Tài liệu Một số giải pháp giúp trẻ 5 tuổi học tốt tiết khám phá xã hội

CỘNG HÒA Xà HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÚP TRẺ 5-6 TUỔI HỌC TỐT TIẾT KHÁM PHÁ Xà HỘI 1 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn sáng kiến: Như chúng ta đã biết, Bác Hồ kính yêu đã nói: "Vì lợi ích mười năm trồng cây Vì lợi ích trăm năm trồng người" Quả đúng thật vậy, trong hệ thống giáo dục quốc dân - giáo dục mầm non là ngành học mở đầu giữ vai trò quan trọng - là nấc thang đầu tiên trong cuộc đời của trẻ thơ. Giáo dục mầm non có nhiệm vụ xây dựng những cơ sở ban đầu đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ thơ. Trẻ em là hạnh phúc của mỗi gia đình, là chủ nhân tương lai của đất nước và của mỗi dân tộc. Việc bảo vệ chăm sóc, giáo dục trẻ không chỉ là trách nhiệm của mỗi người, mỗi gia đình mà còn là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Đây là thời điểm mấu chốt và quan trọng nhất, thời điểm này tất cả mọi việc đều mới bắt đầu: "bắt đầu ăn, bắt đầu nói, bắt đầu nghe, bắt đầu nhìn và bắt đầu có những thói quen, hành vi xấu". Chính vì vậy chúng ta đang sống trong thế kỷ 21, thế kỷ của nền văn minh trí tuệ, nền văn học hiện đại, do vậy con người cần phải năng động sáng tạo để phù hợp với sự phát triển của nó. Muốn được như vậy ngay từ tuổi ấu thơ trẻ mầm non, đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi đang ở những bước phát triển của nhận thức, tư duy, ngôn ngữ, tình cảm.....Những thế giới khách quan xung quanh trẻ thật rộng lớn, có biết bao điều mới lạ, hấp dẫn và còn có bao lạ lẫm khó hiểu trẻ tò mò muốn biết, khám phá, cho nên giáo dục mầm non đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục thế hệ trẻ. Trách nhiệm nặng nề, cao cả ấy đều phụ thuộc vào cô giáo mầm non, cô là người tạo nền móng vững chắc, đó là chặng đường khôn lớn của trẻ ở lứa tuổi này. Chính vì vậy sự nhạy cảm và có trách nhiệm cao là yêu cầu không thể thiếu trong việc chăm sóc giáo dục trẻ đòi hỏi cô giáo phải linh hoạt, nhạy bén kịp thời, có năng lực, có tính chủ động và sáng tạo. 2 Khám phá xã hội có tác dụng to lớn trong việc hình thành và phát triển nhân cách ban đầu cho trẻ. Nó có tác dụng tích cực trong việc giáo dục toàn diện, đặc biệt sự tác động về mọi mặt : Trí tuệ - thẩm mỹ- đạo đức- ngôn ngữ. Khám phá xã hội trong trường mầm non là quá trình cho trẻ nhận thức về thế giới xung quanh, những quy tắc ứng xử với mọi người. Hình thành cho trẻ những kiến thức về chính bản thân mình như: giới tính, tên, tuổi....các thành viên trong gia đình trẻ, một số nghề phổ biến trong xã hội và những danh lam thắng cảnh, di tích lịch sữ, các ngày lễ hội sự kiện văn hóa của quê hương đất nước mà trẻ cần nhớ để giúp trẻ chính xác hóa các biểu tượng mà trẻ thu nhận, lĩnh hội được. Vì vậy giáo viên là người đầu tiên tạo môi trường, điều kiện học tập tốt cho trẻ, chủ động sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động nhằm giúp trẻ húng thú tham gia vào hoạt động, có như vậy hiệu quả của tiết khám phá xã hội đạt kết quả cao. Trên thực tiễn cho thấy các tiết học khám phá xã hội cho trẻ 5-6 tuổi còn nghèo nàn thiếu sự sáng tạo mới lạ nên trẻ chưa hứng thú vào tiết học. Với tình hình thực tế tại lớp đang phụ trách tôi nhận thức sâu sắc và xác định rõ những việc cần làm ngay đối với trẻ để giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt loại tiết “Khám phá xã hội” cho trẻ mầm non nói chung và trẻ lớp tôi đang phụ trách nói riêng. Vì vậy tôi mạnh dạn đưa ra " Một số giải pháp giúp trẻ 5 tuổi học tốt tiết khám phá xã hội “ trong lỉnh vực phát triển nhận thức. * Điểm mới của sáng kiến : Sáng kiến kinh nghiệm “Một số giải pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt tiết: Khám phá xã hội” là sáng kiến mới lần đầu tiên tôi nghiên cứu để tìm ra những giải pháp thiết thực và có hiệu quả để giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt tiết” Khám phá xã hội”. Trong quá trình thực hiện ngoài những mặt mạnh vẫn còn bộc lộ một số hạn chế và bất cập trong việc cho trẻ khám phá xã hội trong độ tuổi 5-6 tuổi. 3 Chính vì vậy cần tiếp tục đi sâu vào việc nghiên cứu các giải pháp mới có tính hệ thống để giúp trẻ học tốt tiết khám phá xã hội. Trong đó tập trung vào các nội