Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Một số giải pháp cơ bản nhằm duy trì và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm của...

Tài liệu Một số giải pháp cơ bản nhằm duy trì và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm của công ty

.DOC
21
68
74

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Lêi nãi ®Çu BÊt cø mét quèc gia nµo dï lµ quèc gia ®ã ®· ph¸t triÓn thÞnh vîng hay lµ quèc gia cha ph¸t triÓn th× còng kh«ng thÓ thiÕu ®i nh÷ng Ng©n hµng ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ. Sù æn ®Þnh vµ ®i lªn cña ®Êt níc t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng Ng©n hµng, ngîc l¹i sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh cña toµn bé hÖ thèng Ng©n hµng l¹i ¶nh hëng lín ®Õn nÒn kinh tÕ cña mét ®Êt níc. ChÝnh v× vai trß rÊt quan träng cña hÖ thèng Ng©n hµng nªn nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng Ng©n hµng cÇn ph¶i ®îc quan t©m nghiªn cøu hµng ®Çu. MÆt kh¸c do tÝnh chÊt cña ho¹t ®éng Ng©n hµng mang tÝnh rñi ro cao nªn viÖc b¶o vÖ Ng©n hµng khái c¸c rñi ro lµ rÊt quan träng. §Ó cã thÓ lµm ®îc viÖc ®ã tríc hÕt chóng ta ph¶I t×m hiÓu xem Ng©n hµng ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng rñi ro nµo. Mét trong nh÷ng rñi ro mµ Ng©n hµng cÇn tr¸nh ®ã lµ rñi ro l·i suÊt. Trong ®Ò ¸n ®· tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ rñi ro l·i suÊt vµ c¸c biÖn ph¸p gióp Ng©n hµng h¹n chÕ rñi ro l·i suÊt. Tuy nhiªn néi dung nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt, nhng dï sao em còng mong r»ng ®Ò ¸n nµy sÏ lµ mét h¹t c¸t nhá ®ãng gãp vµo bíc ®êng nghiªn cøu nh»m x©y dùng mét hÖ thèng Ng©n hµng ngµy cµng æn ®Þnh. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ch¬ng I Rñi ro l·i suÊt trong ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng I. Kh¸i niÖm vÒ rñi ro l·i suÊt 1) VÝ dô §Ó t×m hiÓu vÒ rñi ro l·i suÊt ta h·y nghiªn cøu b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cña Ng©n hµng th¬ng m¹i A nh sau: C Ng©n hµng th¬ng m¹i A N 1. Nh÷ng tµi s¶n cã lo¹i nh¹y 1. Nh÷ng tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m c¶m víi l·i suÊt: 30 tr ®ång víi l·i suÊt : 50 tr ®ång - Kho¶n vay víi l·i suÊt - TiÒn cho vay víi l·i thay ®æi suÊt thay ®æi 2. Nh÷ng tµi s¶n nî lo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh: 50triÖu ®ång - Chøng kho¸n ng¾n h¹n - TiÒn göi cã thÓ f¸t sÐc 2. Nh÷ng tµi s¶n cã lo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh: 70 triÖu ®ång - TiÒn göi tiÕt kiÖm kú h¹n dµi - TiÒn cho vay víi kú h¹n dµi - Vèn cæ phÇn - Chøng kho¸n dµi h¹n Khi l·i suÊt trªn thÞ trêng thay ®æi, ch¼ng h¹n t¨ng hoÆc gi¶m 5%, ta h·y nghiªn cøu xem lîi nhuËn Ng©n hµng thay ®æi nh thÕ nµo. ë ®©y cã hai c¸ch ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña lîi nhuËn Ng©n hµng. C¸ch thø nhÊt ta ph©n tÝch theo tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî (nguån vèn) lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt Trêng hîp 1: l·i suÊt trung b×nh trªn thÞ trêng t¨ng 5% Chi phÝ tr¶ l·i t¨ng 50 * 5% = 2,5 triÖu ®ång L·i thu vÒ t¨ng 30 * 5% = 1,5 triÖu ®ång VËy lîi nhuËn Ng©n hµng gi¶m 2,5 – 1,5 = 1 triÖu ®ång Trêng hîp nµy ta thÊy Ng©n hµng dÉ gÆp ph¶i rñi ro l·i suÊt Trêng hîp 2: l·i suÊt trung b×nh trªn thÞ trêng gi¶m 5% Chi phÝ tr¶ l·i gi¶m 50 * 5% = 2,5 triÖu ®ång L·i thu vÒ gi¶m 30 * 5% = 1,5 triÖu ®ång VËy lîi nhuËn Ng©n hµng t¨ng2,5 – 1,5 = 1 triÖu ®ång C¸ch thø hai ta ph©n tÝch theo tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî (nguån vèn) lo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh. §Ó ph©n tÝch c¸c bíc nµy ta ph¶i hiÓu c¸c kh¸i niÖm sau: 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Gi¸ trÞ ghi sæ (gi¸ trÞ lÞch sö) cña tµi s¶n lµ gi¸ thÞ trêng cña tµi s¶n t¹i thêi ®iÓm mua b¸n, cho vay tµi s¶n. Gi¸ trÞ thÞ trêng cña tµi s¶n ph¶n ¸nh thùc tr¹ng gi¸ trÞ tµi s¶n, nghÜa lµ nÕu Ng©n hµng ®em b¸n tµi s¶n cña m×nh th× gi¸ c¶ cña chóng lµ gi¸ trÞ thÞ trêng hiÖn hµnh t¹i thêi ®iÓm chuyÓn nhîng chø kh«ng ph¶I lµ gi¸ trÞ lÞch sö cña chóng. Nh÷ng tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî lo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh lµ l·i suÊt cña nh÷ng kho¶n nµy gi÷ nguyªn kh«ng thay ®ái trong thêi gian dµI (Ýt nhÊt lµ 1 n¨m). ë ®©y ta gi¶ sö l·i suÊt cña nh÷ng kho¶n nµy gi÷ nguyªn kh«ng thay ®æi trong 1 n¨m, l·i suÊt trung b×nh khi cha thay ®æi lµ 10%. Trêng hîp 1: l·i suÊt t¨ng thªm 5%. VËy l·i suÊt trung b×nh trªn thÞ trêng lóc nµy lµ 15%. Gi¸ thÞ trêng cña nh÷ng tµi s¶n cã lo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh lµ: P1 = 70 (1+10%) / (1+15%) = 66,96 Ng©n hµng thiÖt h¹i 70 – 66,96 = 3,04 triÖu ®ång Gi¸ thÞ trêng cña nh÷ng tµi s¶n nîlo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh lµ: P1 = 50 (1+10%) / (1+15%) = 47,83 Ng©n hµng ®îc lîi 50 – 47,83 = 2,17 triÖu ®ång VËy khi l·i suÊt trung b×nh trªn thÞ trêng t¨ng 5% Ng©n hµng bÞ thiÖt h¹i lµ 3,04 – 2,17 = 0,87 triÖu ®ång. Nh vËy lîi nhuËn Ng©n hµng gi¶m vµ trong trêng hîp nµy Ng©n hµng gÆp ph¶i rñi ro l·i suÊt. Trêng hîp 2: l·i suÊt gi¶m 5%. VËy l·i suÊt