Tài liệu Một số biện pháp giúp trẻ mg nhỡ phát triển khả năng âm nhạc thông qua các hoạt động âm nhạc

Một số biện pháp giúp trẻ MG nhỡ phát triển khả năng âm nhạc thông qua các hoạt động âm nhạc Đặt vấn đề Giáodục âm nhạc là một hoạt dộng nghệ thuật có tác dụng giáo dục thẩm mỹ, ngoài ra nó còn giúp trẻ phát triển trí tuệ. Trẻ có khả năng thể hiện những cảm xúc của mình trong quá trình cảm thụ và thể hiện các tác phẩm âm nhạc. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, trẻ được nghe nhạc cổ điển từ trong bào thai sẽ kích thích điễn não giúp não phát triển tăng trí thông minh sau này. Đối với trẻ mần non thì âm nhạc là môn học giúp trẻ phát triển một cách toàn diện nhất. Thông qua âm nhạc trẻ sẽ linh hoạt hơn, mạnh dạn hơn, thông minh hơn qua việc tự sáng tạo ra các động tác ming hoạ cho các bài hát. Khi trẻ vận động theo nhạc sẽ thúc đẩy sự vận động cơ thể, sự nhanh nhẹn khéo léo qua các động tác. Hơn nữa khi nghe nhạc, trẻ cảm nhận được tình cảm, nội dung các bài hát. Đồng thời âm nhạc cũng dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng. Nhịp điệu, tiết tấu vui vẻ của các bài hát giúp trẻ có những niềm vui, hào hướng và phẩn khởi, những bài hát êm dịu đưa trẻ đến tình cảm nhẹ nhàng. Như những bài hát ru trẻ có cảm giác nhẹ nhàng và liên tưởng đến mẹ, những bài hát vui nhộn trẻ đập tay, nhảy… Những bài hát có giai điệu buồn, lắng đọng trẻ thể hiện những động tác đu đưa nhẹ nhàng. Trẻ ở lứa tuổi này đã biết tích luỹ và có khả năng so sánh và đánh giá khái niệm âm nhạc đơn giản nhất như: Phân biệt âm thanh to nhỏ, cao thấp, âm sắc của giọng hát, nhạc cụ, tính chất êm dịu ngân nga, giai điệu sổi nổi linh hoạt của nhịp điều. Chính vì những cảm nhận của trẻ về âm nhạc như vậy đã giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng phong phú thông qua âm nhạc. Qua đề tài này bản thân tôi luôn trăn trở và suy nghĩ. Trong quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ, đặc biệt là giảng dạy bộ môn âm nhạc luôn làm thế nào để giúp trẻ`hứng thú hơn, cảm thụ tốt các tác phẩm âm nhạc. II- Giải quyết vấn đề 1. Nhận định vấn đề thuận lợi và khó khăn 1.1. Thuận lợi: - Giáo viên: + Giáo viên có trình độ chuyên môn, nắm vững phương pháp dạy của các bộmôn. Có ưu thế về âm nhạc, như hát và sử dụng đàn + Giáo viên được tham gia các lớp bồi dưỡng chuyên môn, các tiết kiến tập, môi trường và trang trí môi trường học tập trong và ngoài trường. - Cơ sở vật chất: + Nhà trường trang bị đàn cho nhiều chức năng hiện đại, đầu đĩa, tivi. + Tủ thư viện nhà trường có nhiều tư liệu, sách, tuyển tập các trò chơi âm nhạc, bài hát để giáo viên lựa chọn khi dạy trẻ. 1.2. Khó khăn: - Dụng cụ âm nhạc nghèo nàn, ít chưa đáp ứng được nhu cầu sử dụng trong tiết dạy. - Khả năng sáng tạo động tác minh hoạ cho bài hát của