc. - Trong công tác chủ nhiệm, người giáo viên phải luôn đối mặt với nhiều tình huống sư phạm, đòi hỏi phải bình tĩnh, linh hoạt xử lí. Luôn chấp nhận khó khăn để hoàn thành công việc. 18