Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi më ®Çu
M«i tr-êng bªn ngoµi mçi doanh nghiÖp rÊt réng lín vµ lu«n biÕn ®æi kh«ng
ngõng, chi phèi m¹nh mÏ tíi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp suèt trong qu¸ tr×nh tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh - m«i tr-êng bªn ngoµi cã thÓ ®em l¹i cho doanh nghiÖp
nh÷ng c¬ héi réng më song còng cã thÓ buéc doanh nghiÖp ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng
th¸ch thøc to lín. V× vËy, doanh nghiÖp nµo kh«ng thÝch nghi ®-îc mét c¸ch s¸ng
t¹o th× doanh nghiÖp ®ã hoÆc sÏ bÞ tôt hËu hoÆc sÏ bÞ lo¹i trõ. MÆt kh¸c, mét doanh
nghiÖp dï lín m¹nh ®Õn ®©u còng gÆp ph¶i nh÷ng h¹n chÕ néi t¹i nhÊt ®Þnh. Do
®ã, bµi to¸n ®Æt ra ra cho mçi doanh nghiÖp lµ ph¶i t×m ra ®-îc ph-¬ng ¸n tæ chøc
vµ qu¶n lý sao cho cã thÓ sö dông c¸c nguån lùc cña m×nh mét c¸ch tèi -u (ph¸t
huy nh÷ng ®iÓm m¹nh, h¹n chÕ nh÷ng ®iÓm yÕu cña m×nh) ®Ó cã thÓ tËn dông tèt
nhÊt nh÷ng c¬ héi vµ gi¶m thiÓu thÊp nhÊt nh÷ng th¸ch thøc tõ m«i tr-êng bªn
ngoµi nh»m t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng - tøc lµ mçi doanh nghiÖp ph¶i
kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh vµ ®©y lµ yªu cÇu
kh¸ch quan ®èi víi mäi doanh nghiÖp.
§Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, mçi doanh nghiÖp cã thÓ sö dông
mét trïm c¸c gi¶i ph¸p tæng hîp trong ®ã c¸c gi¶i ph¸p vÒ mÆt tæ chøc vµ qu¶n lý
lu«n ®ãng vai trß chñ ®¹o, ®Þnh h-íng vµ t¹o tiÒn ®Ò tèt nhÊt cho viÖc sö dông tèi
-u c¸c nguån lùc cña mçi doanh nghiÖp.
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp ë c«ng ty TNHH VËt LiÖu Næ C«ng NghiÖp - mét
doanh nghiÖp nhµ n-íc lín ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn, nhÊt lµ sau khi c«ng ty chuyÓn
sang ho¹t ®éng theo m« h×nh tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn song vÒ mÆt tæ
chøc vµ qu¶n lý c«ng ty vÉn cßn gÆp nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh v× vËy em m¹nh d¹n
quyÕt ®Þnh lùa chän ®Ò tµi: "Mét sè gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý nh»m gãp
phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh t¹i c«ng ty VLNCN".
Em hi väng ®Ò tµi nµy sÏ gãp phÇn nhá bÐ gióp c«ng ty cã thÓ n©ng cao h¬n
n÷a hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh ®Ó t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn xa h¬n.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
* KÕt cÊu cña ®Ò tµi gåm:
- Ch-¬ng I: Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
- Ch-¬ng II: §¸nh gi¸ vÒ hiÖu qña s¶n xuÊt kinh doanh còng nh- mét sè
khÝa c¹nh chñ yÕu vÒ mÆt tæ chøc vµ qu¶n lý cña c«ng ty VLNCN.
- Ch-¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý nh»m gãp phÇn n©ng
cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty VËt LiÖu Næ C«ng NghiÖp.
Qua ®©y, em xin göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c tíi PGS.TS. §oµn ThÞ Thu Hµ cïng tËp
thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn ®Æc biÖt lµ c¸c c« chó ë phßng KÕ ho¹ch - chØ huy s¶n
xuÊt ë c«ng ty VLNCN ®· lu«n tËn t×nh chØ b¶o, t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt
gióp em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I
Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh cña
doanh nghiÖp
I. Kh¸i niÖm, b¶n chÊt, vai trß cña hiÖu qu¶ kinh doanh vµ sù cÇn thiÕt ph¶i
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp
1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh doanh
Tõ tr-íc ®Õn nay, ®· cã rÊt nhiÒu c¸c nhµ kinh tÕ ®i s©u vµo nghiªn cøu ph¹m
trï hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®-a ra nh÷ng kh¸i niÖm kh¸c nhau. Nh-ng
theo em, th× kh¸i niÖm cho r»ng: "hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¹m trï
kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc khan hiÕm nh- nh©n lùc, tµi
lùc, thiÕt bÞ, m¸y mãc, c«ng nghÖ... ®Ó ®¹t ®-îc nh÷ng môc tiªu cña doanh
nghiÖp trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh vµ ®-îc x¸c ®Þnh bëi tû sè gi÷a kÕt qu¶
®¹t ®-îc vµ chi phÝ bá ra ®Ó cã ®-îc kÕt qu¶ ®ã" lµ chÝnh x¸c h¬n c¶. Bëi lÏ,
trong thùc tÕ th× c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®èi mÆt víi m«i tr-êng bªn ngoµi
th-êng xuyªn biÕn ®éng vµ mét doanh nghiÖp dï lín m¹nh ®Õn ®©u còng gÆp
nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh vÒ nguån lùc, chÝnh ®iÒu nµy buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i
tÝnh to¸n xem cÇn ph¶i tæ chøc vµ phèi hîp, c©n ®èi c¸c nguån lùc cña m×nh nhthÕ nµo ®Ó thu ®-îc kÕt qu¶ cuèi cïng cao nhÊt víi hao phÝ nguån lùc thÊp nhÊt
trong ph¹m vi cã thÓ (tøc lµ ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ cao nhÊt).
Do ®ã, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®-îc m« t¶ d-íi d¹ng c«ng thøc nh- sau:
K
H = ------C
Trong ®ã:
K - lµ kÕt qu¶ cuèi cïng ®¹t ®-îc theo h-íng môc tiªu.
C - lµ chi phÝ bá ra ®Ó cã kÕt qu¶ ®ã.
H - lµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C«ng thøc trªn cã thÓ cho chóng ta biÕt, víi 1 ®¬n vÞ chi phÝ ®Çu vµo th× chóng
ta cã thÓ thu ®-îc bao nhiªu ®¬n vÞ kÕt qu¶ ®Çu ra vµ H cµng lín th× hiÖu qu¶ cµng
cao.
B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh: Ph¶n ¸nh mÆt chÊt l-îng cña
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh - tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc trong qu¸ tr×nh
kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu x¸c ®Þnh. HiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh lµ ph¹m trï ph¶n ¸nh tÝnh t-¬ng ®èi cña viÖc sö dông tiÕt kiÖm
c¸c nguån lùc. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cµng cao cµng ph¶n ¸nh doanh
nghiÖp ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó sö dông tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc cña m×nh.