trung b×nh trªn thÞ trêng lóc nµy lµ 5%. Gi¸ thÞ trêng cña nh÷ng tµi s¶n cã lo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh lµ: P1 = 70 (1+10%) / (1+5%) = 73,33 Ng©n hµng lîi 73,33 - 70 = 3,33 triÖu ®ång Gi¸ thÞ trêng cña nh÷ng tµi s¶n nîlo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh lµ: P1 = 50 (1+10%) / (1+5%) = 52,38 Ng©n hµng thiÖt h¹i 52,38 – 50 = 2,38 triÖu ®ån VËy Ng©n hµng ®îc lîi lµ 3,33 – 2,38 = 0,95. Lîi nhuËn Ng©n hµng t¨ng 2) Kh¸i niÖm rñi ro l·i suÊt: Qua viÖc nghiªn cøu vÝ dô trªn chóng ta thÊy r»ng khi l·i suÊt trung b×nh trªn thÞ trêng thay ®æi th× lîi nhuËn Ng©n hµng còng thay ®æi túu thuéc vµo cÊu t¹o cña b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cña Ng©n hµng. §IÒu nµy ®a ta ®Õn kÕt 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 luËn sau: Khi l·i suÊt trung b×nh trªn thÞ trêng cã xu híng gi¶m Ng©n hµng sÏ chó ý t¨ng tû träng tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt vµ ngîc l¹i khi l·i suÊt trung b×nh trªn thÞ trêng cã xu híng t¨ng Ng©n hµng sÏ chó ý dÓ t¨ng tû träng tµi s¶n cã lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt vµ gi¶m tû träng tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt. Tõ ®©y ta cã kh¸i niÖm vÒ rñi ro l·i suÊt nh sau: Rñi ro l·i suÊt lµ trêng hîp lîi nhuËn kinh doanh cña Ng©n hµng gi¶m do biÕn ®éng cña l·i suÊt (t¨ng hoÆc gi¶m). II. C¸c ph¬ng ph¸p lîng ®Þnh vÒ rñi ro l·i suÊt: 1) Ph©n tÝch kho¶ng c¸ch: Ph©n tÝch kho¶ng c¸ch lµ chªnh lÖch gi÷a tæng sè tµi s¶n cã lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt vµ tæng sè tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt. Ch¼ng h¹n, nh×n vµo b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cña ng©n hµng th¬ng m¹i nh thÝ dô trªn ta cã kho¶ng c¸ch lµ 30-50 = -20. B»ng c¸ch nh©n kho¶ng víi thay ®æi l·i suÊt chóng ta cã kÕt qu¶ ®èi víi lîi nhuËn cña ng©n hµng: khi l·i suÊt t¨ng 5% lîi nhuËn ng©n hµng thay ®æi lµ 5%* (-20) = -1 triÖu ®ång; khi l·i suÊt gi¶m 5%, lîi nhuËn ng©n hµng thay ®æi –5%* (-20) = + 1 triÖu ®ång. ThuËn lîi cña ph¬ng ph¸p nµy lµ rÊt ®¬n gi¶n, chóng ta dÔ dµng thÊy ®îc møc ®é rñi ro cña ng©n hµng truíc rñi ro l·i suÊt. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ ta thÊy kh«ng ph¶i tÊt c¶ tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî cña ng©n hµng cã cïng mét kú h¹n thanh to¸n. Mëi v× do tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña ng©n hµng lµ gÆp nhiÒu rñi ro nªn ng©n hµng ph¶i ®a d¹ng hoµ nh÷ng kho¶n môc tµi s¶n cã, ®ång thêi còng do viÖc huy ®éng vèn cña ng©n hµng thêng mang tÝnh bÞ ®éng nªn nh÷ng kho¶n môc tµi s¶n nî còng ®a d¹ng vµ kh«ng cïng kú h¹n thanh to¸n. MÆt kh¸c, ®Æc trng c¬ b¶n cña tµi s¶n cã lµ cã kú h¹n dµi cßn tµi s¶n nî thêng cã kú h¹n ng¾n. V× vËy c¸ch ph©n tÝch kho¶ng c¸ch chØ chÝnh x¸c khi tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî cã cïng kú h¹n thanh to¸n. Nh vËy ®Ó lîng ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n rñi ro l·i suÊt th× ta sö dông ph¬ng ph¸p gäi lµ ph©n tÝch kho¶ng thêi gian tån t¹i. 2) Ph©n tÝch kho¶ng c¸ch thêi gian tån t¹i: Ph©n tÝch kho¶ng thêi gian tån t¹i dùa trªn kh¸i niÖm vÒ kho¶ng thêi gian tån t¹i cña Macaulay, nã lîng ®Þnh kho¶ng thêi gian sèng trung b×nh cña ®ång tiÒn thanh to¸n cña mét chøng kho¸n. VÒ mÆt ®¹i sè häc, kho¶ng thêi gian tån t¹i cña Macaulay ®îc ®Þnh nghÜa lµ: x Cp/(1+i) D =  /(1+i)  4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Trong ®ã T = thêi gian tÝnh ®Õn lóc viÖc thanh to¸n tiÒn mÆt ®îc thùc hiÖn. CPT = thanh to¸n tiÒn mÆt ( l·i + gèc) t¹i thêi ®IÓm Ti = l·i suÊt; N = thêi gian ®Õn khi m·n h¹n cña chøng kho¸n nµy: Kho¶ng thêi gian tån t¹i lµ mét kh¸I niÖm rÊt h÷u Ých v× nã mang l¹i mét xÊp xØ tèt tÝnh nh¹y c¶m cña gi¸ trÞ thÞ truêng cña mét chøng kho¸n ®èi víi mét thay ®æi vÒ l·i suÊt cña nã. Thay ®æi tÝnh b»ng phÇn tr¨m vÒ gi¸ trÞ thÞ trêng cña chøng kho¸n  thay ®æi phÇn tr¨m vÒ l·i suÊt * kho¶ng thêi gian tån t¹i trong n¨m. Sù ph©n tÝch kho¶ng thêi gian tån t¹i liªn quan ®Õn viÖc so s¸nh kho¶ng thêi gian tån t¹i trung b×nh cña nh÷ng tµi s¶n nî cña ng©n hµng ®ã. Quay l¹i víi b¶ng c©n ®èi tµI s¶n cña ng©n hµng th¬ng m¹i A, gi¶ sö kho¶ng thêi gian tån t¹i trung b×nh cña nh÷ng tµi s¶n cña nã lµ 6 n¨m (Tøc lµ thêi gian sèng trung b×nh cña dßng thanh to¸n lµ 6 n¨m), kho¶ng thêi gian tån t¹i trung b×nh cña nh÷ng tµi s¶n nî cña nã lµ 3 n¨m. Khi l·I suÊt t¨ng 5%, gi¸ trÞ thÞ truêng cña nh÷ng tµi s¶n cã cña nã gi¶m ®i 5% * 6 = 30%, trong khi ®ã gi¸ trÞ thÞ tr êng cña nh÷ng tµi s¶n nî cña nã gi¶m ®i 5% * 3 = 15%. KÕt qu¶ lµ gi¸ trÞ rßng (gi¸ trÞ thÞ truêng cña nh÷ng tµi s¶n cã trõ ®i tµi s¶n nî) ®· gi¶m (30%- 15% = 15%) cña tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cã ban ®Çu. KÕt qu¶ nµy còng cã thÓ ®îc tÝnh trùc tiÕp h¬n nh lµ : { - thay ®æi % vÒ l·i suÊt } * { kho¶ng thêi gian tån t¹i cña c¸c tµI s¶n cã trõ ®i kho¶ng thêi gian tån t¹i cña c¸c tµi s¶n nî} tøc lµ 15% = -5% (6 –3). Tong tù khi l·I suÊt gi¶m 5% sÏ lµm t¨ng gi¸ trÞ rßng cña ng©n hµng lªn 15% tæng gi¸ trÞ tµI s¶n cã { - (- 5%) * ( 6-3) = 15% }. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Ch¬ng II c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa h¹n chÕ rñi ro l·i suÊt I. C¸c m« h×nh rñi ro l·i suÊt: 1) M« h×nh kú h¹n ®Õn h¹n – The Maturity Model a) VÝ dô vÒ m« h×nh kú h¹n ®Õn h¹n: Gi¶ sö ng©n hµng gi÷ mét tr¸i phiÕu kú h¹n ®Õn h¹n lµ mét n¨m, møc lîi tøc kh«ng ®åi lµ 10% n¨m ( C), mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu ®îc thanh to¸n khi ®Õn h¹n lµ 100 USA ( F ), møc l·i suÊt ®Õn h¹n mét n¨m hiÖn hµnh cña thÞ trêng lµ 10% n¨m ( R ), gi¸ tr¸i phiÕu lµ PB : P1B = F + C / (1+ R) = (100 + 10%*100) / (1 + 10%) = 100 Khi l·i suÊt thÞ truêng t¨ng ngay lËp tøc tõ 10% ®Õn 11, gi¸ thÞ trêng cña tr¸i phiÕu gi¶m. P1B’ = F + C / (1+ R) = (100 + 10%*100) / (1 + 11%) = 99,1 VËy Ng©n hµng ph¶i chÞu tæn thÊt tµI s¶n lµ 0,9 USA trªn 100 USA gi¸ trÞ gi sæ. Gäi AP1 lµ tØ lÖ % tæn thÊt tµi s¶n. AP1 = 99,1 – 100 = - 0,9% AP1/AR = - 0,9%/0,01 = - 0,9 < 0 Khi l·i suÊt thÞ trêng t¨ng th× gi¸ trÞ cña chøng kho¸n cã thu nhËp cè ®Þnh gi¶m. NÕu tr¸i phiÕu cã kú h¹n ®Õn kú 2 n¨m, c¸c yÕu tè kh¸c nh trªn. Tríc khi l·i suÊt thÞ trêng t¨ng: P2B = 10% * 100 / (1 + 10%)1 + 100 (1 + 10%) / (1 + 11%)2 = 98,29 Khi l·I suÊt thÞ trêng t¨ng ngay lËp tøc tõ 10% lªn 11% P2B’ = 10% * 100 / (1 + 11%)1 + 100 (1 + 10%) / (1 + 10%)2 = 100 AP2 = 98,29 – 100 = -1,71% AP2 – AP1 = -1,71% - (-0,9%) = -0,81% Møc gi¶m gi¸ cña tr¸I phiÕu cã kú h¹n 2 n¨m nhiÒu h¬n lµ tr¸I phiÕu cã kú h¹n 1 n¨m. T¬ng tù ®èi víi tr¸i phiÕu cã kú h¹n 3 n¨m, khi l·i suÊt thÞ trêng t¨ng tõ 10% lªn 11%, gi¸ cña nã sÏ gi¶m –2,24% vµ do ®ã: AP3 – AP2 = -2,44% - (-1,71%) = -0,73% 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 -0,73% < -0,81 % NÕu kú h¹n cña tµi s¶n cµng dµi th× møc ®é thiÖt h¹i tµi s¶n tuyÖt ®èi t¨ng lªn, nhng tØ lÖ % thiÖt h¹i gi¶m dÇn. b) M« h×nh kú h¹n ®Õn h¹n ®èi víi mét danh môc tµi s¶n. Víi kÕt luËn trªn chóng ta më réng m« h×nh kú h¹n ®Õn h¹n ®èi víi mét danh môc tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî. Gäi M A lµ kú h¹n ®Õn h¹n trung b×nh cña danh môc tµi s¶n cã, ML lµ kú h¹n ®Õn h¹n trung b×nh cña danh môc tµi s¶n nî, ta cã: MA = WA1MA1 + WA2MA2 + WA3MA3 + … + WAnMAn ML = WL1ML1 + WL2ML2 + WL3ML3 + … + WLnMLn Trong ®ã WAj lµ tû träng cña tµi s¶n cã j, gi¸ trÞ tµi s¶n tÝnh theo gi¸ trÞ thÞ truêng (kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ gi sæ), vµ ta cã: =1 =1 WLj lµ tØ träng cña tµi s¶n nîj, ®îc biÓu thÞ b»ng gi¸ trÞ thÞ trêng, vµ: ¶nh hëng cña l·I suÊt lªn b¶ng c©n ®èi tµI s¶n lµ phô thuéc vµo: + Møc ®é chªnh lÖch MA – ML + TÝnh chÊt cña MA – ML lµ lín h¬n, bµng hoÆc nhá h¬n 0. c) Phßng ngõa rñi ro l·I suÊt b»ng m« h×nh kú h¹n ®Õn h¹n. Tõ m« h×nh kú h¹n ®Õn h¹n chóng ta cã thÓ thÊy mét ph¬ng ph¸p phßng ngõa rñi ro l·i suÊt h÷u hiÖu lµ lµm cho tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî cã nhiÒu u ®iÓm nhng kh«ng ph¶i lóc nµo còng b¶o vÖ ®îc Ng©n hµng tríc rñi ro l·i suÊt. ThËt vËy ®Ó phßng ngõa rñi ro l·i suÊt mét c¸ch triÖt ®Ó Ng©n hµng ph¶i tÝnh tíi: + Thêi lîng ( duration) cña luång tiÒn thuéc tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî h¬n lµ sö dông kú h¹n trung b×nh cña tµi s¶n nî vµ tµi s¶n cã. + TØ lÖ vèn huy ®éng( Tµi s¶n nî lµ bao nhiªu? ). VÝ dô sau nµy sÏ cho chóng ta thÊy ngay c¶ trong truêng hîp Ng©n hµng c©n xøng kú h¹n ®Õn h¹n cña tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî th× tiÒm Èn rñi ro l·i suÊt vÉn xuÊt hiÖn. Gi¶ sö ng©n hµng huy ®éng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh chöng chØ tiÒn göi víi mÖnh gÝa 100 triÖu ®ång kú h¹n 1 n¨m, l·i suÊt ®¬n 15%. NghÜa lµ khi ®Õn h¹n ng©n hµng sÏ thanh to¸n cho ngêi göi tiÒn c¶ gèc lÉn l·i lµ 115 triÖu ®ång. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 0 1 n¨m vay 100 tr tr¶ gèc vµ l·i 115 tr Gi¶ sö ng©n hµng dïng vèn huy ®éng cho mét c«ng ty vay víi møc l·I suÊt 15% víi ®IÒu kiÖn gèc ®¬c thanh to¸n mét nöa sau 6 th¸ng, phÇn cßn l¹i ®îc thanh to¸n vµo thêi ®IÓm ®Õn h¹n. Trong truêng hîp nµy kú h¹n ®Õn h¹n cña kho¶n tÝn dông nµy b»ng víi kú h¹n ®Õn h¹n cña vèn huy ®éng lµ 1 n¨m. Chóng ta cã thÓ m« t¶ nh sau: 6 th¸ng 0 vay 100 tr  1 n¨m thu vÒ 57,5 tr thugèc 50 tr (50+100*1/2*15%=57,5) thu l·i 50*1/2*15%=3,75tr thu gèc 57,5 triÖu l·i t¸i ®Çu t qua 6 th¸ng = 4,3125 triÖu VËy thêi ®iÓm cuèi n¨m ng©n hµng thu vÒ lµ: 50 + 3,75 + 57,5 + 4,3125 = 115,5615. Chªnh lÖch gi÷a chi phÝ tr¶ l·i + tiÒn gèc so víi tiÒn thu ®îc t¹i thêi ®iÓm cuèi n¨m lµ 0,56254. Gi¶ sö 6 th¸ng cuèi n¨m l·i suÊt gi¶m xuèng lµ 12% kho¶ng 57,5 triÖu ®em ®Çu t 6 th¸ng cuèi n¨m chØ mang l¹i l·i lµ 57,5 * 1/2* 12% = 3,45 triÖu ®ång. VËy tæng thu cuèi n¨m 114,70 triÖu ®ång ng©n hµng lç 0,3 triÖu ®ång ®æi ngay c¶ trong truêng hîp kú h¹n cña t×a s¶n cã vµ tµi s¶n nî lµ c©n xøng víi nhau MA = ML = 1 n¨m. MÆc dï c¸c kú h¹n ®· c©n xøng víi nhau nhng thùc chÊt luång tiÒn tÝn dông ®îc thu håi sím h¬n so víi thêi h¹n cña tiÒn göi cho dï toµn bé luång tiÒn chØ xuÊt hiÖn vµo thêi ®IÓm cuèi n¨m. Nh vËy chØ trong truêng hîp thêi lîng cña tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî c©n xøng víi nhau th× ng©n hµng míi cã thÓ phßng ngõa rñi ro