trẻ, kiến thức của nhiều trẻ trong lớp không đồng đều. - Trong lớp có nhiều cháu còn non, sức khoẻ yếu, hay nghỉ học nên khả năng tiếp thu bài còn chậm. 2. Các biện pháp thực hiện: 2.1. Gây hứng thú cho trẻ trước khi vào giờ học - Tôi vào bài một cách sinh động để thu hút sự chú ý của tẻ vào tiết học bằng các hình thức như: Ví dụ: Chủ điểm: “Bản thân” khi dạy với đề tài: “ Cái mũi”, tôi cho trẻ chơi trò chơi: “ Tai mắt mũi mồm” để trẻ liên tưởng đến bài hát và đồng thời trẻ khắc sâu hơn nữa các bộ phận trên cơ thể của mình. Ví dụ: Chủ điểm: “ Gia đình”khi tôi dạy trẻ bài hát” Em lên bốn”, tôi phối kết hợp cùng phụ huynh trong lớp quay những đoạn video clip hay những đoạn phim khi trẻ hoạt động ở nhà, trẻ chơi với các bạn tại nhà để thu hút sự tập chung chú ý của trẻ vào giờ học. Hoặc tôi hoá trang đóng vai các nhân vật trong bài hát. Ví dụ: Chủ điểm: “ Thế giới Động vật” khi dạy với đề tài: “ Chú chuột nhắt”, tôi hoá trang và đóng vai chú chuột nhắt để gây sự húng thú của trẻ….. 2.2. Tổ chức các tiết học nhẹ nhàng - Trong quá trình tiến hành tiết dạy một nội dung góp phần không nhỏ tạo nên sự hứng thú của trẻ vào giờ học đó chính là sự chuyển tiếp các nội dung trong giờ học. Cách chuyển tiếp các nội dung từ dạy hát sang nghe hát… Cũng cần những hình thức để thu hút trẻ. Ví dụ khi dạy đề tài : “Cái mũi” ở chủ điểm “ Bản thân” sau khi dạy xong nội dung vận động theo nhạc bài “ Cái mũi” tôi chuyển sang nội dung nghe hát bài: Thằng Tý sún”, tôi cùng trẻ trò chuyện lại về tác dụng của cái mũi với cơ thể đồng thời kết hợp cho trẻ đọc bài thơ” Cái mũi” và cho trẻ xem điều bất ngờ khi trẻ đọc thơ xong. Lúc này cô đã hoá trang thành” Thằng Tý sún” trẻ rất hứng thú vì vậy mà các giáo viên cũng nên chú trọng nội dung này.( ảnh) - Hơn nữa khi tổ chức các hoạt động âm nhạc các giáo viên cũng cầncần xácđịnh mục đích giáo dục âm nhạc cho trẻ là giúp trẻ cảm nhận âm nhạc thông qua thực hiện các hình thức ca hát, vận động theo nhạc, nghe hát và chơi các trò chơi âm nhạc. Từ đó sẽ hình thành và phát triển ở trẻ khả năng cảm nhận giai điệu, nhịp điệu, tiết tấu âm nhạc trọng tâm của tiết dạy. Chính vì vậy khi tổ chức các hoạt động âm nhạc đa dạng dựa vào hoạt động trọng tâm. Ví dụ: Nếu xác định trọng tâm của giờ hoạt động chung là nâng cao kỹ năng ca hát cho trẻ thì giáo viên có thể chỉnh sửa cho trẻ hát với các hình thức nâng cao như: hát to, hát nhỏ, hát nối tiếp. Hát đối đáp từng câu hát, hát tập thể có lĩnh xướng. Nếu xác định trọng tâm là nâng cao kỹ năng vận động theo nhạc thì cần phải bám theo chương trình yêu cầu vận động với hình thức nào?