Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Lêi giíi thiÖu
ViÖc øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®· thóc ®Èy lùc
lîng s¶n xuÊt ë nh÷ng níc t b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn, nhê ®ã kh«ng nh÷ng c¸c
tËp ®oµn t b¶n ®éc quyÒn thu ®îc lîi nhuËn siªu ng¹ch cao mµ ®êi sèng cña
nh÷ng ngêi lao ®éng t¹i nghiÖp còng ®îc c¶i thiÖn vµ h×nh thµnh tÇng líp trung lu trong x· héi.
Tríc thùc tÕ ®ã, céng thªm sù sôp ®æ cña m« h×nh chñ nghÜa x· héi tËp trung
quan liªu ë Liªn X« vµ §«ng ¢u, nhiÒu ngêi nghi ngê tÝnh ®óng ®¾n cña khoa
häc kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c- Lªnin, ®Æc biÖt lµ häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d “hßn ®¸
t¶ng” trong c¸c häc thuyÕt kinh tÕ cña M¸c.
Nh÷ng ngêi ph¶n b¸c häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d tÊn c«ng vµo “hßn ®¸ t¶ng”
nµy b»ng nhiÒu luËn ®iÓm kh¸c nhau. Phª ph¸n nh÷ng luËn ®iÓm ®ã, chóng ta
tËp trung vµo viÖc nghiªn cøu m¸y mãc vµ lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸
trÞ thÆng d ®Ó gi¶i thÝch quan niÖm trªn.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
I. M¸y mãc vµ lao ®éng
1) M¸y mãc ®èi víi nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa:
Trªn c¬ së kü thuËt thñ c«ng, ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa kh«ng thÓ ®îc x¸c lËp mét c¸ch hoµn chØnh vµ ph¸t triÓn v÷ng ch¾c. Do ®ã trong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn chñ nghÜa t b¶n ®· t¹o cho nã mét c¬ së kü thuËt t¬ng øng lµ m¸y mãc,
®a chñ nghÜa t b¶n tõ giai ®o¹n c«ng trêng thñ c«ng lªn giai ®o¹n c«ng nghiÖp c¬
khÝ. M¸y mãc xuÊt hiÖn vµo thÕ kû 17 vµ ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn. ë thêi kú
c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp, th«ng thêng c¸c m¸y mãc ®Òu gåm ba bé phËn c¬ b¶n.
M¸y mãc kh«ng ngõng ®îc c¶i tiÕn, ph¸t triÓn, h×nh thøc hoµn thiÖn nhÊt cña nã
hiÖn nay lµ m¸y tù ®éng ngêi m¸y. Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n
lóc ®Çu m¸y mãc ®îc sö dông tõng chiÕc trong tõng xÝ nghiÖp. VÒ sau nhê chÕ
t¹o ra m¸y ph¸t lùc m¹nh nªn chØ mét m¸y ®éng lùc còng cã thÓ lµm cho nhiÒu
m¸y c«ng t¸c ho¹t ®éng.
NhiÒu m¸y c«ng t¸c ho¹t ®éng do m¸y lùc trung t©m th«ng qua mét hÖ thèng
chuyÓn lùc thèng nhÊt, gäi lµ hÖ thèng m¸y mãc. HÖ thèng m¸y mãc cã thÓ lµ sù
hiÖp tøc gi¶n ®¬n cña nhiÒu m¸y c«ng t¸c cïng lo¹i hoÆc lµ sù hiÖp t¸c cña nhiÒu
m¸y c«ng t¸c kh¸c nhau nhng liªn kÕt víi nhau.
Sù ph¸t triÓn cña m¸y mãc thµnh hÖ thèng m¸y mãc ®Ò ra c«ng xëng. C«ng xëng lµ xÝ nghiÖp ®¹i c«ng nghiÖp sö dông c¶ mét hÖ thèng m¸y mãc ®Ó s¶n xuÊt .
M¸y mãc ®îc sö dông phæ biÕn trong x· héi th«ng qua cuéc c¸ch m¹ng c«ng
nghiÖp. VÒ thùc chÊt, ®ã lµ cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt thay thÕ lao ®éng thñ c«ng
b»ng lao ®éng sö dông m¸y mãc, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt. Kü thuËt cho
ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, b¶o ®¶m sù toµn th¾ng cña chñ nghÜa t b¶n
víi chÕ ®é phong kiÕn, x¸c lËp sù thèng trÞ tuyÖt ®èi cña quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n
chñ nghÜa trªn toµn x· héi.
Ph¶i ch¨ng m¸y mãc t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d?. C.M¸c ®· chØ ra r»ng. gi¸ trÞ cña
hµng ho¸ trong nÒn kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa bao gåm gi¸ trÞ cña nh÷ng t liÖu s¶n
xuÊt ®· ®îc tiªu dïng chuyÓn sang s¶n phÈm míi c vµ lîng gi¸ trÞ míi do lao
®éng sèng thªm vµo trong ®ã ®Ó bï l¹i t b¶n kh¶ biÕn ®· ®îc dïng ®Ó mua søc
lao ®éng (ngang víi gi¸ trÞ søc lao ®éng vµ m lµ gi¸ trÞ thÆng d d«i ra ngoµi gi¸
trÞ søc lao ®éng). Nh vËy, nguån gèc cña gi¸ trÞ thÆng d chØ lµ lao ®éng sèng.
Nh÷ng ngêi ph¶n b¸c häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d cho r»ng ®iÒu ®ã chØ ®óng
trong thêi C.M¸c cßn sèng khi lao ®éng thñ c«ng chiÕm u thÕ, cßn ngµy nay
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ, m¸y mãc lµ nguån gèc chñ yÕu
cña gi¸ trÞ thÆng d
Së dÜ cã nhËn thøc sai lÇm Êy lµ do cha ph©n biÖt ®îc vai trß cña m¸y mãc víi
t c¸ch lµ nh©n tè cña qu¸ tr×nh lao ®éng vµ vai trß cña m¸y mãc víi t c¸ch lµ
nh©n tè cña qu¸ tr×nh lµm t¨ng gÝa trÞ.