l·i suÊt mét c¸ch triÖt ®Ó. 2) M« h×nh thêi thîng ( The durasion Model). a) VÝ dô m« h×nh thêi lîng: Chóng ta vÉn xem xÐt vÝ dô nh trªn. CF ( Cash Flow ) lµ lîng tiÒn thu vÒ tõ kho¶n tÝn dông. Luång tiÒn cña kho¶n tÝn dông 1 n¨m. 1/2 n¨m 0  8 1 n¨m Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 CF1/2 = 57,5 triÖu CF1 = 53,75 triÖu §Ó cã thÓ tÝnh thêi lîng ( durasion ) c¶ 2 luång tiÒn CF 1/2 vµ CF1 ta ph¶i quy gi¸ trÞ cña chóng vÒ cïng 1 thêi ®iÓm, ®ã lµ thêi ®iÓm 0, ta cã: CF1/2 = 57,5 PV1/2 = 57,5 / (1 + 15% * 1/2)1 = 53,49 tr CF1 = 53,75 PV1 = 53,75 / (1 + 15% * 1/2)1 = 46,51 tr PV1/2 + PV1 = 100 triÖu §Ó tÝnh ®îc thêi lîng cña 2 luång tiÒn nµy, ta tÝnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña luång tiÒn, tû träng gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña CF 1/2 t¹i thêi ®IÓm t = 1/2 n¨m vµ CF 1 t¹i thêi ®iÓm t =1 n¨m. Gäi X lµ tØ träng. X1/2 = PV1/2 / (PV1/2 + PV1) = 53,49 / 100 = 53,49% X1 = PV1 / (PV1/2 + PV1) = 46,51/ 100 = 46,51% X1/2 + X1 = 1 Thêi lîng D cña kho¶n tÝn dông: DL = 1/2 * X1/2 + 1 * X1 = 1/2 * 0,5349+ 1 * 0,4651 = 0,7326 n¨m Nh vËy trong khi kú h¹n cña kho¶n tÝn dông lµ 1 n¨m th× thêi lîng cña nã chØ lµ 0,7326 n¨m. TÝnh thêi lîng cña chøng chØ tiÒn göi cã kú h¹n 1 n¨m. Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña CF1 lµ PV1 = CF1 / (1 + 15%) = 115 / 1,15 = 100 X1 = PV1 / Pv1 = 1 DD = X1 * 1 = 1 n¨m b) M« h×nh thêi lîng ®èi víi mét danh môc tµi s¶n: DA = X1AD1A + X2AD2A + … + XnADnA DL = X1LD1L + X2LD2L + … + XnLDnL DA lµ thêi lîng cña toµn bé tµi s¶n cã. DL lµ toµn bé tµi s¶n nî. X1A + X2A + … XnA = 1 X1l + X2L + … XnL = 1 Xi biÓu thÞ tû träng. Di biÓu thÞ thêi lîng cña tµi s¶n I trong tµi s¶n cã hoÆc tµi s¶n nî. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 c) Phßng ngõa rñi ro l·i suÊt b»ng m« h×nh thêi lîng NhiÒu nhµ m« h×nh cho r»ng m« h×nh thêi lîng rÊt khã ¸p dông vµo thùc tiÔn nhng thùc tÕ kh«ng ph¶i nh vËy. Sau ®©y lµ nh÷ng h¹n chÕ cña m« h×nh thêi lîng vµ gi¶i ph¸p mµ nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng hiÖn ®¹i sö dông ®Ó xö lý nh÷ng khiÕm khuyÕt cña m« h×nh nµy trong thùc tiÔn. §Ó c©n xøng thêi lîng 2 vÕ cña b¶ng c©n ®èi tµi s¶n lµ rÊt tèn kÐm. NhiÒu nhµ phª b×nh thêng lËp luËn r»ng: vÒ mÆt nguyªn t¾c nhµ qu¶n trÞ cã thÓ thay ®æi DA vµ DL ®Ó phßng ngõa rñi ro l·i suÊt ®îc tèt h¬n, nhng viÖc c¬ cÊu l¹i b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cã mét danh môc tµi s¶n lín vµ phøc t¹p cã thÓ tèn kÐm vÒ mÆt thêi gian vµ tiÒn b¹c. LËp luËn nµy chØ cã thÓ ®óng trong qu¸ khø. Ngµy nay, vêi viÖc më réng c¸c nghiÖp vô trªn thÞ trêng nh: Bu«n b¸n vèn, chøng kho¸n ho¸ tµi s¶n, thÞ truêng bu«n b¸n l¹i nî ®· lµm ®¬n gi¶n, t¨ng ®ùoc tèc ®é vµ gi¶m chi phÝ giao dÞch rÊt nhiÒu trong viÖc c¬ cÊu l¹i b¶ng c©n ®èi tµi s¶n. H¬n n÷a trong thùc tÕ nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng cã thÓ sö dông m« h×nh nµy th«ng qua c¸c giao dÞch nghiÖp vô nh hîp ®ång kú h¹n, hîp ®ång tu¬ng lai, giao dÞch quyÒn chän, giao dÞch ho¸n ®æi mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i c¬ cÊu l¹i b¶ng c©n ®èi tµi s¶n. 3) M« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i: a) Néi dung cña m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i: Néi dung cña m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i lµ viÖc ph©n tÝch c¸c luång tiÒn dùa trªn nguyªn t¾c gi¸ trÞ gi sæ nh»m x¸c ®Þnh chªnh lÖch gi÷a l¹i suÊt thu ®îc tõ tµi s¶n cã vµ l·i suÊt thanh to¸n cho vèn huy ®éng sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh. §©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n so víi m« h×nh kú h¹n ®Õn h¹n. HiÖn nay m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i ®ang ®îc ¸p dông ë Mü. Quü dù tr÷ liªn bang Mü yªu cÇu c¸c ng©n hµng Mü ph¶i b¸o c¸o ®Þnh kú hµng quý chªnh lÖch gi÷a tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî theo c¸c kú h¹n sau: 1. Kú h¹n ®Õn mét ngµy. 2. Trªn mét ngµy ®Õn 3 th¸ng. 3. Trªn 3 th¸ng ®Õn 6 th¸ng. 4. Trªn 6 th¸ng ®Õn 1 n¨m. 5. Trªn mét n¨m ®Õn 5 n¨m. 6. Trªn 5 n¨m. b) Nh÷ng h¹n chÕ cña m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i: HiÖu øng cña gi¸ trÞ thÞ trêng: Chóng ta thÊy r»ng sù thay ®æi cña l·i suÊt ngoµi ¶nh hëng lªn thu nhËp cña l·i suÊt mµ cßn ¶nh hëng ®Õn gi¸ trÞ cña thÞ trêng cña tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî. M« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i chØ ®Ò cËp ®Õn gi¸ trÞ ghi sæ cña tµi s¶n chø kh«ng ph¶I lµ gi¸ trÞ thÞ trêng cña chóng. Do ®ã 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i chØ ph¶n ¸nh ®îc mét phÇn rñi ro l·i suÊt ®èi víi Ng©n hµng mµ th«i. VÊn ®Ò kú ®Þnh gi¸ gép: VÊn ®Ò ph©n nhãm tµi s¶n theo mét khung kú h¹n nhÊt ®Þnh ®· ph¶n ¸nh sai lÖch th«ng tin vÒ c¬ cÊu c¸c tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî trong cïng mét nhãm cã cïng mét kú h¹n ®Õn h¹n cã thÓ lµ b»ng nhau nhng tµi s¶n nî cã thÓ ®îc ®Þnh gi¸ l¹i t¹i thêi ®IÓm cuèi cña kú ®Þnh gi¸ l¹i. Gi¶ sö, trong cïng mét nhãm tµi s¶n cã kú h¹n tõ 3 th¸ng ®Õn 6 th¸ng, sè lîng tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî lµ b»ng nhau