Tài liệu Một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở trường Trung cấp kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình

Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o Trêng §¹i häc Vinh --------------------------------- ®oµn d¬ng táa Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý thiÕt bÞ d¹y häc ë trêng trung cÊp kü thuËt c«ng - n«ng nghiÖp qu¶ng b×nh Chuyªn ngµnh: qu¶n lý gi¸o dôc luËn v¨n th¹c sÜ khoa häc gi¸o dôc NghÖ An - 2014 Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o Trêng §¹i häc Vinh --------------------------------- ®oµn d¬ng táa Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý thiÕt bÞ d¹y häc ë trêng trung cÊp kü thuËt c«ng - n«ng nghiÖp qu¶ng b×nh Chuyªn ngµnh: qu¶n lý gi¸o dôc M· sè : 60.1401.14 luËn v¨n th¹c sÜ khoa häc gi¸o dôc Ngêi híng dÉn khoa häc: ts. hoµng minh ph¬ng NghÖ An - 2014 Lêi c¶m ¬n Víi t×nh c¶m ch©n thµnh, t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n ®Õn L·nh ®¹o Nhµ trêng, Khoa Sau ®¹i häc Trêng §¹i häc Vinh ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho chóng t«i ®îc häc tËp, nghiªn cøu n©ng cao tr×nh ®é ®¸p øng yªu cÇu ®ßi hái ngµy cµng cao cña nhiÖm vô míi. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c nhµ gi¸o, c¸c nhµ khoa häc ®· tËn t×nh gi¶ng d¹y, gióp ®ì chóng t«i trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu võa qua. §Æc biÖt, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n nhµ gi¸o TiÕn sÜ Hoµng Minh Ph¬ng ®· ch©n t×nh híng dÉn gióp ®ì t«i hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp Th¹c sÜ chuyªn ngµnh Qu¶n lý gi¸o dôc. T«i còng xin göi lêi c¶m ¬n tíi tÊt c¶ anh em, b¹n bÌ ®ång nghiÖp ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i trong qu¸ t×nh häc tËp, nghiªn cøu. Nh÷ng néi dung häc tËp ®îc ë trêng th«ng qua tµi liÖu ®îc c¸c nhµ gi¸o lªn líp híng dÉn nghiªn cøu cïng víi sù gióp ®ì cña c¸c ®ång nghiÖp ®· gióp t«i n©ng cao nhËn thøc ®Ó hoµn thiÖn ®Ò tµi: “Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý thiÕt bÞ d¹y häc ë trêng Trung cÊp Kü thuËt C«ng - N«ng nghiÖp Qu¶ng B×nh”. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n. §oµn D¬ng To¶ i MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cảm ơn......................................................................................................... MỤC LỤC........................................................................................................ DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT............................................................ DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU VÀ SƠ ĐỒ............................................. MỞ ĐẦU.......................................................................................................... 1. Lý do chọn đề tài....................................................................................... 2. Mục đích nghiên cứu................................................................................. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.......................................................... 4. Giả thuyết khoa học................................................................................... 5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................ 6. Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 7. Đóng góp của đề tài................................................................................... 8. Cấu trúc luận văn:..................................................................................... CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝTHIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP................... 