Hµng ho¸ lµ mét vËt phÈm cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu nµo ®ã cña con ngêi vµ ®i
vµo qu¸ tr×nh tiªu dïng th«ng qua mua- b¸n. V× vËy, kh«ng ph¶i bÊt cø mét vËt
phÈm nµo còng lµ hµng ho¸. Hµng ho¸ cã hai thuéc tÝnh lµ gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸
trÞ trao ®æi.
a. Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸: lµ c«ng dông cña vËt phÈm cã thÓ tho¶ m·n nhu
cÇu nµo ®ã cña con ngêi (nh g¹o ®Ó ¨n, v¶i ®Ó mÆc, xe ®¹p ®Ó ®i). Gi¸ trÞ sö dông
cña hµng ho¸ do thuéc tÝnh tù nhiªn cña hµng ho¸ quy ®Þnh. V× vËy, nã lµ mét
ph¹m trï vÜnh viÔn. Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ cã ®Æc ®iÓm lµ gi¸ trÞ sö dông
kh«ng ph¶i cho con ngêi s¶n xuÊt trùc tiÕp mµ lµ cho ngêi kh¸c, cho x· héi. Gi¸
trÞ sö dông ®Õn tay ngêi kh¸c, ngêi tiªu dïng ph¶i th«ng qua mua b¸n. Trong
kinh tÕ hµng ho¸, gi¸ trÞ sö dông lµ vËt mang gi¸ trÞ trao ®æi.
b. Gi¸ trÞ hµng ho¸: muèn hiÓu gi¸ trÞ ta ph¶i ®i tõ gi¸ trÞ trao ®æi. Gi¸ trÞ trao ®æi
biÓu hiÖn lµ quan hÖ tû lÖ vÒ sè lîng trao ®æi lÉn nhau gi÷a c¸c gi¸ trÞ sö dông
kh¸c nhau. Hai hµng ho¸ cã gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau cã thÓ trao ®æi ®îc víi
nhau theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh v× chóng ®Òu lµ s¶n phÈm cña lao ®éng, cã c¬ së
chung lµ sù hao phÝ søc lao ®éng cña con ngêi. Lao ®éng x· héi cña ngêi s¶n
xuÊt hµng ho¸ kÕt tinh trong hµng ho¸ lµ gi¸ trÞ cña hµng ho¸. Nh vËy, gi¸ trÞ lµ
c¬ së cña gi¸ trÞ trao ®æi, cßn gi¸ trÞ trao ®æi lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ.
Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ biÓu hiÖn mèi quan hÖ s¶n xuÊt gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt
hµng ho¸ vµ lµ mét ph¹m trï lÞch sö, chØ tån t¹i trong kinh tÕ hµng ho¸.
Lîng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh nh thÕ nµo? NÕu gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ lao
®éng x· héi kÕt tinh trong hµng ho¸ th× lîng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ lµ sè lîng lao
®éng x· héi hao phÝ ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ (gåm lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt
ho¸ thÓ hiÖn ë t liÖu s¶n xuÊt)
V× lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ cã tÝnh hai mÆt : lao ®éng cô thÓ lµ lao ®éng cã
Ých díi mét h×nh thøc cô thÓ cña nh÷ng nghÒ nghiÖp chuyªn m«n nhÊt ®Þnh. Mçi
lao ®éng cô thÓ cã mét môc ®Ých riªng, ph¬ng ph¸p ho¹t ®éng riªng, c«ng cô lao
®éng riªng, ®èi tîng lao ®éng vµ kÕt qu¶ lao ®éng riªng. ThÝ dô: lao ®éng cña
ngêi thî x©y, thî méc, thî may lµ nh÷ng lao ®éng cô thÓ. KÕt qu¶ cña lao ®éng
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cô thÓ lµ t¹o ra mét c«ng dông nhÊt ®Þnh, tøc lµ t¹o ra gi¸ trÞ sö dông cña hµng
ho¸.
Lao ®éng trõu tîng: lµ lao ®éng x· héi cña ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng kÓ ®Õn
h×nh thøc cô thÓ cña nã. C¸c lo¹i lao ®éng cô thÓ cã ®iÓm chung gièng nhau lµ
sù tiªu hao c¬ b¾p, thÇn kinh sau mét qu¸ tr×nh lao ®éng. §ã chÝnh lµ lao ®éng
trõu tîng, nã t¹o ra gi¸ trÞ cña hµng ho¸.
TÊt nhiªn, kh«ng ph¶i cã hai thø lao ®éng kÕt tinh trong hµng ho¸ mµ chØ lµ lao
®éng cña ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ cã tÝnh chÊt hai mÆt mµ th«i.
Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n, tÝnh chÊt hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt
hµng ho¸ lµ sù biÓu hiÖn cña m©u thuÉn gi÷a lao ®éng t nh©n vµ lao ®éng x· héi
cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸. §ã chÝnh lµ m©u thuÉn c¬ b¶n cña s¶n xuÊt
hµng ho¸ gi¶n ®¬n. M©u thuÉn c¬ b¶n cña s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n cßn biÓu
hiÖn ë lao ®éng cô thÓ víi lao ®éng trõu tîng, ë gi¸ trÞ sö dông víi gi¸ trÞ hµng
ho¸.
BÊt cø qu¸ tr×nh lao ®éng nµo còng lµ sù kÕt hîp ba nh©n tè chñ yÕu: lao ®éng
cã môc ®Ých cña con ngêi, ®èi tîng lao ®éng, t liÖu lao ®éng (quan träng h¬n c¶
lµ c«ng cô lao ®éng, nhÊt lµ c«ng cô c¬ khÝ hay m¸y mãc). Sö dông m¸y mãc
cµng hiÖn ®¹i th× søc s¶n xuÊt cña lao ®éng cµng cao, cµng lµm ra nhiÒu gi¸ trÞ sö
dông (nhiÒu cña c¶i) trong mét ®¬n vÞ thêi gian.