vµ b»ng 50 triÖu, theo m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i th× chªnh lÖch trong kú h¹n nµy lµ 50 – 50 = 0. Nhng nÕu c¬ cÊu kú h¹n cña tµi s¶n cã lµ tõ 3 ®Õn 4 th¸ng, trong khi ®ã c¬ cÊu kú h¹n cña tµi s¶n nî l¹i lµ tõ 5 th¸ng ®Õn 6 th¸ng, râ rµng lµ kú h¹n ®Õn h¹n gi÷a tµi s¶n nî vµ tµi s¶n cã lµ kh«ng c©n xøng víi nhau, trong khi ®ã theo m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i l¹i coi nh kh«ng cã vÊn ®Ò g× ®èi víi thu nhËp l·i suÊt rßng. Râ rµng lµ kú ®Þnh gi¸ cµng mau th× nh÷ng h¹n chÕ cña kú ®Þnh gi¸ gép cµng nhá. NÕu kú ®Þnh gi¸ ®îc tÝnh to¸n hµng ngµy th× sÏ cho ta mét bøc tranh trung thùc vÒ sù thay ®æi thu nhËp l·i suÊt rßng. HiÖn nay, c¸c Ng©n hµng lín ®îc nèi m¹ng néi bé on- line ®· cho ph¸p ng©n hµng ®Þnh gi¸ tµi s¶n t¹i bÊt cø thêi ®IÓm nµo. XÐt tõ gãc ®é nµy, m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i trë lªn cã ý nghÜa h¬n trong thùc tÕ. VÊn ®Ò tµi s¶n ®Õn h¹n: Trong phÇn tríc chóng ta ®· gi¶ thiÕt r»ng toµn bé tÝn dông ng¾n h¹n ®Òu ®Õn h¹n trong vßng 1 n¨m, 2 n¨m … Trong thùc tÕ th× Ng©n hµng thêng xuyªn cho vay míi vµ thu håi nî cò ®èi víi tÝn dông ng¾n h¹n vµ ngay c¶ ®èi víi tÝn dông dµi h¹n, gièng nh Ng©n hµng lu«n huy ®éng vèn míi vµ thanh to¸n nh÷ng kho¶n vèn huy ®éng ®· ®Õn h¹n. Trong thùc tÕ nh÷ng kho¶n tÝn dông dµI h¹n thêng ®îc tr¶ gãp ®Þnh kú hµng thµng hoÆc hµng quý. Do ®ã Ng©n hµng cã thÓ t¸i ®Çu t nh÷ng kho¶n tiÒn ®îc nµy trong n¨m víi l·i suÊt thÞ trêng hiÖn hµnh, nghÜa lµ nh÷ng kho¶n tiÒn thu ®îc trong n¨m thuéc lo¹i tµi s¶n cã nh¹y c¶m víi l·i suÊt. Nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng cã thÓ dÔ dµng xö lý trêng hîp tr¶ gãp trong m« h×nh ®Þnh gi¸ l¹i b»ng c¸ch x¸c ®Þnh ®îc tû lÖ sÏ thu håi vèn trong n¨m cña tõng tµi s¶n thuéc lo¹i nµy. cÇn lu ý r»ng c¸c kho¶n tiÒn ®Õn h¹n vÒ b¶n chÊt lµ kh«ng nh¹y c¶m víi l·i suÊt (bëi v× chóng ®Õn h¹n theo quy ®Þnh hîp ®ång, chø kh«ng phô thuéc vµo sù thay ®æi l·i suÊt ). Tuy nhiªn, khi l·i suÊt thÞ trêng gi¶m, th× hä thêng t×m c¸ch hoµn tr¶ tríc h¹n. II. C¸c nghiÖp vô nh»m h¹n chÕ rñi ro l·i suÊt: 1) Hîp ®ång kú h¹n: a) Mét sè kh¸i niÖm: Hîp ®ång giao ngay – Spot Contract: Hîp ®ång giao ngay lµ sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n t¹i thêi ®iÓm t = 0, khi ngêi b¸n ®ång 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ý giao tµi s¶n cho ngêi mua vµ ngêi mua ®ång ý thanh to¸n cho ngêi b¸n trong vßng hai ngµy lµm viÖc kÓ tõ khi hîp ®ång ®îc ký kÕt. Hîp ®ång kú h¹n – Forward Contract: Hîp ®ång kú h¹n lµ sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n t¹i thêi ®iÓm t =0 r»ng ngêi mua sÏ thanh to¸n theo gi¸ kú h¹n ®· ®îc tho¶ thuËn t¹i thêi ®iÓm t = 0 vµ ngêi b¸n sÏ trao hµng cho ngêi mua t¹i thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trong t¬ng lai. Hîp ®ång t¬ng lai – Futures Contract: Hîp ®ång kú h¹n lµ sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n t¹i thêi ®iÓm t =0 r»ng viÖc thanh to¸n vµ giao nhËn hµng ho¸ ®îc tiÕn hµnh t¹i mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trong t¬ng lai. Nh vËy hîp ®ång t¬ng lai lµ rÊt gièng hîp ®ång kú h¹n. Sù kh¸c nhau gi÷a chóng cã thÓ nªu mét c¸ch tãm t¾t nh sau: Hîp ®ång t¬ng lai ®îc giao dÞch mét c¸ch cã tæ chøc, trong khi ®ã hîp ®ång giao dÞch kú h¹n lµ sù tho¶ thuËn song ph¬ng kh«ng cã tæ chøc. Gi¸ cña hîp ®ång kú h¹n ®îc Ên ®Þnh cè ®Þnh trong suèt thêi h¹n cña hîp ®ång. §èi víi hîp ®ång t¬ng lai th× gi¸ cña hîp ®ång ®IÒu chØnh hµng ngµy theo ®iÒu kiÖn cña thÞ trêng. §iÒu nµy cã nghÜa lµ gi¸ cña hîp ®ång t¬ng lai ®îc ®IÒu chØnh hµng ngµy ®Ó ph¶n ¸nh nh÷ng thay ®æi cña c¸c lùc lîng cung cÇu trªn thÞ trêng. Do ®ã hµng ngµy gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n ph¶i quyÕt to¸n víi nhau nh÷ng thay ®æi gi¸ trÞ cña hîp ®ång ®Ó phï hîp víi thay ®æi cña thÞ trêng. C¸c hîp ®ång kú h¹n lµ nh÷ng hîp ®ång tuú ý, phô thuéc vµo sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n. Trong khi ®oa nh÷ng hîp ®ång t¬ng lai l¹i lµ nh÷ng hîp ®ång ®îc tiªu chuÈn ho¸. C¸c hîp ®ång kú h¹n lµ nh÷ng hîp ®ång song ph¬ng, lµ ®èi tîng cña rñi ro tÝn dông cña ®èi t¸c tham gia hîp ®ång. Trong khi ®ã rñi ro tÝn dông ®èi víi c¸c hîp ®ång t¬ng lai ®îc gi¶m mét c¸ch ®¸ng kÓ bëi sù b¶o ®¶m cña së giao dÞch t¬ng lai. b) Hîp ®ång kú h¹n vµ h¹n chÕ rñi ro l·i suÊt: §Ó thÊy ®îc t¸c dông to lín cña hîp ®ång kú h¹n trong viÖc b¶o ®¶m rñi ro l·i suÊt trùc tiÕp. Gi¶ dô nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng ®ang n¾m gi÷ trªn b¶ng c©n ®èi tµi s¶n 1 triÖu $ c¸c tr¸i phiÕu cã kú h¹n 10 n¨m. B×nh thêng tµi s¶n t¹i thêi ®IÓm t = 0, c¸c tr¸i phiÕu nµy cã gi¸ trÞ 97 $ trªn 100 $ mÖnh gi¸, tøc lµ tæng gi¸ trÞ tr¸i phiÕu lµ 970 000 $. T¹i thêi ®iÓm t = 0 nhµ qu¶n trÞ nhËn ®îc tin dù b¸o r»ng l·i suÊt dù tÝnh sÏ t¨ng 2% tõ møc 12,5428% lªn 14,5428% trong thêi h¹n 3 th¸ng tíi. Víi sù hiÓu biÕt r»ng, khi l·i suÊt thÞ trêng t¨ng lªn nghÜa lµ gi¸ trÞ tr¸i phiÕu sÏ gi¶m xuèng, nhµ qu¶n trÞ tiÕn hµnh tÝnh to¸n thêi lîng cña trÝa phiÕu cã kú h¹n 10 n¨m chÝnh x¸c lµ 6 n¨m. Nh 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 vËy nhµ qu¶n trÞ cã