Tài liệu Một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản trị chi phí kinh doanh tại công ty cơ khí 120.

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lêi më ®Çu Trong sù ph¸t triÓn ®i lªn cña ®Êt n-íc ta, c¸c doanh nghiÖp lu«n lu«n ph¶i phÊn ®Êu v-¬n lªn ®Ó døng v÷ng trªn thÞ tr-êng, Doanh nghiÖp lµ mét m¾t xÝch cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Doanh nghiÖp lµ n¬i trùc tiÕp s¶n xuÊt hµng ho¸, lµ n¬i trùc tiÕp kÕt hîp lao ®éng cña con ng-êi víi c¸c t- liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. Do ®ã muèn ®Êt n-íc ph¸t triÓn th× tr-íc tiªn lµ ph¶i ph¸t triÓn doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp ph¶i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao. S¶n xuÊt kinh doanh lµ mét tr×nh bao gåm tõ kh©u nghiªn cøu, kh¶o s¸t, n¾m b¾t nhu cÇu thÞ tr-êng ®Õn quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt, chuÈn bÞ tèt c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, tæ chøc tiªu thô nh÷ng hµng ho¸ ®ã. Muèn s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ th× doanh nghiÖp lu«n ph¶i cã c¸c th«ng tin bªn ngoµi vµ th«ng tin bªn trong ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh. hÖ thèng th«ng tin bªn trong doanh nghiÖp lu«n ph¶n ¸nh chÝnh x¸c thùc tr¹ng cña doanh nghiÖp t¹o cho c¸c nhµ qu¶n trÞ ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh. Do ®ã trong doanh nghiÖp cã mét bé phËn lµ kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp. KÕ to¸n qu¶n trÞ cã néi dung c¬ b¶n lµ tÝnh chi phÝ kinh doanh vµ kÕt qu¶ hay cßn gäi lµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh. Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh cung cÊp th«ng tin kinh tÕ bªn trong cho bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp, lµm c¬ së cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ. Qua nghiªn cøu thùc tiÔn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty c¬ khÝ 120, t«i xin ®Ò cÊp tíi vÊn ®Ò: Mét sè gi¶i ph¸p Chñ yÕu nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh t¹i c«ng ty c¬ khÝ 120. Néi dung luËn v¨n nµy gåm 3 phÇn: Ch-¬ng I: N©ng cao chÊt l-îng c«ng t¸c tÝnh vµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó t¹o ra th«ng tin kinh tÕ bªn trong chÝnh x¸c lµm c¬ së cho c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ khoa häc. Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh t¹i C«ng ty c¬ khÝ 120. Ch-¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh t¹i C«ng ty c¬ khÝ 120. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch-¬ng I n©ng cao chÊt l-îng c«ng t¸c tÝnh vµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh- ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó t¹o ra th«ng tin kinh tÕ bªn trong chÝnh x¸c lµm c¬ së cho c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ khoa häc 1.1. Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng 1.1.1. Kh¸i niÖm qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ c«ng cô quan träng phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ. Trong lÜnh vùc kinh doanh vµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp, ng-êi qu¶n lý ph¶i hiÓu biÕt, tæ chøc, phèi hîp, tiªn liÖu vµ kiÓm so¸t mäi vÊn ®Ò trong doanh nghiÖp, nh»m chØ ®¹o còng nhh-íng dÉn doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Muèn vËy c¸c nhµ qu¶n trÞ kh«ng chØ cÇn n¾m v÷ng c¸c th«ng tin kÕ to¸n ®¬n thuÇn ph¶n ¸nh sù kiÖn kinh tÕ tµi chÝnh ®· x¶y ra th«ng qua sè liÖu kÕ to¸n tµi chÝnh, ®ång thêi cÇn ph¶i cã th«ng tin kÕ to¸n ®· thu thËp, xö lý, chän läc thµnh c¸c mang riªng biÖt phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý mµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh- kÕ to¸n qu¶n trÞ cung cÊp. Do ®ã, cã thÓ nãi qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ ph-¬ng ph¸p xö lý c¸c d÷ kiÖn kÕ to¸n ®Õ ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu thiÕt lËp th«ng tin cho viÖc lËp dù to¸n ng©n s¸ch vÒ chi phÝ, doanh thu vµ kÕt qu¶ trong mét thêi kú ho¹t ®éng, còng nh- kiÓm so¸t mét c¸ch cã hiÖu qu¶ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp. Theo Haberstock: “Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ tÝnh to¸n h-íng néi, nã m« t¶- vÒ nguyªn t¾c ®-îc thùc hiÖn hµng th¸ng- ®-êng vËn ®éng cña c¸c nh©n tè s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh kÕt hîp chóng vµ giíi h¹n ë viÖc tÝnh to¸n mäi hao phÝ nh»m t¹o ra vµ thùc hiÖn c¸c kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp, ®ã chÝnh l¯ chi phÝ kinh doanh”. Nh- vËy qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ lo¹i kÕ to¸n phôc vô cho c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ nã ®-îc xem nh- lµ hÖ thèng trî gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý trong qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.1.2. Ph©n biÖt kÕ to¸n tµi chÝnh vµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh - kÕ to¸n qu¶n trÞ Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh vµ kÕ to¸n tµi chÝnh(KTTC) ®Òu lµ nh÷ng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ rÊt h÷u hiÖu cña mçi doanh nghiÖp. C¶ KTTC vµ QTCPKD cïng nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cïng sö dông hÖ thèng ghi chÐp ban ®Çu vµ cïng thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm cña ng-êi qu¶n lý. Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh sö dông réng r·i c¸c sè liÖu ghi chÐp hµng ngµy cña KTTC mÆc dï nã cã triÓn khai vµ lµm t¨ng sè liÖu nµy. Ngoµi ra KTTC vµ QTCPKD ®Òu cã kh¸i niÖm tr¸ch nhiÖm vµ qu¶n lý, víi KTTC ®ã lµ kh¸i niÖm qu¶n lý trªn toµn doanh nghiÖp vµ QTCPKD lµ qu¶n lý tõng bé phËn cã tr¸ch nhiÖm víi chi phÝ. MÆc dï vËy gi÷a KTTC vµ QTCPKD cã nh÷nh ®iÓm kh¸c biÖt kh¸ râ, së dÜ cã nh÷ng ®iÒu nµy lµ do môc ®Ých cung cÊp th«ng tin cña chóng cho nh÷ng ®èi t-îng sö dông th«ng tin kh¸c nhau. Cô thÓ ph©n biÖt trªn nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n sau: - KÕ to¸n tµi chÝnh vµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh cã ®èi t-îng sö dông kh¸c nhau, môc ®Ých sö dông th«ng tin kh¸c nhau. §èi t-îng sö dông th«ng tin cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ nh÷ng nhµ qu¶n trÞ ë bªn trong doanh nghiÖp, cßn ®èi t-îng cña kÕ to¸n tµi chÝnh lµ nh÷ng ng-êi bªn ngoµi doanh nghiÖp, c¬ quan chøc n¨ng. - Th«ng tin cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ®Æt träng t©m chñ yÕu cho t-¬ng lai, th«ng tin lu«n cÇn ph¶i linh ho¹t, tèc ®é vµ thÝch hîp víi tõng quyÕt ®Þnh, kh«ng buéc ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n còng nh- kh«ng buéc ph¶i cã ®é chÝnh x¸c gÇn nh- tuyÖt ®èi vµ th«ng tin cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh th× ®-îc biÓu diÔn d-íi h×nh th¸i gi¸ trÞ lÉn h×nh th¸i vËt chÊt (hiÖn vËt). §èi víi th«ng tin cña kÕ to¸n tµi chÝnh th× chñ yÕu ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ®· x¶y ra. Th«ng tin cña kÕ to¸n tµi chÝnh ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c kÕ to¸n, cã tÝnh ph¶n ¸nh kh¸ch quan sù kiÖn kinh tÕ ®· x¶y ra, ph¶i cã ®é chÝnh x¸c gÇn nh- tuyÖt ®èi vµ chñ yÕu ®-îc biÓu diÔn d-íi h×nh th¸i gi¸ trÞ. - B¸o c¸o cña kÕ to¸n tµi chÝnh ph¶n ¸nh t×nh h×nh cña doanh nghiÖp nãi chung, cßn b¸o c¸o cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ®i s©u vµo tõng bé phËn, tõng kh©u c«ng viÖc cña doanh nghiÖp. C¸c b¸o c¸o kÕ ho¹ch tµi chÝnh chñ yÕu lµ b¶ng c©n ®èi tµi s¶n, b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 doanh, b¸o c¸o l-u chuyÓn tiÒn tÖ cña toµn doanh nghiÖp. B¸o c¸o qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ c¸c b¸o c¸o thùc hiÖn cña tõng bé phËn, tõng kh©u c«ng viÖc trong doanh nghiÖp. - VÒ nguyªn t¾c, kÕ to¸n tµi chÝnh ®Ò cËp ®Õn mèi quan hÖ tµi chÝnh gi÷a doanh nghiÖp vµ m«i tr-êng xung quanh th× qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh chØ tËp hîp c¸c qu¸ tr×nh liªn doanh ®Õn sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë bªn trong doanh nghiÖp. - Trong khi kÕ to¸n tµi chÝnh tiÕn hµnh theo ®Þnh kú th× qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh chi phÝ kinh doanh tiÕn hµnh th-êng xuyªn liªn tôc. Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ nh»m phôc vô th«ng tin cho chøc n¨ng ra quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n trÞ vµ th-êng kh«ng cã s½n nªn ngoµi viÖc dùa vµo hÖ thèng ghi chÐp ban ®Çu cña kÕ to¸n, qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh cßn ph¶i kÕt hîp víi nhiÒu ngµnh kh¸c nh- thèng kª, qu¶n lý ®Ó tæng hîp, ph©n tÝch vµ xö lý th«ng tin thµnh d¹ng cã thÓ sö dông ®-îc. - KÕ to¸n tµi chÝnh cã tÝnh ph¸p lÖnh, nghÜa lµ sæ s¸ch, b¸o c¸o cña kÕ t¸on tµi chÝnh ë mäi doanh nghiÖp ®Òu mang tÝnh b¾t buéc. Tr¸i l¹i, sæ s¸ch, b¸o c¸o cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ riªng biÖt, hoµn toµn tïy thuéc vµo c¸ch thiÕt kÕ cña nhµ qu¶n trÞ tõng doanh nghiÖp sao cho phï hîp vµ cã t¸c dông gióp nhµ qu¶n trÞ ra ®-îc c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n. Ta cã thÓ m« pháng c¬ së ph©n biÖt kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ qua b¶ng s¬ ®å sau: 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 C¨n cø ph©n biÖt §èi t-îng phôc vô KÕ to¸n Qu¶n kÕ to¸n tµi trÞ chÝnh Nhµ qu¶n trÞ bªn Thµnh phÇn bªn trong DN ngoµi DN §Æc ®iÓm cña th«ng tin h-íng vÒ t-¬ng lai linh ho¹t tèc ®é, thÝch hîp biÓu diÔn b»ng gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt Ph¶n ¸nh qu¸ khø chÝnh x¸c. Tu©n thñ nguyªn t¾c kÕ to¸n biÓu diÔn d-íi mäi h×nh th¸i gi¸ trÞ Ph¹m vi b¸o c¸o Tõng bé phËn kh©u c«ng viÖc Toµn Doanh nghiÖp Kú b¸o c¸o th-êng xuyªn Th-êng lµ mét n¨m kh«ng cã tÝnh ph¸p lÖnh cã ph¸p lÖnh TÝnh ph¸p lÖnh 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.1.3. NhiÖm vô cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh * NhiÖm vô 1: Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ mét c«ng cô ®¾c lùc cung cÊp nh÷ng tµi liÖu phôc vô cho qu¶n trÞ. §©y lµ nhiÖm vô cã tÝnh chÊt bao trïm cña c«ng t¸c Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh. Nhê qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh mµ toµn bé hao phÝ ®-îc tËp hîp vµ h¹ch to¸n kh«ng phô thuéc vµo viÖc chóng cã g¾n liÒn víi c¸c dßng vËn ®éng cña tiÒn tÖ hay kh«ng vµ còng kh«ng phô thuéc vµo viÖc liÖu cã dÉn ®Õn gi¸ trÞ chi phÝ tµi chÝnh t-¬ng ®-¬ng hay kh«ng? Nhê ®ã c¸c th«ng tin chi phÝ kinh doanh kh¸c nhau ®-îc tËp hîp l¹i, chÕ biÕn, l-u tr÷ vµ tiÕp tôc ®-a vµo sö dông cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau. V× hÖ thèng th«ng tin phôc vô cho toµn bé qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn doanh nghiÖp ®ãng vai trß cùc kú quan träng, nªn nhiÖm vô chñ yÕu cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh doanh nghiÖp. *NhiÖm vô 2: NhiÖm vô kÕ ho¹ch ho¸. §Ó ®iÒu khiÓn cã kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ diÔn ra bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp ph¶i lu«n t×m c¸ch ®Ó x¸c ®Þnh tr-íc ®-îc qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ vµ cÇn ph¶i diÔn ra trong t-¬ng lai nh- thÕ nµo? §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô ®ã qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã c¸c th«ng tin võa ph¶i ®a d¹ng võa ph¶i ®Çy ®ñ. Nhê cã nhiÖm vô kÕ ho¹ch ho¸ cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh mµ cã thÓ x¸c ®Þnh ®-îc c¸c ph-¬ng ¸n hµnh ®éng cã thÓ vµ dù ®o¸n tr-íc ®-îc kÕt qu¶ còng nhhËu qu¶ cña ph-¬ng ¸n ®ã. NhiÖm vô nµy lu«n g¾n chÆt víi môc tiªu kinh doanh vµ phï hîp víi môc tiªu ®· ®Ò ra. Nã t¹o ra mét c¬ së ®Ó lùa chän vµ ra quyÕt ®Þnh lùa chän ph-¬ng ¸n kinh tÕ tèi -u. * NhiÖm vô 3: NhiÖm vô kiÓm tra. Qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ph¶i tr¶ lêi cho bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp c¸c vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp cã thÓ ®iÒu khiÓn ®-îc c¸c qu¸ tr×nh kinh doanh, kÕt hîp c¸c yÕu tè kinh tÕ víi nhau ®Ó thùc hiÖn môc tiªu kinh doanh víi thêi h¹n g¾n nhÊt. Nhê cã nhiÖm vô kiÓm tra mµ cã thÓ lo¹i bá nhanh nhÊt nh÷ng khuynh h-íng ph¸t triÓn kh«ng may m¾n v¯ tô ®ã cã thÓ “ l¸i” qu¸ tr×nh kÕt hîp c¸c yÕu tè trë l¹i theo kÕ ho¹ch v¹ch ra. Bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp vµ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã c¸c tÝnh to¸n kiÓm tra phôc vô c¸c c¬ quan kiÓm tra nhê viÖc tr-íc hÕt chóng m« t¶ ch©n thùc c¸c hiÖn t-îng vµ qu¸ tr×nh x¶y ra trong kinh doanh. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ngoµi ra cßn kiÓm tra tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña mçi l-îng chi phÝ: chi phÝ kinh doanh ®-îc quy ®Þnh tõ kÕ ho¹ch, ®-îc dùa trªn c¬ së c¸c ph©n tÝch cã tÝnh chÊt kinh tÕ kü thuËt. C¸c l-îng chi phÝ nµy®-îc so s¸nh víi c¸c chi phÝ thùc tÕ. 1.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i tÝnh chi phÝ kinh doanh mét c¸ch chÝnh x¸c ë c¸c doanh nghiÖp C¬ chÕ thÞ tr-êng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam ®· ®Èy c¸c doanh nghiÖp tõ chç ®-îc bao cÊp hoµn toµn sang viÖc h¹ch to¸n ®éc lËp lêi ¨n lç chÞu theo ®óng qui luËt cña thÞ tr-êng. Tõ chç chØ lo lµm theo kÕ ho¹ch kh«ng ph¶i lo ®Çu vµo, ®Çu ra còng kh«ng ph¶i tr¶ lêi c©u hái s¶n xuÊt kinh doanh c¸i g×? Nh- thÕ nµo? Cho ai? C¸c doanh nghiÖp hiÖn nay ®· ph¶i tr¶ lêi c©u hái nµy vµ ph¶i xem xÐt, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vÊn ®Ò nµy mét c¸ch kü l-ìng. Muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ tr-êng víi sù c¹nh tranh quyÕt liÖt th× doanh nghiÖp ph¶i tù kh¼ng ®Þnh chÝnh b¶n th©n m×nh. C¬ chÕ thÞ tr-êng b¸n khã h¬n mua th× sù c¹nh tranh quyÕt liÖt ®Ó b¸n ®-îc hµng lµ ®iÒu tÊt yÕu. §Ó cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®æi míi, c¶i tiÕn s¶n xuÊt kinh doanh, më réng n©ng cÊp trang thiÕt bÞ cò, tæ chøc l¹i bé m¸y qu¶n trÞ vµ ®iÒu quan träng h¬n lµ doanh nghiÖp cÇn ph¶i h¹ch to¸n thu chi mét c¸ch chÝnh x¸c vµ cã c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n kÞp thêi. §Ó ®¹t ®-îc c¸c ®iÒu kiÖn trªn doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã c¸c th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt. Th«ng tin kÝnh tÕ nµy cã hai lo¹i: + Th«ng tin phôc vô bªn ngoµi. + Th«ng tin phôc vô bªn trong . C¸c th«ng tin phôc vô bªn ngoµi chñ yÕu phôc vô c¸c c¬ quan qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n-íc, c¬ quan chñ qu¶n do ®ã nã mang tÝnh b¾t buéc thèng nhÊt vµ kiÓm tra ®-îc. Ngoµi ra c¸c th«ng tin phôc vô bªn ngoµi cßn phôc vô cho nhiÒu ®èi t-îng kh¸c nh- b¹n hµng; kh¸ch hµng... Tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp còng ph¶i hiÓu biÕt hÕt søc râ rµng vÒ b¶n th©n m×nh th× míi cã c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n. VÒ b¶n chÊt th× ho¹t ®éng qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ do vËy bé m¸y qu¶n trÞ cÇn n¾m rÊt râ c¸c th«ng tin hÕt søc quan träng ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nh- vËy cã thÓ nãi th«ng tin bªn trong ®Æc biÖt quan träng hay qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ c«ng cô chñ yÕu cung cÊp th«ng tin kinh tÕ bªn trong cho bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµm c¬ së cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ nªn nã trë thµnh mét c«ng cô chñ yÕu kh«ng thÓ thiÕu cña qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Qu¶n trÞ lµ quan träng do vËy khi ra c¸c quyÕt ®Þnh nhµ qu¶n trÞ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ cã hiÖu qu¶ cña quyÕt ®Þnh ®Ò ra. Muèn lµm ®-îc ®iÒu ®ã cÇn ph¶i tÝnh ®Õn c¸c vÊn ®Ò chi phÝ kinh doanh mµ b¶n chÊt cña nã lµ m« t¶ c¸c qu¸ tr×nh cã ý nghÜa kinh tÕ diÔn ra trong kinh doanh. Trong c¸c doanh nghiÖp n-íc ta hiÖn nay n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt ®Ó gi¶m lç trong kinh doanh (®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc) ®ang hÕt søc ®-îc quan t©m chñ yÕu ®Õn. Nguån thu chñ yÕu cña doanh nghiÖp lµ b¸n c¸c s¶n phÈm dÞch vô v× thÕ bÊt cø nghµnh nµo còng ph¶i tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ bá ra ®Ó tÝnh to¸n xem lç hay l·i. H¬n thÕ n÷a ph¶i cßn biÕt râ khèi l-îng s¶n phÈm hµng ho¸ lµ bao nhiªu vµ gi¸ c¶ cña nã nh- thÕ nµo lµ phï hîp. Khi gi¸ c¶ cña thÞ tr-êng ®ang cao h¬n th× ®iÒu chØnh gi¸ c¶ vµ sè l-äng ®Ó h¹n chÕ thua lç. ViÖc tÝnh chi phÝ kh«ng chÝnh x¸c sÏ dÉn tíi ®Þnh gi¸ b¸n kh«ng chÝnh x¸c do ®ã kh«ng thÓ ®-a ra mét quyÕt ®Þnh chÝnh x¸c ®-îc. H¹ch to¸n gi¸ thµnh tu©n theo nguyªn t¾c b¾t buéc vµ ®-îc qui ®Þnh thèng nhÊt nªn nã mang b¶n chÊt cña kÕ to¸n tµi chÝnh vµ nã mang Ýt th«ng tin kh«ng thÓ ®¸p øng ®-îc nhu cÇu th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c mµ cÇn ph¶i tÝnh chi phÝ kinh doanh th«ng qua c¸c sè liÖu th«ng tin tõ kÕ to¸n tµi chÝnh. H¹ch to¸n gi¸ thµnh mang trong ®ã qu¸ nhiÒu nh-îc ®iÓm vµ sù l¹c hËu. Tù b¶n th©n nã kh«ng thÓ tù hoµn thiÖn thµnh tÝnh to¸n chi phÝ kinh doanh ®-îc mµ nã ph¶i x©y dùng nªn QTCPKD-KTQT (kÕ to¸n qu¶n trÞ). Qua ph©n tÝch lý thyÕt vµ thùc tÕ tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ ®i ®Õn kÕt luËn lµ viÖc x©y dùng c«ng t¸c qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh kh«ng ®-îc phÐp xem nhÑ ngay tõ kh©u ®Çu tiªn mµ cÇn ph¶i x©y dùng c¸c c¬ së lý luËn nkhoa häc lµm nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn mét c¸ch v÷ng ch¾c. Do vËy tÝnh chi phÝ kinh doanh lµ mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cu¶ bÊt kú mét xÝ nghiÖp, doanh nghiÖp kinh doanh nµo. TÝnh vµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh mét c¸ch chÝnh x¸c®°m b°o nguyªn t¾c “vôa ®ð” tøc b°o ®°m ®­îc bÝ mËt trong th«ng tin 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 kinh doanh, nã sÏ t¹o ra cho doanh nghiÖp c¸c ®iÒu kiÖn n¾m b¾t c¸c c¬ héi míi vµ tr¸nh ®-îc nguy c¬ cã thÓ x¶y ra. Ngoµi ra tÝnh chi phÝ kinh doanh cßn cung cÊp th«ng tin mét c¸ch nhanh chãng, liªn tôc vµ th-êng xuyªn cho bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Gióp cho nhµ qu¶n trÞ lu«n cã th«ng tin cËp nhËt vÒ t×nh h×nh doanh nghiÖp ®Ó ®-a ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ chÝnh x¸c. V× vËy tÝnh chi phÝ kinh doanh mét c¸ch chÝnh x¸c vµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh lµ mét c«ng cô quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi mçi doanh nghiÖp. 1.3. C«ng cô kÕ to¸n qu¶n trÞ víi c¸c doanh nghiÖp KÕ to¸n lµ mét c«ng cô cung cÊp th«ng tin kinh tÕ cÇn tiÕt ®Ó qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Víi ý nghÜa ®ã, nhiÖm vô cña kÕ to¸n lµ ph¶n ¸nh mét c¸ch liªn tôc toµn bé c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ diÔn ra trong doanh nghiÖp b»ng ®¬n vÞ tiÒn tÖ. Tuy nhiªn, hiÖn nµy viÖc sö dông c«ng cô nµy cã kh¸c nhau gi÷a c¸c n-íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn vµ n-íc ta. ë c¸c n-íc nµy kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp ®-îc tiÕn hµnh theo hai ph-¬ng ph¸p cô thÓ hoµn toµn kh¸c nhau c¶ vÒ môc ®Ých, nguyªn t¾c, néi dung, ph-¬ng ph¸p tiÕn hµnh lµ kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ. VÒ lý thuyÕt, d-íi ®©y cã thÓ ®Ò cËp ®Õn mét vµi luËn cø chñ yÕu ®Ó h×nh thµnh hai ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Thø nhÊt, nhu cÇu cung cÊp th«ng tin cña kÕ to¸n doanh nghiÖp. Ng-êi ta ph©n c¸c ®èi t-îng cÇn nhËn th«ng tin cña doanh nghiÖp thµn h hai lo¹i lµ ®èi t-îng bªn ngoµi vµ ®èi t-îng bªn trong. §èi t-îng bªn ngoµi tr-íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n-íc. ë c¸c n-íc c¬ quan tµi chÝnh lu«n lµ c¬ quan cÇn cã th«ng tin ®Ó x¸c ®Þnh vµ kiÓm tra nghÜa vô nép thuÕ cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, tuú theo tõng n-íc mµ ng-êi ta quy ®Þnh doanh nghiÖp cã nghÜa vô cung cÊp th«ng tin cho c¸c c¬ quan qu¶n lý kh¸c cña Nhµ n-íc, c¸c viÖn nghiªn cøu kinh tÕ... C¸c th«ng tin lo¹i nµy ph¶i ph¶n ¸nh c¸c t×nh tr¹ng tµi s¶n, tµi chÝnh vµ s¶n l-îng cña doanh nghiÖp, ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ph¸p lý, ph¶i ®-îc tÝnh to¸n tõ hÖ thèng tµi kho¶n víi chÕ ®é h¹ch to¸n kÐp, v× thÕ mäi n-íc ®Òu gäi ph-¬ng ph¸p t¹o ra nguån th«ng tin lo¹i nµy lµ kÕ to¸n tµi chÝnh. Nh- thÕ kÕ to¸n tµi 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chÝnh lu«n cã ®Æc ®iÓm: chØ ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh tµi chÝnh diÔn ra trong doanh nghiÖp theo c¸c quy ®Þnh thèng nhÊt cña Nhµ n-íc. §èi t-îng nhËn th«ng tin bªn trong lµ bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, mäi doanh nghiÖp ®Òu ph¶i tù m×nh n¾m b¾t thÞ tr-êng vµ thËt am hiÓu vÒ thùc tr¹ng kinh tÕ - kü thuËt bªn trong cña m×nh ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ ®óng ®¾n. C¸c th«ng tin vÒ qu¸ tr×nh bªn trong cña doanh nghiÖp kh«ng thÓ lµ c¸c th«ng tin ®èi ngo¹i ë trªn bëi lÏ thø nhÊt, nh- trªn ®· tr×nh bµy, c¸c th«ng tin ®èi ngo¹i chØ ®Ò cËp ®Õn c¸c qu¸ tr×nh vËn ®éng tµi chÝnh gi÷a doanh nghiÖp vµ m«i tr-êng chø kh«ng ph¶n ¸nh mét c¸ch cô thÓ qu¸ tr×nh bªn trong cña doanh nghiÖp: thø hai, v× th«ng tin ®èi ngo¹i mang tÝnh thèng nhÊt vµ ph¸p lý nªn