Nhng khi xÐt qu¸ tr×nh t¹o ra vµ lµm t¨ng gi¸ trÞ th× nh÷ng hµng ho¸ tham gia
vµo ®©y kh«ng cßn ®îc xÐt víi t c¸ch lµ nh÷ng nh©n tè vËt thÕ n÷a, mµ chØ ®îc
coi lµ nh÷ng lîng lao ®éng ®· vËt ho¸ nhÊt ®Þnh. Vµ dï m¸y mãc (kÓ c¶ r«bít)
quan träng ®Õn móc nµo còng kh«ng thÓ tù nã chuyÓn gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm chø
®õng nãi ®Õn viÖc t¹o thªm gi¸ trÞ.
ChÝnh lao ®éng sèng ®· “c¶i tö hoµn sinh” cho c¸c t liÖu s¶n xuÊt, trong ®ã cã
mµy mãc, chuyÓn gi¸ trÞ cña chóng sang s¶n phÈm míi theo møc ®é ®· tiªu dïng
trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. Nhng mét t liÖu s¶n xuÊt kh«ng bao giê
chuyÓn vµo s¶n phÈm mét gi¸ trÞ nhiÒu h¬n gi¸ trÞ mµ nã ®· bÞ tiªu hao trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
C.M¸c vÝ m¸y mãc, thiÕt bÞ trong qu¸ tr×nh lµm t¨ng gi¸ trÞ gièng nh b×nh cæ
cong trong qu¸ tr×nh ho¸ häc. Kh«ng cã b×nh cæ cong th× kh«ng thÓ diÔn ra c¸c
ph¶n øng ho¸ häc, nhng b¶n th©n b×nh cæ cong chØ lµ ®iÒu kiÖn cho ph¶n øng ho¸
häc diÔn ra, chø kh«ng trùc tiÕp tham gia vµo ph¶n øng Êy. Còng nh vËy, thiÕt bÞ,
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
m¸y mãc chØ t¹o ®IÒu kiÖn cho viÖc lµm t¨ng gi¸ trÞ hµng ho¸ chø b¶n th©n nã
kh«ng trùc tiÕp tham gia vµo viÖc t¨ng gi¸ trÞ.
ë ®©y, mét vÊn ®Õ ®îc ®Æt ra lµ, t¹i sao th«ng thêng nh÷ng ngêi sö dông m¸y
mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕn l¹i thu ®îc lîi nhuËn siªu ng¹ch? §ã lµ do c«ng nghÖ tiªn
tiÕn lµm t¨ng søc s¶n xuÊt cña lao ®éng, h¹ gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ xuèng
thÊp h¬n gi¸ trÞ thÞ trêng (gi¸ trÞ x· héi), nhng trªn thÞ trêng, th«ng qua c¹nh
tranh l¹i b¸n theo gi¸ trÞ thÞ trêng, nªn thu ®îc lîi nhuËn siªu ng¹ch. XÝ nghiÖp A
cã tr×nh ®é kü thuËt cao nhÊt vµ cã khèi lîng s¶n phÈm lín nhÊt trong ngµnh, cã
gÝa trÞ c¸ biÖt cña s¶n phÈm thÊp h¬n gi¸ trÞ thÞ trêng, nªn thu ®îc lîi nhuËn siªu
ng¹ch.
Nh vËy, viÖc thu lîi nhuËn siªu ng¹ch diÔn ra qua c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi
s¶n xuÊt hµng ho¸ trªn thÞ trêng chø kh«ng ph¶i trong s¶n xuÊt. C¬ chÕ thÞ trêng
kh¾c nghiÖt dùa trªn nguyªn t¾c “ m¹nh ®îc yÕu thua”, “c¸ lín nuèt c¸ bД. KÎ
th¾ng nhËn ®îc phÇn thëng lµ lîi nhuËn siªu ng¹ch, kÎ thua bÞ trõng ph¹t, kh«ng
thu l¹i ®ñ sè lao ®éng (sèng vµ qu¸ khø) ®· hao phÝ. Nhng gi¸ trÞ cña phÇn thëng
(+28) võa ®óng b»ng kho¶n “ cóp ph¹t” nghÜa lµ kh«ng vît ra ngoµi tæng sè gÝa
trÞ vµ gÝa trÞ thÆng d ®· ®îc t¹p ra trong lÜnh vùc s¶n xuÊt.
NÕu thiÕu søc trõu tîng hãa, chØ quan s¸t c¸c biÓu hiÖn bªn ngoµi kh«ng ®i
s©u vµo b¶n chÊt cña hiÖn tîng th× dÔ lÉn lén viÖc ph©n phèi gi¸ trÞ thÆng d víi
viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d. Tõ ®ã tÊt yÕu sÏ hiÓu lÇm r»ng, m¸y mãc lµ
nguån gèc sinh ra gi¸ trÞ siªu ng¹ch, mµ kh«ng thÊy r»ng m¸y mãc chØ lµ ®IÒu
kiÖn ®Ó thu ®îc lîi nhuËn siªu ng¹ch th«ng qua c¹nh tranh.
Thùc chÊt vÊn ®Ò sÏ s¸ng tá h¬n khi chØ nh÷ng xÝ nghiÖp ®i tríc trong viÖc
øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn míi thu ®îc lîi nhuËn siªu ng¹ch. Khi c«ng nghÖ
®ã trë thµnh phæ biÕn, c¸c ®èi thñ c¹nh tranh ®· ®uæi kÞp tr×nh ®é tiªn tiÕn th× gi¸
trÞ thÞ trêng sÏ h¹ xuèng, hµng ho¸ rÎ ®i, nh÷ng ngêi tiªu dïng ®îc hëng lîi vµ
kh«ng cã ngêi s¶n xuÊt nµo thu ®îc lîi nhuËn siªu ng¹ch n÷a.