thÓ dù tÝnh kho¶n lç vèn hay sù gi¶m gi¸ tr¸i phiÕu (AP) theo ph¬ng tr×nh thêi lîng nh sau: AP / P = - D * AR / (1 + R) Trong ®ã: AP lµ kho¶n lç cña tr¸i phiÕu P lµ thÞ gi¸ cña tr¸i phiÕu, tøc lµ P = 970 000 $ D lµ thêi lîng cña tr¸i phiÕu, tøc lµ D = 6 n¨m AR lµ møc thay ®æi l·i suÊt dù tÝnh, tøc lµ AR = 0,02 1 + R = 1 + 12,5428% AP / 970 000 = -6 * 0,02 / 1,125428 AP = -103427,32 $ KÕt qu¶ lµ, nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng dù tÝnh sÏ chÞu mét kho¶n lç tõ viÖc n¾m gi÷ tr¸i phiÕu do l·i suÊt thÞ trêng t¨ng lµ 103427,32 $, hay gi¸ tr¸i phiÕu gi¶m 10,66% (AP / P = 10,66%). Tøc lµ gi¸ tr¸i phiÕu gi¶m tõ 97 $ xuèng 86,657 $ trªn 100 $ mÖnh gi¸. §Ó cã thÓ bï ®¾p ®îc sù thua lç nµy, tøc lµ gi¶m rñi ro xuèng sè 0, nhµ qu¶n trÞ cã thÓ tiÕn hµnh th«ng qua c¸c nghiÖp vô ngo¹i b¶ng b»ng c¸ch b¸n kú h¹n 1 triÖu % mÖnh gi¸ cña c¸c tr¸i phiÕu nµy víi kú h¹n lµ 3 th¸ng. C¸i g× sÏ x¶y ra nÕu l·i suÊt thùc sù t¨ng 2% sau thêi gian 3 th¸ng? §ã lµ gi¸ tr¸i phiÕu sÏ gi¶m 10,66% t¬ng ®¬ng víi mét kho¶n lç vèn lµ 103427,32 $. MÆt kh¸c sau khi l·i suÊt t¨ng 2%, nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng cã thÓ mua 1 triÖu $ mÖnh gi¸ c¸c tr¸i phiÕu cã kú h¹n 10 n¨m trªn thÞ trêng giao ngay víi gi¸ lµ 866,573 $ vµ giao sè tr¸i phiÕu mua ®îc nµy cho ®èi t¸c theo hîp ®ång 1 tr $ mÖnh gi¸ lµ 970 000 $. Do ®ã lîi nhuËn thu ®îc tõ hîp ®ång giao dÞch kú h¹n lµ: 970 000 $ - 866 573 $ = 103 427 $ (hay lîi nhuËn thu ®îc tõ hîp ®ång giao dÞch kú h¹n = gÝ trÞ hîp ®ång kú h¹n – gi¸ trÞ cña hîp ®ång giao dÞch t¹i thêi ®iÓm sau 3 th¸ng). Do ®ã sù thua lç trªn b¶ng c©n ®èi tµi s¶n (néi b¶ng) lµ 103 427 $ ®îc bï ®¾p ®Çy ®ñ bëi lîi nhuËn thu ®îc tõ hîp ®ång b¸n kú h¹n (ngo¹i b¶ng). Nh vËy rñi ro l·i suÊt ®èi víi Ng©n hµng ®îc b¶o ®¶m, tøc b»ng 0. 2) Hîp ®ång t¬ng lai: a) Gi¶i thÝch mét sè thuËt ng÷: B¶o ®¶m Vi M« - Microhedging: Mét Ng©n hµng tiÕn hµnh b¶o ®¶m Vi M« khi nã sö dông c¸c hîp ®ång t¬ng lai (hoÆc kú h¹n) ®Ó b¶o ®¶m rñi ro cho tõng bé phËn tµi s¶n (cã hoÆc nî) mét c¸ch riªng biÖt. Mét vÝ dô vÒ b¶o ®¶m vi m« lµ viÖc Ng©n hµng b¶o ®¶m rñi ro l·i suÊt cña c¸c tr¸i phiÕu cã kú h¹n 10 n¨m nh vÝ dô mµ chóng ta võa xÐt ë trªn. B¶o ®¶m VÜ M« - Macrohedging: B¶o ®¶m vÜ m« xuÊt hiÖn khi nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng muèn sö dông c¸c nghiÖp vô giao dÞch t¬ng lai, giao dÞch 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 kú h¹n hay c¸c giao dÞch ph¸t sinh kh¸c ®Ó b¶o ®¶m rñi ro¹ kh«ng c©n xøng vÒ thêi lîng cña hai vÕ b¶ng c©n ®èi tµi s¶n. Nh vËy: B¶o ®¶m vi m« lµ viÖc nhµ qu¶n trÞ x¸c ®Þnh bé phËn tµi s¶n ®Ó b¶o ®¶m rñi ro mét c¸ch riªng biÖt vµ sö dông nh÷ng hîp ®ång t¬ng lai hay c¸c hîp ®ång ph¸t sinh kh¸c ®Ó b¶o ®¶m rñi ro ®èi víi tõng tµi s¶n ®ã. Trong khi ®ã, b¶o ®¶m vÜ m« chØ quan t©m ®Õn toµn bé danh môc tµi s¶n cã vµ toµn bé danh môc tµi s¶n nî cña b¶ng c©n ®èi tµi s¶n. Do ®ã, nã cho phÐp tån t¹i tr¹ng th¸i rßng tµi s¶n vÒ møc ®é nh¹y c¶m l·i suÊt, sù kh«ng c©n xøng vÒ thêi lîng ®èi víi tõng bé phËn tµi s¶n riªng lÎ. Do b¶n chÊt kh¸c nhau gi÷a b¶o ®¶m vi m« vµ b¶o ®¶m vÜ m« cho nªn cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng chiÕn lîc vµ kÕt qu¶ hoµn toµn kh¸c nhau gi÷a hai ph¬ng thøc b¶o ®¶m nµy. B¶o ®¶m th«ng thêng vµ b¶o ®¶m chän läc: B¶o ®¶m th«ng thêng lµ khi Ng©n hµng tiÕn hµnh b¶o ®¶m toµn bé hai vÕ cña b¶ng c©n ®èi tµi s¶n (b¶o ®¶m vÜ m«) hoÆc tiÕn hµnh b¶o ®¶m toµn bé mét bé phËn tµi s¶n thuéc tµi s¶n cã hoÆc tµi s¶n nî (b¶o ®¶m vi m«) nh»m ®¹t ®îc møc rñi ro thÊp nhÊt b»ng c¸ch b¸n c¸c hîp ®ång t¬ng lai ®Ó bï ®¾p rñi ro ®èi víi tµi s¶n. Tuy nhiªn, khi rñi ro gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt th× lîi tøc còng ë møc thÊp (rñi ro cµng cao th× lîi nhuËn cµng lín vµ ngîc l¹i). Do ®ã, kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng trong mäi trêng hîp ®Òu muèn tiÕn hµnh b¶o ®¶m rñi ro th«ng thêng. Ngoµi trêng hîp b¶o ®¶m rñi ro th«ng thêng, rÊt nhiÒu Ng©n hµng lùa chän ph¬ng ¸n chÊp nhËn mét bé phËn tµi s¶n kh«ng tham gia b¶o ®¶m, hoÆc tiÕn hµnh b¶o ®¶m qu¸ møc. Nh÷ng trêng hîp nh vËy gäi lµ b¶o ®¶m rñi ro chon läc. b) Hîp ®ång t¬ng lai vµ h¹n chÕ rñi ro l·i suÊt: Cã bao nhiªu hîp ®ång giao dÞch t¬ng lai mµ nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng cÇn ph¶i mua hoÆc b¸n ®Ó b¶o ®¶m rñi ro lµ phô thuéc vµo: - Møc ®é rñi ro (møc ®é thay ®æi) cña l·i suÊt - Xu híng biÕn ®éng cña l·i suÊt (t¨ng hay gi¶m) - Mèi quan hÖ gi÷a rñi ro vµ lîi tøc trong c¸c trêng hîp b¶o ®¶m hoµn toµn hay b¶o ®¶m chän läc. 3) Giao dÞch quyÒn chän: a) §Æc ®IÓm c¬ b¶n cña giao dÞch quyÒn chän: “Mua quyÒn chän mua” lµ chiÕn lîc quyÒn chän thø nhÊt. Ngêi mua quyÒn chän mua (the buyer of a call option) gäi lµ ngêi mua, cã quyÒn 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 (kh«ng ph¶i lµ nghÜa vô) mua chøng kho¸n t¹i mét møc gi¸ cè ®Þnh X ®· ®îc tho¶ thuËn tríc, gäi lµ gi¸ giao dÞch (exercise or strike price). §Ó cã ®îc quyÒn chän mua chøng kho¸n, ngêi mua ph¶i tr¶ mét kho¶n phÝ cho ngêi b¸n lµ C, gäi lµ phÝ chon mua (call premium). PhÝ chän mua ph¶i ®îc thanh to¸n cho ngêi b¸n t¹i thêi ®iÓm ký kÕt hîp ®ång mua quyÒn chän mua vµ ®ång thêi ngêi mua trë thµnh ngêi tiÒm n¨ng thu lîi nhuËn nÕu gi¸ tr¸i phiÕu t¨ng trªn møc gi¸ giao dÞch (X) céng víi kho¶n phÝ chän mua (C). B¸n quyÒn chän mua tr¸i phiÕu lµ chiÕn lîc thø hai cña giao dÞch quyÒn chän. §èi víi hîp ®ång b¸n quyÒn chän mua, ngêi b¸n quyÒn chän mua (the seller of a call option) nhËn ®îc mét kho¶n phÝ gäi lµ phÝ b¸n quyÒn chän mua vµ ph¶i lu«n lu«n s½n sµng b¸n tr¸i phiÕu cho ng¬× mua t¹i møc gi¸ cè ®Þnh ®· ®îc tho¶ thuËn tríc, gäi lµ gi¸ giao dÞch. ChiÕn lîc thø ba lµ mua quyÒn chän b¸n tr¸i phiÕu. Ngêi mua quyÒn chän b¸n tr¸i phiÕu (the buyer of a put option) cã quyÒn (kh«ng ph¶i kµ nghÜa vô) b¸n tr¸i phiÕu cho ngêi b¸n quyÒn chän b¸n tr¸i phiÕu t¹i mét møc gi¸ cè ®Þnh ®· ®îc tho¶ thuËn tríc (gäi lµ gi¸ giao dÞch). Ngîc l¹i, ngêi mua ph¶I tr¶ cho ngêi b¸n mét kho¶n phÝ, gäi lµ phÝ chän b¸n (P). ChiÕn lîc thø t lµ b¸n quyÒn chän b¸n tr¸i phiÕu. Trong trêng hîp b¸n quyÒn chän b¸n tr¸i phiÕu, ngêi b¸n nhËn ®îc mét kho¶n phÝ P (gäi lµ phÝ b¸n quyÒn chän b¸n) vµ ngêi b¸n lu«n ph¶I s½n sµng mua tr¸i phiÕu t¹i møc gi¸ giao dÞch X khi ngêi mua thùc hiÖn quyÒn chän b¸n cña m×nh. b) Giao dÞch quyÒn chän vµ h¹n chÕ rñi ro l·i suÊt: §èi víi nh÷ng Ng©n hµng nhá th× chiÕn lîc thÝch hîp lµ thùc hiÖn quyÒn chän mua h¬n lµ quyÒn chän b¸n. C¶ hai lý do ®Ó gi¶i thÝch t¹i sao l¹i nh vËy, ®ã lµ: lý do vÒ kinh tÕ vµ lý do vÒ qui chÕ. Tuy nhiªn, ®èi víi nh÷ng Ng©n hµng lín th× nh÷ng giao dÞch quyÒn chon mua, quyÒn chän b¸n ®Òu lµ nh÷ng giao dÞch phæ biÕn. Lý do kinh tÕ gi¶I thÝch t¹i sao c¸c Ng©n hµng nhá l¹i kh«ng chän quyÒn b¸n: ®èi víi viÖc b¸n quyÒn chän (bao gåm b¸n quyÒn chän mua vµ b¸n quyÒn chän b¸n) th× lîi nhuËn tiÒm n¨ng thu ®îc lµ bÞ giíi h¹n, nhng kh¶ n¨ng ph¸t sinh lç th× kh«ng cã giíi h¹n. Khi gi¸ tr¸i phiÕu biÕn ®éng m¹nh lµm cho chªnh lÖch gi÷a gi¸ thÞ trêng vµ gi¸ giao dÞch quyÒn chän t¨ng lªn dÉn ®Õn thua lç. §èi víi nh÷ng Ng©n hµng duy tr× c¸c hîp ®ång b¸n quyÒn chän víi khèi lîng lín sÏ ®øng tríc nguy c¬ lç v«ns nÆng nÒ. Nh chóng ta thÊy, b»ng c¸ch b¸n quyÒn chän mua Ng©n hµng cã thÓ b¶o ®¶m ®îc rñi ro l·i suÊt trong trêng hîp l·i suÊt thÞ trêng gi¶m, gi¸ tr¸i phiÕu t¨ng lªn, nghÜa lµ gi¸ trÞ tr¸i phiÕu trong danh môc ®Çu t cña Ng©n hµng t¨ng lªn ®ñ ®Ó bï ®¾p kho¶n lç tõ hîp ®ång b¸n quyÒn chän mua. Trong trêng hîp ngîc l¹i, khi l·i suÊt thÞ trêng t¨ng th× kho¶n lîi nhuËn thu 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ®îc tõ hîp dång b¸n quyÒn chän mua (kho¶n phÝ thu ®îc) cã thÓ kh«ng ®ñ ®Ó bï ®¾p cho sù gi¶m gi¸ cña tr¸i phiÕu trong danh môc ®Çu t cña Ng©n hµng. §iÒu nµy lµ cã thÓ, bëi v× lîi nhuËn thu ®wîc tèi ®a tõ hîp ®ång b¸n quyÒn chän mua bÞ giíi h¹n bëi møc phÝ thu ®îc C. Ngîc l¹i, trêng hîp b¶o ®¶m rñi ro l·i suÊt b»ng c¸ch mua quyÒn chän b¸n tr¸i phiÕu sÏ cung cÊp cho nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng ph¬ng ¸n lùa chän hÊp dÉn h¬n nhiÒu. Lý do quy chÕ h¹n chÕ c¸c hîp ®ång quyÒn b¸n: Theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ lµm chÝnh s¸ch, th× c¸c hîp ®ång quyÒn b¸n mµ ®¾c biÖt lµ c¸c hîp ®ång kh«ng nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m rñi ro tµi s¶n (tøc lµ ho¹t ®éng ®Çu c¬) th× rÊt rñi ro, bëi v× Ng©n hµng ph¶i ®èi mÆt víi rñi ro lç vèn lµ kh«ng h¹n chÕ. ThËt vËy trong thêi gian qu¸ khø c¸c nhµ lµm chÝnh s¸ch ®· cÊm c¸c Ng©n hµng thùc hiÖn c¸c hîp ®ång b¸n quyÒn chän b¸n hoÆc b¸n quyÒn chän mua trong mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh nh»m qu¶n lý rñi ro ®èi víi c¸c Ng©n hµng nµy. HiÖn nay ë óc c¸c Ng©n hµng thùc hiÖn hîp ®ång b¸n quyÒn chän nhng l¹i cÊm c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c nh quü tÝn dông, quü ®Çu t…sö dông giao dÞch quyÒn chän vµo môc ®Ých ®µu c¬. T¬ng tù, trong nh÷ng trêng hîp khi mµ thÞ trêng béc lé rñi ro cao th× c¸c cong ty b¶o hiÓm còng bÞ cÊm sö dông c¸c giao dÞch quyÒn chän. III. C¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro l·i suÊt trong trêng hîp ViÖt Nam: 1) Dù b¸o vÒ biÕn ®éng l·i suÊt: C¸c nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng cÇn ph¶i ph©n tÝch vµ ®a ra dù b¸o vÒ biÕn ®éng l·i suÊt trªn thÞ trêng ®Ó bè trÝ c¬ cÊu b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cho phï hîp. C¸c nhµ dù b¸o cã thÓ sö dông c¸c m« h×nh lý thuyÕt hoÆc thùc nghiÖm vÒ diÔn biÕn cña l·i suÊt ®Ó ®a ra c¸c dù b¸o l·i suÊt mét c¸ch chÝnh x¸c. Muèn lµm ®îc ®IÒu nµy ®ßi hái nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng ph¶i cã kinh nghiÖm, ph¶i theo s¸t c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, theo dâi vµ nghiªn cøu thÞ trêng, ®Çu t kinh doanh c¶ trong vµ ngoµi níc, nghiªn cøu c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn l·i suÊt nh cung cÇu vèn vay trªn thÞ trêng vµ c¸c yÕu tè kh¸c t¸c ®éng ®Õn t©m lý cña ngêi d©n vµ c¸c chñ thÓ kh¸c tham gia thÞ trêng. ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ ta cã thÓ biÕt tríc ®îc xu híng biÕn ®éng cña l·i suÊt nÕu dù ®o¸n chÝnh x¸c. Tõ ®ã mµ Ng©n hµng cã thÓ cã nh÷ng nghiÖp vô vµ ho¹t ®éng kh¸c ®Ó tr¸nh rñi ro l·i suÊt. Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ viÖc dù b¸o xu híng biÕn ®éng cña l·i suÊt lµ rÊt khã kh¨n, nÕu dù b¸o sai cã thÓ g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i rÊt lín cho Ng©n hµng. H¹n chÕ n÷a lµ khi Ng©n hµng thay ®æi l¹i c¬ cÊu cña 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 b¶ng c©n ®èi tµi s¶n th× sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ chi phÝ vµ thêi gian, nhÊt lµ ë nh÷ng níc cã thÞ trêng tµI chÝnh cha ph¸t triÓn nh ë ViÖt Nam. 2) Theo dâi tÝnh nh¹y c¶m víi l·i suÊt cña c¸c tµi s¶n: Ngoµi ph¬ng ph¸p trªn Ng©n hµng cã thÓ theo dâi tÝnh nh¹y c¶m víi l·i suÊt cña c¸c tµi s¶n th«ng qua c¸c ph¬ng ph¸p: ph©n tÝch kho¶ng c¸ch, ph©n tÝch kho¶ng c¸ch thêi gian tån t¹i. Ph¬ng ph¸p nµy sÏ cho ta biÕt ®îc møc ®é ®èi mÆt cña Ng©n hµng tríc rñi ro l·i suÊt mét c¸ch chÝnh x¸c. Nhng nã còng cã h¹n chÕ ë chç: nÕu chØ biÕt ®îc møc ®é ®èi mÆt cña Ng©n hµng th× cha ®ñ mµ Ng©n hµng ph¶i kÕt hîp víi c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nh dù b¸o biÕn ®éng l·i suÊt. 3) ¸p dông chÝnh s¸ch mÒm dÎo cho c¸c kho¶n vay: §Ó phßng ngõa cho Ng©n hµng gÆp ph¶i rñi ro l·i suÊt Ng©n hµng cã thÓ ®a ra chÝnh s¸ch l·i suÊt mÒm dÎo cho c¸c kho¶n vay vµ c¸c tµi s¶n cña Ng©n hµng cã kú h¹n dµi. §èi víi c¸c kho¶n vay cã kú h¹n dµi Ng©n hµng cã thÓ ®a ra c¸c møc l·i suÊt thay ®æi theo l·i suÊt trªn thÞ trêng theo tõng th¸ng, tõng quý, nöa n¨m, mét n¨m; hoÆc lµ trong thêi gian ®Çu Ng©n hµng cã thÓ ®a ra møc l·i suÊt cao h¬n mét chót so víi l·i suÊt cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, sau ®ã l·i suÊt nµy ®îc tr¶ gi¶m dÇn ®i ë c¸c n¨m sau. Ngoµi ra Ng©n hµng cã thÓ ¸p dông møc l·i suÊt thay ®æi theo thÞ trêng nhÊt lµ khi l·i suÊt ë trong thêi kú thêng xuyªn biÕn ®éng m¹nh. 4) BiÖn ph¸p ®æi chÐo l·i suÊt: §æi chÐo l·i suÊt gióp mét tæ chøc tµi chÝnh cã nhiÒu tµi s¶n cã lo¹i nh¹y c¶m vÒ l·i suÊt h¬n so víi nh÷ng tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m vÒ l·i suÊt, cã thÓ trao ®æi c¸c dßng tiÒn thanh to¸n víi mét tæ chøc tµi chÝnh cã nhiÒu tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m vÒ l·i suÊt h¬n so víi nh÷ng tµi s¶n cã lo¹i nh¹y c¶m vÒ l·i suÊt. Nhê vËy gi¶m ®îc rñi ro l·i suÊt cho c¶ hai phÝa. Ch¼ng h¹n Ng©n hµng th¬ng m¹i A cã b¶ng c©n ®èi tµi s¶n nh sau Ng©n hµng th¬ng m¹i A 1. Nh÷ng tµi s¶n cã lo¹i nh¹y 1. Nh÷ng tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt: 30 tr ®ång c¶m víi l·i suÊt : 50 tr ®ång 2. Nh÷ng tµi s¶n cã lo¹i cã l·i 2. Nh÷ng tµi s¶n nî lo¹i cã l·i suÊt cè ®Þnh: 70 triÖu ®ång suÊt cè ®Þnh: 50triÖu ®ång Mét Ng©n hµng th¬ng m¹i B cã b¶ng c©n ®èi tµi s¶n nh sau: Ng©n hµng th¬ng m¹i B 1. Nh÷ng tµi s¶n cã lo¹i nh¹y 1. Nh÷ng tµi s¶n nî lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt: 70 tr ®ång c¶m víi l·i suÊt : 50 tr ®ång 2. Nh÷ng tµi s¶n cã lo¹i cã l·i 2. Nh÷ng tµi s¶n nî lo¹i cã l·i 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 suÊt cè ®Þnh: 30 triÖu ®ång suÊt cè ®Þnh: 50triÖu ®ång Ng©n hµng th¬ng m¹i A vµ Ng©n hµng th¬ng m¹i B sÏ thùc hiÖn ®æi chÐo l·i suÊt b»ng c¸ch: Ng©n hµng th¬ng m¹i A thanh to¸n thu nhËp tõ 20 triÖu ®ång tµi s¶n cã l·i suÊt cè ®Þnh cho Ng©n hµng th¬ng m¹i B, cßn Ng©n hµng th¬ng m¹i B thanh to¸n thu nhËp tõ 20 triÖu ®ång tµi s¶n cã lo¹i nh¹y c¶m víi l·i suÊt cho Ng©n hµng th¬ng m¹i A. Tõ ®ã gióp cho c¶ hai Ng©n hµng cã thÓ tr¸nh ®îc rñi ro l·i suÊt. ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ kh«ng ®ßi c¸c Ng©n hµng ph¶i s¾p xÕp l¹i b¶n quyÕt to¸n tµi s¶n cña m×nh nªn Ýt tèn kÐm trong viÖc gi¶m rñi ro l·i suÊt. H¹n chÕ cña ph¬ng ph¸p nµy lµ c¸c Ng©n hµng khã cã thÓ biÕt ®îc th«ng tin vÒ nhau ®Ó thùc hiÖn ®æi chÐo l·i suÊt. §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ nµy trªn thÞ trêng ®· xuÊt hiÖn c¸c trung gian m«I giíi cho c¸c Ng©n hµng. H¹n chÕ thø hai lµ khã c¸c Ng©n hµng nµo mµ b¶ng quyÕt to¸n trïng khíp nh ë vÝ dô trªn. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 KÕt luËn Cã mét nhµ kinh tÕ häc nµo ®ã ®· nãi r»ng: “bÊt chÊp nh÷ng bé com lª ®en cña c¸c nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng, ho¹t ®éng Ng©n hµng vÉn lu«n lµ ho¹t ®éng rÊt ®a d¹ng vµ mang tÝnh rñi ro cao”. MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh hiÖn nay còng ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n trÞ Ng©n hµng ph¶i lµ nh÷ng ngêi tµi giái c¶ trong lý thuyÕt vµ thùc tiÔn th× míi cã thÓ gióp cho c¸c Ng©n hµng ho¹t ®éng tèt. §©y lµ mét viÖc lµm rÊt khã nhng kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng thÓ lµm ®îc. V× vËy ®Î chuÈn bÞ chóng ta ph¶I häc tËp vµ nghiªn cøu mét c¸ch thùc sù nghiªm tóc. Lµ mét sinh viªn cña khoa Ng©n hµng – Tµi chÝnh cã truyÒn thèng häc tËp tèt, em sÏ cè g¾ng h¬n n÷a ®Ó trë thµnh con ngêi cã Ých cho x· héi. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Tµi liÖu tham kh¶o 1) TiÒn vµ ho¹t ®éng Ng©n hµng – Mishkin 2) Nh÷ng rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n hµng 3) T¹p chÝ Ng©n hµng sè 11 th¸ng / 1998 4) ThÞ trêng tµi chÝnh tiÒn tÖ sè 13/1999 5) T¹p chÝ Ng©n hµng sè 1 th¸ng 1/1999 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan