Tài liệu Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học tin 11

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA TRƯỜNG THPT YÊN ĐỊNH 2 -------------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Tên đề tài: MỘT SỐ GIẢI PHÁP TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH TRONG GIỜ HỌC MÔN TIN HỌC LỚP 11 Ở TRƯỜNG THPT Người thực hiện: Trần Thị Hương Đơn vị: Tổ Tin học Chức vụ: Giáo viên SKKN thuộc môn: Tin học Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT THANH HÓA NĂM 2013 Trang 2 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT A. PHẦN MỞ ĐẦU I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: 1. Về mặt lý luận Một trong những tư tưởng đổi mới GD& ĐT hiện nay là tăng cường giáo dục toàn diện cho học sinh cả về đạo đức và trí tuệ để bắt kịp và hội nhập quốc tế. Điều đó được thể hiện rõ trong nghị quyết số 40/2000/QH 10 ngày 9/2/2000 của Quốc Hội khoá X về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông với mục tiêu “Xây dựng nội dung chương trình, phương pháp giáo dục, SGK phổ thông mới nhằm nâng cao chất lượng toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hoá – hiện đại hoá đất Nước phù hợp với thực tiễn và tiếp cận trình độ giáo dục phổ thông của các nước trong khu vực và trên thế giới”. Luật giáo dục điều 24.2 đã ghi: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm với từng lớp học, môn học. Bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. 2. Về mặt thực tiễn Hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi về mặt con người khá toàn diện: Ngoài trình độ chuyên môn đòi hỏi con người Việt Nam còn phải sử dụng thành thạo máy vi tính, cập nhật công nghệ thông tin, nói thông thạo một số ngoại ngữ... Hiện nay một số bộ phận thanh thiếu niên có dấu hiệu thờ ơ và thiếu nghiêm túc trong việc học tin học, ngoại ngữ và cập nhật công nghệ thông tin dẫn đến trong quá trình phát triển kém, trong quan hệ cộng đồng khó khăn, thiếu niềm tin trong cuộc sống, ý chí hội nhập phát triển kém, không còn tính tự chủ dễ bị tụt hậu so với xã hội. Trong những năm gần đây, Tin Học được đưa vào trường THPT và một số trường THCS trong phạm vi cả nước là một môn học bắt buộc. Khi mới làm quen với Tin Học, học sinh tỏ ra rất hào hứng vì đây là một môn học khá mới mẻ, hiện đại và mang tính thực tế cao. Tuy nhiên một thời gian sau, khi kiến thức đã khó hơn thì học sinh lại có thái độ thờ ơ trong việc học cũng như vận dụng tin học vào cuộc sống hằng ngày. Trang 3 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT 3. Về cá nhân Xuất phát từ lý luận thực tiễn và thực tế công tác 4 năm giảng dạy bộ môn Tin Học ở trường THPT Hà Tông Huân tôi luôn đặt ra câu hỏi tại sao một môn học có tính tư duy cao, mới mẽ, hấp dẫn vậy mà không thu hút được được học sinh tiếp thu bài và vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Song nguyên nhân chính có lẽ là do quan niệm đây chỉ là môn học phụ không thi tốt nghiệp THPT, không thi Đại Học nên đa số các em không chú ý đến cái hay và mặt tích cực trong bộ môn này. Về phía giáo viên, mặt nào đó vẫn chưa có một phương pháp dạy học thật sự phù hợp, chưa tạo được hứng thứ cho học sinh yêu thích bộ môn này. Đó là lý do tại sao tôi chọn đề tài “MỘT SỐ GIẢI PHÁP TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH TRONG GIỜ HỌC MÔN TIN HỌC LỚP 11 Ở TRƯỜNG THPT”. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Đánh giá được thực trạng của công tác giáo dục môn tin học ở trường THPT và phương pháp giảng dạy của giáo viên, thông qua đó đề ra biện pháp giáo dục phù hợp có hiệu quả giúp cho các em hứng thú và hăng say hơn với môn Tin học. III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: - Học sinh khối 11 trường THPT Yên Định 2; - Chương trình Tin học 11; - Ngôn ngữ lập trình Pascal. IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU: - Nghiên cứu một số vấn đề về cơ sở lý luận học môn Tin học; - Tiến hành điều tra thực trạng của công tác học tập và giảng dạy, phân tích nguyên nhân; - Tìm ra những biện pháp liên quan đến công tác này để từ đó đề ra biện pháp học tập và phương pháp dạy học tích cực trong giai đoạn hiện nay. V. GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI: Nghiên cứu về thực trạng học tập và phương pháp dạy học môn Tin Học ở trường THPT Yên Định 2 – Thanh Hóa. Trang 4 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 1. Phương pháp nghiên cứu lý luận. Trên cơ sở những kiến thức cơ bản bộ môn Tin Học THPT, phương pháp dạy học và những quan điểm đường lối của Đảng, các văn bản của Bộ giáo dục và Đào tạo về chuẩn kiến thức và phương pháp dạy học tích cực. 2. Phương pháp quan sát. Nhìn nhận lại thực trạng của công tác giảng dạy bộ môn Tin Học và việc tiếp thu bài của học sinh của trường THPT Yên Định 2 – Thanh Hóa trong năm học 2012-2013. Đưa ra một số biện pháp về việc đổi mới công tác giảng dạy bộ môn Tin Học cho học sinh của trường trong giai đoạn hiện nay. Trang 5 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT B. PHẦN NỘI DUNG I. THỰC TRẠNG GIẢNG DẠY MÔN TIN HỌC 1. Kết quả khảo sát chất lượng Từ thực tế giảng dạy tại trường THPT thuộc huyện Yên Định, trường Hà Tông Huân (cũ). Tôi có ghi lại bảng khảo sát chất lượng giữa kì I năm học 2012 – 2013 như sau: Lớp Điểm >=8 Sĩ số 11C8 42 SL 4 TL% Trên TB SL TL% Dưới TB SL TL% Điểm < 2.5 SL 11 26.3 12 28.5 15 35.7 5.4 10 27.1 11 14 TL% 9.5 11C11 37 2 29.7 37.8 Vì trong thời gian nghiên cứu tôi chỉ tham gia giảng dạy môn tin ở 2 lớp khối 11 nên nội dung nghiên cứu chủ yếu dựa trên tình hình học tập, đặc điểm tâm lí học sinh mà tôi trực tiếp giảng dạy. 2. Một số đặc điểm thể hiện học sinh không hứng thú với môn học. 2.1. Không nắm được kiến thức cơ bản của một số môn như Toán, Tiếng Anh… và vận dụng kiến thức đó vào môn Tin Học. Như chúng ta đã biết kiến thức Tin Học 11 là về lập trình và các bài toán tin học thường liên quan đến Toán Học. Nếu học sinh không nắm vững kiến thức Toán thì sẽ rất khó để tư duy thuật toán trong Tin Học dẫn đến khả năng viết chương trình gặp nhiều khó khăn. Ví dự như: Viết chương trình tính: S = N! N được nhập từ bàn phím. Một số học sinh thậm chí còn không biết N! là gì và bằng cái gì Hay tìm UCLN của 2 số nguyên dương M, N. khi được hỏi thì một số em không nhớ UCLN của 2 số nguyên dương là như thế nào. Hoặc các từ khoá và các câu lệnh trong ngôn ngữ lập trình thường được viết bằng Tiếng Anh. Nhưng một số từ cơ bản như while, else, read, write… nhưng các vẫn không hiểu nghĩa của những từ này. Trang 6 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT 2.2. Tiếp thu kiến thức chậm, không nắm được cú pháp và ý nghĩa của các câu lệnh. Nhìn chung đây là kiến thức cơ bản của Tin Học nhưng với một số học sinh thường tiếp thu kiến thức này rất chậm hoặc chỉ học vẹt theo kiểu học thuộc lòng còn đến khi vận dụng kiến thức đó vào thực hành làm bài tập thì rất khó khăn đôi khi không thực hiện được. Ví dụ như viết chương trình tính: S=1+2+3+…+N (N là số nguyên dương được nhập từ bàn phím). Ở đây tính tổng của N số nguyên liên tiếp trong phần khai báo ta chỉ cần khai báo dữ liệu vào là biến N và sử dụng câu lệnh For - Do để viết như đoạn chương trình sau: S:= 0; For i:= 1 to N do S:= S+ i; Nhưng hầu hết học sinh đều không biết vận dụng hoặc biết thì lại viết sai S:= 0; For i:= 1 to N do S:= S+ 1; Thậm chí nhiều học sinh còn nhớ lẫn lộn 2 câu lệnh lặp For – do và While – do S:= 0; While i:=1 to N do S:= S+ 1; 2.3. Năng lực tư duy yếu, kém: Do kiến thức cơ bản của môn Tin Học có liên quan nhiều đến môn