Nhng ®éng c¬ kiÕm lîi nhuËn siªu ng¹ch l¹i kÝch thÝch viÖc øng dông c«ng
nghÖ míi vµ mét hiÖp míi cña cuéc c¹nh tranh l¹i tiÕp diÔn. Nhê ®ã, kü thuËt
tiÕn bé kh«ng ngõng. MÆt kh¸c, c¹nh tranh díi t¸c ®éng cña tiÕn bé kü thuËt tÊt
yÕu dÉn ®Ðn ph©n ho¸ giµu nghÌo. Muèn thu hÑp kho¶ng c¸ch giµu nghÌo nhµ níc ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®iÒu tiÕt thu nhËp cña d©n c vµ
hç trî nh÷ng ngêi nghÌo.
Còng cÇn lu ý r»ng m¸y mãc lµ ph¬ng tiÖn gi¶m nhÑ nçi cùc nhäc cña ngêi
lao ®éng, tiÕt kiÖm lao ®éng sèng nhng kh«ng ph¶i bao giê m¸y mãc còng lµ
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®IÒu kiÖn ®Ó thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn h¬n lµ sö dông lao ®éng thñ c«ng. Khi nãi
vÒ giíi h¹n sö dông m¸y mãc trong chñ nghÜa t b¶n, C.M¸c ®· chØ ra r»ng nhµ t
b¶n “kh«ng tr¶ cho lao ®éng ®· sö dông, mµ chØ tr¶ cho gi¸ trÞ søc lao ®éng ®· sö
dông. Cho nªn, viÖc sö dông m¸y mãc bÞ giíi h¹n bëi sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ
cña chiÕc mµy vµ gi¸ trÞ cña søc lao ®éng bÞ m¸y ®ã thay thÕ. Do ®ã, tiÒn c«ng
thÊp sÏ ng¨n c¶n viÖc sö dông m¸y mãc, bëi v× lîi nhuËn b¾t nguån kh«ng ph¶i
tõ viÖc gi¶m bít lao ®éng ®îc tr¶ c«ng. C.M¸c ®· dÉn ra sù kiÖn ngêi Mü chÕ t¹o
ra m¸y ®Ëp ®¸, nhng ngêi Anh kh«ng sö dông m¸y mãc ®ã v× sö dông “kÎ khèn
khã” lµm c«ng viÖc Êy sÏ thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn h¬n.
ViÖc nhËn thøc m¸y mãc chØ chuyÓn gi¸ trÞ sang s¶n phÈm míi theo møc ®é
khÊu hao chø kh«ng lµm t¨ng gi¸ trÞ, kh«ng nh÷ng gióp hiÓu ®óng nguån gèc
cña gi¸ trÞ thÆng d mµ cßn cã ý nghÜa quan träng trong viÖc qu¶n lý kinh tÕ.
Trong tÇm vÜ m« ph¶i t×m mäi c¸ch khÊu hao m¸y mãc cµng nhanh cµng tèt,
nh»m tr¸nh hao mßn v« h×nh vµ hao mßn h÷u h×nh do b¶o qu¶n kÐm hoÆc sö
dông kh«ng hîp lý. Trªn tÇm vÜ m«, nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c
doanh nghiÖp khÊu hao nhanh nh mét sè níc t b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn ®· lµm
2) Lao ®éng víi nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa:
Søc lao ®éng lµ tæng hîp thÓ lùc vµ trÝ lùc cña con ngêi dïng ®Ó s¶n xuÊt ra cña
c¶i vËt chÊt. Trong bÊt cø chÕ ®é x· héi nµo, søc lao ®éng còng lµ ®iÒu kiÖn c¬
b¶n cña s¶n xuÊt. Nhng søc lao ®éng chØ biÕn thµnh hµng ho¸ trong nh÷ng ®iÒu
kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh.
Mét lµ, ngêi lao ®éng ph¶i lµ ngêi cã tù do vÒ th©n thÓ, do ®ã ®îc tù do sö dông
søc lao ®éng cña m×nh, kÓ c¶ tù do b¸n søc lao ®éng cña m×nh cho ngêi kh¸c.
Hai lµ, ngêi lao ®éng hoµn toµn mÊt hÕt mäi t liÖu s¶n xuÊt, chØ cßn l¹i søc lao
®éng lµ tµi s¶n duy nhÊt. §Ó khái chÕt ®ãi, hä kh«ng cã con ®êng nµo kh¸c lµ
ph¶i mang b¸n thø tµi s¶n duy nhÊt ®ã.
Hai ®iÒu kiÖn ®ã v¹ch ra kh¶ n¨ng vµ tÝnh tÊt yÕu cña sù chyÓn biÕn søc lao
®éng thµnh hµng ho¸. Hµng ho¸ søc lao ®éng ra ®êi ®¸nh dÊu mét giai ®o¹n míi
trong sù ph¸t triÓn cña x· héi- giai ®o¹n mµ s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn cao
nhÊt vµ chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ trong nÒn kinh tÕ, ®ã lµ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa.
Do ®ã, hµng ho¸ søc lao ®éng lµ mét ph¹m trï lÞch sö ®Æc thï cña ph¬ng thøc
s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, nã sinh ra vµ mÊt ®i cïng víi ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®ã.
Còng nh mäi hµng ho¸ kh¸c, hµng ho¸ søc lao ®éng cã hai thuéc tÝnh: gi¸ trÞ vµ
gi¸ trÞ sö dông.
