BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
Võ Hải Quân
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC
KIỂM TRA NỘI BỘ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BỐ
TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGHỆ AN, NĂM 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
Võ Hải Quân
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC
KIỂM TRA NỘI BỘ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BỐ
TRẠCH, TỈNH QUẢNG BÌNH
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Ngọc Hợi
NGHỆ AN- 2014
1
LỜI CẢM ƠN
Với tấm lòng chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến
PGS.TS Nguyễn Ngọc Hợi – người thầy đã tận tình giúp đỡ tôi trong việc
định hướng đề tài, định hướng các vấn đề nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Quý thầy, cô của Trường Đại học Vinh đã
tận tình giảng dạy, giúp đỡ, cung cấp tài liệu và hướng dẫn tôi trong suốt quá
trình học tập và nghiên cứu.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo
huyện Bố Trạch, đội ngũ cán bộ quản lý, đồng nghiệp ở các trường trung học
cơ sở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình đã động viên, tạo điều kiện và giúp
đỡ tôi hoàn thành luận văn.
Dù đã rất cố gắng, nhưng do khả năng hạn chế của bản thân nên luận
văn này cũng khó tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Kính mong sự hướng
dẫn, góp ý chân tình của các quý lãnh đạo, thầy, cô, của các bạn học lớp Cao
học Quản lý giáo dục K20A và đồng nghiệp để tôi hoàn chỉnh luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn.
Tác giả
Võ Hải Quân
2
MỤC LỤC
I
3
Trang
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
2. Mục đích nghiên cứu
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4. Giả thuyết khoa học
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
6. Phương pháp nghiên cứu
7. Đóng góp mới của luận văn
8. Cấu trúc của luận văn
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ
CÔNG TÁC KIỂM TRA NỘI BỘ TRƯỜNG HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ngoài nước
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Kiểm tra; kiểm tra nội bộ; kiểm tra nội bộ trường học
1.2.2. Hiệu quả và hiệu quả công tác kiểm tra nội bộ
1.2.3. Giải pháp và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kiểm
tra nội bộ trường THCS
1.3.1. Vị trí, vai trò của công tác kiểm tra nội bộ trường trung học
1
1
4
4
4
5
5
5
5
7
7
7
8
12
12
15
16
cơ sở 18
1.3. Những vấn đề lý luận cơ bản về công tác kiểm tra nội bộ
trường THCS.
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của công
II tác kiểm tra nội bộ trường
18
trung học cơ sở
1.3.3. Nguyên tắc kiểm tra nội bộ trường trung học cơ sở
1.3.4. Đối tượng kiểm tra nội bộ trường trung học cơ sở
1.3.5. Hình thức kiểm tra nội bộ trường trung học cơ sở
1.3.6. Phương pháp kiểm tra nội bộ trường trung học cơ sở
1.3.7. Quy trình kiểm tra nội bộ trường trung học cơ sở
1.4. Một số vấn đề về nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra nội bộ
19
20
21
22
23
25
trường trung học cơ sở
1.4.1. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra nội
26
bộ trường trung học cơ sở
1.4.2. Nội dung của công tác kiểm tra nội bộ trường trung học
cơ sở
Tiểu kết chương 131
26
27
1.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc nâng cao hiệu quả công tác
kiểm tra nội bộ trường trung học cơ sở
34
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM TRA NỘI BỘ Ở CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN BỐ TRẠCH
36
2.1. Khái quát về tình hình kinh tế xã hội và giáo dục huyện Bố
Trạch, tỉnh Quảng Bình
2.1.1. Khái quát chung về vị trí địa lý,
III kinh tế, xã hội
2.1.2. Khái quát về tình hình giáo dục chung và tình hình giáo
36
36
IV
4
BẢNG CÁC CHỮ VIẾT TẮT
1
CBQL
Cán bộ quản lý
2
CBGV
Cán bộ, giáo viên
3
CSVC
Cơ sở vật chất
4
GDMN
Giáo dục Mầm non
5
GD-ĐT
Giáo dục và Đào tạo
6
GV
Giáo viên
7
KTNB
Kiểm tra nội bộ
8
THCS
Trung học cơ sở
9
THPT
V
Trung học phổ thông
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1. Kết quả phổ cập giáo dục THCS huyện Bố Trạch năm 2013.
