Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Một số Giải Pháp Phát Triển Loại Hình Hợp Tác Xã Nông Nghiệp ở các Tỉnh Phía Nam...

Tài liệu Một số Giải Pháp Phát Triển Loại Hình Hợp Tác Xã Nông Nghiệp ở các Tỉnh Phía Nam_removed

.PDF
63
112
145

Mô tả:

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH DÖÔNG BÍCH THUÛY MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN HÔÏP TAÙC XAÕ NOÂNG NGHIEÄP ÔÛ CAÙC TÆNH PHÍA NAM Chuyeân ngaønh: QUAÛN TRÒ KINH DOANH Maõ soá: 5.02.05 LUAÄN AÙN THAÏC SÓ KHOA HOÏC KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: TS. PHAN THÒ MINH CHAÂU TP. HOÀ CHÍ MINH - Naêm 2001 1 MUÏC LUÏC trang Môû ñaàu Chöông 1 : Söï caàn thieát loaïi hình HTX NN 1 3 1.1 Khaùi nieäm HTX NN kieåu môùi 3 1.1.1 Moät soá khaùi nieäm cô baûn 3 1.1.2 Baûn chaát kinh teá-xaõ hoäi cuûa loaïi hình HTX NN kieåu môùi 5 1.1.2.1 Chöùc naêng cuûa HTX NN 5 1.1.2.2 Nhöõng nguyeân taéc cô baûn cuûa moâ hình HTX kieåu môùi 5 1.1.2.3 Phaân bieät HTX NN kieåu môùi vaø HTX NN kieåu cuõ 6 1.2 HTX NN kieåu môùi laø nhu caàu taát yeáu khaùch quan cuûa söï phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát trong noâng nghieäp hieän nay 1.3 Quan ñieåm cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc 7 9 1.3.1 Nhöõng vaán ñeà thöïc tieãn ñaët ra ñoøi hoûi ñoåi môùi tö duy lyù luaän veà HTX 9 1.3.2 Quaù trình ñoåi môùi tö duy vaø nhaän thöùc (töø Ñaïi hoäi Ñaûng VI ñeán nay) 10 1.4 Kinh nghieäm phaùt trieån HTX NN moät soá nöôùc treân theá giôùi 12 1.4.1 Nhaät baûn 12 1.4.2 Indonesia 13 1.4.3 Trung quoác 13 1.4.4 Thaùi lan 14 1.4.5 Lieân xoâ (cuõ) 15 1.4.6 Haø lan 15 1.4.7 Myõ 16 1.5 Moät soá nhaän xeùt veà kinh teá hôïp taùc vaø HTX NN 2 16 Chöông 2: Phaân tích thöïc traïng, ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng moät soá HTX NN chuyeån ñoåi, thaønh laäp môùi ôû caùc tænh phía nam 2.1 Tình hình chuyeån ñoåi vaø thaønh laäp môùi HTX NN 18 2.2 Tình hình toå chöùc quaûn lyù ñieàu haønh 20 2.3 Hieän traïng caùc yeáu toá saûn xuaát 23 18 2.3.1 Ñaát ñai 23 2.3.2 Voán 25 2.3.3 Tình hình cô sôû vaät chaát kyõ thuaät 26 2.3.4 Con ngöôøi 27 2.3.4.1 Ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù 27 2.3.4.2 Lao ñoäng 27 2.4 Noäi dung hoaït ñoäng cuûa caùc HTX NN 28 2.4.1 Dòch vuï thuûy noâng 28 2.4.2 Dòch vuï baûo veä thöïc vaät 29 2.4.3 Dòch vuï chaên nuoâi, thuù y 29 2.4.4 Dòch vuï gioáng 29 2.4.5 Dòch vuï khuyeán noâng 30 2.4.6 Dòch vuï cung öùng vaät tö 30 2.4.7 Dòch vuï laøm ñaát 30 2.4.8 Dòch vuï tín duïng 31 2.4.9 Dòch vuï ñieän 31 2.4.10 Dòch vuï cheá bieán vaø tieâu thuï saûn phaåm 32 2.4.11 Kinh doanh caùc ngaønh ngheà khaùc 32 2.5 Hieäu quaû hoaït ñoäng 33 2.5.1 Caùc maët ñaït ñöôïc 33 3 2.5.2 Caùc toàn taïi yeáu keùm 35 2.5.3 Nguyeân nhaân 37 2.5.3.1 Nguyeân nhaân khaùch quan 37 2.5.3.2 Nguyeân nhaân chuû quan 37 Chöông 3: Nhöõng giaûi phaùp phaùt trieån HTX NN trong thôøi gian tôùi 39 3.1 Quan ñieåm ñònh höôùng phaùt trieån HTX NN 39 3.2 Muïc tieâu phaùt trieån HTX NN 41 3.3 Caùc giaûi phaùp phaùt trieån HTX NN 42 Giaûi phaùp 1: Naâng cao nhaän thöùc veà HTX NN kieåu môùi, giaûi quyeát caùc toàn ñoïng töø caùc HTX cuõ Giaûi phaùp 2: Xaây döïng vaø phaùt trieån moâ hình HTX trong thôøi gian tôùi 42 Giaûi phaùp 3: Ñaåy maïnh quaù trình chuyeån ñoåi cô caáu saûn xuaát, hình thaønh caùc vuøng saûn xuaát haøng hoùa taäp trung gaéùn vôùi coâng nghieäp cheá bieán theo yeâu caàu cuûa thò tröôøng, thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá hôïp taùc Giaûi phaùp 4: Phaùt trieån heä thoáng cô sôû haï taàng 45 Giaûi phaùp 5: Taêng cöôøng caùc hình thöùc lieân doanh lieân keát 48 Giaûi phaùp 6: Löïa choïn noäi dung hoaït ñoäng thích hôïp, ngoaøi caùc dòch vuï phuïc vuï kinh teá hoä chuù troïng phaùt trieån caùc ngaønh ngheà phi noâng nghieäp Giaûi phaùp 7: Taêng cöôøng chuyeån giao kyõ thuaät, coâng ngheä 49 3.4 Kieán nghò 52 43 47 50 3.4.1 Chính saùch ñaát ñai 52 3.4.2 Chính saùch taøi chính tín duïng 52 3.4.3 Chính saùch ñaøo taïo, boài döôõng nhaân löïc quaûn lyù kinh teá HTX NN 53 3.4.4 Khung phaùp lyù, quaûn lyù nhaø nöôùc 53 Keát luaän 56 4 MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi: Ñeå thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi cuûa Ñaûng, phaùt trieån neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn, vaän ñoäng theo cô cheá thò tröôøng, coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa (XHCN), söï phaùt trieån kinh teá hôïp taùc vaø ñoåi môùi hôïp taùc xaõ (HTX) ñaõ trôû thaønh ñoøi hoûi böùc xuùc vaø laø quaù trình phaùt trieån taát yeáu khaùch quan. Trong nhöõng naêm qua, coâng cuoäc ñoåi môùi ñaõ thöïc söï taùc ñoäng maïnh meõ vaø saâu saéc ñeán kinh teá hôïp taùc vaø phong traøo hôïp taùc hoùa. Caùc HTX kieåu cuõ ñaõ boäc loä tính khoâng phuø hôïp vôùi yeâu caàu ñoåi môùi, moät boä phaän khoâng nhoû caùc HTX ñaõ tan raõ hoaëc toàn taïi treân danh nghóa vaø trôû thaønh löïc caûn ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa HTX, moät soá HTX coøn gaëp nhieàu khoù khaên luùng tuùng trong vieäc chuyeån ñoåi sang HTX kieåu môùi. Trong khi ñoù, moät soá toå chöùc kinh teá hôïp taùc cuûa noâng daân ñaõ hình thaønh vaø ñang phaùt trieån toát, laïi muoán phaùt trieån thaønh Hôïp taùc xaõ noâng nghieäp (HTX NN) kieåu môùi. Thaùng 3/1996 Quoác hoäi ñaõ thoâng qua Luaät HTX ñeå taïo khuoân khoå phaùp lyù cho caùc HTX ñoåi môùi hoaït ñoäng. Sau khi Luaät HTX coù hieäu löïc (1/1997) phong traøo HTX NN caû nöôùc cuõng nhö ôû caùc tænh phía nam ñaõ coù nhöõng chuyeån bieán tích cöïc, goùp phaàn ñaåy maïnh kinh teá noâng nghieäp vaø oån ñònh tình hình chính trò-xaõ hoäi noâng thoân. Tuy nhieân vaãn coøn nhieàu HTX NN chuyeån ñoåi hình thöùc, hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa HTX sau chuyeån ñoåi chöa cao, coøn moät soá HTX NN chöa chuyeån ñoåi ñöôïc vaø nhieàu thoân xaõ sau nhieàu naêm giaûi theå HTX NN cuõ ñang luùng tuùng, chöa bieát toå chöùc laïi HTX NN theo Luaät. ÔÛ caùc tænh phía nam caùc HTX NN kieåu môùi (chuyeån ñoåi hay thaønh laäp môùi) ñang töøng böôùc thöïc hieän moät soá dòch vuï giuùp cho kinh teá hoä trôû thaønh ñôn vò saûn xuaát haøng hoùa töï chuû coù khaû naêng caïnh tranh ñaït hieäu quaû cao trong neàn kinh teá thò tröôøng. Ñeå loaïi hình HTX NN trôû thaønh moät löïc löôïng kinh teá neàn taûng giuùp cho noâng nghieäp vaø noâng thoân phaùt trieån beàn vöõng, oån ñònh vaø ñaït hieäu quaû cao theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa caàn phaûi ñeà ra caùc giaûi phaùp phaùt trieån HTX NN trong thôøi gian tôùi. Tröôùc yeâu caàu thöïc tieãn treân, ñeà taøi nghieân cöùu: “Moät soá giaûi phaùp phaùt trieån loaïi hình HTX NN ôû caùc tænh phía nam“ ñaõ ñöôïc löïa choïn. 2. Muïc tieâu cuûa luaän aùn: • Nhaän thöùc ñuùng ñaén veà HTX NN kieåu môùi, quan ñieåm cuûa Nhaø nöôùc ta trong vieäc phaùt trieån loaïi hình naøy. 5 • Nghieân cöùu kinh nghieäm moät soá nöôùc treân theá giôùi trong vieäc phaùt trieån HTX NN nhaèm ruùt ra kinh nghieäm trong vieäc phaùt trieån HTX NN trong ñieàu kieän kinh teá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo ñònh höôùng XHCN. Ñaùnh giaù thöïc traïng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa moät soá HTX NN, caùc keát quaû ñaït ñöôïc, caùc toàn taïi yeáu keùm vaø tìm hieåu caùc nguyeân nhaân. Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp phaùt trieån HTX NN trong thôøi gian tôùi. 3. Phaïm vi nghieân cöùu: • • Ñeà taøi taäp trung nghieân cöùu tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc HTX NN thuoäc caùc tænh phía nam töø khi Luaät HTX coù hieäu löïc (1997) ñeán nay, töø ñoù tìm ra caùc giaûi phaùp phaùt trieån loaïi hình HTX NN trong thôøi gian tôùi. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Phöông phaùp nghieân cöùu chung cuûa luaän aùn laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø lòch söû. Luaän aùn vaän duïng caùc quan ñieåm, chuû tröông, ñöôøng loái chính saùch cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc veà phaùt trieån noâng nghieäp vaø noâng thoân noùi chung, cuõng nhö veà phaùt trieån loaïi hình HTX NN noùi rieâng trong quaù trình coâng nghieäp hoùa-hieän ñaïi hoùa (CNH-HÑH) ñaát nöôùc. Ngoaøi ra Luaän aùn coøn söû duïng caùc phöông phaùp thoáng keâ, phaân tích vaø toång hôïp… 5. Keát caáu cuûa Luaän aùn: Ngoaøi môû ñaàu vaø keát luaän, noäi dung cuûa Luaän aùn goàm coù 3 chöông nhö sau: Chöông 1: Söï caàn thieát cuûa loaïi hình HTX NN. Chöông 2: Phaân tích thöïc traïng, ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng moät soá HTX NN chuyeån ñoåi, thaønh laäp môùi ôû caùc tænh phía nam. Chöông 3: Nhöõng giaûi phaùp phaùt trieån HTX NN trong thôøi gian tôùi. 6 CHÖÔNG 1 SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA LOAÏI HÌNH HTX NN 1.1 KHAÙI NIEÄM HTX NN KIEÅU MÔÙI: 1.1.1 Moät soá khaùi nieäm cô baûn: Theo töø ñieån tieáng Vieät naêm 1992 – Trung taâm töø ñieån ngoân ngöõ thì “hôïp taùc ñöôïc ñònh nghóa nhö sau: “hôïp taùc laø hoaït ñoäng coù muïc tieâu cuøng chung söùc giuùp ñôõ laãn nhau trong moät coâng vieäc, moät lónh vöïc naøo ñoù, nhaèm moät muïc ñích chung”. Töø ñieån kinh teá noâng nghieäp tieáng Nga 1981 thì khaùi nieäm hôïp taùc ñöôïc coi laø moät hình thöùc phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi, trong ñoù moät soá löôïng nhaát ñònh ngöôøi lao ñoäng cuøng tham gia vaøo moät quaù trình hay nhieàu quaù trình saûn xuaát khaùc nhau, nhöng coù moái quan heä nhaát ñònh vôùi nhau. Noùi caùch khaùc “hôïp taùc” laø söï phaûn aùnh keát quaû töông taùc tröïc tieáp cuûa nhieàu ngöôøi lao ñoäng khaùc nhau ñeå cuøng taïo ra saûn phaåm nhaát ñònh. Nhö vaäy chuùng ta coù theå hieåu: hôïp taùc laø moät quaù trình phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi theo moät phöông thöùc naøo ñoù, hay coù theå goïi “hôïp taùc” laø söï “phaân coâng” vaø “phoái hôïp” giöõa caùc caù theå khaùc nhau cuøng vì moät muïc tieâu chung naøo ñoù. Baûn chaát cuûa khaùi nieäm “hôïp taùc” theo töø ñieån tieáng Anh (Oxford Advanced Leaners Dictionary) laø söï phoái hôïp, laø söï hoaït ñoäng cuøng nhau, cuøng giuùp ñôõ laãn nhau, lôïi ích cuøng ñem chia cho nhau. Töø nhöõng ñònh nghóa treân ñaây chuùng ta coù theå ruùt ra nhöõng khaùi nieäm cô baûn veà “hôïp taùc” nhö sau: Hôïp taùc laø khaùi nieäm chæ haønh ñoäng, coù muïc tieâu nhaát ñònh trong ñoù coù söï tham gia cuûa hai hay nhieàu ngöôøi coù nhu caàu vaø lôïi ích chung vôùi nhau. Hôïp taùc laø söï hôïp söùc, hôïp löïc cuûa nhöõng con ngöôøi ñeå taïo ra söùc maïnh môùi, ñeå thöïc hieän nhöõng coâng vieäc maø töøng caù nhaân rieâng reõ khoù thöïc hieän, khoâng thöïc hieän ñöôïc hoaêïc thöïc hieän keùm hieäu quaû hôn so vôùi hôïp taùc. Kinh teá hôïp taùc (KTHT) chæ caùc loaïi hình toå chöùc kinh teá ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån treân cô sôû “hôïp taùc” giöõa caùc thaønh vieân tham gia. Chuùng ta coù theå hieåu kinh teá hôïp taùc laø kinh teá cuûa nhieàu ngöôøi saûn xuaát, dòch vuï töï nguyeän hôïp taùc vôùi nhau ñeå toå chöùc saûn xuaát vaø dòch vuï. Thöïc chaát coát loõi cuûa kinh teá hôïp taùc laø quan heä kinh teá giöõa caùc ñoái taùc, giöõa caùc chuû theå kinh teá töï nguyeän vôùi nhau döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau. Kinh teá hôïp taùc raát ña daïng veà hình thöùc, qui moâ vaø lónh vöïc hoaït ñoäng phuï thuoäc vaøo söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát, vaøo nhu caàu, lôïi ích cuûa caùc thaønh vieân tham gia. Caùc nhaø kinh ñieån cuûa chuû nghóa Maùc –Leâ nin ñaõ ñöa ra moät soá hình thöùc cuûa kinh teá hôïp taùc: Hình thöùc coâng xaõ (saûn xuaát vaø tieâu duøng) trong thôøi kyø coäng saûn thôøi chieán; hình thöùc hieäp hoäi nhöõng ngöôøi saûn xuaát lieân keát laïi vôùi nhau, hoã trôï vaø giuùp ñôõ laãn nhau trong saûn xuaát vaø ñôøi soáng; hình thöùc khoaùn thueâ, nhöõng ngöôøi lao ñoäng töï toå chöùc vaø nhaän thaàu, thueâ khoaùn nhöõng tö lieäu saûn xuaát thuoäc sôû höõu Nhaø nöôùc vaø nhaân daân treân cô sôû hôïp 7 ñoàng; hình thöùc lieân hieäp giöõa caùc trung noâng, noâng daân giaøu coù trong hieäp hoäi saûn xuaát kinh doanh vaø hình thöùc cuûa chuû nghóa tö baûn Nhaø nöôùc, hôïp taùc tö nhaân döôùi söï kieåm soaùt chaët cheõ cuûa nhaø nöôùc vaø lieân keát vôùi caùc thaønh phaàn khaùc. Caùc hình thöùc naøy coù theå ñan xen, lieân keát vôùi nhau. Ñoù laø nhöõng hình thöùc cô baûn nhaát cuûa kinh teá hôïp taùc. Tuøy theo ñieàu kieän töøng vuøng, töøng ngaønh kinh teá, töøng thôøi kyø coù trình ñoä kinh teá khaùc nhau maø hình thaønh vaø phaùt trieån caùc hình thöùc kinh teá hôïp taùc cuï theå khaùc nhau. Töø ñoù khoâng theå coù moät moâ hình kinh teá hôïp taùc thích hôïp cho caùc ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi khaùc nhau. Neáu döïa vaøo chöùc naêng hôïp taùc, coù theå coù caùc hình thöùc hôïp taùc sau nhö hình thöùc hôïp taùc saûn xuaát noâng nghieäp, laâm nghieäp, thuûy saûn; hình thöùc hôïp taùc dòch vuï cung öùng; hình thöùc hôïp taùc veà tín duïng, tieâu thuï saûn phaåm… Neáu döïa vaøo trình ñoä hôïp taùc, coù theå coù caùc hình thöùc hôïp taùc: hình thöùc hôïp taùc truyeàn thoáng giaûn ñôn nhö caùc toå lao ñoäng vaàn coâng, ñoåi coâng mang tính chaát taïm thôøi trong töøng thôøi kyø, muøa vuï… ôû trình ñoä cao hôn coù caùc toå saûn xuaát, toå dòch vuï töông ñoái oån ñònh, thöôøng xuyeân; hôïp taùc xaõ saûn xuaát, dòch vuï; hình thöùc hôïp taùc hoãn hôïp ña ñoái taùc, ña sôû höõu döôùi caùc hình thöùc lieân