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề..................................................... 1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài........................................ 1.2.1. Biện pháp......................................................................................... 1.2.2. Quản lý............................................................................................ 1.2.3. Quản lý giáo dục............................................................................. 1.2.4. Thiết bị dạy học............................................................................. 1.2.5. Quản lý thiết bị dạy học................................................................ 1.2.6. Trường trung cấp chuyên nghiệp................................................... 1.3. Một số vấn đề cơ bản về thiết bị dạy học ở trường TCCN.................. 1.3.1. Vai trò, tầm quan trọng của TBDH trong quá trình đào tạo.......... 1.3.2. Thiết bị dạy học trong đào tạo nghề nghiệp.................................. ii 1.3.3. Phân loại TBDH............................................................................ 1.3.4. Yêu cầu đối với TBDH :.............................................................. 1.3.5. Đặc điểm thiết bị dạy học của trường TCCN................................ 1.4. Quản lý thiết bị dạy học ở trường trung cấp chuyên nghiệp................ 1.4.1. Các nguyên tắc quản lý thiết bị dạy học........................................ 1.4.2. Nội dung quản lý thiết bị dạy học................................................. Kết luận chương 1....................................................................................... CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP KỸ THUẬT CÔNG - NÔNG NGHIỆP QUẢNG BÌNH............................................................................................... 2.1. Giới thiệu khái quát về trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình...................................................................................... 2.1.1. Chức năng và nhiệm vụ nhà trường.............................................. 2.1.2. Các ngành nghề đào tạo, quy mô đào tạo...................................... 2.2.3. Đội ngũ cán bộ giáo viên............................................................... 2.2. Khái quát về CSVC và TBDH của trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình......................................................................... 2.2.1. Về cơ sở vật chất........................................................................... 2.2.2. Về thiết bị và phương tiện dạy học của nhà trường...................... 2.2.3. Nhận thức của cán bộ giáo viên và học sinh về vai trò của TBDH...................................................................................................... 2.2.4. Mức độ đáp ứng của TBDH so với yêu cầu đào tạo ................... 2.3. Thực trạng quản lý TBDH tại trường Trung cấp Kỹ thuật Công Nông nghiệp Quảng Bình............................................................................ 2.3.1. Lập kế hoạch đầu tư, mua sắm thiết bị dạy học............................ 2.3.2. Công tác chỉ đạo việc bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa thiết bị. ................................................................................................................. 2.3.3. Công tác chỉ đạo việc bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa thiết bị. ................................................................................................................. 2.3.4. Quản lý cải tiến, phát triển các TBDH tự làm............................... iii 2.3.5. Phân cấp quản lý thiết bị dạy học.................................................. 2.3.6. Công tác xây dựng, phát triển năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, nhân viên phụ trách thiết bị..................................................................... 2.3.7. Ý thức trách nhiệm, kỹ năng sử dụng và bảo quản thiết bị cho giáo viên, học viên.................................................................................. 2.4. Nhận xét đánh giá chung về thực trạng quản lý thiết bị dạy học tại trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình.................... 2.4.1. Ưu