Bảng 2.1. Tình hình phát triển số lượng bậc trung học cơ sở trong 3 năm
(2011 – 2013).
Bảng 2.2. Kết quả chất lượng giáo dục trong 3 năm (2011 -2013).
Bảng 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng nhận thức chung về công tác kiểm tra
nội bộ trường học.
Bảng 2.4. Kết quả khảo sát thực trạng nhận thức về nội dung kiểm tra nội bộ
trường học.
Bảng 2.5. Kết quả khảo sát thực trạng nhận thức về Ban kiểm tra nội bộ
trường học.
Bảng 2.6. Kết quả khảo sát về thực trạng lực lượng kiểm tra nội bộ của 20
trường THCS.
Bảng 2.7. Kết quả khảo sát thực trạng đội ngũ cộng tác viên kiểm tra nội bộ
5
Bảng 2.8. Kết quả khảo sát thực trạng về phẩm chất chính trị, đạo đức và năng
lực của người Hiệu trưởng.
Bảng 2.9. Kết quả khảo sát về thực trạng tổ chức công tác của Ban kiểm tra
nội bộ trường học.
Bảng 2.10. Kết quả khảo sát về thực trạng nội dung công tác kiểm tra nội bộ
trường học.
Bảng 2.11. Kết quả khảo sát thực trạng hình thức kiểm tra nội bộ.
Bảng 2.12. Kết quả khảo sát biên bản kiểm tra nội bộ trường học.
Bảng 2.13. Kết quả khảo sát ý kiến của giáo viên, nhân viên được kiểm tra về
thực hiện công tác kiểm tra nội bộ trường học.
VI
Bảng 2.14. Kết quả khảo sát về thực hiện công tác sau kiểm tra nội bộ trường
học.
Bảng 2.15. Kết quả khảo sát về việc sử dụng kết quả kiểm tra nội bộ.
Bảng 3.1. Tổng hợp ý kiến nhóm chuyên gia đánh giá tính cần thiết và tính
khả thi của các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác kiểm
tra nội bộ trường THCS.
Bảng 3.2. Tổng hợp ý kiến nhóm cán bộ quản lý, giáo viên cốt cán đánh giá
tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả công tác kiểm tra nội bộ trường THCS.
6
PHỤ LỤC
PHỤ LỤC 1
Bảng 1.1: Kết quả phổ cập giáo dục THCS huyện Bố Trạch năm 2013
CHUẨN I
TT
Đơn vị xã, thị
trấn
Đạt
chuẩn
PCTH
ĐĐT
Tỉ lệ
trẻ 6
tuổi
vào
lớp 1
(%)
Tỉ lệ
trẻ 1114 tuổi
HTCT
TH
(%)
1
Bắc Trạch
Đạt
100
97,0
2
3
4
5
6
Thanh Trạch
Mỹ Trạch
Hạ Trạch
Liên Trạch
Hải Trạch
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
100
100
100
100
100
7
Đồng Trạch
Đạt
100
8
9
Đức Trạch
Phú Trạch
Đạt
Đạt
100
100
99,2
98,5
99,6
98,1
99,5
99,1
100
99,4
95,3
CHUẨN II
Tỉ lệ
HTCT
TH
vào
lớp 6
(%)
Tỉ lệ
lớp 9
TN
THCS
(%)
Tỉ lệ
15-18
tuổi có
bằng
THCS
(%)
96,3
Đạt
97,1
100
100
97
97,2
85,7
88,9
98,1
85,1
90,0
100
90,1
Đạt
100
97,9
100
82,7
84,1
100
100
99,2
100
100
100
100
100
Đạt
chuẩn
PCGD
THCS
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
7
10
11
12
Trung Trạch
Hoàn Lão
Đại Trạch
13
Nam Trạch
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
Nhân Trạch
Lý Trạch
Việt Trung
Hoàn Trạch
Vạn Trạch
Hoà Trạch
Tây Trạch
Phú Định
Sơn Lộc
Cự Nẫm
Hưng Trạch
Sơn Trạch
Phúc Trạch
Lâm Trạch
Xuân Trạch
Tân Trạch
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
100
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