H¬n n÷a, ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, chóng
ta cÇn thiÕt ph¶i thÊy r»ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh lµ hai ph¹m trï hoµn toµn kh¸c nhau ®Ó tr¸nh m¾c sai lÇm trong lý luËn vµ
thùc tiÔn. ThËt vËy:
- KÕt qu¶ lµ nh÷ng thø mµ doanh nghiÖp ®¹t ®-îc sau mét qu¸ tr×nh kinh
doanh nhÊt ®Þnh, lµ môc tiªu cña doanh nghiÖp, nã ®-îc ®o b»ng ®¬n vÞ trÞ nh- sè
l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt vµ cung øng, doanh thu, lîi nhuËn...
- Trong khi ®ã hiÖu qu¶ ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc vµo trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu ®· ®Ò ra, ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶
nh- mong muèn. Do ®ã nã kh«ng thÓ ®o b»ng c¸c ®¬n vÞ hiÖn vËt hay gi¸ trÞ mµ
®-îc ph¶n ¸nh b»ng sè t-¬ng ®èi gi÷a kÕt qu¶ cuèi cïng vµ hao phÝ nguån lùc.
KÕt qu¶ lµ môc tiªu cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh th× hiÖu qu¶ lµ c¸ch
thøc ®Ó cã thÓ ®¹t ®-îc môc tiªu ®ã.
VÒ thùc chÊt th× hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh chØ mèi quan hÖ t-¬ng ®èi
gi÷a kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c môc tiªu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ chi phÝ mµ
doanh nghiÖp bá ra ®Ó cã ®-îc kÕt qu¶ ®ã trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.
2. Ph©n biÖt c¸c lo¹i hiÖu qu¶
Trong thùc tÕ th× ph¹m trï hiÖu qu¶ ®-îc xem xÐt ë nhiÒu gãc ®é, ph¹m vi kh¸c
nhau. Do ®ã, ®Ó cã thÓ ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh, chóng ta cÇn thiÕt ph¶i ph©n biÖt ®-îc c¸c lo¹i hiÖu qu¶.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2.1. HiÖu qu¶ kinh tÕ, hiÖu qu¶ chÝnh trÞ - x· héi, hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi, hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
* HiÖu qu¶ kinh tÕ: Ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc x· héi ®Ó ®¹t ®-îc
môc tiªu kinh tÕ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nh- tèc ®é t¨ng tr-ëng cña nÒn
kinh tÕ, tæng s¶n phÈm quèc d©n...
* HiÖu qu¶ chÝnh trÞ - x· héi: Ph¶n ¸nh tr×nh lîi dông c¸c nguån lùc x· héi ®Ó
thùc hiÖn c¸c môc tiªu chÝnh trÞ - x· héi nh- môc tiªu c«ng b»ng x· héi, m«i
tr-êng, b×nh ®¼ng giíi...
* HiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi: Ph¶n ¸nh tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc trong x·
héi ®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu vÒ kinh tÕ vµ x· héi xÐt trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh
tÕ quèc d©n.
* HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh: Lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ xÐt trong ph¹m vi mét
doanh nghiÖp.
Nh- vËy:
- HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh
nghiÖp cßn hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi lµ mèi quan t©m cña toµn x· héi mµ ®¹i diÖn
lµ nhµ n-íc
- Môc tiªu cña hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn tèi ®a vµ æn ®Þnh, cßn
môc tiªu cña hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµ tèi ®a ho¸ phóc lîi x· héi.
- VÒ quan ®iÓm: hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n ®-îc xem xÐt theo quan ®iÓm bé
phËn (tøc lµ ph¹m vi doanh nghiÖp) cßn hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi ®-îc xem xÐt
theo quan ®iÓm toµn thÓ (tøc lµ ph¹m vi toµn x· héi).
- Quan niÖm vÒ kÕt qu¶ vµ chi phÝ gi÷a hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ hiÖu
qu¶ kinh tÕ- x· héi còng rÊt kh¸c nhau: NÕu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh coi tiÒn
l-¬ng, thuÕ, c¸c lo¹i phÝ lµ c¸c kho¶n chi phÝ th× hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi l¹i coi ®ã
lµ kho¶n thu nhËp cña toµn x· héi. Ng-îc l¹i, viÖc miÔn vµ gi¶m thuÕ cho c¸c
doanh nghiÖp l¹i lµ mét kho¶n chi phÝ mµ x· héi ph¶i g¸nh chÞu.
Mèi quan hÖ gi÷a hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ hiÖu
qu¶ kinh tÕ - x· héi lµ quan hÖ gi÷a lîi Ých bé phËn vµ lîi Ých tæng thÓ. §©y lµ mèi
quan hÖ thèng nhÊt cã m©u thuÉn. Bëi lÏ, cã nh÷ng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®em l¹i hiÖu qu¶ cao cho doanh nghiÖp nh-ng cã thÓ g©y tæn thÊt cho x· héi vµ ®Ó
b¶o ®¶m lîi Ých cho toµn x· héi nhµ n-íc ®· ban hµnh nh÷ng luËt lÖ ®Ó ®iÒu chØnh
hµnh vi cña c¸c doanh nghiÖp. Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù can thiÖp cña Nhµ
n-íc c¸c doanh nghiÖp kh«ng ph¶i muèn lµm g× th× lµm mµ cÇn ph¶i ho¹t ®éng
theo ph¸p luËt (tøc lµ ph¶i hµi hoµ lîi Ých cña m×nh víi lîi Ých cña céng ®ång). H¬n
n÷a, thùc tÕ cho thÊy r»ng ng-êi tiªu dïng ngµy nay khi mua hµng kh«ng chØ quan
t©m ®Õn tÝnh n¨ng cña s¶n phÈm mµ cßn xem xÐt c¶ nh÷ng ®ãng gãp cña s¶n phÈm
®èi víi c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi n÷a. ChÝnh v× vËy, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp
khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ph¶i xem xÐt c¶ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ hiÖu qu¶
kinh tÕ - x· héi nÕu muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
2.2. HiÖu qu¶ tr-íc m¾t vµ hiÖu qu¶ l©u dµi.
- HiÖu qu¶ tr-íc m¾t: Lµ hiÖu qu¶ ®-îc xem xÐt trong kho¶ng thêi gian ng¾n,
lîi Ých ®-îc xem xÐt trong lo¹i hiÖu qu¶ nµy lµ lîi Ých tr-íc m¾t, mang tÝnh t¹m
thêi.
