Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
LêI NãI §ÇU
T¹i ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI n¨m 1986, §¶ng vµ Nhµ n-íc ®· chñ
ch-¬ng ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Trong ®ã kinh tÕ Nhµ n-íc
gi÷ vai trß chñ ®¹o. Trong lÜnh vùc th-¬ng m¹i tÊt nhiªn th-¬ng m¹i Nhµ n-íc
ph¶i gi÷ vai trß chñ ®¹o chi phèi ho¹t ®éng c¸c th-¬ng m¹i phi Nhµ n-íc. Do ®ã
viÖc ph¸t triÓn th-¬ng m¹i Nhµ n-íc cÇn cã mèi quan hÖ g¾n bã h÷u c¬ víi
th-¬ng m¹i t- nh©n, tiÓu th-¬ng . Kh«ng thÓ cã mét khu vùc th-¬ng m¹i t- nh©n
lín m¹nh nÕu nh- sù ph¸t triÓn cña nã biÖt lËp víi sù ph¸t triÓn cña khu vùc
th-¬ng m¹i Nhµ n-íc. Mét khu vùc th-¬ng m¹i ®ñ m¹nh vµ ho¹t ®éng cã hiÖu
qu¶ lµ tiÒn ®Ò tiªn quyÕt cho sù ph¸t triÓn cña khu vùc th-¬ng m¹i t- nh©n. Tuy
nhiªn cho ®Õn nay ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ N-íc vÉn
cßn nhiÒu vÊn ®Ò v-íng m¾c cÇn ph¶i tiÕp tôc gi¶i quyÕt, §¹i héi §¶ng toµn
quèc lÇn th÷ VIII v¯ ®Æc biÖt l¯ héi nghÞ Trung ¦¬ng( kho² VIII) vÒ “ tiÕp tóc
®Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi ph¸t huy néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc
tÕ, cÇn kiÖm ®Ó CNH-H§H, phÊn ®Êu hoµn thµnh môc tiªu kinh tÕ x· héi ®Õn
n¨m 2000 v¯ t³o ®¯ cho nhöng n¨m tiÕp theo”, ®± khµng ®Þnh sø cÇn thiÕt ph°i
cñng cè n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc.
Víi c¸ch ®Æt vÊn ®Ò nh- vËy, tiÕp tôc cñng cè vµ ph¸t triÓn khu vùc th-¬ng
m¹i Nhµ N-íc ®· trë thµnh kh©u then chèt ®Ó t¹o ra ®-îc thùc lùc kh¶ n¨ng t¸c
®éng ®Õn chiÒu h-íng ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn th-¬ng m¹i kh¸c. §iÒu ®ã
cã nghÜa lµ ph¶i cñng cè hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµm
c«ng cô cña Nhµ n-íc trong viÖc b×nh æn vµ ®Þnh h-íng thÞ tr-êng. §Ó lµm ®-îc
®iÒu nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ph¶i tù kh¼ng ®Þnh
®-îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr-êng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i Nhµ n-íc chÝnh lµ vÊn ®Ò mµ em muèn ®Ò cËp ®Õn.
Víi vai trß quan träng cña c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc, em chän
®Ò t¯i :“Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ë ViÖt Nam hiÖn nay (thøc tr³ng v¯ gi°i ph²p).”
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Bµi viÕt nµy ®-îc chia lµm ba ch-¬ng :
Ch-¬ng I: Tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ sù cÇn thiÕt cña n©ng cao c¹nh
tranh trong c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc vµ nh÷ng nh©n
tè t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ
n-íc.
Ch-¬ng II: Tr×nh bµy nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng, ®¸nh gi¸
ph©n tÝch kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ®Ò ra nh÷ng tån t¹i mµ hÖ thèng c¸c doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc cÇn ph¶i kh¾c phôc.
Ch-¬ng III: §Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc.
Nh©n ®©y em còng xin c¶m ¬n sù h-íng dÉn cña PGS.TS §ång Xu©n Ninh,
xin c¶m ¬n nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp vµ sù gióp ®ì ®Ó em cã thÓ hoµn thµnh tèt bµi
viÕt nµy.
Do thêi gian vµ tr×nh ®é cã h¹n bµi viÕt nµy khã tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, rÊt
mong ®-îc sù ®¸nh gi¸, phª b×nh, gãp ý cña thÇy c« vµ c¸c b¹n vÒ bµi viÕt nµy.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
TrÇn Thu H-¬ng.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
môc lôc
ch-¬ng 1: Sù cÇn thiÕt cña n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh
tranh trong c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc.
I.
Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc
(DNTMNN) vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
1.
1.1
1.2
2.
2.1
2.2
3.
II.
DNTMNN.
Kh¸i niÖm vÒ DNTMNN.
C¸c lo¹i h×nh DNTMNN.
Sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn c¸c DNTMNN.
C¬ së ph¸t triÓn cña c¸c DNTMNN.
DNTMNN ®èi víi sù nghiÖp CNH-H§H ë n-íc ta.
DNTMNN xÐt ë gãc ®é vÜ m«.
C¹nh tranh cña c¸c DNTMNN.
1.
C¹nh tranh.
1.1 Kh¸i niÖm.
1.2 Sù cÇn thiÕt cña c¹nh tranh.
2.
Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña DNTMNN.
2.1 Kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
2.2 Nh÷ng tiªu thøc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña DNTMNN.
2.3 Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nhtranhcña DNTMNN
2.3.1-Vèn.
2.3.2-Tr×nh ®é qu¶n lÝ con ng-êi.
2.3.3-C¬ së vËt chÊt kÜ thuËt.
2.3.4-M«i tr-êng kinh doanh.
2.4 Nh÷ng ®¸nh gi¸ chung vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña DNTMNN.
Ch-¬ng II: hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ
n-íc vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng ë n-íc ta hiÖn nay.
I.Mét sè nÐt c¬ b¶n vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c DNTMNN hiÖn nay.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1. Tr-íc n¨m 1986.
2. Tõ n¨m 1986 ®Õn n¨m 1996.
3. Tõ n¨m 1996 ®Õn nay
II. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c DNTMNN
hiÖn nay.
1. VÊn vÒ ®Ò vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn.
2. VÊn ®Ò vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý con ng-êi.
3. VÒ mÆt ho¹t ®éng.
III.Ph©n tÝch kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c DNTMNN.
III.
§¸nh gi¸ tæng qu¸t.
CH¦¥NG III. nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh
tranh cña DNTMNN.
I.Kinh nghiÖm cña mét sè n-íc.
II. Nh÷ng gi¶i ph¸p vi m«.
1.
2.
3.
4.
Gi¶i ph¸p vÒ vèn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn.
Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc qu¶n lý vµ con ng-êi.
Gi¶i ph¸p vÒ ®æi míi c¬ cÊu cña DNTMNN.
Gi¶i ph¸p vÒ ®æi míi ho¹t ®éng vµ ph-¬ng thøc kinh doanh.
III. Nh÷ng gi¶i ph¸p vÜ m«.
KÕt luËn.
Tµi liÖu tham kh¶o.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng I.
Sù cÇn thiÕt cña n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh
trong c¸c DNTMNN.
I. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ
n-íc vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
1.Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc
1.1.
Kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc.
§Ó ®i ®Õn mét kh¸i niÖm thÕ nµo lµ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc
chóng ta cÇn hiÓu thªm mét sè kh¸i niÖm liªn quan tíi nã.
1.1.1. Doanh nghiÖp Nhµ n-íc.
Doanh nghiÖp Nhµ n-íc cã thÓ hiÓu lµ tªn gäi chung cho nh÷ng tæ chøc thuéc
së h÷u Nhµ n-íc nh- nhµ m¸y , xÝ nghiÖp , c«ng ty… Mµ trong nÒn kinh tÕ kÕ
ho¹ch ho¸ tËp trung truíc ®©y gäi lµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ quèc doanh. Kh¸i niÖm
vÒ doanh nghiÖp Nhµ n-íc còng cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau do nghiªn cøu vÊn
®Ò trªn c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau.