dung: - Tìm hiểu đặc điểm nhận thức của trẻ. - Tạo điều kiện cho trẻ tìm tòi, khám phá, trải nghiệm, học hỏi. - Tổ chức hoạt động nhận thức về khám phá xã hội thông qua tiết học. - Làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động. - Làm tốt công tác phối kết hợp với phụ huynh và cộng đồng - Tăng cường trò chuyện với những trẻ còn rụt rè, thiếu mạnh dạn nhằm giúp trẻ tự tin hơn trong giao tiếp với mọi người xung quanh. Đây là những vấn đề trọng tâm mà bản thân tôi muốn tiếp tục đi sâu nghiên cứu. 1.2. Phạm vi áp dụng sáng kiến: Phạm vi mà đề tài đề cập đến là độ tuổi 5-6 tuổi ở trường Mầm non tôi đang công tác giảng dạy. Đề tài này đã được ban giáo hiệu nhân rộng cho toàn trường thực hiện năm học 2014 - 2015 và sẽ thực hiện cho các năm học kế tiếp. Đề tài nêu ra những giải pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt tiết "Khám phá xã hội". 2. PHẦN NỘI DUNG: 2.1. Thực trạng: Thực tế trong quá trình chăm sóc các cháu hằng ngày với độ tuổi 5 - 6 tuổi bản thân tôi ngoài việc nắm vững những kiến thức chuyên môn nghiệp vụ, xác định những mục tiêu và nội dung chương trình về chương trình giáo dục mầm non làm cơ sở, tôi còn phải hiểu được tình hình thực tiễn của địa phương, của trường và lớp mình đang công tác, để khai thác những cái hay, cái đẹp nhằm giáo dục tinh thần cho các cháu. 4 Khi được khám phá xã hội trẻ sẽ phát triển khả năng về ngôn ngữ, tư duy, óc quan sát, tính tò mò, thích khám phá từ đó nhận thức của trẻ về xã hội xung quanh được phong phú, đa dạng, chính xác hơn. Khi nhận thức được các sự vật hiện tượng trẻ muốn nói lên sự hiểu biết của mình bộc lộ những suy nghĩ, tình cảm của trẻ. Từ đó ngôn ngữ của trẻ phát triển trẻ nói năng mạch lạc hơn, vốn từ của trẻ phong phú và đa dạng hơn, trẻ biết sử dụng từ chính xác, biết mạnh dạn hơn, nhằm phát triển ở trẻ tình cảm kỷ năng xã hội và kỷ năng giao tiếp tốt hơn. Hình thành cho trẻ hành vi văn minh trong cuộc sống, trong quan hệ với mọi người. Vì vậy, giáo viên là người đóng vai trò chủ đạo, người tổ chức, hướng lái dẫn dắt trẻ khám phá xã hội một cách chủ động, sáng tạo. Đồng thời giáo viên cũng cần hòa nhập với trẻ, tham gia các hoạt động với trẻ lôi cuốn trẻ tích cực, hứng thú tham gia vào các hoạt động, tổ chức tốt các hoạt động cho trẻ. Để thực hiện được điều đó, giáo viên mầm non phải có kiến thức khoa học về nuôi dạy trẻ hiểu đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, có vốn kiến thức phong phú phải nắm được mục đích, yêu cầu về kiến thức, kỷ năng, giáo dục của từng bài để truyền thụ cho trẻ có hệ thống, chính xác, đảm bảo được yêu cầu của bài học và khả năng nhận thức của trẻ. Trẻ sinh ra được sống trong nền văn minh nhân loại. Môi trường xã hội vô cùng phong phú, đa dạng hấp dẫn trẻ, bao bộc quanh trẻ. Trong khi đó khả năng vận động, hoạt động của trẻ còn nhiều hạn chế, ngôn ngữ của trẻ chưa phát triển, vốn từ của trẻ còn nghèo. Vì vậy cô giáo phải thường xuyên tổ chức cho trẻ khám phá xã hội xung quanh trẻ. Trẻ mầm non có nhu cầu cao về giao tiếp, về nhận thức. Trẻ muốn tìm hiểu tên, tuổi, giới tính của bản thân cũng như tên của các thành viên trong gia đình, địa chỉ của gia đình mình. Ngoài ra trẻ còn thích khám phá về trường lớp mầm non, về các quy định thường ngày khi tham gia giao thông, các nghề phổ biến trong xã hội, không những thế mà trẻ còn ham thích về các danh lam thắng cảnh, nhớ về các ngày lễ hội của địa phương mình. Vì vậy, trẻ mầm non rất hiếu 5 động thích tìm tòi, khám phá, ham hiểu biết về xã hội xung quanh trẻ và cũng nhờ thường xuyên giao tiếp với mọi người mà trẻ thỏa mãn được các nhu cầu về nhận thức, ngôn ngữ và phát triển tình cảm kỷ năng xã hội và kỷ năng giao tiếp của trẻ. Với ý nghĩa thiết thực và quan trọng như vậy, bản thân tôi đã trải qua một quá trình nghiên cứu tìm tòi, học hỏi và vận dụng "Một số giải pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt tiết khám phá xã hội" * Thực hiện nhiệm vụ năm học 2014-2015, bản thân tôi được BGH nhà trường phân công đứng lớp 5-6 tuổi với tổng số 33 cháu. Qua quá trình thực hiện bản thân tôi nhận thấy một số thuận lợi và khó khăn như sau: *.Thuận lợi: - Được sự quan tâm và chỉ đạo của các cấp lãnh đạo như Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT Lệ Thủy, đặc biệt là Ban giám hiệu nhà trường luôn bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên. Nhà trường đã xây dựng lớp điểm về tạo môi trường thân thiện trong và ngoài lớp học để nhân rộng ra toàn trường hưởng ứng hội thi cấp huyện và cấp tỉnh "Xây dựng môi trường xanh sạch đẹp, thân thiện và hiệu quả" Đồ dùng đồ chơi trang thiết bị phục vụ cho lỉnh vực phát triển nhận thức loại tiết “ khám phá xã hội” khá đầy đủ. - Giáo viên: Hai giáo viên đứng lớp đều có trình độ Đại học, nhiệt tình, yêu trẻ. - Bản thân được tham dự lớp tập huấn, các tiết thao giảng của cụm, của trường tổ chức nên nắm chắc phương pháp về MTXQ Khám phá xã hội khá vững vàng, luôn trau dồi kiến thức học hỏi kinh nghiệm của chị em trong trường để nâng cao trình độ chuyên môn, có ý thức phấn đấu và rèn luyện tác phong sư phạm của một người giáo viên. - Phụ huynh ở đây có truyền thống hiếu học, luôn quan tâm đến con em mình đưa đón trẻ thường xuyên tạo điều kiện cho việc tuyên truyền phối kết 6 hợp với gia đình- nhà trường trong việc chăm sóc giáo dục trẻ tốt hơn. Luôn ủng hộ nhiệt tình các hoạt động, phong trào của trường, lớp. Kết hợp với giáo viên để giúp trẻ khám phá xã hội cho trẻ đạt kết quả tốt. Tuy vậy nhưng khi bước vào thực hiện bản thân tôi cũng gặp phải những khó khăn như sau: * Khó khăn: - Trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều, một số trẻ chưa hứng thú vào giờ học. - Một số trẻ còn rụt rè, nhút nhát, khả năng diễn đạt về ngôn ngữ và giao tiếp còn hạn chế. - Đồ dùng tự tạo để trẻ khám phá xã hội còn nghèo nàn, chưa xây dựng khu vui chơi để trẻ khám phá, trải nghiệm, quan sát... - Là địa bàn ven miền núi nên đời sống của phụ huynh còn nhiều thiếu thốn suốt ngày bận rộn với công việc đồng áng, nương rẫy nên một số phụ huynh chưa dành thời gian thích đáng để tìm hiểu nắm bắt nhu cầu về ngôn ngữ của trẻ, ít trò chuyện với trẻ, ít quan tâm chăm lo cho con cái. * Nguyên nhân: - Trẻ ở độ tuổi này đặc điểm tâm sinh lý của một số trẻ phát triển chưa hoàn chỉnh, trẻ ít giao tiếp với mọi người xung quanh và khả năng khám phá trải nghiệm của trẻ còn rụt rè nên khi vào tiết học trẻ không hứng thú. - Do phong tục tập quán của địa phương và ngôn ngữ của phụ huynh còn sử dụng rất nhiều tiếng địa phương, ít giao tiếp với trẻ bằng tiếng phổ thông cũng có phần ảnh hưởng đến ngôn ngữ của trẻ. - Do nhà trường đang thi công các công trình xây dựng nên chưa có quy hoạch diện tích để tạo góc vui chơi cho trẻ khám phá, trải nghiệm. 7 - Do điều kiện kinh tế của địa phương còn nghèo nên đời sống của phụ huynh còn gặp nhiều khó khăn. - Do nhận thức của một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học của trẻ. + Xuất phát từ những thực tế trên tôi đã khảo sát thực trạng của lớp mình như sau: * Khảo sát thực trạng của lớp trước khi thực hiện sáng kiến: Tổng số trẻ 33 XL Tốt SL % 5 15,2 XL Khá SL % 8 24,2 XL TB SL % 12 36,4 XL Yếu SL % 8 24,2 Qua khảo sát ban đầu như trên tôi thấy kết quả trên trẻ chưa cao là điều tôi cần phải suy nghĩ để tìm ra những giải pháp tốt nhất để giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt tiết khám phá xã hội. Chính vì vậy mà tôi đã tìm tòi nghiên cứu đưa ra "Một số giải pháp cho trẻ 5-6 tuổi học tốt tiết khám phá xã hội" như sau: 2.2. Các giải pháp thực hiện: * Giải pháp 1: Tìm hiểu đặc điểm nhận thức của trẻ. Đối với trẻ em sự phát triển nhận thức không đồng đều. Trong cùng một lứa tuổi nhưng có trẻ nhanh nhẹn hoạt bát, có trẻ thì nhận thức còn chậm. Chính vì vậy, mà cô giáo cần phải tìm hiểu nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý và nhận thức của từng trẻ để xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp cho độ tuổi của lớp mình phụ trách. Việc đầu tiên tôi làm là khảo sát kết quả trên trẻ về Lỉnh vực phát triển nhận thức tiết khám phá xã hội, đồng thời thường xuyên theo dỏi mọi hoạt động của trẻ để nắm bắt tình hình thực tế của lớp, đặc điểm tâm sinh lý và nhận thức của từng trẻ, trẻ nào tốt, khá, trẻ nào Trung bình, yếu. Tốt mặt nào, yếu về mặt nào để tôi lựa chọn hình thức giáo dục cho phù hợp. 8 Ví dụ: Khi cho trẻ trò chuyện về tên, tuổi, giới tính của trẻ tôi cần lựa chọn hệ thống câu hỏi phù hợp với độ tuổi của lớp tôi, câu