- HiÖu qu¶ l©u dµi: Lµ hiÖu qu¶ ®-îc xem xÐt trong kho¶ng thêi gian dµi, g¾n
liÒn víi chiÕn l-îc vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dµi h¹n cña doanh nghiÖp, tøc lµ g¾n liÒn
víi lîi Ých l©u dµi cña doanh nghiÖp, víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
Mèi quan hÖ cña hai lo¹i hiÖu qu¶ nµy còng lµ mèi quan hÖ thèng nhÊt cã
m©u thuÉn v× cã nhiÒu tr-êng hîp hiÖu qu¶ tr-íc m¾t vµ hiÖu qu¶ l©u dµi kh«ng
®ång thuËn víi nhau (nh- viÖc mét doanh nghiÖp v× t×nh h×nh tµi chÝnh ph¶i nhËp
c¸c thiÕt bÞ cò kü ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh th× cã thÓ ®em l¹i cho doanh nghiÖp hiÖu
qu¶ tr-íc m¾t nh÷ng vÒ l©u dµi kh«ng ph¶i nh- vËy, cßn viÖc doanh nghiÖp ®Çu tvµo ch-¬ng tr×nh göi c¸n bé qu¶n lý ®i båi d-ìng n©ng cao nghiÖp vô ë n-íc ngoµi
th× cã thÓ ¶nh h-ëng ®Õn hiÖu qu¶ tr-íc m¾t cña doanh nghiÖp (tèn kÐm chi phÝ
tr-íc m¾t nh-ng nã cã thÓ ®em l¹i cho doanh nghiÖp nh÷ng lîi Ých xÐt vÒ l©u dµi).
C¸c doanh nghiÖp cÇn chó ý r»ng hiÖu qu¶ tr-íc m¾t bao giê còng ph¶i h-íng tíi
phôc vô cho hiÖu qu¶ l©u dµi.
2.3. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
bé phËn
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp ph¶n ¸nh chung vÒ toµn bé qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
- HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh bé phËn ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ ë tõng bé phËn, lÜnh
vùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp (hiÖu qu¶ sö dông vèn, lao ®éng, c«ng nghÖ...).
Mèi quan hÖ gi÷a hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp vµ hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh bé phËn còng lµ mèi quan hÖ thèng nhÊt cã m©u thuÉn (tøc lµ khi
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp lµ cao th× vÉn cã thÓ tån t¹i nh÷ng bé phËn
ho¹t ®éng ch-a hiÖu qu¶, mÆt kh¸c chóng ta kh«ng thÓ chØ nh×n vµo mét bé phËn
cña doanh nghiÖp ho¹t ®éng ch-a tèt mµ véi vµng ®-a ra kÕt luËn lµ doanh nghiÖp
lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ vµ tÊt nhiªn r»ng nÕu c¸c bé phËn cña doanh nghiÖp ®Òu
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th× sÏ lµm cho hiÖu qu¶ chung cña doanh nghiÖp lµ cao).
C¸c chñ doanh nghiÖp ph¶i xem xÐt c¶ hai lo¹i hiÖu qu¶ nµy ®Ó h-íng ho¹t ®éng
cña tõng bé phËn phôc vô cho hiÖu qu¶ chung cña toµn doanh nghiÖp, tr-êng hîp
nÕu cã m©u thuÉn th× hiÓn nhiªn lµ ph¶i -u tiªn ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ tæng hîp cña
toµn doanh nghiÖp.
3. Vai trß cña hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
§øng ë gãc ®é cña doanh nghiÖp th× viÖc xem xÐt, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh cã nh÷ng vai trß chñ yÕu sau:
- Th«ng qua c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶, doanh nghiÖp sÏ biÕt ®-îc t×nh tr¹ng hiÖn t¹i
cña m×nh, nh÷ng mÆt m¹nh vµ nh÷ng cßn yÕu vµ nguyªn nh©n lµ ë ®©u vµ tõ ®ã cã
nh÷ng sù ®iÒu chØnh thÝch hîp - ph¸t huy nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ h¹n chÕ nh÷ng
®iÓm yÕu (cã thÓ ®iÒu chØnh vÒ môc tiªu, vÒ chiÕn l-îc, vÒ c¬ cÊu, vÒ nguån lùc...)
®Ó doanh nghiÖp cã thÓ ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ cao h¬n trong chu kú kinh doanh tiÕp
theo cña m×nh.
- C¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cßn lµ c¨n cø quan träng ®Ó c¸c nhµ
qu¶n lý ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý (lùa chän c¸c ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh).
VÒ nguyªn t¾c th× ph-¬ng ¸n nµo ®ãng gãp ®-îc nhiÒu nhÊt cho môc tiªu vµ gi¶i
quyÕt ®-îc c¸c yÕu tè h¹n chÕ tõ m«i tr-êng bªn ngoµi vµ m«i tr-êng bªn trong
doanh nghiÖp víi chi phÝ lµ thÊp nhÊt - tøc lµ ph-¬ng ¸n cã hiÖu qu¶ nhÊt th× sÏ lµ
ph-¬ng ¸n ®-îc lùa chän.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
4. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, ë mçi thêi kú mçi
doanh nghiÖp th-êng theo ®uæi mét hÖ thèng c¸c môc tiªu nh-ng cã lÏ mét trong
nh÷ng môc tiªu bao trïm, l©u dµi vµ quan träng nhÊt ®èi víi mçi doanh nghiÖp s¶n
xuÊt vµ kinh doanh chÝnh lµ ®¹t ®-îc lîi nhuËn cao nhÊt vµ æn ®Þnh. Song trªn thùc
tÕ th× m«i tr-êng bªn ngoµi doanh nghiÖp lu«n biÕn ®éng kh«ng ngõng - nã cã thÓ
®em l¹i cho doanh nghiÖp nh÷ng c¬ héi réng më nh-ng còng cã thÓ ®Æt doanh
nghiÖp tr-íc nh÷ng nguy c¬, nh÷ng th¸ch thøc; mÆt kh¸c mçi doanh nghiÖp
th-êng gÆp ph¶i sù giíi h¹n vÒ nguån lùc. ChÝnh ®iÒu nµy ®ßi hái mçi doanh
nghiÖp muèn thùc hiÖn môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi nhuËn vµ æn ®Þnh th× cÇn ph¶i lîi
dông mét c¸ch tèi -u c¸c nguån lùc - ph¸t huy nh÷ng ®iÓm m¹nh, kh¾c phôc
nh÷ng ®iÓm yÕu cña m×nh ®Ó thÝch nghi mét c¸ch s¸ng t¹o tr-íc sù biÕn ®éng cña
m«i tr-êng - tøc lµ kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh.
VËy n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh chÝnh lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan ®èi
víi mçi doanh nghiÖp nÕu muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
II. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp
Còng nh- con ng-êi kh«ng thÓ tån t¹i mét c¸ch ®Ých thùc nÕu biÖt lËp víi x·
héi xung quanh m×nh, th× mçi doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn
kh«ng thÓ t¸ch khái m«i tr-êng kinh doanh cña m×nh. M«i tr-êng kinh doanh cña
mçi doanh nghiÖp lµ tæng thÓ c¸c yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp, chi
phèi m¹nh mÏ tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp. Do ®ã, nghiªn cøu c¸c yÕu tè trong m«i tr-êng kinh doanh ¶nh
h-ëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ mét yªu cÇu kh¸ch
quan.