Song tùu chung l¹i cã thÓ thÊy c¨n cø chÝnh ®Ó ph©n biÖt doanh nghiÖp Nhµ
n-íc lµ tû lÖ vèn ®ãng gãp. C¬ së ®Ó nhËn ®Þnh mét doanh nghiÖp lµ doanh
nghiÖp Nhµ n-íc hay kh«ng c¨n cø vµo tû lÖ vèn ®ãng gãp. Cã nhiÒu quèc gia
®ßi hái ®Ó lµ doanh nghiÖp Nhµ n-íc ph¶i cã 100% vèn do Nhµ n-íc cÊp ; nhiÒu
n-íc kh¸c chØ yªu cÇu tû träng vèn cña Nhµ n-íc chiÕm ®a phÇn.
Cßn theo LuËt doanh nghiÖp Nhµ n-íc ban hµnh ngµy 20/04/1995, th× doanh
nghiÖp Nhµ n-íc kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã 100% vèn do Nhµ n-íc cÊp mµ tuú
theo nghµnh, lÜnh vùc vµ ®iÒu kiÖn cã khi chØ cÇn tû träng vèn cña Nhµ n-íc
chiÕm ®a sè. Víi c¸ch tiÕp cËn nµy th× doanh nghiÖp Nhµ n-íc lµ doanh nghiÖp
mµ ë ®ã ®a phÇn vèn ph¸p ®Þnh thuéc Nhµ n-íc hoÆc cã nguån gèc tõ Nhµ n-íc
ra .
Cñng ë LuËt doanh nghiÖp Nh¯ níc t³i ®iÒu 1 cã ghi: “Doanh nghiÖp Nh¯
n-íc lµ tæ chøc kinh tÕ do Nhµ n-íc ®Çu t- vèn, thµnh lËp vµ tæ chøc qu¶n lý.
Ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc ho¹t ®éng c«ng Ých nh»m thùc hiÖn hai môc tiªu
kinh tÕ–x· héi do nhµ n-íc giao…” víi kh²i niÖm n¯y nã t¬ng ®èi bao qu²t vÒ
chøc n¨ng, tæ chøc vµ c¶ ®Þa vÞ ph¸p lý cña doanh nghiÖp Nhµ n-íc.
1.1.2.Kh¸i niÖm vÒ th-¬ng m¹i.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Cïng víi sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt ngµy cµng
ph¸t triÓn tÊt yÕu dÉn ®Õn nhu cÇu vÒ trao ®æi s¶n phÈm gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n
xuÊt chuyªn m«n ho¸ víi nhau. Nh- vËy chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ tÝnh chÊt
së h÷u kh¸c nhau vÒ t- liÖu s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm lµm ra, lµ nguån gèc cña
th-¬ng m¹i.
Th-¬ng m¹i lµ sù trao ®æi hµng ho¸ dÞch vô th«ng qua mua b¸n b»ng tiÒn trªn
thÞ tr-êng, ë ®©u cã mua b¸n ë ®ã cã th-¬ng m¹i.
Th-¬ng m¹i cã thÓ lµ mét hµnh vi lµm ph¸t sinh quyÒn vµ nghÜa vô víi nhau
gi÷a bªn b¸n vµ bªn mua.
Th-¬ng m¹i cã thÓ lµ mét ho¹t ®éng. Ho¹t ®éng th-¬ng m¹i bao gåm mét, mét
sè hoÆc toµn thÓ c¸c hµnh vi th-¬ng m¹i cña mét c¸ nh©n, mét tæ chøc hoÆc mét
x· héi...
Chuyªn m«n ho¸ trong s¶n xuÊt ph¸t triÓn, khèi l-îng s¶n phÈm ®em trao ®æi
cµng t¨ng sinh ra nhu cÇu chuyªn m«n ho¸ viÖc l-u th«ng hµng ho¸. mét sè
ng-êi hoÆc tæ chøc t¸ch ra khái lÜnh vùc s¶n xuÊt, chuyÓn sang ho¹t ®éng chuyªn
øng tiÒn ra mua hµng ho¸ ®Ó b¸n l¹i nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn tõ viÖc mua
b¸n nµy tøc lµ lµm nghÒ kinh doanh hµng ho¸ hay cßn gäi lµ ho¹t ®éng th-¬ng
m¹i. Nghµnh th-¬ng m¹i ra ®êi lµ nÊc thang ph¸t triÓn kÕ tiÕp cao h¬n cña sù l-u
th«ng hµng ho¸, lµ kÕt qu¶ trùc tiÕp cña sù ph¸t triÓn l-u th«ng hµng ho¸, ®ã
chÝnh lµ mét nghµnh kinh tÕ quèc d©n thuéc khu vùc s¶n xuÊt vËt chÊt nh-ng
kh«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt mµ cã chøc n¨ng phôc vô l-u th«ng
qua viÖc trao ®æi s¶n phÈm d-íi h×nh thøc mua b¸n.
Nh- vËy ho¹t ®éng th-¬ng m¹i lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ chuyªn thùc hiÖn
gi¸ trÞ cña hµng ho¸ mét sè ng-êi hoÆc tæ chøc nhÊt ®Þnh tiÕn hµnh theo sù ph©n
c«ng chuyªn m«n ho¸ lao ®éng x· héi, víi t- c¸ch lµ ph¹m trï lÞch sö, th-¬ng
nghiÖp xuÊt hiÖn trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ trªn c¬ së ph©n c«ng lao ®éng x·
héi. Trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng, ho¹t ®éng th-¬ng m¹i lµ kh©u nèi liÒn
s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Th«ng qua ho¹t ®éng nµy ng-êi s¶n xuÊt b¸n s¶n phÈm vµ
mua t- liÖu s¶n xuÊt ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt.
VÒ mÆt ph¹m trï kinh tÕ-chÝnh trÞ, ho¹t ®éng th-¬ng m¹i biÓu hiÖn quan hÖ trao
®æi s¶n phÈm lao ®éng d-íi h×nh thøc hµng ho¸ th«ng qua trung gian tiÒn tÖ,
nh-ng ®· trë thµnh ®éc lËp víi c¸c mèi quan hÖ trong s¶n xuÊt. Nã sinh ra trong
c¸c x· héi cã s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸, b¶n chÊt cña nã lµ h×nh thøc së
h÷u t- liÖu s¶n xuÊt trong quan hÖ s¶n xuÊt chøa ®ùng nã quy ®Þnh vµ ®-îc biÓu
hiÖn trªn ba mÆt chñ yÕu lµ c¬ së tån t¹i môc ®Ých vµ ph-¬ng thøc ho¹t ®éng,
th-¬ng nghiÖp cã thÓ chia lµm néi th-¬ng vµ ngo¹i th-¬ng. Theo tÝnh chÊt
nghiÖp vô kinh doanh cã thÓ chia lµm th-¬ng nghiÖp b¸n bu«n vµ th-¬ng nghiÖp
b¸n lÎ. Cßn theo h×nh thøc së h÷u cã thÓ chia thµnh doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
Nhµ n-íc, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i t- nh©n, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i hîp t¸c...
tõ c¬ së tån t¹i vµ h×nh thøc së h÷u, mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp th-¬ng m¹i l¹i
cã môc ®Ých vµ ph-¬ng thøc ho¹t ®éng kh¸c nhau vµ mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i ®Òu mang b¶n chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt sinh ra nã vµ ph¶n ¸nh b¶n
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt trong ®ã cã qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña hµng
ho¸.
1.1.3 Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc
Tõ nh÷ng hiÓu biÕt trªn ta cã thÓ ®i ®Õn mét kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i Nhµ n-íc lµ bÊt cø doanh nghiÖp nµo ®-îc thµnh lËp ra víi môc ®Ých chñ
yÕu tham gia vµo ho¹t ®éng trao ®æi , l-u th«ng hµng ho¸ vµ dÞch vô hoÆc c¸c
ho¹t ®éng ®ã ®em l¹i phÇn lîi nhuËn chiÕm tû träng ®a sè cho doanh nghiÖp th×
gäi lµ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc. Nãi mét c¸ch kh¸c doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ doanh nghiÖp Nhµ n-íc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc
th-¬ng m¹i.
1.2.
C¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc .
Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ®-îc thµnh lËp nh»m ®¶m b¶o l-u th«ng
hµng ho¸ trong nÒn kinh tÕ, thu lîi nhuËn vµ thùc hiÖn môc tiªu cña Nhµ n-íc.
C¨n cø vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng ng-êi ta chia doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ
n-íc lµm hai lo¹i:
+ C¸c doanh nghiÖp kinh doanh.
+ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých.
