Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
phÇn Më ®Çu
M-êi n¨m nç lùc phÊn ®Êu, nhÊt lµ 5 n¨m qua, nh©n d©n ta ®·
t¹o nªn nh÷ng ®æi míi kinh tÕ quan träng. Trong khi nhÞp ®é t¨ng
tr-ëng nhanh vµ v-ît møc kÕ ho¹ch th× c¬ cÊu kinh tÕ cã b-íc
chuyÓn dÞch theo h-íng tiÕn bé. Vµ mét trong nh÷ng nguyªn
nh©n ®Ó t¹o nªn sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ lµ n-íc ta b-íc ®Çu h×nh
thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬
chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n-íc.
Ph¸t triÓn quan ®iÓm kinh tÕ cña §¹i héi VI, Héi nghÞ lÇn thø
VI Ban chÊp hµnh Trung -¬ng ®· kh¼ng ®Þnh ph¸t triÓn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét chñ tr-¬ng chiÕn l-îc l©u dµi
trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH. ViÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, ®éng viªn
tèi ®a mäi nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi ®Ó phôc vô cho sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, n©ng cao hiÖu
qu¶ kinh tÕ x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. Kh«ng thÓ cã c¸c
thµnh tùu kinh tÕ nh- võa qua nÕu kh«ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch
kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. V× thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn, më cöa thu hót ®Çu t- trùc tiÕp cña bªn ngoµi lµ chiÕn l-îc
®óng ®¾n.
ChÝnh v× tÝnh cÊp thiÕt vµ tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy ®·
th«i thóc em chän ®Ò tµi "Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ ". Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n sù h-íng dÉn
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tËn t×nh cña thÇy gi¸o ®· gióp em hiÓu s©u s¾c ®Ò tµi vµ hoµn
thµnh bµi viÕt nµy.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn I
C¬ së kh¸ch quan vµ mèi quan hÖ cña c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ
I/ Néi dung cña quy luËt m©u thuÉn phÐp
biÖn chøng
Quy luËt m©u thuÉn lµ mét trong ba quy luËt cña phÐp biÖn
chøng duy vËt vµ lµ h¹t nh©n cña phÐp biÖn chøng. Néi dung cña
quy luËt chØ ra cho chóng ta thÊy nguån gèc, ®éng lùc cña sù ph¸t
triÓn.
Quan ®iÓm siªu h×nh cho r»ng sù vËt lµ mét thÓ ®ång nhÊt
tuyÖt ®èi, chóng kh«ng cã m©u thuÉn bªn trong. Thùc chÊt cña
quan ®iÓm nµy lµ phñ nhËn m©u thuÉn lµ nguån gèc, ®éng lùc cña
sù ph¸t triÓn. Cßn quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt cho r»ng sù
vËt, hiÖn t-îng lu«n lu«n cã m©u thuÉn bªn trong vµ m©u thuÉn lµ
hiÖn t-îng kh¸ch quan chñ yÕu bëi v× sù vËt hiÖn t-îng cña thÕ
giíi kh¸ch quan ®Òu ®-îc t¹o thµnh tõ nhiÒu yÕu tè, nhiÒu bé
phËn, nhiÒu qu¸ tr×nh kh¸c nhau. Gi÷a chóng cã mèi liªn hÖ, t¸c
®éng lÉn nhau trong ®ã sÏ cã nh÷ng liªn hÖ tr¸i ng-îc nhau, gäi
lµ c¸c mÆt ®èi lËp t¹o thµnh m©u thuÉn cña sù vËt. C¸c mÆt ®èi
lËp th-êng xuyªn t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau g©y nªn mét biÕn ®æi
nhÊt ®Þnh, lµm cho sù vËt vËn ®éng ph¸t triÓn.
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C¸c mÆt ®èi lËp lµ nh÷ng mÆt cã xu h-íng ph¸t triÓn tr¸i
ng-îc nhau nh-ng chóng l¹i cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong
mét chØnh thÓ duy nhÊt lµ sù vËt. Quan hÖ ®ã thÓ hiÖn c¸c mÆt võa
thèng nhÊt võa tiªu diÖt nhau. Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp
lµ s- l-¬ng tùa, r»ng buéc, phô thuéc lÉn nhau lµm tiÒn ®Ò ®Ó tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cho nhau, cã mÆt nµy míi cã mÆt kia. §Êu tranh
gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµ sù bµi trõ g¹n bá, phñ ®Þnh lÉn nhau gi÷a
chóng. Hai mÆt ®èi lËp cïng tån t¹i trong mét thÓ thèng nhÊt,
chóng th-êng xuyªn muèn tiªu diÖt lÉn nhau. §ã lµ mét tÊt yÕu
kh¸ch quan kh«ng t¸ch rêi sù thèng nhÊt gi÷a chóng.
Quan hÖ gi÷a thèng nhÊt vµ ®Êu tranh lµ hai mÆt ®èi lËp tån
t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau. Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c mÆt chØ diÔn ra
trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh víi mét thêi gian x¸c ®Þnh. BÊt
cø sù thèng nhÊt nµo còng diÔn ra sù ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi
lËp lµm cho nã lu«n lu«n cã xu h-íng chuyÓn thµnh c¸i kh¸c. Cßn
®Êu tranh diÔn ra tõ khi thÓ thèng nhÊt x¸c lËp cho ®Õn khi nã
bÞ ph¸ vì ®Ó chuyÓn thµnh míi. §Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp
diÔn ra tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n víi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tõ
kh¸c biÖt ®Õn ®èi lËp, tõ ®èi lËp ®Õn xung ®ét, tõ xung ®ét ®Õn
m©u thuÉn.