30
Thượng Trạch
Đạt
100
Đạt
100
Toàn huyện
100
100
100
100
99,7
99,0
100
100
100
98,6
98,6
100
93,7
98,4
91,1
99,4
100
100
96,4
Đạt
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
98,8
100
98,7
99,1
99,7
98,6
99,1
98,5
100
100
99,2
97,5
98,5
99,7
98,7
100
97,2
84,1
98,9
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
99,0
100
100
100
100
100
100
100
94,7
100
96,0
100
97,9
96,8
99,4
98,3
97,1
97,8
95,5
100
87,3
89,4
91,8
94,3
90,5
92,7
93,9
91,9
86,9
88,9
83,3
81,9
85,3
92,6
86,4
86,4
100
81,7
Đạt
99,4
98,5
88,5
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
Đạt
PHỤ LỤC 3
PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN
Xin các đồng chí vui lòng cho biết ý kiến của mình về công tác
KTNB trường THCS, bằng cách đánh dấu x vào ô trống thích hợp theo nội
dung các bảng sau:
I. Khảo sát thực trạng nhận thức chung về công tác kiểm tra nội bộ trường
học.
TT
Nội dung
Rất
Đồng
Không
đồng ý
ý
đồng ý
8
Cấp có thẩm quyền kiểm tra nội bộ trường
1
học:
- Công tác kiểm tra nội bộ
thuộc thẩm
quyền của Phòng giáo dục-đào tạo và cấp
trên.
- Hoạt động kiểm tra nội bộ thuộc thẩm
quyền của Hiệu trưởng.
- Hoạt động kiểm tra nội bộ thuộc thẩm
2
quyền của Ban thanh tra nhân dân
Mục đích của kiểm tra nội bộ trường học:
- Phát hiện ưu điểm, khắc phục khuyết
điểm, khen chê kịp thời, xử lý khi cần thiết
để điều chỉnh công tác quản lý giúp nhà
trường nâng cao chất lượng giáo dục.
- Phát huy nhân tố tích cực, phòng ngừa
ngăn chặn các sai phạm, giúp đỡ đối tượng
kiểm tra (CBGV, HS) hoàn thành tốt nhiệm
vụ.
- Phát hiện những GV vi phạm để xử lý.
- Đánh giá xếp loại chuyên môn, nghiệp vụ
giáo viên theo định kỳ: hàng tháng, từng
học kỳ, cả năm; Đánh giá xếp loại toàn
3
diện giáo viên, học sinh trong năm học.
Đối tượng kiểm tra nội bộ:
- Cơ sở vật chất của nhà trường, chi tiêu tài
chính, hoạt động của các phần hành
- Những giáo viên vi phạm quy chế
chuyên môn.
- Bao gồm cả công tác giảng dạy và giáo
dục của giáo viên và hoạt động học tập của
học sinh.
9
II. Khảo sát thực trạng nhận thức về nội dung kiểm tra nội bộ trường học
TT
Nội dung
Kiểm tra việc thực hiện chỉ tiêu về số
lượng học sinh; số lượng, chất lượng phổ
1
cập giáo dục ở từng khối lớp và toàn
trường.
Kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ của kế
2
hoạch đào tạo.
- Kiểm tra việc thực hiện nội dung, chương
trình dạy học và giáo dục.
- Kiểm tra chất lượng dạy học và giáo dục:
Chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống;
chất lượng văn hoá, khoa học, kỹ thụât;
chất lượng giáo dục sức khoẻ, thể dục, vệ
sinh; chất lượng giáo dục thẩm mĩ và chất
lượng giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Kiểm tra việc xây dựng đội ngũ
- Kiểm tra công tác quản lý của tổ trưởng;
3
kết hợp kiểm tra hồ sơ của tổ: kế hoạch tổ,
các loại sổ sách.