C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh: môc tiªu chñ yÕu lµ lîi nhuËn th-¬ng
m¹i. Ho¹t ®éng trªn tÊt c¶ c¸c nghµnh hµng ( kÓ c¶ nghµnh hµng phôc vô s¶n
xuÊt vµ hµng ho¸ phôc vô tiªu dïng, trªn tÊt c¶ c¸c ®Þa ph-¬ng thµnh thÞ n«ng
th«n vµ miÒn nói). Doanh nghiÖp ®-îc Nhµ n-íc giao vèn ban ®Çu, tù chñ trong
kinh doanh, b¶o tån vµ ph¸t triÓn vèn. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, doanh nghiÖp
chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt kinh tÕ thÞ tr-êng.
C¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých môc tiªu chñ yÕu lµ phôc vô nhu cÇu ph¸t
triÓn chung cña x· héi. Doanh nghiÖp th-êng ho¹t ®éng ë c¸c nghµnh hµng ®¸p
øng nhu cÇu quèc phßng an ninh b¶o vÖ m«i tru-êng, v¨n ho¸ y tÕ gi¸o
dôc...§©y lµ nh÷ng mÆt hµng ®¶m b¶o lîi Ých c«ng céng. Doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i Nhµ n-íc giao vèn vµ chi phèi ho¹t ®éng, chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp cña Nhµ
n-íc, kinh doanh theo kÕ ho¹ch cña Nhµ n-íc.
_ C¨n cø vµo nguån gèc s¶n xuÊt ra hµng ho¸: cã c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i Nhµ n-íc kinh doanh c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp vµ doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i Nhµ n-íc kinh doanh n«ng s¶n. Hµng c«ng nghiÖp bao gåm tÊt c¶
c¸c mÆt hµng do nghµnh tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ra, ®©y lµ
c¸c s¶n phÈm vËt chÊt cã tÝnh chÊt c¬ lý, ho¸ häc ®iÖn tö...
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Hµng n«ng s¶n bao gåm c¸c s¶n phÈm do c¸c nghµnh n«ng l©m ng- nghiÖp s¶n
xuÊt ra. C¸c s¶n phÈm cña nghµnh nµy ch-a qua chÕ biÕn.
_ C¨n cø vµo chñng lo¹i hµng ho¸ mµ doang nghiÖp kinh doanh cã c¸c lo¹i
doanh nghiÖp th-¬ng m¹i kinh doanh t- liÖu s¶n xuÊt vµ doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i kinh doanh t- liÖu tiªu dïng.
C¸c doanh nghiÖp kinh doanh t- liÖu s¶n xuÊt bao gåm c¸c mÆt hµng m¸y
mãc, thiÕt bÞ phô tïng, c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu nh- kim khÝ x¨ng dÇu, than, xi
m¨ng, b«ng t¬ sîi... §èi t-îng sö dông c¸c t- liÖu s¶n xuÊt lµ c¸c doanh nghiÖp
s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm vËt chÊt.
C¸c doanh nghiÖp kinh doanh t- liÖu tiªu dïng gåm kinh doanh l-¬ng thùc thùc
phÈm, quÇn ¸o may s½n, xe ®¹p, xe m¸y, thuèc ch÷a bÖnh... §èi t-îng sö dông
nh÷ng mÆt hµng nµy lµ c¸c c¸ nh©n nh»m t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ chóng bÞ
biÕn ®æi trong qu¸ tr×nh tiªu dïng cña mçi ng-êi.
_ C¨n cø vµo khèi l-îng mua b¸n, cã c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
Nhµ n-íc ho¹t ®éng b¸n bu«n vµ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ho¹t ®éng
b¸n lÎ.
Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc b¸n bu«n th-êng thùc hiÖn mua b¸n khèi
l-îng hµng ho¸ lín víi c¸c doanh nghiÖp hoÆc th-¬ng nh©n mua ®Ó tiÕp tôc
chuyÓn b¸n. C¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i nµy th-êng mua s¶n phÈm theo hîp
®ång vµ thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n qua ng©n hµng.
Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i b¸n lÎ lµ c¸c doanh nghiÖp b¸n hµng trùc tiÕp cho
ng-êi tiªu dïng.
_ C¨n cø vµo lÜnh vùc l-u th«ng hµng ho¸ cã c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
Nhµ n-íc ho¹t ®éng kinh doanh hµng ho¸ trong n-íc vµ doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i Nhµ n-íc kinh doanh hµng ho¸ víi n-íc ngoµi.
Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn lo¹i h×nh doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc cßn
®-îc ph©n chia theo cÊp hµnh chÝnh ( doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc trung
-¬ng, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ®Þa ph-¬ng: tØnh huyÖn...) hoÆc theo
khu vùc ®Þa lý nh- khu vùc th-¬ng m¹i tØnh, thµnh phè.
Song dï ph©n chia thÕ nµo, c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc vÒ b¶n chÊt
lµ c«ng cô ®Ó Nhµ n-íc thùc hiÖn ®iÒu tiÕt ph©n phèi l-u th«ng nh»m thùc hiÖn
cã hiÖu qu¶ c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi
2. Sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc.
2.1.
C¬ së ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc.
Lý do cho sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc nãi chung cßn
nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau. Mét sè ng-êi cho r»ng doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
n-íc ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ so víi t- nh©n cho nªn ph¶i t- nh©n ho¸… Tõ ý
kiÕn nµy nhËn xÐt ®¸nh gi¸ cã thÓ thÊy qu¶ thùc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y sè
doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµm ¨n cã hiÖu qu¶ kh«ng nhiÒu. Tuy nhiªn
viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp Nhµ n-íc kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò míi mÎ, mµ tr¸i l¹i
nã xuÊt hiÖn rÊt l©u vµ lµ h×nh thøc phæ biÕn trªn thÕ giíi. Sù ph¸t triÓn cña
doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn, mµ nã lµ s¶n
phÈm tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn x· héi ho¸ s¶n xuÊt, cña hoµn c¶nh lÞch sö.
V× doanh nghiÖp Nhµ n-íc ®ãng mét vai trß quan träng nªn chÝnh c¸c nhµ kinh
tÕ häc ph-¬ng t©y còng ®· thõa nhËn vµ quan niÖm r»ng khu vùc kinh tÕ Nhµ
n-íc lµ mét t¸c nh©n kinh tÕ quan träng, võa t¹o c¬ së trùc tiÕp cho Nhµ n-íc
®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ võa ®ãng gãp mét søc m¹nh cho nÒn kinh tÕ quèc gia.
Mét lý lÏ phæ biÕn gi¶i thÝch cho sù ph¸t triÓn nµy lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ
n-íc vÒ c¬ b¶n lµ s¶n phÈm cña chiÕn l-îc ph¸t triÓn mµ c¸c chÝnh phñ theo
®uæi. C¸c chÝnh phñ kh«ng thÓ ®Çu t- v× t¨ng tr-ëng hoµn toµn phô thuéc vµo lùc
l-îng thÞ tr-êng vµ nã cßn qu¸ yÕu ít ®Ó t¸c ®éng lªn sù ph¸t triÓn so víi kÕ
ho¹ch ho¸ cña chÝnh phñ.
Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh trªn cã thÓ ®-a ra mét sè lý do chñ yÕu cho sù ph¸t triÓn
cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc vµ c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc nãi
riªng ë ViÖt nam:
Thø nhÊt: Nhµ n-íc nµo còng cã nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ cña m×nh ®Ó phôc
vô cho viÖc ®¶m b¶o an ninh chÝnh trÞ trËt tù x· héi vµ ®êi sèng d©n c-, v×
DNNN trong ®ã kÓ c¶ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ mét trong nh÷ng
c«ng cô qu¶n lý cña Nhµ n-íc.
C¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ mét lùc l-îng th-¬ng m¹i, cã quyÒn
tån t¹i nh- mäi thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, nh-ng doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ
n-íc l¹i cã ®Æc ®iÓm lµ nh÷ng doanh nghiÖp mµ toµn bé hoÆc phÇn lín nguån
vèn vµ tµi s¶n ban ®Çu thuéc quyÒn së h÷u Nhµ n-íc. V× thÕ, trong viÖc qu¶n lý
Nhµ n-íc vÒ c¸c ho¹t ®éng th-¬ng m¹i trªn thÞ tr-êng, quan hÖ rµng buéc cña
doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc víi Nhµ n-íc cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c c¬
b¶n so víi c¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh phÇn kh¸c. Nãi c¸ch kh¸c, doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc thùc hiÖn nghÜa vô víi Nhµ n-íc kh«ng chØ b×nh
th-êng nh- c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i t- nh©n, tr¸i l¹i víi t- c¸ch së h÷u,
Nhµ n-íc cã quyÒn h-íng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc
phôc vô cho nh÷ng môc tiªu qu¶n lý cña m×nh.