§Õn ®©y nÕu cã ®ñ ®iÒu kiÖn thÝch hîp th× nã diÔn ra sù
chuyÓn ho¸ cuèi cïng gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. C¶ hai ®Òu cã sù thay
®æi vÒ chÊt, cïng ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é cao h¬n. Tõ ®ã m©u
thuÉn ®-îc gi¶i quyÕt sù vËt míi ra ®êi thay thÕ sù vËt cò vµ qu¸
tr×nh l¹i tiÕp tôc.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
V× thÕ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµ nguån gèc, ®éng lùc
bªn trong cña sù ph¸t triÓn.
II. TÝnh tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn
Trong thêi kú qu¸ ®é cßn tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ do
lÞch sö ®Ó l¹i vµ cßn cã lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ CNXH: Kinh
tÕ t- b¶n t- nh©n, kinh tÕ c¸ thÓ.
Thùc tÕ ë ViÖt Nam, thµnh phÇn kinh tÕ t- nh©n ®· cã ®ãng
gãp ngµy cµng t¨ng vµo tæng s¶n phÈm trong n-íc (GDP) tõ ®Çu
thËp niªn ®Õn nay. NÕu tÝnh toµn bé khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc
doanh nãi chung, ®ãng gãp cña khu vùc nµy qua c¸c n¨m nh- sau
(theo gi¸ n¨m 1989):
1990
1991
1992
1993
1994
19.856
20.755
22.201
23.623
25.224
(TØ ®ång)
Cao h¬n so víi thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh lÇn l-ît lµ:
10.186 tû; 10.224 tû; 10.411tû; 10.511 tû; 10.466 tû. Tû lÖ ®ãng
gãp vµo ng©n s¸ch
qua thuÕ c«ng th-¬ng nghiÖp, dÞch vô cña
kinh tÕ ngoµi quèc doanh so víi GDP còng t¨ng liªn tôc tõ n¨m
1991 ®Õn 1994: 3,8%; 5,2%; 6,3%; vµ 5,5%. Thµnh phÇn kinh tÕ
c¸ thÓ cã kh¶ n¨ng ®ãng gãp nhiÒu lîi Ých cho x· héi nh- tiÒn
vèn, søc lao ®éng, kinh nghiÖm, truyÒn thèng s¶n xuÊt. Nã
5
cã
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ph¹m vi ho¹t ®éng réng trong ph¹m vi c¶ n-íc, cã mÆt c¸c vïng
kinh tÕ, s¶n xuÊt trong nhiÒu lÜnh vùc. Trong qu¸ tr×nh
c¶i t¹o
XHCN nÒn kinh tÕ cò, n¶y sinh nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ míi:
Kinh tÕ t- b¶n Nhµ n-íc, c¸c lo¹i kinh tÕ HTX. Trong qu¸ tr×nh
h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ míi, vÉn cßn bÞ ¶nh h-ëng
nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ cò, c¬ chÕ tËp chung quan liªu bao
cÊp ®· phñ ®Þnh nh÷ng m©u thuÉn vèn cã cña nÒn kinh tÕ qu¸ ®é.
Sù m©u thuÉn giai cÊp trong x· héi tuy kh«ng gay g¾t nh-ng
còng cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña x· héi.
M©u thuÉn giai cÊp lµ mét tÊt yÕu, kh¸ch quan cña bÊt kú mét x·
héi nµo vµ m©u thuÉn chÝnh lµ c¬ së cho sù ph¸t triÓn cña x· héi
®ã. ë n-íc ta, bªn c¹nh m©u thuÉn giai cÊp cßn cã m©u thuÉn
chÕ ®é së h÷u. MÊy n¨m tr-íc ®©y ®· å ¹t xo¸ bá chÕ ®é t- h÷u,
x¸c lËp chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt d-íi hai h×nh thøc së
h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng ®·
ph¸t hiÖn vµ kiªn quyªts th«ng qua ®æi míi ®Ó kh¾c phôc sai lÇm
®ã, b»ng c¸ch thõa nhËn vai trß cña sù tån t¹i cña h×nh thøc th÷u trong tÝnh ®a d¹ng c¸c h×nh thøc së h÷u. CÇn g¾n víi së h÷u
víi lîi Ých kinh tÕ v× lîi Ých kinh tÕ lµ b¶n chÊt kinh tÕ cña x· héi.
N-íc ta qu¸ ®é lªn CHXN, bá qua chÕ ®é T- b¶n, tõ mét n-íc x·
héi vèn lµ thuéc ®Þa nöa phong kiÕn, lùc l-îng s¶n xuÊt rÊt thÊp.
