Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
“NHTM lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ ho¹t ®éng chñ yÕu lµ th êng xuyªn nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö
dông sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu vµ lµm ph ¬ng
tiÖn thanh to¸n”.
Hai m¶ng ho¹t ®éng chÝnh cña NHTM lµ huy ®éng vµ cho vay
vèn, ®©y lµ 2 mÆt ®èi lËp trong mét chØnh thÓ thèng nhÊt lµ ho¹t ®éng
kinh doanh tiÒn tÖ. TÊt c¶ c¸c NHTM ®Òu sö dông 1 lîng vèn lín h¬n
nhiÒu lµm sè vèn tù cã cña m×nh ®Ó cho vay. §Ó cã ®îc lîng vèn lín ®ã,
c¸c NHTM ph¶i huy ®éng tõ nhiÒu nguån trong x· héi vµ ph¶i hoµn tr¶
mét c¸ch ®Çy ®ñ khi ®Õn h¹n. Trªn c¬ së nguån vèn ®· huy ®éng ® îc
c«ng víi vèn tù cã cña m×nh, c¸c NHTM sÏ ®Çu t trë l¹i cho nÕu khi hai
qu¸ tr×nh huy ®éng vµ cho vay vèn ®îc tiÕn hµnh 1 c¸ch b×nh thêng th×
ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM sÏ diÔn ra tr«i ch¶y, thuËn lîi. Nhng
khi mét trong hai qu¸ tr×nh ®ã bÞ ¸ch t¾c th× sÏ g©y ra nh÷ng khã kh¨n
cho ho¹t ®éng cña NHTM.
Nh vËy, ho¹t ®éng tÝn dông (ho¹t ®éng cho vay vèn) cña NHTM
kh«ng chØ lµ mét trong hai ho¹t ®éng chñ yÕu cña NHTM, ®em l¹o phÇn
lín thu nhËp cho NHTM mµ cßn lµ c¸ch thøc tµi trî vèn cho nÒn kinh
tÕ. Ngµy nay trong qu¸ tr×nh ®æi míi, c¶i tæ hÖ thèng ng©n hµng; ho¹t
®éng tÝn dông cña c¸c NHTM ë ViÖt Nam kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khã
kh¨n, víng m¾c. Trong då ¸n nµy em xin tr×nh bµy nh÷ng t×m hiÓu cña
m×nh vÒ khã kh¨n mµ c¸c NHTM ë ViÖt Nam ®ang gÆp ph¶i trong ho¹t
®éng tÝn dông vµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó th¸o gì khã kh¨n, gãp phÇn më
réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông trong c¸c NHTM ë ViÖt
Nam hiÖn nay. Víi mong muèn nh vËy, ®Ò ¸n sÏ bao gåm nh÷ng phÇn
sau:
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng
1.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña quan hÖ tÝn dông
1.2. Sù tån t¹i kh¸ch quan cña quan hÖ tÝn dông trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng.
1.3. Kh¸i niÖm chung vÒ tÝn dông ng©n hµng
1.4 C¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng
1.5. Vai trß tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ
II. Nh÷ng tån t¹i trong ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c NHTM ViÖt
Nam
2.1. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c NHTM
2.2. Nh÷ng khã kh¨n trong ho¹t ®éng tÝn dông cña NHTM
III. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t
®éng tÝn dông cña c¸c NHTM ViÖt Nam
3.1. Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶
3.2. Gi¶i ph¸p më réng ho¹t ®éng tÝn dông
3.2.1. C¸c gi¶i ph¸p cña nhµ níc
3.2.2. C¸c gi¶i ph¸p cña hÖ thèng ng©n hµng
Víi nç lùc cña b¶n th©n vµ sù híng dÉn cña c« gi¸o Ph¹m Hång
V©n em ®· hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Tuy nhiªn, víi hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ,
®Ò ¸n nµy sÏ cßn nhiÒu h¹n chÕ, khiÕm khuyÕt. Em mong nhËn ®îc sù
®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c«, b¹n bÌ.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
i. nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tÝn dông ng©n hµng trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1 Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn quan hÖ tÝn dông
LÞch sö kinh tÕ ®· ghi nhËn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông
ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay b¾t nguån tõ nh÷ng quan
hÖ tÝn dông th« s¬, gi¶n ®¬nkhi chÕ ®é c«ng x· nguyªn thuû tan r·. Vµo
thêi ®iÓm ®ã, chÕ ®é t h÷u t liÖu xuÊt hiÖn cïng víi sù ph¸t triÓn cña
ph©n c«ng lao ®éng x· héi, ®· kÐo theo sù ra ®êi cña kh¸i niÖm “hµng
ho¸” vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt trao ®æi hµng ho¸. T liÖu s¶n xuÊt vµ s¶n
phÈm tiªu dïng kh«ng ®îc ph©n bæ ®ång ®Òu mµ tËp trung vµo mét sè Ýt
ngêi trong x· héi , dÉn ®Õn sù ph©n chia giai cÊp vµ ph©n ho¸ giµu
nghÌo. Trong x· héi ®· xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng khã kh¨n, thiÕu thèn t¹m
thêi c¸c t liÖu tiªu dïng vµ dÇn nµy sinh c¸c quan hÖ vay mîn dùa trªn
c¬ së tin tëng lÉn nhau trong viÖc hoµn tr¶, lµ tiÒn th©n cña quan hÖ tÝn
dông sau nµy.
Trong giai ®o¹n ®Çu cña x· héi, tÝn dông ®îc ®Æc trng bëi tÝn dông
nÆng l·i. H×nh thøc tÝn dông nµy tån t¹i phæ biÕn trong chÕ ®é phong
kiÕn. C¬ së tån t¹i cña tÝn dông nÆng l·i lµ nÒn s¶n xuÊt nhá, l¹c hËu,
ph©n t¸n phu thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Ngêi vay vèn phÇn lín lµ
nh÷ng ngêi cã ®êi sèng bÊp bªnh, Ýt cã s¶n phÈm d thõa, trong ®ã nhu
cÇu vèn th× l¹i lín vµ cÊp thiÕt nh»m duy tr× bu«n b¸n, kinh doanh, thËm
chÝ chØ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tèi thiÓu trong ®êi sèng. Nh÷ng ng êi cã kh¶
n¨ng cho vay thêng lµ nh÷ng ngêi giµu cã, cã nhiÒu quyÒn lùc nh ®Þa
chñ, quý téc, quan l¹i … vµ nh÷ng ng êi chuyªn cho vay nÆng l·i.
Th«ng thêng, khi cho vay, ngêi cho vay nÆng l·i yªu cÇu ph¶i cÇm
cã ®Êt ®ai, tr©u bß, nhµ cöa vµ s½n sµng tíc ®o¹t hÕt tµi s¶n nµy khi ngêi
vay kh«ng tr¶ ®îc nî.
TÝn dông nÆng l·i ®îc nhËn d¹ng bëi c¸c ®Æc ®iÓm, ®Æc thï:
+Thø nhÊt: l·i suÊt cao, nhiÒu lóc kh«ng chØ ¨n vµo s¶n phÈm
thÆng d mµ cßn ¨n thªm vµo s¶n phÈm tÊt yÕu cña ngêi lao ®éng, bëi
th«ng thêng cÇu tÝn dông lín h¬n cung tÝn dông vµ c¸c nhu cÇu ®ã th êng lµ bÊp bªnh, kh«ng thÓ tr× ho·n
+Thø hai: tÝn dông nÆng l·i thÓ hiÖn tÝnh bãc lét ®èi víi ngêi ®i
vay. §©y lµ hËu qu¶ cña ®Æc ®iÓm trªn.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ Thø ba: tÝn dông nÆng l·i thêng ®¸p øng nhu cÇu vèn cho tiªu
dïng h¬n lµ cho s¶n xuÊt. §iÒu nµy còng lµ hËu qu¶ cña ®Æc ®iÓm thÓ
chÊt do møc lîi tøc cho vay qu¸ cao mµ ngêi vay kh«ng thÓ sö dông vèn
vay vµo mµ s¶n xuÊt kinh doanh ®îc.
TÝn dông nÆng l¹i mét mÆt ®· trë thµnh nh©n tè k×m h·m s¶n xuÊt
x· héi, mÆt kh¸c ®îc xem nh lµ mét trong nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy kinh
tÕ tù cung, tù cÊp tan r·, më réng kinh tÕ hµng ho¸ vµ t¹o tiÒn ®Ò cho
chñ nghÜa t b¶n ra ®êi.
Cïng víi ¸p lùc cña mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi tiªn tiÕn ®¹t
hiÖu qu¶, ph¬ng thøc s¶n xuÊt hµng ho¸ t b¶n chñ nghÜa vµ ¸p lùc cña
nhµ níc víi c¸c c«ng cô qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh kinh tÕ, ph¸p luËt, t«n
gi¸o vµ c¸c héi tÝn dông, ®· lµm cho tÝn dông nÆng l·i kh«ng cßn ®Êt ®Êt
®Ó ph¸t triÓn , nhêng chç cho sù bµnh tríng cña tÝn dông t b¶n chñ
nghÜa. TÝn dông t b¶n chñ nghÜa. TÝn dông t b¶n chñ nghÜa ra ®êi tõng
bíc ®¸p øng c¸c nhu cÇu ®a d¹ng trong x· héi vÒ vèn cho c¸c dh s¶n
xuÊt, tiªu dïng trong x· héi. Do vËy, ®· trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy sù
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi.
TÝn dông t b¶n xÐt tõ gãc ®é t¸i s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, lµ sù
vËn ®éng cña t b¶n cho vay vµ cã mèi quan hÖ trùc tiÕp víi qu¸ tr×nh
tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn t b¶n cña c¸c qu¸ tr×nh vµ sù ph¸t triÓn cña
nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa. TÝn dông t b¶n chñ nghÜa ngµy cµng
ph¸t¸inh lín m¹nh, ®a d¹ng vµ phong phó, do sù lín m¹nh cña cung cÇu
tÝn dông vµ sù xuÊt hiÖn c¸c “nhµ mèi l¸i”. §ã lµ c¸c trung gian tÝn
dông nh ng©n hµng, quü tiÕt kiÖm … Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng tÝn
dông ngµy cµng më réng víi sù tham gia cña nh÷ng chñ thÓ nh : d©n c,
chÝnh phñ, tæ chøc níc ngoµi … cïng sù lín m¹nh cña c¸c trung gian tµi
chÝnh, ®· lµm ho¹t ®éng tÝn dông trë nªn thêng xuyªn vµ kh«ng thÓ
thiÕu trong nÒn kinh tÕ.
1.2. Sù tån t¹i kh¸ch quan cña quan hÖ tÝn dông trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng.
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ mµ c¸ch thøc tæ chøc kinh tÕ, x· héi trong
®ã c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a con ngêi víi nhau biÓu hiÖn sù trao ®æi,
mua b¸n hµng ho¸ trªn thÞ trêng th× nÒn kinh tÕ ®ã lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cung cÇu hµng ho¸, dÞch vô gÆp gì
nhau, c©n b»ng nhau vµ c¸c quan hÖ hµng ho¸, tiÒn tÖ ®îc ph¸t triÓn më
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
réng vµ bao qu¸t nhiÒu lÜnh vùc. Mäi quan hÖ kinh tÕ vµ t¸c ®éng réng
r·i cña c¸c quy luËt riªng cña hµng ho¸ cã ý nghÜa phæ biÕn ®èi víi s¶n
xuÊt kinh doanh. V× vËy, kinh tÕ thÞ trêng lµ giai ®o¹n cao cña kinh tÕ
hµng ho¸.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng, c¸c quan hÖ tÝn dông tån t¹i mét c¸ch
kh¸ch quan v× 3 lÝ do sau:
+Thø nhÊt: do tÝnh chÊt vèn d thõa lµ t¹o thêi nhµn rçi. Trong qu¸
tr×nh lu©n chuyÓn vèn (T-H …SX …..H’-T’ …) cã ®Æc ®iÓm thõa vµ thiÕu
vèn t¹m thêi. Csc ®¬n vÞ kinh tÕ, c¸c c¸ nh©n nµy cã thu nhËp nh ng cha
cÇn ph¶i tiªu hoÆc chØ tiªu cha hÕt. C¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n thiÕt vèn mét
c¸ch t¹m thêi khi cha cã thu nhËp nhng ®· cã nhu cÇu chi tiªu hoÆc tæng
thu kh«ng ®ñ chi. Nh vËy, trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n sÏ x¶y ra
mét ho¹t ®éng thõa vµ thiÕu vèn mét c¸ch t¹m thêi trong cïng mét thêi
gian. Tr¸ch nhiÖm cña nhµ níc lµ ®iÒu hoµ nguån vèn gi÷a n¬i thõa sang
n¬i thiÕu ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña tõng ®¬n vÞ
trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong thùc tÕ, cã 2 ph¬ng ph¸p ®iÒu
hoµn l¹i nguån vèn trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. §ã lµ:
- Th«ng qua con ®êng tµi chÝnh, tøc lµ cÊp ph¸t vèn mµ kh«ng
hoµn l¹i.
- Th«ng qua con ®êng tÝn dông, tøc lµ ®iÒu hoµ vèn cã hoµn l¹i.
Nh vËy, ®Ó ®iÒu hoµ vèn mét c¸ch t¹m thêi th× chØ cã thÓ th«ng
qua con ®êng tÝn dông.
+ Thø hai: do chÕ ®é së h÷u kh¸c nhau vÒ vèn.
§a d¹ng ho¸ së h÷u lµ nh©n tè c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr êng,
tøc lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã nhiÒu chñ së h÷u kh¸c vÒ vèn. C¸c
nguån vèn thuéc c¸c chñ së h÷u kh¸c trong qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn còng
mang ®Æc ®iÓm lµ thõa vèn vµ thiÕu vèn mét c¸ch t¹m thêi. Do vËy,
ph¶i cã sù ®ßi hái chuyÓn ho¸ vÒ vèn gi÷a c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c
nhau vµ trong néi bé tõng h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vµ trong néi bé
tõng h×nh thøc së h÷u. Sù chuyÓn ho¸ sè vèn ®ã lµ kh«ng x©m ph¹m ®Õn
quyÒn së h÷u cña ngêi chñ cña nã. Do vËy, ë ®©y chØ cã thÓ th«ng qua
con ®êng tÝn dông cã vay cã tr¶.
+ Thø ba: Do yªu cÇu cña chÕ ®é qu¶n lý kinh tÕ.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
ChÕ ®é qu¶n lý ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ®îc tù chñ vÒ vèn vµ cã
tr¸ch nhiÖm b¶o toµn vèn vµ ph¸t triÓn vèn tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh
vµ tiªu thô s¶n phÈm ®Ó thùc hiÖn thu bï chi cã l·i, ®ång thêi thùc hiÖn
®Çy ®ñ nghÜa vô ®èi víi nhµ níc. Do vËy, yªu cÇu c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ
ph¶i sö dông vèn mét c¸ch linh ho¹t, kÞp thêi.
1.3. Kh¸i niÖm chung vÒ tÝn dông ng©n hµng
Danh tõ tÝn dông dïng ®Ó chØ mét sè hµnh vi kinh tÕ rÊt phøc t¹p,
nh, b¸n chÞu hµng ho¸, cho vay, chiÕt khÊu, b¶o l·nh, kÝ th¸c, ph¸t hµnh
giÊy b¹c.
Trong mçi mét hµnh vi tÝn dông võa nãi, chóng ta thÊy hai bªn
cam kÕt víi nhau nh sau:
- Mét bªn th× trao ngay mét sè tµi hoµ hay tiªn b¹c. Sè tµi ho¸ ®ã
trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ theo mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nµo
®ã.
Nhµ kinh tÕ ph¸p, «ng Lovis Baundin ®· ®Þnh nghÜa tÝn dông nh lµ
“mét sù trao ®æi tµi ho¸ hiÖn ®¹i lÊy mét tµi ho¸ t¬ng lai”. ë ®©y, chóng
ta thÊy yÕu tè thêi gian ®· xen lÉn vµo vµ còng v× cã sù xen lÉn ®ã, cho
nªn cã thÓ cã sù bÊt tr¾c, rñi ro x¶y ra vµ cÇn cã sù tÝn nhiÖm cña hai
bªn ®¬ng sù ®èi víi nhau. Hai bªn ®¬ng sù dùa vµo sù tÝn nhiÖm, sö
dông sù tÝn nhiÖm cña nhau nªn míi cã danh tõ tÝn dông.
Nh÷ng hµnh vi tÝn dông cã thÓ do bÊt cø ai, ch¼ng h¹n hai ng êi thêng cã thÎ cho nhau vay tiÒn. Tuy nhiªn, víi thêi gian, chóng ta thÊy
mét sù chuyªn nghiÖp ®· x¶y ra vµ ngµy nay khi nãi tíi tÝn dông ng êi ta
nghÜ ngay tíi ng©n hµng, v× c¸c c¬ quan nµy chuyªn lµm c¸c viÖc nh cho
vay, b¶o l·nh, chiÕt khÊu, kÝ th¸c vµ c¶ ph¸t hµnh giÊy b¹c n÷a. MÆt
kh¸c, trong mét nÒn kinh tÕ ®· ph¸t triÓn víi thu nhËp cña nh÷ng ngêi
lµm c«ng ¨n l¬bg gÇn t¬ng ®¬ng nhau, mét hÖ thèng NHTM hiÖn ®¹i th×
mäi ngêi chØ cã thÓ vay mîn ng©n hµng, hÇu nh kh«ng vay mîn lÉn
nhau. §ã lµ lÝ do ®Ó ngêi ta ®ång nhÊt tÝn dông víi cho vay cña ng©n
hµng.
LuËt Ng©n hµng c¸c níc ®Þnh nghÜa tÝn dông nh sau:
“CÊu thµnh mét nghiÖp vô tÝn dông bÊt cø ®éng t¸c nµo, qua ®ã
mét ngêi ®a hoÆc høa ®a vèn cho mét ngêi kh¸c dïng, hoÆc cam kÕt
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
b»ng ch÷ kÝ cho ngêi nµy nh b¶o ®¶m, b¶o chøng hay b¶o l·nh mµ cã
thu tiÒn”. §Þnh nghÜa nµy nªu ra ba trêng hîp:
1.3.1.Cho vay tiÒn hay cßn gäi lµ cho vay øng tríc lµ nghiÖp vô
tÝn dông trong ®od ngêi cho vay cam kÕt giao cho ngêi ®i vay mét
kho¶n tiÒn vµ ngêi ®i vay cam kÕt sÏ hoµn tr¶ sau thêi gian nhÊt ®Þnh.
Gi¸ trÞ hoµn tr¶ lín h¬n gi¸ trÞ kho¶n vay, phÇn chªnh lÖch ®ã lµ l·i cho
vay. L·i cho vay tû lÖ víi sè lîng tiÒn vµ thêi h¹n vay. Lo¹i cho vay
dùa trªn 3 nguyªn t¾c c¬ b¶n:
- TiÒn vay ph¶i ®îc hoµn tr¶ ®óng h¹n c¶ vèn lÉn l·i
- Vèn vay ph¶i ®îc sö dông ®óng môc ®Ých
- Vèn vay ph¶i cã tµi s¶n t¬ng ®¬ng lµm ®¶m b¶o.
1.3.2. Cho vay dùa trªn viÖc chuyÓn nhîng tr¸i quyÒn: lo¹i tÝn
dông nµy chñ yÕu dùa trªn c¬ së mua b¸n c¸c c«ng cô tµi chÝnh (hèi
phiÕu, lÖch phiÕu …), t¹o ra nghiÖp vô chiÕt khÊu th ¬ng phiÕu cña ng©n
hµng, tøc lµ mua nî tÝnh trªn kho¶ng thêi gian cßn l¹i cho ®Õn lóc ®¸o
h¹n cña th¬ng phiÕu.
Trong lo¹i tÝn phiÕu nµy, vÒ ph¬ng diÖn ph¸p lý, ng©n hµng kh«ng
ph¶i chovay mµ lµ ®îc mua mét tr¸i quyÒn. ë ®©y, ng©n hµng øng tríc
trÞ gi¸ cña mét th¬ng phiÕu cha ®Õn h¹n vµ ®æi l¹i ng©n hµng n¾m quyÒn
së h÷u tr¸i quyÒn cña th¬ng phiÕu ®ã. Nh vËy, trong lo¹i cho vay nµy,
hµnh vi th¬ng m¹i ®· ph¸t sinh, nªn viÖc thu nî cã c¬ së v÷ng ch¾c.
Còng trong lo¹i tÝn dông nµy, kh¸ch hµng lµ chñ mét tr¸i quyÒn cã
k× h¹n, nhng muèn cã vèn ngay lËp tøc nªn hä ph¶i yªu cÇu c¸c ng©n
hµng cÊp cho ngay sè tiÒn ®ã trõ ®i phÇn tr¶ l¹i. §æi l¹i, hä chuyÓn nh îng tr¸i quyÒn cho ng©n hµng vµ khi ®Õn h¹n, ng©n hµng ®ßi tiÒn ngêi
thô tr¸i hoÆc ng©n hµng sÏ ®em chiÕt khÊu t¹i NHTW khi cÇn vèn. Nh
vËy, tÝn dông dùa trªn viÖc chuyÓn giao tr¸i quyÒn cho ng©n hµng chñ
yÕu lµ ph¬ng thøc chiÕt khÊu, th¬ng phiÕu vµ chuyÓn nhîng kho¶n cho
vay nghÒ nghiÖp.
1.2.3. Cho vay qua cam kÕt b»ng ch÷ ký
Trong h×nh thøc tÝn dông nµy, ng©n hµng kh«ng øng tiÒn ra, mµ
chØ cam kÕt kh¸ch hµng kh«ng tr¶ ®îc. ChÝnh v× lÝ do b¶o l·nh cho
kh¸ch hµng b»ng uy tÝn cña m×nh mµ ngêi ta gäi hµnh vi cam kÕt b¶o
l·nh cña ng©n hµng lµ tÝn dông qua ch÷ kÝ. B¶o l·nh lµ ®a ra nh÷ng cam
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kÕt cña ng©n hµng díi h×nh thøc cÊp chøng th vµ h¹ch to¸n theo dâi ë
ngoµi b¶ng c©n ®èi, chø thùc tÕ kh«ng hoÆc ha ph¶i sö dông ngay vèn
®Ó cho vay nh c¸c lo¹i tÝn dông th«ng thêng. TÝn dông ë ®©y míi lµ
“tiÒm tµng” vµ cã nh÷ng lo¹i sau:
-B¶o l·nh ng©n hµng
- TÝn dông chÊp nhËn
Tãm l¹i, cã thÓ h÷u tÝn dông gièng nh quan ®iÓm c¸c nhµ kinh tÕ
häc ph¸p Robert Raymond: “tÝn dông, biÓu hiÖn cña mét nhu cÇu tiÒn
tÖ”. §øng vÒ mÆt kinh tÕ th× tÝn dông lµ viÖc ng©n hµng cho kh¸ch hµng
cña m×nh vay mét kho¶n tiÒn vµ sau ®ã cã thÓ thu håi l¹i nã céng thªm
phÇn l·i. ViÖc øng tiÒn cña NHTM cã thÓ ngay lóc kh¸ch hµng yªu cÇu
hoÆc sau ®ã. Tuy nhiªn ®øng vÒ mÆt ph¸p lÝ th× tÝn dông ng©n hµng
kh«ng chØ lµ viÖc cho vay tiÒn ®¬n thuÇn mµ nã cßn bao gåm c¸c nghiÖp
vô kh¸c nh: chiÕt khÊu, b¶o l·nh…
1.4. C¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng
Cã nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau ®Ó thùc hiÖn ph©n lo¹i tÝn dông
1.4.1. Theo thêi h¹n ng©n hµng giao cho kh¸ch hµng sö dông. TÝn
dông ®îc chia lµm 3 lo¹i: tÝn dông ng¾n h¹n, tÝn dông trung h¹n vµ tÝn
dông dµi h¹n.
TÝn dông ng¾n h¹n thêi gian sö dông tèi ®a lµ 1 n¨m
TÝn dông trung h¹n thêi gian sö dông tõ 1 th¸ng ®Õn díi 3 n¨m
TÝn dông dµi h¹n thêi gian sö dông lµ trªn 3 n¨m
1.4.2. TÝn dông cÊp ra kÌm theo hoÆc kh«ng kÌm theo cam kÕt cña
ng©n hµng
-Mét sè lo¹i tÝn dông, thêng rÊt ng¾n h¹n, lµ kÕt qu¶ cña sù khoan
dung cña ng©n hµng. Trong trêng hîp nµy ng©n hµng kh«ng cam kÕt døt
kho¸t víi kh¸ch hµng vµ do ®ã cã thÓ tù do chÊm døt cho vay, trõ tr êng
hîp qu¸ h¹n l¹m quyÒn.
- Nh÷ng tÝn dông thêng ph¸t sinh tõ mét cam kÕt døt kho¸t cña
ng©n hµng, hoÆc lµ cÊp mét kho¶n tÝn dông cô thÓ, hoÆc lµ më mét h¹n
ng¹ch tÝn dông cho kh¸ch hµng cña hä. Khi chóng ta nãi lµ “më tÝn
dông”, tøc lµ kh¸ch hµng ®îc tù do sö dông kh¶ n¨ng nµy ®Ó yªu cÇu
ng©n hµng cho vay tíi h¹n ng¹ch ®· tho¶ thuËn khi më tÝn dông.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.4.3. TÝn dông cã thÓ huy ®éng vµ tÝn dông kh«ng thÓ huy ®éng
- TÝn dông cã thÓ huy ®éng lµ nh÷ng kho¶n tÝn dông mµ ng©n
hµng cã thÓ nhîng l¹i ®îc tiÒn tríc k× h¹n ®· ®Þnh.
- TÝn dông kh«ng huy ®éng lµ tÝn dông mµ ng©n hµng cÊp ra
kh«ng thÓ ®em chuyÓn nhîng ®Ó vay lai vèn.
1.4.4. Ph©n lo¹i tÝn dông theo ph¬ng thøc t¹o l©p tiÒn tÖ
ViÖc cÊp ph¸t tÝn dông ®îc thùc hiÖn theo 2 c¸ch: mét lµ tiÒn tÖ
hµng ho¸ c¸c giÊy nî th¬ng m¹i do ngêi vay lu gi÷ nhng cha ®Õn k× h¹n,
hai lµ cho vay ®¬n thuÇn.
- TiÒn tÖ ho¸ giÊy tê th¬ng m¹i
Nguyªn t¾c cña nghiÖp vô nµy ®¬n gi¶n: ngêi cung øng tho¶ thuËn
mét thêi h¹n chi tr¶ víi kh¸ch mua cña nã. §Ó cô thÓ ho¸ kho¶n nî th ¬ng m¹i cña nã, nã ph¸t ra mét hèi phiÕu mµ kh¸ch hµng mua chÊp
nhËn tuú thuéc t×nh h×nh. Sau ®ã ngêi cung øng nhîng l¹i k× phiÕu nµy
cho chñ ng©n hµng cña nã vµ nhËn lÊy tiÒn tÖ ®Ò bï l¹i. §ã lµ kü thuËt
rÊt quan thuéc cña chiÕt khÊu th¬ng m¹i.
-TiÒn cho vay ®¬n thuÇn trùc tiÕp:
Tr¸i víi trêng hîp trªn, tÝn dông ®îc tho¶ thuËn víi kh¸ch mua
chØ cã thÓ theo mét h×nh thøc tiÒn cho vay phï hîp tuú theo t×nh h×nh
víi viÖc n¾m gi÷ thÕ chÊp vÒ cña c¶i ®îc mua (thÕ chÊp xe h¬i, cÇm cè
nhµ … ). Trong quan hÖ tÝn dông gi÷a c¸c ng©n hµng víi c¸c xÝ nghiÖp
s¶n xuÊt vµ th¬ng m¹i ngêi ra gäi ®ã lµ tÝn dông ngêi mua. NÕu cho vay
®èi víi t nh©n, ®ã sÏ lµ tÝn dông tiªu dïng hay nhµ ë.
Ngoµi nh÷ng ph©n lo¹i nh trªn, tÝn dông cña NHTM cßn ®îc chia
thµnh: tÝn dông ng©n quü(cho vay vèn lu ®éng), tÝn dông thuª mua vµ
tÝn dông tµi trî cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu.
HiÖn nay, t¹i c¸c NHTM ë c¸c níc ph¸t triÓn csac h×nh thøc tÝn
dông ph¸t triÓn ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng. T¹i c¸c NHTM ë ViÖt
Nam còng ®· cã hÇu hÕt c¸c h×nh thøc tÝn dông so víi nhu cÇu cña nÒn
kinh tÕ vµ so víi tr×nh ®é chung cña hÖ thèng NHTM trªn thÕ giíi nh :
cho vay, chiÕt khÊu, b¶o l·nh … nh÷ng h×nh thøc cho vay øng tr íc phæ
biÕn nhÊt vµ chiÕm tû träng lín nhÊt trong ho¹t ®éng tÝn dông cña
NHTM ViÖt Nam.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.5. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng :
Do nghiÖp vô cho vay chiÕm tØ träng lín trong ho¹t ®éng tÝn dông
cña c¸c NHTM ViÖt Nam nªn díi ®©y em chØ ®Ò cËp tíi vai trß cña
nghiÖp vô cho vay cña c¸c NHTM ®èi víi nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn,
cã ®Þnh híng theo c¬ chÕ thÞ trêng cña ViÖt Nam díi hai h×nh thøc cho
vay ng¾n h¹n vµ cho vay trung- dµi h¹n.
1.5.1. Cho vay ng¾n h¹n: ®îc dïng ®Ó bæ sung sù thiÕu hôt t¹m
thêi vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp, cho vay phôc vô sinh ho¹t c¸ nh©n
nh tiªu dïng vµ nhµ ë.
Cho vay ng¾n h¹n phôc vôc môc tiªu dïng chñ yÕu lµ mua s¾m xe
g¾n may, t liÖu sinh ho¹t … nhËp khÈu. Tõ vµi n¨m gÇn ®©y, viÖc cho vay
®èi víi CBVNV ®Ó mua nhµ tr¶ gãp b¾t ®Çu khëi s¾c cïng víi c¸c dù ¸n
di dêi, gi¶i to¶, qui ho¹ch ®o thÞ míi … Bªn c¹nh ®ã,c¸c quÜ xo¸ ®ãi
gi¶m nghÌo, quü hç trî viÖc lµm … cïng tiÕn hµnh ho¹t ®éng cho vay tr¶
gãp ®Ó tµi trî häc nghÒ, lµm kinh tÕ hé gia ®×nh, kinh tÕ hîp t¸c x·.
1.5.2. Cho vay trung – dµi h¹n: §ã lµ c¸c kho¶n tÝn dông ®Þnh k×
dp ng©n hµng trùc tiÕp cÊp vèn cho ngêi vay. Møc cho vay ®îc x¸c ®Þnh
theo nhu cÇu c¸c dù ¸n cho vay, quy m« c¸c kho¶n vay kh¸c nhau ®¸ng
kÓ gi÷a c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nhng thêng trªn nguyªn t¾c dµnh
kho¶n cho vay lín cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t lín vÒ nhµ m¸y vµ trang
thiÕt bÞ, ph¬ng thøc cÊp tiÒn vay vµ hoµn tr¶ tiÒn vay cña lo¹i tÝn dông
nµy lµ cã thÓ cÊp vèn 1 lÇn hoÆc nhiÒu lÇn, cßn khi hoµn tr¶ (kh¸c víi
vay ng©n hµng hÑn ph¶i tr¶ mét lÇn) cã thÓ tr¶ vµo 1 lÇn mµ còng cã thÓ
tr¶ theo thêi gian biÓu.
+ Cho vay trung – dµi h¹n ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cña nÒn kinh
tÕ quèc d©n, lµ trung gian ®iÒu hoµ lîng cung cÇu vèn trong nÒn kinh tÕ.
Ho¹t ®éng tÝn dông lµm nhiÖm vô th«ng dßng cho vèn ch¶y tõ n¬i thõa
®Õn n¬i thiÕu. Qua thùc tÕ, chóng ta thÊy r»ng cßn tån t¹i quan hÖ hµng
ho¸ tiÒn tÖ th× ho¹t ®éng tÝn dông kh«ng thÓ mÊt ®i, mµ tr¸i l¹i ngµy
cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ.
+ Cho vay trung – dµi h¹n t¹o thÞ trêng sö dông vèn ng¾n h¹n ®Ó
®Çu t trang thiÕt bÞ doanh nghiÖp, lµm kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Do
®ã, doanh nghiÖp l¹i cÇn thªm nhiÒu vèn lu ®éng h¬n ®Ó ®¸p øng nhu
cÇu tríc m¾t nh mua s¾m nguyªn liÖu, thuª thªm nh©n c«ng, thuª ®¹i lÝ
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
b¸n hµng … Tõ ®ã dÉn ®Õn thÞ tr êng vèn ng¾n h¹n ®îc më réng theo tèc
®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt .
+ Cho vay trung – dµi h¹n ®Ó ph¸t triÓn ngµnh kinh tÕ theo chiÒu
s©u, ®ã lµ ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh s¶n xuÊt, trang thiÕt bÞ, m¸y mãc,
TSC§ … Do ®ã, thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, hµng
ho¸ ®Ó tiªu thô trong níc vµ ®Ó xuÊt khÈu. ViÖc xuÊt khÈu nh÷ng hµng
ho¸ sÏ t¨ng nhiÒu ngo¹i tÖ cho quèc gia vµ ®¶m b¶o c¸n c©n thanh to¸n
quèc tÕ.
+ Cho vay trung – dµi h¹n gióp cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn, doanh
thu cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt t¨ng. C¸c doanh nghiÖp t¨ng thªm phÇn vèn
gãp vµo ng©n s¸ch nhµ níc, gãp phÇn æn ®Þnh tiÒn tÖ, kiÒm chÕ l¹m ph¸t
2.1. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c NHTM
Tuy cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc vµ ®¹t ®îc mét sè thµnh qu¶
nhÊt ®inh nhng tÝn dông ng©n hµng vÉn cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu trong
t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ trêng ë níc ta hiÖn nay.
Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cñ phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt
Nam vµo ®Çu n¨m 1999 th× ph¬ng híng ph¸t triÓn trong t¬nglao, 89% sè
doanh nghiÖp kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m tiÕp tôc ®Çu t ph¸t triÓn, 69% sè
doanh nghiÖp muèn ®a d¹ng ho¸ më réng ngµnh nghÒ vµ lÜnh vùc kinh
doanh. Nh vËy, nhu cÇu vÒ vèn cña nÒn kinh tÕ lµ rÊt lín.Trong khi thÞ
trêng chøng kho¸n ë níc ta vÉn cha thÓ hiÖn ®îc chøc n¨ng cña nã th×
tÝn dông ng©n hµng ®¬ng nhiªn lµ nguån ®¸p øng chñ yÕu cho nhu cÇu
vay vèn cña c¸c doanh nghiÖp .
Tuy nhiªn, viÖc cung cÊp tÝn dông cña hÖ thèng NHTM ë ViÖt
Nam hiÖn nay l¹i ®ang cã vÊn ®Ò. Mét nÒn kinh tÕ nh níc ta ®ang trong
thêi kú ph¸t triÓn rÊt cÇn vèn ®Çu t cña tÝn dông ng©n hµng th× thÞ trêng
tÝn dông l¹i cã biÓu hiÖn “®ãng b¨ng”. T×nh tr¹ng nµy ®· ® îc dù b¸o
ngay tõ 6 th¸ng ®Çu n¨m n¨m 1999, khi mµ tèc ®é cho vay cña toµn
ngµnh ng©n hµng míi chØ t¨ng 6% trong khi kÕ ho¹ch ®Æt ra lµ 18%. Sau
gµn ba th¸ng ¸p dông mét lo¹i c¸c biÖn ph¸p nh»m “lµm nãng” l¹i thÞ
trêng tÝn dông cña ng©n hµng nhµ níc th× t×nh tr¹ng l¹i cµng trë nªn tr×
trÖ bëi tèc ®é t¨ng trëng tÝn dông chØ nhÝch lªn cã 0,7%. Theo sù nh×n
nhËn cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ th× trong h¬n 10 n¨m ®æi míi ho¹t
®éng ng©n hµng theo c¬ chÕ thÞ trêng, cha bao giê ng©n hµng l¹i gÆp
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nhiÒu khã kh¨n nh hiÖn nay khi mµ tèc ®é t¨ng dù nî cho vay chØ b»ng
1/2 so víi tèc ®é t¨ng vèn huy ®éng.
Ngay t¹i trung t©m th¬ngm¹i lín nhÊt ViÖt Nam lµ thµnh phè Hå
ChÝ Minh(tæng nguån vèn huy ®éng vµ tæng d nî cho vay lu«n lu«n
chiÕm 30%-38% trong c¶ níc) th× t×nh h×nh còng kh«ng kh¶ quan h¬n lµ
bao nhiªu. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn rÊt râ qua hai b¶ng vèn huy ®éng vµ
vèn cho vay sau:
Vèn huy ®éng theo tõng hÖ thèng ng©n hµng
§¬n vÞ: tû ®ång
NHTMQD
NHTMCP
NHLD
NH níc ngoµi
Tæng
31/12/9
8
17.902
10.429
1.805
5.269
35.405
30/06/9
9
20.075
11119
1.759
5.367
38.320
31/12/99
20.220
11.394
1.572
5.592
38.778
T/8 t¨ng, gi¶m so
víi 31/12/98
+12.94
-9,25%
-12,9%
+6,13%
+9,52%
T/8 t¨ng, gi¶m so
víi 30/06/99
+0,72%
+2,4%
-10,63%
+4,19%
+1,19%
Vèn cho vay theo tõng hÖ thèng ng©n hµng
§¬n vÞ: tû ®ång
31/12/98
NHTMQD
NHTMCP
NHLD
NH níc ngoµi
Tæng
16.921
9.308
1.180
9.619
37.028
30/06/9
9
18.317
9.492
1.173
9.974
38.799
31/12/99
18.317
9.608
1.127
9.940
38.992
T/8 t¨ng, gi¶m so
víi 31/12/98
+8,25
+3,22%
-4,49%
+3,33%
+5,3%
T/8 t¨ng, gi¶m so
víi 30/06/99
+0,86%
+1,22%
-3,92%
-0,34%
+0,49%
MÆc dï trong thêi gian gÇn ®©y, chi nh¸nh ng©n hµng nhµ n íc t¹i
thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· lËp c¶ mét Ban ®iÒu hµnh thèng nhÊt ®iÒu
phèi c¸c ng©n hµng tham gia ®Çu t trung – dµi h¹n cho c¸c dù ¸n liªn
quan tíi c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, bÖnh viÖn, tr êng häc, nhµ ë … nh ng
trong 8 th¸ng ®Çun¨m 1999, sè d nî trung – dµi h¹n cña hÖ thèng
NHTM quèc doanh còng chØ t¨ng 7,4% vµ c¸c NHTM cæ phÇn tuy cã
n¨ng ®éng h¬n song còng ph¶i b»ng lßng víi møc t¨ng 11,63%. Trong
khi ®ã, sè d tÝn dông cña c¸c ng©n hµng liªn doanh gi¶m 0,9% cña c¸c
ng©n hµng níc ngoµi gi¶m 0,15%. Thµnh phè cÇn kho¶ng 5.300 tû ®ång
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®Ó c«ng ty tõ nay ®Õn n¨m 2003 th× c¸c NHTM ®· ®¨ng ký cho vay tíi
8.533 tû ®ång. Sù “sèt s¾ng” cha tõng cã nµy ®· cho thÊy sù ø ®äng vèn
trong c¸c NHTM lµ nghiªm träng ®Õn møc nµo. Vµ t×nh h×nh cßn tiÕp
tôc xÊu ®i khi tæng sè vèn huy ®éng vÉn liªn tôc gia t¨ng vµ ®¹t 41,473
tû ®ång (tÝnh ®Õn cuèi th¸ng 10/1999), trong ®ã, tiÒn göi cña c¸c doanh
nghiÖp chiÕm tíi 47,8%, cña d©n c lµ 49,5%.
Mét quan chøc cña ng©n hµng c«ng th¬ng ViÖt Nam cho biÕt:
ng©n hµng nµy hiÖn ®ang tån ®äng hµng ngµn tû ®ång cha cã ®Þa chØ cho
vay vµ chØ tr«ng chê c¬ héi gi¶i to¶ vèn th«ng qua c¸c phiªn ®Êu thÇu
tr¸i phiÕu kho b¹c nhµ níc. T¬ng tù nh vËy, tæng d nî ng©n hµng n«ng
nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«ng ViÖt Nam trong 7 th¸ng ®Çu n¨m 1999
còng chØ ®¹t 29.150 tû ®ång , t¨ng 6,4% so víi ®Çu n¨m. §Æc biÖt ®¸ng
nãi ë ®©y lµ trong khi d nî cña c¸c hé s¶n xuÊt ®¹t 11.480 tû (t¨ng 6%
víi ®Çu n¨m), dù nî cña c¸c hîp t¸c x· ®¹t 60 tû ®ång t¨ng (15% so víi
cuèi n¨m 1998) th× t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, c«ng ty cæ phÇn, c«ng
ty TNHH, d nî chØ ®¹t 9.100 tû, kh«ng t¨ng so víi ®Çu n¨m. HiÖn t îng
nµy ®· chøng tá sù bÕ t¾c cña c¸c doanh nghiÖp trong viÖc t×m ®Çu ra
cho s¶n phÈm còng nh vay vèn ®Ó ®Çu t cho s¶n xuÊt kinh doanh.
Mét nÒn kinh tÕ ®ang “®ãi” vèn nh níc ta, mäi c«ng tr×nh ®Òu cÇn
vèn ®Çu t ph¸t triÓn mµ ®Ó hµng chôc ngµn tû ®ång ø ®äng l¹i trong c¸c
lo¹i kÐt kh«ngcho vay, kh«ng ®Çu t ra th× qu¶ lµ l¹. NÕu nh vèn huy
®éng ngµy cµng t¨ng trong khi tæng d nî l¹i kh«ng t¨ng kÞp th× kh¶
n¨ng NHTM bÞ lç vµ sôp ®æ sÏ lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái.
2.1.2. Tû lÖ nî qu¸ h¹n cao
ChÊt lîng cña ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng ®îc thÓ hiÖn ë nhiÒu
yÕu tè nhng trong ®ã, tû lÖ nî tån ®äng lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt, quan
träng nhÊt. H×nh th¸i ®äng nî hiÖn nay ë c¸c ng©n hµng cã nî qu¸ h¹n,
nî khoanh vµ nî chê xÎ lý. Nî qu¸ h¹n lµ nh÷ng nî ®· qu¸ h¹n mµ c¸c
tæ chøc vay vÉn cha tr¶ ®îc. Nî khoanh lµ nh÷ng kho¶n nî ChÝnh phñ
cho phÐp kh«ng thu nî kÓ c¶ gèc vµ l·i. C«ng nî chê xö lý lµ nh÷ng
kho¶n nî hiÖn nay ®ang n»m trong c¸c vô ¸n chê c¬ quan ph¸p luËt xÐt
xö hoÆc c¸c kho¶n nî cha x¸c minh ®Çy ®ñ nguån gèc ®Ó xö lý. C¶ ba
lo¹i nµy céng l¹i xem nh lµ tæng nî tån ®äng cña nÒn kinh tÕ.
Trªn thÕ giíi, ng©n hµng nµo trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh
doanh còng ®Òu x¶y ra t×nh tr¹ng nî qu¸ h¹n ë nh÷ng møc ®é kh¸c
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nhau. §©y lµ vÊn ®Ò rÊt b×nh thêng cña c¸c NHTM nhng ë ViÖt Nam
hiÖn nay th× vÊn ®Ò nµy l¹i trë nªn “kh«ng b×nh thêng” chót nµo. nÕu
nh tû lÖ nî qu¸ h¹n cña hÖ thèng NHTM ViÖt Nam vµo n¨m 1991 lµ
8,8%, n¨m 1992 lµ 12,5%, n¨m 1993 ;µ 9,6%, n¨m 1994 lfa 4,6%, n¨m
1995 lµ 3,5% th× tÝnh ®Õn cuèi n¨m 1999, tæng tû lÖ nî qu¸ h¹n cña toµn
bé c¸c tæ chøc tÝn dông lªn tíi trªn 10% so víi tæng d nî, ®iÒu nµy còng
cã nghÜa lµ cã hµng chôc ngµn tû ®ång hiÖn nay ®· trë thµnh vèn “chÕt”,
kh«ng sinh lêi ®îc. §©y thùc sù lµ mét con sè cã thÓ lµm cho¸ng v¸ng
bÊt cø ai cã chót am hiÓu vÒ ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng.
NÕu xÐt vÒ t¸c h¹i cña nî qu¸ h¹n th× ®èi víi b¶n th©n c¸c NHTM,
mét tû lÖ nî qu¸ h¹n cao sÏ g©y ra rÊt nhiÒu khã kh¨n cho ho¹t ®éng
kinh doanh tiÒn tÖ. Tríc hÕt, nã lµm cho NHTM kh«ng thu håi ®îc vèn
vµ l·i ®óng thêi h¹n ®Æt ra trong hîp ®ång, vµ cho dï c¸c kho¶n nî qu¸
h¹n ®ã cã thÓ thu håi l¹i ®îc toµn bé sau mét thêi gian qu¸ h¹n nhÊt
®Þnh th× ®iÒu ®ã còng lµm cho thêi gian cña mét vßng quay vèn tÝn dông
thùc tÕ lín h¬n vßng quay vèn tÝn dông ®· tho¶ thuËn. Nh vËy, nî qu¸
h¹n ®· lµm gi¶m tèc ®é chu chuyÓn vèn tÝn dông cña NHTM dÉn ®Õn
gi¶m hiÖu qu¶ sö dông vèn, gi¶m lîi nhuËn mang l¹i tõ ho¹t ®éng tÝn
dông. Kh«ng nh÷ng thÕ, nî qu¸ h¹n cßn lµm gi¶m kh¶ n¨ng thanh to¸n
thËm chÝ lµm mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n cña NHTM.