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
a. Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ søc lao ®éng: lµ thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n
xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Nãi c¸ch kh¸c cô thÓ th× gi¸ trÞ cña hµng ho¸
søc lao ®éng b»ng gi¸ trÞ nh÷ng t liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt ®Ó nu«i sèng ngêi c«ng
nh©n vµ gia ®×nh hä, vµ nh÷ng chi phÝ ®Ó ®µo t¹o ngêi c«ng nh©n cã mét tr×nh ®é
chuyªn m«n nhÊt ®Þnh phï hîp víi yªu cÇu cña s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa. Gi¸ trÞ
søc lao ®éng cßn cã tÝnh lÞch sö vµ x· héi, do ®ã tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ tõng
níc vµ tõng thêi kú mµ gi¸ trÞ søc lao ®éng cã thÓ cao hay thÊp kh¸c nhau.
b. Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ søc lao ®éng: lµ ë chç nã tho¶ m·n nhu cÇu nµo
®ã cuat ngêi mua. Nhng kh¸c víi hµng ho¸ th«ng thêng kh¸c, hµng ho¸ søc lao
®éng cã mét gi¸ trÞ sö dông ®Æc biÖt lµ khi ®em tiªu dïng th× nã t¹o ra mét gi¸ trÞ
lín h¬n gi¸ trÞ b¶n th©n nã. PhÇn gi¸ trÞ lín h¬n ®ã chÝnh lµ gi¸ trÞ thÆng d mµ
nhµ t b¶n chiÕm ®o¹t.
Qu¸ tr×nh tiªu dïng søc lao ®éng lµ qu¸ tr×nh lao ®éng diÔn ra trong lÜnh vùc
s¶n xuÊt. ChÝnh trong lÜnh vùc nµy, ®ång thêi víi viÖc t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ sö
dông th× gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ thÆng d còng ®îc t¹o ra.
3) Ph¶i ch¨ng C.M¸c quy c«ng trùc tiÕp t¹o ra gi¸ trÞ cho lao ®éng thÓ lùc.
Cã ngêi cho r»ng “C.M¸c vµ c¸c nhµ khoa häc tiÒn bèi vµ cïng thêi víi C.M¸c
trong thêi ®¹i m¸y h¬i níc, m¸y dÖt. . . ®Òu quan niÖm cña c¶i ®îc lao ®éng s¸ng
t¹o ra lµ cña c¶i d¹ng vËt thÕ. Tõ ®ã quy c«ng trùc tiÕp t¹o ra gÝa trÞ cho lao ®éng
thùc thÓ” vµ chÝnh C.M¸c ®· nhÊn m¹nh cña c¶i vËt thÓ vµ lao ®éng thùc thÓ
®ång thêi ®· cã nªu luËn ®iÓm vÒ cña c¶i tinh thÇn vµ lao ®éng khoa häc. Sù kÕ
tôc, s¸ng t¹o ph¶i nèi tiÕp nh÷ng gîi ý.
LuËn ®iÓm trªn hoµn toµn sai lÇm, do kh«ng n¾m ®îc ph¬ng ph¸p tr×nh bµy
cña C.M¸c. Khi nãi gi¸ trÞ hµng ho¸ ®îc ®o b¾ng thêi gian lao ®éng trung b×nh
cÇn thiÕt hay thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Tøc lµ thêi gian ®ßi hái ®Ó s¶n
xuÊt ra mét gi¸ trÞ sö dông nµo ®ã trong nh÷ng ®IÒu kiÖn s¶n xuÊt b×nh thêng cña
x· héi víi mét tr×nh ®é thµnh th¹o trung b×nh vµ mét cêng ®é lao ®éng trung
b×nh trong x· héi ®ã. C.M¸c ®ång thêi còng ®Ò cËp ®Õn lao ®éng phøc t¹p coi lao
®éng phøc t¹p lµ béi sè cña lao ®éng gi¶n ®¬n. Nãi ®óng h¬n lµ lao ®éng gi¶n
®¬n nh©n béi lªn , thµnh thö mét lao ®éng phøc t¹p nhá h¬n th× t¬ng ®¬ng víi
mét lîng lao ®éng gi¶n ®¬n lín h¬n.
Nhng do ¸p dông ph¬ng ph¸p trõu tîng ho¸ khoa häc, C.M¸c ®· gi¶ ®Þnh “tõ
nay vÒ sau, ®Ó cho sù tr×nh bµy ®îc ®¬n gi¶n, chóng t«i sÏ trùc tiÕp coi mäi lo¹i
søc lao ®éng nh lµ mét søc lao ®éng gi¶n ®¬n. §iÒu ®ã, sÏ tr¸nh cho chóng ta
khái ph¶i quy lao ®éng phøc t¹p ra lao ®éng gi¶n ®¬n trong tõng trêng hîp mét”.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Nh÷ng ai v« t×nh hay høu ý mµ quªn mÊt gi¶ ®Þnh trªn sÏ cho r»ng C.M¸c chØ
quy c«ng t¹o ra gi¸ trÞ cho lao ®éng ®¬n gi¶n cho lao ®éng thÓ lùc
II. Néi dung gÝa trÞ thÆng d
1) Lao ®éng thÆng d:
M¸c nãi: “NÕu kh«ng cã mét n¨ng suÊt nµo ®ã cña lao ®éng th× sÏ kh«ng cã
mét thêi gian rçi nh thÕ cho ng¬× lao ®éng, nÕu kh«ng cã mét thêi gian rçi nh
thÕ th× còng kh«ng cã lao ®éng thÆng d. Vµ do ®ã còng kh«ng cã nhµ t b¶n, vµ
l¹i cµng kh«ng cã chñ n«. Nãi tãm l¹i lµ kh«ng cã giai cÊp ®¹i së h÷u”.
ChØ khi nµo nhê lao ®éng cña m×nh mµ con ngêi tho¸t ®îc c¸i tr¹ng th¸i sóc
vËt lóc ban ®Çu cña m×nh, do ®ã chØ khi nµo b¶n th©n lao ®éng cña con ngêi ®·
®îc x· héi ho¸ ®Õn mét møc nµo ®ã th× khi ®ã míi xuÊt hiÖn nh÷ng mèi quan hÖ
trong ®ã lao ®éng thÆng d cña ngêi nµy trë thµnh ®iÒu kiÖn sinh tån cña ngêi
kh¸c.