hỏi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến ức tạp và câu hỏi dễ hiểu, gần gủi sát với đề tài đang truyền tải cho trẻ. Với những câu hỏi khó và trừu tượng hơn tôi thường gọi những trẻ tốt và khá trả lời, còn những trẻ nhận thức, ngôn ngữ có phần hạn chế tôi lựa chọn hệ thống câu hỏi đơn giản hơn, ít từ hơn... Chẳng hạn: với trẻ tốt và khá tôi đặt câu hỏi: Con hãy tự giới thiệu về bản thân mình nào? Như vậy trẻ sẽ giới thiệu về Họ và tên của trẻ, ngày sinh, giới tính và sở thích của trẻ.... Nhưng với trẻ nhận thức, ngôn ngữ hạn chế tôi đặt câu hỏi: Họ tên con là gì? Con sinh ngày tháng năm nào? Con là bé trai hay bé gái? Sở thích của con là gì? Ngoài ra, tôi còn phân nhóm cho trẻ hoạt động nhanh nhẹn - chơi với trẻ yếu, để trẻ giúp đỡ nhau. Trong quá trình chơi cùng nhau trẻ có điều kiện để giao lưu, trao đổi thúc đẩy nhau hoạt động tốt hơn, đồng thời trẻ được trải nghiệm mình từ đó trẻ tích cực hoạt động và hoạt động tốt hơn. Như vậy việc tìm hiểu đặc điểm nhận thức của trẻ đã thực sự giúp trẻ học tốt hơn *Giải pháp 2: Tạo điều kiện cho trẻ tìm tòi, khám phá, trải nghiệm, học hỏi Môi trường xã hội luôn thay đổi, vận động không ngừng. Tuy nhiên sự vận động, thay đổi đó có chu kỳ, có tính quy luật đòi hỏi có thời gian. Vì vậy, để cho trẻ tận mắt nhìn thấy sự thay đổi của xã hội đòi hỏi giáo viên cần có sự linh hoạt, nhạy bén, biết tận dụng mọi cơ hội để tổ chức cho trẻ tìm tòi, khám phá thử nghiệm giúp cho sự hiểu biết của trẻ được chính xác sâu sắc hơn. Ví dụ: Trong tiết dạy cho trẻ "Trò chuyện về ngày 20/11", cô sưu tầm các loại tranh ảnh về ngày 20/11, làm các loại đồ dùng, đồ chơi phong phú cho trẻ như: Tấm thiệp, hoa....Ngoài ra cô còn sử dụng các hình ảnh về ngày 20/11 9 trình chiếu trên máy tính cho trẻ được trực tiếp trò chuyện về nội dung của các hình ảnh đó. Qua đó trẻ được khắc sâu về ý nghĩa của ngày nhà giáo Việt Nam nhằm giáo dục ở trẻ sự biết ơn, lòng kính trọng đối với các cô giáo thầy giáo. Hoặc tiết “Trò chuyện về nghề nghiệp của bố mẹ” tôi giao nhiệm vụ cho trẻ về nhà hỏi bố mẹ mình làm nghề gì, làm việc ở đâu? nghề đó tạo ra sản phẩm gì?...Trong tiết học tôi cho trẻ được trải nghiệm những gì mà trẻ biết, trẻ thấy để trẻ tự nói lên được nghề nghiệp của bố mẹ mình, để trẻ khắc sâu kiến thức hơn tôi lựa chọn một số hình ảnh các nghề mà bố mẹ trẻ làm cho trẻ xem nhằm kích thích sự hứng thú của trẻ vào tiết học hơn Tổ chức ngày hội ngày lễ như" Tết trung thu” tôi cho trẻ biết ý nghĩa của ngày tết trung thu là ngày rằm tháng tám, ngày tết trung thu của thiếu nhi , tập các tiết mục văn nghệ có nội dung về tết trung thu như bài “ Chú cuội chơi trăng, Vầng trăng cổ tích, Rước đèn dưới trăng... Chuẩn bị sân khấu, hóa trang, mâm cổ ......Tạo điều kiện cho trẻ cùng cô trang trí, sắp xếp trong buổi lễ như tự mặc trang phục, bày mâm quả, sắp xếp nghế ngồi.....Tất cả thể hiện một niềm thích thú dâng trào ở trẻ thơ khi hòa mình vào các ngày lễ hội lớn. Qua đó trẻ hiểu được ý nghĩa, tầm quan trọng của các ngày lễ hội và luôn biết trân trọng nó. Ví dụ: “Tìm hiểu về trường mầm non “ tôi cho trẻ thường xuyên quan sát các hoạt động của trường như Trong trường có những ai? Công việc của từng người trong trường làm gì?... trong khi tổ chức trên tiết học tôi cho trẻ cùng nhau khám phá những gì mà trẻ biết trẻ nhìn thấy ở trường mầm non như vậy kích thích trẻ tìm tòi, khám phá và trải nghiệm, trẻ hứng thú kể cho cô và các bạn biết về những gì mà trẻ biết về trường mầm non nơi trẻ đang học, trẻ tự hào về trường và yêu trường, yêu lớp... Hoặc trong khi tổ chức cho trẻ chơi ở góc phân vai tôi tổ chức cho trẻ đóng vai cô giáo- học sinh, Gia đình, bác sĩ - bệnh nhân, cô bán hàng....tôi dẩn 10 dắt trẻ về nội dung của chủ đề chơi nhằm giúp trẻ tái tạo và nhập vai chơi phù hợp, từ đó phát huy tính tích cực của trẻ, trẻ thể hiện vai chơi của mình như cách ứng xử, giao tiếp đúng mực. Các buổi sinh hoạt chiều tôi thường tổ chức cho trẻ cũng cố hóa kiến thức vừa trích được ở trên tiết học hoặc mở rộng kiền thức cho trẻ về những nội dung sắp cho trẻ được làm quen nhằn tích lũy kiến thức, khơi gợi tính tò mò ham hiểu biết của trẻ bằng cách trò chuyện, cho trẻ xem hình ảnh, tổ chức các trò chơi, tổ chức các hoạt