Toán Học nên những học sinh học yếu môn Toán thì cũng đồng nghĩa với việc tư duy viết chương trình môn Tin Học cũng rất kém. Đến lúc này việc áp dụng kiến Trang 7 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT thức Tin Học để làm bài tập thực hành gặp rất nhiều khó khăn, chỉ trông chờ vào giáo viên giải bài trên lớp và chép vào vở. Đơn giản như thuật toán: S = 1+ 1/2 + 1/3 +…+1/ N ,N được nhập từ bàn phím Tổng này khá tương tự như tổng trên nhưng hầu hết học sinh khó có thể viết chính xác đoạn chương trình tính tổng bằng cách sử dụng vòng lặp For – do. S : = 0; For i : = 1 to N do S : = S + 1/ i ; Hoặc một số học sinh biết cách sử dụng vòng For nhưng viết câu lệnh sau đó lại sai: S:=0; For i : = 1 to 1/N do S: = S + i ; 2.4. Thao tác với máy tính chưa thành thạo hoặc biết sử dụng máy tính quá ít. Do điều kiện cơ sở vật chất vẫn chưa hoàn thiện nhiều trường học được trang bị chỉ có một phòng máy với một số lượng rất hạn chế mà học sinh của một lớp thì rất đông, hôm nào thực hành phải ghép 2 đến 3 em sử dụng một máy nên việc thao tác trên máy là cực kỳ hạn chế. Một điều kiện khách quan khác đó là đa số học sinh là con nông dân sống ở khu vực nông thôn nên việc có máy tính tại nhà là rất ít. Mà việc được tiếp xúc với máy tính tại những nơi học tập lại như thế nên dẫn đến về cơ bản đa số học sinh vẫn chưa thành thạo khi sử dụng máy tính. Việc này sẽ phân cấp rõ rệt hai đối tượng học sinh, một số em gia đình có điều kiện hơn đã trang bị được máy tính tại nhà sẽ sử dụng thành thạo và hiệu quả hơn. Số còn lại là những học sinh thuộc diện gia đình khó khăn không có điều kiện tiếp xúc nhiều với máy tính, khi thực hành sẽ gặp nhiều khó khăn, lúng túng dẫn đến dễ chán nản, tự ti. Bộ phận này kỹ năng cơ bản về máy tính yếu như thế thì việc áp dụng cho các em làm bài tập thực hành trên máy là rất chậm và không ít khó khăn. Trang 8 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT 2.5. Thái độ học tập thờ ơ, phương pháp học tập chưa tốt. Nhiều em chưa tự giác học tập, chưa có động cơ học tập nên không chú ý học tập. Nhiều em học các môn tự nhiên khá nhưng ngại học Tin Học. Tâm lí chung của các em là sợ môn Tin vì nghĩ là nó rất khó. Hầu hết các em trong giờ học thường thiếu sự tập chung không chú ý, có thái độ rất thụ động và thờ ơ trong việc học. Trên lớp không chú ý về nhà lại không học bài cũ nên kiến thức nắm rất hời hợt càng khó vận dụng lí thuyết để viết chương trình. 3. Nguyên nhân Một trong những nguyên nhân khiến các em có thái độ e dè ngại học môn Tin Học : Đó là một trong các bộ môn khoa học đòi hỏi người học phải có tính tư duy cao, tính kiên trì nhẫn nại điều này không phải ai cũng có sẵn càng không thể học vẹt, học tủ. Ngoài ra còn một số nguyên nhân khách quan sau: 3.1. Hoàn cảnh gia đình, điều kiện học tập khó khăn Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, học sinh phải làm việc nhà nhiều hoặc làm thêm để kiếm sống nên không chú ý đến học tập. Không chỉ đối với riêng môn Tin học mà còn nhiều môn khác. Sự quan tâm của phụ huynh cũng ảnh hưởng đến việc học của học sinh. Nếu như trên lớp đã không chịu tập chung nghe giảng về nhà không xem lại bài thì các em học sẽ càng kém hơn, có suy nghĩ chán nản hơn và thiếu tích cực. Nhiều học sinh thuộc diện khá giả nhưng do bố mẹ bận công việc nên không biết các em học hành như thế nào? Lại có những học sinh vì hoàn cảnh gia đình khó khăn bố mẹ đều phải đi làm ăn xa không ở bên cạnh để các em ở nhà tự xoay sở, vì tuổi còn nhỏ nên các em không đủ ý thức để vươn lên bằng cách tự giác học tập mà chỉ đến lớp cho có còn hầu như không có ý thức tiếp thu bài giảng. 