Trªn gi¸c ®é vÜ m«, nî qu¸ h¹n thùc sù lµm gi¶m tÝnh tÝch cùc cña
ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng ®èi víi nÒn kinh tÕ. NHTM cÊp tÝn dông
cho kh¸ch hµng lu«n v× môc ®Ých cung cÊp thªm vèn ®Çu t cÇn thiÕt cho
s¶n xuÊt kinh doanh, më réng quy m« cña s¶n xuÊt vµ l u th«ng hµng
ho¸, t¹o thªm nhiÒu s¶n phÈm míi cho x· héi. V× thÕ, ng©n hµng chØ
quyÕt ®Þnh cho vay khi ®· x¸c ®Þnh lµ ®ång vèn cho vay sÏ ® îc ®Çu t
hiÖu qu¶, mang l¹i lîi Ých kinh tÕ – x· héi trªn c¬ së thu håi ® îc vèn
vµ l·i tõ ngêi ®i vay sau mét qu¸ tr×nh sö dông vèn. VËy mµ nî qu¸ h¹n
l¹i chøng tá ngêi vay ®· kh«ng thùc hiÖn ®îc hiÖu qu¶ ®Çu t nh ®· ®Æt ra
ban ®Çu. §iÒu nµy ®· c¶n trë NHTM thùc hiÖn tèt chøc n¨ng trung gian
tÝn tông, cung cÊp vèn cho nÒn kinh tÕ.
Bªn c¹nh ®ã, nî qu¸ h¹n rÊt dÔ chuyÓn thµnh nî khã ®ßi. Mµ nãi
nî khã ®ßi lµ ®· thÊy tiÒm Èn trong ®ã sù lõa ®¶o chiÕm dông vèn vay
cña ngêi vay. §iÒu nµy cã thÓ lµ mét ý kiÕn chñ quan nhng nã l¹i kh¸
®óng víi t×nh h×nh ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Theo sè liÖu
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
thèng kª tõ n¨m 1991 ®Õn th¸ng 11/1997 ®· x¶y ra 335 vô lõa ®¶o ng©n
hµng tæng sè tiÒn lªn tíi 1.732,8 tû ®ång (cha kÓ thiÕt h¹i cña vô EpcoMinh Phông) chñ yÕu xuÊt ph¸t tõ nî qu¸ h¹n, nî khã ®ßi. Nh÷ng vô
lõa ®¶o trªn ®· ®Ó l¹i hµng triÖu m 2 ®Êt, hµng tr¨m ngµn c¨n nhµ do c¸c
®èi tîng vay ®em thÕ chÊp nhng kh«ng tr¶ ®îc nî cho ng©n hµng. Sè b©t
®éng s¶n nµy hÇu nh ®Òu ®îc khai khèng gi¸ c¶ lªn nhiÒu lÇn, giÊy tê
chñ quyÒn l¹i kh«ng ®Çy ®ñ nªn kh«ng b¸n ®îc do vËy ng©n hµng kh«ng
thÓ thu håi ®îc vèn.
Tãm l¹i, tû lÖ nî qu¸ h¹n qu¸ cao mµ vÉn ®ang cßn híng gia t¨ng
nh hiÖn nay ®· lµm suy gi¶m nghiªm träng chÊt lîng tÝn dông, tõ ®ã ¶nh
hëng kh«ng nhá tíi kÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c NHTM.
2.1.3. Sù bÊt hîp lý trong c¬ cÊu tÝn dông
HiÖn nay, c¬ cÊu cho vay c¸c NHTM ViÖt Nam tuy ®· cã nhiÒu
chuyÓn biÕn tÝch cùc so víi thêi kú ®æi míi nhng vÉn cha thùc sù phï
hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn nh níc
ta. MÆc dï ®ang ø ®äng vèn nhng nhiÒu NHTM, nhÊt lµ csac NHTM
quèc doanh vÉn x¸c ®Þnh ®èi tîng kh¸ch hµng cña hä lµ c¸c doanh
nghiÖp nhµ níc cßn doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chi lµ kh¸ch hµng
dù tr÷. ¤ng NguyÔn V¨n PhÈm, gi¸m ®èc së giao dÞch II, ng©n hµng ®Çu
t vµ ph¸t triÓn ViÖt Nam t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, cho biÕt gÇn 90%
tæng d nî hiÖn cã kho¶ng 1.000 tû ®ång, cña Së giao dÞch II thuéc vÒ
c¸c tæng c«ng ty. Cßn c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chØ ®îc vay
mé tû lÖ díi 10% tæng d nî.
TÊt nhiªn, kh«ng ph¶i ng©n hµng nµo còng “tõ chèi” t nh©n. Tiªu
biÓu lµ ng©n hµng §«ng ¸, trªn 70% tæng d nî lµ dµnh cho c¸c c¬ së
ngoµi quèc doanh. Hay nh Sµi Gßn C«ng th¬ng ng©n hµng (Sai Gon
Bank), tû lÖ cho vay khu vùc t nh©n so víi khu vùc nhµ níc lµ 60/40.
Tuy nhiªn, sè lîng ng©n hµng cã c¬ cÊu tÝn dông nh trªn l¹i kh«ng
nhiÒu l¾m. H¬n n÷a, ®©y míi chØ lµ c¬ cÊu cho vay s¶n xuÊt kinh doanh
trong níc chø tµi trî xuÊt khÈu cho khu vùc t nh©n th× ngay c¶ nh÷ng
ng©n hµng trªn còng cßn dÌ dÆt. NhiÒu quan chøc ng©n hµng ®· thõa
nhËn kh«ng gi¸m cho t nh©n vay tiÒn trªn L/C ®· më bëi v× cho r»ng :
cã L/C cha ch¾c hä ®· xuÊt hµng, xuÊt hµng cha ch¾c ®· cã ®Çy ®ñ
chøng tõ, cã bé chøng tõ cha ch¾c ®· thu ®îc tiÒn. Do cã quan ®iÓm nh
vËy nªn c¸c doanh nghiÖp t nh©n khi cã L/C xuÊt khÈu thêng liªn hÖ
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
trùc tiÕp víi chi nh¸nh ng©n hµng níc ngoµi ®Ó vay tiÒn. Hä biÕt ch¾c
nh ®inh ®ãng cét r»ng víi L/C trong tay mµ thiÕu tµi s¶n thÕ chÊp th×
c¸c ng©n hµng néi ®Þa còng kh«ng ®Çu t tiÒn vµo hä. GÇn ®©y, mét vµi
ng©n hµng trong níc ®· m¹nh d¹n cho vay ®èi víi nh÷ng c¬ së cã L/C
xuÊt khÈu nhng chñ yÕu tËp trung vµo c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, cßn
®èi víi khu vùc t nh©n l¹i kh«ng ®¸ng kÓ. §iÒu nµy kh«ng chØ ¶nh hëng
tíi riªng c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh do ph¶i vay ë bªn ngoµi
víi l·i suÊt ch¾c ch¾n lµ cao h¬n mµ cßn lµm cho ph¹m vi cña chÝnh c¸c
ng©n hµng trong níc bÞ thu hÑp l¹i. HiÖn nay, cïng víi sù ph¸t triÓn cña
khu vùc kinh tÕ quèc doanh, khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®· chiÕm
tíi 60% GDP c¶ níc. Trong tæng sè 40 triÖu lao ®éng ë ViÖt Nam th× cã
tíi 36 triÖu ngêi lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. H¬n
5 n¨m, cã kho¶ng 5 triÖu ngêi cã thªm viÖc lµm th× hÇu hÕt ®Òu do khu
vùc nµy t¹o ra. Nh vËy, cã thÓ thÊy tiÒm lùc cña kinh tÕ ngoµi quèc
doanh lµ rÊt lín, kÐo theo ®ã lµ mét nhu cÇu vay vèn khæng lå. VËy mµ,
c¸c NHTM ViÖt Nam l¹i kh«ng thùc sù coi träng khu vùc nµy, kh«ng
®Æt hä ngang hµng víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh mµ l¹i ®èi xö víi hä
nh nh÷ng kh¸ch hµng dù tr÷. §©y lµ mét ®iÒu bÊt hîp lý trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i.
2.2.1. HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng n1
hiÖn nay, tuy ®· ®îc c¶i tiÕn nhiÒu nhng vÉn cha thùc sù khoa häc vµ
thiÕu ®ång bé, cha ®ñ søc ®iÒu chØnh nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p trong
thùc tÕ kinh doanh cña NHTM. NhiÒu híng dÉn cña c¸c Bé, ngµnh kh¸c
nhau cßn chång chÐo, rÊt khã kh¨n trong triÓn khai thùc hiÖn. Nh÷ng
quy ®Þnh vÒ gi¶i thÓ, ph¸ s¶n doanh nghiÖp, tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè cña
c«ng nghiÖp t¹i ng©n hµng cha khoa häc vµ cha c«ng b»ng g©y thiÖt h¹i
chung cho nÒn kinh tÕ vµ ng©n hµng. NhiÒu doanh nghiÖp ® îc ®Çu t chñ
yÕu b»ng vèn ng©n hµng, nhng khi doanh nghiÖp bÞ gi¶i thÓ th× chñ thÓ
®îc thanh toµn nî tõ nguån thanh lý tµi s¶n cßn l¹i cña doanh nghiÖp l¹i
kh«g ph¶i lµ ng©n hµng cho vay, dÉn ®Õn viÖc mÊt vèn cña ng©n hµng lµ
®iÒu kh«ng tr¸nh khái. Nh÷ng doanh nghiÖp “cã vÊn ®Ò” th× c¸c c¬ quan
ph¸p luËt ph¶i can thiÖp vµ Ýt nhiÒu ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh
cña ®¬n vÞ trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra, tµi s¶n thÕ chÊp sÏ kh«ng ®îc tiÕp
tôc khai th¸c hoÆc khai th¸c mét c¸ch kÐm hiÖu qu¶, g©y thÊt tho¸t vèn
cho c¸c doanh nghiÖp vµ ng©n hµng. HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt cha
khoa häc, thiÕu ®ång bé khiÕn thñ tôc cho vay hiÖn nay ë c¸c NHTM
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kh¸ rêm rµ, cøng nh¾c ph¶i tr¶i qua nhiÒu kh©u. V× lÏ ®ã thêi gian tõ
lóc nép ®¬n xin vay ®Õn lóc mµ c¸c ®¬n vÞ vay ®îc vèn thêng rÊt dµi, 10
ngµy nÕu vay ng¾n h¹n vµ 45 ngµy cho vay trung h¹n vµ dµi h¹n. Trong
thêi buæi bïng næ th«ng tin nh ngµy nay, ®Ó n¾m b¾t c¬ héi lµm ¨n ngêi
ta ph¶i ch¹y ®ua tõng ngµy thËm chÝ tõng giê, vËy mµ ph¶i n»m chê l©u
nh vËy míi cã thÓ vay ®îc vèn th× qu¶ lµ khã kh¨n cho c¸c doanh
nghiÖp ViÖt Nam. Còng chÝnh v× hÖ thèng v¨n b¶n cha khoa häc, râ rµng
nªn c¸c NHTM kh«ng gi¸m ®a vµo sö dông nhiÒu nghiÖp vô míi nh»m
rót ng¾n thêi gian còng nh chi phÝ qu¶n lý vèn vay c¶u m×nh.
2.2.1. C¸c c¬ quan h÷u quan cha cã ®îc c¸i nh×n thÊu ®¸o vÒ
ng©n hµng vµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, nÕu cha cã ®îc sù phèi
hopù ®ång bé, tÝch cùc víi ng©n hµng trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn
®Ò liªn quan. Cho ®Õn nay kh«ng Ýt ngêi cßn cho r»ng viÖc cho vay vµ
thu håi nî vay chØ ®¬n thuÇn lµ viÖc cña ng©n hµng, trong khi trªn thùc
tÕ cã nhiÒu kho¶n vay ng©n hµng ®· tho¶ hiÖp theo ®óng mäi quy ®Þnh
cña nhµ níc mµ vÉn kh«ng thu håi ®îc nî, lóc ®ã viÖc thu håi nî ®· vît
ra khái chøc n¨ng vµ kh¶ n¨ng cña ng©n hµng. MÆc dÇu ®· cã nhiÒu
th«ng t liªn tÞch gi÷a NHNN vµ c¸c Bé, c¸c ngµnh liªn quan híng dÉn
thùc hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ng©n hµng, nhng
thùc tÕ ®ßi hái cÇn ph¶i cã sù phèi hîp nhiÒu h¬n n÷a gi÷a c¸c c¬ quan
nµy víi nhau trong thêi gian tíi. Nh÷ng ng©n hµng nµy khiÕn c¸c
NHTM tiÕo tôc co côm, chê ®îi thêi c¬.
Ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ lµ mét lo¹i h×nh kinh doanh ®Æc
biÖt, rÊt nh¹y c¶m chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ tõ c¸c yÕu tè cña nÒn kinh tÕ
trong níc vµ thÕ giíi. Trong thêi gian quan, nÒn kinh tÕ n íc ta còng nh
mét sè níc trong khu vùc cã nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh nªn ®· t¸c ®éng
kh«ng nhá ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ vay vèn, ®iÒu nµy
nh mét ph¶n øng d©y chuyÒn ®· t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng kinh
doanh ng©n hµng mµ ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c tÝn dông. Do mét sè khã kh¨n
cña nÒn kinh tÕ vµ sù ch÷ng l¹i cña nguån vèn ®Çu t níc ngoµi trong
thêi gian qua nªn gÝa bÊt ®éng s¶n ®· liªn tôc gi¶m xuèng, g©y khã
kh¨n cho ng©n hµng trong viÖc ph¸t m¹i tµi s¶n thÕ chÊp ®Ó thu håi vèn
vay.
- Bèi c¶nh kinh tÕ nh÷ng n¨m gÇn ®©y chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè
kh«ng thuËn lîi cho ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c NHTM. Trong khi tæng
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®Çu t x· héi sôt gi¶m th× ®Çu t cña nhµ níc l¹i t¨ng nhanh tõ 38,3% n¨m
1995 lªn 61,6% n¨m 1999. §iÒu ®¸ng chó ý lµ trong tæng nguån vèn
®Çu t tËp trung cña nhµ níc, chØ kho¶ng 10% lµ vèn huy ®éng trong níc
vµ kho¶ng 90% cßn l¹i lµ nguån vèn ODA. Trong dµi h¹n nÕu c¸c ch¬ng
tr×nh ®Çu t cña nhµ níc thµnh c«ng, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®îc c¶i thiÖn
sÏ thóc ®Èy ®Çu t cña khu t nh©n. Song trong thêi gian tríc m¾t, nÕu
kh«ng tho¸t khái xu híng nµy, tèc ®é t¨ng trëng nÒn kinh tÕ sÏ cßn phô
thuéc kh¸ chÆt chÏ vµo tiÕn ®é gi¶i ng©n cña vèn ODA. Sù hiÖn diÖn cña
c¸c nguån vèn u ®·i quèc tÕ râ rµng lµm gi¶m c¸c c¬ héi cung cÊp tÝn
dông cña c¸c NHTM. Trong c¸c h¹ng môc u tiªn ®Çu t kÝch cÇu cña
thµnh phè Hå ChÝ Minh, hÇu hÕt c¸c dù ¸n lín ®· t×m ® îc vèn vay víi
l·i suÊt u ®¹i tuyÖt ®èi so víi mÆt b»ng l·i suÊt kinh doanh. Vèn trong
d©n c còng t¹o ra mét ¸p lùc “khã chÞu” ®èi víi ho¹t ®éng cho vay cña
c¸c ng©n hµng. Vèn nhµn rçi trong d©n c hiÖp íc kho¶ng 10-12 tû USD,
trong ®ã 44% díi d¹ng vµng, ngo¹i tÖ vµ tæng céng kho¶ng 70% ë d¹ng
kh«ng sinh lêi. Nguån vèn nµy ®ang ®îc nhµ níc khuyÕn khÝch ®a vµo
kinh doanh, nhng trong thêi gian tríc m¾t chóng sÏ lµ nguån vèn c¹nh
tranh víi c¸c NHTM khi nÒnkt cã triÓn väng t¨ng trëng hoÆc lµ ¸p lùc
tiÒn göi trong trêng hîp cã nÒn kinh tÕ r¬i vµo tr¹ng th¸i tr× trÖ. Xu h íng nµy sÏ ®îc gi¶i to¶, nÕu l·i suÊt ®îc thùc sù x¸c ®Þnh bëi sù vËn
®éng cña cung, cÇu vµ c¸c NHTM tríc hÕt ph¶i ®¸p øng ®îc nhu cÇu
vèn vay cña d©n c vµ c¸c doanh nghiÖp t nh©n nhá.
- Cho ®Õn tríc khi cã sù ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch l·i suÊt cña NHNN
vµo n¨m 1999, th× l·i suÊt cho vay c¶u c¸c NHTM ë ViÖt Nam lµ rÊt cao
1,25%/th¸ng ®èi víi cho vay ng¾n h¹n, bªn c¹nh ®ã tØ lÖ t¸i cÊp vèn
còng lµ 1,1% /th¸ng.
ii. nh÷ng tån t¹i trong ho¹t ®éng tÝn dông cña
c¸c nhtm ViÖt Nam.