§Êt n-íc tr¶i qua hµng chôc n¨m chiÕn tranh, hËu qu¶ ®Ó l¹i cßn
nÆng nÒ, kinh tÕ
n«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn. Bªn c¹nh nh÷ng
n-íc XHCN ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu to lín vÒ nhiÒu mÆt,
®· tõng lµ chç dùa cho phong trµo hoµ b×nh vµ c¸ch m¹ng thÕ
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
giíi, cho viÖc
®Èy lïi nguy c¬ chiÕn tranh h¹t nh©n, gãp phÇn
quan träng vµo cuéc ®Êu tranh v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc, d©n
chñ vµ tiÕn bé x· héi vÉn cßn lµ mét n-íc XHCN l©m vµo khñng
ho¶ng trÇm träng. V× thÕ m©u thuÉn gi÷a CHXH vµ CNTB ®ang
diÔn ra gay g¾t. Tr-íc m¾t CNTB cßn cã tiÒm n¨ng
ph¸t triÓn
kinh tÕ nhê øng dông nh÷ng thµnh tùu ®æi míi khoa häc c«ng
nghÖ, c¶i tiÕn ph-¬ng ph¸p qu¶n lý. ChÝnh nhê nh÷ng thø ®ã mµ
c¸c n-íc t- b¶n cã nÒn ®¹i chñ nghÜa t- b¶n ph¸t triÓn. C¸c n-íc
XHCN trong ®ã cã ViÖt Nam ph¶i tiÕn hµnh cuéc ®Êu tranh rÊt
khã kh¨n vµ phøc t¹p, chèng nghÌo nµn l¹c hËu, chèng chñ nghÜa
thùc d©n míi d-íi mäi h×nh thøc
chèng chñ nghÜa thùc d©n míi
d-íi mäi h×nh thøc chèng sù can thiÖp vµ x©m l-îc cña chñ nghÜa
®Õ quèc nh»m b¶o vÖ ®éc lËp vµ chñ quyÒn d©n téc. ChÝnh sù vËn
®éng cña tÊt c¶ c¸c m©u thuÉn ®ã ®· dÉn tíi hËu qu¶ tÊt yÕu ph¶i
®æi míi nÒn kinh tÕ n-íc ta vµ mét trong nh÷ng thµnh tùu vÒ ®æi
míi nÒn kinh tÕ lµ b-íc ®Çu h×nh thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n lý
cña Nhµ n-íc. Sù tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn kh¾c phôc
®-îc t×nh tr¹ng ®éc quyÒn, t¹o ra ®éng lùc c¹nh tranh gi÷a c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn. Ph¸t
triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn lµ ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña
kinh tÕ qu¸ ®é, võa lµ tÊt yÕu, cÇn thiÕt, võa lµ ph-¬ng tiÖn ®Ó ®¹t
®-îc môc tiªu cña nÒn s¶n xuÊt x· héi nã võa t¹o c¬ së lµm chñ
vÒ kinh tÕ võa ®¶m b¶o kÕt hîp hµi hoµ hÖ thèng lîi Ých kinh tÕ.
§ã lµ ®«ng lùc cña sù ph¸t triÓn.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
III. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ
1. MÆt thèng nhÊt
HiÕn ph¸p Nhµ n-íc 1992 x¸c nhËn sù tån t¹i l©u dµi cña nÒn
kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ
tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng XHCN. C¬
cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn dùa trªn chÕ ®é së h÷u toµn d©n, së
h÷u tËp thÓ, së h÷u t- nh©n. §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI vµ
lÇn thø VIII ®· ®-îc x¸c ®Þnh nÒn kinh tÕ n-íc ta tån taÞ 5 thµnh
phÇn kinh tÕ.
Thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh (kinh tÕ Nhµ n-íc), thµnh
phÇn kinh tÕ tËp thÓ (hîp t¸c), thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n t- nh©n,
thµnh phÇn kinh tÕ t- b¶n Nhµ n-íc, thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ tiÓu
chñ. HiÖn nay chóng ta c«ng nhËn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong
thêi kú qu¸ ®é tiÕn lªn CNXH, x¸c nhËn sù tån t¹i l©u dµi cña
nã h¬n n÷a l¹i tuyªn bè ph¸t triÓn tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
®ã theo ®Þnh h-íng XHCN. §©y kh«ng ph¶i lµ
mét gi¸o ®iÒu
s¸ch vë mµ lµ nh÷ng kinh nghiÖm rót ra t õ thùc tÕ,
nh÷ng thÓ
hiÖn tõ nh÷ng thÊt b¹i. Môc tiªu hµng ®Çu trong viÖc ph¸t triÓn c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ ®-îc tãm t¾t thµnh 3 ®iÓm: Gi¶i phãng søc s¶n
xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng cña
nh©n d©n. Môc tiªu còng chÝnh ®· thÓ hiÖn nhÊt qu¸n tõ héi nghÞ
Trung -¬ng lÇn thø VI khiÕn §¶ng ta ph¶i ban hµnh nh÷ng chÝnh
s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch s¶n xuÊt "bung ra" vµ cho ®Õn nay, trong
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chÝnh s¸ch ph¸t triÓn 5 thµnh phÇn kinh tÕ chóng ta vÉn thÊy cÇn
thiÕt thùc sù l-u ý ®Õn c¸c thµnh phÇn mµ tr-íc ®©y gäi lµ phi
XHCN, lµ ®èi t-îng ph¶i c¶i t¹o ngay khi b-íc vµo thêi kú x©y
dùng CNXH. Ch¼ng h¹n nh- chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch kinh tÕ tb¶n t- nh©n ®Çu t- vµo s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c nhµ
kinh doanh t- nh©n yªn t©m ®Çu t- l©u dµi, mäi thµnh phÇn kinh
tÕ ®-îc b×nh ®¼ng, vay vèn s¶n xuÊt, b¶o vÖ quyÒn së h÷u vµ
hîp ph¸p cña c¸c nhµ t- b¶n, ¸p dông phæ biÕn vµ ph¸t triÓn ®a
