Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
Lêi më ®Çu
Tr¶i qua lÞch sö cña kinh tÕ thÕ giíi, chóng ta thÊy r»ng víi bÊt kú
nÒn kinh tÕ nµo, ph¸t triÓn hay suy tho¸i ®Òu do tæ chøc qu¶n lý quyÕt
®Þnh. Ngay sau c¸ch m¹ng th¸ng mêi Nga n¨m 1917, LªNin ®· kh¼ng
®Þnh: “ Tæ chøc qu¶n lý lµ nhiÖm vô chñ yÕu vµ trung t©m cña giai cÊp
c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng, trong ®ã nhiÖm vô nhµ níc trªn hÕt vµ
tríc hÕt ®îc quy l¹i thµnh nhiÖm vô thuÇn tuy kinh tÕ ”1. Sù biÕn ®éng
cña nÒn kinh tÕ níc ta trong nhiÒu n¨m qua còng ®· chøng tá tÇm quan
träng cña tæ chøc qu¶n lý.
Lµ mét doanh nghiÖp- phÇn tö cã vai trß quyÕt ®Þnh m¹nh mÏ tíi sù
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nhÊt ®Þnh chÞu sù chi ph«Ý cña quy luËt ®ã.
Trong m«i trêng héi nhËp cña nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay vai trß cña
qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp cÇn ®îc coi träng vµ thøc hiÖn hiÖu qu¶
h¬n hÕt. Mäi quyÕt ®Þnh qu¶n lý ®Òu ®îc x¸c ®Þnh bëi tiªu chuÈn cuèi
cïng lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ nã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña tõng c¸
nh©n. ChÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp cã nhËn thøc ®óng ®¾n vµ kh«ng
ngõng n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý cña m×nh lµ mét nhiÖm vô ®Æc biÖt quan
träng.
XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc trªn vµ sù t×m hiÓu s©u s¾c vÒ c«ng t¸c qu¶n
lý t¹i c«ng ty x©y l¾p – vËt liÖu x©y dùng trong thêi gian thùc tËp võa qua,
em ®· chän ®Ò tµi: “Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý
ë c«ng ty x©y l¾p – vËt liÖu x©y dùng “ .
VÊn ®Ò qu¶n lý cã thÓ ®îc nh×n nhËn díi nhiÒu gi¸c ®é kh¸c
nhau, tuy nhiªn trong ph¹m vi nghiªn cøu cña chuyªn ®Ò thùc tËp nµy em
xin ®Ò cËp tíi hiÖu lùc trong qóa tr×nh qu¶n lý víi bèn chøc n¨ng c¬ b¶n:
LËp kÕ ho¹ch, tæ chøc, l·nh ®¹o, kiÓm tra. Em hy väng víi néi dung trong
chuyªn ®Ò nµy sÏ gãp phÇn nhá vµo sù ph¸t triÓn cña c«ng ty.
1
Lª Nin toµn tËp- TËp 36
1
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
Néi dung chuyªn ®Ò ®îc thùc hiªn qua ba phÇn:
Ch¬ng I: Tæng quan vÒ qu¶n lý vµ hiÖu lùc qu¶n lý.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý vµ hiÖu lùc qu¶n lý cña c«ng
ty x©y l¾p vËt liÖu x©y dùng.
Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý ®èi víi c«ng
ty x©y l¾p vËt liÖu x©y dùng.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o Khoa Khoa häc qu¶n
lý- §¹i häc KTQD ®· trang bÞ vèn kiÕn thøc cho em trong qu¸ tr×nh häc
tËp t¹i trêng. §Æc biÖt lµ sù tËn t×nh híng dÉn vµ gióp ®ì cña c« gi¸o
§ç ThÞ H¶i Hµ ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh tèt chuyªn ®Ò nµy.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c c¸n bé thuéc C«ng ty X©y l¾p – VËt
liÖu x©y dùng ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong thêi gian thùc tËp taÞ c«ng
ty.
2
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
D¬ng v¨n toµn
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Ch¬ng I
Tæng quan vÒ qu¶n lý vµ hiÖu Lùc qu¶n lý.
I. nh÷ng kh¸i niÖm.:
1. §Þnh nghÜa qu¶n lý.
1.1. Kh¸i niÖm qu¶n lý:
Trªn thùc tÕ tån t¹i nhiÒu c¸ch tiÕp cËn kh¸i niÖm “ qu¶n lý”. Th«ng
thêng, qu¶n lý ®ång nhÊt víi c¸c ho¹t ®éng tæ chøc chØ huy, ®iÒu khiÓn,
®éng viªn, kiÓm tra, ®iÒu chØnh… theo lý thuyÕt hÖ thèng: “qu¶n lý lµ sù
t¸c ®éng cã híng ®Ých cña chñ thÓ qu¶n lý ®Õn mét hÖ thèng nµo ®ã
nh»m biÕn ®æi nã tõ tr¹ng th¸i nµy sang tr¹ng th¸i kh¸c theo nguyªn lý
ph¸ vì hÖ thèng cò ®Ó t¹o lËp hÖ thèng míi vµ ®iÒu khiÓn hÖ thèng”1.
Trªn c¬ së ®ã, chóng ta cã thÓ hiÓu qu¶n lý kinh tÕ lµ sù t¸c ®éng
cña chñ thÓ qu¶n lý lªn ®èi tîng qu¶n lý trong qóa tr×nh tiÕn hµnh c¸c
ho¹t ®éng kinh tÕ nh»m ®¹t tíi môc tiªu kinh tÕ – x· héi ®· ®Æt ra. Nh
vËy néi hµm kh¸i niÖm qu¶n lý kinh tÕ ®îc hiÓu nh sau:
- Qu¶n lý kinh tÕ lµ sù t¸c ®éng gi÷a chñ thÓ qu¶n lý vµ ®èi tîng
qu¶n lý. Trong ®ã chñ thÓ qu¶n lý lµ nh÷ng tæ chøc vµ c¸ nh©n, nh÷ng nhµ
qu¶n lý cÊp trªn. cßn ®èi tîng qu¶n lý hay cßn gäi lµ kh¸ch thÓ qu¶n lý
lµ nh÷ng tæ chøc, c¸ nh©n, nhµ qu¶n lý cÊp díi, còng nh c¸c tËp thÓ, c¸
nh©n ngêi lao ®éng. Sù t¸c ®éng trong mèi quan hÖ qu¶n lý mang tÝnh
hai chiÒu vµ ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c ho¹t ®éng tæ chøc, l·nh ®¹o,
lËp kÕ ho¹ch, kiÓm tra ®iÒu chØnh…
- Chñ thÓ qu¶n lý vµ ®èi tîng qu¶n lý cÊu thµnh hÖ thèng qu¶n lý.
Mét nÒn kinh tÕ hay mét doanh nghiÖp ®Òu xem nh mét hÖ thèng víi hai
ph©n hÖ chñ yÕu: chñ thÓ qu¶n lý vµ ®èi tîng qu¶n lý. Trong nhiÒu
trêng hîp mçi ph©n hÖ cã thÓ ®îc coi nh mét hÖ thèng phøc t¹p.
- Qu¶n lý kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh lùa chän vµ thiÕt kÕ hÖ thèng chøc
n¨ng, nguyªn t¾c, ph¬ng ph¸p, c¬ chÕ, c«ng cô, c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý
1
Gi¸o tr×nh Khoa häc qu¶n lý- TËp 2- NXB KHKT-2001
3
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
kinh tÕ, ®ång thêi x©y dùng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ b¶o ®¶m nguån lùc
th«ng tin, vËt chÊt cho c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý ®îc thùc thi.
- Môc tiªu cña qu¶n lý kinh tÕ lµ huy ®éng tèi ®a c¸c nguån lùc, mµ
tríc hÕt lµ nguån lùc lao ®éng vµ sö dông hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ
phôc vô lîi Ých con ngêi.
