Tài liệu Một số giải pháp hoàn thiện việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại công ty viễn thông quốc tế vti

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI ======== KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Đề tài: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VIỆC XÂY DỰNG VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY VIỄN THÔNG QUỐC TẾ VTI Sinh viên thực hiện : Nguyễn Thị Thúy Quỳnh Lớp : Anh 7 Khoá : K42B Giáo viên hướng dẫn : ThS. Trần Hải Ly HÀ NỘI, 11/ 2007 MỤC LỤC Lời mở đầu.................................................................................................. 1 Chương 1: Lý luận chung về văn hóa doanh nghiệp ................................ 4 I. Một số vấn đề cơ bản về xây dựng văn hóa doanh nghiệp ...................... 4 1. Các khái niệm........................................................................................... 4 1.1. Khái niệm về văn hóa ............................................................................ 4 1.2. Văn hóa doanh nghiệp ........................................................................... 5 2. Đặc điểm, chức năng của văn hóa doanh nghiệp ...................................... 7 2.1. Đặc điểm của văn hóa doanh nghiệp...................................................... 8 2.2. Chức năng của văn hóa doanh nghiệp .................................................... 8 3. Vai trò của văn hóa doanh nghiệp ............................................................. 9 3.1. Văn hóa doanh nghiệp góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp ................................................................................................ 9 3.2. Văn hóa doanh nghiệp góp phần tăng cường khả năng thích ứng cho doanh nghiệp ................................................................................................ 9 3.3. Văn hóa doanh nghiệp tạo nền tảng sức mạnh tinh thần cho doanh nghiệp .......................................................................................................... 10 4. Kết cấu của văn hóa doanh nghiệp ........................................................... 11 4.1. Tầng bề mặt ........................................................................................... 11 4.2. Tầng trung gian ..................................................................................... 14 4.3. Tầng sâu ................................................................................................ 16 II. Nội dung xây dựng văn hóa doanh nghiệp ............................................ 18 1. Quy trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp ............................................... 18 1.1. Xây dựng hệ thống định chế của doanh nghiệp ...................................... 18 1.2. Xây dựng thể chế, thu thập và xử lý thông tin ....................................... 25 1.3. Xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ cơ sở ....................................... 25 1.4. Xây dựng cơ chế kết hợp hài hòa lợi ích giữa cá nhân và doanh nghiệp .......................................................................................................... 30 2. Các rào cản đối với quá trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp ................. 30 Chương 2: Thực trạng việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại công ty viễn thông quốc tế VTI giai đoạn 2004 - 2007....................................... 32 I. Giới thiệu khái quát về công ty viễn thông quốc tế VTI .......................... 32 1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty ......................................... 32 2. Chức năng, nhiệm vụ của Công ty ............................................................ 34 3. Hình thức tổ chức sản xuất và kết cấu sản xuất của Công ty ..................... 34 4. Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty ....................................................... 35 II. Phân tích môi trường văn hóa doanh nghiệp của công ty viễn thông quốc tế VTI .................................................................................................. 37 1. Đặc điểm văn hóa doanh nghiệp của Công ty viễn thông quốc tế VTI ...... 37 2. Phân tích các yếu tố tạo nên môi trường văn hóa doanh nghiệp của Công ty Viễn thông Quốc tế VTI.................................................................. 40 III. Tình hình xây dựng văn hoá doanh nghiệp tại Công ty Viễn thông quốc tế VTI .................................................................................................. 44 1. Xây dựng hệ thống định chế của Công ty Viễn thông Quốc tế VTI .......... 44 1.1. Xây dựng định hướng và tầm nhìn chiến lược ....................................... 44 1.2.Xây dựng triết lý kinh doanh cho Công ty .............................................. 46 1.3. Xây dựng cơ cấu tổ chức cho Công ty ................................................... 47 1.4. Xây dựng hệ thống văn bản quản lý cho Công ty................................... 48 1.5. Xây dựng cơ chế khen thưởng kỷ luật ................................................... 48 1.6. Xây dựng tiêu chuẩn về kiến thức, kỹ năng, tinh thần, thái độ đối với các nhân viên trong Công ty ......................................................................... 50 1.7. Đồng phục cho nhân viên ...................................................................... 51 2. Xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ cơ sở .......................................... 52 2.1. Xây dựng biểu tượng: logo, khẩu hiệu, màu sắc chủ đạo ...................... 52 2.2. Xây dựng một môi trường làm việc thân thiện và cởi mở ...................... 52 2.3. Xây dựng ngôn ngữ giao tiếp trong Công ty .......................................... 55 3. Xây dựng cơ chế kết hợp hài hòa lợi ích giữa cá nhân và Công ty ............ 56 IV. Đánh giá chung về thực trạng xây dựng văn hoá doanh nghiệp của Công ty viễn thông quốc tế VTI ................................................................... 58 1. Những thành công mà Công ty Viễn thông Quốc tế VTI đã đạt được trong quá trình xây dựng văn hoá doanh nghiệp ........................................... 58 2. Những hạn chế còn tồn tại ở Công ty Viễn thông Quốc tế VTI trong quá trình xây dựng văn hoá doanh nghiệp .................................................... 60 3. Một số nguyên nhân ................................................................................. 61 3.1. Nguyên nhân khách quan ...................................................................... 61 3.2. Nguyên nhân chủ quan .......................................................................... 62 Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện việc xây dựng văn hoá doanh nghiệp tại công ty viễn thông quốc tế VTI ................................................ 64 I. Bài học kinh nghiệm của nước ngoài về xây dựng và hoàn thiện văn hoá doanh nghiệp ........................................................................................ 64 1. Xây dựng và hoàn thiện văn hoá doanh nghiệp tại Nhật Bản .................... 64 2. Xây dựng và hoàn thiện văn hoá doanh nghiệp tại Hàn Quốc ................... 67 II. Các giải pháp hoàn thiện việc xây dựng văn hoá doanh nghiệp tại Công ty Viễn thông Quốc tế VTI ................................................................. 69 1. Nâng cao sự nhận thức về văn hoá doanh nghiệp ..................................... 69 2. Phát huy nhân tố con người trong xây dựng văn hoá doanh nghiệp ở Công ty......................................................................................................... 72 3. Hoàn thiện bầu không khí làm việc trong Công ty .................................... 76 4. Hoàn thiện thể chế của Công ty ................................................................ 79 4.1. Thiết kế khẩu hiệu thương mại .............................................................. 79 4.2. Thiết kế đồng phục riêng cho nhân viên trong Công ty .......................... 81 5. Hoàn thiện các bước xây dựng văn hoá doanh nghiệp ở Công ty Viễn thông Quốc tế VTI ....................................................................................... 81 III. Một số đề xuất đối với Nhà nước nhằm hoàn thiện việc xây dựng văn hoá doanh nghiệp tại Công ty Viễn thông Quốc tế VTI ....................... 85 1. Nhà nước cần tiếp tục hoàn chỉnh hệ thống thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nhằm tạo một môi trường tốt nhất cho Công ty VTI cũng như cho các doanh nghiệp khác phát triển kinh doanh và xây dựng văn hoá doanh nghiệp .......................................................................... 85 2. Nhà nước khơi dậy tinh thần kinh doanh trong nhân dân, khuyến khích mọi người, mọi thành phần kinh tế hăng hái làm giàu cho mình và cho đất nước ....................................................................................................... 86 3. Nhà nước cần đẩy mạnh cuộc cải cách hành chính dân chủ trong sạch, vững mạnh, chuyên nghiệp và hiện đại hoá .................................................. 87 4. Nhà nước cần giáo dục văn hoá cho những người làm kinh tế .................. 88 Lời kết ......................................................................................................... 89 Tài liệu tham khảo ..................................................................................... 90 Danh mục bảng biểu, sơ đồ………………………………………………...91 Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trong nhiÒu n¨m qua, d­íi sù chØ ®¹o ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· cã nhiÒu khëi s¾c trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã nhiÒu c¬ héi h¬n trong viÖc tham gia vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu, tham gia vµo mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng ®Ó tõ ®ã ngµy cµng hoµn thiÖn s¶n phÈm còng nh­ chiÕn l­îc kinh doanh cña m×nh. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam phÇn lín lµ võa vµ nhá, n¨ng lùc c¹nh tranh kÐm. Khi më cöa héi nhËp víi nÒn kinh tÕ quèc tÕ, vÊn ®Ò c¹nh tranh vÒ nguån lùc cho s¶n xuÊt kinh doanh, ®Æc biÖt lµ nguån nh©n lùc ngµy cµng khèc liÖt h¬n. C¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi víi th­¬ng hiÖu m¹nh, chÝnh s¸ch l­¬ng ­u ®·i sÏ thu hót nguån nh©n lùc, ®Æc biÖt lµ lao ®éng chÊt l­îng cao vÒ phÝa hä. §iÒu nµy ®· t¹o ra kh«ng Ýt th¸ch thøc cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. VËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i lµm thÕ nµo ®©y? §Ó ®Èy lïi nguy c¬ tôt hËu, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i nhËn biÕt ®­îc nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n trong xu thÕ chung cña thêi ®¹i kh«ng chØ ë khoa häc c«ng nghÖ mµ cßn ë vÊn ®Ò nhËn thøc, v¨n hãa. Vµ mét yÕu tè rÊt quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc, gióp c¸c doanh nghiÖp ph¸t huy ®­îc lîi thÕ cña m×nh trong mét m«i tr­êng kinh doanh ®Çy khèc liÖt nµy chÝnh lµ v¨n hãa doanh nghiÖp. V¨n hãa doanh nghiÖp ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o nªn nh÷ng thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. Bªn c¹nh vèn, chiÕn l­îc kinh doanh th× søc m¹nh cña v¨n hãa doanh nghiÖp ®· b¸m s©u vµo trong tõng nh©n viªn, lµm nªn sù kh¸c biÖt gi÷a doanh nghiÖp vµ ®èi thñ c¹nh tranh. NÒn v¨n hãa doanh nghiÖp ®· mang l¹i lîi thÕ c¹nh tranh v« cïng quan träng. ThiÕu vèn doanh nghiÖp cã thÓ ®i vay, thiÕu nh©n lùc doanh nghiÖp cã thÓ tuyÓn dông thªm, thiÕu thÞ tr­êng cã thÓ tõng b­íc më réng thªm nh­ng doanh nghiÖp l¹i kh«ng thÓ ®i mua ®­îc sù cèng hiÕn, lßng tËn tôy cña tõng nh©n viªn trong doanh nghiÖp. V× vËy, x©y dùng vµ ph¸t triÓn v¨n hãa doanh -1- nghiÖp ®ang trë thµnh mét xu h­íng chñ ®¹o vµ trë thµnh chiÕn l­îc quan träng trong ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, hiÖn nay v¨n hãa doanh nghiÖp vÉn cßn lµ mét kh¸i niÖm kh¸ míi mÎ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp cßn ch­a nhËn thøc ®­îc hÕt tÇm quan träng, ch­a thÊy ®­îc hÕt søc m¹nh cña v¨n hãa doanh nghiÖp nh­ mét lîi thÕ c¹nh tranh cho doanh nghiÖp. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp ®· kh«ng ®Çu t­ x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp mét c¸ch thÝch ®¸ng mµ ng­îc l¹i chÝnh nh÷ng quan ®iÓm lçi thêi ®ang trë thµnh vËt c¶n v« h×nh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trªn con ®­êng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ quèc tÕ. V× vËy, x©y dùng vµ hoµn thiÖn v¨n hãa doanh nghiÖp ®ang trë thµnh mét yªu cÇu rÊt cÊp thiÕt ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng th¸ch thøc vµ ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu ph¸t triÓn chung cña thêi ®¹i. NhËn thøc râ tÇm quan träng cña v¨n hãa doanh nghiÖp, cïng víi sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña gi¸o viªn h­íng dÉn ThS. TrÇn H¶i Ly, em xin chän ®Ò tµi: “Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn viÖc x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp t¹i c«ng ty viÔn th«ng quèc tÕ VTI – thuéc tËp ®oµn VNPT” lµm ®Ò tµi cho luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. 2. §èi t­îng, ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi: - Tõ viÖc lµm râ kh¸i niÖm v¨n hãa, v¨n hãa doanh nghiÖp, luËn v¨n nghiªn cøu kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm, c¸c bé phËn cÊu thµnh cña v¨n hãa doanh nghiÖp còng nh­ néi dung x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp. - Nghiªn cøu qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn còng nh­ c¬ cÊu tæ chøc, kÕt qu¶ kinh doanh cña c«ng ty viÔn th«ng quèc tÕ VTI. - Nghiªn cøu thùc tr¹ng viÖc x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp t¹i c«ng ty viÔn th«ng quèc tÕ, tõ ®ã t×m ra h¹n chÕ vµ nguyªn nh©n ®ång thêi ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn viÖc x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp t¹i c«ng ty. - Ph¹m vi nghiªn cøu lµ viÖc x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp t¹i c«ng ty viÔn th«ng quèc tÕ VTI tõ n¨m 2004 – 2007. 3. Môc tiªu nghiªn cøu ®Ò tµi -2- §Ò tµi nµy nh»m ®­a ra c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ v¨n hãa, v¨n hãa doanh nghiÖp, quy tr×nh x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp ®ång thêi ®i s©u vµo t×m hiÓu, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ viÖc x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp t¹i c«ng ty viÔn th«ng quèc tÕ VTI. Trªn c¬ së ®ã, em m¹nh d¹n ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn viÖc x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp cña c«ng ty VTI. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tµi LuËn v¨n ®· sö dông kÕt hîp c¸c ph­¬ng ph¸p sau ®Ó tiÕp cËn vµ nghiªn cøu vÊn ®Ò: • Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª • Ph­¬ng ph¸p so s¸nh 5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi Ngoµi lêi më ®Çu, kÕt luËn, tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n ®­îc kÕt cÊu gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Lý luËn chung vÒ x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng viÖc x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp t¹i c«ng ty viÔn th«ng quèc tÕ VTI giai ®o¹n 2004-2007. Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn viÖc x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp t¹i c«ng ty viÔn th«ng quèc tÕ VTI. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa Kinh tÕ vµ Kinh doanh quèc tÕ vµ ®Æc biÖt lµ gi¸o viªn h­íng dÉn Th¹c sü Tr Çn H¶i Ly ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì, chØ b¶o vµ h­íng dÉn em hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp nµy. -3- Ch­¬ng 1 Lý luËn chung vÒ x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp I. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ v¨n hãa doanh nghiÖp 1. C¸c kh¸i niÖm 1.1. Kh¸i niÖm vÒ v¨n hãa V¨n hãa tõ x­a ®Õn nay lu«n lµ mét vÊn ®Ò ®­îc ®Ò cËp nhiÒu trong häc thuËt còng nh­ trong thùc tÕ ®êi sèng bëi v× nãi tíi v¨n hãa lµ nãi tíi ý thøc, nãi tíi nh÷ng g× thuéc vÒ b¶n chÊt lµm cho con ng­êi trë thµnh chñ thÓ n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong cuéc sèng, trong lao ®éng s¶n xuÊt. §©y ®­îc xem nh­ lµ nÒn t¶ng, võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc lµm cho sù ph¸t triÓn cña con ng­êi vµ x· héi ngµy cµng th¨ng b»ng vµ bÒn v÷ng h¬n. V¨n hãa cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mçi c¸ nh©n còng nh­ toµn bé céng ®ång. Mét nÒn v¨n hãa riªng kh¸c biÖt víi c¸c nÒn v¨n hãa kh¸c chÝnh lµ nguån lùc néi sinh m¹nh mÏ gióp cho c¸c d©n téc tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng tr­íc nh÷ng biÕn cè lÞch sö cña nh©n lo¹i. VËy v¨n hãa lµ g×? HiÖn nay ch­a cã mét kh¸i niÖm thèng nhÊt vÒ v¨n hãa. Chóng ta cã thÓ hiÓu v¨n hãa theo mét sè kh¸i niÖm sau ®©y: Theo E.Heri«t: “V¨n hãa lµ c¸i g× cßn l¹i khi tÊt c¶ nh÷ng c¸i kh¸c bÞ quªn ®i, lµ c¸i vÉn thiÕu khi ng­êi ta ®· häc tÊt c¶.” 1 F 0 Theo Edward Taylor: “V¨n hãa lµ tæng thÓ phøc hîp bao gåm kiÕn thøc, tÝn ng­ìng, nghÖ thuËt, ®¹o ®øc, luËt ph¸p, thãi quen vµ bÊt kú n¨ng lùc hay hµnh vi nµo kh¸c mµ mçi c¸ nh©n víi t­ c¸ch lµ thµnh viªn cña x· héi ®¹t ®­îc. V¨n hãa lµ mét phøc thÓ bao gåm kiÕn thøc, niÒm tin, nghÖ thuËt, ®¹o ®øc, tËp qu¸n, tÊt c¶ nh÷ng kh¶ n¨ng vµ tËp tôc kh¸c cÇn thiÕt cho con ng­êi trong x· héi.”2 1F 1 2 TrÇn Ngäc Thªm (1999), Cë së v¨n hãa ViÖt Nam, Nxb Gi¸o Dôc, Hµ Néi TrÇn Ngäc Thªm (1999), C¬ së v¨n hãa ViÖt Nam, Nxb Gi¸o Dôc, Hµ Néi -4- Theo GS.TS TrÇn Ngäc Thªm: “V¨n hãa lµ mét hÖ thèng h÷u c¬ c¸c gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn do con ng­êi s¸ng t¹o vµ tÝch lòy qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thùc tiÔn, trong sù t­¬ng t¸c gi÷a con ng­êi víi m«i tr­êng tù nhiªn vµ x· héi cña m×nh.”3 2F Cßn UNESCO l¹i cã mét ®Þnh nghÜa kh¸c vÒ v¨n hãa: “V¨n hãa ph¶n ¸nh vµ thÓ hiÖn mét c¸ch tæng qu¸t, sèng ®éng mäi mÆt cña cuéc sèng(cña mçi c¸ nh©n vµ cña mçi céng ®ång) ®· diÔn ra trong qu¸ khø, còng nh­ ®ang diÔn ra trong hiÖn t¹i, qua hµng bao nhiªu thÕ kû nã ®· cÊu thµnh mét hÖ thèng c¸c gi¸ trÞ, truyÒn thèng, thÈm mü vµ lèi sèng vµ dùa trªn ®ã tõng d©n téc kh¼ng ®Þnh b¶n s¾c riªng cña m×nh”. Nh­ thÕ, v¨n hãa cã b¶n chÊt vµ ®êi sèng riªng cña nã. Tõ c¸i chung ®ã ®· t¹o c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh ®Æc tr­ng v¨n hãa cña mét céng ®ång, mét quèc gia hay mét tÇng líp x· héi trong mèi t­¬ng quan víi céng ®ång kh¸c, quèc gia kh¸c hay tÇng líp x· héi kh¸c. Nh­ vËy v¨n hãa lµ mét hiÖn t­îng bao trïm toµn bé ®êi sèng x· héi. Vµ nh­ chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· kh¼ng ®Þnh: “V¨n hãa lµ sù tæng hîp cña mäi ph­¬ng thøc sinh ho¹t cïng víi biÓu hiÖn cña nã mµ loµi ng­êi ®· s¶n sinh ra nh»m thÝch øng nh÷ng nhu cÇu cña ®êi sèng vµ ®ßi hái cña sù sinh tån.”4 F 3 Tãm l¹i, v¨n hãa lµ mét tæng thÓ c¸c s¸ng t¹o vËt chÊt vµ kh«ng vËt chÊt cña mét céng ®ång ng­êi trong qu¸ tr×nh quan hÖ víi thiªn nhiªn vµ víi nh÷ng céng ®ång ng­êi kh¸c. Vµ kh«ng chØ cã c¸c quèc gia, c¸c d©n téc míi cã v¨n hãa mµ mçi mét tæ chøc, mét doanh nghiÖp còng cã v¨n hãa riªng cña m×nh. 1.2. V¨n hãa doanh nghiÖp Mét ®Êt n­íc kh«ng ph¸t triÓn vµ dÉn ®Õn suy vong nÕu kh«ng b¶o tån ®­îc nÒn v¨n hãa truyÒn thèng d©n téc. Mét gia ®×nh sÏ kh«ng thÓ h¹nh phóc vµ h­ng thÞnh nÕu kh«ng cã “gia phong”- mét lÜnh vùc thuéc v¨n hãa gia ®×nh. 3 4 TrÇn Ngäc Thªm (1999), C¬ së v¨n hãa ViÖt Nam, Nxb Gi¸o Dôc, Hµ Néi Hå ChÝ Minh tuyÓn tËp – tËp 3 (1995), Nxb ChÝnh TrÞ Quèc Gia, Hµ Néi -5- Còng nh­ vËy, mét doanh nghiÖp sÏ kh«ng tån t¹i sù nghiÖp cña m×nh nÕu kh«ng cã mét nÒn v¨n hãa ®Æc thï cña ngµnh nghÒ gäi lµ v¨n hãa doanh nghiÖp. Nh­ ®· biÕt, doanh nghiÖp tån t¹i lµ ®Ó s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt vµ lµm dÞch vô. Mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®Òu g¾n liÒn víi mét d©y chuyÒn c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh. §Ó vËn hµnh ®­îc c¸c kh©u cña d©y chuyÒn nµy, trong doanh nghiÖp ph¶i cã hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý thËt chÆt chÏ tõ kh©u ®Çu ®Õn kh©u cuèi. §iÒu nµy cã nghÜa lµ trong c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, mäi ng­êi ®Òu ph¶i tu©n theo nh÷ng gi¸ trÞ chuÈn mùc cô thÓ nµo ®ã vµ thùc hiÖn theo nh÷ng khu«n mÉu v¨n hãa. VËy v¨n hãa doanh nghiÖp lµ g×? Cã thÓ nãi, mçi doanh nghiÖp ®­îc thµnh lËp lµ nh»m thùc hiÖn môc ®Ých nµo ®ã do nhµ kinh doanh ®Æt ra. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng viÖc nµy cÇn ph¶i cã ph­¬ng thøc thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh trong doanh nghiÖp, ph­¬ng thøc tiÕn hµnh c«ng viÖc nh»m t¹o cho doanh nghiÖp cã ®­îc mµu s¾c riªng, tøc lµ nh©n c¸ch hãa doanh nghiÖp ®ã. XÐt tõ gãc ®é nµy, cã thÓ x¸c ®Þnh v¨n hãa doanh nghiÖp nh­ mét hÖ thèng ®Æc thï ®Æc tr­ng cña doanh nghiÖp, mét hÖ thèng c¸c mèi liªn hÖ, c¸c hµnh ®éng, c¸c t¸c ®éng qua l¹i, ®­îc thùc hiÖn trong khu«n khæ mét ho¹t ®éng kinh doanh cô thÓ. Nhµ x· héi häc ng­êi Mü E.N.Schein cã quan ®iÓm vÒ v¨n hãa doanh nghiÖp nh­ sau: “V¨n hãa doanh nghiÖp lµ tæng thÓ nh÷ng thñ ph¸p vµ quy t¾c gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thÝch øng bªn ngoµi vµ thèng nhÊt bªn trong c¸c nh©n viªn, nh÷ng quy t¾c ®· tá râ h÷u hiÖu trong qu¸ khø vµ vÉn cÊp thiÕt trong hiÖn t¹i. Nh÷ng quy t¾c vµ nh÷ng thñ ph¸p nµy lµ yÕu tè khëi nguån trong viÖc c¸c nh©n viªn lùa chän ph­¬ng thøc hµnh ®éng, ph©n tÝch vµ ra quyÕt ®Þnh phï hîp. C¸c thµnh viªn cña tæ chøc doanh nghiÖp kh«ng ®¾n ®o suy nghÜ vÒ ý nghÜa cña nh÷ng quy t¾c vµ thñ ph¸p Êy, mµ coi chóng lµ ®óng ®¾n ngay tõ ®Çu”. Nh­ vËy néi dung cña v¨n hãa doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ mét c¸i g× ®ã tù nghÜ ra mét c¸ch ngÉu nhiªn, nã ®­îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh ho¹t -6- ®éng kinh doanh thùc tiÔn, trong qu¸ tr×nh liªn hÖ, t¸c ®éng qua l¹i vµ quan hÖ, nh­ mét gi¶i ph¸p cho nh÷ng vÊn ®Ò mµ m«i tr­êng bªn trong vµ bªn ngoµi ®Æt ra cho doanh nghiÖp. V¨n hãa doanh nghiÖp thÓ hiÖn ®­îc nh÷ng nhu cÇu, môc ®Ých vµ ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. N.Demetr - nhµ x· héi häc ng­êi Ph¸p còng cho r»ng, v¨n hãa doanh nghiÖp - ®ã lµ hÖ thèng nh÷ng quan niÖm, nh÷ng biÓu t­îng, nh÷ng gi¸ trÞ, vµ nh÷ng khu«n mÉu hµnh vi ®­îc tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp nhËn thøc vµ thùc hiÖn theo. Cßn theo Georges De Saite Marie, chuyªn gia Ph¸p vÒ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th× l¹i cho r»ng v¨n hãa doanh nghiÖp lµ tæng hîp c¸c gi¸ trÞ, c¸c biÓu t­îng, huyÒn tho¹i, nghi thøc, c¸c ®iÒu cÊm kþ, c¸c quan ®iÓm triÕt häc, ®¹o ®øc t¹o thµnh nÒn mãng s©u xa cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy, v¨n hãa doanh nghiÖp lµ mét ph¹m trï rÊt khã ®Þnh nghÜa. Mçi nÒn v¨n hãa kh¸c nhau ®Òu cã thÓ cã nh÷ng ®Þnh nghÜa kh¸c nhau. Mçi mét doanh nghiÖp l¹i cã mét c¸ch nh×n kh¸c nhau vÒ v¨n hãa doanh nghiÖp. Tuy nhiªn mäi ®Þnh nghÜa ®Òu cã nÐt chung ®ã lµ coi v¨n hãa doanh nghiÖp lµ toµn bé nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn mµ doanh nghiÖp t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh t¸c ®éng tíi t×nh c¶m, lý trÝ vµ hµnh vi cña c¸c thµnh viªn còng nh­ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña doanh nghiÖp.V¨n hãa doanh nghiÖp g¾n víi ®Æc ®iÓm tõng d©n téc, trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cho ®Õn tõng doanh nh©n, tõng ng­êi lao ®éng, do ®ã rÊt phong phó, ®a d¹ng. Song v¨n hãa doanh nghiÖp còng kh«ng ph¶i lµ v« h×nh, khã nhËn biÕt mµ rÊt h÷u h×nh, thÓ hiÖn râ mét c¸ch vËt chÊt, ch¼ng nh÷ng trong hµnh vi kinh doanh giao tiÕp cña c«ng nh©n, c¸n bé trong doanh nghiÖp mµ c¶ trong hµng hãa vµ dÞch vô cña doanh nghiÖp, tõ mÉu m·, kiÓu d¸ng ®Õn chÊt l­îng. V¨n hãa doanh nghiÖp lµ c¬ së cña toµn bé c¸c chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p cô thÓ trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, chi phèi kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, cã thÓ nãi thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña doanh nghiÖp ®Òu g¾n víi viÖc cã hay kh«ng cã v¨n hãa doanh nghiÖp. -7- 2. §Æc ®iÓm, chøc n¨ng cña v¨n hãa doanh nghiÖp 2.1. §Æc ®iÓm cña v¨n hãa doanh nghiÖp 2.1.1 TÝnh tËp thÓ TÝnh tËp thÓ cña v¨n hãa doanh nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn ë chç nh÷ng quy t¾c, chuÈn mùc cña doanh nghiÖp kh«ng chØ do ng­êi l·nh ®¹o doanh nghiÖp t¹o ra mµ ®ã cßn lµ thµnh qu¶, c«ng søc cña mét tËp thÓ nh÷ng ng­êi lµm trong doanh nghiÖp cïng nhau x©y dùng, tÝch lòy l©u dµi. V¨n hãa doanh nghiÖp cã thÓ båi d­ìng c«ng nh©n viªn, h×nh thµnh t­ t­ëng céng ®ång lµm cho hä thèng nhÊt ý chÝ vµ hßa hîp víi nhau. Nh­ vËy, sÏ t¨ng c­êng søc m¹nh cho doanh nghiÖp ®Ó thùc hiÖn môc tiªu kinh doanh. 