Tài liệu Mô hình liên kết ngân hàng - bảo hiểm (bancassurace) trên thế giới và thực tiễn, triển vọng phát triển tại việt nam

T R Ư Ờ N G ĐẠI HỌC NGOẠI T H Ư Ơ N G KHOA KINH TẾ NGOẠI T H Ư Ơ N G C H U Y Ê N N G À N H KINH TẾ ĐỐI NGOẠI ca ga ỉn KHOA LUẬN TÓT NGHIÊP mỉ. inh Mô HÌNH LIÊN KẾT NGÂN HÀNG - BẢO HIỂM (BANCASSURANCE) TRÊN THÊ GIỚI VÀ THỰC TIỄN, TRIỂN VỌNG PHÁT TRIỂN TẠI VIỆT NAM Sinh viên thực hiện ! N G U Y Ê N THỊ PHONG LAN Lớp :NGA -KTNT Khóa : K41 Giáo viên hướng dẫn : TS. TRỊNH THỊ THU H Ư Ơ N G Tnư V I Ê N Ì BUỐ.G un H Ó C NGOA; T-HƯONŨ l y ũắM H À NỘI, T H Á N G 11/2006 MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU Ì Chương 1: Khái quát thị trường Tài chính t h ế giới t r o n g thời gian q u a và sự r a đời của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm (Bancassurance) 4 li Khái quát thị trường Tài chính thê giới t r o n g thời gian qua 4 Ì - Những điểm tích cực của thị trường tài chính thế giới 4 2- Những điểm tiêu cực của thị trường tài chính thế giới 5 3- Thị trường tài chính Việt Nam xét trong mối quan hệ với thị trường tài chính thế giới " 3.1- Hoạt động của ngành bảo hiểm Việt Nam trong thòi gian qua 6 3.2- Hoạt động của ngân hàng trong thời gian qua 7 li/ Sụ r a đời và các đầc điểm của liên kết Ngàn hàng - Bảo hiếm 8 Ì- Khái niệm liên kết ngân hàng - bảo hiểm (Bancassurance) 8 1.1- Sự hình thành Bancassurance X Ì .2- Khái niệm Bancassurance 9 2- Các đầc điểm của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm lo 2.1- Kênh phân phối rộng, hiệu quả, có uy tín lo 2.2- Thế mạnh về đội ngũ nhân viên bán hàng 12 2.3- Sản phẩm đa dạng, đáp úng được các nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng.... 12 2.4- Cách thức huy động nguồn vốn hiệu quả 13 2.5- Giải pháp hạn chế rủi ro 13 3- Tính tất yếu của xu hướng phát triển liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm 14 3.1- Những yếu tố mang tính tất yếu dẫn đến sự ra đời của liên kết Ngán hàng - Bảo hiểm 14 3,1.1- Sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt trong quá trình toàn cầu hoa và hội nhập kinh tế 14 3.1.2- Tính phức tạp ngày càng tăng của khách hàng 15 3.1.3- Việc nới lỏng các qui định pháp lý đối với liên kết Ngân hàng - Bảo hiếm tại các quốc gia 16 3.2- L ợ i ích của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm (Bancassurance) 17 3.2.1- Lợi ích đối với các công ty bảo hiểm 17 3.2.2- Lợi ích đối với các ngân hàng 18 3.2.3- Lợi ích đối với khách hàng 19 3.2.4- Lợi ích đối với các cơ quan tài chính 20 ni/ Thực trạng hoạt động của liên kết Ngàn hàng - Báo hiểm trên thê giới Ì- Hoạt động của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tại thị trường Châu  u 1.1- Liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm và hoạt động của các ngân hàng 20 20 20 Ì .2- Đóng góp của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm vào mức tăng trưởng ngành bảo hiểm ở Châu  u 21 2- Hoạt động của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tại thị trường Mỹ và các nước Châu M ỹ Latinh 2.1- Liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tại Mỹ 22 22 2.2- Bancassurance tại các nước Châu Mỹ Latinh 23 2.2.1- Thành công của Bancassuranee tại Châu M ỹ Latinh 23 2.2.2- Bancasurance tại một số nước Châu M ỹ Latinh 23 3- Liên kết Ngân hàng - Bảo hiếm tại Châu Á 24 3.1- Đậc điểm của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tại Châu Á 24 3.2- Khó khăn khi phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm tại Châu Á 25 3.3- Sự khỏi đâu đầy hứa hẹn của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tại Châu Á 26 3.4- M ô hình liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tăng trưởng chậm tại Châu Á 26 3.5- Hoạt động của Bancassurance tại một số nước Châu Á 27 Chuông 2: Liên két Ngân hàng - Bảo hiểm (Bancassurance) và nội dung nghiệp VỤ...33 li Sụ vận hành liên két Ngân hàng - Bảo hiểm 33 Ì- Cơ chế vận hành liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm 33 1.1- 33 Quy trình làm việc 1.2- Vai trò của kỹ thuật, công nghệ trong việc tiến hành hoạt động Bancassurance 35 2- Nghiên cứu liên kết Ngân hàng - Bảo hiếm trên góc độ pháp lý 39 3- Nghiên cứu liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm trên góc độ kinh tế 4- Nghiên cứu liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm trên góc độ xã hội 40 43 li/ Các m ô hình hoạt động của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm trên t h ế giới hiện nay 44 Ì- Một số m õ hình hoạt động chủ yếu của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm 44 2- Thuận lợi và khó khăn của các m ô hình liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm...48 3- L ợ i ích của từng m ô hình liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm đối với ngàn hàng và các công ty bảo hiểm 4- M ô hình kinh doanh liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tại một số thị trường 49 50 4.1- M ô hình kinh doanh Ngân hàng - Bào hiếm tại Châu  u 50 4.1.1- M ô hình kinh doanh Bancassuranee tại các nước Nam  u 51 4.1.2- M ô hình liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tại các nước Bắc  u 52 4.2- M ô hình hoạt động của Bancassurance tại Mỹ 53 4.3- M ô hình hoạt động của Bancassurance tại Châu Á I U / Sản ph m của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm Ì - Các sản ph m chủ yếu của công ty Ngân hàng - Bảo hiểm 2- Đặc điểm của các sản ph m Ngân hàng - Bảo hiểm 53 55 55 56 3- Các sản ph m phát triển thành công qua mạng lưới bán hàng của Ngân hàng - Bảo hiểm 57 4- Danh mục sản ph m được phân phối qua kênh Ngân hàng - Bảo hiểm tại Châu Âu, Mỹ và Châu Á 4. Ì - Các sản ph m được bán qua Ngân hàng - Bảo hiểm tại Châu  u 58 58 4.2- Các sản ph m bảo hiểm được phân phối nhiều qua kênh Ngân hàng - Bảo hiểm tại M ỹ 59 4.3- Các sản phẩm bảo hiểm được bán qua liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tại Châu Á 6 IV/ H ệ thông kênh phân phôi của Bancassurance Ì- Các kênh phân phối của Ngân hàng - Bảo hiểm 0 62 .' 62 1.1- Các đại lý chuyên nghiệp (Career Agents) 63 Ì .2- Các nhà tư vấn đặc biệt 63 Ì .3- Các đại lý được trả lương (Salaried Agents) 63 Ì .4- Các nhân viên bán hàng tại ngân hàng 64 Ì .5- Thành lập hoặc mua lại các đại lí hoặc các công ty môi giới 64 Ì .6- Bán hàng trực tiếp 65 Ì .7- Bán hàng qua Intemet 65 1.8- Môi giới điện tử 66 2- Các m ô hình phân phối của Ngán hàng - Bảo hiểm 66 2.1- M ô hình phân phối thống nhất 67 2.2- M ô hình chuyên nghiệp 67 2.3- M ô hình kế hoạch tài chính 67 3- Kênh phân phối của Bancassurance tại một số thị trưọng 68 3.1- Các kênh phân phối sản phẩm Bancassurance tại Châu á 68 3.2- Kênh phân phôi sản phẩm Bancassurance tại Châu  u 3.3- Kênh phân phối sản phẩm Bancassurance tại Mỹ 70 71 Chương 3: Thực tiễn và t r i ể n vọng phát t r i ể n của m ó hình Mén kết Ngân hàng - Bảo hiểm (Bancassurance) tại Việt Nam 72 li Thực trạng của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm t ạ i Việt N a m 72 Ì- Tính tất yếu của việc phát triển bancassurance tại Việt Nam 2- úiig dụng liên két Ngân hàng - Bảo hiểm (Bancassurance) tại Việt Nam 72 74 2.1- Sự hình thành liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tại Việt Nam 74 2.2- Những khó khăn đối với hoạt động bancassurance tại Việt Nam 75 2.3- Các hướng hoạt động của Bancassurance ở Việt Nam 76 2.4- Một số liên kết Ngân hàng - Bào hiểm tại Việt Nam trong thời gian qua 77 2.4. Ì - Ngân hàng Hông Xông Thuọng Hải (HSBQ và công ty bào hiểm quốc tế Mỹ (AIA)....77 2.4.2- Công ty Bảo hiểm Bảo Việt nhân thọ và Ngân hàng á Châu, Ngân hàng công thương Việt Nam và Ngân hàng Nông nghiệp và phái triển nông thôn 78 2.4.3- Ngân hàng ACB và công ty bảo hiếm Prudential 78 2.4.4- Ngân hàng Incombank và công ty bảo hiểm Á châu 78 2.4.5- Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) và các công ty bảo hiểm AIA, Prudential 79 2.4.6- Ngân hàng Agribank và công ly bảo hiểm Prudential 79 2.4.7- Ngân hàng Đầu lư và phát triển (BIDV) và công ty bảo hiểm Việt úc 79 2.4.8- Ngân hàng thương mại cổ phần quốc tế và công ty bảo hiểm A I A 80 2.4.9- Ngân hàng thương mại cổ phẩn Đông á và tập đoàn tài chính Bảo Việt 81 2.4.10- Ngân hàng kỹ thương Việt Nam (Techcombank) và Bảo Việt nhân thọ...81 3- Đặc điểm của Bancassurance tại Việt Nam 83 4- Tại sao Bancassurance chưa phát triển tại Việt Nam X4 5- Quan điểm của các cơ quan quản lý Nhà Nước về hoạt động của liên kết ngân hàng - bảo hiểm tại Việt Nam 86 li/ T r i ể n vọng phát triển của m ô hình liên kết Ngàn hàng - Bảo hiếm (Bancassurance) tại Việt Nam 89 Ì- X u hướng phát triển của thợ trường Tài chính Việt Nam nói chung trong bối cảnh hội nhập 1.1- Xu hướng phát triển thợ trường bảo hiểm 1.1.1- Cạnh tranh ngày càng trở nên gay gắt trên thợ trường bảo hiểm Ì. Ì .2- Các doanh nghiệp bảo hiểm hợp tác liên kết 89 89 89 1.1.3- Số lượng họp đổng bảo hiểm bợ huy ngang có chiều hướng tăng lên....90 1.1.4- Đ a dạng hoa kênh phân phối và thành lập các tập đoàn tài chính theo m ô hình các nước phát triển 90 Ì .2- 91 X u hướng phát triển của ngành Ngân hàng 2- Những yếu tố tích cực của thị trường tác động đến sự phát triển của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tại Việt Nam 93 3- Giải pháp cho sự phát triển m ô hình liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm tại Việt Nam 95 3.1- Giải pháp về Luật pháp và chính sách của Nhà Nước 95 3.2- Các giải pháp về nhận thức 96 3.2.1- Nhận thức của công ly bảo hiểm và các ngàn hàng 96 3.2.2- Nhận thức của người dãn 98 3.3- Các giải pháp về chính sách hoạt động của các các công ty kinh doanh theo m ô hình liên kết Ngân hàng - Bào hiểm 98 Kết l u ậ n 102 Tài l i ệ u tham kháo 104 LỜI MỞ ĐẦU M ô hình liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm đã hình thành tại Châu  u từ những năm 70. Trải qua gần 4 thập kỉ, cho tới nay, m ô hình liên kết này đã chứng tỏ được tính ưu việt của mình và mang lại những lợi ích cho các chủ thể trong liên kết là ngân hàng và các công ty bảo hiểm, cũng như lợi ích cho các khách hàng và nền kinh tế nói chung. Tính ưu việt của m ô hình liên kết này còn thể hiện ở chỗ có thể phát triển m ô hình này ở nhiều nước trên thế giới như Châu Âu, Châu á, Châu Mố, các nước trung Đông... như tại các nước Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Bỉ, liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm đã hình thành từ lâu và rất thành công, dối với Châu á, doanh thu phí bảo hiểm qua hệ thống ngân hàng trong thời gian gần đây tại Hông Rông là 4 5 % và tại Singapore là 1 8 % l i 6 ) . Xél trong phạm vi một quốc gia, tính ưu việt của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm là làm cho hoạt động tài chính ngày càng trờ nên năng động hơn, mang lại lợi ích về mặt tài chính cho những người tham gia liên kết, các ngân hàng có thể tăng thêm phí dịch vụ, các công ty bảo hiểm có thể thu được nhiều phí bảo hiểm hơn, khách hàng có thể sử dụng dịch vụ đa dạng hơn, thuận tiện hơn. Tại thị trường Việt Nam, trong những năm gần đây, những con số rất ấn tượng mà ngành ngân hàng và ngành bảo hiểm đưa ra như "mỗi ngày lãi Ì tỷ đồng" của Ngân hàng Xuất nhập khẩu Việt Nam-Eximbank, hay chuẩn bị hoàn thành kế hoạch lợi nhuận cả năm...; doanh thu phí bảo hiểm đạt 13.803 tỷ đổng tăng 10%, tổng vốn điều lệ của các doanh nghiệp bảo hiểm là 7.420 tỷ đồng, dự phòng nghiệp vụ 23.696 tỷ đổng, tổng tải sản 30.657 tỷ đồng, tổng vốn đầu tư vào nền kinh tế quốc dân 26.276 tỷ đồng, tổng số cán bộ nhân viên 12.002 người, tổng đại lý 128.494 người... [11] là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm. Hơn nữa, trong quá trình gia nhập WTO, việc tự do hoa sẽ ngày càng trở nên sâu rộng hơn. Khi tham gia Ì WTO, thị trường tài chính sẽ mở cửa và sẽ có nhiều công ty 1 0 0 % vốn nước ngoài tham gia vào thị trường Việt Nam. Bên cạnh đó, bản thân trình độ hiểu biế t của người tiêu dùng hiện nay ngày càng tăng, họ có sự so sánh giữa công ty trong nước và công ty nước ngoài, đòi hỏi chụt lượng sản phẩm dịch vụ ngày càng tốt hơn, ưu việt hơn nhưng giá thành phải ở mức hợp lý. Thêm nữa, hiện nay trên thị trường tài chính thế giới đang có xu hướng cắt giảm lãi suụt (Vào tháng 6/2003, Ngân hàng Trung Ương Châu  u đã giảm lãi suụt cho vay 0,5%, xuống mức thụp nhụt trong lịch sử là 2%/năm. Tiếp ngay sau đó, cục dự trữ liên bang M ỹ đã giảm lãi suụt 0,25% xuống còn 1 % - mức thụp nhụt kể từ năm 1958 trở lại đây. Ngân hàng Anh đã cắt giảm lãi suụt 0,25% xuống còn 3,75%, mức thụp nhụt kể từ năm 1955 trở lại đây), đồng tiền trở nên mụt giá, dẫn đến việc bản thân các ngân hàng cũng có sự cạnh tranh, đòi hỏi phải da dạng hoa các sàn phẩm dịch vụ truyền thống của mình. Trước nhũng tác động đó, để cạnh tranh thắng lợi và tồn tại ngay tại "sân nhà" thì các ngân hàng và còng ty bảo hiếm cần tìm cho mình hướng đi mới. M ô hình liên kêì Ngân hàng - Bảo hiểm đã phần nào đáp ứng được các yếu tố trên (sản phẩm đa dạng, chụt lượng tăng, giá thành hạ) và tận dụng được ưu thếcủa ngân hàng (như đội ngũ nhân viên bán hàng có kinh nghiệm, uy tín tốt). Trên thực tế , tại thị trường Việt Nam cũng đã bắt đầu xu hướng hình thành Ngân hàng - Bảo hiếm như sự hợp tác giữa Vietcombank với A I A và Prudential, gần đây nhụt, gói sản phẩm bancassurance của Bảo Việt - Techcombank đã ra đời vào đầu tháng 8/2006. Đ ó là những bước đi ban đầu mang tính thử nghiệm, nhưng đã thể hiện tính ưu việt và khả năng ứng dụng tại Việt Nam trong thời gian tới. Xuụt phát từ thực tế khách quan đó, việc nghiên cứu m ô hình, hoạt động, kỹ thuật, sản phẩm của mối liên kết này tại các nước trên thếgiới là yêu cầu khách quan và rụt thiết thực, giúp cho ngân hàng và các công ty bảo hiểm có nhiều thông tin, tư liệu, cách nhìn để vận dụng liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm nhanh chóng, thuận tiện. D ó đó, em đã chọn đề tài " M ó hình liên két Ngân hàng - Bão hiểm trên thế giới và thực tiễn, triển vọng phát triển tại 2 Việt Nam" nhằm góp phần tìm hiểu, cung cấp thêm thông tin về m ô hình hoạt động này. Khoa luận ngoài phần mở đầu và kết luận gồm 3 chương: Chương 1: Khái quát thị trường tài chính thế giới trong những thập kỉ qua và sự ra đời của liên kết Ngán hàng - Bọo hiểm Chương 2: Liên kết Ngân hàng - Bọo hiểm (Bancassurance) và nội dung nghiệp vụ Chương 3: Thực tiên và triển vọng phát triển của m ô hình liên kết Ngân hàng- Báo hiểm tại Việt Nam Trong quá trình hoàn thành khoa luận, em đã nhận được sự hướng dẫn chỉ bọo tận tình của T.s Trịnh Thị Thu Hương - giọng viên trường Đ ạ i Học Ngoại Thương cũng như các cơ quan đon vị như Ngân hàng Công Thương Việt Nam chi nhánh Họi Phòng, Công ty liên doanh trách nhiệm hữu hạn bọo hiểm SamsungVina (Tầng 8, toa nhà Tổng công ty Tái Bọo hiểm Việt Nam, số 14] Lè Duẩn, Hà Nội), Ngân hàng Xuất Nhập Khẩu Eximbank chi nhánh Láng Hạ đã giúp em hoàn thành bài khoa luận này. Do trình độ, thời gian và công tác thu thập phân tích tài liệu còn hạn chế, mặc dù bọn thân dã có nhiều cố gắng nhưng bài khoa luận chắc chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của Thầy, cô và độc giọ quan tâm. Hà Nội, tháng li năm 2006 3 CHƯƠNG Ì K H Á I Q U Á T THỊ T R Ư Ờ N G TÀI C H Í N H T H Ế GIỚI TRONG THỜI GIAN QUA V À Sự RA ĐỜI CỦA LIÊN KẾT N G  N H À N G - BẢO HIỂM (BANCASSURANCE) li KHÁI QUÁT THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH THÊ GIỚI TRONG THỜI GIAN QUA Ì- Những điểm tích cực của thị trường tài chính thê giới Sự kiện nổi bật của thị trường tài chính thế giới trong thòi gian qua đó là việc đưa vào lưu hành đồng Euro, hình thành các hệ thống giao dịch điện tử, sự thay đổi cơ cấu và hành vi của các thành viên thị trường, cũng như sự biến động về phía cung các tài sản tài chính. Những sự kiện này đã có tác động mạnh mẽ đến cơ cấu và tính chất của các thị trường tài chính. Sự xuất hiện đổng tiền chung Euro vào đắu tháng 1/1999 đã tác động mạnh đến sự phát triển của toàn bộ hệ thống tài chính toàn cắu, đặc biệt là các thị trường giấy tờ có giá với thu nhập cố định. Mặc dù tiến trình hội nhập các thị trường tài chính của các nước Cháu  u đã bắt đắu từ rất sớm, trước khi ra đời đồng Euro, song việc đưa vào lưu thông đồng tiền chung là một tác nhân đẩy nhanh tiến trình hội nhập. Một điểm mới nổi bật khác là sự thành lập các hệ thống giao dịch điện tử như một phương án thay thế cho các hệ thống giao dịch truyền thống. M ộ t số nước đã sử dụng công nghệ tương tự vào những năm 80, nhưng phải đến cuối những năm 90, việc chuyển sang các hệ thống giao dịch trên điện tử mới mang tính chất đại trà. Việc đưa vào sử dụng hệ thống giao dịch điện tử đã ảnh hướng đến sự vận hành của thị trường tài chính toàn cắu. Hiện nay, vai trò của các quỹ hưu trí, công ty bảo hiểm, quỹ tương hỗ và các trung gian tài chính phi ngàn hàng khác ngày càng lớn mạnh. Sự thay đổi rõ rệt đã diễn ra ở khu vực đồng tiền chung Euro. Mặc dù tiền gửi ngân hàng và các công cụ tài chính khác với rủi ro thấp thường phổ biến trước đây, 4 nay số lượng các nhà đẩu tư nhỏ đầu tư vốn vào các quỹ quản lý tài sản đang tăng mạnh. 2- Những điểm tiêu cực của thị trường tài chính t h ế giới Các vụ sáp nhỉp của các tỉp đoàn tài chính trên thế giới có tác động đến sự vỉn hành của thị trường tài chính. Tác động đó gây ra khó khăn cho thị trường tài chính thế giới. - M ộ t là, hiện nay chỉ có một số các ngân hàng có thể định giá hai chiều. Đến thời điểm hiện nay con số này không vượt quá 20 [9]. - Hai là, sự hợp nhất tài chính dãn đến sự tháo lui của tư bản đâu cơ vốn lỉp trung trong lĩnh vực tạo lỉp thị trường. - Ba là, sự hợp nhất này gây khó khăn cho quá trình đa dạng hoa rủi ro tín dụng của định chế tài chính. Điều này có thể làm giảm tống các hạn mức tín dụng trên thị trường và tạo điều kiện nảy sinh độc quyền nhóm. Những sự kiện hợp nhất, sáp nhỉp, mua lại ngân hàng, các cuộc khủng hoảng tài chính và sự xuất hiện đông đảo các nhà đầu tư, tổ chức đã tác động mạnh không chi đến cơ cấu các thành viên tham gia thị trường tài chính m à còn cà các chiến lược quản lí rủi ro và ra các quyết định đầu tư của họ. Vào những năm 1990, sự cạnh tranh giữa các tổ chức tài chính ngày càng gia tăng và lợi nhuỉn biên của các ngân hàng ngày càng giảm. Tính đa dạng hoa cơ cấu của các nhà đầu tư có ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển của thị trường tài chính. Sự đa dạng hoa các danh mục đầu tư tăng cao và kèm theo đó rủi ro tín dụng cũng tăng cao. Những thay đổi trong cơ cấu thành viên thị trường kéo theo sự thay đổi hệ thống quản lý rủi ro. Những biến chuyển này còn có nguyên nhân từ các cuộc khủng hoảng cuối những năm 90. Trong báo cáo năm 1988, Uy ban giám sát hệ thống tài chính toàn cầu (Committee ôn the Global Rnancial System) nhỉn định, cuộc khủng hoảng trên đặt ra vấn đề về độ tin cỉy của các hệ thống giao dịch điện tử hiện đại, cũng như các phương pháp quản lý rủi ro. 5 Sự kiện nổi bật khác có ảnh hưởng đáng kể đến hành v i của các thành viên thị trường trong lĩnh vực quản lý rủi ro là sự phá sàn hàng loạt các tập đoàn kinh tế đẩu tiên ở Nhạt Bản, cũng như sự sụt giảm đột ngột của các loại chứng khoán chính phủ ở Mỹ. 3- Thị trường tài chính Việt N a m xét t r o n g m ọ i quan hệ với thị trường tài chính thê giới Cũng trong quá trình toàn cẩu hoa nền kinh tế, thị trường Việt Nam nói chung và thị trường tài chính Việt Nam nói riêng đang có những bước đi cho sự hội nhập cả về quy m õ và tọc độ. Trong hệ thọng các tổ chức tài chính, ngân hàng thương mại và bảo hiểm là hai định chế quan trọng và lớn nhất. Những năm gần đây, ngành ngân hàng và bảo hiểm hoạt động ở Việt Nam đã thu được những kết quả nhất định, tạo động lực để hội nhập nhanh vào nền kinh tế thế giới. 3.1- Hoạt đông của ngành bảo hiểm Việt Nam trone thời gian (lua Cuọi năm 1993, N Đ 100/CP ra đời mở đường cho việc thành lập các công ly bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ, tái bảo hiểm, môi giới bảo hiểm. Thị trường bảo hiểm Việt Nam đã hình thành phất triển sôi động với những kết quả sau dây: Sau hơn 10 năm mở cửa, hoạt động kinh doanh bảo hiểm đã đạt được tọc đô tăng trưởng rất cao. Tổng doanh thu phí bảo hiểm tăng bình quân 26,5% trong giai đoạn 1993- 2005, cơ cấu tỷ trọng trong GDP cũng tăng nhanh từ 0,37%/GDP năm 1993 lên 2,03%/GDP năm 2005. Sọ lượng sản phẩm bảo hiểm nếu năm 1993 chỉ có 22 sản phẩm, thì đến nay đã có gần 500 sản phẩm [ l i ] . Đặc biệt, khi tình trạng độc quyền không còn, các doanh nghiệp đã chú trọng trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, bổ sung quyền lợi khách hàng. đổng thời cũng quan tâm đến xây dựng thương hiệu. Trong giai đoạn 2000 - 2004, ngành bảo hiểm phát triển với tọc độ tăng bình quân 30%/năm. Tọc độ phát triển ngành bảo hiểm trong ngành dịch vụ 6 nói chung xếp thứ hai sau bưu chính viễn thông. N ă m 2004 và năm 2005 bắt đầu có dấu hiệu phát triển với tốc độ chậm lại (17%/năm 2004 và 1 0 % năm 2005) đi dần vào phát triển ổn định. N ă m 2005 doanh thu phí bảo hiếm phi nhân thọ đạt 5.486 từ đồng tăng 14,6%, doanh thu phí bảo hiếm nhân thọ đạt 8.130 từ đổng tăng 5,5%, lãi đầu tư 2.200 tỉ đổng [ l i ] . Theo thông tin từ hiệp hội bảo hiểm Việt Nam, quý 1/2006, doanh thu phí bảo hiếm của các công ty bảo hiểm phi nhân thọ (BHPNT) đạt 1.477 từ đồng, tăng 1 1 % so với cùng kỳ năm 2005. Tính đến ngày 31/5/2006 đã có 16 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam, trong đó có 2 doanh nghiệp Nhà Nước, 8 công ty cổ phẩn trong nước, 8 doanh nghiệp bảo hiếm nhân thọ, 7 doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, hơn 30 văn phòng đại diện bảo hiểm nước ngoài, 5 doanh nghiệp liên doanh (UIC, VÍA, I A I , SVI, Bảo Minh- CMG) và 8 doanh nghiệp 1 0 0 % vốn nước ngoài. Loại hình tái bảo hiểm đến nay chỉ có Doanh nghiệp Tái Bảo hiểm quốc gia Việt Nam (Vinare) [ l i ] . Tuy nhiên hoạt động kinh doanh bảo hiểm cũng đang gặp một số khó khăn trong cơ chế đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm chưa được hướng dẫn chi tiết bởi các văn bản pháp quy. Hiện tượng cạnh tranh không lành mạnh, trục lợi bảo hiểm vẫn còn diễn ra chưa có biện pháp hữu hiệu ngăn chặn. 3.2- Hoạt đông của ngăn hàng trone thời gian Qua Mặc dù mới chỉ hơn nửa năm, song có thể khẳng định, năm 2006 sẽ là năm thứ ba các ngân hàng liên tục đạt mức lợi nhuận kừ lục và giữ vị trí là ngành kinh doanh có hiệu quả cao nhất. Theo báo cáo sơ bộ của nhiều ngân hàng, trong 6 tháng đầu năm nay, mức lợi nhuận của hầu hết các Ngân hàng tăng 30- 4 0 % so với cùng kỳ năm 2005. Đặc biệt nhiều ngân hàng đạt 70 - 8 0 % kế hoạch lợi nhuận đặt ra trong cả năm 119J. Đ ố i với các ngân hàng Việt Nam, hội nhập quốc tế mở ra cơ hội trao đổi, hợp tác quốc tế giữa các N H T M trong hoạt động kinh doanh tiền tệ, đề ra biện pháp tăng cường giám sát và phòng ngừa rủi ro,từ đó nâng cao uy 7 tín và vị thế của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong các giao dịch tài chính quốc tế. M ở cửa và hội nhập hoạt động ngân hàng là chấp nhận tham gia vào luật chơi chung bình đẳng áp dụng cho tất cả các nước. Khoảng năm 2010 sẽ không có sụ phân biệt giữa tổ chểc tín dụng trong nước với các tổ chểc tín dụng nước ngoài trong lĩnh vực hoạt động ngân hàng. Những thuận lợi m à ngành ngân hàng và bảo hiểm đạt được rất lớn tuy nhiên vẫn còn có những khó khăn tồn tại. Sự cạnh tranh khi tham gia hội nhập vào thị trường tài chính thế giới, những khó khăn về vốn, về trình độ quản lý, về kinh nghiệm khắc phục rủi ro đã dẫn đến việc phải nghĩ tới sự hình thành một liên kết giữa ngân hàng và bảo hiểm_hai ngành lớn mạnh nhất trong nền kinh tế. Ngoài ra, việc phát triển liên kết này cũng là ảnh hường tất yếu khi hội nhập bởi m ô hình này đã hình thành và hoạt động rất thành công ở nhiều nước trên thế giới. li/ Sự RA ĐỜI VÀ CÁC ĐẶC ĐIỂM CỦA LIÊN KẾT NGÂN HÀNG - BẢO HIỂM Ì- Khái niệm liên két Ngân hàng - Bão hiểm (Bancassurance) Sư hình thành Bancassurance Theo nhiều tài liệu, m ô hình Bancassurance được hình thành đầu tiên ở Pháp và Tây Ban Nha, sau đó đã phát triển thành công tại Châu  u và mở rộng sang thị trường Châu Mỹ và Châu Á. Tại Pháp, vào năm 1971 Credit Lyonnais đã liên kết với France Group và trong năm 1993 Union des Assurances Federales đã kí với Credit Lyonnais Network bán thoa ước theo đó Credit Lyonnais Network sẽ bán các sản phẩm bảo hiếm nhân thọ của Union des Assurances Federales. Bancassurance hình thành ờ Tây Ban Nha vào đầu những năm 80, bắt đầu bằng việc tập đoàn B A N C O DE 8 B I L B A O liên kết với tập đoàn EUROSEGUROS SA. Hiện nay 5 công ty hoạt động Bancassurance đứng đầu tại Tây Ban Nha là Vida Caixa, BBVA, SHC Seguros, Aseval, Mapfre Vida. Tại Bỉ, công ty bảo hiểm hàngđầu của Bỉ là công ty bảo hiểm nhân thọ Alpha và công ty Generale de Banque đã kí thoa ước liên kết với nhau vào năm 1989. Vào năm 2004, tại Hà Lan công ty bảo hiểm của H à Lan là A M E V N.v đã hợp tác kinh doanh với ngân hàng VSB của Hà Lan để thành lập liên kết Ngán hàng - Bảo hiểm. Các nước Đức, Italia phải rất lâu sau liên kết bảo hiểm ngân hàng mới được hình thành. Điều này cũng diễn ra tương tự ẩ Châu Á, k h i m à vào năm 2003, lần đầu tiên liên kết bảo hiểm ngân hàng được hình thành ẩ Hàn Quốc sau khi được chính phủ nước này phê duyệt. Vào năm 2004, Fortis đã kí hợp đổng với tập đoàn Muang Thai tại Thái Lan để bán các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ và phi nhân thọ, và theo đó Fortis sẽ mua lại 2 5 % cổ phiếu sáng lập của bảo hiểm nhân thọ Muang Thai. Với sự họp tác kinh doanh đã được thiết lập tại Malaysia và Trung Quốc, Fortis đang dần từng bước kinh doanh theo m ô hình Bancassurance tại Châu A. 1.2- Khái niêm Bancassurance Bancassurance là một thuật ngữ phổ biến trên thị trường tài chính thế giới hiện nay. Vậy Bancassurance là gì? Hiểu đơn giản, Bancassurance chính là việc phân phối các sản phẩm bảo hiểm thông qua ngân hàng. Cụ thể hơn, "Bancassurance là sự thoa thuận giữa các ngân hàng và các công ty bảo hiểm, theo đó, các ngân hàng và các công ty bảo hiểm này sẽ hợp tấc với nhau để phát triển và phân phối một cách có hiệu quả các sản phẩm, dịch vụ của hai ngành ngân hàng và bảo hiểm thông qua kênh phân phối chung cho cùng một cơ sẩ khách hàng" [20]. Như vậy, liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm là việc các công tỵ bảo hiểm bán sản phẩm bảo hiểm của mình thông qua hệ thống ngân hàng, là một kênh 9 bán hàng bổ sung cho những mạng lưới phân phối truyền thống của họ như bán hàng thông qua các đại lý hay các nhà môi giới. Đổng thời đây cũng là một dịch vụ tài chính trọn gói m à ngân hàng cung cấp cho khách hàng bao gồm dịch vụ ngân hàng kết họp với dịch vụ bảo hiểm. Liên kết Ngân hàng Bảo hiểm này không chỉ là viợc bán sản phẩm bảo hiếm cho các khách hàng của ngân hàng, m à đó còn là sự khai thác một cách triợt để nhất m ố i hợp tác từ hai phía, cũng như những thế mạnh sẵn có của hai bên để đạt được những l ợ i ích chung và riêng nhất định, thoa mãn nhu cầu phát triển của họ. Các ngân hàng và công ty bảo hiểm cùng được lợi do sử dụng uy tín, thương hiợu và nguồn lực của cả hai bên vào viợc cung cấp dịch vụ bảo hiểm, tăng cường các dịch vụ ngân hàng, nhờ đó giúp tiết kiợm chi phí, tăng khả năng cạnh tranh và lợi nhuận. Tất cả các thị trường trên thế giới hiợn nay đều đã quen thuộc với thuật ngữ này, một số nước đã phát triển tốt kênh phán phối này, một số nước đã bắt tay vào viợc vận hành liên kết này và một số nước khác thì đang trong quá trình xem xét vận hành. 2- Các đặt điếm của liên kết Ngàn hàng - Bảo hiểm 2.1-Kênh phân phối rông, hiệu quả, có uy tín Như đã nói, liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm là kênh phân phối ra đời muộn. Tuy nhiên thì liên kết này lại dựa trên hai nền tảng vững chắc là ngành ngân hàng và ngành bảo hiểm. Điều này tạo lợi thế rất lớn cho liên kết này. Đặc điểm đầu tiên của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm đó là hoạt động dựa trên mạng lưới ngân hàng dày đặc và đã hoạt động có uy tín. Mạng lưới ngân hàng dày đặc đã tạo ra một số lượng lớn các điểm bán lẻ, từ đó tạo khả năng cung cấp các sản phẩm của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm cho các khách hàng, tạo sự gần gũi về mặt địa lý và con người, làm cho hợp tác giữa ngân hàng và khách hàng trở nên dễ dàng hơn và theo đó cũng sẽ tăng cơ hội bán hàng. Sự gần gũi vói khách hàng là một nhân tố quan trọng và không nên 10 xem nhẹ nhân tố này. Đ ó là nhân tố cơ bản cho việc gây dựng các mối quan hệ, từ đó tạo sự tin tưởng và lòng trung thành của khách hàng đối với ngân hàng cũng như đối với liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm. Cũng chính vì liên kết Ngàn hàng - Bảo hiểm hoạt động dựa trên mạng lưới ngân hàng dày đặc nên việc hoạt động có hiệu quả của ngân hàng cũng sẽ có tác động tích cực tới hoạt động của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm. Ví dụ như ở Tây Ban Nha, mặc dù thị trường kinh doanh ở đây rứt nhỏ nhưng các ngán hàng vãn có được một mạng lưới hoạt động rộng và rứt hiệu quả. Mạng lưới bán hàng này đã giúp cho liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm ở Tây Ban Nha hoạt động thành công. Điếm thứ ba, uy tín của liên kết Ngân hàng - Bảo hiếm phụ thuộc nhiều vào uy tín của từng thành viên là ngân hàng và các công ty bảo hiểm. Trên thế giới hiện nay, tại hâu hết các nước, các Ngân hàng có ảnh hưởng lớn tới thị trường và gây dựng được hình ảnh tốt với các khách hàng. Cách các khách hàng nhận xét về hoạt động của các ngân hàng đang kinh doanh trên thị trường và vai trò của ngân hàng trong xã hội là hai nhân tố hết sức quan trọng. Hình ảnh này có thể là kết quả trực tiếp của hướng đi m à hệ thống ngân hàng đã sử dụng và cách m à các ngân hàng dã hoạt động trên thị trường. Tại các nước như Pháp, Tây Ban Nha, Italia hay Bỉ, cái nhìn của khách hàng đối với ngân hàng rứt tốt: các khách hàng có quan hệ đặc biệt tin tưởng đối với ngán hàng và các nhân viên trong ngân hàng. Và các ngân hàng cũng nhận được các khoản tiền lời từ sự tin tưởng đó cho dù thực tế vẫn không thể nói được là các ngân hàng có ưu thế hơn các công ty bảo hiểm trong việc giải quyết cúc vứn đề tài chính hay không. M ố i quan hệ mang tính tin tưởng này là kết quả của sự lớn mạnh và uy tín thực sự của các ngân hàng. Khách hàng tại các nước kể trên tin tưởng vào mối quan hệ m à họ trực tiếp tạo dựng với các nhân viên ngân hàng. Chính từ sự tin tưởng với ngán hàng, các khách hàng cũng có được niềm tin với liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm, cho dù hoạt động li của liên kết này còn khá mới mẻ vói họ. Uy tín của các Ngân hàng tạo nên uy tín cho hoatj}ống_gủa liên két Ngân hàng - Bảo hiểm. 2.2- Thế manh về đói ngũ nhân viên bán hàne Nhờ quan hệ hợp tác giữa Ngân hàng và các công ty bảo hiểm nên liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm có thể huy động được một lực lượng dổi dào các nhân viên bán hàng lành nghề có kinh nghiệm thuộc cả hai lĩnh vực ngân hàng và bảo hiểm. Những nhân viên này có đủ khả năng và kinh nghiệm làm việc đế thích ứng với bẫt cứ dự án hợp tác Ngân hàng - Bảo hiếm nào. Đ ố i với các ngân hàng, ưu thế m à họ có chính là sư tiếp xúc thường xuyên với các khách hàng, hiểu về nhu cầu của các khách hàng và có được các thông tin cần thiết về các khách hàng. Vì thế, hoạt động của liên kết Ngân hàng - Bảo hiểm sẽ thuận lợi hơn rẫt nhiều. Các khách hàng có thể mua bảo hiểm tại chính các ngân hàng m à họ vẫn tiếp xúc, có thể hỏi các nhân viên ngàn hàng những điều thắc mắc và họ sẽ cảm thẫy tin tưởng hơn khi mua sản phẩm bảo hiểm tại nơi m à họ cảm thẫy rẫt an toàn này. Còn đối với các công ty bảo hiểm, họ có đội ngũ nhân viên lành nghề, có kiến thức chuyên m ô n về các sản phẩm bảo hiểm. Dựa trên những thông tin về nhu cầu của khách hàng, lượng thông tin cá nhàn m à các ngân hàng cung cẫp, các nhân viên bảo hiểm có thể tư vẫn hiệu quả cho các khách hàng trong việc mua bảo hiểm. Các nhân viên bảo hiểm sẽ hỗ trợ các nhân viên ngân hàng những kiến thức về bảo hiểm, về các sản phẩm bảo hiểm m à nhân viên của ngân hàng sẽ bán cho các khách hàng. Chính nhờ sự hỗ trợ từ các nhân viên bảo hiểm này m à trong thời gian đầu hoạt động, các ngán hàng không cần thiết phải tạo ra những sản phẩm mới m à có thể khai thác hiệu quả các sản phẩm bảo hiếm sẵn có, đáp ứng các nhu cầu của khách hàng. 2.3- Sẩn phẩm đa dang, đáp íme được các nhu cầu ngày càng tăng của khách hàm Với bancassurance, khách hàng được sử dụng các dịch vụ tài chính "trọn gói" qua "một cửa" với chi phí thẫp hơn, thuận tiện hơn trước và được 12