1.2. Néi dung cña qu¶n lý kinh tÕ.
§Ó qu¶n lý, chñ thÓ qu¶n lý ph¶i thùc hiÖn nhiÒu lo¹i c«ng viÖc kh¸c
nhau. Nh÷ng lo¹i c«ng viÖc qu¶n lý nay mang tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi,
®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ ho¹t ®éng qu¶n lý. §ã
cã thÓ coi lµ nh÷ng nhiÖm vô mµ qu¶n lý cÇn lµm vµ còng lµ néi dung cña
chøc n¨ng qu¶n lý. Ph©n tÝch chøc n¨ng qu¶n lý nh»m tr¶ lêi c©u hái: c¸c
nhµ qu¶n lý ph¶i thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc g× trong qu¸ tr×nh qu¶n lý,
còng lµ ®Ó hiÓu râ néi dung cña chøc n¨ng qu¶n lý.
HiÖn nay, c¸c chøc n¨ng qu¶n lý thêng ®îc sem sÐt theo hai c¸ch
tiÕp cËn.
NÕu xÐt theo qu¸ tr×nh qu¶n lý th× néi dung qu¶n lý cã thÓ hiÓu lµ:
lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc, l·nh ®¹o, kiÓm tra.
NÕu theo lÜnh vùc ho¹t ®éng cña tæ chøc th× nh÷ng lÜnh vùc cña
qu¶n lý g¾n liÒn víi c¸c ho¹t ®éng sau ®©y:
- Qu¶n lý lÜnh vùc Marketing.
- Qu¶n lý lÜnh vùc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn.
- Qu¶n lý s¶n xuÊt.
- Qu¶n lý tµi chÝnh.
- Qu¶n lý nguån nh©n lùc
- Qu¶n lý chÊt lîng.
-
Qu¶n lý c¸c dÞch vô hç trî cho tæ chøc: th«ng tin, ph¸p lý, ®èi ngo¹i…
§ã chØ lµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n theo ho¹t ®éng cña tæ chøc. Tuú vµo
lÜnh vùc, quy m« vµ ®Þa bµn ho¹t ®«ng, trong c¸c tæ chøc cã thÓ cßn tån
t¹i nh÷ng chøc n¨ng kh¸c n÷a.
4
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
Nh ®· kh¼ng ®Þnh tõ ®Çu, trong chuyªn ®Ò nµy chóng ta chØ t×m
hiÓu néi dung cña qu¶n lý theo qu¸ tr×nh qu¶n lý víi nh÷ng nhiÖm vô c¬
b¶n, chung nhÊt ®èi víi mäi nhµ qu¶n lý, kh«ng ph©n biÖt cÊp bËc, ngµnh
nghÒ, quy m« lín nhá cña tæ chøc vµ m«i trêng x· héi. DÜ nhiªn sù phæ
biÕn ®ã kh«ng cã nghÜa lµ ®ång nhÊt mµ chÝnh sù vËn dông vµ sö dông
ph¬ng thøc t¸c ®éng kh¸c nhau ®· lµm nªn tÝnh ®a d¹ng, mu«n h×nh v¹n
tr¹ng cho qu¶n lý vµ t¹o nªn sù kh¸c biÖt ë mçi tæ chøc.
1.2.1. LËp kÕ ho¹ch:
§©y lµ néi dung quan träng nhÊt, lµ chøc n¨ng ®Çu tiªn cña qu¶n
lý. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c lý thuyÕt khoa häc
qu¶n lý kh¼ng ®Þnh nh v©y. trªn gãc ®é gia quyÕt ®Þnh, lËp kÕ ho¹ch lµ
mét lo¹i gia quyÕt ®Þnh ®Æc thï ®Ó x¸c ®Þnh mét t¬ng lai cô thÓ mµ c¸c
nhµ qu¶n lý mong muèn cho tæ chøc cña hä. Chóng ta cã thÓ h×nh dung
lËp kÕ ho¹ch lµ dßng s«ng c¶ cßn c¸c néi dung kh¸c cña qu¶n lý nh
nh÷ng nh¸nh phô tõ dßng s«ng c¶ ®ã ch¶y ra. V× lÏ ®ã lËp kÕ ho¹ch lµ
chøc n¨ng khëi ®Çu vµ quan träng nhÊt ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý.
LËp kÕ ho¹ch lµ mét c«ng viÖc phøc t¹p, cã b¾t ®Çu vµ kÕt thóc râ
rµng. LËp kÕ ho¹ch lµ mét qu¸ tr×nh tiÕp diÔn ph¶n ¸nh vµ thÝch øng ®îc
víi nh÷ng biÕn ®éng diÔn ra trong m«i trêng cña mçi tæ chøc. Trªn ý
nghÜa nµy, lËp kÕ ho¹ch ®îc coi lµ qu¸ tr×nh thÝch øng víi sù kh«ng ch¾c
ch¾n b»ng viÖc x¸c ®Þnh c¸c ph¬ng ¸n hµnh ®éng ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng
môc tiªu cô thÓ cña tæ chøc, nh÷ng yÕu tè kh«ng ch¾c ch¾n cã ngu«ng
gèc rÊt ®a d¹ng. Lo¹i yÕu tè kh«ng ch¾c ch¾n thø nhÊt gäi lµ kh«ng ch¾c
ch¾n vÒ tr¹ng th¸i. Chóng liªn quan ®Õn mét m«i trêng kh«ng thÓ dù
®o¸n ®îc. Lo¹i thø hai lµ kh«ng ch¾c ch¾n vÒ sù ¶nh hëng, tøc lµ sù ¶nh
hëng cña nh÷ng biÕn ®æi cña m«i trêng lµ kh«ng thÓ lêng tríc vµ
lîng ho¸ chÝnh x¸c. Mét lo¹i yÕu tè kh¸c kh«ng ch¾c ch¾n n÷a lµ kh«ng
ch¾c ch¾n vÒ hiÖu qu¶. Tøc lµ tríc nh÷ng vÊn ®Ò gÆp ph¶i tæ chøc cã thÓ
®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p, ph¶n øng nhng kh«ng thÓ lùa chän hËu qu¶ sÏ ®i
®Õn ®©u.
5
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
D¬ng v¨n toµn
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Tãm l¹i, lËp kÕ ho¹ch lµ qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu vµ lùa
chän c¸c ph¬ng thøc vµ gi¶i ph¸p ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®ã. NÕu
kh«ng cã c¸c kÕ ho¹ch, nhµ qu¶n lý cã thÓ kh«ng biÕt tæ chøc va khai th¸c
con ngêi vµ c¸c nguån lùc kh¸c cña tæ chøc mét hiÖu qu¶, thËm trÝ
kh«ng cã ®îc mét ý tëng râ rµng vÒ c¸i hä cÇn vµ tæ chøc khai th¸c nã.
Kh«ng cã kÕ ho¹ch, nhµ qu¶n lý vµ nh©n viªn cña hä lµm viÖc kh«ng cã
sù ®Þnh híng, mÊt dÇn c¬ héi ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu cña m×nh, kh«ng biÕt
khi nµo vµ ë ®©u hä ph¶i lµm g×. lóc ®ã viÖc kiÓm tra trong tæ chøc rÊt
phøc t¹p v× kh«ng cã hÖ tiªu chuÈn ®Ó so s¸nh. Ngoµi ra trong thùc tÕ,
nh÷ng kÕ ho¹ch tåi, hoÆc x©y dùng tèt mµ kh«ng ®îc thùc hiÖn ®Õn n¬i
®Õn chèn sÏ ¶nh hëng xÊu ®Õn t¬ng lai cña toµn bé tæ chøc.