doanh, lieân hieäp saûn xuaát, hieäp hoäi saûn xuaát… mang tính chaát ña sôû höõu vaø hình thöùc hôïp taùc kinh teá thoâng qua caùc hôïp ñoàng kinh teá. “Hôïp taùc xaõ” laø moät hình thöùc toå chöùc kinh teá ñaëc thuø trong heä thoáng caùc loaïi hình toå chöùc kinh teá ña daïng, chuùng ta thaáy coù raát nhieàu ñònh nghóa veà HTX. Lieân minh HTX quoác teá (International Cooperative Aliance-ICA) ñaõ ñònh nghóa veà HTX nhö sau: “HTX laø moät toå chöùc töï trò cuûa nhöõng ngöôøi töï nguyeän lieân hieäp laïi ñeå ñaùp öùng nhu caàu vaø nguyeän voïng chung cuûa hoï veà kinh teá, xaõ hoäi vaø vaên hoùa thoâng qua 1 xí nghieäp cuøng sôû höõu vaø quaûn lyù daân chuû”. Ñònh nghóa naøy ñöôïc hoaøn thieän vaøo naêm 1995 thoâng qua tuyeân boá nhö sau: “HTX döïa treân yù nghóa töï cöùu giuùp mình, töï chòu traùch nhieäm, bình ñaúng, coâng baèng vaø ñoaøn keát, theo truyeàn thoáng cuûa nhöõng ngöôøi saùng laäp ra HTX, caùc xaõ vieân HTX tin töôûng vaøo yù nghóa ñaïo ñöùc veà tính trung thöïc, côûi môû, traùch nhieäm xaõ hoäi vaø quan taâm chaêm soùùc ngöôøi khaùc”. Toå chöùc lao ñoäng quoác teá (ILO) ñònh nghóa HTX laø söï lieân keát cuûa nhöõng ngöôøi ñang gaëp phaûi nhöõng khoù khaên kinh teá gioáng nhau, töï nguyeän lieân keát nhau laïi treân cô sôû bình ñaúng veà quyeàn lôïi vaø nghóa vuï, söû duïng taøi saûn maø hoï ñaõ chuyeån giao vaøo HTX phuø hôïp vôùi nhu caàu chung, giaûi quyeát nhöõng khoù khaên chuû yeáu baèng söï töï chuû, töï chòu traùch nhieäm vaø baèng caùch söû duïng caùc chöùc naêng kinh doanh trong toå chöùc hôïp taùc phuïc vuï cho lôïi ích vaät chaát vaø tinh thaàn chung. Ñònh nghóa HTX NN theo Nghò ñònh 43/CP cuûa Chính phuû veà Ñieàu leä maãu HTX NN: “HTX NN laø toå chöùc kinh teá töï chuû, do noâng daân vaø nhöõng ngöôøi lao ñoäng coù nhu 8 caàu, lôïi ích chung, töï nguyeän cuøng goùp voán, goùp söùc laäp ra theo qui ñònh cuûa Phaùp luaät ñeå phaùt huy söùc maïnh cuûa taäp theå vaø cuûa töøng xaõ vieân nhaèm giuùp nhau thöïc hieän coù hieäu quaû caùc dòch vuï hoã trôï cho kinh teá hoä gia ñình cuûa caùc xaõ vieân vaø kinh doanh trong lónh vöïc saûn xuaát, cheá bieán, tieâu thuï saûn phaåm noâng laâm nghieäp, nuoâi troàng thuûy saûn vaø caùc ngaønh ngheà khaùc ôû noâng thoân, phuïc vuï cho saûn xuaát noâng nghieäp.” 1.1.2 Baûn chaát kinh teá-xaõ hoäi cuûa loaïi hình HTX NN kieåu môùi 1.1.2.1 Chöùc naêng cuûa HTX NN kieåu môùi: HTX NN laø toå chöùc kinh teá (loaïi hình doanh nghieäp) neân HTX NN coù chöùc naêng saûn xuaát kinh doanh nhaèm ñem laïi hieäu quaû kinh teá cho HTX. HTX NN tuy laø toå chöùc kinh teá song mang chöùc naêng xaõ hoäi. Tính xaõ hoäi cuûa HTX NN ñöôïc bieåu hieän: Laøm dòch vuï cho xaõ vieân, HTX khoâng laáy lôïi nhuaän laøm muïc tieâu toái thöôïng, HTX NN coi söï phaùt trieån coù hieäu quaû cuûa kinh teá hoä gia ñình xaõ vieân laø muïc tieâu cao nhaát trong moïi hoaït ñoäng cuûa HTX. • Treân cô sôû kinh doanh coù hieäu quaû (coù lôøi) HTX NN goùp phaàn xaây döïng caùc coâng trình coâng coäng, phuùc lôïi cuûa coäng ñoàng daân cö. Tuy vaäy HTX NN khoâng tröïc tieáp thöïc hieän caùc chöùc naêng xaõ hoäi, khoâng duøng heát khaû naêng, nguoàn löïc cuûa mình ñeå laøm thay chöùc naêng xaõ hoäi cuûa caùc toå chöùc xaõ hoäi khaùc ôû noâng thoân. 1.1.2.2 Nhöõng nguyeân taéc cô baûn cuûa moâ hình HTX kieåu môùi: Luaät HTX laø keát quaû cuûa moät quaù trình tieáp tuïc ñoåi môùi tö duy, nhaän thöùc laïi veà moâ hình HTX ñích thöïc vôùi nhöõng nguyeân taéc cô baûn veà hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa noù, trong ñoù HTX kieåu môùi vôùi ñaëc tröng cô baûn nhö Ñieàu 1 Luaät HTX ñaõ ñònh nghóa: “Hôïp taùc xaõ laø toå chöùc kinh teá töï chuû do nhöõng ngöôøi lao ñoäng coù nhu caàu, lôïi ích chung, töï nguyeän cuøng goùp voán, goùp söùc laäp ra theo qui ñònh cuûa phaùp luaät ñeå phaùt huy söùc maïnh cuûa taäp theå vaø cuûa töøng xaõ vieân nhaèm giuùp nhau thöïc hieän coù hieäu quaû hôn caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï vaø caûi thieän ñôøi soáng, goùp phaàn phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc”. Naêm nguyeân taéc veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa HTX kieåu môùi laø: Nguyeân taéc thöù nhaát: Töï nguyeän gia nhaäp vaø ra HTX. Moãi coâng daân Vieät nam coù ñuû ñieàu kieän theo qui ñònh cuûa Luaät, taùn thaønh ñieàu leä cuûa HTX ñeàu coù theå trôû thaønh xaõ vieân cuûa HTX, xaõ vieân coù quyeàn ra HTX theo qui ñònh cuûa ñieàu leä. Nguyeân taéc thöù hai: Quaûn lyù daân chuû vaø bình ñaúng. Xaõ vieân coù quyeàn tham gia quaûn lyù HTX vaø coù quyeàn ngang nhau trong bieåu quyeát. Nguyeân taéc thöù ba: Töï chòu traùch nhieäm vaø cuøng coù lôïi. HTX töï chòu traùch nhieäm veà keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, töï quyeát ñònh veà phaân phoái vaø thu nhaäp, baûo ñaûm HTX vaø xaõ vieân cuøng coù lôïi. Nguyeân taéc thöù tö: Chia laõi baûo ñaûm keát hôïp lôïi ích cuûa xaõ vieân vaø söï phaùt trieån cuûa HTX. Sau khi laøm xong nghóa vuï noäp thueá, laõi ñöôïc trích moät phaàn vaøo caùc quó HTX, moät • 9 phaàn ñöôïc theo voán goùp vaø coâng söùc ñoùng goùp cuûa xaõ vieân, phaàn coøn laïi chia cho xaõ vieân theo möùc söû duïng dòch vuï cuûa HTX do Ñaïi hoäi xaõ vieân qui ñònh. Nguyeân taéc thöù naêm: Hôïp taùc vaø phaùt trieån coäng ñoàng. Xaõ vieân phaûi phaùt huy tinh thaàn taäp theå, naâng cao yù thöùc hôïp taùc trong HTX vaø trong coäng ñoàng xaõ hoäi. Hôïp taùc giöõa caùc HTX vôùi nhau ôû trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc theo qui ñònh cuûa Phaùp luaät. Vaän duïng ñaày ñuû 5 nguyeân taéc xaây döïng HTX cuûa Luaät HTX chính laø quaù trình taïo ra moâ hình HTX kieåu môùi, thieát thöïc. 1.1.2.3 Phaân bieät HTX NN kieåu môùi vaø HTX NN kieåu cuõ: Baûng 1: Ñaëc tröng cuûa HTX NN kieåu môùi vaø HTX NN kieåu cuõ HTX NN kieåu cuõ Döïa treân cô sôû taäp theå hoùa quyeàn sôû höõu ruoäng ñaát vaø caùc tö lieäu saûn xuaát khaùc (noùi chung laø voán kinh doanh) cuûa caùc noâng hoä, do ñoù xoùa boû tö caùch chuû theå kinh doanh cuûa moãi noâng hoä. Xaõ vieân trôû thaønh ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ cho HTX. Ra ñôøi ñeå phaùt trieån kinh teá taäp theå cuûa chính baûn thaân moãi HTX vaø thay theá caên baûn hoaït ñoäng kinh teá cuûa moãi noâng hoä, nhaèm naâng cao möùc soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa noâng daân xaõ vieân. Phaân phoái thu nhaäp vaø lôïi nhuaän laøm ra haøng naêm theo lao ñoäng. 