chØ cã thÓ ph°n ¸nh theo nguyªn t¾c “trung b×nh”, chØ trªn c¬ së nguyªn t¾c “b×nh qu©n” n¯y th× c¸c quy ®Þnh míi dÔ ®­îc chÊp nhËn nhÊt. MÆc dï vËy, møc “b×nh qu©n” n¯y kh«ng ph°i lòc n¯o cñng ph°n ¸nh ®­îc thùc tÕ ë tõng doanh nghiÖp. §iÒu nµy cã nghÜa lµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®èi t-îng nhËn th«ng tin lµ mèi quan hÖ m©u thuÉn: nÕu c¸c th«ng tin ®· ®-îc t¹o ra theo nguyªn t¾c thèng nhÊt sÏ phï hùp vµ ®¸p øng ®-îc tèt nhÊt yªu cÇu cña c¸c ®èi t-îng bªn ngoµi doanh nghiÖp, l¹i kh«ng ph¶n ¸nh ®óng thùc tr¹ng cña tõng doanh nghiÖp c¸ biÖt vµ do ®ã kh«ng ®¸p øng ®-îc nhu cÇu th«ng tin néi bé. §èi lËp víi kÕ to¸n tµi chÝnh, kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh kinh tÕ t¹o ra kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp, tøc lµ nã dùa trªn c¬ së sè liÖu cña kÕ to¸n tµi chÝnh ®Ó tiÕp tôc tÝnh to¸n vµ ph¶n ¸nh chi tiÕt c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ s¶n xuÊt diÔn ra trong doanh nghiÖp. Hoµn toµn kh¸c vÒ b¶n chÊt víi kÕ to¸n tµi chÝnh, kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®-îc tiÕn hµnh xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu th«ng tin vµ t×nh h×nh thùc tÕ tõng doanh nghiÖp, kh«ng cã khu«n mÉu b¾t buéc vµ quy ®Þnh chung. Thø hai, xÐt trªn gi¸c ®é b¶o toµn vèn cña doanh nghiÖp lý thuyÕt kÕ to¸n ®· ®Ò cËp ®Õn hai nguyªn t¾c b¶o toµn vèn lµ b¶o toµn vèn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ b¶o toµn vèn vÒ mÆt hiÖn vËt. Ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh tµi chÝnh diÔn ra gi÷a doanh nghiÖp vµ m«i tr-êng kinh doanh kÕ to¸n tµi chÝnh ®· tu©n thñ nguyªn t¾c b¶o toµn vèn vÒ mÆt gi¸ trÞ. Nguyªn t¾c b¶o toµn vèn vÒ mÆt hiÖn vËt l¹i kh«ng chó ý ®Õn viÖc x¸c ®Þnh xem víi c¸c kÕt qu¶ thu ®-îc b¶o ®¶m vÒ mÆt hiÖn vËt trong ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ hoµn toµn æn ®Þnh. Còng v× thÕ bªn c¹nh kÕ to¸n tµi chÝnh kh«ng thÓ kh«ng x©y dùng kÕ to¸n qu¶n trÞ 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 doanh nghiÖp theo nguyªn t¾c riªng, nguyªn t¾c b¶o toµn tµi s¶n doanh nghiÖp vÒ mÆt hiÖn vËt. Tõ nhiÒu n¨m chóng ta chØ duy tr× chÕ ®é kÕ to¸n thèng nhÊt mµ nÕu xÐt vÒ b¶n chÊt ®ã lµ kÕ to¸n tµi chÝnh. Song nÕu xÐt cô thÓ h¬n vÒ néi dung, chÕ ®é kÕ to¸n cña n-íc ta ®· quy ®Þnh v-ît qua khái giíi h¹n cña kÕ to¸n tµi chÝnh, tøc lµ nã kh«ng dõng ë viÖc ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh diÔn ra gi÷a doanh nghiÖp vµ m«i tr-êng kinh doanh mµ cßn quy ®Þnh ph¶i ph¶n ¸nh c¶ néi dung kinh tÕ thuéc vÒ qu¸ tr×nh t¹o ra kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp, vÝ dô ®iÓn h×nh lµ chÕ ®é h¹ch to¸n gi¸ thµnh. Quan niÖm vµ c¸ch lµm nµy ®Õn nay kh«ng phï hîp bëi trong c¬ chÕ kinh tÕ míi bÝ mËt vÒ th«ng tin kinh tÕ ë tõng doanh nghiÖp ph¶i ®-îc b¶o vÖ nÕu ®Ó lät c¸c th«ng tin quan träng cña doanh nghiÖp ra ngoµi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh sÏ tiªu diÖt doanh nghiÖp. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng g©y thiÖt h¹i tµi s¶n cña b¶n th©n doanh nghiÖp mµ cßn g©y thiÖt h¹i trùc tiÕp ®Õn nÒn kinh tÕ. Tõ sù ph©n tÝch trªn chóng ta thÊy: thø nhÊt, trong c¬ chÕ kinh tÕ míi tÊt yÕu ph¶i h×nh thµnh vµ duy tr× ë c¸c doanh nghiÖp hai ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n lµ kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ, thø hai, kÕ to¸n qu¶n trÞ ho¯n to¯n ®èi lËp víi kÕ to¸n t¯i chÝnh ë chç nã kh«ng mang tÝnh “b¾t buéc” m¯ do doanh nghiÖp tù x¸c ®Þnh; trong khi kÕ to¸n t¯i chÝnh lÊy b°o toµn vèn cña doanh nghiÖp vÒ mÆt gi¸ trÞ th× kÕ to¸n qu¶n trÞ lÊy b¶o toµn vèn vÒ mÆt hiÖn vËt lµm nguyªn t¾c; trong khi kÕ to¸n tµi chÝnh ®Ò cËp chñ yÕu ®Õn c¸c qu¸ tr×nh tµi chÝnh diÔn ra gi÷a doanh nghiÖp vµ m«i tr-êng kinh doanh th× kÕ to¸n qu¶n trÞ ®Ò cËp chñ yÕu ®Õn c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ diÔn ra bªn trong qu¸ tr×nh t¹o ra kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp vµ trong khi c¸c b¸o c¸o cña kÕ to¸n tµi chÝnh chØ thùc hiÖn ë nh÷ng mèc thêi gian nhÊt ®Þnh th× kÕ to¸n qu¶n trÞ tiÕn hµnh th-êng xuyªn. KÕ to¸n qu¶n trÞ lµ mét ph¹m trï hoµn toµn míi. MÆc dï néi dung c¬ b¶n lµ tÝnh chi phÝ kinh doanh vµ kÕt qu¶ song kÕ to¸n qu¶n trÞ hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ h¹ch to¸n gi¸ thµnh còng nh- tÝnh chi phÝ s¶n xuÊt mµ chóng ta vÉn ¸p dông cho tíi nay xÐt trªn mäi ph-¬ng diÖn nh-: VÒ nguyªn t¾c; vÒ môc ®Ých; néi dung vµ ph-¬ng ph¸p. Trong néi dung vµ ph-¬ng ph¸p tiÕn hµnh tÝnh chi phÝ kinh doanh còng hoµn toµn kh¸c víi h¹ch to¸n gi¸ thµnh. TÝnh chi phÝ kinh doanh chØ sö dông sè liÖu ban ®Çu cña kÕ to¸n tµi chÝnh vµ tõ ®ã nã ®-îc tiÕn hµnh theo néi dung vµ ph-¬ng 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ph¸p phï hîp víi ®Æc ®iÓm, ý ®å cña tõng doanh nghiÖp; tr-íc kia nã còng cã thÓ ®-îc tiÕn hµnh bëi hÖ thèng kÕ to¸n kÐp song ngµy nay ng-êi ta ®· ph¸t triÓn sang ph-¬ng ph¸p míi ®¬n gi¶n h¬n. Bªn c¹nh kÕ to¸n tµi chÝnh, viÖc thùc hiÖn kÕ to¸n qu¶n trÞ lµ ®ßi hái cña c«ng t¸c qu¶n trÞ doanh nghiÖp hiÖn ®¹i bëi chØ cã nh- thÕ kÕ to¸n míi võa ®¸p øng ®-îc nhu cÇu th«ng tin ®Ó c¸c ®èi t-îng liªn quan kiÓm tra vµ kiÓm so¸t doanh nghiÖp l¹i võa ®¸p øng ®-îc nhu cÇu th«ng tin ®Çy ®ñ, ®Ó bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh. ë c¸c n-íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ph¸t triÓn, doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng chó ý tíi kÕ to¸n qu¶n trÞ. KÕ to¸n qu¶n trÞ mang néi dung tÝnh chi phÝ kinh doanh vµ kÕt qu¶ vµ v× thÕ th-êng ®-îc gäi lµ tÝnh chi phÝ kinh doanh. MÆc dï ®Õn nay kÕ to¸n qu¶n trÞ ë nhiÒu n-íc kh¸c rÊt ph¸t triÓn, bao hµm nhiÒu néi dung vµ ph¸t triÓn nhiÒu ph-¬ng ph¸p kh¸c nhau song lu«n tu©n thñ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ tù nguyÖn. C¸c doanh nghiÖp ¸p dông c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n trÞ ë ph¹m vi réng hay hÑp, n«ng hay s©u cßn tuú thuéc vµo c¸c ®Æc ®iÓm kinh tÕ - kü thuËt riªng còng nh- môc tiªu vµ ph-¬ng ph¸p tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n trÞ ë doanh nghiÖp m×nh. §Æc ®iÓm nµy hoµn toµn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tõng b-íc tæ chøc vµ ph¸t triÓn kÕ to¸n qu¶n trÞ ë c¸c doanh nghiÖp n-íc ta. Bªn c¹nh ®ã, nguyªn t¾c hiÖu qu¶ còng ph¶i ®-îc chó ý tíi khi tæ chøc kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Tuy kh«ng ®-îc c«ng bè vµ kh«ng ai ngoµi bé m¸y qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®-îc biÕt song kÕ to¸n qu¶n trÞ còng kh«ng thÓ ®ång nghÜa víi viÖc lËp “sæ ®en” bëi v× nguyªn t¾c cða nã l¯ ph°i dùa vµo hÖ thèng sè liÖu cña kÕ to¸n tµi chÝnh vµ chØ thùc hiÖn lµm c¬ së cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n trÞ. V× kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ hoµn toµn kh¸c nhau nªn nhiÒu ph¹m trï ®-îc sö dông trong tõng lÜnh vùc còng kh«ng gièng nhau, ch¼ng h¹n chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kinh doanh... §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã sù nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ngay tõ c¸c c¬ së lý thuyÕt cña khoa häc kÕ to¸n ®Ó tõ ®ã cã thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn kÕ to¸n qu¶n trÞ doanh nghiÖp. §ång thêi nguyªn t¾c hiÖu qu¶ còng ®ßi hái kÕ to¸n qu¶n trÞ ph¶i sö dông sè liÖu cña kÕ to¸n tµi chÝnh mµ ®iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn ®-îc ngay tõ khi h×nh thµnh hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n. 1.4. KÕ to¸n qu¶n trÞ víi chøc n¨ng qu¶n lý 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §Ó ®iÒu hµnh c¸c mÆt ho¹t ®éng cña mét doanh nghiÖp, tr¸ch nhiÖm thuéc vÒ c¸c nhµ qu¶n trÞ c¸c cÊp trong doanh nghiÖp ®ã. C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña nhµ qu¶n trÞ gióp hä qu¶n trÞ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu ®· ®Ò ra, chóng ®-îc kh¸i qu¸t trong s¬ ®å sau ®©y: S¬ ®å 1 - 1 S¬ ®å chu kú kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra LËp kÕ ho¹ch §¸nh gi¸ Ra quyÕt ®Þnh Thùc hiÖn KiÓm tra Qua s¬ ®å trªn ta thÊy sù liªn tôc cña ho¹t ®éng qu¶n lý tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch ®Õn thùc hiÖn, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ råi sau ®ã quay trë l¹i kh©u lËp kÕ ho¹ch cho kú sau, tÊt c¶ ®Òu xoay quanh trôc ra quyÕt ®Þnh. §Ó lµm tèt c¸c chøc n¨ng nµy ®ßi hái nhµ qu¶n trÞ ph¶i ®Ò ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n nhÊt cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Muèn cã nh÷ng quyÕt ®Þnh cã hiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc, nhµ qu¶n trÞ cã nhu cÇu vÒ th«ng tin rÊt lín. KTQT lµ nguån chñ yÕu, dï kh«ng ph¶i lµ duy nhÊt, cung cÊp nhu cÇu th«ng tin ®ã. 1.4.1. LËp kÕ ho¹ch vµ dù to¸n LËp kÕ ho¹ch x©y dùng c¸c môc tiªu ph¶i ®¹t vµ v¹ch ra c¸c b-íc thùc hiÖn ®Ó ®¹t ®-îc nh÷ng môc tiªu ®ã. C¸c kÕ ho¹ch nµy cã thÓ dµi hay ng¾n h¹n. KÕ ho¹ch mµ nhµ qu¶n trÞ ph¶i lËp th-êng cã d¹ng lµ dù to¸n. Dù to¸n lµ sù liªn kÕt c¸c môc tiªu l¹i víi nhau vµ chØ râ c¸ch huy ®éng vµ sö dông nh÷ng nguån lùc s½n cã ®Ó ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra. Trong sè c¸c ban dù to¸n th× ban dù to¸n vÒ l-u chuyÓn tiÒn tÖ lµ quan träng nhÊt v× nÕu thiÕu tiÒn do kh«ng ®-îc dù trï ®Çy ®ñ, doanh nghiÖp sÏ kh«ng cã kh¶ n¨ng t¹o ra lîi nhuËn theo kÕ ho¹ch, dï kÕ ho¹ch x©y dùng rÊt hîp lý. 1.4.2. Tæ chøc thùc hiÖn 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Víi chøc n¨ng tæ chøc thùc hiÖn, nhµ qu¶n trÞ ph¶i biÕt c¸ch liªn kÕt tèt nhÊt gi÷a tæ chøc, con ng-êi víi c¸c nguån lùc l¹i víi nhau sao cho kÕ ho¹ch ®-îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ nhÊt. §Ó thùc hiÖn tèt chøc n¨ng nµy, nhµ qu¶n trÞ còng cã nhu cÇu rÊt lín ®èi víi th«ng tin kÕ to¸n, nhÊt lµ th«ng tin KTQT. Nhµ qu¶n trÞ cÇn ®-îc kÕ to¸n cung cÊp th«ng tin ®Ó ®Ò ra quyÕt ®Þnh kinh doanh ®óng ®¾n trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o ho¹t ®éng hµng ngµy, phï hîp víi môc tiªu chung. 