- Kiểm tra nề nếp sinh hoạt tổ, chế độ dự
giờ thăm lớp, hội giảng.
- Kiểm tra việc thực hiện quy chế chuyên
môn và công tác bồi dưỡng và tự bồi
dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ của giáo
viên.
Rất quan Quan
trọng trọng
Không
quan
trọng
10
- Kiểm tra giáo viên: Kiểm tra về phẩm
chất chính trị, đạo đức, lối sống của giáo
viên; kiểm tra kết quả giảng dạy của giáo
viên; kiểm tra việc thực hiện các nhiệm vụ
4
khác được phân công.
Kiểm tra việc xây dựng, sử dụng và bảo
quản cơ sở vật chất – thiết bị dạy học.
- Kiểm tra việc đảm bảo tiêu chuẩn về lớp
học như: bàn, ghế, bảng, ánh sáng, vệ
sinh...
- Kiểm tra cảnh quan sư phạm của trường:
Cổng trường, tường rào, đường đi, vườn
hoa, cây xanh, công trình vệ sinh, hệ thống
cấp thoát nước, lớp học, vệ sinh phong
quang trường lớp...
-Kiểm tra việc sử dụng và bảo quản cơ sở
vật chất, thiết bị dạy học: đồ dùng dạy học,
phòng thí nghiệm, dụng cụ thể thao, thư
viện, vườn trường, sân chơi, bãi tập, phòng
5
chức năng, nhà xe…
Công tác tự kiểm tra của hiệu trưởng
- Tự kiểm tra công tác kế hoạch (kế hoạch
hoá), bao gồm: Thu thập, xử lý thông tin,
xác định mục tiêu, tìm phương án, giải
pháp thực hiện mục tiêu, soạn thảo, thông
qua và truyền đạt kế hoạch.
11
- Tự kiểm tra công tác tổ chức, nhân sự:
xây dựng, sử dụng bộ máy, quy định chức
năng, quyền hạn, nhiệm vụ và sự phối hợp,
quan hệ từng bộ phận, cá nhân…cho việc
thực hiện kế hoạch đã đề ra.
- Tự kiểm tra công tác chỉ đạo: Hiệu
trưởng tự kiểm tra, đánh giá về các mặt:
nắm quyền chỉ huy, hướng dẫn cách làm,
điều hoà phối hợp, kích thích động viên,
bồi dưỡng cán bộ giáo viên…trong hoạt
động chỉ đạo các công tác trong trường.
- Tự kiểm tra công tác kiểm tra : Kiểm tra
để phát hiện, theo dõi, kiểm soát, động
viên,uốn nắn, giúp đỡ kịp thời.
- Hiệu trưởng tự kiểm tra, đánh giá: về lề
lối làm việc, phong cách tổ chức và quản lý
của mình, tự đánh giá khách quan phẩm
chất, năng lực và uy tín của mình để tự
điều chỉnh cho phù hợp với yêu cầu, chuẩn
mực của người quản lý trường học.
III. Khảo sát thực trạng nhận thức về Ban kiểm tra nội bộ trường học
T
T
Nội dung khảo sát
Ban kiểm tra nội bộ nhà trường được
1
thành lập theo Quyết định của Hiệu
2
trưởng
Nhiệm vụ của Ban kiểm tra nội bộ nhà
trường là kiểm tra các cá nhân, bộ phận
Rất
đồng ý
Đồng ý
Không
đồng ý
12
theo kế hoạch kiểm tra
Ban kiểm tra nội bộ nhà trường là một
3
hội đồng tư vấn do Hiệu trưởng thành
lập
Vai trò của Trưởng Ban kiểm tra nội bộ
4
nhà trường là thực hiện nhiệm vụ xây
dựng kế hoạch và quản lý hoạt động của
Ban kiểm tra nội bộ nhà trường
Trưởng Ban kiểm tra nội bộ nhà trường
là người giải quyết những vấn đề phát
5
sinh giữa giáo viên, nhân viên với các
thành viên Ban kiểm tra nội bộ nhà
trường trong quá trình hoạt động
Hiệu trưởng nhà trường là người giải
quyết cuối cùng những vấn đề phát sinh
6
giữa giáo viên, nhân viên với các thành
viên Ban kiểm tra nội bộ nhà trường
trong quá trình hoạt động
IV. Khảo sát thực trạng đội ngũ cộng tác viên kiểm tra nội bộ
TT
Nội dung
1 Phẩm chất đạo đức
2 Trình độ chuyên môn
3 Kỹ năng đánh giá (Nghiệp vụ kiểm tra nội bộ)
Rất tốt
Tốt
Chưa tốt
V. Khảo sát thực trạng về phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực của
người Hiệu trưởng.