VËy lao ®éng ph¶i cã mét møc ®é n¨ng suÊt nµo ®ã, tríc khi nã cã thÓ bÞ kÐo
dµi ra qu¸ thêi gian tÊt yÕu cÇn cho ngêi s¶n xuÊt ®Ó nu«i sèng m×nh. Nhng dï
møc ®é cña n¨ng suÊt cao thÊp thÕ nµo ch¨ng n÷a, n¨ng suÊt ®ã còng kh«ng bao
giê l¹i lµ nguyªn nh©n sinh ra gi¸ trÞ thÆng d c¶. Nguyªn nh©n ®ã bao giê còng lµ
lao ®éng thÆng d, v« luËn ph¬ng thøc bãp nÆn lao ®éng thÆng d lµ nh thÕ nµo
ch¨ng n÷a.
1) Gi¸ trÞ thÆng d:
NÕu viÖc coi gi¸ trÞ chØ lµ thêi gian lao ®éng ®· c« ®äng l¹i, chØ lµ lao ®éng ®·
vËt ho¸ lµ rÊt quan träng ®Ó nhËn thøc ®îc gi¸ trÞ nãi chung th× viÖc coi gi¸ trÞ
thÆng d chØ lµ thêi gian lao ®éng thÆng d ®· c« ®äng l¹i. ChØ lµ lao ®éng thÆng d
®· vËt ho¸, còng quan träng nh ®Ó nhËn thøc gi¸ trÞ thÆng d.
V× gi¸ trÞ cña t b¶n kh¶ biÕn b»ng gi¸ trÞ søc lao ®éng mµ t b¶n ®· mua, v× gi¸
trÞ søc lao ®éng Êy l¹i quyÕt ®Þnh phÇn cÇn thiÕt cña ngµy lao ®éng. Cßn gi¸ trÞ
thÆng d th× l¹i do phÇn thÆng ra trong ngµy lao ®éng quyÕt ®Þnh cho nªn gi¸ trÞ
thÆng d so víi t b¶n kh¶ biÕn còng b»ng lao ®éng thÆng d so víi lao ®éng cÇn
thiÕt hay tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d.
m
lao ®éng thÆng d
v
lao ®éng cÇn thiÕt
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C¶ hai vÕ cña tû sè nµy biÓu thÞ cïng mét tû lÖ díi nh÷ng h×nh th¸i kh¸c nhau,
trong mét trêng hîp th× díi h×nh th¸i lao ®éng ®· vËt ho¸, trong trêng hîp kh¸c
th× díi h×nh th¸i lao ®éng ®ang vËn ®éng.
B©y giê nÕu chóng ta so s¸nh qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ víi qu¸ tr×nh lµm t¨ng gi¸
trÞ th× chóng ta sÏ thÊy r»ng qu¸ tr×nh lµm t¨ng gi¸ trÞ ch¼ng qua còng chØ lµ qu¸
tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ ®îc keã dµi qu¸ mét ®iÓm nµo ®ã. NÕu qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ
chØ kÐo dµi ®Õn c¸i ®IÓm mµ ë ®ã gi¸ trÞ søc lao ®éng do t b¶n tr¶ ®îc hoµn l¹i
b»ng mét vËt ngang gi¸ míi th× ®ã lµ qu¸ tr×nh gi¶n ®¬n t¹o ra gi¸ trÞ mµ th«i.
Cßn nÕu nh qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ v©n ®îc tiÕp diÔn qu¸ ®iÓm ®ã th× nã trë thµnh
mét qu¸ tr×nh lµm t¨ng gi¸ trÞ.
Víi t c¸ch lµ sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh lao ®éng vµ qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ
th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸. Víi t c¸ch lµ sù thèng
nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh lao ®éng vµ qu¸ tr×nh lµm t¨ng gi¸ trÞ th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ
mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, lµ h×nh th¸i t b¶n chñ nghÜa cña nÒn s¶n
xuÊt hµng ho¸.
II. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d:
cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p vµ h×nh thøc ®Ó s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d. C.M¸c kh¸i qu¸t
thµnh hai ph¬ng ph¸p chñ yÕu lµ ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi vµ
ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi.
1) Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi: lµ c¸i gi¸ trÞ thÆng d do chØ
®¬n thuÇn kÐo dµi ngµy lao ®éng ra mµ cã ®îc. KÐo dµi ngµy lao ®éng ra qu¸
thêi gian tÊt yÕu mµ ngêi c«ng nh©n dïng ®Ó cung cÊp mét vËt ngang gi¸ cÇn cho
ngêi ®ã sèng vµ ®em lao ®éng thÆng d ®ã cho t b¶n, nh thÕ lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ
thÆng d tuyÖt ®èi. Sù s¶n xuÊt ®ã lµ c¬ së chung cho chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa vµ lµ
®iÓm xuÊt ph¸t ®Ó s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi.
Trong viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi ®ã, ngµy lao ®éng chia thµnh hai
phÇn: lao ®éng tÊt yÕu vµ lao ®éng thÆng d. §Ó kÐo dµi lao ®éng thÆng d ra, lao
®éng tÊt yÕu tÊt sÏ bÞ rót ng¾n l¹i b»ng nh÷ng ph¬ng ph¸p khiÕn ngêi ta s¶n xuÊt
mét vËt ngang gi¸ víi tiÒn c«ng mµ l¹i mÊt Ýt thêi gian h¬n. ViÖc s¶n xuÊt ra gi¸
trÞ thÆng d tuyÖt ®èi chØ ¶nh hëng ®Õn thêi gian lao ®éng mµ th«i, cßn viÖc s¶n
xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi th× l¹i lµm biÕn ®æi hoµn toµn c¸c biÖn ph¸p kü
thuËt vµ c¸c kÕt hîp x· héi cña lao ®éng. Nh vËy lµ nã ph¸t triÓn cïng víi ph¬ng
thøc s¶n xuÊt thùc sù t b¶n chñ nghÜa.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
2) Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi: lµ c¸i gi¸ trÞ thÆng d mµ tr¸i
l¹i cã ®îc lµ do rót ng¾n thêi gian lao ®éng tÊt yÕu vµ do sù thay ®æi t¬ng xøng
trong lîng t¬ng ®èi cña hai phÇn hîp thµnh ngµy lao ®éng.