( Múa hay gõ đệm). Nếu gõ đệm theo “ phách”, theo” nhịp”, theo tiết tấu “ chậm”. Từ đó giáo viên sẽ sáng tạo, linh hoạt hướng dẫn trẻ thực hiện sinh động các vận động. - Trong giờ học rèn tính tập thể cho trẻ: Cả lớp , tổ, nhóm trẻ, tính tập chung chú ý, tính tự lập độc lập. Khi trẻ biểu diễn các bài hát điêụ múa giúp trẻ nhút nhát, thiếu tự tin sẽ trở nên mạnh dạn, hồn nhiên hơn trẻ hoà nhập tốt hơn trong cộng đồng. - Sự thay đổi luân phiên các hoạt động âm nhạc trong tiết học hát, nghe hát, vận động theo nhạc, trò chơi âm nhạc còn đòi hỏi trẻ sự chú ý, độ nhanh nhạy, tính tổ chức, giáo dục ý chí cho trẻ. 2.3. Tạo môi trường học tập và rèn luyện cho trẻ: - Để trẻ tiếp thu kiến thức một cách thoải mái nhất tôi luôn tận dụng diện tích phòng học, phòng âm nhạc và chú ý sắp xếp các đồ dùng dụng cụ, đội hình để tạo môi trường học và thoải mái cho trẻ. Tôi kết hợp trang trí lớp ở các góc, mảng chủ điểm tìm tòi các hình ảnh mang tính nghệ thuật có hình ảnh phản ánh nội dung bài hát để từ đó giúp trẻ liên tưởng, tưởng tượng đến các bài hát mà trẻ đã và đang được học.( ảnh) - Tận dụng phòng năng khiếu của trường khi trẻ tham gia thực hiện các hoạt động âm nhạc mà trọng tâm là dạy múa minh hoạ cho bài hát. Khi thực hiện các hoạt động âm nhạc tại đây trẻ có thể tự mình soi gương và chỉnh sửa các động tác mà cô đã hướng dẫn từ đó sẽ kích thích trẻ hoạt động tích cực hơn.( ảnh) - Ngoài ra tôi còn tận dụng góc âm nhạc của lớp. Bởi góc âm nhạc là nơi trẻ có điều kiện để thể hiện khả năng âm nhạc của mình, trẻ có thể làm quen, ôn luyện, củng cố và vân dụng phát triển những kỹ năng âm nhạc qua các trò chơi, các hoạt động sáng tạo làm phát triển khả năng sáng tạo của trẻ. Tại đây, trẻ tự hát hay tự vận động theo nhạc, biểu diễn một mình hay một nhóm trẻ một cách thích thú và sáng tạo. Và cũng chính nơi đây sẽ góp phần vào việc phát triển các kỹ năng như: Kỹ năng giao tiếp, kỹ năng thể hiện cảm xúc, kỹ năng thẩm mỹ nhận thức từ đó mà trí tuệ của trẻ được phát triển. Chính vì vậy mà khi bố trí góc âm nhạc ở lớp tôi luôn chú ý đến tiếng ồn của trẻ tạo ra ở góc này để không ảnh hưởng đến những góc tĩnh. Và để kích thích tính tò mò ham hiểu biết lôi cuốn của trẻtôi luôn chú ý thay đổi các đồ dùng, dụng cụ âm nhạc,tìm tòi các nguyên vật liệu để làm các dụng cụ âm nhạc cho trẻ, cách trang trí phông hợp phù với các chủ điểm các hình ảnh hấp dẫn để lôi cuốn trẻ. ( ảnh) - Luôn chú ý đến khả năng phát âm của trẻ để trẻ có sự điều chỉnh và sửa sai ở trong và ngoài tiết học. Đặc biệt các cháu nói ngọng và khi hát còn sai nhạc. Ví dụ: Cháu Tiến Đạt, cháu Mạnh Hoàng, cháu Anh Quân….. - Trước khi tổ chức các hoạt giáo dục âm nhạc bản thân tôi cũng phải tự rèn luyện đàn, giọng hát tìm tòi các bài hát dạy hát và nghe hát trong và ngoài chương trình sao cho phù hợp với chủ điểm. Các bài hát cần ngắn gọn, vừa phải, có giai nhịp điệu phù hợp với lứa tuổi. 2.4. Sử dụng các loại dụng cụ âm nhạc và trang phục biểu diễn thu hút trẻ: - Ngoài những dụng cụ âm nhạc được trang bị ở lớp tôi luôn tìm tòi, thu thập, huy động sự đóng góp các nguyên vật liệu để làm như: Hộp sữa,vỏ hộp bánh bằng sắt, thanh tre, nắp thiếc….