2.2. Nh÷ng khã kh¨n trong ho¹t ®éng tÝndông cña c¸c NHTM
Nh trªn ®· tr×nh bµy, ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng chÝnh cña
NHTM, nã ®em l¹i thu nhËp, chñ yÕu cho ng©n hµng vµ tµi trî vèn cho
nÒn kinh tÕ, tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m qua tØ lÖ t¨ng tr ëng tÝn dông ®·
kh«ng ®¹t ®îc nh mong muèn, nguyªn nh©n c¶ chñ quan vµ kh¸ch quan
dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®ã, ®· cã nhiÒu ý kiÕn ®Ò cËp, chung qui l¹i c¸c ý
kiÕn ®Òu tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n sau:
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nhµ níc (DNNN) hiÖn nay ®ang n»m
trong t×nh tr¹ng chung lµ lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, vèn tù cã Ýt ho¹t ®éng
chñ yÕu b»ng vèn vay ng©n hµng, ®iÒu nµy g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho
ng©n hµng trong ho¹t ®éng ®Çu t tÝn dông. NÕu thùc hiÖn theo ®óng quy
®Þnh cña nhµ níc lµ: doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, vèn tù cã kh«ng ®¶m
b¶o th× kh«ng ®Çu t, nh thÕ sÏ ®Èy doanh nghiÖp ®Õn chç ®· khã kh¨n l¹i
cµng khã kh¨n h¬n, kÐo theo c¶ ng©n hµng còng l©m vµo c¶nh kh«ng tèt
®Ñp g× h¬n, ®ång thêi ¶nh hëng xÊu ®Õn nÒn kinh tÕ vµ c¶ vÊn ®Ò x· héi.
Bªn c¹nh ®ã, cã nh÷ng doanh nghiÖp dï lµm ¨n cã hiÖu qu¶ nhng vÉn
ph¶i nî ng©n hµng. Cho ®Õn gi÷a n¨m 1998, c¸c tæng c«ng ty x©y dùng
®· nî ng©n hµng hµng ngµn tû ®ång, mçi tæng c«ng ty cïng mét lóc d
nî vèn vay, b¶o l·nh cña tõ 6-10 ng©n hµng, tõ NHTMQD, ®Õn NHTM
cæ phÇn ng©n hµng liªn doanh vµ thËm chÝ c¶ chi nh¸nh ng©n hµng níc
ngoµi. Tæng c«ng ty x©y dùng cÇu Th¨ng Long hiÖn d nî ng©n hµng trªn
300 tû ®ång …. Nguyªn nh©n chñ yÕu cho vÊn ®Ò trªn lµ c¸c c«ng ty bÞ
bªn A nî trong khi ®ã vÉn ph¶i x©y dùng, m¸y mãc trªn c«ng tr êng vÉn
ph¶i ®a vµo vËn hµnh, ph¶i t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng.
T×nh h×nh nî NHTM cña c¸c Tæng c«ng ty kh¸c còng kh«ng s¸ng sña
h¬n. Ng©n hµng c«ng th¬ng ViÖt Nam ®Õn 31/3/1998 cã tæng d nî cho
vay cña c¸c Tæng c«ng ty 90-91 lªn tíi 4091 tØ ®ång. §øng tr íc khã
kh¨n ®ã, c¸c NHTM rÊt lóng tóng, vµ mét thùc tÕ hiÖn nay lµ c¸c ng©n
hµng thêng co côm trong ®Çu t, chê thêi c¬, v× nÕu ng©n hµng cø tiÕp
tôc cho vay th× sÏ rÊt khã kh¨n trong viÖc thu håi vèn, nî qu¸ h¹n sÏ
t¨ng cao, cho ®Õn 1 lóc nµo ®ã, khi doanh nghiÖp kh«ng cßn kh¶ n¨ng
thanh to¸n c¸c mãn vay th× ng©n hµng sÏ trë thµnh ng êi “cã ý lµm tr¸i,
g©y hËu qu¶ nghiªm träng:.
- Mét thùc tÕ ®ang tån t¹i l©u nay lµ t×nh tr¹ng doanh nghiÖp vay
vèn lu«n ®èi phã víi ng©n hµng th«ng qua viÖc cung cÊp c¸c sè liÖu
kh«ng trung thùc, mÆc dï nh÷ng sè liÖu nµy ®Òu ®· ®îc c¸c c¬ quan cã
chøc n¨ng kiÓm duyÖt. ChÕ ®é kÕ to¸n, thèng kª ®· ® îc ban hµnh, nhng
phÇn lím c¸c doanh nghiÖp ®Òu ®îc thùc hiÖn kh«ng nghiªm tóc. §iÒu
nµy g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho ng©n hµng trong viÖc n¾m b¾t t×nh h×nh
ho¹t ®éng kinh doanh, còng nh viÖc qu¶n lý vèn vay cña ®¬n vÞ, ®Ó qua
®ã cã thÓ ®a ra ®îc nh÷ng quyÕt ®Þnh ®Çu t ®óng ®¾n cã t¸c dông hç trî
cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, nh»m thu håi vèn cho
ng©n hµng. Trªn ®Þa bµn NghÖ An tõ ®Çu n¨m nay, c¸c ngµnh chøc n¨ng
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
míi kiÓm tra viÖc chÊp hµnh luËt c«ng ty ë 27 c«ng ty TNHH th× tÊt c¶
c¸c c«ng ty nµy ®Òu vi ph¹m, thËm chÝ cã c«ng ty vi ph¹m ph¸p luËt
mét c¸ch nghiªm träng. PhÇn lín c¸c c«ng ty ®Òu vi ph¹m, vÒ ®iÒu kiÖn
thµnh lËp, khai khèng vèn ®iÒu lÖ. Mét vÊn ®Ò hÕt søc nghiªm trägn lµ
cã 20 trong sè 22 c«ng ty ®îc kiÓm tra vi ph¹m lÖch kÕ to¸n thèng kª,
®iÒu lÖ kÕ to¸n nhµ níc. §èi víi lÜnh vùc kinh tÕ quèc doanh, theo thèng
kª cña mét nhãm chuyªn gia ®èi víi 25 doanh nghiÖp lín t¹i ®Þa bµn cã
quan hÖ tÝn dông víi c¸c ng©n hµng cho thÊy d nî tÝn dông ng©n hµng
gÊp 4 lÇn sè vèn ®îc cÊp vµ gÊp 11,8 lÇn sè vèn lao ®éng ®îc cÊp cña
nh÷ng doanh nghiÖp nµy. NhiÒu khi c¸c NHTM cã nh÷ng quyÕt ®Þnh
®Çu t kh«ng c¨n cø vµo sè liÖu b¸o c¸o cö ®¬n vÞ mµ th êng dùa trªn
nhiÒu nguån th«ng tin phong phó kh¸c, cã khi lµ dùa vµo nh÷ng c¶m
nhËn trùc quan cña m×nh, ®iÒu nµy nÕu kÐo dµi sÏ rÊt nguy hiÓm. Thùc
tÕ ®· chøng minh r»ng viÖc cung cÊp c¸c sè liÖu kh«ng trung thùc cña
®¬n vÞ, thªm vµo ®ã lµ viÖc tiÕp tay cña mét sè c¸n bé ng©n hµng ®· g©y
lªn nh÷ng vô ®æ bÓ tÝn dông g©y hËu qu¶ nÆng nÒ cho nÒn kinh tÕ nh vô
Tamexco vµ Minh Phông.
- Do chuyÓn sang lµm ¨n trong c¬ chÕ thÞ trêng cha l©u nªn hÇu
hÕt c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay cha cã ®ñ n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm ®Ó
c¹nh tranh trªn th¬ng trêng, thêng thua thiÖt trong kinh doanh. MÆt
kh¸c, ®Êt níc ®ang trªn ®µ chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ do ®ã ch a cã ®îc
nh÷ng quy ho¹ch cô thÓ, æn ®Þnh l©u dµi ë tÇm vÜ m«, nªn ®· g©y kh«ng
Ýt khã kh¨n cho doanh nghiÖp trong viÖc ®Çu t s¶n xuÊt. NhiÒu d©y
chuyÒn s¶n xuÊt l¾p ®Æt xong thiÕt bÞ, khi bíc vµo s¶n xuÊt th× s¶n phÈm
kh«ng tiªu thô ®îc do nhµ níc cã chñ tr¬ng cÊm hoÆc s¶n xuÊt h¹n chÕ.
Mét sè mÆt hµng do kh«ng cã quy ho¹ch tæng thÓ vµ sù chØ ®¹o thèng
nhÊt nªn cã qu¸ nhiÒu doanh nghiÖp ®Çu t vèn nhng s¶n phÈm l¹i kh«ng
tiªu thô ®îc do ®ã ®· b·o hoµ hoÆc lîi nhuËn thu vÒ kh«ng ® îc nh khi
x©y dùng luËn chøng kinh tÕ kü thuËt, hoÆc kh«ng cã ®ñ nguyªn liÖu
®Çu vµo cho s¶n xuÊt, ®iÒu nµy g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho ng©n hµng v×
phÇn lín vèn ®Çu t cña doanh nghiÖp lµ vèn vay ng©n hµng.
C¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng trong thÞ trêng ®éc quyÒn cao.
C¸c nghiªn cøu cho thÊy, ngoµi c¸c ngµnh ®éc quyÒn tù nhiªn nh §iÖn,
Níc, th× ®éc quyÒn cßn cã trong hÇu hÕ c¸c ngµnh kinh tÕ vµ nhµ ®éc
quyÒn chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, c¸c Tæng c«ng ty. Mét hËu
qu¶ cña sù ®éc quyÒn lµ kh«ng sö dông hÕt c«ng suÊt, tån kho hµng ho¸
.DOC 
37 
82 
133 