d¹ng c¸c h×nh thøc kinh tÕ t- b¶n Nhµ n-íc. ChÝnh nhê viÖc ph¸t
triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, c«ng cuéc ®æi míi cña chóng
ta ®· ®¹t nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. C¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng XHCN lµ c¬ chÕ thÞ
tr-êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc b»ng ph¸p luËt, kÕ ho¹ch,
chÝnh s¸ch vµ c¸c c«ng cô kh¸c. Trong c¬ chÕ ®ã c¸c ®¬n vÞ kinh
tÕ cã quyÒn tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh, quan hÖ b×nh ®¼ng, c¹nh
tranh hîp ph¸p, hîp t¸c
vµ liªn doanh tù nguyÖn, thÞ tr-êng cã
vai trß trùc tiÕp h-íng dÉn c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ lùa chän lÜnh vùc
ho¹t ®éng vµph-¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Nhµ
n-íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ nh»m ®Þnh h-íng, t¹o m«i tr-êng vµ
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo c¬
chÕ thÞ tr-êng, kiÓm so¸t chÆt chÏ vµ sö lý vi ph¹m ph¸p luËt
trong ho¹t ®éng kinh tÕ, b¶o ®¶m sù hµi hoµ gi÷a ph¸t triÓn kinh
tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi. C«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ ë ViÖt nam ®·
lµm nÒn kinh tÕ thay da ®æi thÞt ®-a tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ b×nh
qu©n tõ 4,9% trong thêi kú 1986 - 1990 lªn 7,7% trong thêi kú
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1990 - 1995 vµ gi¶m tèc ®é l¹m ph¸t tõ 7,75% (n¨m 1986) xuèng
12,7% (1995). Thµnh c«ng cña c¶i c¸ch kh«ng nh÷ng lµ nhê c¸c
chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ thÝch hîp vµ cßn v× viÖc më cöa cho
nÒn kinh tÕ khu vùc t- nh©n vµo ®Çu t- trùc tiÕp cña n-íc ngoµi.
Nhµ n-íc thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ thµnh phÇn,
kh«ng ph©n biÖt ®èi xö kh«ng t-íc ®o¹t tµi s¶n hîp ph¸p, kh«ng
gß Ðp tËp thÓ t- liÖu s¶n xuÊt, kh«ng ¸p ®Æt h×nh thøc kinh doanh
khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng cho quèc tÕ nh©n sinh. C¸c thµnh
phÇn kinh tÕ n-íc ta cã mèi quan hÖ chÆt chÏ vµ thèng nhÊt.
Chóng ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh cña hÖ thèng nh©n c«ng lao
®éng x· héi thèng nhÊt vµ môc tiªu duy nhÊt vµ chung nhÊt cña
chóng ta lµ ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi vµ c- d©n trªn thÞ tr-êng
®Ó h-íng tíi mét môc ®Ých cuèi cïng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt
n-íc, ®-a n-íc ta trë thµnh mét n-íc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t
triÓn. NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn n-íc ta ph¸t triÓn theo ®Þnh
h-íng XHCN nh-ng ®Òu
chÞu sù ®iÒu tiÕt thèng nhÊt cña c¸c
quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan ®ang t¸c ®éng trong thêi kú qu¸ ®é
(N-íc ta trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH trong hoµn c¶nh quèc tÕ
cã nh÷ng biÕn ®æi to lín vµ s©u s¾c). §ã lµ"Kinh tÕ quèc doanh
gi÷ vai trß chñ ®¹o. Kinh tÕ tËp thÓ kh«ng ngõng ®-îc cñng cè
më réng. Kinh tÕ c¸ thÓ cßn cã ph¹m vi t-¬ng ®èi lín, tõng b-íc
®i vµo con ®-êng lµm ¨n hîp t¸c trªn nguyªn t¾c tù nguyÖn, d©n
chñ vµ cïng cã lîi. T- b¶n t- nh©n ®-îc kinh doanh trong nh÷ng
ngµnh cã lîi cho quèc kÕ d©n sinh do luËt ph¸p quy ®Þnh. Ph¸t
triÓn kinh tÕ t- b¶n Nhµ n-íc d-íi nhiÒu h×nh thøc. Kinh tÕ gia
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®×nh ®-îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh nh-ng kh«ng ph¶i lµ
mét thµnh phÇn kinh tÕ ®éc lËp. C¸c h×nh thøc së h÷u hçn hîp vµ
®an kÕt víi nhau h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh tÕ ®a d¹ng. C¸c tæ
chøc kinh tÕ chñ vµ liªn kÕt, hîp t¸c vµ c¹nh tranh trong s¶n xuÊt
kinh doanh "MÆc dï thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu chÞu sù ®iÒu tiÕt cña
Nhµ n-íc nh÷ng mçi thµnh phÇn ®· ®-îc nh©n d©n h-ëng øng
réng r·i vµ ®i nhanh vµo cuéc sèng chÝnh s¸ch Êy ®· gãp phÇn
ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n vÒ kinh tÕ, kh¬i dËy®-îc
nhiÒu tiÒm n¨ng vµ søc s¸ng t¹o cña nh©n d©n ®Ó ph¸t triÓn s¶n
xuÊt, dÞch vô t¹o thªm viÖc lµm s¶n xuÊt cho x· héi thóc ®Èy sù
h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸, t¹o ra sù c¹nh
tranh sèng ®éng trªn thÞ tr-êng. Sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn sù kÕt hîp vµ lîi Ých kinh tÕ x· héi,
tËp thÓ vµ ng-êi lao ®éng ngµy cµng cao h¬n.