2.1.2. TÝnh quy ph¹m V¨n hãa doanh nghiÖp cã chøc n¨ng ®iÒu chØnh kÕt hîp: trong tr­êng hîp lîi Ých c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp x¶y ra xung ®ét th× c«ng nh©n viªn chøc ph¶i phôc tïng c¸c quy ph¹m, quy ®Þnh cña v¨n hãa mµ doanh nghiÖp ®· ®Ò ra, ®ång thêi doanh nghiÖp còng ph¶i biÕt l¾ng nghe vµ cè g¾ng gi¶i quyÕt hµi hßa ®Ó xãa bá xung ®ét. 2.1.3. TÝnh ®éc ®¸o Doanh nghiÖp ë c¸c quèc gia kh¸c nhau, doanh ngiÖp kh¸c nhau ë cïng mét quèc gia ®Òu cè g¾ng x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp ®éc ®¸o trªn c¬ së v¨n hãa cña vïng ®Êt mµ doanh nghiÖp ®ang tån t¹i. V¨n hãa doanh nghiÖp ph¶i b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt trong néi bé tõng doanh nghiÖp, nh­ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau cÇn ph¶i t¹o nªn tÝnh ®éc ®¸o cña m×nh. 2.1.4. TÝnh thùc tiÔn V¨n hãa doanh nghiÖp muèn ph¸t huy ®­îc vai trß cña nã ®èi víi sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña doanh nghiÖp th× ph¶i ®­îc kiÓm chøng th«ng qua thùc tiÔn. ChØ cã nh­ vËy doanh nghiÖp míi biÕt ®­îc liÖu c¸c quy chÕ, néi quy cña m×nh cã phï hîp hay kh«ng, cã ®­îc c¸c nh©n viªn ®¸nh gi¸ cao vµ -8- chÊp hµnh hay kh«ng, ®Ó tõ ®ã doanh nghiÖp cã nh÷ng c¶i tiÕn, ®æi míi, tiÕp tôc hoµn thiÖn v¨n hãa doanh nghiÖp ë doanh nghiÖp m×nh. 2.2. Chøc n¨ng cña v¨n hãa doanh nghiÖp 2.2.1. Chøc n¨ng ®oµn kÕt néi bé V¨n hãa doanh nghiÖp cã t¸c dông tõ mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp, dÇn dÇn h×nh thµnh nªn mét gi¸ trÞ ®Þnh h­íng, qua ®ã huy ®éng tËp thÓ c«ng chøc ®ång t©m hiÖp lùc phÊn ®Êu cho môc ®Ých cña toµn doanh nghiÖp. 2.2.2. Chøc n¨ng khu«n mÉu v¨n hãa Khi ®· h×nh thµnh ®­îc v¨n hãa doanh nghiÖp th× nã sÏ thuyÕt phôc mét c¸ch gi¸n tiÕp ®Õn t­ t­ëng vµ hµnh vi cña mçi c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, khiÕn cho hä tu©n thñ mét c¸ch nhÊt qu¸n c¸c khu«n mÉu v¨n hãa trong qu¸ tr×nh nhËn thøc còng nh­ trong giao tiÕp x· héi. Nhê ®ã mµ doanh nghiÖp míi cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. 3. Vai trß cña v¨n hãa doanh nghiÖp 3.1. V¨n hãa doanh nghiÖp gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tr anh cho doanh nghiÖp Lîi thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp cã thÓ ®­îc xem xÐt trªn rÊt nhiÒu khÝa c¹nh nh­ sù linh ho¹t tr­íc nh÷ng thay ®æi cña m«i tr­êng kinh doanh, chÊt l­îng s¶n phÈm, dÞch vô, chi phÝ. Thùc tÕ cho thÊy r»ng, doanh nghiÖp muèn ®¹t ®­îc c¸c lîi thÕ nµy cÇn ph¶i cã 3 nguån lùc quan träng lµ: nh©n lùc- vèn- c«ng nghÖ trong ®ã nguån nh©n lùc ®ãng vai trß quan träng nhÊt v× ®©y lµ nguån lùc tham gia trùc tiÕp vµo viÖc chuyÓn hãa c¸c nguån lùc kh¸c thµnh s¶n phÈm ®Çu ra, do ®ã cã vai trß quyÕt ®Þnh t¹o ra nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh cho doanh nghiÖp. Trong khi ®ã, v¨n hãa doanh nghiÖp t¸c ®éng tr­íc hÕt ®Õn con ng­êi trong doanh nghiÖp vµ ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ph¸t huy tèi ®a nh©n tè con ng­êi. M«i tr­êng v¨n hãa doanh nghiÖp t¸c ®éng -9- ®Õn tinh thÇn, th¸i ®é, ®éng c¬ lao ®éng cña c¸c thµnh viªn v× vËy cã thÓ nãi v¨n hãa doanh nghiÖp gãp phÇn t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh cho doanh nghiÖp. 3.2. V¨n hãa doanh nghiÖp gãp phÇn t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thÝch øng cho doanh nghiÖp Nh­ chóng ta ®· thÊy trong m«i tr­êng kinh doanh ®Çy biÕn ®éng nh­ b©y giê th× mäi yÕu tè x· héi, khoa häc c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng cña con ng­êi ®ang thay ®æi tõng giê, tõng phót vµ mét doanh nghiÖp cã nh÷ng chiÕn l­îc tèt h«m nay th× ch­a ch¾c chiÕn l­îc ®ã ®· lµ tèt vµ phï hîp trong t­¬ng lai. Vµ chØ khi doanh nghiÖp cã mét b¶n s¾c v¨n hãa m¹nh th× míi cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao víi nh÷ng thay ®æi liªn tôc tõ m«i tr­êng bªn ngoµi. §ã chÝnh lµ lÝ do t¹i sao c¸c tËp ®oµn lín trªn thÕ giíi vÉn lu«n b×nh tÜnh vµ kh«n ngoan trong viÖc ®iÒu chØnh chiÕn l­îc, c¶i tiÕn s¶n phÈm, triÓn khai tèt c¸c vÊn ®Ò cÇn thay ®æi khi thÞ tr­êng cã nhu cÇu. Bëi v× hä cã h¼n nh÷ng quy tr×nh vµ kÕ ho¹ch dù trï ®Ó øng phã víi nh÷ng tr­êng hîp ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu ®ã, tÊt c¶ bé m¸y trong c«ng ty, tõ l·nh ®¹o cao cÊp ®Õn ®éi ngò nh©n viªn ®Òu ph¶i ®­îc ®µo t¹o vÒ kh¶ n¨ng thÝch øng víi sù thay ®æi cÊp b¸ch. Nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ®Òu ho¹ch ®Þnh râ rµng c¸c t×nh huèng nh­: khi cÇn thay ®æi, ai sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm, cÇn th¶o luËn nh÷ng g×, tËp trung thay ®æi nh÷ng vÊn ®Ò nµo (c«ng nghÖ, ph©n phèi hay marketing). Do ®ã viÖc x©y dùng v¨n hãa doanh nghiÖp lµ rÊt quan träng v× nã sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng thÝch øng cao víi c«ng viÖc, sù n¨ng ®éng cña nh©n viªn trong viÖc n¾m b¾t c¬ héi kinh doanh ®ång thêi h¹n chÕ c¸c nguy c¬, rñi ro trong kinh doanh tr­íc nh÷ng biÕn ®éng ®Çy phøc t¹p cña m«i tr­êng kinh doanh. 3.3. V¨n hãa doanh nghiÖp t¹o nÒn t¶ng søc m¹nh tinh thÇn cho doanh nghiÖp V¨n hãa doanh nghiÖp chÝnh lµ tæng hîp c¸c gi¸ trÞ do lÞch sö truyÒn thèng còng nh­ do toµn bé tËp thÓ nh©n viªn kÕ thõa, tÝch lòy vµ ph¸t triÓn nªn. Do ®ã, cã thÓ nãi r»ng v¨n hãa doanh nghiÖp chÝnh lµ nÒn t¶ng tinh thÇn cña toµn bé tæ chøc nµy. - 10 - Mçi mét doanh nghiÖp ®Òu cã nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn vµ niÒm tin riªng cña m×nh tøc lµ ®Òu cã nh÷ng quy t¾c, chuÈn mùc trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò, ®Ó tõ ®ã t¹o nªn nh÷ng nÐt riªng biÖt, ®éc ®¸o cña doanh nghiÖp m×nh. V¨n hãa doanh nghiÖp t¹o ra sù thèng nhÊt ý chÝ cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp, cïng h­íng tíi nh÷ng môc tiªu mµ doanh nghiÖp lËp ra b»ng sù phèi hîp nhÞp nhµng tõ ®ã n©ng cao søc m¹nh cña doanh nghiÖp. Nãi c¸ch kh¸c, v¨n hãa doanh nghiÖp t¹o nªn sù nhÊt trÝ, ®ång lßng cña mçi mét c¸n bé c«ng nh©n viªn, thóc ®Èy hä cïng lµm viÖc vµ lµm viÖc hÕt m×nh v× sù ph¸t triÓn chung cña toµn doanh nghiÖp. Sèng trong mét m«i tr­êng lµm viÖc th©n thiÖn víi sù quan t©m ®Çy ®ñ cña c¸c cÊp l·nh ®¹o, c¸c nh©n viªn sÏ c¶m thÊy l¹c quan, cèng hiÕn hÕt m×nh cho môc tiªu cña doanh nghiÖp, coi doanh nghiÖp nh­ lµ nhµ cña m×nh vËy. 4. KÕt cÊu cña v¨n hãa doanh nghiÖp V¨n hãa doanh nghiÖp lµ sù tæng hßa c¸c quan niÖm gi¸ trÞ, tiªu chuÈn ®¹o ®øc, triÕt lý kinh doanh, quy ph¹m hµnh vi, ý t­ëng kinh doanh, ph­¬ng thøc qu¶n lý vµ quy t¾c chÕ ®é ®­îc toµn thÓ thµnh viªn trong doanh nghiÖp chÊp nhËn, tu©n theo. V¨n hãa doanh nghiÖp võa mang tÝnh h÷u h×nh võa mang tÝnh v« h×nh. V¨n hãa doanh nghiÖp cã thÓ ®­îc biÓu hiÖn th«ng qua hÖ thèng s¶n phÈm, qua biÓu t­îng, l« g« cña doanh nghiÖp nh­ng còng cã thÓ chØ lµ nh÷ng c¶m nhËn mang tÝnh chñ quan xuÊt ph¸t tõ kh¸ch hµng, céng ®ång hay ®¬n gi¶n lµ tõ nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh ®èi víi doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, v¨n hãa doanh nghiÖp chÝnh lµ nÐt ®éc ®¸o riªng cña mçi mét doanh nghiÖp, lµ yÕu tè ®Ó ph©n biÖt doanh nghiÖp nµy víi doanh nghiÖp kh¸c. Nh­ng nh×n chung v¨n hãa doanh ngiÖp ®­îc chia thµnh 3 tÇng ®i tõ tÇng bÒ mÆt ®Õn tÇng s©u. 4.1. TÇng bÒ mÆt TÇng bÒ mÆt lµ nh÷ng qu¸ tr×nh vµ cÊu tróc h÷u h×nh cña doanh nghiÖp, bao gåm tÊt c¶ nh÷ng hiÖn t­îng mµ mét ng­êi nh×n, nghe vµ c¶m nhËn thÊy ®­îc khi tiÕp xóc víi mét tæ chøc cã nÒn v¨n hãa xa l¹ nh­: ng«n ng÷, c«ng - 11 - nghÖ, s¶n phÈm, phong c¸ch cña tæ chøc ®ã vµ ®­îc thÓ hiÖn qua c¸ch ¨n mÆc, c¸ch biÓu lé c¶m xóc cña nh©n viªn, nh÷ng truyÒn thuyÕt vÒ ng­êi s¸ng lËp doanh nghiÖp… Líp nµy còng bao gåm c¶ nh÷ng hµnh vi øng xö cña nh©n viªn vµ c¸c nhãm trong tæ chøc. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña tÇng bÒ mÆt nµy lµ rÊt dÔ nhËn thÊy nh­ng l¹i khã ph¸n ®o¸n ®­îc ý nghÜa ®Ých thùc cña nã. Nãi mét c¸ch kh¸c, ng­êi quan s¸t cã thÓ m« t¶ nh÷ng g× hä nh×n thÊy vµ c¶m nhËn thÊy khi b­íc ch©n vµo doanh nghiÖp nh­ng l¹i ch­a thÓ hiÓu ®­îc ý nghÜa thùc sù Èn ®»ng sau líp v¨n hãa nµy. §Ó cã thÓ hiÓu ®­îc ý nghÜa ®ã hä ph¶i thùc sù hßa m×nh vµo cuéc sèng doanh nghiÖp trong mét thêi gian dµi nh­ng ®«i khi chØ cÇn ®i bé trong 10 phót hä cã thÓ ph¸t biÓu chÝnh x¸c v¨n hãa cña doanh nghiÖp ®ã nh­ thÕ nµo, nhiÒu khi chØ cÇn 10 gi©y th«i còng ®ñ ®Ó c¶m nhËn vÒ nã. Trªn c¬ së ®· ph©n tÝch ë trªn, tÇng bÒ mÆt trong cÊu tróc v¨n hãa doanh nghiÖp cã thÓ ®­îc chia thµnh c¸c néi dung sau: 4.1.1. C¸ch trang trÝ doanh nghiÖp, ®ång phôc, biÓu t­îng, c¸c khÈu hiÖu, bµi ca truyÒn thèng cña doanh nghiÖp, giai tho¹i vÒ nh©n vËt anh hïng cña doanh nghiÖp, vÒ vinh quang cña doanh nghiÖp a) KiÕn tróc cña doanh nghiÖp: ®ã lµ mÆt b»ng, c©y cèi, bµn ghÕ…tÊt c¶ ®­îc sö dông nh»m t¹o c¶m gi¸c th©n quen víi kh¸ch hµng, víi nh©n viªn còng nh­ t¹o mét m«i tr­êng lµm viÖc tèt nhÊt cho nh©n viªn. KiÕn tróc trë thµnh biÓu t­îng cho sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, lµ ng«i nhµ chung cña toµn thÓ c¸n bé nh©n viªn trong doanh nghiÖp. b) S¶n phÈm: s¶n phÈm, dÞch vô ph¸t triÓn ®Õn mét møc nµo ®ã sÏ trë thµnh th­¬ng hiÖu, lµ biÓu t­îng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. c) Nh÷ng nghi thøc Nghi thøc lµ nh÷ng chuçi ho¹t ®éng ®­îc lÆp ®i lÆp l¹i nh»m thÓ hiÖn vµ cñng cè nh÷ng gi¸ trÞ cèt lâi cña tæ chøc, nh÷ng môc tiªu quan träng, nh÷ng con ng­êi quan träng. Nghi thøc bao gåm c¸c kiÓu sau: - 12 - - Nghi thøc chuyÓn giao: bao gåm c¸c ho¹t ®éng nh­ giíi thiÖu thµnh viªn míi hay bæ nhiÖm ra m¾t. - Nghi thøc cñng cè: vÝ dô nh­ lÔ ph¸t phÇn th­ëng nh»m cñng cè b¶n s¾c v¨n hãa doanh nghiÖp vµ t«n thªm vÞ thÕ cña nh©n viªn trong doanh nghiÖp. - Nghi thøc nh¾c nhë: gåm c¸c ho¹t ®éng sinh ho¹t v¨n hãa, chuyªn m«n khoa häc. Môc ®Ých cña c¸c ho¹t ®éng nµy lµ nh»m duy tr× c¬ cÊu x· héi vµ t¨ng n¨ng lùc t¸c nghiÖp cña nh©n viªn. - Nghi thøc liªn kÕt: nh­ lÔ, tÕt, liªn hoan, d· ngo¹i, môc ®Ých nh»m chia sÎ t×nh c¶m g¾n bã gi÷a c¸c nh©n viªn. d) Nh÷ng biÓu t­îng mang tÝnh vËt chÊt Khi vµo mét doanh nghiÖp, ta th­êng cã nh÷ng c¶m gi¸c kh¸c nhau: trang nghiªm, Êm cóng, vui vÎ hay nghiªm nghÞ…Nh÷ng c¶m gi¸c nµy thÓ hiÖn søc m¹nh cña nh÷ng biÓu t­îng vËt chÊt trong viÖc t¹o tÝnh c¸ch cña doanh nghiÖp. VÝ dô nh­ c¸ch bµy trÝ c¸c tiÖn nghi cña doanh nghiÖp , c¸ch ¨n mÆc cña nh©n viªn… e) Giai tho¹i: th­êng ®­îc thªu dÖt tõ nh÷ng sù kiÖn cã thËt cña tæ chøc, ®­îc c¸c thµnh viªn chia sÎ, vÝ dô nh­ nh÷ng c©u chuyÖn truyÒn thuyÕt, giai tho¹i vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp… f) KhÈu hiÖu th­¬ng m¹i KhÈu hiÖu th­¬ng m¹i lu«n ®­îc coi lµ mét vò khÝ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, x©y dùng th­¬ng hiÖu vµ c¹nh tranh