động tạo hình như vẽ, nặn, làm alun về các đề tài khám phá xã hội. Tổ chức cho trẻ tham quan di tích lịch sữ ở quê hương qua đó đã khơi dậy sự tìm tòi, khám phá, trải nghiệm của trẻ, trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động hơn, những hoạt động đó giúp trẻ có lòng yêu quê hương, đất nước, yêu quý những người thân trong gia đình, yêu trường, yêu lớp, yêu bạn bè trẻ cảm cuộc sống quanh trẻ thú vị rất nhiều. Hoặc cô tổ chức cho trẻ được đến mô hình cô xây dựng để tham quan như: mô hình công trình xây dựng của các cô chú công nhân, để trẻ tham quan và trong quá trình đó cô có thể đặt một số hệ thống câu hỏi cho trẻ trả lời kích thích tính tò mò ham hiểu biết của trẻ như: Cô chú công nhân đang làm gì đây? Vì sao chúng ta có được những ngôi nhà thật đẹp để ở? ... Chính nhờ những hoạt động ấy mà trẻ nhớ rất lâu kiến thức trẻ tích lũy được đồng thời trẻ ham thích tìm tòi, khám phá, hứng thú tham gia vào các giờ học các hoạt động của lớp. * Giải pháp 3: Tổ chức hoạt động nhận thức về khám phá xã hội thông qua tiết học §ißu giãp tr# h#c tÌt l#nh vïc gi#o d«c ph#t triãn nh#n th#c "L#m quen m«i trường xung quanh “ Khám phá xã hội " là tổ chức 11 tốt cho trẻ trên hoạt động học. Bởi vì qua tiết học, kiến thức được cung cấp có hệ thống, phát triển khả năng chú ý nghi nhớ lâu bền của trẻ, rèn luyện và phát triển các thao tác tư duy (so sánh, phân biệt, tổng hợp ...) thì điều đầu tiên giúp trẻ lĩnh hội và nắm chắc về loại tiết. Tiết học đạt kết quả thì việc đầu tiên cần làm là xỏc định đề tài, bổ sung, chính xác hóa những kiến thức về đề tài đó cho bản thân. Tiếp tục tôi xác định mục tiêu cÇn ®¹t cña ho¹t ®éng häc đó ®èi víi trÎ ®ã lµ m×nh cÇn truyÒn thô kiÕn thøc, kÜ n¨ng g× cho trÎ? KÕt qu¶ mong ®îi ë trÎ ho¹t ®éng nµy lµ g×?... ChuÈn bÞ ®å dïng, ®å ch¬i và mọi điều kiện để tổ chức cho tiết dạy ®Çy ®ñ, t¹o t©m thÕ tho¶i m¸i gi÷a c« vµ trÎ. Lựa chọn hệ thống câu hỏi phù hợp với thực tề địa phương, với trường, lớp, với độ tuổi, với nhận thức của tầng trẻ, hệ thống câu hỏi phải đi từ dễ đến khó, lựa chọn câu hỏi nào dành cho trẻ tốt, trẻ yếu....Lựa chọn, sử dụng các phương pháp, biện pháp linh hoạt, sáng tạo, chú ý phát huy tính tích cực, chủ động của trẻ kích thích, lôi cuốn trẻ tham gia vào các hoạt động một cách tự nguyện, hứng thú. VD: §Ò tµi " Trò chuyện về ngày quốc tế phụ nữ 8-3” chủ đề ngày hội của bà, của mẹ ChuÈn bÞ một số hình ảnh hoạt động chào mừng ngày 8-3 trình chiếu trên máy, 3 lọ hoa và 3 bó hoa, bài hát về ngày 8-3. Tôi s¾p xÕp chæ ngåi phï hîp sao cho trÎ dÓ nh×n thÊy, dÔ nghe vµ dÔ quan s¸t ho¹t ®éng. Sau khi chuÈn bÞ mäi ph¬ng tiÖn ®Çy ®ñ cho tiÕt d¹y, viÖc tiÕp theo lµ thùc hiÖn tiÕt d¹y trªn líp. §©y lµ tiÕt b¾t buéc diÔn ra víi thêi gian 30-35 phót víi nhiÒu néi dung. * Ho¹t ®éng 1: æn ®Þnh g©y høng thó: Cho trÎ d¹o quanh c¸c gãc trong líp vµ quan s¸t một số hình ảnh trưng bày như thiệp chúc mừng, hoa, ảnh hoạt động chào mừng ngày 8-3... ë c¸c gãc: 12 C« më nh¹c h¸t bµi " Ngày vui 8-3” ®a trÎ vÒ víi nội dung bài dạy và chủ đề ®ang thùc hiÖn. ( trước khi di dạo tôi giao nhiệm vụ cho từng tổ về từng góc xem có điều gì mới và điều mới đó là gì? Khi được nhận nhiệm vụ trẻ nào cũng hào hứng tìm tòi, khám phá xem điều gì mới lạ. * Ho¹t ®éng 2: Nội dung: - Trß chuyÖn vÒ ý nghÜa ngµy 8-3. Gây hứng thú vào nội dung bài học tôi nói: Các con vừa được tham quan các góc ở lớp mình vậy các con phát hiện điều gì mới ở các góc nào? Cho đại diện từng tổ lên trả lời. Như vậy trẻ phát hiện ra ở các góc có bưu thiệp, hoa và một số hình ảnh bé tặng bà, mẹ hoa...nhờ vậy mà tôi dẩn dắt vào bài rất dễ dàng thu hút trẻ tham gia vào hoạt động, tôi cho trẻ biết sắp đến ngày 8-3 lớp mình trưng bày một số đồ sản phẩm chào mừng ngày lễ đó + Vậy b¹n nµo cho c« biÕt ngµy 8-3 lµ ngµy g×? + Ngµy quèc tÕ phô n÷ lµ ngµy lÔ cña ai? Mỗi một câu hỏi tôi đưa ra phải được nhiều trẻ trả lời, tùy phụ thuộc vào nhận thức của từng trẻ để tôi đặt câu hỏi, câu gợi ý sao cho tất cả trẻ biết được ý nghĩa của ngày 8-3. Khi trẻ trả lời cô giúp trẻ trả lời trọn câu. Đối với trẻ giỏi cô cho trẻ trả lời những câu hỏi khó hơn. Câu hỏi có tính chất trừu tượng đòi hỏi trẻ phải tư duy, suy nghĩ. Sau khi trẻ đã biết được ý nghĩa của ngày 8-3 là ngày quốc tế phụ nữ, ngày lễ của bà, của mẹ, của cô giáo. Tôi tiếp tục cho trẻ khám khá một số hoạt động tổ chức chào mừng ngày 8-3 bằng hình thức tôi cho trẻ kể những hoạt động chào mừng ngày 8-3 mà trẻ biết.. - Những hoạt động chào mừng ngày 8-3 Để chào mừng ngày rất ý nghĩa và trọng đại đó hội liên hiệp phụ nữ thường tổ chức rất nhiều các hoạt động, 13 + Các con biết những hoạt động nào? Cho trẻ kể các hoạt động mà trẻ biết + Cho trẻ xem một số hoạt động chào mừng ngày 8-3 trên màn chiếu và cho trẻ nhận xét.