3.2. Yếu tố tâm lý, xã hội. Có lẽ do áp lực của các kì thi tốt nghiệp cũng như đại học nên hầu hết học sinh chỉ coi trọng những môn trong các kì thi mà tỏ ra xem nhẹ các môn khác. Nếu như môn Toán hay 1 số môn ngoài học trên lớp chính khoá các em còn được học thêm và về nhà các em dành hết thời gian cho chúng vậy thì còn thời gian nào các em dành cho Tin học. Trang 9 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT Sự phát triển bùng nổ của công nghệ thông tin cùng với internet, các dịch vụ vui chơi, giải trí hấp dẫn lôi cuốn các em hơn là nhiệm vụ học tập nhất là các môn học có tính tư duy cao như môn Tin học. Thực tế dạy học môn Tin ở trường hiện nay cho thấy nhiều học sinh chán học, lười học và có khuynh hướng ham chơi hơn ham học. 3.3. Nhiều giáo viên dạy Tin chưa có phương pháp phù hợp. Chưa bao giờ chúng ta thấy báo chí và các phương tiện, diễn đàn trên mạng nói nhiều về phương pháp dạy học như hiện nay. Nếu như trước đây giáo viên thường sử dụng phương pháp dạy học truyền thống thì bây giờ phải sử dụng nhiều phương pháp dạy học khác nhau trong một tiết dạy. Sự phát triển của xã hội làm cho học sinh có nhiều điều kiện tiếp xúc với kiến thức của nhân loại sinh động và hấp dẫn đặc biệt là mạng Internet. “Nếu như giáo viên chỉ biết bôi đen kiến thức và dán vào học sinh thì sẽ không hiệu quả “ chính vì vậy mà hiệu quả của quá trình dạy học tương đối phụ thuộc vào phong cách, phương pháp truyền thụ của giáo viên. 3.4. Do đặc thù của môn học Tâm lí một số học sinh ham chơi vẫn nghĩ học Tin là được giải trí ,chơi điện tử nhưng thực ra đối với Tin học 11 đòi hỏi học sinh phải tư duy rất nhiều. Phải vận dụng kiến thức nhiều môn học để viết chương trình. Thậm chí khi các em đã có thuật toán đúng nhưng khi bắt tay vào viết chương trình vẫn gặp khá nhiều khó khăn. Hoặc khi đã viết xong chương trình nhưng không chạy được với các bộ test thì đòi hỏi học sinh phải kiểm tra và sữa lại. Nên đôi khi hay gây tâm lí chán nản đối với học sinh. II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH Học sinh không có hứng thú với môn học là một tồn tại khách quan, một phần do giáo viên chưa có phương pháp dạy học phù hợp chưa quan tâm tới suy nghĩ, thái độ của học sinh. Một phần là học sinh lười học, không chịu học dẫn đến ngày càng tụt hậu so với yêu cầu chung của học sinh. Nếu giáo viên không sớm nhận ra hiện tượng này thì nhận thức của học sinh ngày càng thụ động trong việc tiếp thu kiến thức dẫn đến các em không đáp ứng được chuẩn kiến thức của môn học và những kĩ năng cơ bản. Không cần kể Trang 10 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT nguyên nhân do đâu, cần phải làm sao để học sinh có thể hứng thú với môn học. Chủ động tiếp thu kiến thức, tăng khả năng tự học đáp ứng được yêu cầu của xã hội đối với con người trong xã hội ngày nay. Để tạo cho học sinh một niềm hứng khởi với môn học tôi đưa ra một số giải pháp khắc phục tình trạng trên. 1. Tạo tâm lí thoải mái cho học sinh Một trong những yếu tố khiến các em không có hứng thú khi tiếp xúc với bộ môn này là do giáo viên tạo áp lực cho học sinh. Một số giáo viên luôn đòi hỏi cao đối với những học sinh nhưng không tìm hiểu xem liệu học sinh có thể đáp ứng được những yêu cầu đó không. Chính vì vậy mà ngay từ khi tiếp xúc với các em tôi đã tạo cho các em tâm lí thoải mái, sự thân thiện, chân thành tin cậy trong các hoạt động dạy và học. Làm sao để cho học sinh thấy được đối với mỗi học sinh khi ngồi trên ghế nhà trường chúng ta phải thật sự nỗ lực để tiếp thu những kiến thức phổ thông sau này có thể học cao hơn hoặc áp dụng vào thực tế, chứ không phải học chỉ để vượt qua các kì thi mà những kiến thức này lại xem nhẹ. Trong quá trình dạy giáo viên phải có thái độ nhẹ nhàng khi các học sinh mắc khuyết điểm, cư xử khéo léo với các em, xử lí tốt các tình huống sư phạm. Việc đánh giá nhận xét phải công bằng, khách quan và công tâm, công