VÝ dô cã mét ngµy lao ®éng mµ chóng ta ®· biÕt giíi h¹n vµ ngµy lao ®éng ®ã
chia thµnh lao ®éng tÊt yÕu vµ lao ®éng thÆng d. §êng th¼ng ac
a
b
c
®¹i biÓu ch¼ng h¹n cho mét ngµy lao ®éng 12 giê, phÇn ab lµ 10 giê lao ®éng tÊt
yÕu vµ phÇn bc lµ 2 giê lao ®éng thÆng d. NÕu kh«ng kÐo dµi ac ra th× lµm thÕ
nµo mµ cã thÓ t¨ng viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d lªn ®îc. Dï lîng ac lµ cè ®Þnh
nhng bc h×nh nh cã thÓ kÐo dµi ra ®îc, nÕu kh«ng ph¶i b»ng c¸ch kÐo dµi bc ra
ngoµi ®iÓm cè ®Þnh c - ®iÓm nµy ®ång thêi còng lµ ®iÓm tËn cïng cña ngµy lao
®éng th× Ýt ra còng ph¶i b»ng c¸ch lïi ®iÓm xuÊt ph¸t b vÒ phÝa a.
a
b'
b
c
Gi¶ dô trong ®êng th¼ng bb’ b»ng mét nöa bc nghÜa lµ b»ng mét giê lao ®éng.
NÕu b©y giê trong ac, ®iÓm b bÞ ®Èy lïi vÒ phÝa b’ th× lao ®éng thÆng d trë thµnh
b’c, t¨ng lªn mét nöa, t¨ng tõ 2 giê lªn 3 giê dï toµn bé ngµy lao ®éng vÉn lu«n
chØ tÝnh lµ 12 giê. Tuy nhiªn, viÖc kÐo dµi lao ®éng thÆng d ra nh thÕ tõ bc thµnh
b’c, tõ 2 giê lªn ®Õn 3 giê còng kh«ng sao thùc hiÖn ®îc, nÕu kh«ng rót ab thµnh
ab’, rót lao ®éng tÊt yÕu tõ 10 giê xuèng 9 giê.
Nh vËy lµ viÖc rót ng¾n lao ®éng tÊt yÕu t¬ng xøng víi viÖc kÐo dµI lao ®éng
thÆng d hay lµ mét phÇn thêi gian lao ®éng mµ t tríc ®Õn nay ngêi c«ng nh©n vÉn
dïng trong thùc tÕ cho b¶n th©n m×nh, sÏ biÕn thµnh thêi gian lao ®éng cho nhµ
t b¶n. ThÕ lµ giíi h¹n cña nhµ t b¶n sÏ kh«ng thay ®æi, nhng sù ph©n chia lao
®éng thµnh lao ®éng tÊt yÕu vµ lao ®éng thÆng d sÏ thay ®æi.
Sù t¨ng lªn cña søc s¶n xuÊt hay n¨ng suÊt cña lao ®éng chóng ta hiÓu nãi
chung lµ sù thay ®æi trong c¸ch thøc lao ®éng. Mét sù thay ®èi lµm rót ng¾n thêi
gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét hµng ho¸ sao cho mét sè lîng
lao ®éng Ýt h¬n mµ l¹i cßn ®îc mét søc s¶n xuÊt ra nhiÒu gi¸ trÞ sö dông h¬n.
Khi chóng ta nghiªn cøu gi¸ trÞ thÆng d do kÐo dµi lao ®éng ra mµ cã, th× chóng
ta gi¶ ®Þnh lµ ®· biÕt ph¬ng thøc s¶n xuÊt råi.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Nhng nÕu muèn kiÕm gi¸ trÞ thÆng d b»ng c¸ch biÕn lao ®éng tÊt yÕu thµnh lao
®éng thÆng d mµ t b¶n vÉn cø gi÷ y nguyªn nh÷ng c¸ch thøc lao ®éng cæ truyÒn
vµ chØ biÕt cã ®¬n thuÇn kÐo dµi thêi gian lao ®éng ra th«i th× kh«ng ®ñ n÷a.
Muèn thÕ th× tr¸i l¹i t b¶n ph¶i c¶i biÕn nh÷ng ®iÒu kiÖn kü thuËt vµ ®iÒu kiÖn x·
héi, nghÜa lµ ph¶i c¶i biÕn ph¬ng thøc s¶n xuÊt. ChØ cã thÕ th× t b¶n míi t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng lªn ®îc, do ®ã mµ h¹ gi¸ thÊp gi¸ trÞ cña søc lao ®éng xuèng
vµ còng do ®ã mµ rót ng¾n thêi gian cÇn thiÕt ®Ó t¸i s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ søc lao
®éng ®ã.
Muèn cho viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lªn lµm cho gi¸ trÞ søc lao ®éng h¹ thÊp
xuèng, th× viÖc ®ã ph¶i ®îc thùc hiÖn trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ra
nh÷ng s¶n phÈm quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ cña søc lao ®éng ®ã. NghÜa lµ, nh÷ng ngµnh
c«ng nghiÖp cung cÊp hoÆc nh÷ng hµng ho¸ cÇn thiÕt cho ®êi sèng cña c«ng
nh©n, hoÆc nh÷ng t liÖu ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®ã.
ViÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, trong khi lµm cho gi¸ c¶ nh÷ng hµng ho¸ ®ã h¹
xuèng, th× ®ång thêi còng lµm cho gi¸ trÞ cña søc lao ®éng h¹ xuèng. Ngîc l¹i,
trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp kh«ng cung cÊp nh÷ng t liÖu sinh ho¹t, còng
kh«ng cung cÊp nh÷ng yÕu tè vËt chÊt cña nh÷ng t liÖu sinh ho¹t ®ã, th× n¨ng
suÊt t¨ng lªn còng kh«ng lµm ¶nh hëng g× ®Õn gi¸ trÞ cña søc lao ®éng c¶.