để làm các nhạc cụ cho trẻ. Ví dụ: Từ những hộp bánh bắng sắt có kích thước to nho khác nhau tôi có thể làm được một dàn trống. Hoặc nắp của hộp sữa tôi làm trống lắc…. Từ những loại đồ dùng mà tôi đã làm được bằng các chất liệu, các nguyên vật liệu khác nhau, tôi cho trẻ sử dụng vào các hoạt động âm nhạc mang tính chất biểu diễn. ở các hoạt động này trẻ được trực tiếp đóng các vai là các nhạc công ở trên các sân khấu ca nhạc để đệm nhạc cho các bạn. Trẻ rất thích giờ học rất sôi nổi và hứng thú. Khi trẻ được trực tiếp sử dụng các nhạc cụ do cô làm ra như vậy thì trẻ sẽ có những sáng tạo riêng của mình vì thế mà trí tuệ của trẻ được phát triển.(ảnh) - Không những thu hút lôi cuốn trẻ vào giờ học bằng các dụng cụ âm nhạc mà trang phục biểu diễn của cô và trẻ cũng góp phần không nhỏ và sự hấp dẫn trẻ và thành công trong giờ học. Vì vậy tôi luôn cố gắng tận dụng mọi nguyên vật liệu thiên nhiên, phế liệu để tạo các bộ trang phục lạ mắt phù hợp với nội dung bài hát, với chủ điểm khi cho trẻ biểu diễn. Để làm các bộ trang phục cho trẻ tôi sử dụng nguyên vật liệu từ thiên nhiên như: ống hút, mút, giấy, lá cây, vải vụn…. + Trang phục biểu diễn của cô cũng rất hấp dẫn trẻ vào giờ học. Từ những bộ trang phục rất đơn giản nhưng nó lại có sức hấp dẫn đối với trẻ, bởi trẻ thơ thích những cái mới lạ. Ví dụ: Khi tôi dạy đề tài” Cái mũi” nghe hát bài” Thằng Tý sún”. Khi chuyển sang phần nghe hát tôi thay trang phục là một bộ quần áo để đóng vai là “ Tý sún”. Sau khi tôi xuất hiện và hát với bộ trang phục này thì trẻ rất hứng thú, hào hứng nghe cô hát. Vậy không chỉ có trang phục của trẻ mới gây hấp dẫn đối với trẻ mà chính những trang phục của cô cũng rất lôi cuốn trẻ vào giờ học. ( ảnh) 2.5. Kích thích sự sáng tạo của trẻ, rèn kỹ năng cho trẻ: - Trong quá trình tổ chức các hoạt động âm nhạc tôi luôn chú ý đến khả năng trẻ thực hiện các tác phẩm âm nhạc như: Khả năng hát theo nhạc, đàn, khả năng vận động theo nhạc, khả năng thể hiện cảm xúc của mình với nội dung bài hát mà trẻ đã được học. - Để trẻ đạt được các kỹ năng đó trong quá trình tổ chức tôi luôn chú ý đến cách rèn kỹ năng cho trẻ. Ví dụ: Kỹ năng hát theo đàn. Tôi dạy trẻ cách vào nhạc sao cho khớp với đàn trên nền nhạc dạo cách nghỉ, nghe nhịp trống dồn để vào nhạc cho khớp giữa lời với đàn. - Ngoài các kỹ năng vận động được sắp xếp trong chương trình như múa minh hoạ, vỗ tay theo nhịp, phách…Tôi còn rèn thêm cho trẻ một số động tác múa như: nhún ký chân, cuộn tay, lắc mông…nhịp nhàng theo lời bài hát để tạo điều kiện cho trẻ thoả thuận và tự chọn các động tác theo ý thích và sự sáng tạo của trẻ. Tôi luôn chú ý đến