1. M«i tr-êng bªn ngoµi doanh nghiÖp
1.1. M«i tr-êng vÜ m«
M«i tr-êng vÜ m« lµ tæng thÓ c¸c nh©n tè chÝnh trÞ - ph¸p luËt, kinh tÕ, v¨n ho¸
- x· héi, tù nhiªn, c«ng nghÖ, quèc tÕ... C¸c nh©n tè nµy cã thÓ t¸c ®éng trùc tiÕp
hoÆc gi¸n tiÕp tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
a. M«i tr-êng chÝnh trÞ - ph¸p luËt
NÒn chÝnh trÞ æn ®Þnh; c¸c quy ph¹m râ rµng, nhÊt qu¸n, c«ng b»ng sÏ gióp c¸c
doanh nghiÖp an t©m ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh cña m×nh. Tr¸i l¹i, nÕu c¸c quy ph¹m ph¸p luËt chång chÐo, bÊt b×nh
®¼ng th× sÏ t¹o cho c¸c doanh nghiÖp mét t©m lý bÊt æn, lo sî. Do ®ã, m«i tr-êng
chÝnh trÞ - ph¸p luËt cã ¶nh h-ëng lín tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi
doanh nghiÖp. Còng cÇn chó ý r»ng mét chÝnh s¸ch, hay mét ®¹o luËt mµ nhµ n-íc
ban hµnh nã cã thÓ ®em ®Õn c¬ héi cho doanh nghiÖp nµy song l¹i ®em ®Õn nguy
c¬ cho doanh nghiÖp kh¸c. §iÒu quan träng lµ doanh nghiÖp cÇn ph¶i nghiªn cøu
thËt kü m«i tr-êng chÝnh trÞ ph¸p luËt ®Ó nhËn biÕt ®-îc ®©u lµ c¬ héi cho doanh
nghiÖp m×nh vµ ®©u lµ nguy c¬ m×nh ph¶i gi¶i quyÕt ®Ó thu ®-îc hiÖu qu¶ cao
nhÊt.
b. M«i tr-êng kinh tÕ
C¸c nh©n tè thuéc m«i tr-êng kinh tÕ bao gåm c¸c chÝnh s¸ch c¬ cÊu, chÝnh
s¸ch th-¬ng m¹i, tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ, l·i suÊt, tû gi¸ hèi ®o¸i, l¹m ph¸t... cã
t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp, nã cã
thÓ ®em l¹i mçi doanh nghiÖp nh÷ng thuËn lîi nh-ng còng cã thÓ ®Æt doanh nghiÖp
tr-íc nh÷ng th¸ch thøc.
c. M«i tr-êng khoa häc - c«ng nghÖ
Khoa häc c«ng nghÖ ngµy nµy ®· cã mét sù tiÕn bé v-ît bËc, ®Æc biÖt lµ c«ng
nghÖ th«ng tin. §iÒu nµy ®· cho phÐp cho c¸c doanh nghiÖp øng dông c¸c c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh. Nh-ng trong qu¸ tr×nh øng dông c¸c c«ng nghÖ, c¸c doanh
nghiÖp cÇn chó ý lµ ph¶i øng dông nh÷ng c«ng nghÖ phï hîp vµ song song ph¶i
®µo t¹o con ng-êi sö dông c«ng nghÖ ®Ó cã thÓ ph¸t huy hÕt ®-îc hiÖu qu¶ cña
c«ng nghÖ.
d. M«i tr-êng v¨n ho¸ - x· héi
C¸c thay ®æi trong m«i tr-êng v¨n ho¸ - x· héi ®Òu cã ¶nh h-ëng ®Õn c¸c c¬
héi hay nguy c¬ ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nh- thay ®æi vÒ phong c¸ch
sèng, niÒm tin, tuæi thä.... Nh÷ng thay ®æi nµy nã cã thÓ lµ c¬ héi cho doanh
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nghiÖp nµy nh-ng còng cã thÓ lµ nguy c¬ cho doanh nghiÖp kh¸c, tuy nhiªn nÕu
doanh nghiÖp nµo sím nhËn ra c¸c c¬ héi cho m×nh th× sÏ thu ®-îc lîi nhuËn cao.
e. C¸c yÕu tè thuéc c¬ së h¹ tÇng
C¬ së h¹ tÇng bao gåm c¸c yÕu tè nh- hÖ thèng ®-êng giao th«ng, hÖ thèng
®iÖn n-íc, th«ng tin liªn l¹c, lµ nh÷ng nh©n tè hç trî cho c¸c ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp hoÆc g©y trë ng¹i cho c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nªn cã ¶nh h-ëng
lín tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp nµo
may m¾n ®-îc ho¹t ®éng ë khu vùc cã hÖ thèng giao th«ng thuËn lîi (ë trung t©m
thµnh phè, gÇn c¸c nguån cung øng vµ tiªu thô, ®iÖn, n-íc ®Çy ®ñ) sÏ gãp phÇn
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
f. M«i tr-êng tù nhiªn, khÝ hËu
Cã mét sè ngµnh kinh tÕ th× c¸c yÕu tè thuéc m«i tr-êng tù nhiªn, khÝ hËu cã
¶nh h-ëng trùc tiÕp ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Khi ®ã ®ßi hái doanh
nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh nguyªn cøu vµ dù b¸o ®Ó cã nh÷ng ph-¬ng ¸n kÞp thêi
®èi phã.
g. M«i tr-êng quèc tÕ
Ngµy nay trong xu thÕ héi nhËp toµn cÇu th× m«i tr-êng quèc tÕ, nh÷ng biÕn
®éng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi ngµy cµng cã ¶nh h-ëng lín tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp.
VÒ c¬ b¶n, ®èi víi m«i tr-êng vÜ m« doanh nghiÖp kh«ng thÓ thay ®æi ®-îc do
®ã ®ßi hái doanh nghiÖp cÇn ph¶i thÝch nghi mét c¸ch s¸ng t¹o (tËn dông nh÷ng c¬
héi, ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc) ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
nh»m thu ®-îc kÕt qu¶ cao nhÊt.
1.2. M«i tr-êng vi m« (m«i tr-êng ngµnh)
So víi m« tr-êng vÜ m«, m«i tr-êng ngµnh cã ph¹m vi nhá h¬n nh-ng l¹i cã
¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
Micheal Porter, ®· ®-a ra m« h×nh gåm 5 lùc l-îng c¹nh tranh cã ¶nh h-ëng
trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp.
a. Nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh trùc tiÕp: §ã lµ nh÷ng doanh nghiÖp cïng kinh
doanh mét mÆt hµng trªn cïng mét thÞ tr-êng víi doanh nghiÖp, c¸c ®èi thñ c¹nh
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tranh nµy t×m mäi c¸ch chiÕm lÜnh thÞ tr-êng, giµnh giËt thÞ phÇn vµ kh¸ch hµng
cña doanh nghiÖp lµm lîi nhuËn cña doanh nghiÖp gi¶m xuèng. Do ®ã ®ßi hái
doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ ®èi thñ c¹nh tranh (biÕt m×nh biÕt
ng-êi) ®Ó t×m ra ®©u lµ ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña ®èi thñ c¹nh tranh vµ trªn c¬ së
®ã khai th¸c ®iÓm yÕu cña hä lµm ®iÓm m¹nh cho m×nh nh»m chiÕn th¾ng trong
c¹nh tranh thu ®-îc lîi nhuËn tèi ®a.