2. MÆt m©u thuÉn:
a. Quy luËt kh«ng nh÷ng chØ ra quan hÖ gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp
mµ cßn chØ ra cho chóng ta thÊy, nguån gèc, ®«ng lùc cña sù ph¸t
triÓn chÝnh v× thÕ trong sù ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ n-íc
ta hiÖn nay bªn c¹nh mÆt thèng nhÊt cßn song song ph¸t triÓn
theo ®Þnh h-íng t- b¶n chñ nghÜa. MÆc dï vËy ®ã míi chØ lµ kh¶
n¨ng v× thùc tr¹ng kinh tÕ - x· héi n-íc ta vµ t-¬ng quan lùc
l-îng trong bèi c¶nh quèc tÕ nh- hiÖn nay khi vËn mÖnh cña ®Êt
n-íc ph¸t triÓn theo h-íng XHCN "Ch-a ph¶i lµ mét c¸i g× kh«ng
thÓ ®¶o ng-îc l¹i. Lµ quyÕt t©m cao kiªn ®Þnh ch-a ®ñ mµ ph¶i
cã ®-êng lèi s¸ng suèt kh«n ngoan cña mét chÝnh §¶ng c¸ch
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
m¹ng tiªn tiÕn giµu trÝ tuÖ vµ ®Æc biÖt ph¶i cã bé m¸y Nhµ n-íc
m¹nh". M©u thuÉn c¬ b¶n trªn cßn thÓ hiÖn gi÷a mét bªn gåm
nh÷ng lùc l-îng vµ khuynh h-íng ph¸t triÓn theo ®Þnh h-íng
XHCN trong tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®-îc sù cæ vò, khuyÕn
khÝch h-íng dÉn, b¶o trî cña nh÷ng lùc l-îng chÝnh trÞ - x· héi
tiªn tiÕn víi mét bªn lµ khuynh h-íng tù ph¸t vµ nh÷ng lùc l-îng
vµ nh÷ng lùc l-îng g©y tæn h¹i cho quèc tÕ nh©n sinh. M©u thuÉn
c¬ b¶n nµy ®-îc quyÕt ®Þnh nh÷ng m©u thuÉn kinh tÕ - x· héi
kh¸c c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh
tÕ nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng XHCN. Do ®Æc ®iÓm cña thêi kú
qu¸ ®é tiÕn lªn XHCN ë n-íc ta lµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ
nhanh chãng lùc l-îng s¶n xuÊt, kh¾c phôc
vµ
nh÷ng kinh tÕ l¹c
hËu vµ lçi thêi b»ng c¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr-êng cã sù qu¶n cña Nhµ
n-íc ®Ó ®-a nÒn kinh tÕ n-íc ta ®i lªn CNXH. Do ®ã m©u thuÉn
kinh tÕ c¬ b¶n Èn chøa bªn trong qu¸ tr×nh nµy lµ: m©u thuÉn
gi÷a hai ®Þnh h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi: §Þnh h-íng
XHCN vµ ®Þnh h-íng phi XHCN. §ã lµ m©u thuÉn
bªn trong
cña nÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay. Hai ®Þnh h-íng ®ã song song
vµ th-êng xuyªn t¸c ®éng lÉn nhau t¹o thµnh m©u thuÉn kinh tÕ
c¬ b¶n chi phèi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n-íc ta trong thêi
kú qu¸ ®é tiÕn lªn CNXH. Do vËy vËn ®éng nÒn kinh tÕ n-íc ta
kh«ng thÓ t¸ch rêi sù vËn ®éng cña thÕ giíi cña thêi ®¹i. Ngµy nay
nh÷ng nh©n tè bªn trong vµ bªn ngoµi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam
g¾n bã kh¨ng khÝt víi nhau h¬n bao giê hÕt cho nªn cßn cã mét
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
m©u thuÉn n÷a t¸c ®éng m¹nh mÏ vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña
nÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay lµ m©u thuÉn cña nh©n d©n ta d-íi
sù l·nh ®¹o cña §¶ng gi÷ v÷ng nÒn ®éc lËp d©n téc vµ kiªn ®Þnh
®i theo con ®-êng XHCN víi c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng trong vµ
ngoµi n-íc. Cã mét ®iÒu cã vÎ nh- ng-îc ®êi trong c«ng cuéc
x©y dùng CNXH ë n-íc ta hiÖn nay lµ x©y dùng CNXH b»ng c¸ch
më réng ®-êng cho CNTB. Nh-ng CNTB ë ®©y lµ CNTB ho¹t
®éng d-íi sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc XHCN. Vµ kh«ng dÑp bá
kinh tÕ t- nh©n vµ TBCN nh- chóng ta ®· lµm tr-íc ®©y. Tr¸i l¹i
ngµy nay chóng ta b¶o hé vµ khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
ph¸t triÓn. §iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ chóng ta thay ®æi con ®-êng
ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, kh«ng ph¶i lµ tõ bá sù lùa chän
XHCN. ViÖc xãa bá chÕ ®é t- h÷u kiÓu tr-íc ®©y lµ tr¸i víi qui
luËt kh¸ch quan. V× thÕ sÏ kh«ng thóc ®Èy mµ tr¸i l¹i lµm trë
ng¹i cho sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, môc tiªu d©n giµu
n-íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh khã cã thÓ thùc hiÖn
®-îc. Do ®ã t×nh tr¹ng nghÌo nµn l¹c hËu lµ"giÆc dèt"v.v... vÉn
cßn tån t¹i trªn ®Êt n-íc ta. §©y lµ nh÷ng nguy c¬ vµ hiÓm ho¹
®èi víi sù tån vong cña c¬ chÕ míi mµ chóng ta ®ang g¾ng søc
x©y dùng. Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ c¸ thÓ, t- b¶n t- nh©n ë trong
n-íc vµ viÖc më cöa cho CNTB n-íc ngoµi ®Çu t- vµo n-íc ta
d-íi nhiÒu h×nh thøc cña "chÕ ®é t« nh-îng", ®ang diÔn ra ngµy
cµng m¹nh mÏ sÏ thùc sù lµm cho nÒn kinh tÕ m¹nh lªn, nh-ng
còng thùc sù sÏ diÔn ra 2 cuéc ®Êu tranh gi÷a hai ®Þnh h-íng ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
thµnh phÇn ®ßi hái cã sù khuyÕn khÝch
kinh tÕ t- nh©n ph¸t triÓn
m¹nh mÏ v× hiÖn nay sù ph¸t triÓn ®ã cßn thÊp, ch-a t-¬ng øng
víi tiÒm n¨ng hiÖn cã. Tuy nhiªn ®-êng lèi ®ã còng ®ßi hái thóc
®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn. ChØ cã nh- vËy míi
lµm cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ngµy cµng m¹nh lªn, ph¸t
huy tèt vai trß chØ ®¹o vµ hîp thµnh nÒn t¶ng kinh tÕ Quèc d©n.