1.4.3. KiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ Nhµ qu¶n trÞ sau khi ®· lËp kÕ ho¹ch ®Çy ®ñ vµ hîp lý, tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ßi hái ph¶i kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn nã. Ph-¬ng ph¸p th-êng dïng lµ so s¸nh sè liÖu kÕ ho¹ch hoÆc dù to¸n víi sè liÖu thùc hiÖn, ®Ó tõ ®ã nhËn diÖn c¸c sai biÖt gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®-îc víi môc tiªu ®· ®Ò ra. §Ó lµm ®-îc ®iÒu nµy, nhµ qu¶n trÞ cÇn ®-îc c¸c kÕ to¸n viªn cung cÊp c¸c b¸o c¸o thùc hiÖn, cã t¸c dông nh- mét b-íc ph¶n håi gióp nhµ qu¶n trÞ nhËn diÖn ra nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i vµ cÇn cã t¸c ®éng cña qu¶n lý. 1.4.4. Ra quyÕt ®Þnh PhÇn lín th«ng tin do KTQT cung cÊp nh»m phôc vô chøc n¨ng ra quyÕt ®Þnh cña nhµ qu¶n trÞ. §ã lµ mét chøc n¨ng quan träng xuyªn suèt c¸c kh©u qu¶n trÞ doanh nghiÖp, tõ kh©u lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc thùc hiÖn cho ®Õn kiÓm tra ®¸nh gi¸. Chøc n¨ng ra quyÕt ®Þnh ®-îc vËn dông liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Mét sè quyÕt ®Þnh kh¸c ®-îc lËp kh«ng th-êng xuyªn nh- quyÕt ®Þnh vÒ viÖc cã nªn x©y dùng thªm ph©n x-ëng míi hay kh«ng, hay cã nªn th©m nhËp vµo thÞ tr-êng míi hay kh«ng. §Ó cã th«ng tin thÝch hîp, ®¸p øng cho nhu cÇu thÝch hîp cña qu¶n lý. KDQT sÏ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô ph©n tÝch chuyªn m«n v× nh÷ng th«ng tin nµy th-êng kh«ng cã s½n. KDQT sÏ chän läc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt, thÝch hîp råi tæng hîp, tr×nh bµy chóng theo mét tr×nh tù dÔ hiÓu nhÊt, vµ gi¶i thÝch qu¸ tr×nh ph©n tÝch ®ã cho c¸c nhµ qu¶n trÞ. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 KDQT gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ trong qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh kh«ng chØ b»ng c¸ch cung cÊp th«ng tin thÝch hîp, mµ cßn b»ng c¸ch vËn dông c¸c kü thuËt ph©n tÝch vµo nh÷ng t×nh huèng kh¸c nhau, ®Ó tõ ®ã nhµ qu¶n trÞ lùa chän, ra quyÕt ®Þnh thÝch hîp nhÊt. 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.4.5. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c chøc n¨ng qu¶n lý víi qu¸ tr×nh kÕ to¸n S¬ ®å cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a c¸c chøc n¨ng qu¶n lý víi qu¸ tr×nh kÕ to¸n. S¬ ®å: Mèi quan hÖ gi÷a c¸c chøc n¨ng vµ qu¸ tr×nh kÕ to¸n C¸c chøc n¨ng qu¶n trÞ Qu¸ tr×nh kÕ to¸n X¸c ®Þnh môc tiªu ChÝnh thøc ho¸ thµnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ LËp kÕ ho¹ch TriÓn khai b¶n dù to¸n chung vµ c¸c b¶n dù to¸n chi tiÕt Tæ chøc thùc hiÖn Thu nhËp kÕt qu¶ thùc hiÖn KiÓm tra, ®¸nh gi¸ So¹n th¶o b¸o c¸o vµ thùc hiÖn §èi víi mçi doanh nghiÖp, sau khi ®· x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu chung chóng sÏ ®-îc chÝnh thøc ho¸ b»ng chØ tiªu kinh tÕ, thÝ dô: doanh thu t¨ng 10% lîi tøc t¨ng 12%...C¸c chØ tiªu nµy trë thµnh c¨n cø ®Ó lËp kÕ ho¹ch chÝnh thøc. Trªn c¬ së ®ã, kÕ to¸n so¹n th¶o vµ triÓn khai b¶n dù to¸n chung vµ c¸c b¶n dù to¸n chi tiÕt ®Ó lµm c¨n cø tæ chøc thùc hiÖn theo dâi, vµ ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch. Sau ®ã kÕ to¸n thu nhËp kÕt qu¶ thùc hiÖn vµ so¹n th¶o b¸o c¸o thùc hiÖn, cung cÊp cho nhµ qu¶n trÞ ®Ó anh ta ®¸nh gi¸, kÞp thêi ph¸t hiÖn vµ kh¾c phôc c¸c ®iÓm yÕu kÐm. Chu kú qu¶n lý vµ qu¸ tr×nh kÕ to¸n vËn ®éng liªn tôc, lËp ®i lËp l¹i kh«ng ngõng, ®iÒu nµy ®ái hái c¶i tiÕn n©ng cao chÊt l-îng c«ng viÖc ®Ó ngµy cµng qu¶n lý tèt h¬n vµ doanh nghiÖp ngµy cµng lµm ¨n ph¸t ®¹t. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.5. Chi phÝ kinh doanh vµ mét vµi nguyªn t¾c tÝnh c¬ b¶n 1.5.1 Kh¸i niÖm chi phÝ, chi phÝ kinh doanh *Kh¸i niÖm chi phÝ Trong sæ s¸ch kÕ to¸n - tµi chÝnh - gi¸ thµnh ®· ®Þnh nghÜa: " Chi phÝ lµ mét th-íc ®o b»ng nh÷ng kho¶n tiÒn cña mét sè c¸c nguån ®-îc sö dông cho mét môc ®Ých" Cßn cã khaÝ niÖm: " Chi phÝ lµ mét kh¸i niÖm cña kÕ to¸n cã chi phÝ giíi h¹n trong xÝ nghiÖp, g¾n víi c¸c môc tiªu cña xÝ nghiÖp vµ chi phÝ ngoµi xÝ nghiÖp, cã c¬ së ë c¸c ho¹t ®éng kh¸c hoÆc c¸c nguyªn nh©n kh¸c". Nh- vËy, chi phÝ lµ mét kh¸i niÖm mang tÝnh kh¸i qu¸t cao, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña kÕ to¸n doanh nghiÖp, kh¸i niÖm chi phÝ ®· ®-îc ph¸t triÓn thµnh c¸c kh¸i niÖm cô thÓ lµ chi ra, chi phÝ kinh doanh vµ chi phÝ tµi chÝnh. * Kh¸i niÖm chi phÝ kinh doanh " Chi phÝ kinh doanh lµ sù tiªu phÝ ( th«ng th-êng) gi¸ trÞ cÇn thiÕt cã tÝnh chÊt xÝ nghiÖp vÒ vËt phÈm vµ dÞch vô ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm cña xÝ nghiÖp" Tõ kh¸i niÖm trªn cho thÊy chi phÝ kinh doanh ph¶i lµ sù hao phÝ vÒ vËt phÈm vµ dÞch vô. Sù hao phÝ vÒ vËt phÈm vµ dÞch vô ph¶i liªn quan ®Õn kÕt qu¶. Do ®ã, kh«ng ph¶i mäi sù hao phÝ vÒ vËt phÈm ®Òu lµ ®èi t-îng cña tÝnh chi phÝ kinh doanh mµ chØ hao phÝ nµo cã liªn quan ®Õn môc tiªu t¹o ra vµ thùc hiÖn kÕt qu¶ hoÆc duy tr× n¨ng lùc s¶n xuÊt cÇn thiÕt cña xÝ nghiÖp míi n»m trong kh¸i niÖm chi phÝ kinh doanh. H¬n n÷a, nh÷ng hao phÝ vËt phÈm cã liªn quan ®Õn kÕt qu¶ xÝ nghiÖp ph¶i ®-îc ®¸nh gi¸, nghÜa lµ ph¶i ®-îc ®o b»ng ®¬n vÞ tiÒn tÖ . * Ph©n biÖt chi phÝ kinh doanh víi chi ra vµ chi phÝ tµi chÝnh V× qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh ®-îc x©y dùng trªn c¬ së sö dông sè liÖu cña kÕ to¸n tµi chÝnh do ®ã nã cã quan hÖ chÆt chÏ víi chi ra vµ chi phÝ tµi chÝnh. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Chi ra lµ mäi kho¶n tiÒn ®· tr¶ cña xÝ nghiÖp. Do vËy, chi ra lµ sù gi¶m tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng, t¨ng tæn thÊt d-íi d¹ng nî, vay ng¾n h¹n, gi¶m ph-¬ng tiÖn thanh to¸n, gi¶m nî cña ng-êi kh¸c. Chi ra lµ mét kh¸i niÖm hoµn toµn mang b¶n chÊt tµi chÝnh, nã m« t¶ hµnh ®éng ph¶i bá tiÒn ra d-íi mäi h×nh thøc nh»m mét môc ®Ých nµo dã. Ta cã s¬ ®å thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a chi ra vµ chi phÝ tµi chÝnh. Chi ra nh-ng kh«ng lµ chi phÝ tµi chÝnh Chi ra lµ chi phÝ tµi chÝnh Chi phÝ tµi chÝnh lµ chi ra Chi phÝ tµi chÝnh nh-ng kh«ng ph¶i lµ chi ra Chi phÝ (thêi kú) = gi¶m tµi s¶n B¶ng: Quan hÖ gi÷a chi ra vµ chi phÝ tµi chÝnh Chi phÝ tµi chÝnh bao gåm nh÷ng hao phÝ vËt phÈm theo thùc tÕ vµ qui ®Þnh liªn quan ®Õn viÖc t¹o ra kÕt qu¶ cña mét thêi kú g¾n víi viÖc chi ra. Chi phÝ tµi chÝnh cña mét thêi kú x¸c ®Þnh lµ sù chi g¾n víi kÕt qu¶ cña thêi kú ®ã. Nã lµ sù hao phÝ hoÆc tiªu phÝ gi¸ trÞ cña mét thêi kú tÝnh to¸n nhÊt ®Þnh ®-îc tËp hîp ë kÕ to¸n tµi chÝnh vµ cã mÆt trong tÝnh lç l·i cuèi n¨m. Cã thÓ ph©n biÖt chi phÝ kinh doanh vµ chi phÝ tµi chÝnh ë b¶ng sau: Tæng chi phÝ tµi chÝnh cña mét thêi kú Chi phÝ tµi chÝnh cña thêi kú ë c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng phô Chi phÝ kinh doanh kh«ng trïng chi phÝ tµi chÝnh Chi phÝ chi phÝ tµi doanh bæ Chi phÝ kinh chÝnh cña sung doanh kh¸c thêi kú (vÝ dô: ( vÝ dô: KhÊu b»ng chi TiÒn c«ng hao cã tÝnh phÝ qu¶n cña chñ chÊt qu¶n trÞ) trÞ cña kú doanh nghiÖp) Toµn bé chi phÝ kinh doanh cña kú Chi phÝ tµi chÝnh xÝ nghiÖp cña thêi kú Chi phÝ tµi chÝnh xÝ nghiÖp cã tÝnh chÊt dÆc biÖt Kh«ng b×nh th-êng Ngoµi kú tÝnh to¸n Cho phÝ tµi chÝnh kh¸c ( vÝ dô : khÊu hao cã tÝnh chÊt tµi chÝnh) Chi phÝ tµi chÝnh trung tÝnh cña kú B¶ng: Quan hÖ gi÷a chi phÝ tµi chÝnh vµ chi phÝ kinh doanh 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1.3.2. Mét vµi nguyªn t¾c tÝnh c¬ b¶n * Nguyªn t¾c ph©n bæ theo quan hÖ nh©n qu¶ Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái tr-íc hÕt khi ph©n bæ chi phÝ gi¸n tiÕp ph¶i tu©n thñ: ChØ tÝnh cho c¸c ®iÓm chi phÝ hoÆc ®èi t-îng chi phÝ ( kÕt qu¶) nh÷ng chi phÝ ®-îc x¸c ®Þnh râ rµng x¶y ra cho ®iÓm hoÆc ®èi t-îng ®ã. §©y lµ nguyªn t¾c ®¸p øng tèt nhÊt tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc tÝnh chi phÝ kinh doanh trong qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh nªn chØ ¸p dông nguyªn t¾c kh¸c khi kh«ng thÓ ¸p dông nguyªn t¾c nµy.(Kh«ng ®¸p øng ®-îc yªu cÇu cña nguyªn t¾c nµy) * Nguyªn t¾c kh¶ n¨ng "chøa" hay lîi nhuËn th« V× c¸c chi phÝ kinh doanh cè ®Þnh kh«ng cã quan hÖ tû lÖ víi kÕt qu¶ t¹o ra nªn ph¶i ¸p dông nguyªn t¾c lîi nhuËn th«. Víi nguyªn t¾c nµy th× chi phÝ kinh doanh ®-îc ph©n bæ theo mét quan hÖ tû lÖ víi møc lîi nhuËn th«. Ng-êi ta gäi hiÖu sè gi÷a gi¸ b¸n s¶n phÈm vµ chi phÝ kinh doanh biÕn ®æi cña ®¬n vÞ s¶n phÈm lµ lîi nhuËn th« hay l-îng bï ®¾p. * Nguyªn t¾c trung b×nh Nguyªn t¾c nµy ®-îc sö dông khi mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ kinh doanh vµ ®iÓm chi phÝ hoÆc chi phÝ theo ®èi t-îng kh«ng chÆt chÏ hoÆc kh«ng x¸c ®Þnh ®-îc. ë ®©y, ng-êi ta ph©n bæ chi phÝ kinh doanh vµo c¸c ®èi t-îng nhËn chi phÝ kinh doanh mét c¸ch b×nh qu©n. * Nguyªn t¾c thèng nhÊt Nguyªn t¾c nµy ph¶i cã sù thèng nhÊt gi÷a kÕ to¸n tµi chÝnh vµ qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh mµ thÓ hiÖn lµ chi phÝ kinh doanh sö dông sè liÖu ban ®Çu do kÕ to¸n tµi chÝnh cung cÊp. * Nguyªn t¾c tÝnh hiÖu qu¶ §©y lµ nguyª t¾c cao nhÊt ®èi víi tæ chøc qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh vµ lu«n ph¶i tr¶ lêi c©u hái: cã ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng? 1.6. Mét sè néi dung vµ ph-¬ng ph¸p chñ yÕu cña qu¶n trÞ chi phÝ kinh doanh 1.6.1. Mét sè néi dung chñ yÕu Ta ®· biÕt do QTCPKD lµ tÝnh to¸n h-íng néi, nã m« t¶ ®-êng vËn ®éng cña c¸c nh©n tè s¶n xuÊt kinh doanh trong qu¸ tr×nh kÕt hîp chóng 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 vµ giíi h¹n ë viÖc thanh to¸n mäi hao phÝ trong viÖc t¹o ra vµ thùc hiÖn c¸c kÕt qu¶ cña doanh nghiÖp ®ã lµ chi phÝ kinh doanh QTCPKD cña tÊt c¶ c¸c nghµnh nãi chung ®Òu bao gåm mét sè néi dung chñ yÕu sau vµ dùa trªn c¬ së ba b-íc. + TÝnh chi phÝ kinh doanh theo lo¹i. + TÝnh chi phÝ kinh doanh theo ®iÓm. + TÝnh chi phÝ kinh doanh theo ®èi t-îng. TÝnh chi phÝ kinh doanh theo lo¹i Chi phÝ trùc tiÕp Chi phÝ gi¸n tiÕp TÝnh chi phÝ kinh doanh theo ®iÓm TÝnh chi phÝ kinh doanh theo ®èi t-îng * B-íc 1: tÝnh chi phÝ kinh doanh theo lo¹i. TÝnh chi phÝ kinh doanh theo lo¹i lµ tÝnh CPKD m« t¶ vµ tËp hîp c¸c hao phÝ xuÊt hiÖn x¸c ®Þnh chi phÝ cho yÕu tè s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Tuú thuéc vµo m«i tr-êng kinh doanh mµ cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau. Mét sù ph©n chia khoa häc c¸c chi phÝ kinh doanh ph¸t sinh theo lo¹i ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn tiÕp tôc cña tÝnh chi phÝ kinh doanh. Ph©n chia lo¹i CPKD lu«n phô thuéc vµo h×nh thøc môc vµ tiªu cña c¶ hÖ thèng toµn doanh nghiÖp. C¨n cø ph©n lo¹i chi phÝ kinh doanh. - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña c¸c nh©n tè tiªu dïng trong s¶n xuÊt ta cã thÓ mét vµi tiªu thøc. + TÝnh chi phÝ kinh doanh vÒ lao ®éng. + TÝnh chi phÝ kinh doanh vÒ vËt t-. + TÝnh chi phÝ kinh doanh kh«ng trïng chi phÝ tµi chÝnh. + TÝnh chi phÝ kinh doanh vÒ dÞch vô thuª ngoµi vµ c¸c kho¶n ph¶i nép. - C¨n cø vµo chøc n¨ng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. + CPKD trong lÜnh vùc mua s¾m + CPKD trong lÜnh vùc chÕ biÕn. + CPKD qu¶n trÞ. 20