b. Kh¸ch hµng: Lµ ng-êi cã ¶nh h-ëng tíi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. NÕu
kh¸ch hµng ë thÕ m¹nh h¬n doanh nghiÖp (tøc lµ khi s¶n phÈm cña doanh nghiÖp
cã ®é ®ång nhÊt cao trªn thÞ tr-êng, cã thÓ thay thÕ b»ng s¶n phÈm kh¸c, kh¸ch
hµng cã thÓ ®æi ng-êi cung øng mét c¸ch dÔ dµng, khèi l-îng mµ kh¸ch hµng mua
cña doanh nghiÖp lµ lín) th× kh¸ch hµng cã thÓ Ðp doanh nghiÖp gi¶m gi¸ b¸n lµm
cho lîi nhuËn cña doanh nghiÖp gi¶m ®¸ng kÓ. Cßn ng-îc l¹i nÕu doanh nghiÖp ë
thÕ m¹nh h¬n kh¸ch hµng th× doanh nghiÖp sÏ cã c¬ héi t¨ng gi¸ b¸n vµ t¨ng lîi
nhuËn cho m×nh. Ngay nµy, c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t th× quyÒn th-¬ng l-îng
cña kh¸ch hµng lµ rÊt lín. Do ®ã doanh nghiÖp muèn thu ®-îc ®-îc hiÖu qña cao
th× ph¶i lµm cho kh¸ch hµng trung thµnh víi m×nh vµ l«i kÐo ®-îc kh¸ch hµng cña
®èi thñ c¹nh tranh b»ng c¸ch ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng tèt h¬n ®èi thñ c¹nh
tranh.
c. Nhµ cung øng: §ã lµ nh÷ng ng-êi cung cÊp ®Çu vµo cho doanh nghiÖp nhnguyªn vËt liÖu, m¸y mãc... nhµ cung øng cã thÓ t¹o ra nh÷ng nguy c¬ cho doanh
nghiÖp khi nhµ cung øng ®éc quyÒn, s¶n phÈm cña nhµ cung øng cã sù kh¸c biÖt,
chi phÝ ®Ó thay ®æi nhµ cung øng lµ cao..., khi ®ã nhµ cung øng sÏ n©ng gi¸, gi¶m
chÊt l-îng s¶n phÈm cung cÊp chÝ phÝ ®Çu vµo t¨ng, hiÖu qu¶n s¶n xuÊt kinh doanh
gi¶m. V× vËy, ®Ó gi¶m rñi ro th× doanh nghiÖp nªn t¹o mèi quan hÖ lµm ¨n l©u dµi
víi nhiÒu nhµ cung øng (nÕu cã thÓ).
d. §èi thñ c¹nh tranh tiÒm Èn: §èi thñ c¹nh tranh tiÒm n¨ng cã thÓ ch-a g©y
nguy c¬ ngay cho doanh nghiÖp nh-ng cã thÓ t¹o nguy c¬ cho doanh nghiÖp trong
t-¬ng lai. Do ®ã, doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng ph-¬ng ¸n h÷u hiÖu ®Ó ®èi phã víi
c¸c ®èi thñ nµy ngay tõ ®Çu khi tiÒm lùc cña hä cßn ch-a lín ®Ó thÞ phÇn vµ lîi
nhuËn cña m×nh kh«ng bÞ x©m ph¹m.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
e. C¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô thay thÕ: Khi mµ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp lµ
lo¹i dÔ bÞ thay thÕ bëi mÆt hµng kh¸c mµ gi¸ l¹i qu¸ cao th× kh¸ch hµng cã xu
h-íng chuyÓn sang sö dông c¸c s¶n phÈm, dÞch vô thay thÕ. §iÒu nµy cã nghÜa lµ
mét phÇn lîi nhuËn cña doanh nghiÖp sÏ bÞ mÊt cho nh÷ng h·ng kinh doanh nh÷ng
s¶n phÈm thay thÕ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.
Tãm l¹i, trong mèi quan hÖ víi 5 lùc l-îng nµy th× doanh nghiÖp ph¶i cè g¾ng
lµm sao ®Ó lîi thÕ thuéc vÒ phÝa m×nh - khi mµ 5 lùc l-îng nµy cµng yÕu th× doanh
nghiÖp cµng cã c¬ héi lín ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña m×nh.
2. M«i tr-êng bªn trong doanh nghiÖp
M«i tr-êng bªn trong doanh nghiÖp lµ tæng thÓ c¸c nh©n tè cã ¶nh h-ëng trùc
tiÕp tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §øng tr-íc sù biÕn ®éng
kh«ng ngõng cña m«i tr-êng bªn ngoµi, doanh nghiÖp nhÊt thiÕt ph¶i ®¸nh gi¸ m«i
tr-êng bªn trong cña m×nh ®Ó x¸c ®Þnh ®©u lµ ®iÓm m¹nh cña m×nh, ®©u lµ ®iÓm
h¹n chÕ cña m×nh nh»m t×m ra ph-¬ng ¸n tæ chøc, phèi hîp nguån lùc tèi -u nhÊt
(tøc lµ ph-¬ng ¸n ®¹t hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cao nhÊt). C¸c nh©n tè bªn
trong doanh nghiÖp ¶nh h-ëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp
th× cã rÊt nhiÒu bëi vÒ nguyªn t¾c bÊt cø nh©n tè nµo lµm cho hiÖu qu¶ kinh doanh
cña doanh nghiÖp t¨ng lªn hoÆc gi¶m ®i ®Òu ®-îc coi lµ ¶nh h-ëng ®Õn hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Sau ®©y, em xin nªu mét sè nh©n tè chñ
yÕu thiªn vÒ mÆt tæ chøc vµ qu¶n lý vµ ®-îc ®¸nh gi¸ lµ cã ¶nh h-ëng ®¸ng kÓ tíi
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
2.1. S¶n phÈm vµ dÞch vô cña doanh nghiÖp
- NÕu s¶n phÈm vµ dÞch vô lµ lo¹i ®éc quyÒn hoÆc Ýt cã ®èi thñ c¹nh tranh vµ
s¶n phÈm thay thÕ th× doanh nghiÖp sÏ cã c¬ héi t¨ng gi¸ b¸n ®Ó thu ®-îc lîi
nhuËn cao, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp sÏ ®-îc b¶o
®¶m.
- Tuy nhiªn, trong c¬ chÕ thÞ tr-êng hiÖn nay, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp kinh
doanh c¸c mÆt hµng cã sù c¹nh tranh gay g¾t song nÕu nh- s¶n phÈm vµ dÞch vô
cña doanh nghiÖp cã chÊt l-îng cao hoÆc cã sù kh¸c biÖt vÒ gi¸ c¶ vµ tÝnh
n¨ng...®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng tèt h¬n ®èi thñ c¹nh tranh th× doanh
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nghiÖp vÉn cã kh¶ n¨ng thu ®-îc lîi nhuËn cao so víi chi phÝ ®· bá ra (tøc lµ ®¹t
®-îc hiÖu qu¶ cao).