§Ó hiÓu râ thªm qu¸ tr×nh cña mét kÕ ho¹ch vµ c¸c lo¹i kÕ ho¹ch
thêng dïng trong tæ chøc, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp. Chóng ta sÏ xem
xÐt c¸c néi dung sau:
a)Qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch
Mét quy tr×nh chung cho mét kÕ ho¹ch lµ thùc sù cÇn thiÕt. Nã lµ
sù tæng qu¸t ho¸ tõ nhiÒu lo¹i kÕ ho¹ch kh¸c nhau trong c¸c tæ chøc qu¶n
lý. C¸c lý thuyÕt khoa häc qu¶n lý ®· thèng nhÊt mét quy tr×nh nh sau:
Kh¼ng ®Þnh
sø mÖnh
X¸c ®Þnh
môc tiªu
X©y dùng
ph¬ng ¸n
Nghiªn cøu
vµ dù b¸o
ThÓ chÕ ho¸
kÕ ho¹ch
X©y dùng
ph¬ng thøc lùa
chän ph¬ng ¸n
Lùa chän
ph¬ng ¸n
hîp lý
a1) Kh¼ng ®Þnh sø mÖnh:
Nh vËy c«ng viÖc ®Çu tiªn cña lËp kÕ hoach. Lµ kh¼ng ®Þnh sø
mªnh. §©y lµ viÖc lµm cÇn thiÕt víi c¸c nhµ qu¶n lý ë ®ã hä ph¶i ®a ra
quan ®iÓm vµ hÖ t tëng xuyªn xuèt trong mäi ho¹t ®éng cña tæ chøc.
6
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
Nh÷ng môc tiªu ®Þnh tÝnh vµ dµi h¹n mµ tæ chøc híng tíi. ViÖc lµm nay
nh»m môc ®Ých híng c¸c bé phËn, ph©n hÖ trong tæ chøc ho¹t ®éng v×
môc tiªu chung nhÊt qu¸n víi môc tiªu tèi cao cña tæ chøc. Qua ®ã khiÕn
tõng c¸ nh©n vµ nhãm lµm viÖc g¾n m×nh víi ý niÖm cña tæ chøc vµ ®Ó hä
hiÓu r»ng viÖc lµm cña hä, kÕ ho¹ch mµ hä tham gia lµ híng tíi c¸i g× vµ
hä ®ang ®îc g× vµ cã tr¸ch nhiÖm nh thÕ nµo víi môc tiªu Êy. Tõ ®ã t¹o
tÝnh thèng nhÊt xuyªn suèt qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch.
a2) Nghiªn cøu vµ dù b¸o.
§©y lµ c«ng viÖc ®îc tiÕn hµnh bëi c¸c chuyªn gia hoÆc c¸c nhµ
qu¶n lý trùc tiÕp lµm. hä cÇn thu thËp th«ng tin bªn trong vµ bªn ngoµi tæ
chøc ®Ó xem tæ chøc ®ang ®èi mÆt víi c¸i g× cÇn ph¶i lµm g× vµ cã thÓ lµm
g×? ®©y lµ c«ng viÖc khã kh¨n vµ phøc t¹p bëi v× nã lµ bíc ®Öm ®Ó mét
kÕ ho¹ch ®îc x©y dùng víi nh÷ng con sè cô thÓ vµ nÕu nghiªn cøu vµ dù
b¸o thiÕu chÝnh x¸c cã nghÜa lµ kÕ ho¹ch còng ®æ vì chóng ta cø h×nh
dung viÖc dù b¸o thêi tiÕt ®a ra th«ng tin sai lÖch r»ng: biÓn lÆng gÝo nhÑ
trong khi c¸c con tÇu lÇn lît ra kh¬i vµ høng chÞu b·o t¸p. TÊt nhiªn lËp
kÕ ho¹ch ngoµi tÝnh kh¸ch quan vèn cã nã cßn mang tÝnh chñ quan, cã thÓ
dõng hoÆc chuyÓn híng, c©n ®èi l¹i nhng hËu qu¶ còng ch¼ng tèt ®Ñp
g×. viÖc nghiªn cøu vµ dù b¸o ph¶i t¹o ®îc c¬ së th«ng tin cho x¸c ®Þnh
môc tiªu vµ tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch. Trong nhiÖm vô nµy cÇn ph¶i x¸c
®Þnh nghiªn cøu dù b¸o c¸i g×? C¸c th«ng tin cã ®îc lµ c¸c th«ng tin vÒ
nguy c¬ vµ c¬ héi tæ chøc, tõ ®ã cã thÓ rót ra c¸c gi¶i ph¸p gi¶m bít sù ®e
do¹ ®ång thêi ph¸t huy tËn dông c¸c c¬ héi vµ ®iÓm m¹nh bªn trong. Mét
nguyªn t¾c chung ®îc ®a ra lµ tËn dông c¬ héi vµ h¹n chÕ rñi ro.
a3) X¸c ®Þnh môc tiªu:
Sau khi ®· cã nh÷ng th«ng tin tõ nghiªn cøu vµ dù b¸o, viÖc x¸c
®Þnh môc tiªu ®îc tiÕn hµnh. Tøc lµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cuèi cïng mµ tæ
chøc mong muèn ®¹t tíi. Nã ®îc t¹o ra trªn c¬ së nh÷ng c¸i cÇn ph¶i cã
vµ c¸i cã thÓ cã cña tæ chøc. Mét môc tiªu ®îc coi lµ ®óng ®¾n khi nã
®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau:
7
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
+ Ph¶i cô thÓ:
- Nãi vÒ vÊn ®Ò g×.
- Giíi h¹n thêi gian.
- KÕt qu¶ lîng ho¸ ®îc.
+ Ph¶i linh ho¹t: §¸p øng ®îc sù biÕn ®éng cña m«i trêng.
+ Cã tÝnh ®Þnh lîng: ThÓ hiÖn b»ng c¸c con sè ®· tÝnh to¸n vµ
c©n ®èi kü lìng.
+ TÝnh kh¶ thi: Nh÷ng môc tiªu ®a ra tæ chøc cã thÓ ®¶m b¶o
tÝnh thùc hiÖn ®îc.
+ TÝnh nhÊt qu¸n: Gi÷a c¸c bé phËn, c¸c cÊp th× môc tiªu khã nhÊt
qu¸n, ®ã lµ thùc tÕ kh«ng tr¸nh khái nhng ®iÒu quan träng lµ gi¶m thiÓu
t¸c ®éng xÊu, do ®ã c¸c môc tiªu ®Ò ra chÊp nhËn ®îc vµ ®îc coi lµ hîp
lý.
Khi x¸c nhËn môc tiªu cÇn ph¶i xem xÐt mèi t¬ng quan gi÷a c¸c
yÕu tè sau:
-
Chñ së h÷u: Hä quan t©m tíi gi¸ trÞ gia t¨ng vµ lîi nhuËn
-
C«ng nh©n viªn: Hä quan t©m tíi t¨ng thu nhËp, ®îc ®¶m
b¶o viÖc lµm vµ ch¨m sãc phóc lîi.
-
Kh¸ch hµng: §ßi hái c¸c tiªu chuÈn cho s¶n phÈm dÞch vô
nh chÊt lîng, gi¸ c¶, dÞch vô ®i kÌm. Mét xu híng lµ nhu cÇu, ®ßi hái
cña kh¸ch hµng cµng cao theo sù ph¸t triÓn cña tri thøc,khoa häc, hiÓu
biÕt cuéc sèng cña hä vµ c«ng nghÖ cÇn ph¶i ra ®êi ®Ó phôc vô ®iÒu ®ã.
-
X· héi: Nh×n chung lµ cÇn ®Õn yÕu tè m«i trêng sinh th¸i,
gi¸ trÞ x· héi ph¶i ®îc ®¶m b¶o.
V× thÕ viÖc ®Ò ra môc tiªu lµ mét phÇn cña quy tr×nh x¸c ®Þnh,
thiÕt lËp t¬ng quan lùc lîng gi÷a tæ chøc víi c¸c yÕu tè bªn ngoµi.
B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh môc tiªu lµ ph©n tÝch lùa chän
môc tiªu riªng u tiªn cho tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn.
a4) X©y dùng ph¬ng ¸n
8
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
Trªn c¬ së nh÷ng môc tiªu ®· x¸c ®Þnh, c¸c ph¬ng ¸n gi¶i quyÕt
®îc x©y dùng. T×m ra c¸c ph¬ng thøc thùc hiÖn môc tiªu, c¸c gi¶i ph¸p
vµ c«ng cô cho thùc hiÖn môc tiªu.
C¸c gi¶i phÊp ®a ra trªn nh÷ng m« h×nh lý thuyÕt, nh÷ng tri thøc
kinh nghiÖm tõ nh÷ng kÕ ho¹ch t¬ng tù mµ c¸c tæ chøc ®· lµm hoÆc
m×nh ®· lµm, ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia c¸c nhµ khoa häc ®Ó cã thÓ x©y
dùn s¸ng t¹o ra c¸c ph¬ng ¸n cã kÕ ho¹ch.
Thùc tÕ ®øng tríc mét vÊn ®Ò cã rÊt nhiÒu ph¬ng ¸n gi¶i quyÕt
kh¸c nhau. Nhµ qu¶n lý cÇn ph¶i biÕt lùa chän lÊy nh÷ng ph¬ng ¸n ®îc
cho lµ kh¶ quan ®Ó so s¸nh ®¸nh gi¸. Th«ng thêng nªn cã ba ph¬ng ¸n
®Ó lùa chän, nhiÒu hay Ýt ®Òu kh«ng tèt. NhiÒu ph¬ng ¸n sÏ dÉn tíi khã
ra quyÕt ®Þnh, chång chÐo vµ « hîp khã ®a ra ph¬ng ¸n u viÖt. Trong
khi Ýt ph¬ng ¸n sÏ dÉn tíi thiÕu th«ng tin. Trong c«ng viÖc nµy ®ßi hái
ngêi lËp cã ®ñ n¨ng lùc kinh nghiÖp vµ c¶ b¶n lÜnh ®Ó cã thÓ m¹o hiÓm
®a ra ph¬ng ¸n ®îc coi lµ míi. C¸c ph¬ng ¸n ®a ra ph¶i trªn c¬ së
®Çy ®ñ th«ng tin vµ kÞp thêi chÝnh x¸c.
a5) Ph©n tÝch lùa chän ph¬ng ¸n
§Ó cã thÓ ph©n tÝch vµ ®i ®Õn lùa chän ph¬ng ¸n tèt nhÊt ®ßi hái
c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i x©y dùng ®äc hÖ thèng chØ tiªu lµm c¨n cø lùa
chän. Nh÷ng chØ tiªu nµy lµ c¸c sè liÖu tÝnh to¸n khoa häc cïng víi kinh
nghiÖm vµ ®· ®îc thö nghiÖm.
Nh÷ng chØ tiªu ®ã cã thÓ lµ c¸c yÕu tè m«i trêng kinh doanh hoÆc
nh÷ng yÕu tè cña m«i trêng tæ chøc, môc ®Ých, môc tiªu cña tæ chøc.
Dùa trªn tiªu chuÈn thèng nhÊt nµy c¸c ph¬ng ¸n ®a ra ra ®íco s¸nh
®¸nh gi¸ trªn ph¬ng diÖn tÝnh kh¶ thi, tÝnh hiÖu qu¶, søc c¹nh tranh, chi
phÝ, doanh thu, lîi nhuËn, thÞ phÇn, quy m« nguån lùc…
Ph¬ng ¸n tèi u ®îc lùa chän kh«ng ph¶i h¼n lµ ph¬ng ¸n tho¶
m·n tÊt c¶ c¸c yÕu tè nãi trªn mµ thêng ®ã lµ ph¬ng ¸n tho¶ m·n nhiÒu
nhÊt nh÷ng yÕu tè ®ã.
a6) ThÓ chÕ ho¸ kÕ ho¹ch.
9
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
Tõ ph¬ng ¸n tèi u ®îc lùa chän c¸c nhµ qu¶n lý sÏ ®a vµo thùc
tÕ th«ng qua thÓ chÕ ho¸. Thùc chÊt lµ lµm ph¸p lý ho¸ b»ng c¸c v¨n b¶n
ph¸p quy ®Ó ®¶m b¶o tÝnh thùc hiÖn. Qóa tr×nh kÕ ho¹ch ®i vµo thùc tÕ
kh«ng tr¸nh khái sù ph¶n øng bÊt lîi vµ ®Ó ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn ®îc
th«ng suÊt th× ph¶i ®¶m b¶o b»ng c«ng cô ph¸p lý.
Thêng th× chñ thÓ lùa chän ph¬ng ¸n tèi u vµ chñ thÓ quyÕt ®Þnh
thÓ chÕ ho¸ kÕ ho¹ch lµ ®ång nhÊt. Nhng trong trêng hîp cã sù kh¸c
nhau th× ®«i khi ph¬ng ¸n ®îc thÓ chÕ ho¸ vµ ph¬ng ¸n lùa chän ®a
ra lµ kh¸c nhau. §iÒu nµy phô thuéc vµo yÕu tè chñ quan cña ngêi qu¶n
lý.
b) C¸c lo¹i h×nh kÕ ho¹ch trong doanh nghiÖp.
§Ó thùc hiÖn ®îc c«ng viÖc qu¶n lý cña m×nh, doanh nghiÖp cÇn
rÊt nhiÒu kÕ ho¹ch díi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. Theo h×nh thøc thÓ hiÖn
th× mét doanh nghiÖp thêng cã nh÷ng lo¹i h×nh doanh nghiÖp sau:
b1) KÕ ho¹ch chiÕn lîc.
§©y lµ lo¹i kÕ ho¹ch dµi h¹n cña tæ chøc nã mang nh÷ng néi dung
sau:
+ Quan ®iÓm ®êng lèi, chøc n¨ng nghiÖp vô cña tæ chøc
+ Môc tiªu, môc ®Ých cña tæ chøc
+ C¸c gi¶i ph¸p, c«ng cô ®Ó thùc hiÖn môc tiªu.
Víi nh÷ng kÕ ho¹ch nµy thêng ®îc quyÕt ®Þnh bëi nhµ qu¶n lý, l·mh
®¹o cÊp cao.
b2) ChÝnh s¸ch.
ChÝnh s¸ch lµ nh÷ng híng dÉn quy ®Þnh vÒ t duy vµ hµnh ®éng
khi ra quyÕt ®Þnh trong nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n. Mét chÝnh s¸ch ®a ra lµ
®Ó gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò cô thÓ, nã thÓ hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p c«ng cô nhÊt
®Þnh vµ lµ lo¹i kÕ ho¹ch sö dông thêng xuyªn. Mét chÝnh s¸ch thêng
mang nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
10
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
+ ThÓ hiÖn hÖ thèng gi¸ trÞ còng nh quan ®iÓm cña tæ chøc. ChÝnh
s¸ch l¬ng cao, chÝnh s¸ch tuyÓn dông… lµ mét trong nhiÒu chÝnh s¸ch
®Æc trng cña mét doanh nghiÖp.
+ C¸c chÝnh s¸ch bao giê còng cã sù tù do vµ s¸ng t¹o, ph¹m vi cña
tù do vµ s¸ng t¹o cßn tuú thuéc vµo cÊp ®é, chøc vô cña qu¶n lý, n¨ng lùc
cña nhµ qu¶n lý vµ c¶m nhËn thøc cña ®èi tîng qu¶n lý.
+ Mét chÝnh s¸ch ®a ra lµ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ®Ó mang tÝnh chÊt
thêng xuyªn, lÆp ®i lÆp l¹i. Nh»m ®¶m b¶o sù thèng nhÊt thùc hiÖn, tiÕt
kiÖm thêi gian c«ng søc ®Ó tËp chung vµo nguån lùc, t×m gi¶i ph¸p thùc
hiÖn cho c¸c vÊn dÒ thêng xuyªn xuÊt hiÖn, tËp trung søc lùc gi¶i quyÕt
c¸c vÊn ®Ò lÇn ®Çu xuÊt hiÖn hoÆc phøc t¹p khã kh¨n h¬n.
Trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã ta thÊy r»ng mét chÝnh s¸ch tèt nhÊt, hiÖu
qu¶ sÏ gi¶i quyÕt ®îc nhiÒu vÊn ®Ò cho doanh nghiÖp vµ cÇn ph¶i tËp
trung x©y dùng nh÷ng chÝnh s¸ch ®Æc trng cho tæ chøc cña m×nh.
b3) Thñ tôc.
Lµ lo¹i chÝnh s¸ch x©y dùng mét lÇn vµ sö dông nhiÒu lÇn. Thñ tôc
®Ò ra mét c¸ch chÝnh x¸c vµ chi tiÕt mét chuçi c¸c hµnh ®éng cÇn lµm
theo tr×nh tù cô thÓ thêi gian hoÆc cÊp bËc qu¶n lý ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu
cô thÓ. ChÝnh v× cã tÝnh quy t¾c nªn thñ tôc kh«ng cã ph¹m vi s¸ng t¹o
cho nhµ qu¶n lý.
b4) Quy t¾c.
Còng gièng nh thñ tôc quy t¾c hµm chøa néi dung víi nh÷ng ®iÒu
®îc lµm vµ kh«ng ®îc lµm. Nhng sù kh¸c biÖt gi÷a quy t¾c vµ thñ tôc
®ã lµ quy tÊc kh«ng quy ®Þnh tr×nh tù c«ng viÖc theo thêi gian nh thñ
tôc.Cã thÓ coi thñ tôc nh mét dßng chuçi c¸c quy t¾c nhng cã nh÷ng
quy t¾c kh«ng n»m trong bÊt kú thñ tôc nµo. VÝ dô mét doanh nghiÖp ®Æt
ra mét quy t¾c ®ã lµ chØ ph¸t l¬ng vµo ngµy thø hai tuÇn ®Çu tiªn trong
th¸ng, ®iÒu ®ã kh«ng n»m trong mét thñ tôc nµo.
b5) Ch¬ng tr×nh.
11
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
§ã lµ mét sè nh÷ng chÝnh s¸ch, thñ tôc, quy t¾c vµ nh÷ng nhiÖm vô
®îc giao. C¸c bíc tiÕn hµnh, nh÷ng thñ tôc cã thÓ huy ®éngnh»m thùc
hiÖn nh÷ng môc tiªu quan träng mang tÝnh ®èc lËp t¬ng ®«Ý.
Mét ®Æc ®iÓm vÒ nh÷ng môc tiªu cña mét ch¬ng tr×nh ®ã lµ nã
mang tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi vµ nh÷ng môc tiªu u tiªn. Nh÷ng môc tiªu
nµy chØ ®îc chÞu tr¸ch nhiÖm ë mét bé phËn nhng ®ßi hái sù phèi hîp
cña nhiÒu bé phËn kh¸c nhau. §Ó thùc hiÖn môc tiªu ®ã th× mét ch¬ng
tr×nh ®ßi hái huy ®éng nguån lùc lín vµ ®îc x¸c ®Þnh ph©n bè cô thÓ: Ai
lµ ngêi qu¶n lý, ai phèi hîp, ng©n s¸ch nh thÕ nµo vµ giíi h¹n thêi gian
thùc thi.
Mét ch¬ng t×nh lín th× bao gåm nhiÒu ch¬ng tr×nh nhá, hç trî
c¸c ch¬ng tr×nh môc tiªu lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh mét ph¬ng thøc qu¶n lý
míi cã hiÖu qu¶ cao gäi lµ qu¶n lý theo ch¬ng tr×nh môc tiªu. Ph¬ng
ph¸p qu¶n lý nµy ®îc ph¸t triÓn réng r·i trong c¸c doanh nghiÖp v× nã
ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o vµ chñ ®éng cña cÊp díi.
b6) Ng©n quü.
Lµ lo¹i h×nh kÕ ho¹ch ®îc lËp víi nh÷ng néi dung vÒ ng©n s¸ch
hoÆc néi dung phi tiÒn tÖ nh: lao ®éng bÊt ®éng s¶n…nhng ®îc sè ho¸
cô thÓ. Cã nhiÒu lo¹i h×nh ng©n s¸ch kh¸c nhau, chóng ta sÏ t×m hiÓu mét
sè lo¹i ng©n quü mµ c¸c doanh nghiÖp thêng ph¶i sö dông.
-
Ng©n quü tµi chÝnh: Nªu cô thÓ sè tiÒn mµ tæ chøc dù ®Þnh chi tiªu
cho n¨m ng©n s¸ch hoÆc mét giai ®o¹n cô thÓ vµ ®îc lÊy tõ nh÷ng nguån
cô thÓ nµo. Ng©n quü tµi chÝnh bao gåm:
+ B¶ng kª khai thu nhËp dù kiÕn
+ B¶ng kª khai lu lîng tiÒn mÆt
+ B¶ng c©n ®èi
-
Ng©n quü ho¹t ®éng: ChØ ra gi¸ trÞ b»ng tiÒn cho c¸c hµng ho¸ vµ
dÞch vô mµ tæ chøc dù kiÕn sÏ sö dông trong n¨m ng©n s¸ch. Nh÷ng ng©n
quü nµy bao gåm:
+ Ng©n quü doanh thu: Dù ®o¸n lîng hµng b¸n ra trong t¬ng lai
12
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
+ Ng©n quü chi phÝ: LiÖt kª nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh cña ®¬n vÞ vµ
lîng tiÒn ®îc ph©n chia cho tõng ho¹t ®éng ®ã.
+ Ng©n quü tiÒn mÆt: X¸c ®Þnh lîng tiÒn mÆt ®Ó chi tiªu cho nh÷ng
ho¹t ®éng cô thÓ.
+ Ng©n quü ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n: Thêng lµ rÊt lín phôc vu cho
nhu cÇu ph¸t triÓn l©u dµi.
Trong c¸c lo¹i ng©n quü trªn khã x¸c ®Þnh nh¸t lµ ng©n quü doanh
thu v× nã phô thuéc vµo gi¸ c¶ thÞ trêng, mét yÕu tè lu«n biÕn ®éng.
Trªn ®©y lµ nh÷ng lo¹i h×nh kÕ ho¹ch th«ng dông tong c¸c tæ chøc,
doanh nghiÖp. C¸c kÕ ho¹ch ®ã mang tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi, nã ®éc lËp v×
®îc x©y dùng ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu riªng biÖt nhng l¹i híng tíi
môc tiªu tèi ®a cña tæ chøc vµ ®«i khi nhiÒu lo¹i kÕ ho¹ch cïng ®îc ®a
ra bëi mét chñ thÓ qu¶n lý v× thÕ sù ®éc lËp nµy lµ t¬ng ®èi. Trong qu¸
tr×nh triÓn khai cÇn cã sù phèi hîp nhÞp nhµng, ®ång ®iÖu gi÷a c¸c kÕ
ho¹ch ®Ó gi¶m thiÓu ¶nh hëng tiªu cùc tõ sù m©u thuÉn gi÷a c¸c môc
tiªu trong tõng kÕ ho¹ch.
1.2.2 Tæ chøc
“Tæ chøc lµ ho¹t ®éng qu¶n lý mang tÝnh chuyªn m«n ho¸ nh»m
thiÕt lËp mét hÖ thèng c¸c vÞ trÝ, chøc n¨ng cña mçi c¸ nh©n, bé phËn sao
cho c¸c c¸ nh©n vµ bé phËn ®ã phèi hîp ®îc víi nhau thùc hiÖn môc tiªu
hiÖu qu¶ nhÊt”1.