( Như hoạt động tổ chức thi bóng chuyền, Hội diễn văn nghệ, thi nấu ăn, mít tin tọa đàm…) Gợi hỏi trẻ : + Vậy theo con những hoạt động đó tổ chức để làm gì? + Ông, bố, anh có tham gia không? Vì sao? Cho trẻ biết trong ngày 8-3 các bà, các mẹ ở xã ta tổ chức tọa đàm, chương trình văn nghệ chào mừng ngày 8-3 do các bạn trường ta biểu diễn, những tiết mục các con biểu diễn là món quà tin thần đầy ý nghĩa dành tặng bà, tặng mẹ đấy. Thể hiện tình cảm của mình với Bà, mẹ, cô, chị, các con phải làm gì? Giáo dục trẻ biết yêu thương, kính trọng bà, mẹ, cô giáo, chị của mình - Tổ chức trò chơi: Để kích thích tính nhanh nhẹn, sáng tạo của trẻ, đồng thời tạo cho trẻ thể hiện tình cảm của mình với cô giáo trong ngày 8-3, tôi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi “ Thi xem đội nào nhanh”. Tôi giới thiệu trò chơi, hướng dẩn cách chơi, luật chơi rỏ ràng, yêu cầu các nhóm chọn những bông hoa đẹp nhất và bông hoa có chứa chữ cái theo yêu cầu của cô để cắm và bình của tổ mình. Trong cùng thời gian đội nào cắm nhiều hoa đúng chữ cái theo yêu cầu đội đó chiến thắng, như vậy trẻ hứng thú tham gia vào trò chơi hơn. * Hoạt động 3: Kết thúc Kết thúc hoạt động nhằm cho trẻ cũng cố lại kiến thức đã học, đã được trải nghiệm tôi cho trẻ múa hát bài “ Ngày vui 8-3” - Cũng cố: Hỏi trẻ : Các con vừa tìm hiểu về ngày gì? Ngày 8-3 là ngày lễ của ai? Giáo dục trẻ thương yêu, kính trọng bà, mẹ, cô giáo bằng cách chăm 14 ngoan học giỏi vâng lời mọi người đó là món quà ý nghĩa nhất của các con dành cho bà, mẹ, cô giáo... §ã lµ 1 vÝ dô vÒ tiÕt " trò chuyện về ngày quốc tế phụ nữ 8-3" chủ đề các ngày lễ hội. Cßn víi lo¹i tiÕt khác tïy theo néi dung ®Ó t«i ®a ra môc ®Ých yªu cÇu vµ c¸c bíc tiÕn hµnh ®Ó truyÒn thô cho trÎ *. Giải pháp 4: Làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ hoạt động khám phá xã hội Đồ dùng đồ chơi là phương tiện quan trọng nhất nhằm giúp trẻ đạt được kết quả, thông qua đồ dùng đồ chơi giúp trẻ tái tạo lại công việc của các nghề trong xã hội. Được chơi với nhiều đồ dùng đồ chơi trẻ thích thú hơn, tích cực tham gia vào các hoạt động hơn. Đặc biệt đối với lĩnh vực phát triển nhận thức (khám phá xã hội) một số danh lam thắng cảnh trẻ không thể trực tiếp quan sát được. Vì vậy, đồ dùng đồ chơi sẽ giúp trẻ tái hiện lại các di tích lịch sử hoặc danh lam thắng cảnh là hết sức cần thiết đối với trẻ. Bản thân tôi cung cấp cho trẻ một số đồ dùng đồ chơi để giúp trẻ trò chuyện khám phá có kết quả tốt hơn. Do đó tôi luôn tìm kiếm các nguyên vật liệu để làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ. Cùng một đối tượng nhưng tôi có thể làm nhiều đồ dùng đồ chơi khác nhau. Ví dụ: Tôi sử dụng các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương như cuộn phim làm lá cây, các loại đá, tre nứa, võ sò, ốc, hến…, để làm cây xanh, thác nước, hòn non bộ, vườn cổ tích...nhằm tái tạo lại mô hình của các danh lam thắng cảnh ở địa phương ngay tại trường cho trẻ được thỏa sức quan sát. Vừa trang trí đẹp vừa phù hợp với chủ đề vừa rẻ tiền dễ kiếm, đồng thời mang tính giáo dục cao. Việc làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ khám phá xã hội là một việc làm thường xuyên của bản thân tôi nhằm nâng cao chất lượng và đem đến hiệu quả cao cho sáng kiến tôi đang thực hiện. Vì vậy đòi hỏi bản thân cần phải học hỏi, 15 tìm tòi, sáng tạo để tạo ra những đồ dùng đồ chơi hấp dẫn lôi cuốn trẻ trong từng tiết học. Bên cạnh đó tôi còn tổ chức cho trẻ cùng làm các sản phẩm với cô để kích thích sự sáng tạo của trẻ như: bồi tranh từ len, mùn cưa tạo thành các bức tranh về người thân trong gia đình, đồ dùng, dụng cụ, sản phẩm của một số nghề..từ đó trẻ biết kính trọng người thân, giữ gìn tôn trọng sản phẩm của các nghề. Tôi còn sưu tầm băng đĩa, bài thơ, bài hát, câu đố, ca dao có nội dung liên quan đến tiết học khám phá xã hội tôi đang thực hiện. Ngoài ra tôi tận dụng thời gian tìm tói các hình ảnh minh họa sống động, hấp dẫn trên mạng để trình chiếu trên máy, hình ảnh phải đẹp, gần gủi với chủ đề, với trẻ để lôi cuốn, gây sự tập trung chú ý khám phá của trẻ nhiều hơn, trẻ lỉnh hội kiến thức về xã hội tốt hơn. *Giải pháp 5: Làm tốt công tác phối kết hợp với phụ huynh: Để giúp trẻ học tốt tiết khám phá xã hội đem lại hiệu quả thì công tác phối hợp với phụ huynh đóng vai trò hết sức quan trọng. Qua những lúc đón, trả trẻ những buổi họp phụ huynh tôi trao đổi với phụ huynh về tầm quan trọng của việc giáo dục, cho phụ huynh xem các nội dung giáo dục khám phá xã hội. Tuyên truyền qua bảng “Cha mẹ cùng dạy trẻ”. Thường xuyên theo dỏi nắm bắt về tình hình học tập của trẻ, đặc điểm tâm sinh lý và nhận thức của từng trẻ để trao đổi với phụ huynh, đề nghị phụ huynh kết hợp với lớp để sưu tầm tranh, ảnh, truyện, các thông tin, tài kiệu liên quan đến chủ đề đang và sẽ thực hiện, hướng dẩn phụ huynh cách thức tích lũy kiến thức, kinh nghiệm để cung cấp cho trẻ học ở nhà. Ngoài việc trao đổi với phụ huynh trong giờ đón trả trẻ tôi mạnh dạn trao đổi với ban giám hiệu nhà trường tổ chức họp phụ huynh mỗi năm 3 lần. Nội 16 dung từng cuộc họp tôi đưa ra mục đích yêu cầu của loại tiết"Khám phá xã hội” để phụ huynh rỏ. - Luôn trao đổi với phụ huynh về các kiến thức Khám phá xã hội, nhắc nhỡ phụ huynh luôn là tấm gương sáng cho trẻ noi theo về cách ứng xữ, giao tiếp, các mối quan hệ, tình yêu thương...trong gia đình, - Huy động phụ huynh thu gom các nguyên vật liệu đã qua sữ dụng như (Vỏ hộp, chai lọ, bìa lịch củ...) mang tới lớp cho trẻ làm đồ dùng đồ chơi - Kết hợp với phụ huynh tổ chức các ngày lễ hội ở trường như ngày Khai giảng, ngày Tết trung thu, ngày tết thiếu nhi, hội thi ca dao dân ca- hò khoan lệ thủy. Tọa mọi điều kiện để tất cả các phụ huynh cùng tham gia, được tham gia phụ huynh nhận thức sâu sắc hơn, hiểu biết ý nghĩa của ngày lế hội ở trường hơn, nhờ vậy mà phụ huynh chuyển tải được một số kiến thức cho trẻ, trẻ hiểu rỏ hơn về các ngày lễ hội. Hoặc khi tôi tổ chức tiết dạy khám phá xã hội "Trò chuyện về những người thân trong gia đình", tôi đã làm công tác phối kết hợp với phụ huynh cho trẻ tìm hiểu về những người thân trong gia đình, các công việc của bố mẹ....Sau đó, tôi tổ chức tiết dạy cho trẻ khám phá xã hội "Trò chuyện về những người thân trong gia đình" kết quả đạt được thật bất ngờ, đa số trẻ biết kể lại một cách rõ ràng về công việc của bố mẹ, ông bà, anh chị...và tiết dạy đã được đánh giá có chất lượng cao. Từ đó tôi đã xác định được rằng muốn có kết quả tốt trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ thì ngoài sự cố gắng nỗ lực của bản thân còn phải có sự tăng cường học hỏi đồng nghiệp và đặc biệt là sự phối kết hợp chặt chẽ với phụ huynh. Bằng cách làm như vậy phụ huynh biết được tầm quan trọng của việc khám phá xã hội đối với trẻ, phụ huynh tạo mọi điều kiện cho trẻ thường xuyên 17 giao tiếp với mọi người xung quanh, phát huy được tính mạnh dạn, tự tin của mình trong giao tiếp làm tăng nhận thức của trẻ một cách hiệu quả. *Giải pháp 6: Tăng cường trò chuyện, giao tiếp với những trẻ còn rụt rè, thiếu mạnh dạn nhằm giúp trẻ tự tin hơn trong giao tiếp với mọi ngừoi xung quanh. Biểu hiện rụt rè, thiếu mạnh dạn trong giao tiếp cũng ảnh hưởng rất lớn đến việc giúp trẻ học tốt tiết khám phá xã hội trong lỉnh vực phát triển nhận thức. Trong lớp tôi một số trẻ còn rụt rè, khả năng giao tiếp còn hạn chế. Vì vậy, cô là người giữ vai trò quan trọng, hướng lái cho trẻ được tham gia tích cực vào quá trình giao tiếp ở trên lớp cũng như ở nhà cho trẻ. Ví dụ: Trong tiết dạy khám phá xã hội "Trò chuyện về ngày 20/10" cô tổ chức cho trẻ được tham gia hết các hoạt động. Khi các trẻ tốt- khá trả lời được câu hỏi của cô thì cô cho các trẻ còn chưa mạnh dạn được nhắc lại nhằm giúp trẻ tự tin hơn trong giao tiếp. Cô chú ý đến những trẻ còn nhút nhát, thường xuyên tạo cơ hội cho trẻ được trả lời các câu hỏi giúp trẻ phát huy được khả năng giao tiếp của mình. Hoặc phải thường xuyên theo dỏi, quan sát trẻ xem trẻ nào rụt rè thiếu mạnh dạn tự tin để có biện pháp giúp đở. Chẳng hạn như giờ hoạt động góc các trẻ chơi vui vẽ nhưng cháu Lan lại ngồi một mình không chịu nhập vai chơi với bạn, khi thấy trẻ như vậy tôi kịp thời đến hỏi, trò chuyện với trẻ để tìm ra nguyên nhân, nếu trẻ nhút nhát khi chơi thì tôi có thể dẩn trẻ đến góc chơi mà trẻ chọn, giúp trẻ nhập vai và hướng dẫn vai chơi cho trẻ đó, tiếp tục yêu cầu những trẻ trong nhóm giao lưu, trò chuyện, chia sẽ với bạn để giúp bạn giao tiếp mạnh dạn tự tin hơn. Ngoài ra tôi phải tạo cho trẻ một bầu không khí, một mối quan hệ giữ cô với trẻ, giữa trẻ với trẻ, gữa trẻ với người thân trong gia đình trẻ, giữa trẻ với mọi ngường xung quanh thật gần gủi, ấm áp nhằm giúp trẻ tự tin trong quá trình hoạt động.. 18 Mặt khác, việc thường xuyên giao tiếp, trò chuyện với các trẻ còn rụt rè giúp trẻ hòa nhập cùng bạn bè, tạo tâm thế cho trẻ thích nghi vào môi trường mầm non. Đồng thời, cô phải là người luôn ở bên trẻ giúp trẻ phát huy hết khả năng của mình. Không những thế cô còn là một người bạn của trẻ, thường xuyên trò chuyện về sở thích, ước mơ....của trẻ kích thích lòng say mê, yêu thích cái đẹp ở trẻ cũng như cho trẻ thoải mái giao tiếp cùng cô. Với mong muốn trẻ sẽ học tốt tiết học khám phá xã hội tôi luôn trăn trở và tìm ra những giải pháp thiết thực như trên. Khám phá xã hội là một hoạt động không thể thiếu đối với trẻ, không những giúp cho trẻ được khám phá thế giới xung quanh mình mà còn giáo dục cho trẻ có ý thức bảo vệ môi trường với khẩu hiệu "Trường Mầm non xanh - sạch - đẹp, thân thiện và hiệu quả". *Hiệu quả được đánh giá sau khi thực hiện sáng kiến: “Một số giải pháp cho trẻ 5-6 tuổi học tốt tiết khám phá xã hội" Là mô tô cơ sở tốt để giúp trẻ hình thành và phát triển nhân cách con người. Đối với trẻ thơ mô tô trong những nhiệm vụ trọng tâm của việc giáo dục nhân cách ở trẻ là hình thành ở trẻ tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống con người qua đó trẻ biết thích nghi với cuộc sống xung quanh mình, biết thương yêu quan tâm tới cô giáo, bạn bè em nhỏ, luôn có thái độ chăm sóc và bảo vệ vệ sinh cá nhân cũng như các hoạt động ở trường Mầm non. Xã hội xung quanh chúng ta là kho tàng quý báu được khai thác không ngừng phục vụ cho việc bồi dưỡng tâm hồn trẻ thơ. Thông qua các hoạt động học và chơi, đặc biệt là nề nếp lễ giáo, với hình tượng nghệ thuật gần gũi của cô phù hợp với tâm lý của trẻ được áp dụng theo từng lứa tuổi. Đã từng bước chắp cánh cho trẻ vươn tới ước mơ và những điều tốt đẹp. Trẻ mầm non không thể cảm nhận được những cái hay, cái đẹp khi thiếu sự tác động của cô giáo và người lớn xung quanh. Bởi các cháu chưa có nề nếp thói quen tốt mà phải nhờ vào sự tổ chức, hướng dẫn của cô giáo và những 19 người thân trong gia đình, cộng đồng xã hội cùng chung tay giúp trẻ phát triển tư duy, trí tưởng tượng, ngôn ngữ, thẩm mỹ hình thành nhân cách và giáo dục đạo đức cho trẻ. Đối với trẻ: 93,9% trẻ nắm được kiến thức kỷ năng của giờ học biết giao tiếp với mọi người xung quanh, hình thành được các kiến thức về xã hội xung quanh trẻ, trả lời câu hỏi trọn câu, lưu loát. 100% trẻ tích cực tìm tòi, khám phá, hứng thú tham gia vào các hoạt động giáo dục nói chung khám phá xã hội nói riêng. 100% trẻ có tình cảm, thái độ thích hợp với từng đối tượng, sự vật, biết ứng xử giao tiếp đúng mực đối với người thân trong gia đình và những người xung quanh, biết yêu quý các con vật, các đồ vật đồ chơi trong lớp yêu quý người lao động bảo vệ sản phẩm lao động. Khả năng tư duy lôgic và khả năng ghi nhớ của trẻ phát triển đáng kể, nó sẽ là nền tảng vững chắc cho các hoạt động nhận thức sau này. Nhiều trẻ đã có sự tiến bộ rõ rệt cụ thể như sau: Tổng số trẻ 33 XL Tốt SL % 15 45,5 XL Khá SL % 16 48,5 XL TB SL % 2 0,6 XL Yếu SL % 0 Đối với giáo viên: Bản thân tôi đã tích lũy được một số kinh nghiệm trong việc tổ chức cho trẻ khám phá xã hội. Nắm vững phương pháp dạy bộ môn xác định được mục tiêu của giờ học để truyền thụ cho trẻ đầy đủ, chính xác, có hệ thống, xây dựng được kế hoạch tổ chức cho trẻ tìm tòi, khàm phá, thử nghiệm và thường xuyên ôn luyện củng cố giúp cho các hoạt động đi vào nề nếp tạo cho trẻ có thói quen tốt trong học tập cũng như sinh hoạt hàng ngày. 20