điểm......................................................................................... 2.4.2. Nhược điểm................................................................................... 2.4.3. Những điều kiện thuận lợi............................................................. 2.4.4. Những khó khăn thách thức.......................................................... Kết luận chương 2....................................................................................... CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP KỸ THUẬT CÔNG - NÔNG NGHIỆP QUẢNG BÌNH............................................................................................... 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý thiết bị dạy học................. 3.1.1. Cơ sở xác định các biện pháp quản lý........................................... 3.1.2. Quan điểm, mục tiêu về quản lý TBDH tại trường kỹ thuật Công Nông nghiệp Quảng Bình.............................................................. 3.1.3. Nguyên tắc xây dựng các giải pháp quản lý TBDH...................... 3.2. Một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học tại trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình....................................................... 3.2.1.Tăng cường huy động các nguồn vốn để đầu tư phát triển CSVC - TBDH.................................................................................................... 3.2.2. Làm tốt công tác lập kế hoạch đầu tư và quản lý tốt công tác mua sắm thiết bị...................................................................................... 3.2.3. Chỉ đạo khai thác, sử dụng đúng mục đích và có hiệu quả thiết bị dạy học đã được trang cấp................................................................... 3.2.4. Chỉ đạo việc bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa TBDH.................... iv 3.2.5. Phát động phong trào cải tiến, tự làm các thiết bị dạy học trong đội ngũ giáo viên và học viên.................................................................. 3.2.6. Nâng cao năng lực đội ngủ cán bộ quản lý, nhân viên phụ tráchTBDH.............................................................................................. 3.2.7. Nâng cao trình độ ,ý thức trách nhiệm trong sử dụng, bảo quản TBDH cho giáo viên, nhân viên và học viên.............................................. 3.3. Khảo sát, đánh giá tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp. ..................................................................................................................... Kết luận chương 3....................................................................................... KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................... 1. KẾT LUẬN................................................................................................ 2. KIẾN NGHỊ.............................................................................................. 2.1. Đối với UBND tỉnh Quảng Bình.......................................................... 2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Bình...................................... 2.3. Đối với trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình. ..................................................................................................................... TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................ PHỤ LỤC....................................................................................................... v DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt BP CB CBQL CSVC GV HS KT-XH KHKT MT NV ND PGS.TS PTDH PP QLGD QTDH SL TB TBDH TCCN UBND Nội dung Biện pháp Cán bộ Cán bộ quản lý Cơ sở vật chất Giáo viên Học sinh Kinh tế - xã hội Khoa học kỹ thuật Mục tiêu Nhân viên Nội dung Phó Giáo sư, tiến sĩ Phương tiện dạy hoc Phương pháp Quản lý giáo dục Quá trình dạy học Số lượng Thiết bị Thiết bị dạy học Trung cấp chuyên nghiệp Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU VÀ SƠ ĐỒỒ TT Sơ đồ 1.1 Sơ đồ 1.2 Sơ đồ 2.1 Bảng 2.1 Bảng 2.2 Tên bảng biểu và sơ đồ Trang Mối quan hệ giữa CSVC & TBDH với các thành tố của 13 QTDH Thiết bị dạy học trong đào tạo nghề nghiệp 15 Sơ đồ phân cấp quản lý TBDH 51 Quy mô đào tạo của nhà trường 31 32 vi Quy mô đào tạo lái xe và lái máy công trình Bảng 2.3 Bảng 2.4 Bảng 2.5 Bảng 2.6 Nhận thức về vai trò của TBDH Mức độ đáp ứng của TBDH so với yêu cầu đào tạo Đánh giá chất lượng, tính đồng bộ, tính hiện đại của TBDH Đánh giá việc tuân thủ quy trình mua sắm 40 Bảng 2.7 Đánh giá mức độ sử dụng TBDH của GV Bảng 2.8 Các nguyên nhân về mức độ sử dụng TBDH của GV Bảng 2.9 Đánh giá về hiệu quả khai thác và sử dụng TBDH Bảng 2.10 Đánh giá mức độ hư hỏng TBDH của nhà trường Bảng 2.11 35 36 36 41 42 43 44 Các nguyên nhân gây hư 45 hỏng TBDH Bảng 2.12 Mức độ đáp ứng việc sửa chữa kịp thời TBDH Bảng 2.13 Nguyên nhân của việc sửa chữa TBDH chưa kịp thời Bảng 2.14 Đánh giá mức độ tham gia cải tiến, tự làm TBDH Nguyên nhân của việc HS, GV không tham gia cải tiến, tự Bảng 2.15 tạo thiết bị Đánh giá thực trạng đội ngũ CB phụ trách TBDH của nhà Bảng 2.16 trường Đánh giá mức độ đào tạo nghiệp vụ đối với đội ngũ làm Bảng 2.17 công tác TBDH của nhà trường Đánh giá mức độ trang bị kiến thức, thái độ, kỹ năng sử Bảng 2.18 dụng TBDH cho GV, nhân viên và học sinh Kết quả thăm dò về tính cấp thiết và tính khả thi của các Bảng 3.1 biện pháp vii 46 46 49 50 53 54 55 77 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong xu thế toàn cầu hóa sự phát triển của giáo dục góp phần tích cực trong việc thúc đẩy sự phát triển mọi mặt của xã hội và hội nhập quốc tế. Đảng và Nhà nước ta nhận định giáo dục là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển. Sự nghiệp CNH-HĐH đất nước đặt ra cho nền giáo dục Việt nam đổi mới một cách căn bản, toàn diện đào tạo con người mới làm chủ đất nước có tri thức, có kỹ năng sống, kỹ năng thực hành, có tư duy sáng tạo, có tác phong công nghiệp, có ý thức giữ gìn văn hóa bản sắc dân tộc. Đặc biệt là phải đào tạo được nguồn nhân lực có trình độ tay nghề cao, có khả năng thích ứng với thị trường lao động và hội nhập quốc tế. Để thực hiện mục tiêu đào tạo nghề nghiệp cần phải đổi mới nội dung, phương pháp dạy học gắn liền với việc đầu tư, quản lý, khai thác trang thiết bị dạy học hiệu quả . Thiết bị dạy học phải phù hợp với nội dung phương pháp giảng dạy. Nếu thiếu sự phù hợp giữa nội dung phương pháp đào tạo với thiết bị dạy học thì quá trình đào tạo sẽ mất cân đối, tạo khoảng cách càng xa giữa lý thuyết và thực hành, giữa lý luận và thực tiễn. Thực tế đã chứng minh, nếu thiết bị dạy học lạc hậu, không phản ánh cập nhật được những thành tựu khoa học mới hiện đại của xã hội trong khi nội dung chương trình và phương pháp đào tạo tiên tiến hiện đại thì hiệu quả giáo dục sẽ kém. Nếu thiết bị dạy học hiện đại mà nội dung, phương pháp dạy học còn lạc hậu cộng thêm trình độ khai thác thiết bị dạy học của giáo viên còn kém thì sẽ tạo ra sự lãng phí trong đầu tư, hiệu quả đào tạo sẽ thấp. Mục tiêu sau đào tạo người học có tay nghề vững sử dụng thành thạo thiết bị sản xuất trên cơ sở thiết bị thực hành trong nhà trường và đó cũng là đặt trưng cơ bản của đào tạo nghề nghiệp. Nhận thức được tầm quan trọng của thiết bị dạy học trong quá trình đào tạo nghề nghiệp, trong những năm qua Đảng và nhà nước đã có nhiều chủ trương chính sách đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học cho các trường 1 chuyên nghiệp, dạy nghề và đã từng bước được cải thiện, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, giáo dục Việt Nam nói chung và giáo dục bậc trung cấp chuyên nghiệp nói riêng phải có sự đầu tư đúng mức để từng bước nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa của đất nước. Trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình có nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ lao động kỹ thuật đa ngành nghề và bậc học phục vụ cho sự phát triển kinh tế của địa phương nói riêng và đất nước nói chung. Trong những năm