Thø hai: §Ó tæ chøc vµ qu¶n lý nÒn kinh tÕ quèc d©n, Nhµ n-íc cÇn ph¶i n¾m
b¾t qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ®-îc c©n ®èi tæng thÓ, nh÷ng c©n ®èi mµ muèn thùc
hiÖn nã, Nhµ n-íc ph¶i chñ ®éng cã trong tay mét sè l-îng tèi thiÓu cÇn thiÕt
nh÷ng mÆt hµng mang tÝnh chiÕn l-îc, liªn quan ®Õn an ninh quèc phßng vµ
quèc tÕ d©n sinh cña mäi tÇng líp nh©n d©n nh- x¨ng dÇu, s¾t thÐp, ph©n bãn,
thuèc ch÷a bÖnh , thãc g¹o...VÒ mÆt lý thuyÕt, viÖc kinh doanh nh÷ng mÆt hµng
trªn cã thÓ cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia kÓ c¶ doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
t- nh©n, nh-ng trong thùc tÕ ch-a thÊy thµnh phÇn nµo lµm tèt h¬n c¸c doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc , së dÜ cã t×nh tr¹ng nh- vËy lµ do c¬ së vËt chÊt kü
thuËt, kh¶ n¨ng vÒ vèn vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng mÆt hµng nµy
lµ thÕ m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc .
Thø ba: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, khi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ bung ra s¶n
xuÊt, kinh doanh trªn th-¬ng tr-êng. T¹i c¸c ®Þa bµn n«ng th«n, miÒn nói vïng
s©u vïng xa ®Þa h×nh hiÓm trë, giao th«ng vËn t¶i khã kh¨n, ®iÒu kiÖn kinh doanh
kh«ng thuËn lîi, lîi nhuËn thÊp, thËm chÝ kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ vËn chuyÓn vµ
b¶o qu¶n nªn nhiÒu thÞ tr-êng cßn bÞ bá trèng, nhiÒu nhu cÇu thiÕt yÕu cña ®ång
bµo d©n téc ®· kh«ng ®-îc ®¸p øng. MÆt kh¸c n«ng s¶n hµng ho¸ ë nh÷ng vïng
®ã, ngoµi viÖc tù tóc phôc vô nhu cÇu vÉn cßn d- thõa, ø ®äng mµ ch-a cã lùc
l-îng th-¬ng nghiÖp gi¶i quyÕt kh©u l-u th«ng g©y khã kh¨n cho ng-êi n«ng
d©n c¶ trong ®êi sèng lÉn trong s¶n xuÊt. Trong t×nh h×nh ®ã, v× môc tiªu lîi
nhuËn Nhµ n-íc kh«ng thÓ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp t- nh©n, t- th-¬ng hoÆc bÊt
cø mét doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi Nhµ n-íc ph¶i chÞu lç
kinh doanh theo h-íng bÊt lîi cho hä. Khi ®ã râ rµng c¸c doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i Nhµ n-íc d-íi sù chØ ®¹o theo kÕ ho¹ch cña Nhµ n-íc, ®Ó æn ®inh vµ ®iÒu
tiÕt gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi. Ngoµi ra do s¶n
xuÊt vµ tiªu dïng mang tÝnh thêi vô rÊt dÔ dÉn ®Õn hiÖn t-îng mÊt c©n ®èi cung
cÇu g©y ra nh÷ng c¬n sèt ®ßi hái doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ph¶i cã
lùc l-îng dù tr÷ ®ñ ®Ó chñ ®éng ®iÒu tiÕt vµ æn ®Þnh thÞ tr-êng lóc cÇn thiÕt.
Víi nh÷ng néi dung trªn ®©y cho thÊy víi t- c¸ch lµ mét lo¹i h×nh doanh
nghiÖp Nhµ n-íc, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc còng cã thÓ ho¹t ®éng
mang tÝnh chÊt kinh doanh thuÇn tuý vµ còng cã thÓ ho¹t ®éng nh»m phôc vô c¸c
môc tiªu kinh tÕ-x· héi cña Nhµ n-íc trong lÜnh vùc phôc vô c«ng céng. V× vËy
sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ë c¸c n-íc nãi chung vµ ®Æc
biÖt ë n-íc ta lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ lµ vÊn ®Ò mang tÝnh tÊt yÕu. Qua thùc tÕ cho
thÊy, ch-a lóc nµo v¾ng bãng c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc ho¹t ®éng trong lÜnh
vùc th-¬ng m¹i, nh-ng so víi lÜnh vùc kh¸c, møc ®é ¶nh h-ëng cña c¸c doanh
nghiÖp Nhµ n-íc trong lÜnh vùc nµy d-êng nh- cã phÇn h¹n chÕ.
Trong ®iÒu kiÖn n-íc ta hiÖn nay , víi nh÷ng ®Æc thï lµ mét nÒn kinh tÕ ®ang
trong giai ®o¹n ph¸t triÓn, v× vËy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc
trong ®ã cã doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ rÊt cÇn thiÕt cho viÖc më
réng vµ t¹o lËp thÞ tr-êng, thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, thùc hiÖn c¸c
môc tiªu chÝnh trÞ kinh tÕ-x· héi theo ®-êng lèi cña §¶ng vµ Nhµ n-íc.
2.2. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ®èi víi sù nghiÖp CNHH§H ë n-íc ta.
Trong sù nghiÖp CNH-H§H hiÖn nay vai trß chñ ®¹o cña doanh nghiÖp th-¬ng
m¹i Nhµ n-íc thÓ hÖn:
Thø nhÊt: doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ lùc l-îng chñ yÕu cung øng
vËt t- hµng ho¸ thiÕt yÕu cho CNH-H§H.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
§Ó ®Èy m¹nh CNH-H§H ®Êt n-íc, mét trong nh÷ng yªu cÇu bøc thiÕtlµ ph¶i
chän lùa ®óng dù ¸n ®Çu t- vµ ®Çu t- cã hiÖu qu¶. §iÒu nµy cã liªn quan trùc tiÕp
®Õn ho¹t ®éng cung øng vËt t-,hµng ho¸ cho viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n. Trong nÒn
kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, mÆc dï c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng trong
kinh doanh, b×nh ®¼ng trong c¹nh tranh, nh-ng c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
Nhµ n-íc l¹i thuéc thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n-íc, cã lùc l-îng vËt chÊt vµ
ph-¬ng thøc kinh doanh h¬n h¼n c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i thuéc c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ kh¸c, lµ c«ng cô ®Ó Nhµ n-íc ®Þnh h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi,
nªn nã trë thµnh lùc l-îng chñ yÕu trong cung øng vËt t-, hµng ho¸ thiÕt yÕu cho
nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cho qu¸ tr×nh CNH-H§H. Nh÷ng mÆt ®ã lµ x¨ng dÇu,
s¾t thÐp, ph©n bãn, thuèc trõ s©u,xi m¨ng, m¸y mãc, thiÕt bÞ phô tïng... nh÷ng
mÆt hµng nµy th-êng ®i vµo ®Çu t- b»ng con ®-êng th-¬ng m¹i kinh doanh thu
lîi nhuËn, song trong mét sè tr-êng hîp doanh nghiÖp th-¬ng m¹i ph¶i chÞu lç
®Ó toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn. ChØ c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
Nhµ n-íc míi ®¶m nhiÖm ®-îc nhiÖm vô nµy.
Thø hai: doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ lùc l-îng gãp phÇn ®¾c lùc vµo
viÖc b×nh æn gi¸ c¶,kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt cña thÞ tr-êng.
C¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ lùc l-îng vËt chÊt ®Ó Nhµ n-íc thùc
hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi. CNH-H§H ®-îc tiÕn hµnh trong giai ®o¹n ®Çu
cña thêi kú ®i lªn CNXH, ®©y lµ giai ®o¹n nÒn kinh tÕ n-íc ta chuyÓn sang giai
®o¹n nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng v× vËy kh«ng thÓ tr¸nh khái m©u thuÉn gi÷a cung vµ
cÇu g©y nªn sù ¸ch t¾c trªn thÞ tr-êng hµng ho¸. H¬n n÷a, c¹nh tranh vÒ hµng
ho¸ trong kinh tÕ thÞ tr-êng kh«ng lo¹i trõ nh÷ng tiªu cùc th-¬ng m¹i nh- ®Çu
c¬, n©ng gi¸ hµng ho¸ ®Ó kiÕm lêi... Víi t- c¸ch c«ng cô ®Ó Nhµ n-íc ®iÒu tiÕt
thÞ tr-êng, c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc cã nhiÖm vô trùc tiÕp tham
gia vµo viÖc b×nh æn thÞ tr-êng, æn ®Þnh gi¸, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc
hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t-, ®Ó c¸c dù ¸n ®Çu t- kh«ng cßn bÞ s¸o trén bëi t¸c ®éng
cung cÇu vµ gi¸ c¶.
Thø ba: c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ lùc l-îng ®i ®Çu trong viÖc
øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ ®¹i biÓu cho ph-¬ng thøc kinh
doanh tiÕn bé, lµ nh÷ng tÊm g-¬ng s¸ng vÒ qu¶n lý kinh doanh.
Ho¹t ®éng trong m«i tr-êng cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, viÖc triÓn khai
øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i cña doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc kh«ng chØ nh»m phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh
doanh cña chÝnh m×nh, mµ cßn gãp phÇn phæ biÕn, trang bÞ cho c¸c doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Vai trß nµy b¾t nguån tõ c¬ së vËt
chÊt – kü thuËt, tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý kinh doanh vµ tõ
b¶n chÊt kinh tÕ cña thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n-íc. Ho¹t ®éng cña c¸c doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc kh«ng chØ v× môc tiªu lîi nhuËn trùc tiÕp mµ cßn v×
môc tiªu x· héi, nªn c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc kh«ng chØ tham gia
c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng nh- c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i thuéc c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ kh¸c mµ cßn ®Þnh h-íng cho sù ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trªn
thÞ tr-êng vµ lµ ®¹i biÓu cho ph-¬ng thøc kinh doanh tiÕn bé. Trong qu¸ tr×nh
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
hiÖn ®¹i ho¸ ho¹t ®éng th-¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ
lùc l-îng ®i ®Çu.
Thø t-: C¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ lùc l-îng chñ lùc trong
ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu.
M« h×nh CNH-H§H ë n-íc ta hiÖn nay lµ h-íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu ®ång thêi
tõng b-íc thay thÕ nhËp khÈu. §Þnh h-íng ph¸t triÓn theo m« h×nh nµy chÝnh lµ
con ®-êng CNH-H§H rót ng¾n lµ ®Æc ®iÓm míi cña CNH-H§H trong thêi ®¹i
ngµy nay. §Ó thùc hiÖn m« h×nh nµy, ph¶i ®Èy m¹nh kinh tÕ ®èi ngo¹i, xuÊt nhËp
khÈu hµng ho¸, nhÊt lµ trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Ó tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng
nghÖ ®-îc ®Æt ra nh- mét c©u hái bøc xóc. Víi t- c¸ch lµ mét lùc l-îng ®¹i biÓu
cho ph-¬ng thøc kinh doanh tiÕn bé l¹i lµ c«ng cô kinh tÕ Nhµ n-íc ®-îc Nhµ
n-íc -u ®·i vÒ vèn, c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc trë thµnh lùc l-îng
chñ lùc ®¶m ®-¬ng nhiªm vô kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
C¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc cßn lµ c«ng cô ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch
kinh tÕ ®èi ngo¹i më cöa. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng gay g¾t
nh- hiÖn nay, vai trß chñ ®¹o cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ngµy cµng
®-îc ®Æc biÖt coi träng. ChØ nh- vËy, sù nghiÖp CNH-H§H míi ®¹t ®-îc kÕt qu¶
nh- mong muèn.
Thø n¨m: Gãp phÇn quan träng vµo viÖc cung cÊp tµi chÝnh cho ng©n s¸ch Nhµ
n-íc.
Trong nh÷ng n¨m qua c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ®· duy tr× ®-îc
tèc ®é t¨ng tr-ëng cao. Møc nép ng©n s¸ch giai ®o¹n 1991 _ 1997 liªn tôc t¨ng
cao h¬n møc ®é ng©n s¸ch b×nh qu©n cña toµn bé nÒn kinh tÕ.
Thø s¸u: C¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc cïng víi c¸c doanh
nghiÖp thuéc thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n-íc lµ chç dùa vµ t¹o nÒn t¶ng cho viÖc
x©y dùng chÕ ®é x· héi míi. §ång thêi doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ
mét c«ng cô cã søc m¹nh vËt chÊt ®Ó Nhµ n-íc chi phèi vµ h-íng dÉn nÒn kinh
tÕ, gãp phÇn quan träng vµo viÖc thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch x· héi.
§èi víi n-íc ta qu¸ ®é ®i lªn CNXH tõ mét nÒn s¶n xuÊt nhá lµ phæ biÕn, kinh
tÕ hµng ho¸ kÐm ph¸t triÓn, muèn ®Èy m¹nh CNH-H§H ®Êt n-íc, chóng ta l¹i
cµng ph¶i coi träng vai trß cña kinh tÕ Nhµ n-íc. Nhµ n-íc n¾m nh÷ng lÜnh vùc
kinh tÕ träng yÕu, trong ®ã th¬ng nghiÖp l¯ mét “m¾t xÝch” m¯ theo Lªnin nãi,
nÕu ai n¾m ®-îc m¾t xÝch nµy th× chóng ta sÏ n¾m ®-îc tÊt c¶.
3.Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc xÐt ë gãc ®é vÜ m«.
§øng trªn quan ®iÓm vÜ m«, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ mét c«ng
cô cña Nhµ n-íc, ®-îc thµnh lËp ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi
mµ Nhµ n-íc ®Ò ra. Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc cã vai trß nßng cèt,
më ®-êng hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶, thóc ®Èy
t¨ng tr-ëng nhanh vµ l©u bÒn cña toµn bé nÒn kinh tÕ; lµ lùc l-îng chñ ®¹o
trong cung øng vËt t-, hµng ho¸ thiÕt yÕu cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, gãp phÇn
®iÒu tiÕt quan hÖ cung cÇu, b×nh æn gi¸ c¶; lµ c«ng cô vËt chÊt ®Ó Nhµ n-íc
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®Þnh h-íng ph¸t triÓn th-¬ng m¹i kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ
tr-êng vµ thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch x· héi.
II.C¹nh tranh cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc
1. C¹nh tranh.
1.1 Kh¸i niÖm.
Khi mµ nÒn s¶n xuÊt cßn nhá s¶n phÈm lµm ra ch-a ®-îc nhiÒu vµ nh×n
chung s¶n xuÊt cßn ch-a ®¸p øng næi tiªu dïng, viÖc tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸
cßn dÔ dµng . Nh-ng khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao vµ ®Æc biÖt cã sù h×nh
thµnh cña chuyªn m«n ho¸ c¸c nghµnh s¶n xuÊt, s¶n phÈm lµm ra dåi dµo kh«ng
nh÷ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu tiªu dïng mµ cßn trë nªn d- thõa. Lóc nµy khã kh¨n
mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i ®èi mÆt lµ ph¶i lµm sao tiªu thô hÕt s¶n phÈm do m×nh
s¶n xuÊt ra, vµ tÊt yÕu xuÊt hiÖn sù ganh ®ua gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt. §Ó chiÕn
th¾ng ®èi thñ cña m×nh trong cuéc ganh ®ua nµy, c¸c nhµ s¶n xuÊt ®· t×m mäi
biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, tËn dông mäi n¨ng lùc vµ -u thÕ, gi¶m gi¸
thµnh s¶n phÈm n©ng cao chÊt l-îng nh»m t¹o cho s¶n phÈm cña m×nh cã -u thÕ
h¬n so víi c¸c ®èi thñ kh¸c ®¶m b¶o cho s¶n phÈm cña m×nh cã mét chç ®øng
v÷ng ch¾c trªn thÞ tr-êng. §ã chÝnh lµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt
C¹nh tranh trong nÒn s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ. Theo
M²c “C³nh tranh t b°n chð nghÜa lµ sù ganh ®ua, sù ®Êu tranh gay g¾t gi÷a c¸c
nhµ t- b¶n nh»m giµnh nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt tiªu thô s¶n
phÈm ®Ó thu lîi nhuËn siªu ng³ch .”