khai kết quả trong các giờ kiểm tra và nhận xét bài làm của học sinh. Không nên đánh giá quá thấp sẽ làm cho học sinh chán nản, nên tạo cho học sinh một niềm tin khi học môn này. Phải có kiến thức vững vàng để giải đáp thắc mắc một cách thuyết phục, khuyến khích các em mạnh dạn hỏi bài khi chưa hiểu. Xây dựng cho các em thói quen học tập tích cực, động viên kịp thời những học sinh tiến bộ, cung cấp cho các em phương pháp học tập đúng đắn, khuyến khích các em không ngừng cố gắng, tạo điều kiện để mọi học sinh trong lớp đều có cơ hội phát biểu trong giờ học. Trang 11 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT 2. Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học, thực hành. Có thể nói phương tiện dạy học góp phần quan trọng và quyết định đến hiệu quả của tiết học. Nếu như không có phương tiện dạy học thì giáo viên phải làm việc nhiều nhưng kiến thức học sinh thu được lại rất ít. Đặc biệt đối với bộ môn Tin nếu như không có phương tiện dạy học thì tiết học lại càng nhàm chán. Nếu như đối với bài 7: Các thủ tục chuẩn vào ra đơn giản. Giáo viên dạy theo phương pháp thông thường thì học sinh sẽ không nhớ và không hiểu việc nhập dữ liệu từ bàn phím và đưa dữ liệu ra màn hình như thế nào. Nhưng nếu như giáo viên sử dụng một chương trình pascal đơn giản và minh họa cho học sinh thì học sinh sẽ hiểu và nhớ lâu hơn. Đối với bài 8 giáo viên kết hợp máy tính và máy chiếu để hướng dẫn học sinh các bước để soạn thảo, dịch, thực hiện và hiệu chỉnh chương trình sẽ giúp học sinh nắm vững hơn. Có thể nói giờ học thực hành khá quan trọng với bộ môn Tin Học. Nếu như giáo viên chỉ dạy lí thuyết mà không chú trọng đến thực hành thì sẽ không khắc sâu được kiến thức cho học sinh đồng thời học sinh không biết được những lỗi mà mình mắc trong quá trình viết chương trình. Đối với học sinh vì hầu hết đều ít tiếp xúc với máy tính nên các em rất háo hức mong chờ tiết thực hành nên nếu như giáo viên thường xuyên cho các em thực hành trong giờ dạy cũng như giờ thực hành thì học sinh sẽ rất hào hứng trong giờ học. Để giờ thực hành đạt hiệu quả thì cần có sự chuẩn bị thật tốt: Đối với giáo viên: Cần chuẩn bị thật kĩ tiến trình bài thực hành, lựa chọn nội dung phù hợp với từng lớp. Giáo viên có thể lựa chọn các chương trình đơn giản đã viết trên lớp làm nội dung buổi thực hành sau đó có thể thực hành thêm nội dung trong sách giáo khoa vì có những lớp kiến thức của các em khá kém các em không nắm bắt được hết nội dung trong sách giáo khoa của tiết đó. Đối với học sinh: Cần nghiên cứu trước nội dung buổi thực hành và phải mang đầy đủ sách vở cần thiết tránh hiện tượng không nắm được trước nội dung sẽ không chủ động trong quá trình thực hành. Trong buổi thực hành giáo viên có thể hướng dẫn trước một số công việc trên máy chiếu trong phòng thực hành để học sinh quan sát sau đó để các em tự thực Trang 12 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT hành. Giáo viên cần phải thường xuyên quan sát trong phòng máy vì rất nhiều em tranh thủ chơi điện tử hoặc thực hành không đúng nội dung mà giáo viên yêu cầu. 3. Sử dụng bài giảng điện tử, minh hoạ từ thực tế. Với sự phát triển của khoa học kĩ thuật và bùng nổ công nghệ thông tin làm cho tất cả các lĩnh vực đều ảnh hưởng trong đó có giáo dục. Nếu như trước đây hoạt động dạy và học chủ yếu theo phương pháp truyền thống và kiến thức mà học sinh thu nhận được chủ yếu là từ giáo viên thông qua phương tiện truyền tải chính là sách giáo khoa thì giờ đây trong giờ học học sinh không phải nhàm chán chỉ với riêng cuốn sách giáo khoa mà còn rất nhiều phương tiện khác truyền tải thông tin hay và hấp dẫn trong đó có bài giảng điện tử của giáo viên. Trong mỗi tiết học nếu như giáo viên sử dụng hợp lí bài giảng điện tử thì sẽ đạt hiệu