qua, được sự quan tâm của của Sở giáo dục & Đào tạo, của UBND tỉnh và sự nỗ lực cố gắng của nhà trường trong việc đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị phương tiện phục vụ hoạt động đào tạo, do đó cơ sở vật chất của nhà trường từng bước được cải thiện, chất lượng đào tạo ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên vấn đề đầu tư và quản lý thiết bị dạy học còn nhiều hạn chế như: Kinh phí đầu tư cho cơ sở vật chất và thiết bị dạy học còn hạn hẹp, đầu tư còn dàn trải, thiếu tính đồng bộ, chất lượng thiết bị còn thấp; bảo dưỡng sửa chữa thiết bị còn nhiều bất cập, nhất là bảo dưỡng hệ thống thiết bị dạy thực hành lái xe và dạy vận hành máy công trình; khai thác và bảo quản thiết bị chưa hiệu quả .Vì vậy, việc nghiên cứu thực trạng công tác quản lý thiết bị dạy học tại trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình để từ đó đề xuất các giải pháp quản lý phù hợp đang là yêu cầu cấp thiết của nhà trường trong giai đoạn hiện nay. Xuất phát từ yêu cầu đó, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học nhằm nâng cao chất lượng đào tạo ở trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình. 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý cơ sở vật chất và thiết bị dạy học ở trường Trung cấp Kỹ thuật. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình. 4. Giả thuyết khoa học Nếu nghiên cứu đề xuất và áp dụng được các biện pháp quản lý thiết bị dạy học do tác giả đề xuất một cách khoa học, phù hợp với điều kiện thực tế thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ở trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý thiết bị dạy học trong trường trung cấp chuyên nghiệp. 5.2. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thiết bị dạy học tại trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận: Vận dụng các kiến thức đã học và nghiên cứu các tài liệu có liên quan. Tiến hành phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các nguồn tài liệu một cách chọn lọc để xây dựng các khái niệm và những luận điểm lý luận của đề tài nghiên cứu. 6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn. 6.2.1. Phương pháp quan sát. 6.2.2. Phương pháp điều tra. 6.2.3. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm 6.2.4. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động 6.2.5. Phương pháp phỏng vấn. 6.3. Phương pháp thống kê toán học: Dùng các phép toán để xử lý và phân tích các số liệu nghiên cứu. 3 7. Đóng góp của đề tài: - Đề tài nghiên cứu góp phần làm rõ thêm khái niệm trang thiết bị dạy học và công tác quản lý trang thiết bị dạy học trong đào tạo nghề Vị trí, vai trò của thiết bị dạy học trong quá trình dạy và học, nâng cao chất lượng đào tạo nghề -Đề tài đề cập đến những bất cập trong công tác quản lý thiết bị dạy học, đề xuất một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình. 8. Cấu trúc luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, luận văn có cấu trúc gồm 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý thiết bị dạy học ở trường trung cấp chuyên nghiệp. Chương 2: Thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình. Chương 3: Một số biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình. 4 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝTHIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề Giáo dục và đào tạo đang là vấn đề thách thức của toàn cầu. Hiện nay các quốc gia trên thế giới đang nỗ lực đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục đào tạo với nhiều mô hình, biện pháp khác nhau nhằm mở rộng qui mô, nâng cao tính tích cực trong dạy và học một cách toàn diện, dạy làm sao để giúp người học hướng tới việc học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động. Muốn vậy cần phải nâng cao, cải tiến đồng bộ các thành tố liên quan, trong đó TBDH là một thành tố quan trọng. Với các hoạt động của con người, có 3 phạm trù là nội dung, phương pháp và phương tiện luôn gắn bó chặt chẽ với nhau. Mỗi nội dung hoạt động đòi hỏi các phương pháp và phương tiện