khả năng tự sáng tạo cách vận động minh hoạ riêng của cá nhân trẻ cho các bài hát, trên nền nhạc đó trẻ tự sáng tác một bài hát sao cho phù hợp với nhạc, cho trẻ tự do sáng tạo vận động, tạo điều kiện cho trẻ thể hiện ý thích của mình, thể hiện cảm xúc của bản thân về bài hát, động viên khuyến khích trẻ kịp thời những vận động mà trẻ thực hiện mặc dù trẻ thể hiện đẹp hay chưa đẹp, thể hiện đầy đủ thừa hay thiếu các vận động khi trẻ nghĩ ra cách riêng của mình mà không giống cách vân động của các bạn khác để từ đó trẻ có các hoạt động sáng tạo khác nhau cho bài hát. Tôi luôn tôn trọng trẻ trong mọi hành động của trẻ, luôn đề cao và đặt tin tưởng ở trẻ để từ đó giúp trẻ tự tin hơn sáng tạo hơn nữa 2.6. Lồng ghép tích hợp các nội dung giáo dục khác trong hoạt động âm nhạc: -. Ngoài ra âm nhạc còn giúp cho các bộ môn khác trở nên sinh động và hấp dẫn hơn. Để nâng hiệu quả của âm nhạc khi thực hiện việc lồng ghép vào các hoạt động khác cần chú ý đến cách chọn bài hát phù hợp với chủ điểm, nội dung của đề tài mình dạy. Cụ thể tôi đã tiến hành việc lồng ghép âm nhạc vào các môn học sau. Ví dụ : Môn Văn học Đề tài: truyện: “ Bông hoa cúc trắng” tôi cho trẻ tổ chức cho trẻ hát và vận đông theo bài hát: “ Bàn tay mẹ”. Qua bài hát mà trẻ được tham gia biểu diễn giúp trẻ liên tưởng đến mẹ và có ý thức tập chung vào giờ học. ở bộ môn: Làm quen với toán Đề tài: Dạy về số lượng ở chủ điểm: “Động vật” tôi cho trẻ hát và vận đọng theo bài hát: “ Năm chú vịt”…… Không những thể âm nhạc còn được sử dụng nhiều trong các trò chơI, các bản nhạc vui nhộn sẽ kích thích trẻ rất nhiều trong các trò tạo hứng thú hơn khi trẻ trực tiếp tham gia vào các trò chơi. 2.7. Tổ chức cho trẻ ôn luyện, tổ chức các hoạt động biểu diễn qua các ngaỳ lễ hội. - Để nâng cao hơn nữa khả năng ca hát của trẻ, tôi tiến hành cho trẻ ôn luyện. Cho trẻ ôn luyện ở mọi lúc mọi nơi,, chính ôn luyện cũng là một biện pháp giúp trẻ có thói quen tự tin hơn, mạnh dạn hơn khi tham gia biểu diễn. - Thông qua các hoạt động tổ chức lễ hội của trường cũng như của lớp tôI thường tổ chức hoạt động âm nhạc theo một chương trìng biểu diễn văn nghệ mà 100% trẻ được tham gia. Ngoài các hoạt động văn nghệ của lớp mà tôi tổ chức cho trẻ, tôi kết kết hợp với chủ chương chung của trường khi tổ chức các ngày hội lễ để trẻ được trực tiếp tham gia biểu diễn dưới sân khấu để từ đó mà trẻ có hứng thú giúp trẻ mạnh dạn tự tin trước đám đông hơn nữa khi tham gia vào các hoạt động âm nhạc mà tôi tổ chức. Ví dụ: Lễ hội Khai giảng năm học mới, Tết Trung Thu, 20/11, Noel, Tết Nguyên Đán, mừng ngày 8/3 , mừng ngày sinh nhật Bác và Lễ Tổng kết năm học.