TT
Nội dung
1
Phẩm chất chính trị
2
Tư tưởng, đạo đức nghề nghiệp
Rất tốt
Tốt
Chưa tốt
13
3
Năng lực quản lý
4
Tinh thần trách nhiệm
VI. Khảo sát ý kiến về thực hiện công tác kiểm tra nội bộ trường học (dùng
cho giáo viên, nhân viên).
TT
1
2
Nội dung khảo sát
Kiểm tra là một hoạt động tất yếu của
Hiệu trưởng để quản lý nhà trường
Qua kiểm tra, anh (chị) đã được phân
tích, góp ý cụ thể trong công tác được
giao
Qua kiểm tra đã giúp các anh (chị) nhận
3
4
5
6
7
8
9
ra được các hạn chế, thiếu sót trong công
tác được giao
Qua kiểm tra đã giúp các anh (chị) có
nhiều kinh nghiệm hơn trong công việc
Qua kiểm tra, anh (chị) thấy nhiều hoạt
động khác trong nhà trường không có gì
nổi bật nhưng vẫn được đánh giá tốt
Anh (chị) luôn chuẩn bị tốt khi có thông
báo kiểm tra
Anh (chị) đã hợp tác tốt với người kiểm
tra
Anh (chị) đã được trả thông tin kịp thời
sau kiểm tra
Anh (chị) chấp nhận ý kiến trong biên
bản mà không cần xem xét kỹ nội dung
trong đó
10 Tất cả thành viên Ban kiểm tra nội bộ có
Rất
đồng ý
Đồng ý
Không
đồng ý
14
nghiệp vụ chuyên môn tốt trong việc
kiểm tra các cá nhân, bộ phận được kiểm
tra
VII. Khảo sát về việc sử dụng kết quả kiểm tra nội bộ (dùng cho giáo viên,
nhân viên).
TT
1
2
Nội dung khảo sát
Tốt
Khá
Không
Kết quả kiểm tra nội bộ được đưa vào
đánh giá thi đua cuối kỳ, cuối năm
Giáo viên xếp loại tốt trong các đợt
kiểm tra nội bộ được nhà trường biểu
dương, khen thưởng
Kết quả kiểm tra nội bộ hàng năm của
3
cá nhân được sử dụng kết hợp để đánh
giá trong các đợt thanh tra của Phòng
GD-ĐT, Sở GD-ĐT.
Kết quả kiểm tra nội bộ được sử dụng
4
để xem xét trong đề xuất cán bộ nguồn,
đề bạt cán bộ quản lý.
PHỤ LỤC 2
PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN
Để khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp nâng cao
hiệu quả hoạt động kiểm tra nội bộ trường học của các trường THCS huyện
Bố Trạch, rất mong Thầy, Cô vui lòng cho biết ý kiến bằng cách đánh dấu “x”
vào các ô được chọn trong bảng "Kết quả thăm dò"ở bảng sau:
15
Tính cần thiết
TT
Các giải pháp
Rất
cần
thiết
Cần
thiết
Không
cần
thiết
Tính khả thi
Khả
thi
Không
khả thi
Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán
1
bộ quản lý, giáo viên, nhân viên về
công tác kiểm tra nội bộ trường học.
Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ
2
cho các thành viên Ban kiểm tra nội
bộ trường học.
Xây dựng và chỉ đạo thực hiện kế
hoạch kiểm tra nội bộ trường THCS
3
phù hợp với yêu cầu chung và điều
kiện cụ thể của từng trường THCS
huyện Bố Trạch
Tăng cường công tác chỉ đạo, kiểm
4
tra việc thực hiện kế hoạch kiểm tra
nội bộ trường học của Phòng GDĐT đối với các trường THCS.
Thực hiện tốt công tác sơ kết, tổng
5
kết, đánh giá, rút kinh nghiệm và
làm tốt công tác thi đua khen
thưởng, nhân điển hình tiên tiến
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Kiểm tra là một chức năng cơ bản, quan trọng của quá trình quản lý, đó
là công việc mà người quản lý ở bất kỳ cấp nào, cương vị nào cũng phải thực
hiện để biết rõ những mục tiêu, kế hoạch đề ra thực tế đã đạt được đến đâu và
như thế nào. Từ đó tìm ra những biện pháp động viên, giúp đỡ, uốn nắn, điều
chỉnh kịp thời nhằm đạt mục tiêu đã định.
16
KTNB là dạng đặc thù của chức năng kiểm tra trong giáo dục, là hoạt
động xem xét và đánh giá các hoạt động giáo dục, điều kiện dạy - học, giáo
dục trong phạm vi nội bộ nhà trường nhằm mục đích phát triển sự nghiệp giáo
dục nói chung, phát triển nhà trường, phát triển người giáo viên và học sinh
nói riêng, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục và đào tạo.
Kiểm tra là khâu đặc biệt quan trọng trong quá trình quản lý giáo dục,
đảm bảo tạo lập mối liên hệ ngược thường xuyên và bền vững trong quản lý,
làm khép kín chu trình vận động của quản lý giáo dục. Đó là chức năng đích
thực của quản lý giáo dục, là công cụ của hệ thống điều khiển giúp xác định
mức độ giá trị, các tác động từ môi trường vào hệ thống cũng như hình thành
cơ chế điều chỉnh hướng đích trong quá trình quản lý giáo dục.
Quan tâm đến công tác KTNB là biểu hiện phẩm chất của người quản
lý và góp phần chống bệnh quan liêu của người lãnh đạo.
Tìm hiểu, nghiên cứu tư tưởng Hồ chí Minh, chúng ta thấy Người rất quan
tâm đến việc kiểm tra. Chủ tịch Hồ Chí Minh thường nhắc nhở cán bộ quản
lý: Muốn chống bệnh quan liêu, bàn giấy, muốn biết các nghị quyết có được
thi hành không, thi hành có đúng không, muốn biết ai ra sức làm, ai làm qua
chuyện, chỉ có một cách là khéo kiểm soát. Theo Bác: Kiểm tra không phải là
một thứ đặc quyền, đặc ân của người quản lý dùng để lục soát, theo dõi, xác
minh, đánh giá thiếu sót của người dưới quyền hay để tóm lấy thành tích, để
khi có dịp là dùng đến mà xem đó là chức năng, nhiệm vụ của người lãnh đạo
và của mọi người. Kiểm tra phải nhằm mục đích nắm chính xác, đầy đủ công
việc và kết quả của công việc đó.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh có ba điều cần phải kiểm soát, đó là:
- Có kiểm soát mới biết cán bộ, nhân viên tốt hay xấu.
- Mới biết rõ ưu điểm, khuyết điểm của cá nhân, đơn vị, cơ quan.
- Mới biết ưu điểm của các mệnh lệnh, nghị quyết.