1.2 HTX NN kieåu môùi Döïa treân cô sôû quyeàn töï chuû kinh doanh cuûa moãi noâng hoä. Caùc xaõ vieân goùp voán, goùp söùc vaø coù quyeàn bieåu quyeát ngang nhau ñeå cuøng höôûng thuï keát quaû hoaït ñoäng vaø chia seû ruûi ro cuûa HTX theo möùc goùp voán, goùp söùc cuûa moãi xaõ vieân nhaèm vöøa laøm taêng söùc maïnh cuûa moãi noâng hoä, vöøa taïo ra söùc maïnh môùi cho HTX. Ra ñôøi tröôùc tieân laø vì yeâu caàu vaø muïc tieâu phaùt trieån kinh teá cuûa moãi noâng hoä coù thaønh vieân ñaõ goùp voán coå phaàn, goùp söùc ñeå thaønh laäp HTX, do ñoù HTX NN kieåu môùi caàn phaûi thöïc hieän coù hieäu quaû dòch vuï ñaàu vaøo, ñaàu ra cho kinh teá hoä. Phaân phoái thu nhaäp vaø lôïi nhuaän laøm ra haøng naêm khoâng chæ theo lao ñoäng, maø coøn theo möùc ñoä söû duïng dòch vuï vaø voán coå phaàn cuûa moãi xaõ vieân. HTX NN KIEÅU MÔÙI LAØ NHU CAÀU TAÁT YEÁU KHAÙCH QUAN CUÛA SÖÏ PHAÙT TRIEÅN LÖÏC LÖÔÏNG SAÛN XUAÁT TRONG NOÂNG NGHIEÄP HIEÄN NAY. Trong thôøi kyø thöïc hieän cô cheá keá hoaïch hoùa, taäp trung bao caáp, chính saùch ñoái vôùi HTX NN laø: taäp theå hoùa trieät ñeå veà ruoäng ñaát vaø caùc tö lieäu saûn xuaát cô baûn khaùc, toå chöùc lao ñoäng taäp theå vaø thoáng nhaát phaân phoái thu nhaäp trong HTX. Moïi hoaït ñoäng trong HTX ñeàu phaûi tuaân theo keá hoaïch töø caáp treân ñöa xuoáng, HTX ñöôïc coi laø moät toå chöùc thuoäc heä thoáng boä maùy Nhaø nöôùc, kinh teá hoä gia ñình cuûa caùc thaønh vieân bò trieät tieâu daàn, xaõ vieân 10 trôû thaønh ngöôøi laøm thueâ cho HTX… Vì vaäây, söùc saùng taïo vaø naêng ñoäng bò mai moät, löïc löôïng saûn xuaát trong noâng nghieäp bò kieàm haõm vaø neàn noâng nghieäp cuûa nöôùc ta ñaõ trì treä keùo daøi daãn ñeán khuûng hoaûng kinh teá trong nöôùc. Töø naêm 1988 ñeán nay, chuùng ta ñaõ thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi nhaèm chuyeån neàn kinh teá töø keá hoaïch hoùa taäp trung bao caáp sang neàn kinh teá saûn xuaát haøng hoùa theo cô cheá thò tröôøng. Khi ñoù hoä noâng daân ñöôïc thöøa nhaän laø ñôn vò kinh teá töï chuû trong neàn kinh teá thò tröôøng nhieàu thaønh phaàn vaø thoaùt daàn khoûi söï kìm haõm cuûa cô cheá taäp trung quan lieâu cuûa caùc HTX NN kieåu cuõ. Ñaëc bieät laø sau khi Luaät ñaát ñai (1993) xaùc laäp 5 quyeàn söû duïng ñaát laâu daøi cuûa noâng hoä vì muïc ñích saûn xuaát noâng laâm nghieäp vaø nuoâi troàng thuûy saûn, caùc HTX vaø taäp ñoaøn saûn xuaát (TÑSX) kieåu cuõ döïa treân cô sôû taäp theå hoaù quyeàn sôû höõu vaø söû duïng ñoái vôùi ñaát ñai vaø moät soá tö lieäu saûn xuaát chuû yeáu khaùc daàn daàn bò phaân raõ vaø phaân hoùa. Keå töø ñoù tieàm naêng vaø ñoäng löïc cuûa kinh teá hoä ñöôïc khôi daäy vaø phaùt trieån. Khi kinh teá thò tröôøng hình thaønh vaø phaùt trieån, muïc tieâu cuûa ngöôøi noâng daân laø toái ña hoaù lôïi nhuaän. Ñeå saûn xuaát haøng hoùa vaø tieâu thuï ñöïôc haøng hoùa hoä noâng daân phaûi coù quan heä vôùi thò tröôøng, bò raøng buoäc vaøo thò tröôøng, möùc ñoä quan heä vaø raøng buoäc ngaøy caøng taêng leân theo qui moâ saûn xuaát haøng hoùa. Ñeå ñaùp öùng nhöõng thay ñoåi cuûa thò tröôøng hoä noâng daân phaûi thöôøng xuyeân caûi tieán kyõ thuaät canh taùc ñeå naâng cao chaát löôïng saûn phaåm (theo yeâu caàu cuûa thò tröôøng) ñoàng thôøi phaûi thaâm canh, ña daïng hoùa saûn xuaát cuûa mình ñeå traùnh nhöõng ruûi ro cuûa thò tröôøng ñöa laïi. Töøng hoä noâng daân rieâng leû keå caû caùc hoä trang traïi cuõng khoâng theå töï giaûi quyeát ñöôïc caùc vaán ñeà treân, do ñoù phaùt sinh nhu caàu phaûi hôïp taùc ñeå cuøng giaûi quyeát. Quaù trình phaùt trieån saûn xuaát haøng hoùa ñaõ naûy sinh nhu caàu khaùch quan hình thaønh caùc hình thöùc kinh teá giaûn ñôn maø hoï phaûi cuøng nhau löïa choïn vaø toå chöùc ra. Thöïc teá coù tính qui luaät cho thaáy nhöõng gì maø hoï khoâng töï giaûi quyeát ñöôïc khi böôùc vaøo saûn xuaát haøng hoùa thì phaûi nhôø vaøo hôïp taùc (lieân keát) nhôø vaøo söï trôï giuùp laãn nhau vaø nhöõng trôï giuùp cuûa Nhaø nöôùc. Nhìn laïi quaù trình phaùt trieån kinh teá hoä noâng daân xaõ vieân caùc HTX NN trong nhöõng naêm ñoåi môùi vöøa qua coù theå thaáy raèng: Khi kinh teá hoä ñöôïc giao quyeàn töï chuû, ñaõ giaûi phoùng söùc saûn xuaát tieàm taøng trong ñoâng ñaûo noâng daân, taïo ra ñoäng löïc môùi trong phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát, lôùn hôn nhieàu laàn so vôùi tröôùc kia, keát quaû saûn xuaát noâng nghieäp ñaõ tieán boä vöôït baäc so vôùi tröôùc kia. Kinh teá hoä noâng daân ñöôïc taùi taïo vaø phaùt trieån trong ñieàu kieän chuyeån ñoåi cô cheá quaûn lyù töø taäp trung, saûn xuaát töï caáp töï tuùc daàn sang saûn xuaát haøng hoùa vaø gaén vôùi thò tröôøng. Thöïc teá ñaõ buoäc kinh teá hoä phaûi ñoái maët vôùi thò tröôøng, vôùi söï bieán ñoäng thöôøng xuyeân cuûa caùc yeáu toá ñaàu vaøo cuõng nhö ñaàu ra cuûa quaù trình saûn xuaát. Quaù trình naøy ñaõ daãn ñeán söï phaân hoùa maïnh meõ kinh teá hoä theo chieàu höôùng: 11 • • • Hình thaønh nhoùm hoä coù dieän tích saûn xuaát noâng nghieäp döôùi 0,2 ha chieám 28% toång soá hoä. Nhoùm hoä naøy saûn xuaát töï caáp, töï tuùc, ñôøi soáng ngheøo, khoù khaên, chöa tieáp caän ñöôïc thò tröôøng. Nhoùm hoä coù dieän tích saûn xuaát töø 0,2 ha ñeán 1 ha, chieám 61% toång soá hoä. Nhoùm hoä naøy baét ñaàu ñi vaøo saûn xuaát haøng hoùa ñôøi soáng khaù hôn, baét ñaàu laøm quen vôùi thò tröôøng. Nhoùm hoä coù qui moâ ñaát saûn xuaát treân 1 ha chieám khoaûng 12% toång soá hoä, trong ñoù coù khoaûng 100.000 hoä (1%) coù qui moâ ñaát saûn xuaát töø 3 ha trôû leân. Nhöõng hoä naøy thöïc söï tieán haønh saûn xuaát haøng hoùa. Ñôøi soáng sung tuùc, giaøu coù so vôùi maët baèng ñôøi soáng ôû noâng thoân, tieáp caän nhanh vôùi bieán ñoäng cuûa thò tröôøng. Söï phaùt trieån treân ñaây cuûa kinh teá hoä ñaõ ñöa ñeán söï hôïp taùc töï nguyeän giöõa caùc hoä trong saûn xuaát döôùi nhieàu hình thöùc ña daïng, ñaùp öùng nhu caàu thieát thöïc cuûa töøng hoä, hình thaønh caùc toå chöùc HTX môùi nhö moät taát yeáu khaùch quan. Trong cô cheá thò tröôøng kinh teá noâng hoä saûn xuaát haøng hoùa buoäc phaûi chaáp nhaän ruûi ro tröôùc söùc eùp cuûa caïnh tranh vaø thieân nhieân baát thuaän. Nhöng töï thaân noù, kinh teá noâng hoä saûn xuaát haøng hoùa khoâng ñuû khaû naêng saün saøng chaáp nhaän ruûi ro theo quy luaät caïnh tranh cuûa thò tröôøng vaø tröôùc ñieàu kieän thieân nhieân baát thuaän. Vì vaäy caùc ñôn vò kinh teá noâng hoä töï chuû phaûi ñoaøn keát laïi trong moät toå chöùc hôïp taùc ñeå taïo ra söùc maïnh môùi theo caáp soá nhaân, chöù khoâng phaûi laø soá coäng söùc maïnh cuûa töøng noâng hoä rieâng leû. Do ñoù, caùc hình thöùc toå chöùc kinh teá hôïp taùc kieåu môùi ña daïng cuûa noâng daân ñaõ naûy sinh vaø phaùt trieån moät caùch taát yeáu vaø töï nguyeän ñeå thay theá hình thöùc toå chöùc kinh teá hôïp taùc kieåu cuõ vaø ñeå baûo veä lôïi ích chính ñaùng cuûa töøng noâng hoä thaønh vieân, taïo ñieàu kieän kinh teá thuaän lôïi cho kinh teá hoä phaùt trieån trong cô cheá thò tröôøng. Ñoù chính laø