2.2. ChiÕn l-îc cña doanh nghiÖp vµ c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch
ChiÕn l-îc bao gåm mét hÖ thèng c¸c ®Þnh h-íng, môc tiªu dµi h¹n c¬ b¶n
cña tæ chøc cïng víi nh÷ng ph-¬ng ¸n hµnh ®éng vµ sù ph©n bæ c¸c nguån lùc cÇn
thiÕt ®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu ®ã trong mét thêi gian ®ñ dµi. Vµ trong tõng giai
®o¹n th× chiÕn l-îc ®-îc cô thÓ ho¸ thµnh nh÷ng kÕ ho¹ch, nh÷ng ch-¬ng tr×nh
hµnh ®éng.
Nh- vËy, vai trß quan träng nhÊt cña chiÕn l-îc lµ ®Þnh h-íng cho c¸c ho¹t
®éng cña doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng mµ kh«ng cã chiÕn l-îc, kÕ
ho¹ch còng nh- con thuyÒn kh«ng cã ng-êi cÇm l¸i, mÊt ph-¬ng h-íng, kh«ng
biÕt m×nh sÏ ®i ®©u vµ vÒ ®©u, sÏ lµm ¨n theo kiÓu " lÊy ng¾n, c¾n dµi", khi m«i
tr-êng cã mét sù biÕn ®éng nhá còng cã thÓ lµm doanh nghiÖp l©m vµo thÕ bÝ chø
kh«ng nãi g× lµ ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cao. Do ®ã, mçi doanh
nghiÖp nhÊt thiÕt ph¶i x©y dùng cho m×nh ®-îc mét chiÕn l-îc hîp lý (tøc lµ phï
hîp víi s¶n phÈm dÞch vô cña m×nh + cã tÝnh ®Õn sù bÊt æn cña m«i tr-êng kinh
doanh + phï hîp víi n¨ng lùc hiÖn t¹i m×nh). Sau ®ã cÇn cô thÓ ho¸ chiÕn l-îc
thµnh nh÷ng kÕ ho¹ch vµ ch-¬ng tr×nh hµnh ®éng trong tõng giai ®o¹n cô thÓ vµ
phæ biÕn kÕ ho¹ch nµy ®Õn mäi thµnh viªn trong doanh nghiÖp ®Ó mäi thµnh viªn
®Òu ®-îc biÕt bëi khi mµ c¸c thµnh viªn biÕt ®-îc doanh nghiÖp sÏ ®i ®©u vµ hä sÏ
ph¶i ®ãng gãp g× ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu ®ã th× hä sÏ phèi hîp, hîp t¸c víi nhau ®Ó
thùc hiÖn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp sÏ ®-îc n©ng cao. §Ó
cã nh÷ng chiÕn l-îc vµ nh÷ng kÕ ho¹ch, ch-¬ng tr×nh cã chÊt l-îng ®ßi hái c«ng
t¸c lËp kÕ ho¹ch cña mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®-îc ®Çu t- mét c¸ch thÝch ®¸ng
vµ ph¶i tiÕn hµnh mét c¸ch khoa häc.
Mèi quan hÖ cña c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch, kÕ ho¹ch, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cã thÓ hiÓu kh¸i qu¸t nh- sau: C«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch (khoa häc, cã tæ chøc,
®Çu t- mét c¸ch thÝch ®¸ng) chiÕn l-îc, kÕ ho¹ch, ch-¬ng tr×nh cã chÊt luîng
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh sÏ ®¹t cao.
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2.3. C¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp
C¬ cÊu tæ chøc lµ tæng hîp c¸c bé phËn cã mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau,
®-îc chuyªn m«n ho¸, cã nh÷ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm nhÊt ®Þnh,
®-îc bè trÝ theo nh÷ng cÊp, nh÷ng kh©u kh¸c nhau nh»m thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng
cña tæ chøc vµ tiÕn tíi nh÷ng môc tiªu x¸c ®Þnh.
Nh- vËy, nÕu mét doanh nghiÖp cã mét c¬ cÊu hîp lý, linh ho¹t, hiÖu qu¶ - ®ã
lµ c¬ cÊu phï hîp víi chiÕn l-îc mµ doanh nghiÖp ®ang theo ®uæi + phï hîp víi
quy m« cña doanh nghiÖp + cã sù ph©n c«ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n mét c¸ch râ
rµng + cã c¬ chÕ phèi hîp ¨n ý gi÷a c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp + cã sè cÊp
qu¶n lý lµ Ýt nhÊt nh-ng vÉn ®¶m b¶o hoµn thµnh ®-îc nhiÖm vô ®Æt ra (tèi thiÓu
ho¸ chi phÝ dµnh cho c¬ cÊu trong ph¹m vi cho phÐp) th× sÏ gióp cho ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp ®-îc tr«i ch¶y, th«ng tin ®-îc truyÒn ®¹t vµ ph¶n håi mét c¸ch
nhanh chãng, mçi ng-êi trong doanh nghiÖp sÏ biÕt râ m×nh cã quyÒn h¹n g×, ®-îc
h-ëng g× vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm nh- thÕ nµo ®èi víi c«ng viÖc (tøc lµ ý thøc ®èi
víi c«ng viÖc cña mçi ng-êi sÏ râ rµng) hiÖu qña c«ng viÖc t¨ng lªn lµm cho
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®-îc n©ng cao (vµ tÊt nhiªn ®iÒu
ng-îc l¹i sÏ x¶y ra nÕu doanh nghiÖp cã mét c¬ cÊu l¹c hËu). C¬ cÊu tæ chøc chÝnh
lµ bé khung cña doanh nghiÖp, bé khung nµy cÇn ph¶i v÷ng ch¾c th× míi mong c¸c
ho¹t ®éng ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ cao ®-îc.
2.4. V¨n ho¸ doanh nghiÖp
V¨n ho¸ doanh nghiÖp t¹o nªn b¶n s¾c riªng cña mçi doanh nghiÖp, lµ c¸i g¾n
kÕt c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp l¹i víi nhau. NÕu mét doanh nghiÖp cã mét
nÒn v¨n ho¸ m¹nh - tøc lµ cã ph-¬ng ch©m, ®-êng lèi rµnh m¹ch vµ nhÊt qu¸n, c¸c
thµnh viªn trong doanh nghiÖp ®oµn kÕt, t-¬ng trî lÉn nhau, trung thµnh víi doanh
nghiÖp, coi doanh nghiÖp nh- lµ m¸i Êm thø hai cña m×nh, tù hµo khi m×nh lµ mét
thµnh viªn cña doanh nghiÖp. Khi ®ã hä sÏ ®Çy nhiÖt t×nh, kh«ng ng¹i khã kh¨n, sÏ
cèng hiÕn hÕt m×nh cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, tÊt yÕu
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp sÏ n©ng cao. Ng-îc l¹i, ë nh÷ng
doanh nghiÖp cã v¨n ho¸ yÕu th-êng cã sù thiÕu nhÊt qu¸n trong b¶n th©n c¸c
chÝnh s¸ch lín cña doanh nghiÖp, c¸c thµnh viªn Ýt cëi më víi nhau, côc bé, thiÕu
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
¨n khíp... tÊt nhiªn khi ®ã doanh nghiÖp ®õng mong sÏ ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh cao. Do ®ã, x©y dùng mét mét nÒn v¨n ho¸ m¹nh ®Ó v¨n ho¸ lµ ®éng
lùc thóc ®Èy cho sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan.