17
Trong trường học việc kiểm tra phải nhằm khai thác, tiếp nhận thông tin
đầy đủ, chính xác về công việc, về con người để đánh giá đúng đắn công việc,
con người. Theo Bác: Kiểm tra phải thực hiện chức năng tự bộc lộ, tự điều
chỉnh những mặt hạn chế trong bản thân con người. Kiểm tra phải nhằm động
viên, khuyến khích con người phát huy mặt tốt, quyết sửa chữa mặt còn hạn
chế. Kiểm tra khéo bao nhiêu khuyết điểm lòi ra hết, về sau khuyết điểm sẽ
bớt đi.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh kiểm tra có hai cách: Một là từ trên xuống,
người lãnh đạo kiểm tra kết quả công việc của người dưới quyền. Hai là từ
dưới lên, quần chúng kiểm tra người lãnh đạo.
Chất lượng và hiệu quả hoạt động giáo dục phổ thông phụ thuộc rất lớn
vào công tác quản lý giáo dục; đặc biệt là vào trình độ nghiệp vụ quản lý của
đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục. Trình độ nghiệp vụ quản lý giáo dục của cán
bộ quản lý giáo dục thể hiện ở việc thực hiện thành thạo hay không các chức
năng quản lý trên các mặt xây dựng kế hoạch; chỉ đạo, tổ chức thực hiện và
kiểm tra, đánh giá thực hiện nội dung chương trình giáo dục.
Nhà trường là tế bào của nền giáo dục quốc dân, đổi mới quản lý nhà
trường góp phần đổi mới quản lý giáo dục nói chung. Trong đó đổi mới
KTNB trường học là một yêu cầu bức thiết nhằm góp phần đổi mới quản lý
nhà trường, đổi mới sự nghiệp giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn
nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Trước những yêu cầu mới của sự nghiệp phát triển giáo dục trong thời
kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa; đặc biệt là những nội dung tại Kết luận số
51-KL/TW ngày 29/10/2012 của Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung
ương Đảng khóa XI về Đề án “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, hoạt động KTNB
18
nói chung và kiểm tra giáo dục của Phòng GD - ĐT nói riêng đang còn có
những hạn chế và bất cập chưa đáp ứng với tình hình phát triển giáo dục
trong thời kỳ mới. Để phát huy những thành tích đã đạt được, khắc phục
những mặt hạn chế, thiếu sót, đòi hỏi phải hoàn thiện hệ thống kiểm tra nội
bộ, tăng cường công tác kiểm tra giáo dục, nâng cao hiệu quả thanh tra, kiểm
tra giáo dục ở các cấp nhằm góp phần nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý
Nhà nước trong giáo dục.
Thực tiễn cho thấy: Nâng cao hiệu quả công tác KTNB ở các trường
học nói chung, các trường trung học cơ sở trên địa bàn Huyện Bố Trạch, tỉnh
Quảng Bình nói riêng nhằm đảm bảo việc thực hiện mục tiêu, kế hoạch,
chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục, quy chế chuyên môn, quy chế
thi cử, tổ chức thực hiện phong trào thi đua, các cuộc vận động, thực hiện các
quy định về điều kiện cần thiết đảm bảo chất lượng giáo dục tại các trường
học hiện nay.
Công tác KTNB trường trung học cơ sở hiện nay từ nhận thức đến việc
thực hiện kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá vẫn còn nhiều hạn
chế, bất cập, còn mang nặng tính hình thức, chưa mang lại hiệu quả sau khi
kiểm tra. Việc tổ chức rút kinh nghiệm, chấn chỉnh sau khi kiểm tra còn hời
hợt, thiếu nghiêm túc, đánh giá xếp loại giáo viên còn nể nang, cào bằng, chỉ
làm để đạt được chỉ tiêu kiểm tra trong nhà trường; chưa đáp ứng nhu cầu
được đánh giá của cán bộ, giáo viên, làm giảm động cơ lao động, sáng tạo, xu
hướng phấn đấu vươn lên của các tập thể, cá nhân trong ngành GD-ĐT huyện.
Mặc dù có tầm quan trọng đặc biệt trong hoạt động quản lý giáo dục
song trong thực tế vấn đề này tại huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình còn ít
được nghiên cứu. Để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra nội bộ, chúng tôi
chọn đề tài: "Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra nội bộ
trường trung học cơ sở huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình" để nghiên cứu
- Xem thêm -