HTX vaø caùc toå chöùc kinh teá hôïp taùc giaûn ñôn, ña daïng, töï nguyeän cuûa noâng daân. Baûn chaát kinh teá-xaõ hoäi vaø nguyeân taéc toå chöùc quaûn lyù hoaït ñoäng cuûa toå hôïp taùc vaø HTX laø hoaøn toaøn gioáng nhau. Nhöng so vôùi HTX, toå hôïp taùc laø moät toå chöùc chöa hoaøn thieän, coù qui moâ vaø trình ñoä thaáp hôn, chæ thöïc hieän moät soá vuï vieäc nhaát ñònh, hoaït ñoäng chöa oån ñònh. Do ñoù, HTX coù tö caùch phaùp nhaân, coøn toå hôïp taùc thì chöa ñuû ñieàu kieän ñeå ñöôïc Nhaø nöôùc coâng nhaän tö caùch phaùp nhaân. Nhöng toå hôïp taùc laø tieàn thaân cuûa HTX sau naøy, khi toå hôïp taùc hoaït ñoäng thöôøng xuyeân, coù nhieäm vuï oån ñònh roõ raøng coù cô caáu toå chöùc chaët cheõ, sôû höõu vaø quaûn lyù söû duïng moät soá taøi saûn nhaát ñònh, ñoäc laäp vôùi caùc toå chöùc vaø caù nhaân khaùc, töï chòu traùch nhieäm baèng taøi saûn ñoù, nhaân danh mình tham gia caùc quan heä phaùp luaät moät caùch ñoäc laäp, thì seõ coù ñuû ñieàu kieän ñaêng kyù vôùi UÛy ban nhaân daân (UBND) quaän, huyeän ñeå thaønh laäp HTX coù tö caùch phaùp nhaân. HTX NN laø saûn phaåm cuûa kinh teá thò tröôøng vaø ngöôïc laïi HTX NN taùc ñoäng trôû laïi, laøm cho kinh teá noâng hoä phaùt trieån coù hieäu quaû vaø beàn vöõng trong neàn kinh teá thò tröôøng. HTX NN tröôùc tieân laø toå chöùc kinh teá cuûa nhöõng ngöôøi saûn xuaát haøng hoùa nhoû, keùm theá löïc 12 vaø sau nöõa cuûa caû nhöõng ngöôøi ngheøo ôû noâng thoân nhaèm ñaáu tranh vôùi söï caïnh tranh, thoân tính cuûa caùc doanh nghieäp lôùn, nhaát laø caùc coâng ty, taäp ñoaøn ña quoác gia, ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån trong cô cheá thò tröôøng. Ñoái vôùi caùc hoä saûn xuaát haøng hoùa nhoû, khaû naêng caïnh tranh trong neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn coøn yeáu thì hoï raát caàn hôïp taùc laïi ñeå boå trôï cho nhau vaø taïo ra söùc maïnh. Nguyeân taéc töï nguyeän, bình ñaúng cuûa HTX laø nguyeân taéc haáp daãn nhaát ñoái vôùi ñoái töôïng treân neân HTX laø moâ hình thích hôïp vôùi hoï. Trong hoaøn caûnh kinh teá hoä coøn yeáu thì kinh teá hôïp taùc noùi chung, HTX NN noùi rieâng laø hình thöùc taäïp hôïp ñoâng ñaûo noâng hoä, do vaäy HTX NN coù vai troø heát söùc quan troïng trong phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát trong noâng nghieäp hieän nay. 1.3 QUAN ÑIEÅM CUÛA ÑAÛNG VAØ NHAØ NÖÔÙC. 1.3.1 Nhöõng vaán ñeà thöïc tieãn ñaët ra ñoøi hoûi ñoåi môùi tö duy lyù luaän veà HTX Sau naêm 1975 chieán tranh keát thuùc, ñaát nöôùc hoaøn toaøn ñöôïc giaûi phoùng, chuùng ta aùp duïng maùy moùc moâ hình hôïp taùc xaõ cuûa mieàn Baéc vaøo mieàn Nam vaø hình dung chuû nghóa xaõ hoäi seõ ñöôïc hình thaønh treân cô sôû phaùt trieån nhanh choùng moâ hình aáy. Nhöng thöïc tieãn nhieàu naêm ñaõ chöùng minh söï khoâng thaønh coâng, nhaát laø ôû Ñoàng baèng Nam boä, nôi kinh teá haøng hoùa ñaõ coù böôùc phaùt trieån, ñoái vôùi caùc tænh mieàn Trung thì coù taùc duïng ôû möùc ñoä nhaát ñònh. Chæ thò 100 cuûa Ban bí thö ñöa ra caùc giaûi phaùp tình theá (1981) nhaèm khaéc phuïc söï trì treä cuûa hôïp taùc xaõ, cô cheá khoaùn thöïc söï ñem laïi lôïi ích thieát thöïc cho ngöôøi lao ñoäng ñaõ kích thích ngöôøi lao ñoäng haêng haùi lao ñoäng saûn xuaát. Song khoaùn 100 thöïc chaát môùi chæ taùc ñoäng chuû yeáu vaøo khaâu phaân phoái do ñoù chöa laøm thay ñoåi caên baûn moâ hình HTX NN cuõ. Vì vaäy ñoäng löïc do khoaùn 100 taïo ra ñaõ sôùm boäc loä haïn cheá vaø khoâng duy trì ñöôïc daãn ñeán tình hình trì treä trôû laïi vaøo nhöõng naêm 1986, 1987. Nghò quyeát 10 cuûa Boä chính trò (5/4/1988) ra ñôøi ñaõ giaûi quyeát moät caùch toaøøn dieän vaø caên baûn nhöõng maâu thuaãn, nhöõng vaán ñeà ñaët ra töø thöïc tieãn. Tính caùch maïng cuûa Nghò quyeát 10 laø thöøa nhaän söï toàn taïi kinh teá hoä xaõ vieân vaø chuyeån noâng nghieäp sang saûn xuaát haøng hoùa, ña daïng hoùa quan heä sôû höõu trong hôïp taùc xaõ, thöïc hieän phaân phoái theo lao ñoäng vaø voán goùp. Hôïp taùc xaõ chuyeån daàn sang laøm dòch vuï cho hoä xaõ vieân ñaõ laøm thay ñoåi caên baûn veà toå chöùc quaûn lyù hôïp taùc xaõ. Cuï theå laø: HTX NN thöïc hieän hoùa giaù nhöõng tö lieäu saûn xuaát maø hôïp taùc xaõ thaáy söû duïng chung khoâng hieäu quaû nhö coâng cuï, traâu boø, maùy moùc ñeå baùn laïi cho xaõ vieân, giao khoaùn ruoäng ñaát cho hoä söû duïng oån ñònh. Nhöõng noäi dung ñoåi môùi cô baûn ñoù ñaõ thöïc söï taùc ñoäng maïnh meõ ñeán noâng daân xaõ vieân, khuyeán khích noâng daân phaùt huy cao ñoä tinh thaàn töï chuû trong saûn xuaát taïo ra ñoäng löïc maïnh meõ thuùc ñaåy kinh teá noâng nghieäp, noâng thoân phaùt trieån ñaït thaønh tích to lôùn trong hôn 10 naêm qua, ñoàng thôøi cô cheá môùi cuõng taùc ñoäng maïnh meõ ñeán moâ hình toå chöùc quaûn lyù cuûa caùc HTX NN kieåu cuõ 13 laøm cho moät boä phaän HTX maïnh daïn ñoåi môùi ñeå thích öùng vôùi cô cheá môùi vaø tieáp tuïc toàn taïi phaùt trieån, coøn phaàn ñoâng caùc HTX NN rôi vaøo tình traïng luùng tuùng, baát caäp vôùi cô cheá môùi, ñaõ trôû thaønh hình thöùc, khoâng ñöôïc xaõ vieân uûng hoä, thaäm chí moät boä phaän lôùn bò tan raõ, nhaát laø caùc taäp ñoaøn saûn xuaát noâng nghieäp (93% tan raõ). Toång keát hôn 10 naêm thöïc hieän ñoåi môùi, Nhaø nöôùc ta ñaõ chuû tröông luaät phaùp hoùa nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc ñoái vôùi hôïp taùc xaõ nhaèm taïo khung phaùp lyù cho loaïi hình toå chöùc kinh teá hôïp taùc xaõ kieåu môùi hoaït ñoäng, do vaäy Luaät hôïp taùc xaõ ñaõ ra ñôøi ngaøy 20/3/1996. Luaät ñaõ xaùc ñònh roõ moâ hình hôïp taùc xaõ kieåu môùi vôùi caùc noäi dung hoaït ñoäng cuûa noù (Ñieàu 1 ñaõ neâu ôû phaàn 1.1.2.2). Caùc toå hôïp taùc coù hình thöùc toå chöùc, teân goïi khaùc nhau ñöôïc Nhaø nöôùc höôùng daãn giuùp ñôõ vaø coù chính saùch khuyeán khích phaùt trieån thaønh hôïp taùc xaõ khi coù ñuû ñieàu kieän (Ñieàu 2 Luaät HTX). Nhö vaäy bieán chuyeån cuûa thöïc tieãn ñaõ laøm cô sôû cho tö duy vaø nhaän thöùc cuûa chuùng ta thay ñoåi: luùc ñaàu chæ thöøa nhaän kinh teá hoä toàn taïi döôùi hình thöùc kinh teá phuï gia ñình, roài kinh teá gia ñình, hoä nhaän khoaùn vaø hoä töï chuû. Hoä töï chuû ra ñôøi laø nhaân toá quan troïng taïo ra söï phaùt trieån saûn xuaát trong nhöõng naêm qua vaø ñoàng thôøi noù ñoøi hoûi phaûi thay theá moâ hình HTX kieåu cuõ baèng moâ hình HTX kieåu môùi phuø hôïp vôùi quy luaät khaùch quan. 1.3.2 Quaù trình ñoåi môùi tö duy vaø nhaän thöùc (töø Ñaïi hoäi Ñaûng VI ñeán nay). Veà maët tö duy Ñaûng ñaõ coù nhöõng ñoåi môùi lieân tuïc töø nhaän thöùc kinh teá taäp theå, ñeán kinh teá hôïp taùc maø noøng coát laø HTX cuï theå nhö sau: Ñöôøng loái ñoåi môùi do Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöùù VI ñaõ khaúng