2.5. Nguån lùc vµ c«ng t¸c qu¶n lý nguån lùc
2.5.1. Nguån nh©n lùc vµ c«ng t¸c qu¶n lý nguån nh©n lùc
* Nh©n tè con ng-êi bao giê còng lµ c¸i gèc cña tæ chøc nãi chung vµ cña mçi
doanh nghiÖp nãi riªng, th«ng qua nh©n tè con ng-êi mµ c¸c nguån lùc kh¸c cña
doanh nghiÖp nh- vèn, thiÕt bÞ, m¸y mãc, c«ng nghÖ... ®-îc khai th¸c vµ sö dông
cã hiÖu qu¶. NÕu ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp cã tr×nh ®é
chuyªn m«n cao, giµu kinh nghiÖm, nhiÖt t×nh víi c«ng viÖc, ®oµn kÕt, trung thµnh
th× ®ã sÏ lµ c¬ së trùc tiÕp lµm t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l-îng s¶n phÈm vµ lµm t¨ng
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
* §Æc biÖt, chóng ta cÇn ph¶i nhÊn m¹nh r»ng ban l·nh ®¹o vµ ®éi ngò qu¶n trÞ
viªn cña doanh nghiÖp ngµy cµng cã ¶nh h-ëng m¹nh mÏ tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp bëi hä chÝnh lµ nh÷ng ng-êi cÇm chÌo, dÉn d¾t ho¹t
®éng cña doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp cã ®-îc ban l·nh ®¹o, ®éi ngò qu¶n trÞ
viªn ®øc h¹nh, cÇn m·n, nghÞ lùc vµ cã n¨ng lùc (giái chuyªn m«n, cã kiÕn thøc
®Çy ®ñ vÒ c¬ chÕ thÞ tr-êng, cã kh¶ n¨ng kÕt hîp con ng-êi , cã phÈm chÊt, trung
thµnh víi doanh nghiÖp...) th× ch¾c ch¾n sÏ dÉn d¾t doanh nghiÖp ®¹t ®-îc nh÷ng
môc tiªu cña m×nh b»ng con ®-êng ng¾n nhÊt.
* HiÓu ®-îc tÇm quan träng cña yÕu tè con ng-êi ®èi víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn tèt c«ng t¸c
qu¶n lý nguån nh©n lùc: ph¶i lµm tèt c«ng t¸c tuyÓn dông (lùa chän nh©n tµi ngay
tõ ®Çu), bè trÝ con ng-êi vµo lµm viÖc ®óng chuyªn m«n cña hä ®Ó hä ph¸t huy hÕt
së tr-êng, n¨ng lùc cña m×nh ®Æc biÖt lµ ph¶i t¹o ®-îc ®éng lùc thÝch ®¸ng cho con
ng-êi trong doanh nghiÖp (bëi kh¶ n¨ng cña con ng-êi lµ v« h¹n song con ng-êi
kh«ng ph¶i bao giê còng béc lé hÕt kh¶ n¨ng cña m×nh, hä chØ lµm viÖc cã hiÖu
qu¶ cao khi cã ®éng c¬ vµ ®éng lùc t-¬ng xøng thóc ®Èy hä mµ th«i).
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2.5.2. T×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh
Vèn lµ mét nh©n tè kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong qu¸ ho¹t ®éng kinh doanh
cña doanh nghiÖp. NÕu vÝ doanh nghiÖp nh- lµ mét c¬ thÓ sèng th× vèn chÝnh lµ
n¨ng l-îng ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ ho¹t ®éng tr«i ch¶y, liªn tôc vµ chñ ®éng.
Doanh nghiÖp nµo còng ý thøc ®-îc r»ng øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®µo t¹o nh©n lùc, söa ch÷a nhµ x-ëng.... sÏ lµm cho
n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn, chÊt l-îng s¶n phÈm t¨ng lªn..., hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh sÏ t¨ng lªn nh-ng vÊn ®Ò lµ ë chç cã vèn ®Ó ®Çu t- hay lµ kh«ng? NÕu
doanh nghiÖp cã mét tiÒm n¨ng tµi chÝnh m¹nh, doanh nghiÖp sÏ cã thÓ lµm nh÷ng
®iÒu ®ã mét c¸ch dÔ dµng vµ lµm cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp t¨ng lªn.
Nh- vËy nÒn tµi chÝnh cña mét doanh nghiÖp m¹nh vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp vËn ®éng cïng chiÒu. Do ®ã, doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã
nh÷ng chÝnh s¸ch qu¶n lý, huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ (tøc lµ thùc hiÖn
tèt c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh).
2.5.3. C«ng nghÖ - kü thuËt s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
C«ng nghÖ - kü thuËt lµ mét nh©n tè cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn n¨ng suÊt vµ
chÊt l-îng s¶n phÈm. Do ®ã nã cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp cã m¸y mãc, thiÕt bÞ víi c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i, cËp nhËt sÏ cho phÐp doanh nghiÖp t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l-îng s¶n phÈm,
tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt (n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp). V× vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i chó ý ®Õn viÖc øng dông c¸c khoa
häc hiÖn ®¹i phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña m×nh ®Ó cã thÓ kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
2.5.4. Nguyªn vËt liÖu vµ c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu
Nguyªn vËt liÖu lµ mét ®Çu vµo kh«ng thÓ thiÕu ®-îc ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp s¶n xuÊt. NÕu doanh nghiÖp lµm tèt c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu - t¹o
®-îc sù c©n ®èi gi÷a viÖc nhËp vµ xuÊt nguyªn vËt liÖu, ®¶m b¶o cung øng nguyªn
vËt liÖu ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÊt l-îng.... th× sÏ gióp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh
nghiÖp ®-îc liªn tôc sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña toµn bé doanh nghiÖp (vµ
ng-îc l¹i). Do ®ã, mèi doanh nghiÖp cÇn lµm tèt c«ng t¸c qu¶n lý nguyªn vËt liÖu 16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
t×m ®-îc nhµ cung øng nguyªn vËt liÖu chÊt l-îng cao, gi¸ c¶ hîp lý ®¸ng tin cËy
vµ ®µo t¹o ®éi ngò qu¶n lý nguyªn vËt liÖu cã ®ñ tr×nh ®é chuyªn m«n, cã tr¸ch
nhiÖm cao.