Nh- vËy ta cã thÓ hiÓu c¹nh tranh lµ mét cuéc ®Êu tranh gay g¾t gi÷a c¸c chñ
thÓ víi nhau nh»m giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ phÝa m×nh
Ngµy nay trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn ®¹i lµ mét ®iÒu kiÖn
thuËn lîi cho c¹nh tranh ph¸t triÓn. C¹nh tranh lµ mét quy luËt tÊt yÕu kh¸ch
quan cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ mét nh©n tè kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng. S¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, hµng ho¸ ®-îc s¶n xuÊt ra nhiÒu
th× c¹nh tranh còng cµng gay g¾t. KÕt qu¶ lµ c¹nh tranh sÏ lo¹i bá nh÷ng doanh
nghiÖp lµm ¨n yÕu kÐm, kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n cã
hiÖu qu¶.
1.2 Sù cÇn thiÕt cña c¹nh tranh.
ë tÇm vÜ m« c¹nh tranh lµ ®éng lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Thùc vËy
c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo thÞ tr-êng ®Òu ph¶i ®èi mÆt víi c¹nh tranh, muèn
tån t¹i vµ ph¸t triÓn hä ph¶i chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh cã nghÜa lµ ph¶i n©ng
cao chÊt l-îng gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô. §iÒu nµy buéc c¸c
nhµ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i nghiªn cøu ®Çu t- vèn sao cho cã hiÖu qu¶, nhê ®ã
sÏ n©ng cao ®-îc n¨ng lùc ho¹t ®éng cho nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®i lªn
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
vµ nhê ®ã chÊt l-îng cuéc sèng cña x· héi sÏ ngµy cµng ®-îc n©ng cao, x· héi
ngµy cµng ph¸t triÓn.
§èi víi doanh nghiÖp, c¹nh tranh buéc hä ph¶i gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm b»ng
c¸ch gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, sö dông tiÕt kiÖm c¸c yÕu tè ®Çu vµo, c¶i tiÕn c«ng
nghÖ, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt.
C¹nh tranh lµ cuéc thi lùa chän nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã
hiÖu qu¶ ®µo th¶i nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶.
C¹nh tranh ®em ®Õn cho ng-êi tiªu dïng quyÒn lùa chän nh÷ng s¶n phÈm cã
chÊt l-îng cao, gi¸ thµnh hîp lý.
Nh- vËy cã thÓ nãi c¹nh tranh t¹o nªn sù v-¬n lªn m¹nh mÏ cña c¸c doanh
nghiÖp t¹o ®µ cho nÒn kinh tÕ, ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt, c¹nh tranh ®ßi hái
con ng-êi ta ph¶i n¨ng ®éng s¸ng t¹o. Tuy nhiªn c¹nh tranh còng lµm xuÊt hiÖn
nhiÒu hiÖn t-îng kh«ng lµnh m¹nh trong kinh doanh nh- lµm hµng gi¶, bu«n lËu
trèn thuÕ g©y nªn mét sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trªnthÞ tr-êng. §©y lµ mÆt
tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr-êng nãi chung vµ c¹nh tranh nãi riªng mµ c¸c chÝnh phñ
ph¶i quan t©m gi¶i quyÕt kh¾c phôc.
2 Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc .
2.1 Kh¶ n¨ng c¹nh tranh.
Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cã thÓ hiÓu lµ tæng hîp mäi nguån lùc mµ doanh nghiÖp
cã thÓ huy ®éng ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ duy tr× ®-îc vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ
tr-êng.
Kh¶ n¨ng c¹nh tranh chÝnh lµ thùc lùc cña mét tæ chøc nh- : Vèn, c«ng nghÖ,
tæ chøc qu¶n lý, nh©n lùc. Khi tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kh¶
n¨ng c¹nh tranh sÏ t¹o ra mét -u thÕ nhÊt ®Þnh cho doanh nghiÖp so víi c¸c
doanh nghiÖp kh¸c.
2.2 Nh÷ng tiªu thøc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i Nhµ n-íc
_ ThÞ phÇn: lµ phÇn thÞ tr-êng mµ doanh nghiÖp chiÕm lÜnh ®-îc hay nãi c¸ch
kh¸c lµ phÇn thÞ tr-êng mµ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®-îc tiªu thô réng r·i mµ
hÇu nh- kh«ng gÆp khã kh¨n nµo.
ThÞ phÇn t-¬ng ®èi, lµ tû träng phÇn doanh thu cña doanh thu cña doanh
nghiÖp so víi phÇn doanh thu cña ®èi thñ c¹nh tranh chÝnh trªn thÞ tr-êng.
ThÞ phÇn tuyÖt ®èi lµ tû träng phÇn doanh thu cña doanh nghiÖp so víi toµn
nghµnh.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
_ ChÊt l-îng, uy tÝn vµ kh¶ n¨ng thÝch øng: ThÓ hiÖn vÞ trÝ mµ toµn doanh
nghiÖp ®· ®¹t ®-îc trªn thÞ tr-êng.
ChÊt l-îng s¶n phÈm lµ tæng hîp nh÷ng sù tho¶ m·n mµ kh¸ch hµng nhËn
®-îc sau khi sö dông s¶n phÈm.
Uy tÝn cña doanh nghiÖp lµ h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp trong t©m trÝ kh¸ch
h¯ng. Mét h×nh °nh “tèt” vÒ doanh nghiÖp liªn quan ®Õn h¯ng ho², dÞch vó, chÊt
l-îng s¶n phÈm, th¸i ®é víi kh¸ch hµng, gi¸ c¶ lµ c¬ së t¹o ra sù quan t©m cña
kh²ch h¯ng ®Õn s°n phÈm cða doanh nghiÖp. Sø “c°m nhËn” , “tin cËy” hiÓu biÕt
®Çy ®ñ vÒ doanh nghiÖp cã thÓ gióp ®ì trong viÖc ra quyÕt ®Þnh cã tÝnh -u tiªn
mua hµng cña kh¸ch hµng. §iÒu nµy cho phÐp doanh nghiÖp dÔ b¸n ®-îc s¶n
phÈm cña m×nh h¬n.
_ Møc ®é næi tiÕng cña nh·n hiÖu: H×nh ¶nh vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp th-êng
liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng b¸n c¸c dßng s¶n phÈm kh¸c nhau cña doanh nghiÖp.
Møc ®é næi tiÕng cña hµng ho¸ liªn quan ®Õn mét s¶n phÈm víi mét s¶n phÈm
víi nh·n hiÖu cô thÓ cña m×nh.
_ Kh¶ n¨ng kiÓm so¸t, chi phèi, ®é tin cËy cña nguån cung cÊp hµng ho¸ vµ dù
tr÷ hîp lý cña doanh nghiÖp: YÕu tè nµy ¶nh h-ëng ®Õn ®Çu vµo cña doanh
nghiÖp vµ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c chiÕn l-îc kinh doanh
còng nh- ë kh©u cuèi cïng lµ tiªu thô s¶n phÈm, tõ ®ã nã cã t¸c ®éng ®Õn kh¶
n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp.
_ Tr×nh ®é tæ chøc, qu¶n lý: Sù hoµn h¶o cña cÊu tróc tæ chøc, tÝnh hiÖu qu¶ cña
hÖ thèng qu¶n lý vµ c«ng nghÖ qu¶n lý t¹o nªn søc m¹nh thËt sù cho doanh
nghiÖp trong kinh doanh.
_ VÞ trÝ ®Þa lý, c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña doanh nghiÖp: VÞ trÝ ®Þa lý cã thÓ xem
xÐt ë khÝa c¹nh réng khi ph©n tÝch m«i tr-êng kinh doanh cña doanh nghiÖp, cã
thÓ ®-a vµo søc m¹nh v« h×nh cña doanh nghiÖp. C¬ së vËt chÊt kü thuËt ph¶n
¸nh nguån tµi s¶n cè ®Þnh doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng vµo kinh doanh: thiÕt
bÞ, nhµ x-ëng, v¨n phßng... ph¶n ¸nh tiÒm lùc vËt chÊt vµ liªn quan ®Õn quy m«
kh¶ n¨ng, lîi thÕ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
_ Mét sè chØ tiªu tµi chÝnh: Doanh thu b¸n hµng, tû suÊt lîi nhuËn...