§©y lµ chøc n¨ng thø hai cña nhµ qu¶n lý sau chøc n¨ng lËp kÕ
ho¹ch, bao gåm c¸c ho¹t ®éng:
+ Ph©n tÝch chiÕn lîc, môc tiªu chiÕn lîc cña tæ chøc råi ph©n
chia c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc thµnh c¸c lo¹i ho¹t ®éng chuyªn m«n ho¸.
Tõ ®ã chia tæ chøc thµnh c¸c bé phËn ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng nãi trªn.
1
Gi¸o tr×nh Khoa häc qu¶n lý- TËp 2- NXB KHKT-2001
13
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
+ X¸c lËp vÞ trÝ c¸c c¸ nh©n vµ mèi quan hÖ gi÷a hä tøc lµ x¸c lËp
c¬ chÕ lµm viÖc, h×nh thµnh c¬ cÊu bé m¸y vµ ®îc ®¶m b¶o b»ng nh©n
lùc cho ho¹t ®éng.
ViÖc tæ chøc lµ do c¸c nhµ l·nh ®¹o, qu¶n lý quyÕt ®Þnh nhng
còng ph¶i dùa trªn nh÷ng c¬ së khoa häc, nh÷ng thuéc tÝnh c¬ b¶n vµ
nguyªn t¾c riªng cã cña tæ chøc.
a) C¸c thuéc tÝnh c¬ b¶n cña tæ chøc.
T×m hiÓu néi dung nµy gióp nhµ qu¶n lý tr¶ lêi c©u hái:C«ng t¸c tæ
chøc ph¶i nh thÕ nµo, mang nh÷ng yÕu tè g×?
a1) Chuyªn m«n ho¸ theo chiÒu ngang.
§ã lµ sù ph©n chia vµ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng nh»m thiÕt lËp c¸c
phßng ban , c¸c bé phËn, c¸c kh©u cña qu¶n lý trong tæ chøc .
C¬ së ®Ó tiÕn hµnh sù ph©n chia ®ã lµ:
+ Ph©n chia theo lÜnh vùc ho¹t ®éng, cã c¸c chøc n¨ng qu¶n lý theo
kÜ thuËt.
+ Theo chøc n¨ng qu¶n lý, theo s¶n phÈm, kh¸ch hµng vµ thÞ
trêng.
+ Còng cã thÓ ph©n chia trªn c¬ së sù hîp nhãm c¸c ho¹t ®éng cã
mèi quan hÖ gÇn gòi.
ViÖc chuyªn m«n ho¸ theo chiÒu ngang sÏ h×nh thµnh nªn c¸c hÖ
bé phËn trong tæ chøc t¬ng ®èi ®éc lËp nhau, trong ®ã mçi ph©n hÖ, bé
phËn chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý mét lÜnh vùc, s¶n phÈm chñ yÕu hoÆc m¶ng
thÞ trêng, kh¸ch hµng chñ yÕu cña thÞ trêng, doanh nghiÖp.
a2) Chuyªn m«n ho¸ theo chiÒu däc
§ã lµ sù x¸c ®Þnh vµ ph©n chia quyÒn h¹n nhiÖm vô chÝnh thøc cho
tõng cÊp qu¶n lý tõ trªn xuèng díi trong tæ chøc. KÕt qu¶ thu ®îc lµ
mét c¬ cÊu víi mét thñ trëng cÊp cao duy nhÊt. Kh«ng cã hoÆc tån t¹i Ýt
cÊp qu¶n lý ngang hµng víi nhau.
14
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
ChÝnh ®iÒu ®ã t¹o ra sù thèng nhÊt trong tæ chøc, c¸c vÞ trÝ, chøc
n¨ng vµ nhiÖm vô, tr¸ch nhiÖm quyÒn lîi víi nh÷ng ngêi cô thÓ ®îc x¸c
®Þnh.
T¹o ra dùc kªnh th«ng tin theo chiÒu däc râ rµng thèng nhÊt .Ai
kiÓm tra ai? Ai lµ ngêi b¸o c¸o… ®· ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ râ rµng.
C¸c quyÕt ®Þnh ®a ra ®îc tæ chøc thùc hiÖn vµ cã hiÖu lùc m¹nh.
Víi nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« lín th× chuyªn m«n ho¸ theo
chiÒu däc lµ cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o th«ng suèt th«ng tin hai chiÒu, tuy
nhiªn dÔ dÉn ®Õn qu©n chñ, tËp quyÒn b¶o thñ.
Mét xu híng chung ®ã lµ c¸c nhµ qu¶n lý lu«n kh«ng muèn chia
bít quyÒn nhng v× kh¶ n¨ng bao qu¸t, kiÓm so¸t cã h¹n v× vËy cÇn ph¶i
ph©n cÊp, gi÷a chuyªn m«n ho¸ theo chiÒu ngang vµ däc cÇn cã sù liªn hÖ
vµ phèi hîp lÉn nhau.
a3) QuyÒn h¹n vµ mèi quan hÖ quyÒn h¹n trong tæ chøc.
Theo khoa häc qu¶n lý th× quyÒn h¹n lµ quyÒn tù chñ trong qu¸
tr×nh ra quyÕt ®Þnh vµ ®ßi hái sù tu©n thñ thi hµnh quyÕt ®Þnh g¾n liÒn víi
mét vÞ trÝ, chøc vô qu¶n lý nhÊt ®Þnh trong c¬ cÊu tæ chøc. Trong mét tæ
chøc, víi mçi cÊp qu¶n lý,quyÒn h¹n ®ã cã thÓ lµ:
- QuyÒn h¹n trùc tuyÕn: Cho phÐp cÊp trªn ra quyÕt ®Þnh trùc tiÕp víi
cÊp díi.
- QuyÒn h¹n tham mu: Lµ quyÒn tham gia ý kiÕn, t vÊn, hç trî cè
vÊn chø kh«ng ra quyÕt ®Þnh. Víi quyÒn h¹n nµy ngêi qu¶n lý ®iÒu tra,
kh¶o s¸t , nghiªn cøu , ph©n tÝch ®a ra ý kiÕn t vÊn cho nhµ qu¶ lý trùc
tuyÕn
- QuyÒn h¹n chøc n¨ng :Lµ quyÒn ®¶m b¶o trao cho chøc n¨ng ra
quyÕt ®Þnh vµ kiÓm so¸t nh÷ng ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh cña ho¹t ®éng qu¶n lý
kh¸c. Víi quyÒn h¹n nµy th× ph¹m vi chøc n¨ng chuyªn m«n vµ cÇn ®îc
giíii h¹n trong khu«n khæ chøc n¨ng chuyªn m«n vµ cÇn chØ râ ai lµ
ng¬i ®îc uû quyÒn còng lµ ®Ó x¸c ®Þnh râ rµng chøc n¨ng cña hä .
15
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
Trong tæ chøc gi÷a c¸c lo¹i quyÒn h¹n , møc ®é quyÒn h¹n ®¬ng
nhiªn cã quan hÖ víi nhau . Sù liªn kÕt ®ã lµ phøc t¹p vµ ®Þnh tÝnh nhng
cã thÓ ph©n lo¹i nh sau:
- T©p quyÒn: Lµ sù tËp trung quyÒn lùc vµo mét cÊp cao nhÊt, mäi quyÕt
®Þnh do mét chñ thÓ ®a ra.
- Ph©n quyÒn: §ã lµ nhµ qu¶n lý cÊp cao chÊp nhËn trao bít quyÒn
cho cÊp kh¸c cña tæ chøc ®ù¬c ra quyÕt ®Þnh nhÊt ®Þnh nµo ®ã.