III. HÖ thèng c¸c chØ tiªu ph©n tÝch hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp
1. Môc ®Ých vµ quan ®iÓm ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
1.1. Môc ®Ých
ViÖc ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®óng lµ nh»m ®Ó biÕt xem lµ ho¹t
®éng cña doanh nghiÖp trong thêi gian qua cã hiÖu qu¶ hay kh«ng vµ hiÖu qu¶ ®Õn
møc ®é nµo. Nh-ng cao h¬n thÕ lµ qua nh÷ng chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh, c¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ biÕt ®-îc nh÷ng mÆt m¹nh vµ yÕu cña doanh nghiÖp
m×nh ®Ó t×m ra ph-¬ng ¸n cã kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu vµ ph¸t huy nh÷ng ®iÓm
m¹nh, tËn dông ®-îc nh÷ng c¬ héi vµ ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc tõ m«i tr-êng
bªn ngoµi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong nh÷ng chu kú kinh
doanh tiÕp theo. VËy môc ®Ých cña viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh lµ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
1.2. Quan ®iÓm ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp
XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, chóng ta cã thÓ
thÊy ®-îc r»ng quan ®iÓm chÝnh khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i lµ
quan ®iÓm toµn diÖn. Quan ®iÓm nµy ®ßi hái:
- Khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i lu«n b¸m s¸t vµo t×nh h×nh
thùc tiÔn cña doanh nghiÖp vµ sù biÕn ®æi cña m«i tr-êng xung quanh doanh
nghiÖp.
- Khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh doanh nghiÖp ph¶i ®¸nh gi¸ c¶
c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ tæng hîp vµ c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ bé phËn.
- Ph¶i ®¶m b¶o hµi hoµ c¸c lo¹i lîi Ých (lîi Ých cña chñ doanh nghiÖp víi lîi
Ých cña ng-êi lao ®éng; lîi Ých cña doanh nghiÖp vµ sù ®ãng gãp cña doanh nghiÖp
®èi víi x· héi; lîi Ých tr-íc m¾t vµ lîi Ých l©u dµi...).
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
2. HÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp
2.1. C¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp
2.1.2. ChØ tiªu hiÖu qu¶ kinh doanh theo chi phÝ (HCPKD)
HCPKD = TR/TC
TR: Tæng doanh thu b¸n hµng
TC: Tæng chi phÝ kinh doanh
ChØ tiªu trªn ph¸n ¸nh víi 1 ®ång chi phÝ bá ra th× doanh nghiÖp thu l¹i ®-îc
bao nhiªu ®ång doanh thu. HCPKD ph¶i lín h¬n 1 vµ cµng lín h¬n 1 th× cµng tèt.
2.1.3. C¸c chØ tiªu vÒ doanh lîi
* Doanh lîi vèn kinh doanh (DVKD)
DVKD =
/VKD
: Lîi nhuËn (tr-íc thuÕ hoÆc sau thuÕ)
VKD: Vèn kinh doanh b×nh qu©n cña doanh nghiÖp
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh víi 1 ®ång vèn kinh doanh bá ra th× doanh nghiÖp thu
®-îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. DVKD cµng cao cµng tèt.
* Doanh lîi vèn chñ së h÷u (DVCSH)
DVCSH = /VCSH
VCSH: Vèn chñ së h÷u b×nh qu©n cña doanh nghiÖp
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh víi 1 ®ång vèn chñ së h÷u (tæng vèn trõ ®i vèn ph¶i
®i vay) th× doanh nghiÖp thu ®-îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. D VCSH cµng cao cµng
tèt.
* Doanh lîi cña doanh thu (DTR)
DTR =
TR
Lîi nhuËn (tr-íc hoÆc sau thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp)
TR: Tæng doanh thu b¸n hµng thuÇn
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh trong 1 ®ång doanh thu b¸n hµng th× cã bao nhiªu
®ång lîi nhuËn. ChØ tiªu nµy cµng cao cµng tèt.
2.2. C¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh bé phËn
§Ó ®i s©u vµo t×m hiÓu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng lÜnh vùc ho¹t
®éng trong doanh nghiÖp nh»m ®¸nh gi¸ toµn diÖn h¬n hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp, chóng ta sÏ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh bé phËn. Sau ®©y, lµ mét sè chØ tiªu hiÖu qu¶ bé phËn chñ yÕu:
2.2.1. ChØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông vèn
* HiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh
- Sè vßng quay toµn bé vèn kinh doanh ( SVKD)
SVKD = TR/VKD
TR: Doanh thu b¸n hµng thuÇn vµ VKD lµ vèn kinh doanh b×nh qu©n trong kú.
SVKD cµng lín th× chøng tá hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh cµng cao.
* HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh
- Søc sinh lîi cña vèn cè ®Þnh (HVC§)
HVC§ = /VC§
VC§: Vèn cè ®Þnh b×nh qu©n trong kú
ChØ tiªu nµy cho biÕt 1 ®ång vèn cè ®Þnh t¹o ra ®-îc bao nhiªu ®ång lîi
nhuËn. ChØ tiªu nµy cµng cao chøng tá hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh cµng cao.
* HiÖu qu¶ sö dông vèn l-u ®éng
- Søc sinh lîi cña vèn l-u ®éng (HVL§)
HVL§ = /VL§
VL§: Vèn l-u ®éng b×nh qu©n kú tÝnh to¸n
ChØ tiªu nµy cho biÕt víi 1 ®ång vèn l-u ®éng bá ra th× doanh nghiÖp thu
®-îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. HVL§ cµng lín cµng chøng tá hiÖu qu¶ sö dông vèn
l-u ®éng cµng cao.
2.2.2. ChØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng
* Søc sinh lîi b×nh qu©n cña lao ®éng (
BQ
)
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
BQ
= /L
L: Lao ®éng b×nh qu©n trong kú
Lîi nhuËn thu ®-îc trong kú (tr-íc thuÕ hoÆc sau thuÕ thu nhËp).
BQ
ph¶n ¸nh b×nh qu©n 1 lao ®éng cã thÓ t¹o ra ®-îc bao nhiªu ®ång lîi
nhuËn, chØ tiªu nµy cµng cao chøng tá hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng cµng cao.
2.2.3. ChØ tiªu hiÖu qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu (HNVL)
HNVL =
N
N lµ chi phÝ nguyªn vËt liÖu trong kú. NÕu HNVL cµng cao th× chøng tá hiÖu
qu¶ sö dông nguyªn vËt liÖu cµng cao.
* Trªn ®©y, lµ mét sè lý luËn c¬ b¶n vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh còng nhsù cÇn thiÕt ph¶i ®-a ra nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ mÆt tæ chøc vµ qu¶n lý nh»m n©ng cao
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Chóng ta, sÏ ¸p dông nh÷ng lý luËn nµy ®Ó ®i s©u
vµo ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty VLNCN trªn
c¬ së ®ã sÏ ®-a ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu vÒ mÆt tæ chøc vµ qu¶n lý ®Ó gióp
c«ng ty cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh h¬n n÷a.
20