Trong nÒn kinh tÕ n-íc ta hiÖn nay, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ b×nh
®¼ng tr-íc ph¸p luËt, nh-ng kh«ng cã vai trß, vÞ trÝ nh- nhau
trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ x©y dùng chÕ ®é kinh tÕ - x· héi
míi. Kinh tÕ mµ nßng cèt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc gi÷ vai
trß chñ ®¹o. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng, Nhµ n-íc ta sö dông mét phÇn vèn tµi s¶n
thuéc së h÷u Nhµ n-íc x©y dùng khu vùc doanh nghiÖp nhµ n-íc
®ñ m¹nh, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ®Ó gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn
kinh tÕ, Nhµ n-íc sö dông c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc nh- mét
"c«ng cô vËt chÊt ®Ó võa h-íng dÉn, ®iÒu chØnh nh÷ng biÕn ®éng
tù ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng; võa "më ®-êng" lµm "®Çu tµu" thu
hót, l«i kÐo c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo ®Þnh
h-íng, chiÕn l-îc vµ kÕ ho¹ch cña Nhµ n-íc, chiÕn l-îc æn ®Þnh
vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2000 ®· nªu râ"khu vùc
quèc doanh ®-îc s¾p xÕp l¹i, ®æi míi c«ng nghÖ vµ tæ chøc qu¶n
lý, kinh doanh cã hiÖu qu¶ liªn kÕt vµ hç trî c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ kh¸c, thùc hiÖn vai trß chØ ®¹o vµ chøc n¨ng cña c«ng cô ®iÒu
tiÕt vÜ m« cña Nhµ n-íc" (1). Nh- vËy bªn c¹nh quan hÖ thèng nhÊt
(1)
ChiÕn l-îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Õn n¨m 2000 - NXB Sù thËt Hµ Néi 1991 - Trang 12
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
cã liªn quan mËt thiÕt ®Õn nhau cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cßn
tån t¹i nh÷ng m©u thuÉn gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Nh÷ng m©u
thuÉn nµy t¹o ®éng lùc vµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh
tÕ. N¨m thµnh phÇn kinh tÕ n-íc ta ®Õn nay , kh«ng chØ cã m©u
thuÉn bªn ngoµi gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ mµ cã m©u thuÉn
bªn trong b¶n th©n c¸c thµnh phÇn kinh tÕ mµ muèn hiÓu ®óng
b¶n chÊt cña sù vËt muèn x¸c ®Þnh ®-îc xu thÕ ph¸t triÓn cña nã
ph¶i t×m cho ®-îc m©u thuÉn bªn trong cña
sù vËt. Bªn trong
b¶n th©n c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cßn tån t¹i m©u thuÉn gi÷a lîi Ých
c¸c ngµnh trong thµnh phÇn kinh tÕ ®ã, nh÷ng ngµnh ®éc quyÒn
nh- CN quèc phßng, Ng©n hµng Nhµ n-íc, B-u chÝnh
viÔn
th«ng, kh«ng ph¶i lµ kh«ng chÞu sù c¹nh tranh khèc liÖt cña nÒn
kinh tÕ thÞ tr-êng. Ngµnh nµo c òng muèn - kinh doanh ®¹t hiÖu
qu¶ cao nhÊt. Trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay thùc hiÖn ®iÒu ®ã kh«ng
ph¶i lµ dÔ dµng. Nh-ng chÝnh sù c¹nh tranh ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn
cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn cao h¬n víi chÊt l-îng vµ sè
l-îng s¶n phÈm ngµy cµng phong phó h¬n. ChuyÓn sang kinh tÕ
thÞ tr-êng tÊt yÕu ph¶i hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Trong
thêi ®¹i ngµy nay, mäi nÒn kinh tÕ d©n téc ®Òu kh«ng h-íng tíi
xuÊt khÈu, kh«ng coi mòi nhän v-¬n lªn ra bªn ngoµi th× kh«ng
thÓ ®-a nÒn kinh tÕ trong n-íc t¨ng tr-ëng theo kÞp b-íc tiÕn ho¸
chung cña nh©n lo¹i. NÒn ngo¹i th-¬ng ViÖt Nam nh÷ng n¨m
1981 - 1982 cßn nhá bÐ vµ mÊt c©n ®èi nghiªm träng. Tæng kim
ng¹ch kh«ng v-ît qu¸ 500 triÖu USD vµ tØ lÖ xuÊt nhËp lµ 1/4
(xuÊt 1 th× nhËp 4). Nh÷ng n¨m ®Çu thay ®æi (1986 - 1987) kim
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ng¹ch xuÊt khÈu kho¶ng 800 triÖu USD víi tû lÖ xuÊt nhËp khÈu lµ
1/1,7. N¨m 1986 - 1989 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· trªn 1 tû USD,