ñònh phaùt trieån neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn trong caùc ngaønh vaø lónh vöïc cuûa neàn kinh teá quoác daân. Kinh teá HTX, ñöôïc khaúng ñònh cuøng vôùi kinh teá Nhaø nöôùc trôû thaønh neàn taûng cuûa neàn kinh teá, ñoàng thôøi thöøa nhaän söï toàn taïi cuûa kinh teá HTX phaûi ñi ñoâi vôùi söï phaùt trieån ña daïng caùc hình thöùc KTHT töø thaáp ñeán cao, HTX laø boä phaän noøng coát cuûa KTHT. Trong lónh vöïc noâng nghieäp KTHT vôùi boä phaän noøng coát laø caùc HTX NN ñöôïc nhaän thöùc laïi vaø ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù kinh teá noâng nghieäp treân cô sôû Nghò quyeát 10 cuûa Boä chính trò ngaøy 5/4/1988: “HTX, TÑSX laø toå chöùc kinh teá töï nguyeän cuûa noâng daân laäp ra döôùi döï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, söï höôùng daãn, giuùp ñôõ cuûa Nhaø nöôùc, hoaït ñoäng theo nguyeân taéc töï quaûn lyù, töï chòu traùch nhieäm veà hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh, coù tö caùch phaùp nhaân, bình ñaúng tröôùc Phaùp luaät vôùi caùc ñôn vò kinh teá khaùc, coù traùch nhieäm phaùt huy tính öu vieät cuûa quan heä saûn xuaát XHCH”. Treân tinh thaàn ñoù Ñaûng chuû tröông phaûi toå chöùc laïi saûn xuaát trong caùc HTX NN thaønh ñôn vò kinh teá töï chuû, töï quaûn, ñieàu chænh moät böôùc quan heä sôû höõu, quan heä quaûn lyù giöõa HTX vôùi caùc hoä xaõ vieân, ñoåi môùi quan heä phaân phoái, xoùa boû 14 cheá ñoä phaân phoái theo coâng ñieåm, xaùc ñònh hoä xaõ vieân laø ñôn vò kinh teá töï chuû, ñöôïc khuyeán khích laøm giaøu. Kinh teá HTX coù nhieàu hình thöùc toå chöùc töø thaáp leân cao, moïi toå chöùc saûn xuaát kinh doanh do ngöôøi lao ñoäng töï nguyeän goùp voán, goùp söùc, ñöôïc quaûn lyù theo nguyeân taéc daân chuû ñeàu laø HTX. Nghò quyeát Hoäi nghò Trung öông laàn thöù V khoùa VII (6/1993) veà tieáp tuïc ñoåi môùi vaø phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi noâng thoân ñaõ laøm roõ theâm kinh teá HTX ñöôïc ñoåi môùi treân cô sôû phaùt huy vai troø töï chuû cuûa kinh teá hoä xaõ vieân. Kinh teá hoä xaõ vieân vôùi tö caùch laø ñôn vò kinh teá töï chuû, ñöôïc khuyeán khích phaùt trieån vaø phaùt huy cao ñoä tính töï chuû, saùng taïo trong kinh teá HTX. Nghò quyeát ghi: “Tieáp tuïc ñoåi môùi caùc HTX theo höôùng phaùt huy hôn nöõa tieàm naêng to lôùn vaø vò trí quan troïng laâu daøi cuûa kinh teá hoä xaõ vieân, ñoàng thôøi laøm toát coâng taùc qui hoaïch, höôùng daãn saûn xuaát, phaùt trieån kinh doanh coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp, dòch vuï maø töøng hoä xaõ vieân khoâng laøm ñöôïc hoaëc laøm khoâng hieäu quaû, cuøng vôùi chính quyeàn ñòa phöông chaêm lo söï nghieäp phuùc lôïi xaõ hoäi. Thöïc hieän ñuùng nguyeân taéc “töï nguyeän, daân chuû, cuøng coù lôïi” trong toå chöùc, quaûn lyù vaø phaùt trieån kinh teá HTX. Nghieân cöùu, ñuùc keát kinh nghieäm veà caùc loaïi kinh teá hôïp taùc môùi xuaát hieän ñeå höôùng daãn, giuùp ñôõ hoaït ñoäng coù hieäu quaû, thöïc söï vì lôïi ích cuûa noâng daân, phaùt trieån ñuùng höôùng”. Cuøng vôùi Nghò quyeát Trung öông V, Luaät ñaát ñai môùi ra ñôøi, trong ñoù khaúng ñònh vieäc Nhaø nöôùc giao ruoäng ñaát cho hoä noâng daân söû duïng oån ñònh laâu daøi khoâng chæ taïo theâm ñoäng löïc cho kinh teá hoä noâng daân maø coøn laøm roõ hôn ñònh höôùng ñoåi môùi HTX NN vaø phaùt trieån caùc hình thöùc KTHT môùi ôû noâng thoân phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn suaát. Ñaïi hoäi giöõa nhieäm kyø khoùa VII cuûa Ñaûng ñaõ xaùc ñònh: kinh teá hôïp taùc vôùi nhieàu hình thöùc phong phuù vaø ña daïng töø thaáp ñeán cao, phuø hôïp vôùi nguyeân taéc töï nguyeän, cuøng coù lôïi, quaûn lyù daân chuû, keát hôïp ñöôïc söùc maïnh cuûa taäp theå vaø söùc maïnh cuûa hoä xaõ vieân, laøm cho kinh teá hôïp taùc trôû thaønh moät thaønh phaàn kinh teá vöõng maïnh, cuøng vôùi kinh teá quoác doanh trôûû thaønh xöông soáng cuûa neàn kinh teá quoác daân. Nhö vaäy coù theå thaáy raèng ñeán Hoäi nghò Ñaûng toaøn quoác giöõa nhieäm kyø (khoùa VII) khaùi nieäm kinh teá taäp theå ñaõ ñöôïc thay theá baèng khaùi nieäm KTHT, vöøa ñoåi môùi veà noäi dung vöøa môû roäng veà phaïm vi, trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát vaø phuø hôïp vôùi thöïc tieãn. Hoäi nghò Trung öông laàn thöù VII khoùa VII ñaõ ghi raèng: “KTHT coù nhu caàu vaø trieån voïng phaùt trieån roäng lôùn ñoái vôùi ngöôøi saûn xuaát nhoû, caù theå do taùc ñoäng khaùch quan cuûa quaù trình xaõ hoäi hoùa saûn xuaát. Hình thöùc hôïp taùc raát ña daïng. Theo caû chieàu doïc laãn chieàu ngang, keát hôïp ñan xen nhieàu loaïi hình sôû höõu, aùp duïng nhöõng bieän phaùp toå chöùc quaûn lyù, nhöõng phöông thöùc phaân phoái khaùc nhau nhöng ñeàu coù muïc ñích ñaùp öùng yeâu caàu 15 phaùt trieån saûn xuaát, kinh doanh coù hieäu quaû, treân nguyeân taéc töï nguyeän, bình ñaúng, cuøng coù lôïi”. Coù theå noùi raèng quaù trình ñoåi môùi veà tö duy vaø nhaän thöùc ñoái vôùi kinh teá taäp theå, kinh teá HTX vaø KTHT vôùi noøng coát laø caùc HTX ñeàu baét nguoàn töø toång keát thöïc tieãn, toân troïng qui luaät phaùt trieån khaùch quan cuûa söï vaät vì lôïi ích thieát thöïc cuûa ñoâng ñaûo nhaân daân lao ñoäng neân ñaõ ñeà ra ñònh höôùng ñuùng ñeå ñoåi môùi kinh teá naøy phaùt trieån theo höôùng taát yeáu cuûa noù. Vieäc ban haønh Luaät HTX laø söï keát tinh cuûa nhöõng thaønh quaû ñoåi môùi trong hôn 10 naêm qua, nhöõng chuû tröông ñöôøng loái ñuùng ñaén cuûa Ñaûng ñöôïc thöïc tieãn chaáp nhaän ñaõ ñöôïc luaät phaùp hoùa vaø nhöõng kinh nghieäm quyù baùu cuûa phong traøo HTX theá giôùi ñöôïc choïn löïa ñeå aùp duïng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuï theå veà kinh teá xaõ hoäi cuûa Vieät nam. 1.4 KINH NGHIEÄM PHAÙT TRIEÅN HTX NN MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI. 1.4.1 Nhaät baûn: Thöïc hieän Luaät HTX ban haønh naêm 1947 vaø caùc chính saùch cô baûn veà HTX ñöôïc chính phuû Nhaät baûn ban haønh naêm 1967, maïng löôùi HTX NN ñöôïc taäp hôïp thaønh heä thoáng HTX NN quoác gia vôùi hai loaïi hình: HTX toång hôïp vaø HTX chuyeân ngaønh, trong ñoù phoå bieán laø HTX toång hôïp thu huùt gaàn 100% soá noâng traïi tham gia vaø caùc xaõ vieân cuûa HTX chuyeân ngaønh ñoàng thôøi cuõng tham gia caùc HTX ña ngaønh. HTX NN toång hôïp: coù chöùc naêng hoaït ñoäng dòch vuï phuïc vuï ñaàu vaøo ñaàu ra cho hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp, dòch vuï sinh hoaït, ñôøi soáng cho noâng daân xaõ vieân. Caùc hoaït ñoäng bao goàm: Cung öùng cho noâng daân xaõ vieân tö lieäu saûn xuaát, haøng tieâu duøng, coù chöùc naêng hoaït ñoäng tín duïng: nhaän tieàn göûi cuûa xaõ vieân, cho caùc xaõ vieân vay voán vôùi laõi suaát thaáp ñeå phaùt trieån saûn xuaát noâng