2.3 Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh
nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc.
Còng gièng nh- doanh nghiÖp Nhµ n-íc, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc
ph¶i chÞu t¸c ®éng cña m«i tr-êng bªn trong, ngoµi doanh nghiÖp , t¸c ®éng ®Õn
kh¶ n¨ng c¹nh tranh, tuy nhiªn sù t¸c ®éng nµy ë møc ®é kh¸c so víi doanh
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nghiÖp th-¬ng m¹i kh¸c do ®Æc ®iÓm doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc lµ
nh÷ng doanh nghiÖp thuéc së h÷u Nhµ n-íc, ngoµi viÖc ho¹t ®éng ®Ó t¹o ra lîi
nhuËn cßn ho¹t ®éng theo sù ®iÒu khiÓn cña Nhµ n-íc ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu
cña Nhµ n-íc. Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ®Òu cã nhiÒu
lîi thÕ h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i kh¸c do cã sù b¶o trî cña Nhµ
n-íc.
2.3.1- Vèn.
Trong c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i,vèn kinh doanh cã vai trß quan träng
quyÕt ®Þnh viÖc ra ®êi ho¹t ®éng, ph¸t triÓn vµ gi¶i thÓ doanh nghiÖp.
Vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i thÓ hiÖn b»ng tiÒn cña toµn
bé tµi s¶n doanh nghiÖp dïng trong kinh doanh bao gåm:
- Tµi s¶n hiÖn vËt nh-: nhµ cña, kho tµng, cöa hµng, quÇy hµng, hµng ho¸...
- TiÒn ViÖt Nam, ngo¹i tÖ, vµng b¹c ®¸ quý...
- B»ng b¶n quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp.
Vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc cã vai trß quyÕt
®Þnh trong viÖc thµnh lËp, ho¹t ®éng, ph¸t triÓn cña tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp
theo luËt ®Þnh. Nã lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, quan träng cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn
cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc.
¦u thÕ vÒ vèn kinh doanh ®· t¹o mét lîi thÕ lín cho doanh nghiÖp th-¬ng m¹i
Nhµ n-íc trong ho¹t ®äng kinh doanh cña m×nh.
2.3.2- C¬ së vËt chÊt kü thuËt.
M¸y mãc, trang thiÕt bÞ kÜ thuËt cã ¶nh h-ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
doanh nghiÖp, nã thÓ hiÖn ë n¨ng lùc s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh chÊt l-îng s¶n phÈm,
gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn hÖ thèng
c¬ së h¹ tÇng nh- nhµ x-ëng kho tµng cña doanh nghiÖp.
2.3.3- Tr×nh ®é qu¶n lý vµ con ng-êi.
Trong ba yÕu tè con ng-êi vèn liÕng vµ tµi s¶n th× con ng-êi lµ yÕu tè quan
träng nhÊt. Trong c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña bÊt k× doanh nghiÖp nµo, lao
®éng cña con ng-êi lµ bé phËn cÊu thµnh nªn s¶n phÈm, ®ång thêi còng quyÕt
®Þnh chi phÝ lao ®éng vËt ho¸ trong s¶n phÈm.
§èi víi ng-êi lao ®éng tr×nh ®é cã thÓ hiÓu lµ tr×nh ®é tay nghÒ, tr×nh ®é
nghiÖp vô cã thÓ hoµn thµnh tèt c«ng viÖc cña m×nh.
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
§èi víi cÊp l·nh ®¹o tr×nh ®é ®-îc hiÓu lµ kÜ n¨ng tæ chøc qu¶n lÝ thÓ hiÖn
trong viÖc tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
2.3.4- M«i tr-êng kinh doanh.
M«i tr-êng kinh doanh lµ m«i tr-êng chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan mµ
doanh nghiÖp kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®-îc.
M«i tr-êng kinh doanh t¸c ®éng liªn tôc ®Õn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp theo
nh÷ng xu h-íng kh¸c nhau, võa t¹o c¬ héi, võa h¹n chÕ kh¶ n¨ng thùc hiÖn muc
tiªu kinh doanh cña doanh nghiÖp. §Ó nghiªn cøu ®-îc t¸c ®éng cña m«i tr-êng
kinh doanh víi doanh nghiÖp ta cã thÓ ph©n tÝch c¸c m«i tr-êng thµnh phÇn cña
nã.
2.3.4.1 M«i tr-êng v¨n ho¸ x· héi:
Baogåm phong tôc tËp qu¸n, lèi sèng, thÞ hiÕu, thãi quen tiªu dïng, tÝn
ng-ìng t«n gi¸o ¶nh h-ëng ®Õn nhu cÇu thÞ t-êng, do ®ã t¸c ®éng ®Õn kh¶ n¨ng
c¹nh tranh cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc.
2.3.4.2 M«i tr-êng chÝnh trÞ ph¸p luËt:
C¸c yÕu tè thuéc lÜnh vùc chÝnh trÞ luËt ph¸p chi phèi m¹nh mÏ sù h×nh thµnh
c¸c c¬ héi th-¬ng m¹i vµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn môc tiªu cña bÊt k× doanh nghiÖp
nµo. Sù thay ®æi ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ cã thÓ ¶nh h-ëng cã lîi cho nhãm doanh
nghiÖp nµy, k×m h·m sù ph¸t triÓn cu¶ doanh nghiÖp kh¸c hoÆc ng-îc l¹i. Nh÷ng
yÕu tè c¬ b¶n thuéc m«i tr-êng chÝnh trÞ-ph¸p luËt th-êng ®-îc l-u ý lµ:
+ Quan ®iÓm môc tiªu ®Þnh h-íng ph¸t triÓn x· héi vµ nÒn kinh tÕ cña ®¶ng cÇm
quyÒn.
+ Ch-¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch thùc hiÖn triÓn khai thùc hiÖn c¸c quan ®iÓm môc tiªu
cña chÝnh phñ vµ kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ.
+ Møc ®é æn ®Þnh chÝnh trÞ-x· héi.
+ Th¸i ®é vµ ph¶n øng cña c¸c tæ chøc x· héi, cña nhµ phª b×nh x· héi.
+ Th¸i ®é vµ ph¶n øng cña d©n chóng( ng-êi tiªu thô).
+ HÖ thèng luËt ph¸p víi møc ®é hoµn thiÖn cña nã vµ hiÖu lùc thùc hiÖn ph¸p
luËt trong ®êi sèng kinh tÕ-x· héi...
2.3.4.3
M«i tr-êng kinh tÕ vµ c«ng nghÖ
¶nh h-ëng cña m«i tr-êng kinh tÕ vµ c«ng nghÖ ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
doanh nghiÖp lµ rÊt lín. C¸c yÕu tè nµy quy ®Þnh c¸ch thøc doanh nghiÖp vµ toµn
bé nÒn kinh tÕ trong viÖc sö dông tiÒm n¨ng cña m×nh vµ qua ®ã còng t¹o c¬ héi
cho tõng doanh nghiÖp.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nh÷ng yÕu tè quan träng cña m«i tr-êng nµy t¸c ®éng ®Ðn kh¶ n¨ng c¹nh
tranh cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc.
+ TiÒm n¨ng cña nÒn kinh tÕ: ph¶n ¸nh c¸c nguån lùc cã thÓ ®-îc huy ®éng vµ
chÊt l-îng cña nã: tµi nguyªn con ng-êi, vÞ trÝ ®Þa lý, dù tr÷ quèc gia...
+C¸c thay ®æi vÒ cÊu tróc, c¬ cÊu kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
+ Tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ ¶nh h-ëng ®Õn kh¶ n¨ng më réng thu hÑp quy m«
tõng doanh nghiÖp.
+ Ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng xu h-íng më ®ãng cña nÒn kinh tÕ: T¸c ®éng m¹nh
mÏ ®Õn c¸c c¬ héi ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc, c¸c ®iÒu
kiÖn c¹nh tranh, kh¶ n¨ng sö dông -u thÕ quèc gia lîi thÕ vÒ c«ng nghÖ, vèn...
+ Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cña ®ång tiÒn quèc gia: §é æn ®Þnh
cña ®ång néi tÖ, xu h-íng t¨ng gi¶m gi¸ cña ®ång néi tÖ cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp
®Õn gi¸ c¶ s¶n phÈm. ViÖc lùa chän ngo¹i tÖ trong giao dÞch th-¬ng m¹i... ¶nh
h-ëng lín ®Õn kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña mét chiÕn l-îc vµ tõng th-¬ng vô cô
thÓ.
+ HÖ thèng thuÕ, møc ®é hoµn thiÖn vµ thùc thi: Liªn quan ®Õn sù c«ng b»ng
trong c¹nh tranh.
+ Tr×nh ®é trang thiÕt bÞ kü thuËt, c«ng nghÖ cña nghµnh, nÒn kinh tÕ: ¶nh h-ëng
trùc tiÕp ®Õn yªu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ trang thiÕt bÞ; kh¶ n¨ng s¶n xuÊt s¶n
phÈm, n¨ng suÊt lao ®éng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh, lùa chän cung cÊp, c«ng nghÖ
thiÕt bÞ m¸y mãc...
+ Kh¶ n¨ng nghiªn cøu øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong nÒn kinh tÕ,
nghµnh nghÒ kinh tÕ: ph¶n ¸nh tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt,
c«ng nghÖ qu¶n lý... liªn quan ®Õn ®æi míi s¶n phÈm, chu k× sèng cña s¶n phÈm,
kh¶ n¨ng c¹nh tranh cã tÝnh tiªn phong.
2.3.4.4 M«i tr-êng c¹nh tranh:
C¹nh tranh ®-îc x¸c ®Þnh lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng víi nguyªn t¾c ai hoµn thiÖn h¬n, tho¶ m·n nhu cÇu tèt h¬n, hiÖu qu¶
h¬n ng-êi ®ã sÏ th¾ng. Duy tr× c¹nh tranh ®óng luËt b×nh ®¼ng lµ nhiÖm vô cña
ChÝnh phñ. Trong ®iÒu kiÖn ®ã võa më ra c¸c c¬ héi ®Ó doanh nghiÖp kiÕn t¹o
ho³t ®éng cða m×nh vôa yªu cÇu c²c doanh nghiÖp ph°i vît lªn phÝa tríc “vît
qua ®èi thð c³nh tranh” t³o ra m«i trêng c³nh tranh trong nÒn kinh tÕ. C²c nh©n
tè cña m«i tr-êng c¹nh tranh bao gåm:
_ §iÒu kiÖn chung vÒ c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng: C¸c quan ®iÓm khuyÕn khÝch
hay h¹n chÕ c¹nh tranh, vai trß vµ kh¶ n¨ng cña ChÝnh phñ trong viÖc ®iÒu khiÓn
c¹nh tranh, c¸c quy ®Þnh vÒ c¹nh tranh vµ ¶nh h-ëng cña nã trong thùc tiÔn kinh
doanh... cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ lùa chän c¬ héi kinh doanh vµ lùa
chän gi¶i ph¸p c¹nh tranh.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
_ Sè l-îng ®èi thñ: lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é khèc liÖt cña c¹nh tranh trªn thÞ
tr-êng th«ng qua ®¸nh gi¸ tr¹ng th¸i c¹nh tranh cña thÞ tr-êng mµ doanh nghiÖp
sÏ tham gia.
+ Tr¹ng th¸i thÞ tr-êng c¹nh tranh thuÇn tuý: RÊt nhiÒu ®èi thñ víi quy m« nhá
vµ cã s¶n phÈm ®ång nhÊt. Doanh nghiÖp ®Þnh gi¸ theo thÞ tr-êng vµ kh«ng cã
kh¶ n¨ng tù ®Æt gi¸.
+ Tr¹ng th¸i thÞ tr-êng c¹nh tranh hçn t¹p: cã mét sè ®èi thñ cã quy m« lín so
víi quy m« cña thÞ tr-êng ®-a ra b¸n s¶n phÈm ®ång nhÊt c¬ b¶n, gi¸ ®-îc x¸c
®Þnh theo thÞ tr-êng, ®«i khi cã thÓ cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh gi¸ cña doanh
nghiÖp.
+ Tr¹ng th¸i thÞ tr-êng c¹nh tranh ®éc quyÒn: Cã mét sè Ýt ®èi thñ cã quy m« lín
(nhá) ®-a ra b¸n c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau (kh«ng ®ång nhÊt ) d-íi con m¾t cña
kh¸ch hµng. Doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh gi¸ nh-ng kh«ng hoµn toµn
tuú ý m×nh bëi tuy cè g¾ng kiÓm so¸t ®-îc mét thÞ tr-êng nhá song cã kh¶ n¨ng
thay thÕ.
+ Tr¹ng th¸i thÞ tr-êng ®éc quyÒn: chØ cã mét doanh nghiÖp ®-a s¶n phÈm ra b¸n
trªn thÞ tr-êng. Kh«ng cã ®èi thñ c¹nh tranh. Hoµn toµn cã quyÒn ®Þnh gi¸.
Tr¹ng th¸i cña thÞ tr-êng gîi ý vÒ lùa chän chiÕn l-îc c¹nh tranh khi xem xÐt vÞ
thÕ cña doanh nghiÖp.
_ ¦u nh-îc ®iÓm cña ®èi thñ: liªn quan ®Õn søc m¹nh cô thÓ cña tõng ®èi thñ
trªn thÞ tr-êng: quy m«, thÞ phÇn kiÓm so¸t, tiÒm lùc tµi chÝnh, kÜ thuËt c«ng
nghÖ,tæ chøc, qu¶n lý, lîi thÕ uy tÝn h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp, møc ®é quen
thuéc cña nh·n hiÖu hµng ho¸... Qua ®ã, x¸c ®Þnh vÞ thÕ cña ®èi thñ vµ doanh
nghiÖp trªn thÞ tr-êng.
2.3.4.5 M«i tr-êng ®Þa lý sinh th¸i:
Còng ¶nh h-ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp b»ng sù thuËn lîi
trong vËn chuyÓn vµ chi phÝ vËn chuyÓn, kh¶ n¨ng c¹nh tranh nhê lîi thÕ vÒ møc
chi phÝ vËn chuyÓn thÊp: Kho¶ng c¸ch kh«ng gian víi nguån cung cÊp hµng ho¸,
lao ®éng, nguyªn vËt liÖu cho doanh nghiÖp. Liªn quan ®Õn chi phÝ ®Çu vµo vµ
gi¸ thµnh.
§Þa ®iÓm thuËn lîi cho viÖc giao dÞch mua b¸n cña kh¸ch hµng: n¬i tËp chung
d©n c-, trung t©m mua b¸n, trung t©m s¶n xuÊt c«ng nghÖ, n«ng nghiÖp... Còng
t¹o nªn mét -u thÕ c¹nh tranh nhÊt ®Þnh cho doanh nghiÖp.
2.4
Nh÷ng ®¸nh gi¸ chung vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i Nhµ n-íc :
§øng trªn gãc ®é ph©n tÝch ®¸nh gi¸ xÐt vÒ tæng thÓ cã thÓ thÊy doanh nghiÖp
th-¬ng m¹i Nhµ n-íc cã nhiÒu thuËn lîi h¬n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng so víi
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i kh¸c ®iÒu nµy thÓ hiÖn ë nh÷ng -u thÕ h¬n h¼n so
víi doanh nghiÖp th-¬ng m¹i kh¸c:
Mét lµ, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ®-îc h×nh thµnh tõ tr-íc vµ th-êng
cã quy m« lín, ®· ¨n s©u b¸m rÔ bao qu¸t ®-îc mét thÞ tr-êng réng lín, vµ ®·
chiÕm ®-îc lßng tin cña ®¹i bé phËn nh©n d©n.
Hai lµ, Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc n¾m gi÷ ®iÒu phèi nh÷ng hµng ho¸
then chèt.
Ba lµ, Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc n¾m trong tay mét l-îng vèn lín.
Bèn lµ, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc ®· h×nh thµnh ®-îc mét m¹ng l-íi
tiªu thô réng kh¾p toµn quèc.
N¨m lµ, doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc cã c¬ së vËt chÊt tèt.
S¸u lµ, ®éi ngò c¸n bé cña c¸c doanh nghiÖp th-¬ng m¹i Nhµ n-íc cã nhiÒu
kinh nghiÖm.
20
.PDF 
46 
42417 
115 