quả rất cao. Giáo viên không phải làm việc nhiều nhưng lại kích thích sự hứng thú tiếp thu bài giảng ở học sinh. Trong chương trình Tin Học 11 sử dụng rất nhiều thuật toán cơ bản ở lớp 10, tuy nhiên do học từ đầu năm lớp 10 nên hầu như học sinh không nắm được chính vì vậy việc ôn tập và củng cố những thuật toán này khá quan trọng đối với học sinh. Nếu như chúng ta chỉ ôn tập theo phương pháp truyền thống thì sẽ không đạt được kết quả như mong muốn. Hiện nay trên mạng Internet có rất nhiều tài liệu liên quan đến vấn đề này như minh họa thuật toán rất sinh động và hấp dẫn nếu như giáo viên tích hợp trong bài giảng điện tử thì việc ôn tập lại những kiến thức này cho học sinh không có gì quá khó khăn. Một trong những vấn đề quan trọng để tạo ra thuật toán đó chính là ý tưởng. Nếu như chúng ta không có ý tưởng nhìn nhận vấn đề đúng đắn thì không thể tạo ra thuật toán chính xác. Một trong những phương pháp để truyền đạt lại ý tưởng thuật toán cho học sinh đó là liên hệ gần gũi từ thực tế giúp học sinh hiểu rõ vấn đề và nhớ lâu. Ví dụ: hoán đổi giá trị 2 biến x, y cho nhau. Ban đầu học sinh có thể chưa hiểu rõ công việc trên là như thế nào. Nhưng nếu như giáo viên đưa ra ý tưởng: Hãy hình dung chúng ta có 2 chiếc cốc 1 Trang 13 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT chiếc cốc đựng rượu và 1 chiếc cốc đựng nước làm sao để chiếc cốc đựng nước ban đầu sẽ đựng rượu còn chiếc cốc đựng rượu sẽ đựng nước. Học sinh sẽ nghỉ ngay ra muốn làm được công việc trên chúng ta chỉ có thể sử dụng thêm chiếc cốc thứ 3 đóng vai trò là biến trung gian t trong đoạn chương trình sau: t:= x; x:= y; y:= t; Ví dụ: Tìm số lớn nhất trong 3 số a,b,c. Học sinh sẽ rất khó khăn trong việc đưa ra ý tưởng đúng cho thuật toán . Bây giờ hãy đặt ra vấn đề này cho học sinh: Chúng ta hãy đưa ra cách tìm bạn cao nhất trong 1 bàn có 3 người. Có thể học sinh sẽ đưa ra nhiều cách trong đó có 1 cách là so sánh 2 bạn ban đầu tìm người cao hơn sau đó sẽ so sánh người cao hơn với người thứ 3 sẽ tìm được người cao nhất đó chính là tư tưởng của thuật toán trên học sinh sẽ nhanh chóng hiểu ra vấn đề và nhớ kĩ. Var a,b,c, max : real; Begin If a> b then max: = a Else max := b; If max< c then max: = c; Write( ‘so lon nhat la:’ ,max) End. Việc giáo viên sử dụng những liên hệ gần gũi từ thực tế này giúp cho quá trình dạy và học diễn ra một cách sôi nổi và hấp dẫn giúp học sinh chủ động nắm vững kiến thức. 4. Chú trọng đến dạy tư duy thuật toán cho học sinh Có thể nói mục tiêu chính của môn Tin học 11 không phải là dạy một ngôn ngữ lập trình cụ thể. Ngôn ngữ lập trình pascal được sử dụng như là công cụ để chuyển tải kiến thức văn hoá phổ thông về lập trình, về ngôn ngữ lập trình bậc Trang 14 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT cao cũng như để rèn luyên kĩ năng lập trình. Trong phạm vi văn hoá tin học phổ thông, lập trình để giải bài toán trên máy tính được hiểu theo nghĩa chuyển đổi thuật toán đã có sang chương trình viết trên ngôn ngữ lập trình bậc cao. Do đó ở lớp 10 đã có sẵn một số thuật toán trình bày khá kĩ, nên lớp 11 coi trọng việc cài đặt chương trình cho hầu hết các thuật toán đó. Cần đảm bảo tính kế thừa, liên thông môn Tin học của 2 lớp 10 và 11. Tạo điều kiện cho học sinh ôn lại, ghi nhớ lâu dài một số thuật toán căn bản, đặc trưng trong Tin học như sắp xếp và tìm kiếm. Ngôn ngữ lập trình pascal chỉ là ngôn ngữ để chuyển tải thuật toán nên giáo viên không nên quá đi sâu vào ngôn ngữ này mà chủ yếu vẫn là truyền đạt thuật toán cho học sinh. Đối với mỗi bài tập nào đó giáo viên cần phải yêu cầu học sinh đưa ra ý tưởng sau đó đến thuật toán, nên khuyến khích học sinh đưa ra nhiều ý tưởng và thuật toán khác nhau. Sau đó sẽ phân tích để tìm thuật toán tối ưu. Ví dụ như trong Sách giáo khoa Tin học 11 có bài tập Lập trình để giải bài toán cổ sau: Vừa gà vừa chó. Bó lại cho tròn. Ba mươi sáu con. Một trăm chân chẵn. Hỏi có bao nhiêu con mỗi loại Đối với bài toán trên chúng ta có thể có rất nhiều thuật toán tương ứng với nhiều chương trình khác nhau. Chương trình 1: Var cho, ga : byte; Begin Cho:= 1 to 36 do Ga := 1 to 36 do If cho* 4 + ga*2 =100 then write(‘cho=’, cho :3, ‘ga=’, ga); Trang 15 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT End. Chương trình 2: Var cho: byte; Begin Cho:= 1 to 36 do If cho*4 + (36 – cho) *2 =100 then write(‘cho=’ ,cho: 4, ‘ga=’,36- cho); End. Chương trình 3: Var cho: byte; Begin For cho: = 1 to 24 do If cho*4 +(36-cho)* 2= 100 then write(‘cho=’ ,cho: 4, ‘ga=’,36-cho); End. Giáo viên sẽ yêu cầu học sinh đi phân tích xem thuật toán nào là tối ưu nhất. Trong quá trình phân tích sẽ lôi cuốn học sinh vào tiết học một cách sôi nổi và hào hứng. Khi đi tìm một ý tưởng, thuật toán cho một bài toán nào đó học sinh không chỉ ôn tập và rèn luyện kiến thức môn Tin học mà còn là vận dụng và tổng hợp kiến thức môn Toán và rất nhiều môn học khác nhau và trong thực tế cuộc sống hằng ngày. Tại sao mà biến (cho<= 24) trong chương trình 3 ,vì tối đa là 100 chân mà chó có 4 chân nên tối đa là 25 con chó mà trong đó có cả gà nên tối đa chỉ có 24 con chó. Trong giờ học giáo viên nên khuyến khích học sinh đưa ra các thuật toán có thể có. Tuỳ từng đối tượng học sinh mà có thể tăng độ khó của thuật toán. Trong chương trình Tin Học của chúng ta có 2 loại câu lệnh lặp đó là For do và While - do giáo viên có thể yêu cầu học sinh chuyển đổi qua lại giữa 2 loại câu lệnh trên. Ví dụ trên chúng ta đã sử dụng For – do vậy có thể sử dụng While – do không, nếu được hãy cài đặt bằng while – do. Đến đây không chỉ đòi hỏi học sinh phải nhớ từng loại câu lệnh mà nó còn đòi hỏi sự tư duy của học Trang 16 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT sinh vì tuỳ từng bài toán mới có thể chuyển đổi chứ không phải bài nào cũng có thể. 5. Tích cực hoá hoạt động nhóm. Phương pháp dạy học theo nhóm là một trong những phương pháp dạy học mới. Phương pháp này tỏ ra khá nhiều ưu điểm: Làm việc theo nhóm cho phép tất cả các thành viên trong nhóm giải quyết 1 cam kết làm việc được mô tả rõ ràng, không được giáo viên dẫn dắt trực tiếp mà chỉ nhờ vào sự kết hợp chặt chẽ và phân công công việc trong nhóm nhỏ. Phương pháp này thích hợp cho việc thảo luận nhóm, đưa ra những cách thức giải quyết đầy tính sáng tạo, kích thích sự hợp tác của các thành viên trong nhóm cùng tham gia vào việc giải quyết 1 vấn đề. Làm việc theo nhóm thoả mãn nhu cầu học tập của cá nhân, người học có thể đưa ra những giải pháp, cách biểu đạt riêng cho vấn đề nào đó. Nếu trong phương pháp thuyết trình người học chỉ có thể trao đổi với nhau rất ít thì làm việc theo nhóm các thành viên tham gia có cơ hội đưa ra quan điểm của mình đối với chủ đề thảo luận, mặt khác ở đó cũng đòi hỏi tăng cường tư duy độc lập và trao đổi lẫn nhau trong nhóm. Trong khi thực hiện phương pháp làm việc theo nhóm, giáo viên đóng vai trò là người chuyển giao kiến thức và hiểu biết, chuẩn bị, tổ chức, theo dõi việc thực hiện và đánh giá tổng kết kết quả làm việc của các nhóm. Như vậy công việc của giáo viên trong làm việc theo nhóm là không bao giờ thừa, trái lại đó là sự cần thiết để giúp các nhóm đạt được kết quả trong việc tìm ra giải pháp, câu trả lời trong việc giải quyết vấn đề được đưa ra. Để thực hiện được phương pháp này giáo viên cần lập kế hoạch bài dạy cụ thể và chi tiết. Dự kiến cách chia nhóm, số lượng nhóm, nhiệm vụ và thời gian thảo luận trình bày. Thiết kế bài giảng cần chuẩn bị hệ thống câu hỏi, nhằm khuyến khích học sinh tích cực, hào hứng suy nghĩ ở mức độ cao và sâu