tương ứng nhằm đạt mục tiêu xác định. Ngược lại, sự cải tiến và sáng tạo những phương tiện lao động làm nảy sinh những nội dung và phương pháp mới có chất lượng cao hơn. Vì vậy, con người luôn luôn chú ý tới việc sáng tạo và hoàn thiện không ngừng các phương tiện lao động. Trong quá trình dạy học, các TBDH làm giảm nhẹ công việc của giáo viên và giúp cho học sinh tiếp thu kiến thức một cách thuận lợi. Có được các TBDH thích hợp, người giáo viên sẽ phát huy hết năng lực sáng tạo của mình trong công tác giảng dạy, làm cho hoạt động nhận thức của học sinh trở nên thuận lợi và hấp dẫn hơn, tạo ra cho học sinh những tình cảm tốt đẹp với môn học. Do đặc điểm của quá trình nhận thức, mức độ tiếp thu kiến thức mới của học sinh tăng dần theo các cấp độ của tri giác: nghe, thấy và làm được hay nói cách khác “những gì nghe được không bằng những gì nhìn thấy và những gì nhìn thấy thì không bằng những gì tự tay làm”, nên khi đưa những TBDH vào quá trình dạy học, giáo viên có điều kiện để nâng cao tính tích cực, độc lập của học sinh và từ đó nâng cao hiệu quả của quá trình tiếp thu, lĩnh hội kiến thức và hình thành kỹ năng, kỹ xảo cho người học. Mặt khác thông qua 5 việc tiếp xúc và làm việc trực tiếp với TBDH sẽ rèn luyện được tác phong làm việc kỷ luật, tính chính xác trong lao động kỹ thuật. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, trường TCCN có nhiệm vụ giáo dục nghề nghiệp, đào tạo bồi dưỡng lao động có tay nghề cao nhằm đáp ứng nhu cầu lao động của xã hội. Trong qúa trình dạy học ở các trường TCCN thì TBDH được xem là một mắt xích quan trọng quyết định đến chất lượng đào tạo nghề nói chung và tay nghề của người học nói riêng. TBDH được xem là một thành tố cơ bản của quá trình dạy học, trong những năm gần đây nhiều nhà nghiên cứu đã đề cập đến vai trò, chức năng và vị trí của TBDH trong quá trình dạy học, tiêu biểu có các tác giả sau: Thái Duy Tuyên, Trần Kiểm, Vũ Trọng Rỹ, Trần Doãn Quới ... Tuy nhiên, từ thực tiễn và lí luận giáo dục cho thấy, đến nay, mới chỉ có phương pháp dạy học là thực sự được tập trung nghiên cứu trong thời gian dài và đã đạt được những thành tựu đáng kể. TBDH chưa được đầu tư nghiên cứu một cách sâu sắc và đầy đủ, nhất là trong đào tạo ở các trường TCCN lĩnh vực mà các phương tiện có vai trò cực kỳ quan trọng trong bảo đảm chất lượng. Để từng bước nâng cao chất lượng đào tạo, việc đầu tư cơ sở vật chất và TBDH ở các trường là một yêu cầu cấp thiết hiện nay. Song song với việc đầu tư tăng cường cơ sở vật chất TBDH, việc quản lý khai thác và sử dụng TBDH cần phải được quan tâm đúng mức để đưa lại hiệu quả thiết thực nhất. Trong những năm trở lại đây, các trường đã nhận được sự quan tâm của nhà nước để đầu tư mua sắm thiết bị dạy học, tuy nhiên vấn đề quản lý khai thác và sử dụng TBDH đang còn nhiều bất cập, hiệu quả đầu tư thấp. Việc nghiên cứu và đề xuất các biện pháp quản lý TBDH trong nhà trường đã và đang được các nhà quản lý giáo dục nghiên cứu. Một số đề tài đã góp phần tích cực trong công tác quản lý TBDH ở các trường học đã nói lên điều đó, cụ thể có các đề tài sau: - “Thực trạng công tác quản lý và sử dụng thiết bị dạy học ở trường Đại học Sư phạm Huế” (Ngô Mậu - 2001); 6 “Một số giải pháp quản lý cơ sở vật chất nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ở trường Đại họcVinh” (Nguyển Hữu Sáng - 2006); - “Các biện pháp quản lý phương tiện dạy học ở trường Đại học Sư phạm Đồng Tháp trong giai đoạn hiện nay” (Hà Văn Sinh - 2007); - “Những biện pháp quản lý công tác phương tiện dạy học góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại trường kỹ thuật Việt-Đức Nghệ an” (Cao Tấn Việt - 2006); - “Các biện pháp quản lý thiết bị dạy học tại trường đại học khoa học Đại học Huế” (Nguyễn Thị Thanh Liên - 2008); ... Tuy nhiên, các biện pháp quản lý TBDH đưa ra không thể áp dụng chung cho tất cả các trường, các cấp học và các loại hình đào tạo. Bởi vì, mỗi trường đều có những đặc điểm riêng, không trường nào hoàn toàn giống trường nào về đội ngũ giáo viên, học