nghieäp. Chính phuû coi hoaït ñoäng tín duïng cuûa HTX nhö laø ñaïi lyù tín duïng cuûa Chính phuû, Chính phuû seõ buø loã cho caùc HTX veà cheânh leäch laõi suaát tieàn göûi vaø tieàn cho vay. Dòch vuï ñaàu ra: HTX mua caùc loaïi noâng saûn do noâng daân xaõ vieân saûn xuaát ra, ñöa vaøo cheá bieán vaø ñöa ñi tieâu thuï ôû thò tröôøng trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc. Hoaït ñoäng dòch vuï höôùng daãn giaùo duïc noâng daân, laøm tö vaán veà quaûn lyù saûn xuaát vaø toå chöùc ñôøi soáng. HTX NN chuyeân ngaønh: trong noâng nghieäp coù moät soá lónh vöïc coù nhöõng ñaëc thuø rieâng ñoøi hoûi phaûi toå chöùc caùc HTX NN chuyeân ngaønh ñoái vôùi moät soá saûn phaåm ôû nhöõng khu vöïc chuyeân moân hoùa saûn xuaát nhö chaên nuoâi, laøm vöôøn, nuoâi ong… phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm saûn xuaát, yeâu caàu cuûa hoä xaõ vieân. Chöùc naêng HTX chuyeân ngaønh cuõng nhaèm laøm caùc dòch vuï cung öùng vaät tö , thieát bò chuyeân duøng cho xaõ vieân theo ngaønh nhö: thöùc aên gia suùc, dòch vuï thuù y, vaät tö… vaø ñaëc bieät ñaûm nhaän khaâu thu mua vaø tieâu thuï caùc saûn phaåm 16 chuyeân ngaønh cuûa caùc hoä noâng daân xaõ vieân nhö: söõa, tröùng… laø nhöõng loaïi noâng saûn maø caùc HTX NN toång hôïp ít hoaëc khoâng kinh doanh. HTX NN toång hôïp vaø chuyeân ngaønh ôû Nhaät baûn ñöôïc toå chöùc theo ba caáp: HTX caáp cô sôû (xaõ, thò traán), Lieân hieäp HTX caáp quaän, tænh thaønh phoá, Lieân hieäp hoaëc Lieân ñoaøn HTX NN Trung öông. 1.4.2 Indonesia: Hieán phaùp nöôùc coäng hoøa Indonesia qui ñònh raèng: “Neàn kinh teá quoác daân phaûi ñöôïc toå chöùc treân nguyeân taéc töông trôï hôïp taùc”. Ñaây laø neàn taûng phaùp lyù cao nhaát cuûa toå chöùc HTX noùi chung vaø HTX NN noùi rieâng. Chính phuû raát chuù troïng giuùp ñôõ phaùt trieån caùc HTX NN, theå hieän qua caùc thoâng tö cuûa Phuû toång thoáng veà nhöõng chính saùch öu ñaõi ñoái vôùi HTX NN, coi HTX NN laø moät thaønh phaàn kinh teá khoâng theå taùch rôøi cuûa chöông trình phaùt trieån kinh teá toaøn quoác. Tuy nhieân cuõng caàn thaáy raèng thôøi gian ñaàu HTX ôû Indonesia do chính quyeàn chæ ñaïo quaù cöùng nhaéc laøm cho HTX sinh tieâu cöïc vaø hoaït ñoäng keùm hieäu quaû (ví duï: taäp trung saûn xuaát luùa gaïo baùn cho Nhaø nöôùc theo giaù coá ñònh). Sau khi ñöôïc ñoåi môùi (töø nhöõng naêm 80), HTX NN thöïc hieän caùc chöùc naêng: cung öùng vaät tö kyõ thuaät, baûo hieåm caây troàng, cheá bieán vaø buoân baùn noâng saûn, hoaït ñoäng tín duïng, töø ñoù keát hôïp vôùi nhöõng öu ñaõi veà chính saùch, HTX NN ôû Indonesia ñaõ coù böôùc phaùt trieån nhanh vaø hieäu quaû. 1.4.3 Trung quoác: Caùch maïng Trung quoác thaønh coâng naêm 1949, lieàn sau ñoù thöïc hieän caûi caùch ruoäng ñaát, noâng daân ñöôïc chia ruoäng ñaát, trong noâng thoân phaùt trieån kinh teá hôïp taùc giaûn ñôn: ñoåi coâng töông trôï, HTX baäc thaáp veà saûn xuaát, tieâu thuï vaø tín duïng. Sau ñoù do tö töôûng taû khuynh, phong traøo hôïp taùc hoùa chuyeån ra raát nhanh, töø 1955-1959 ñaõ coù 87% soá hoä noâng daân vaøo HTX, khi ñaõ thaønh cao traøo, phoå bieán laø HTX baäc cao (coâng xaõ nhaân daân) thì luùc ñoù kinh teá taäp theå laø bao truøm. Veà maët saûn xuaát, coâng xaõ toå chöùc nhö heä thoáng quaân söï: ñoäi, ñaïi ñoäi, trung ñoaøn, coâng xaõ. Moâ hình naøy thöïc hieän taäp theå hoùa cao ñoä, xoùa boû quan heä haøng hoùa-tieàn teä. Haäu quaû laø kinh teá khuûng hoaûng traàm troïng, noâng nghieäp laâm vaøo tình traïng nguy khoán. Ñeán naêm 1978 Trung quoác thöïc hieän caûi caùch noâng nghieäp, noâng thoân maø troïng taâm laø ñoåi môùi caùc hình thöùc toå chöùc kinh teá, baét ñaàu töø hình thöùc “hôïp ñoàng traùch nhieäm” coù thöôûng phaït, tieáp theo naûy sinh caùc hình thöùc khoaùn khaùc nhau, trong ñoù coù khoaùn hoä vaø ñeán naêm 1981 Trung quoác giaûi theå caùc coâng xaõ, giao khoaùn daøi haïn cho 150 trieäu hoä noâng daân, toå chöùc saûn xuaát theo hoä gia ñình vaø hình thaønh caùc hình thöùc lieân keát töï nguyeän môùi, caùc hình thöùc HTX dòch vuï phuïc vuï hoä noâng daân. Hieän nay trong noâng thoân Trung quoác ñaõ 17 phaùt trieån caùc hoä chuyeân thuoäc caùc laõnh vöïc khaùc nhau, ra ñôøi caùc trang traïi vaø ñang hình thaønh caùc HTX töï nguyeän ñuùng vôùi baûn chaát vaø noäi dung kinh teá cuûa noù. 1.4.4 Thaùi lan Hình thöùc HTX khaù phaùt trieån ôû Thaùi lan, ngay töø naêm 1916 HTX ñaàu tieân ñöôïc thaønh laäp vôùi 16 thaønh vieân taïi moät vuøng laø ñeå giuùp ñôõ caùc noâng daân trang traûi ñöôïc moùn nôï ñoái vôùi boïn cho vay naëng laõi vaø baûo veä quyeàn canh taùc cuûa noâng daân treân maûnh ñaát maø chuû ñaát cho thueâ. Hoaït ñoäng cuûa HTX naøy coù hieäu quaû lôùn vaø vì theá vôùi söï giuùp ñôõ cuûa Nhaø nöôùc, trong voøng 2 naêm sau ñoù ñaõ coù treân 60 HTX NN ñöôïc thaønh laäp ôû haàu heát caùc tænh trong nöôùc. Cuøng vôùi söï bieán ñoäng kinh teá, nhu caàu chính cuûa cuoäc soáng, caùc loaïi hình HTX cuõng xuaát hieän vaø hoaït ñoäng trong khaép caû nöôùc. Cho ñeán nay, ñaõ maáy thaäp kyû troâi qua, caùc loïai hình HTX vaãn toàn taïi, phaùt trieån vaø ngaøy caøng vöõng maïnh. Trong caùc loaïi hình HTX naøy thì HTX NN laø loaïi hình quan troïng nhaát, giöõ vai troø chuû ñaïo trong heâï thoáng phong traøo HTX ôû Thaùi lan. Caùc HTX NN ôû Thaùi lan ñöôïc hình thaønh laø do nhöõng noâng daân caù theå töï nguyeän lieân keát laïi vôùi nhau. Moät soá hoaït ñoäng chính cuûa HTX NN laø: Cho xaõ vieân vay voán, nhaän tieàn göûi tieát kieäm cuûa xaõ vieân, thu mua noâng saûn cuûa xaõ vieân ñeå kinh doanh, cung öùng vaät tö, maùy moùc noâng nghieäp, haït gioáng cho xaõ vieân, cung öùng caùc loaïi dòch vuï noâng nghieäp cho xaõ vieân. Heäï thoáng HTX NN ôû Thaùi lan theo ba caáp goàm: HTX caáp cô sôû (huyeän), Lieân hieäp caùc HTX tænh vaø Lieân ñoaøn HTX quoác gia. 1.4.5 Lieân xoâ (cuõ): ÔÛ nöôùc Nga tröôùc kia, caùc hình thöùc HTX trong NN phaùt trieån chuû yeáu vaøo nhöõng naêm cuoái cuûa theá kyû XIX, caùc HTX ñeàu do noâng daân töï nguyeän laäp neân vaø ñöôïc hình thaønh chuû yeáu trong caùc lónh vöïc dòch vuï cho saûn xuaát, tín duïng vaø tieâu thuï saûn phaåm. Sau Caùch maïng thaùng 10, Nhaø nöôùc thöïc hieän chính saùch ngöôøi caøy coù ruoäng, neàn noâng nghieäp nöôùc Nga vaøo thôøi ñieåm ñoù cô baûn laø saûn xuaát caù theå. Chæ ít naêm sau döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Chính quyeàn Xoâ vieát, maïng löôùi HTX ñöôïc toå chöùc roäng raõi vôùi nhaän thöùc raèng: hôïp taùc hoaù-taäp theå hoùa caøng nhanh thì caøng sôùm coù CNXH, hôn theá nöõa coøn muoán deïp boû nhanh saûn xuaát tieåu noâng, thaønh laäp caùc doanh nghieäp noâng nghieäp nhaø nöôùc. Töø tö töôûng taû khuynh naøy daãn ñeán aùp duïng phöông phaùp cöôõng cheá