n¨m 1991 gÇn 2 tû USD vµ n¨m 1992 trªn 2,4 tû víi c¸n c©n
ngo¹i th-¬ng th¨ng b»ng. §ã lµ nh÷ng b-íc tiÕn hÕt søc quan
träng t¹i nh÷ng c¬ së, nh÷ng tÝn hiÖu ®¸ng mõng cho nÒn kinh tÕ
n-íc ta. §ã lµ do sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c ngµnh trong kinh
tÕ quèc doanh, mµ ngµnh nµo còng cho m×nh lµ then chèt. §Êu
tranh vµ ph¸t triÓn lµ hai mÆt cña hiÖn t-îng, lµ quan hÖ nh©n qu¶ cña mét vÊn ®Ò. Cã ®Êu tranh míi cã ph¸t triÓn v× vËy nh- bÊt
kú mét gi¸ trÞ nµo, sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp tÊt yÕu sÏ dÉn
®Õn sù chuyÓn ho¸ g i÷a chóng. Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng mÆc dï lµ
sù c¹nh tranh rÊt khèc liÖt "Th-¬ng tr-êng lµ chiÕn tr-êng"
nh-ng nh÷ng g× cßn tån t¹i ®-îc vµ mÆt hµng nµo ®-îc ng-êi tiªu
dïng chÊp nhËn, ®ã chÝnh lµ do sù nç lùc ®æi míi cña b¶n th©n
ngµnh ®ã. ChÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ ngåi yªn thô
®éng mµ ph¶i ®æi míi, c¶i tiÕn ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr-êng,
thóc ®Èy tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o vµ s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp. §ã lµ tÝnh -u viÖt cña m©u thuÉn nh-ng bªn c¹nh
®ã nh÷ng m©u thuÉn nµy còng ®· n¶y sinh nhiÒu tÖ n¹n x· héi. §ã
lµ sù coi träng lîi Ých vµ ®ång tiÒn, v× tiÒn hä s½n sµng dïng mäi
thñ ®o¹n ®Ó ®¹t ®-îc môc ®Ých cña m×nh. §iÒu nµy cã sù ¶nh
h-ëng kh«ng nhá ®Õn sù ph¸t triÓn chung cña x· héi nhÊt lµ x·
héi ViÖt Nam ta muèn coi träng nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn
thèng vµ ®¹o ®øc con ng-êi. TÝnh m©u thuÉn gi÷a c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ lµ cßn ë chç do lîi Ých l©u dµi gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kh¸c nhau, mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã lîi Ých riªng. Qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
søc s¶n xuÊt, c¶i tiÕn kü thuËt, c«ng nghÖ, ®æi míi tæ chøc qu¶n lý
kinh tÕ, thùc hiÖn m¹nh mÏ sù ph©n c«ng lao ®éng sÏ kh¾c phôc
t×nh h×nh m©u thuÉn gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn II
Thùc tr¹ng - gi¶i ph¸p cña c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ
I. Thùc tr¹ng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
trong thêi gian qua:
1. Kinh tÕ quèc doanh:
Dùa trªn së h÷u toµn d©n t- liÖu s¶n xuÊt, theo sè liÖu thèng
kª ®Õn cuèi n¨m 1989 c¶ n-íc cã 12.080 xÝ nghiÖp quèc doanh
víi vèn t-¬ng øng lµ 10 tû ®ång USD. Trong ®ã c«ng nghiÖp
chiÕm 49,3% tæng sè vèn, x©y dùng chiÕm 9% tæng sè vèn. N«ng
nghiÖp chiÕm 8,1% tæng sè vèn l©m nghiÖp 1,2% tæng sè vèn.
CTVT : 14,8%; Th-¬ng nghiÖp 11,6%; C¸c ngµnh kh¸c 5,93%
tæng sè vèn. Hµng n¨m thµnh phÇn kinh tÕ nµy t¹o ra
kho¶ng 35
- 40% GDP vµ tõ 22 - 30% TNQD, ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch tõ
60 - 80% sè thu cña ng©n s¸ch Nhµ n-íc. Thµnh phÇn kinh tÕ nµy
n¾m gi÷ toµn bé c«ng nghiÖp nÆng, hµng tiªu dïng chiÕm tØ träng
phÇn lín
phÇn
lín nh÷ng s¶n phÈm chñ yÕu
(100%) thuèc
ch÷a bÖnh 100% hµng dÖt kim 85% giÊy, 75% v¶i mÆc, 60% xµ
phßng vµ 70% xe ®¹p... kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn vai trß vµ tÇm
quan träng cña kinh tÕ quèc doanh ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc
doanh ®èi víi nÒn kinh tÕ n-íc ta vµ tuy ®· ®¹t mét sè thµnh
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tÝch song khu vùc kinh tÕ quèc doanh ch-a ®¶m b¶o ®-îc t¸i s¶n
xuÊt gi¶n ®¬n, sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ thùc hiÖn theo m« h×nh
chiÒu réng (t¨ng vèn, t¨ng lao ®éng); sù ®ãng gãp cña khu vùc
nµy so víi sè chi cña Nhµ n-íc trë l¹i cho nã 1:3.