( ảnh) 2.8. Phối kết hợp cùng phụ huynh: - Để có được những kết quả như mong muốn. Tôi thực hiện tốt công tác phối kết hợp với các bậc phụ huynh bằng cách: Viết chương trình dạy theo thời khoá biểu, theo chủ điểm đang thực hiện hàng tuần lên bảng thông báo của lớp để các bậc phụ huynh được biết và phối kết hợp với giáo viên rèn luyện thêm cho trẻ ở nhà. Vận động các bậc phụ huynh hỗ trợ đóng góp các nguyên vật liệu như: Hộp sữa, chai nhựa, thùng các tông, chai nhựa, quần áo cũ, vải vụn, dụng cụ hoá trang….. III- kết quả: - Sau một năm thực hiện các biện pháp trêntôi thấy giờ học âm nhạc trở nên sinh động, thoải mái, trẻ của lớp tôi học hứng thú và tích cực hơn. Trẻ tự tin, mạnh dạn, linh hoạt và nhanh nhẹn hơn khi biểu diễn, nhiều cháu đã biết tự sáng tạo ra các động tác, các cách vận động khác nhau của riêng mình. Và đây là những kết quả mà tôi và trẻ đã làm được khi vận dụng các biện pháp nói trên vào các hoạt động âm nhạc mà tôi đã tiến hành. - Hy vọng rằng với kinh nghiệm nhỏ nhoi của mình trong quá trình tổ chức các hoạt động chăm sóc và giáo dục trẻ đặc biệt là hoạt động âm nhạctôi cũng muốn chia sẻ với các bạn đồng nghiệp. Rất mong nhận được sự góp ý của Ban giám hiệu, các chị em đồng nghiệp để sáng kiến kinh nghiệm của được hoàn chỉnh hơn. - Bảng tổng kết số liệu so sánh trước khi thực hiện các biện pháp và sau khi thực hiện. Nội Dung Trước hiện khi các thựcSau khi thực hiệnSo biệncác biện pháp sánh pháp Số trẻ Tỷ lệ % Số trẻ Tỷ lệ % Tỷ % Số trẻ hứng thú tham gia vào giờ học Số trẻ biết sáng tạo cách vận động cho các bài hát Số trẻ tự tin mạnh dạn khi biểu diễn IV- Bài học kinh nghiệm lệ - Giáo viên cần hiểu và nắm được đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Phát hiện sớm các khả năng, những năng khiếu về ca hát, khả năng biểu diễn, cách thể hiện các bài hát của trẻ. - Giáo viên quan tâm gần gũi phát hiện sự sáng tạo của trẻ. Động viên khích lệ, khen ngợi trẻ kịp thời những cách thể hiện của trẻ qua các bài hát mà giáo viên đã tiến hành dạy trẻ trong và ngoài tiết học. - Tạo môi trường học tốt cho trẻ, tận dụng triệt để các giờ hoạt động góc đặc biệt góc âm nhạc của lớp. Đầu tư suy nghĩ cách vào bài thay đổi các hình thức trên tiết dạy linh hoạt hấp dẫn trẻ. Tận dụng các nguyên vật liệu để làm đồ dùng và các nhạc cụ phục vụ cho hoạt động âm nhạc. - Vận dụng các phương pháp dạy tích hợp, lồng ghép các bộ môn khác một cách phù hợp và gây hứng thú cho trẻ. - Trao đổi, học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp, lắng nghe ý kiến đống góp của Ban giám hiệu cũng như các bạn đồng nghiệp - Bản thân luôn tự rút kinh nghiệm sau mỗi lần tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ. Luôn tự rèn luyện đàn và giọng hát phát huy ưu thế của bản thân. - Thực hiện tốt công tác phối kết hợp và tuyên truyền với các bậc phụ huynh trong việc hướng dẫn trẻ tại nhà và đóng góp các nguyên vật liệu để làm đồ dùng học tập cho trẻ. Hà Nội tháng 3 năm 2007