Møc ®é ph©n chia quyÒn trong mét tæ chøc ®îc thÓ hiÖn qua sù ®éc
lËp cña nh÷ng ngêi qu¶n lý cÊp díi trong viÖc ra quyÕt ®Þnh, hä kh«ng
cÇn th«ng qua cÊp trªn vµ c¸c bé phËn chøc n¨ng kh¸c vµ c¸c quyÕt ®Þnh
®ã cã hiÖu lùc thi hµnh cao, ¶nh hëng m¹nh. Nã cßn thÓ hiÖn qua viÖc
cÊp díi ®îc quyÒn ra c¸c quyÕt ®Þnh quan träng ®Æc biÖt ë nh÷ng lÜnh
vùc quan träng nh: nh©n sù, tµi chÝnh.
Trªn thùc tÕ ®Ó më réng ph©n quyÒn mµ vÉn ®¶m b¶o tÝnh thèng
nhÊt cña tæ chøc, ngêi ta sö dông chÕ ®é tham gia.á ®ã cÊp díi ®îc
tham gia víi t c¸ch lµ nhµ ph©n tÝch chuyªn m«n vµ t¸c ®éng ®Õn quyÕt
®Þnh, tham gia vµo tæ chøc vµ thùc hiÖn quyÕt ®Þnh ®ång thêi chÞu tr¸ch
nhiÖm, ®îc uû quyÒn .
a4) Sù phèi hîp.
Phèi hîp c¸c bé phËn cña tæ chøc lµ qu¸ tr×nh liªn kÕt ho¹t ®éng cña
con ngêi, nh÷ng ph©n hÖ vµ hÖ thèng riªng lÎ nh»m thùc hiÖn c¸c nhiÖm
vô cña tæ chøc. B¶n chÊt lµ x©y dùng cñng cè quan hÖ th«ng tin, quan hÖ
truyÒn th«ng.
Môc tiªu cña phèi hîp lµ ®¹t ®îc sù thèng nhÊt trong ho¹t ®éng cña
c¸c bé phËn bªn trong, bªn ngoµi cña tæ chøc.Trong c¬ cÊu tæ chøc dÔ x¶y
ra m©u thuÉn gi÷a chuyªn m«n ho¸ vµ tæng hîp ho¸, m©u thuÉn mÊt c©n
®èi gi÷a kÕ ho¹ch toµn bé tæ chøc víi kÕ ho¹ch c¸c bé phËn vµ c¸ nh©n,
ho¹c mÊt c©n ®èi vÒ mÆt c¬ cÊu tæ chøc, quan ®iÓm t tëng, mÊt c©n ®èi
ho¹c bÕ t½c vÒ th«ng tin ho¹c lîi Ých lµ vÊn ®Ò thêng xuyªn, x¶y ra m©u
thuÉn. V× thÕ c«ng t¸c phèi hîp lµ cÇn thiÕt. CÇn ph¶i x©y dùng kªnh
16
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
th«ng tin, ngang däc, lªn xuèng ph¶i ®¶m b¶o th«ng suèt th«ng tin. Duy
tr× mèi liªn hÖ c«ng viÖc gi÷a c¸c bé phËn vµ trong tõng bé phËn, mèi liªn
hÖ cña tæ chøc víi m«i trêng ngoµi.
a5) TÇm kiÓm so¸t.
TÇm kiÓm so¸t lµ sè lîng vµ bé phËn c¸ nh©n mµ nhµ qu¶n lý cè thÓ
qu¶n lý trùc tiÕp vµ cã hiÖu qña. XÐt vÒ thùc chÊt nã lµ kh¶ n¨ng nhµ qu¶n
lý cã thÓ qu¶n lý ®îc bao nhiªu.
Tõ kh¸i niÖm trªn tÇm kiÓm so¸t lµ cã giíi h¹n nhng dÔ thay ®æi
vµ khã x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn quy m« tÇm kiÓm so¸t. Thêng
th× c«ng viÖc cµng phøc t¹p th× cµng cÇn sù phèi hîp cao v× thÕ thiÕt kÕ
tÇm kiÓm so¸t hÑp vµ ngîc l¹i. Bªn c¹nh ®ã n¨ng lùc nhµ qu¶n lý, sù
th¹o viÖc cÊp dãi, hÖ thèng th«ng tin ¶nh hëng m¹nh ®Õn tÇm kiÓm
so¸t.
Nãi ®Õn tÇm kiÓm so¸t lµ xÐt chiÒu réng cña qu¶n lý vµ nã tû lÖ
nghÞch víi chiÒu däc tøc qu¶n lý nhng xÐt theo cÊp. Muèn cho ®èi tîng
qu¶n lý lµm ®îc nhiÒu viÖc ph¶i trao cho hä nhiÒu quyÒn vµ tÇm kiÓm
so¸t ë c¸c c«ng ty ®a quèc gia hä sö dông kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch ®îc x©y
dùng chÆt chÏ, tÝnh cô thÓ ho¸ cao v× vËy tÇm kiÓm so¸t réng vµ rÊt hiÖu
qu¶.
b) C¸c nguyªn t¾c thiÕt kÕ tæ chøc.
- Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh theo chøc n¨ng: Ph©n chia tæ chøc thµnh c¸c
chøc n¨ng theo lÜnh vùc ho¹t ®éng sau ®ã c¸c nhiÖm vô g¾n liÒn víi chøc
n¨ng vµ x¸c ®Þnh c¸c c«ng viÖc ho¹t ®éng.
- Nguyªn t¾c giao quyÒn: Theo nguyªn t¾c nµy khi chóng ta x¸c ®Þnh
chøc n¨ng nhiÖm vô vµ nhiÖm vô vµ c«ng viÖc th× cã sù ®¶m b¶o quyÒn
h¹n: QuyÒn ra quyÕt ®Þnh, quyÒn sö dông ph©n bæ c¸c nhãm nguån lùc,
quyÒn thëng ph¹t, kiÓm tra kiÓm so¸t nh©n viªn cña m×nh.
- Nguyªn t¾c bËc thang: Nguyªn t¾c nµy thÓ hiÖn ph©n chia cÊp ph¶i
®i ®«i víi quyÒn h¹n. CÊp cao th× quyÒn nhiÒu, phËm vi ¶nh hëng lín vµ
ngîc l¹i. Ph¶i ®¶m b¶o cÊp ph¶i cã quyÒn t¬ng xøng.
17
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
- Nguyªn t¾c thèng nhÊt mÖnh lÖnh tøc lµ cÊp díi ph¶i phôc tïng
cÊp trªn t«n träng quy tr×nh ra quyÕt ®Þnh vµ thi hµnh theo.
- Nguyªn t¾c ®ång bé: Tøc lµ ®¶m b¶o ai cã quyÒn cã cÊp ®Õn ®©u th×
chÞu tr¸ch nhiÖm tíi ®ã kh«ng chång chÐo, tuú tiÖn dÉn ®Õn cho¸n quyÒn
cña nhau.
Trªn ®©y lµ n¨m nguyªn t¾c c¶u néi dung tæ chøc, no ®¶m b¶o cho tæ
chøc x©y dùng mét c¬ cÊu chÆt chÏ râ rµng vµ gän gµng hiÖu qu¶.
1.2.3 L·nh ®¹o.
“L·nh ®¹o lµ ho¹t ®éng qu¶n lý mang tÝnh ®Þnh híng vÒ chiÕn
lîc ph¸t triÓn cña tæ chøc vÒ m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc, vÒ nh©n sù trong tæ
chøc”1.
§ã cïng lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng lªn con ngêi theo híng ®¹t ®îc
môc tiªu cña tæ chøc, sù t¸c ®éng ®ã cã thÓ lµ khuyÕn khÝch ®éng viªn, kû
luËt, thëng ph¹t, ®Ò b¹t…
Víi t c¸ch lµ mét chøc n¨ng cña qu¶n lý th× l·nh ®¹o lµ qu¸ tr×nh
t¸c ®éng tíi con ngêi ®Ó ®¹t ®îc sù tu©n thñ cña con ngêi ®èi víi chñ
thÎe l·nh ®¹o, lµm cho hä tù nguyÖn vµ nhiÖt t×nh phÊn ®Êu ®Ó ®¹t ®îc
môc tiªu chung cña tæ chøc.
Chøc n¨ng l·nh ®¹o lµ qu¸ tr×nh g©y ¶nh hëng vµ dÉn d¾t hµnh vi
cña con ngêi trong tæ chøc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu chung ®Æt ra trong
kÕ ho¹ch.
a) Néi dung cña l·nh ®¹o.
- X¸c ®Þnh ®éng c¬ lµm viÖc cña con ngêi, hä hµnh ®éng v× c¸i g×,
cã thÓ lµ tæng hîp c¸c ®éng c¬ nhng ph¶i t×m ®éng c¬ chñ yÕu vµ t¸c
®éng vµo ®ã t¹o høng thó vµ ý thøc lµm viÖc.
- X©y dùng ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o øng víi ®éng c¬ lµm viÖc ®ã: cã
thÓ lµ ph¬ng ph¸p kinh tÕ, ph¸p quyÒn, ph¬ng ph¸p t©m lý gi¸o dôc.
1
Gi¸o tr×nh Khoa häc qu¶n lý- TËp 2- NXB KHKT-2001
18
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
D¬ng v¨n toµn
- Trªn c¬ së ph¬ng ph¸p l·nh ®¹o ®· ®Þnh h×nh, tiÕn hµnh thµnh lËp
vµ qu¶n lý nhãm lµm viÖc ®ång thêi phèi hîp hä lµm phøc hîp hiÖu qu¶
lµm viÖc.
- Trong qu¸ tr×nh phèi hîp nhãm lµm viÖc ph¶i ®ång thêi gi¶i quyÕt
c¸c xung ®ét, m©u thuÉn vÒ lîi Ých…
- §Ó ®¶m b¶o c¸c qu¸ tr×nh trªn ®îc thùc hiÖn vµ cñng cè quyÒn uy
nhµ qu¶n lý ph¶i biÕt giµnh quyÒn lùc vµ g©y ¶nh hëng.
- Vµ cuèi cïng ®Ó l·nh ®¹o tèt nhµ qu¶n lý cÇn më réng c¸c m«Ý
quan hÖ ®èi ngo¹i th«ng qua ho¹t ®éng ®µm ph¸n, giao tiÕp, héi nghÞ…
b) TÝnh chÊt cña l·nh ®¹o.
- Tríc hÕt l·nh ®¹o lµ mét chøc n¨ng cÇn thiÕt vµ tÊt yÕu ®èi víi
mäi nhµ qu¶n lý tõ cÊp cao ®Õn c¸ap thÊp.
- Lµ chøc n¨ng thø ba trong qu¸ tr×nh qu¶n lý l·nh ®¹o cã t¸c dông
khëi ®éng tæ chøc vµ vËn hµnh tæ chøc víi c¸c con ngêi kh¸c nhau,
nhãm lµm viÖc kh¸c nhau nh»m híng tæ chøc tíi môc tiªu.
- L·nh ®¹o ph¶i t«n träng nguyªn t¾c tù nguyÖn vµ nhiÖt t×nh, ngêi
lao ®éng cÇn ®îc quan t©m tíi con ngêi môc ®Ých c¸ nh©n cña hä vµ
t×nh c¶m cña hä.
c) C¨n cø ®Ó tiÕn hµnh l·nh ®¹o.
§iÒu quan träng ®Çu tiªn ph¶i hiÖu ®éng c¬ ®éng lùc lµm viÖc cña
con ngêi th«ng qua lý thuyÕt vÒ ®éng c¬ cña con ngêi. §iÒu ®ã ®ßi hái
nhµ qu¶n lý ph¶i cã kiÕn thøc vÒ quy luËt t©m lý cña con ngêi. Tõ ®ã t¹o
ra nhiÒu ®iÒu kiÖn lµm xuÊt hiÖn ®éng c¬, duy tr× ®éng c¬ lµm viÖc vµ t¹o
®îc sù tho¶ m·n cho con ngêi khiÕn hä lµm viÖc tÝch cùc.
Nhµ qu¶n lý cÇn t×m hiÓu lý thuyÕt vÒ ®éng lùc, lý thuyÕt vÒ nhu
cÇu ®Ó nhËn biÕt nhu cÇu cña hä trong c«ng viÖc vµ t×m ra mèi liªn hÖ víi
®éng c¬ lµm viÖc nh»m ®a ra biÖn ph¸p t¸c ®éng t¬ng øng.
TiÕp theo ®Ó l·nh ®¹o th× nhµ qu¶n lý ph¶i cã quyÒn lùc thùc tÕ. Cô
thÓ lµ quyÒn ra quyÕt ®Þnh, quyÒn ph©n bè ®Þnh ®o¹t nguån lùc, quyÒn
thëng ph¹t, quyÒn kiÓm tra.
19
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.
D¬ng v¨n toµn
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Trªn thùc tÕ quyÒn lùc thùc tÕ chØ cã thÓ cã ®îc khi cã quyÒn lùc
chÝnh thøc tõ vÞ trÝ võa cã ¶nh hëng tõ c¸ nh©n. Nguån lùc con ngêi lµ
rÊt ®a d¹ng v× vËy cÇn hiÓu ®©u lµ ®iÓm m¹nh, ®©u lµ ®iÓm yÕu cña m×nh
vµ cña ngêi kh¸c ®Ó c xö hîp lý. NhiÖm vô cña c¸c nhµ qu¶n lý lµ x©y
dùng vµ sö dông quyÒn lùc cña m×nh hiÖu qu¶ .
1.2.4 KiÓm tra.
“KiÓm tra lµ tæng hîp c¸c ho¹t ®éng xem xÐt theo dâi, ®o lêng,
®¸nh gi¸, chÊn chØnh nh»m ®¶m b¶o cho c¸c môc tiªu kÕ ho¹ch cña tæ
chøc lµ hoµn thµnh vµ cã kÕt qu¶ cao”1.
§ã lµ chøc n¨ng tÊt yÕu cña mäi nhµ qu¶n lý, mäi cÊp qu¶n lý tõ
cao cho ®Õn cÊp chuyªn m«n, kiÓm tra ®îc thùc hiÖn trong tÊt c¶ qu¸
tr×nh qu¶n lý.
Chøc n¨ng kiÓm tra cÇn nhiÒu kü n¨ng vµ c«ng nghÖ nhng liªn
quan tíi con ngêi, nã lµ mét chøc n¨ng khã thùc hiÖn v× chÞu nhiÒu ¸p
lùc v× vËy nÕu bu«ng láng th× kÕ ho¹ch dÔ bÞ lÖch l¹c vµ sai lÖch. Do ®ã
kiÓm tra ®ßi hái ph¶i ®îc thùc hiªn xuyªn suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vµ
kÕt qu¶ ho¹t ®éng.
§Ó hiÓu râ h¬n néi dung kiÓm tra ta t×m hiÓu c¸c néi dung sau:
a) B¶n chÊt cña kiÓm tra:
B¶n chÊt cña kiÓm tra lµ x©y dùng mèi liªn hÖ ngîc kªnh th«ng tin
ph¶n håi vµ nã ®¶m b¶o suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña tæ chøc.
Cã thÓ m« t¶ c¸c bíc cña kiÓm tra quan m« h×nh sau:
1
KÕt qu¶
thùc tÕ
§o lêng
kÕt qu¶
thùc tÕ
Ph¸t hiÖn
nguyªn nh©n
sai lÖch
X©y dùng
ch¬ng tr×nh
®iÒu chØnh
So s¸nh víi
tiªu chuÈn
Thùc hiÖn
®iÒu chØnh
Ph¸t hiÖn
sai lÖch
KÕt qu¶
mong muèn
cña kÕ ho¹ch
Gi¸o tr×nh Khoa häc qu¶n lý- TËp 2- NXB KHKT-2001
20
- Xem thêm -
.PDF 
73 
58383 
134 