hơn. Đặt biệt đối với môn Tin Học việc chia nhóm để thực hiện khá dễ dàng. Vì mỗi nhóm có thể viết 1 chương trình con nhỏ hay một đoạn của chương trình lớn sau đó ghép tất cả các nhóm thành một chương trình lớn. Hoặc chúng ta có thể để cho mỗi nhóm tiến hành 1 công đoạn trong công việc lập trình trên máy tính như: ý tưởng, viết chương trình, hiệu chỉnh, chạy các bộ test. Trang 17 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT 6. Kết quả đạt được. Bằng việc áp dụng các giải pháp để tạo hứng thú cho học sinh đã trình bày trên đây, kết hợp với phương pháp dạy học mới, cùng với sự nỗ lực của thầy và trò, chất lượng môn Tin của các lớp 11C8, 11C11 ở trường THPT Hà Tông Huân (cũ) chuyển biến khả quan. Điểm tổng kết môn Tin học kì 1 năm học 2012 - 2013 Lớp Điểm >=8 Sĩ số SL TL% Trên TB SL Dưới TB TL% SL Điểm < 2.5 TL% SL TL% 11C8 42 12 28.6 25 59.5 5 11.9 0 0 11C11 37 5 13.5 25 67.6 7 18.9 0 0 Trong những học kì vừa qua đa số học sinh đã có những tiến bộ rõ rệt, các em đã tự tin làm bài, mạnh dạn phát biểu ý kiến phát biểu và quan trọng nhất là thái độ của các em, tôi thấy trong ánh mắt của các em hiện lên niềm vui, phấn khởi vì đã chủ động tiếp thu bài giảng một cách say mê. Đó cũng là niềm hạnh phúc không nhỏ của giáo viên. III. MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT Với đối tượng học sinh và cách nhìn nhận của các em về môn học nên sự chuyển tải kiến thức không phải là vấn đề đơn giản. Do vậy cần phải có thời gian và phải vận dụng linh hoạt, thường xuyên, kiên trì và cần phải có nhiều tài liệu tham khảo. Tạo hứng thú cho học sinh là vấn đề quan trọng vì nó ảnh hưởng đến quá trình tiếp thu và vận dụng kiến thức. Nên giáo viên cần phải thường xuyên trao đổi với đồng nghiệp để có thể tham khảo thêm các phương pháp mới. Giáo viên cần có sự chủ động, có kế hoạch trong từng ngày, từng giờ lên lớp. Phong trào viết sáng kiến kinh nghiệm trong trường học là một phong trào có tác dụng tốt, rất có ý nghĩa, đặc biệt trong xu thế thời đại đang cần sự sáng tạo, chủ động, tích cực trên mọi lĩnh vực công tác hiện nay. Vì vậy tôi mạnh dạn mong muốn sở giáo dục đào tạo và cấp trên duy trì phong trào này, khích lệ Trang 18 Một số giải pháp tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học Tin học 11 ở Trường THPT động viên các tập thể cá nhân có những sáng kiến hiện hữu tích cực, có hình thức phổ biến, trao đổi về các sáng kiến hay tới đông đảo giáo viên. C. PHẦN KẾT LUẬN Với mục đích khắc phục tình trạng học sinh thụ động trong việc tiếp thu kiến thức, chưa có mục đích và phương pháp học tập đúng đắn, để tạo hứng thú cho học sinh tôi đã áp dụng các giải pháp nêu trên vì vậy mức độ mong muốn đạt được ở các em học sinh: Về mặt nhận thức: Các em cần nhận thức được là học tập để làm gì và phải học tập như thế nào để nắm được kiến thức cơ bản. Về mặt hành động: Các em chú ý đến bài giảng, tham gia hăng say vào các hoạt động dạy và học do giáo viên đề ra. Do điều kiện công tác và do năng lực của học sinh hạn chế nên tôi mới áp dụng giải pháp này ở trường THPT Hà Tông Huân (cũ) học kì I năm học 2012 – 2013. Nhưng tôi tin rằng với các giải pháp trên sẽ khắc phục được tình trạng học sinh thờ ơ với môn học hiện đại này. Với khả năng nghiên cứu và kinh nghiệm còn nhiều hạn chế, tôi rất mong nhận được sự quan tâm đóng góp ý kiến của tổ chuyên môn, sự góp ý của đồng nghiệp để giải pháp được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn. Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến do tôi nghiên cứu và viết ra trong quá trình giảng dạy từ thực tế. Tôi xin chân thành cảm ơn! Trang 19 Xác nhận của thủ trưởng đơn vị Thanh Hóa, ngày 15 tháng 05 năm 2013 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác (Ký và ghi rõ họ tên) Trần Thị Hương