ñeå toå chöùc HTX, saûn xuaát noâng nghieäp giaûm suùt. Khi coù chính saùch kinh teá môùi (NEP) vaø nhöõng tö töôûng veà hôïp taùc hoùa cuûa Leâ-nin, nöôùc Nga ñaõ nhanh choùng thoaùt ra khoûi khuûng hoaûng trong thôøi kyø 1921-1928 vaø hôïp taùc hoùa ñaõ phaùt trieån maïnh vôùi nhieàu hình thöùc phong phuù. Sau khi Leâ-nin maát, daàn daàn tö töôûng hôïp taùc hoùa cuûa Leâ-nin bò laõng queân, ñeán naêm 1929 laïi coù chuû tröông phaùt trieån HTX vôùi khaåu hieäu “xem ai nhanh hôn”, “ai khoâng vaøo noâng trang taäp theå laø keû thuø cuûa Chính quyeàn Xoâ vieát”. Haøng trieäu noâng daân ñaõ bò cöôõng böùc vaøo noâng trang taäp 18 theå vaø moâ hình naøy ñaõ toàn taïi treân nöûa theá kyû. Töø nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû naøy Lieân xoâ ñaõ tieán haønh caûi toå, trong noâng nghieäp ñöôïc aùp duïng caùc hình thöùc khoaùn vaø cho thueâ laâu daøi ñeán ngöôøi lao ñoäng, ngöôøi lao ñoäng coù quyeàn töï chuû saûn xuaát kinh doanh, nhieàu noâng trang lôùn nhöng laøm aên thua loã ñöôïc toå chöùc laïi thaønh caùc HTX saûn xuaát vaø dòch vuï qui moâ nhoû, hình thaønh caùc noâng traïi gia ñình vôùi caùc qui moâ vaø lónh vöïc hoaït ñoäng khaùc nhau. 1.4.6 Haø lan: HTX noâng nghieäp ôû ñaây ñaõ coù töø hôn 100 naêm vaø nay ñaõ trôû thaønh moät heä thoáng roäng raõi trong caû nöôùc. Treân cô sôû caùc noâng traïi, ôû nöôùc naøy hình thaønh phoå bieán laø caùc HTX chuyeân ngaønh theo töøng saûn phaåm noâng nghieäp vôùi muïc ñích hoaøn toaøn vì kinh teá. Phaàn ñoâng caùc hoä noâng daân tham gia vaøo 2, 3 hoaëc 4 HTX khaùc nhau. Caùc HTX ñaõ baûo ñaûm phaàn lôùn haøng hoùa noâng saûn cho thò tröôøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu. Heä thoáng HTX ôû ñaây coù muïc ñích ñaûm baûo caùc dòch vuï cho caùc noâng traïi, do ñoù bao goàm caùc loaïi nhö sau: HTX tín duïng ñaõ ñaûm baûo 90% hoaït ñoäng taøi chính cuûa caùc noâng traïi, HTX cung öùng cung caáp 50% phaân hoùa hoïc vaø 53% thöùc aên gia suùc, HTX cheá bieán noâng saûn nhö 22 HTX cheá bieán söõa cung caáp 62% löôïng söõa cho thò tröôøng, HTX tieâu thuï (rau quaû, hoa…). Ngaøy nay heä thoáng HTX ôû Haø lan vaãn phaùt trieån coù hieäu quaû vì lôïi ích cuûa caùc thaønh vieân. Caùc nöôùc ôû chaâu AÂu cuõng hình thaønh nhöõng heä thoáng HTX theo caùc nhu caàu töông töï. 1.4.7 Myõ: Laø moät trong nhöõng nöôùc tö baûn phaùt trieån giaøu kinh nghieäm veà HTX. Ngay töø nhöõng naêm hai möôi, theo qui ñònh cuûa caùc bang thì HTX coù theå do caùc chuû noâng traïi thaønh laäp ñeå cuøng hoaït ñoäng buoân baùn hoaëc tieâu thuï saûn phaåm cuûa hoï. Caùc HTX toàn taïi trong söï caïnh tranh gay gaét, hoï lieân keát laïi ñeå choáng caùc nhaø ñoäc quyeàn ruoäng ñaát vaø tö baûn coâng thöông nghieäp treân caùc lónh vöïc tieâu thuï noâng saûn, buoân baùn tö lieäu saûn xuaát. Heä thoáng HTX ôû Myõ ñöôïc hình thaønh treân cô sôû töï nguyeän cuûa nhöõng chuû noâng traïi goùp coå phaàn vaø ñöôïc chia thaønh 3 loaïi: HTX chuyeân ñaûm baûo caùc dòch vuï cho saûn xuaát, HTX cung öùng, HTX tieâu thuï. Nhieàu HTX ñöôïc chuyeân moân hoùa cao theo ngaønh nhö: nguõ coác, söõa, rau quaû, boâng. Maëc duø coù söï phaân coâng chuyeân moân hoùa cao giöõa caùc HTX, nhöng phaàn lôùn caùc HTX ñeàu keát hôïp caùc loaïi hoaït ñoäng khaùc nhau ñeå naâng cao hieäu quaû vaø ñaõ hình thaønh 4 caáp: HTX caáp cô sôû cuûa caùc chuû noâng traïi, HTX caáp khu vöïc, HTX caáp lieân khu vöïc, HTX caáp toaøn quoác. Vai troø cuûa Nhaø nöôùc coù vò trí to lôùn trong vieäc phaùt trieån HTX. Naêm 1914 Chính phuû Myõ thaønh laäp cuïc HTX. Cuïc naøy hoaït ñoäng baèng taøi trôï cuûa Chính phuû lieân bang vaø chính quyeàn caùc bang. Cuïc coù ñaïi dieän ôû taát caû caùc ñòa phöông ñeå naém chaéc moïi nhu caàu cuûa noâng daân. Phöông thöùc hoaït ñoäng cuûa Cuïc HTX laø lieân keát chaët cheõ vôùi caùc noâng traïi, caùc HTX vaø hieäp hoäi HTX toaøn quoác. Cuïc naøy coøn soaïn thaûo 19 ra caùc chöông trình giaûng daïy vaø ñaøo taïo caùc nhaân vieân quaûn lyù HTX. HTX ñaõ coù vai troø to lôùn trong neàn noâng nghieäp hieän ñaïi ôû Myõ. 1.5 MOÄT SOÁ NHAÄN XEÙT VEÀ KINH TEÁ HÔÏP TAÙC VAØ HTX NN: Cô sôû ñeå hình thaønh vaø phaùt trieån HTX NN laø kinh teá hoä noâng daân (kinh teá noâng traïi). HTX trong noâng nghieäp ra ñôøi, toàn taïi, phaùt trieån vaø ngaøy caøng hoaøn thieän trong haøng traêm naêm qua ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi ñaõ xuaát phaùt töø yeâu caàu khaùch quan cuûa saûn xuaát haøng hoùa, töø nhu caàu trong saûn xuaát kinh doanh vaø ñôøi soáng cuûa quaàn chuùng noâng daân. HTX laø hình thöùc toå chöùc vaø bieän phaùp nhaèm thuùc ñaåy saûn xuaát noâng nghieäp phaùt trieån, HTX cuõng laø con ñöôøng xaõ hoäi hoùa saûn xuaát noâng nghieäp. Hôïp taùc hoùa khoâng theå laø moät söï aùp ñaët duy yù chí töø treân xuoáng maø laø söï töï nguyeän cuûa noâng daân khi naûy sinh nhu caàu kinh teá khaùch quan trong quaù trình phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh. Do nhöõng ñaëc thuø cuûa saûn xuaát noâng nghieäp maø HTX trong noâng nghieäp veà cô baûn khoâng phaûi laø caùc HTX saûn xuaát (laøm aên taäp theå) maø laø caùc HTX laøm chöùc naêng dòch vuï phuïc vuï cho saûn xuaát, coøn vieäc tröïc tieáp saûn xuaát laø caùc hoä (noâng traïi) töï chuû. Treân thöïc teá, ñaõ toàn taïi raát ña daïng caùc loaïi hình HTX vôùi nhöõng qui moâ raát khaùc nhau, taát caû ñeàu tuøy thuoäc vaøo trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát, vaøo ñieàu kieän cuï theå cuûa töøng nôi. Moãi noâng hoä coù theå tham gia nhieàu HTX. Veà cô baûn, caùc HTX ñöôïc hình thaønh khoâng phaûi treân cô sôû taäp theå hoùa maø theo con ñöôøng goùp voán vaø phaân chia lôïi ích. Noù khoâng ñuïng chaïm ñeán quyeàn sôû höõu cuûa töøng hoä gia ñình nhöng laïi taïo ñieàu kieän laøm taêng theâm naêng löïc saûn xuaát, lôïi ích cuûa töøng hoä. Chính ñieàu naøy laøm cho ngöôøi noâng daân deã daøng chaáp nhaän töï nguyeän tham gia. Caùc HTX thöôøng lieân keát vôùi nhau thaønh laäp caùc hieäp hoäi ôû töøng ñòa phöông vaø trong caû nöôùc. Nhaø nöôùc taùc ñoäng, kieåm tra, kieåm soaùt caùc HTX theo qui ñònh chung cuûa Phaùp luaät, Nhaø nöôùc khoâng can thieäp vaøo caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa HTX. Caùc Lieân hieäp HTX ôû caáp toaøn quoác coù quyeàn thay maët xaõ vieân HTX ngaønh mình ñeå tham gia vôùi Nhaø nöôùc trong vieäc nghieân cöùu vaø ban haønh chính saùch baûo veä quyeàn lôïi cuûa caùc kinh teá hoä vaø caùc HTX. Ngoaøi ra söï phaùt trieån cuûa caùc HTX NN coøn phuï thuoäc raát nhieàu vaøo söï hoã trôï cuûa Nhaø nöôùc trong vieäc xaây döïng cô sôû haï taàng ôû noâng thoân, ñaøo taïo caùn boä quaûn lyù HTX… 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng

Tài liệu xem nhiều nhất