sinh, cơ sở vật chất, TBDH và các điều kiện khác ... Trường Trung cấp Kỹ thuật Công - Nông nghiệp Quảng Bình có nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ lao động kỹ thuật đa ngành nghề và bậc học, cung cấp nguồn nhân lực cho địa phương nói riêng và đất nước nói chung. Việc đầu tư tăng trưởng CSVC và TBDH được nhà trường hết sức quan tâm đầu tư. Cho đến nay số lượng, chủng loại các TBDH ở nhà trường tương đối lớn, đặc biệt một số ngành đào tạo có số lượng TBDH lớn như ngành đào tạo lái xe ô tô, lái máy công trình ... Với quy mô thiết bị dạy học hiện có của trường, việc nghiên cứu tìm ra các biện pháp quản lý phù hợp với thực trạng nhà trường đang là yêu cầu cấp thiết. Nhưng cho đến nay chưa có nghiên cứu nào đề cập đến vấn đề quản lý TBDH cho trường Trung cấp Kỹ thuật Công Nông nghiệp Quảng Bình để góp phần nâng cao hiệu quả và chất lượng đào tạo của nhà trường. 1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài 1.2.1. Biện pháp Theo từ điển Tiếng Việt năm 1992 của viện Khoa học xã hội Việt Nam thì biện pháp là: cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể. 7 1.2.2. Quản lý Quản lý là một tất yếu khách quan của mọi quá trình lao động xã hội, bất kể hình thái kinh tế xã hội nào, là một trong những hoạt động cơ bản nhất của con người và đã có từ rất lâu đời. Hiện nay có rất nhiều khái niệm về quản lý: Theo tác giả Thái Duy Tuyên: “ Quản lý là quá trình tác động có mục đích, có tổ chức của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý bằng việc vận dụng các chức năng và phương tiện quản lý, nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng và cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đặt ra” [21, tr.574]. Theo tác giả Trần Anh Tuấn: “ Quản lý là những hoạt động cần thiết phải được thực hiện khi con người kết hợp với nhau trong các tổ chức nhằm đạt những mục tiêu chung’’ [20, tr.7]. Theo tác giả Nguyễn Đức Lợi: “ Quản lý là tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý lên đối tượng và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn lực, các thời cơ của tổ chức để đạt mục tiêu đặt ra trong điều kiên môi trường luôn biến động’’ [16, tr.12]. Từ những khái niệm trên ta có thể hiểu rằng, quản lý là một hoạt động không thể thiếu được trong xã hội, nếu không thực hiện các chức năng và nhiệm vụ quản lý thì không thể thực hiện được các quá trình hợp tác lao động sản xuất, không thể khai thác sử dụng có hiệu quả các yếu tố của lao động sản xuất. Quản lý được xem như là một khoa học, một nghệ thuật và một nghề. 1.2.3. Quản lý giáo dục Quản lý giáo dục là một hình thức quản lý xã hội về mặt giáo dục. Có nhiều cách hiểu khác nhau về khái niệm QLGD. Tuy nhiên, xét trên bình diện chung, chúng ta có thể tiếp cận một số khái niệm QLGD như sau: Tác giả Hồ Văn Liên cho rằng “QLGD là sự tác động có có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý (người quản lý hay tổ chức quản lý) lên đối tượng giáo dục và khách thể quản lý giáo dục về các mặt chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế … bằng một hệ thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên 8 tắc, các biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng”[15, tr.3]. Tùy theo việc xác định đối tượng và phạm vi quản lý mà QLGD được hiểu dưới nhiều góc độ khác nhau: Tác giả Trần Kiểm quan niệm QLGD được phân chia thành 2 cấp: cấp vĩ mô và vi mô, QLGD ở cấp vĩ mô là quản lý 1 nền/ hệ thống giáo dục; QLGD ở cấp vi mô được xem như quản lý nhà trường /tổ chức giáo dục cơ sở. Tác giả Trần Kiểm cũng chỉ rõ: Đối với cấp vĩ mô: “ QLGD được hiểu là những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tất cả mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở giáo dục là nhà trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành giáo dục”[14, tr.10]. Đối với cấp vi mô: “ QLGD được hiểu là hệ thống những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường” [14, tr.12]. Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quan là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội. Ngày nay, với sứ mệnh phát triển giáo dục thường xuyên, công tác giáo dục không chỉ giới hạn ở thế hệ trẻ mà cho mọi người và giáo dục suốt đời. Tuy nhiên vẫn là giáo dục thế hệ trẻ cho nên quản lý giáo dục đựơc hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc dân, các trường trong hệ thống giáo dục quốc dân. Như vậy QLGD là quản lý một quá trình kinh tế xã hội nhằm thực hiện đồng bộ, hài hòa sự phân hóa xã hội để tái sản xuất sức lao động có kỹ thuật phục vụ các yêu cầu phát triển KT-XH. QLGD có hiệu quả sẽ đem lại lợi ích cho xã hội đó là tính kinh tế xã hội, QLGD vừa là khoa học vừa là nghệ thuật. Nó đã trở thành một ngành khoa học và có cơ sở lý luận riêng của nó. 9 1.2.4. Thiết bị dạy học. Các tác giả Bùi Minh Hiền, Vũ Ngọc Hải và Đặng Quốc Bảo định nghĩa : “TBDH là một bộ phận cơ sở vật chất trường học trực tiếp có mặt trong giờ học được thầy và trò cùng sử dụng” [12, tr.285]. Theo tác giả Thái Duy Tuyên: “Thiết bị là phương tiện hỗ trợ cho thầy giáo và học sinh trong quá trình dạy học, nhằm giúp học sinh nắm kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo” [21, tr.352]. Tác giả Vũ Quốc Chung, Đặng Quốc Bảo chỉ ra rằng: “ TBDH là một vật thể hoặc tập hợp các vật thể mà giáo viên và học sinh sử dụng trong quá trình dạy học để nâng cao hiệu quả của quá trình này, giúp học sinh lĩnh hội khái niệm, định luật, ... hình thành các kỹ năng kỹ xảo cần thiết” [9, tr.454]. Như vậy TBDH là hệ thống đối tượng vật chất và tất cả những phương tiện kỹ thuật được GV và HS được sử dụng trong quá trình dạy học nhằm nâng cao hiệu quả Dạy và Học 1.2.5. Quản lý thiết bị dạy học Quản lý thiết bị dạy học là một trong những nội dung của quản lý nhà trường. Quản lý thiết bị dạy học là quá trình tác động có định hướng, có tổ chức dựa trên thực trạng của thiết bị dạy học và hoàn cảnh đặc thù của mỗi nhà trường, nhằm đảm bảo cho việc đầu tư, khai thác, sử dụng, bảo quản, bảo dưỡng và sửa chữa thiết bị dạy học phù hợp với mục tiêu đào tạo của nhà trường. Các nội dung cũng như các biện pháp quản lý thiết bị dạy học ở mỗi trường không nhất thiết phải giống nhau mà nó phụ thuộc rất lớn vào thực trạng TBDH, các ngành nghề đào tạo cũng như các điều kiện khác của mỗi trường. Tuy nhiên, việc quản lý TBDH ở các trường thường được đề cấp tới các khía cạnh sau: - Quản lý việc lập kế hoạch đầu tư, mua sắm thiết bị. - Quản lý việc khai thác, sử dụng TBDH. - Quản lý việc bảo quản, bảo dưỡng, sửa chữa , duy tu, thanh lý ... TBDH. 10 - Quản lý việc cải tiến, phát triển các thiết bị tự làm. - Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, nhân viên phụ trách thiết bị. - Nâng cao trình độ và ý thức trách nhiệm trong bảo quản thiết bị cho giáo viên và học viên …. Đó là một số nội dung cơ bản trong công tác quản lý TBDH ở các trường. 1.2.6. Trường trung cấp chuyên nghiệp. Trường TCCN là cơ sở giáo dục nghề nghiệp thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng. Có quyền hạn và nhiệm vụ sau: - Tổ chức bộ máy nhà trường, tuyển dụng, quản lý, sử dụng bồi dưỡng và đãi ngộ cán bộ, viên chức. - Xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch, chiến lược và kế hoạch phát triển nhà trường theo từng giai đoạn 5 năm và 10 năm. - Xây dựng chỉ tiêu tuyển sinh, tổ chức tuyển sinh, tổ chức giảng dạy, học tập, quản lý người học và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo dục; công nhận tốt nghiệp và cấp văn bằng, chứng chỉ theo thẩm quyền. - Xây dựng và ban hành chương trình đào tạo trên cơ sở quy định chương trình khung các ngành đào tạo trình độ TCCN do Bộ Giáo Dục Và Đào Tạo ban hành. Tổ chức biên soạn hoặc lựa chọn giáo trình của các nhà trường để đảm bảo có đủ giáo trình giảng dạy, học tập. Việc biên soạn hoặc lựa chọn và duyệt giáo trình của các ngành đào tạo TCCN thực hiện theo quy định của Bộ Giáo Dục & Đào Tạo. - Tổ chức nghiên cứu khoa học; ứng dụng phát triển và chuyển giao công nghệ; thực hiện các dịch vụ khoa học - kỹ thuật, sảnh xuất kinh doanh theo quy định của pháp luật. 11