v« cïng quan träng. Nã kh«ng chØ nh¾c nhë kh¸ch hµng vÒ sù tån t¹i cña doanh nghiÖp, thóc ®Èy hä mua s¶n phÈm mµ cßn trë thµnh t«n chØ ho¹t ®éng cña c«ng ty, §Êy lµ lÝ do mµ g¾n cïng víi c¸c nh·n hiÖu víi mçi ®ît s¶n phÈm míi ph¶i lµ nh÷ng slogan Ên t­îng. 4.1.2. C¸c hµnh vi giao tiÕp ®èi víi kh¸ch hµng vµ ®èi t¸c kinh doanh a) Giao tiÕp th«ng qua lêi nãi: §ã lµ sù giao tiÕp trùc tiÕp (mÆt ®èi mÆt) hoÆc gi¸n tiÕp (qua ®iÖn tho¹i) cña nh÷ng con ng­êi thuéc doanh nghiÖp víi x· héi nh­ ng­êi b¸n hµng, ng­êi trùc ®iÖn tho¹i, ng­êi g¸c cæng…Nh÷ng - 13 - ng­êi nµy sÏ ®­îc ®µo t¹o ®Ó cã ®­îc v¨n hãa giao tiÕp. VÝ dô nh­ ng­êi b¸n hµng ph¶i biÕt tiÕp chuyÖn kh¸ch hµng, cã th¸i ®é vui vÎ, hßa nh·, t«n träng kh¸ch hµng. Tõ ®ã t¹o ra mét kh«ng khÝ cëi më, tin cËy trong khi giao tiÕp. Khi kh¸ch hµng ®· cã Ên t­îng tèt vÒ nh©n viªn b¸n hµng ch¾c ch¾n hä sÏ tin t­ëng vµo s¶n phÈm, vµo uy tÝn cña doanh nghiÖp. b) Giao tiÕp th«ng qua lêi nãi cña doanh nghiÖp víi x· héi: §ã lµ tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®Ó doanh nghiÖp thÓ hiÖn m×nh lµ mét thÓ chÕ v¨n hãa víi thÕ giíi bªn ngoµi. Nhê c¸c yÕu tè nµy, x· héi c¶m nhËn ®­îc c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa cña doanh nghiÖp, h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp ®­îc ¨n s©u vµo t©m trÝ mäi ng­êi vµ hä chÊp nhËn mua s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. Giao tiÕp th«ng qua lêi nãi cña doanh nghiÖp víi x· héi bao gåm c¸c yÕu tè sau: quang c¶nh chung cña doanh nghiÖp, hÖ thèng c¸c ký hiÖu biÓu tr­ng cho doanh nghiÖp nh­ cê cña doanh nghiÖp, ngµy truyÒn thèng cña doanh nghiÖp…, hÖ thèng c¸c kiÓu mÉu, quy c¸ch thèng nhÊt… Ph­¬ng thøc giao tiÕp cña doanh nghiÖp víi x· héi chÝnh lµ cÇu nèi gi÷a doanh nghiÖp víi kh¸ch hµng, ®èi thñ c¹nh tranh, ®èi t¸c, Nhµ n­íc…ChÝnh v× vËy ®Ó hoµn thiÖn ®­îc v¨n hãa doanh nghiÖp cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i hoµn thiÖn v¨n hãa giao tiÕp cho c¸c nh©n viªn cña m×nh th«ng qua c¸c líp häc vÒ kü n¨ng giao tiÕp, kü n¨ng thuyÕt phôc. 4.1.3. C¸c phÐp øng xö gi÷a c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp víi nhau Ngµy nay doanh nghiÖp kh«ng chØ lµ n¬i lµm viÖc mµ cßn lµ n¬i ®Ó con ng­êi cèng hiÕn vµ phôc vô. §ã cßn lµ n¬i con ng­êi sèng, kh«i phôc vµ t¸i t¹o søc lao ®éng, s¸ng t¹o, ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn nh©n c¸ch cña ng­êi lao ®éng. Do vËy doanh nghiÖp kh«ng chØ lµ m«i tr­êng lµm viÖc tèt mµ cßn lµ m«i tr­êng sèng tèi ­u cho ng­êi lao ®éng - ®ã chÝnh lµ m«i tr­êng v¨n hãa doanh nghiÖp. Trong m«i tr­êng ®ã mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn hÕt søc cëi më, th©n thiÖn, ®oµn kÕt gióp ®ì nhau cïng tiÕn bé. Mèi quan hÖ nµy l©u dÇn thµnh hÖ thèng tËp qu¸n, nÒ nÕp, thãi quen, th¸i ®é, chuÈn mùc hµnh vi - 14 - øng xö hµng ngµy trong c«ng viÖc vµ sinh ho¹t cña mçi thµnh viªn trong doanh nghiÖp. 4.2. TÇng tr ung gian TÇng trung gian lµ c¸c gi¸ trÞ ®­îc chÊp nhËn bao gåm nh÷ng chiÕn l­îc, môc tiªu vµ c¸c triÕt lý cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®Ó thÝch øng víi bªn ngoµi vµ héi nhËp bªn trong cña tæ chøc. Nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o, s¸ng lËp ra doanh nghiÖp khi ®Ò ra c¸c quy ®Þnh, c¸c nguyªn t¾c triÕt lý, t­ t­ëng…®Òu yªu cÇu mäi thµnh viªn ph¶i tu©n theo. Tr¶i qua thêi gian ¸p dông, c¸c quy ®Þnh, nguyªn t¾c, triÕt lý, t­ t­ëng…sÏ dÇn h×nh thµnh trë thµnh niÒm tin, th«ng lÖ vµ quy t¾c øng xö chung mµ mäi thµnh viªn ®Òu thÊm nhuÇn, tøc lµ trë thµnh “nh÷ng gi¸ trÞ ®­îc chÊp nhËn”. Nh÷ng gi¸ trÞ ®­îc chÊp nhËn còng cã tÝnh h÷u h×nh v× ng­êi ta cã thÓ nhËn biÕt vµ diÔn ®¹t chóng mét c¸ch râ rµng, chÝnh x¸c. Tuy nhiªn, c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp rÊt nh¹y c¶m víi sù thay ®æi m«i tr­êng lµm viÖc vµ c¸c gi¸ trÞ mµ l·nh ®¹o ®­a vµo. Th«ng th­êng, sù thay ®æi nµy th­êng bÞ tõ chèi. C¸c gi¸ trÞ kh«ng ®­îc nh©n viªn thùc hiÖn sÏ ph¶i thay ®æi hoÆc lo¹i bá khái danh s¸ch c¸c gi¸ trÞ cÇn ®­a vµo. 4.2.1. TriÕt lý kinh doanh cña doanh nghiÖp TriÕt lý kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶n ¸nh râ c¸ch thøc doanh nghiÖp ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh­ thÕ nµo vµ doanh nghiÖp ®· vµ ®ang ®­îc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng ra sao. HiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n, triÕt lý kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ tæng hîp c¸c nguyªn t¾c chuÈn mùc cã t¸c dông ®Þnh h­íng ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ øng xö cña ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn trong doanh nghiÖp. Trong mét sè tr­êng hîp, triÕt lý kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn trong mét mÖnh ®Ò ng¾n gän (nh­ mét khÈu hiÖu) vµ ®­îc tuyªn truyÒn rÊt m¹nh mÏ trong néi bé còng nh­ ë bªn ngoµi doanh nghiÖp. Còng cã khi triÕt lý kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc truyÒn tõ ®êi nµy sang ®êi kh¸c, tõ thÕ hÖ qu¶n trÞ nµy sang thÕ hÖ qu¶n trÞ kh¸c mét c¸ch ©m thÇm lÆng lÏ nh­ng víi mét søc sèng m·nh liÖt. - 15 -