*HiÖn nay sau ®æi míi c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¬ chÕ
qu¶n lý kinh tÕ, tuy cã t¹o nªn sù chuyÓn biÕn b-íc ®Çu, mét sè
xÝ nghiÖp ®· v-ît qua khã kh¨n t¹o nªn thÕ æn ®Þnh ®Ó ®i ra vµ ®i
lªn. Song nh÷ng nh©n tè ®ã ch-a nhiÒu vµ nh÷ng chuyÓn biÕn ®ã
ch-a cã c¬ së v÷ng ch¾c vµ l©u dµi. §Õn 31/12/1991 ®· cã 500 xÝ
nghiÖp Nhµ n-íc ph¸ s¶n vµ ngõng ho¹t ®éng. ViÖc s¾p xÕp l¹i
doanh nghiÖp Nhµ n-íc theo NghÞ ®Þnh 388 - H§BT chØ míi ®-îc
ë 10 Bé, trong ®ã sè doanh nghiÖp hiÖn cã lµ 1566, sè ®ñ ®iÒu
kiÖn tån t¹i lµ 1.096, sè ph¶i chuyÓn thÓ lµ 470. VÒ ®Þa ph-¬ng ®·
tiÕn hµnh ®-îc 10 tû . Thµnh phÇn trong ®ã sè doanh nghiÖp hiÖn
cã 2464, sè ®ñ ®iÒu kiÖn 582, sè ph¶i chuyÓn thÓ 882, viÖc triÓn
khai thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸
theo quyÕt ®Þnh 202 - H§BT ch-a
tiÕn hµnh ®-îc bao nhiªu, do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau lµm
¸ch t¾c vµ chËm ch¹p.
* Tõ thùc tr¹ng nãi trªn. Ta cã thÓ thÊy mét sè ®Æc tr-ng
cña xÝ nghiÖp quèc doanh hiÖn nay lµ :
- Sau mét sè khã kh¨n tÊt yÕu, ®· cã vµi doanh nghiÖp trô l¹i,
v-¬n lªn
gãp phÇn ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi
vµ d©n c-, dËp t¾t
nh÷ng c¬n sèt hµng ho¸, gãp phÇn b×nh æn gi¸
c¶. Tuy vËy sè doanh nghiÖp nµy ch-a nhiÒu vµ ch-a v÷ng ch¾c.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
- Sù tån t¹i thµnh phÇn kinh tÕ lµ cÇn thiÕt nh-ng cßn qu¸
nhiÒu víi ng©n s¸ch, chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ rÊt thÊp.
- Sù t¨ng tr-ëng vµ tån t¹i hay håi sinh cña mét sè xÝ nghiÖp
vÒ mÆt
thùc chÊt vÉn cßn lîi dông kÏ hë cña bao cÊp Nhµ
n-íc, nh÷ng s¬ hë cña ph¸p luËt.
- Quen sèng trong c¬ chÕ bao cÊp nªn thiÕu ®é nh¹y c¶m víi
c¸c th«ng sè biÕn ®éng cña thÞ tr-êng.
NhiÒu doanh nghiÖp ®· trë thµnh n¬i ®Ó cho ng-êi lîi dông
quèc doanh ®Ó bu«n lËu, tham nhòng lµm thÊt tho¸t tµi s¶n vèn
liÕng cña Nhµ n-íc.
2. Kinh tÕ tËp thÓ:
Kinh tÕ tËp thÓ dùa trªn së h÷u tËp thÓ vÒ TLSX (trõ ruéng
®Êt së h÷u toµn d©n). §©y lµ thµnh phÇn kinh tÕ tuy tr×nh ®é x·
héi ho¸ t- liÖu s¶n xuÊt, tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt cßn thÊp h¬n
kinh tÕ quèc d©n nh-ng s¶n xuÊt víi l-îng hµng ho¸ cung øng
cho s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®êi sèng x· héi. Tr-íc biÕn ®éng cã
tÝnh b-íc ngoÆt cña nÒn kinh tÕ chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr-êng
vµ sù sôp ®æ cña c¸c n-íc Liªn x« vµ ®«ng ©u cò, kinh tÕ thÞ
tr-êng n-íc ta nh×n chung bÞ gi¶m sót vµ biÕn d¹ng. Trong c«ng
nghiÖp sè HTX 32.034 (1988) chØ cßn 9.660 (1991) m øc s¶n
xuÊt n¨m 1991 so víi n¨m tr-íc gi¶m 47% nªn gi¸ trÞ s¶n l-îng
®ãng còng gi¶m dÇn tõ chç chiÕm 23,9% (n¨m 1988) gi¶m xuèng
cßn 6,8% (n¨m 1991). Trong th-¬ng nghiÖp vµ dÞch vô tÝnh ®Õn
n¨m 1989 toµn ngµnh cã 21.094 ®iÓm b¸n hµng tËp thÓ, trong ®ã
20