Mét hµng ho¸ mµ gi¸ rÎ ®i, th× chØ lµm gi¶m gi¸ trÞ søc lao ®éng theo tû lÖ
nhiÒu Ýt mµ hµng ho¸ ®ã ®îc dïng ®Ó t¸i s¶n xuÊt ra søc lao ®éng ®ã. ¸o s¬ mi
ch¼ng h¹n lµ mét vËt cÇn thiÕt bËc nhÊt, nhng còng cßn nhiÒu vËt cÇn thiÕt bËc
nhÊt kh¸c n÷a. Gi¸ ¸o s¬ mi h¹ xuèng th× chØ gi¶m bít chi tiªu cña ngêi c«ng
nh©n ®Ó mua c¸i vËt c¸ biÖt ®ã th«i. Tæng sè nh÷ng vËt cÇn thiÕt cho ®êi sèng chØ
gåm cã nh÷ng hµng ho¸ nh thÕ do c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nhau s¶n xuÊt ra.
Gi¸ trÞ cña tõng hµng ho¸ thuéc lo¹i ®ã lµ mét phÇn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng,
toµn bé phÇn gi¶m ®i cña gi¸ trÞ søc lao ®éng ®ã th× ®îc ®o b»ng tæng sè thêi
gian mµ lao ®éng tÊt yÕu ®· ®îc rót ng¾n ®i trong tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt ®Æc
biÖt. KÕt qu¶ cuèi cïng ë ®ã, chóng ta coi nh lµ kÕt qu¶ trùc tiÕp vµ môc ®Ých
trùc tiÕp. Khi mét nhµ t b¶n h¹ thÊp gi¸ ¸o s¬ mi xuèng, ch¼ng h¹n b»ng c¸ch
n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng lªn th× kh«ng nhÊt thiÕt nhµ t b¶n cã ý ®Þnh lµm
gi¶m bít gi¸ trÞ cña søc lao ®éng vµ do ®ã rót ng¾n ngµy lao ®éng mµ ngêi c«ng
nh©n dïng ®Ó lµm viÖc cho b¶n th©n.
Nhng rót côc l¹i chØ cã gãp phÇn lµm cho ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã, nhµ t b¶n míi
gióp cho viÖc n©ng tû suÊt chung cña gi¸ trÞ thÆng d lªn ®îc. Ph¶i ph©n biÖt
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nh÷ng xu híng chung vµ tÊt yÕu cña t b¶n víi nh÷ng h×nh thøc biÓu hiÖn cña
nh÷ng xu híng ®ã.
ViÖc quy ®Þnh gi¸ trÞ theo thêi gian lao ®éng lµ mét quy luËt b¾t buéc ®èi víi
nhµ t b¶n dïng nh÷ng ph¬ng ph¸p c¶i tiÕn v× quy luËt ®ã buéc anh ta ph¶i b¸n
hµng ho¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi cña hµng ho¸ ®ã. §ã lµ quy luËt cìng bøc cña
c¹nh tranh, nã b¾t buéc nh÷ng kÎ c¹nh tranh víi nhµ t b¶n ph¶i dïng ph¬ng thøc
s¶n xuÊt míi. VËy lµ tû suÊt chung cña gi¸ trÞ thÆng d rót côc chØ bÞ ¶nh hëng,
khi viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng lµm h¹ thÊp gi¸ c¶ cña nh÷ng hµng ho¸
n»m trong ph¹m vi nh÷ng t liÖu sinh ho¹t cÊu thµnh nh÷ng yÕu tè cña gi¸ trÞ søc
lao ®éng.
Do ch¹y theo gi¸ trÞ thÆng d vµ c¹nh tranh còng nh do sù t¸c ®éng cña quy luËt
gi¸ trÞ, c¸c nhµ t b¶n lu«n lu«n t×m c¸ch thay ®æi ®IÒu kiÖn s¶n xuÊt theo híng
ngµy mét tèi u ®Ó h¹ gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ xuèng thÊp h¬n gi¸ trÞ x· héi.
Nhµ t b¶n nµo lµm ®îc ®iÒu ®ã sÏ thu ®îc phÇn gi¸ trÞ thÆng d tréi h¬n gi¸ trÞ
thÆng d b×nh thêng cña x· héi gäi lµ gi¸ trÞ thÆng d siªu ng¹ch.
III. Quy luËt gi¸ trÞ thÆng d
S¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d lµ quy luËt biÓu hiÖn b¶n chÊt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt,
ph¶n ¸nh môc ®Ých vµ ph¬ng híng cña nÒn s¶n xuÊt. Gi¸ trÞ thÆng d xÐt vÒ mÆt
b¶n chÊt chø kh«ng xÐt vÒ mÆt lîng s¶n phÈm thÆng d lµ mét ph¹m trï riªng cña
chñ nghÜa t b¶n. Trong mäi x· héi nh÷ng s¶n phÈm thÆng d b¸n trªn thÞ trêng
®Òu cã gi¸ trÞ, nhng ë chñ nghÜa t b¶n th× gi¸ trÞ cña s¶n phÈm thÆng d míi lµ gi¸
trÞ thÆng d. Do ®ã, s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d lµ quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ
nghÜa t b¶n.
Néi dung cña quy luËt lµ t¹o ra ngµy cµng nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d cho nhµ t b¶n
b»ng c¸ch t¨ng cêng c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt vµ qu¶n lý ®Ó bãc lét ngµy cµng
nhiÒu lao ®éng lµm thuª. Lµ nhµ t b¶n , h¾n ta chØ lµ t b¶n ®· ®îc nh©n c¸h ho¸,
linh hån h¾n ta vµ linh hån cña t b¶n chØ lµ mét. Mµ t b¶n th× chØ cã mét xu híng
tù nhiªn, mét ®éng c¬ duy nhÊt, nã cè t¨ng lªn, cè t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d, cè dïng
phÇn bÊt biÕn cña nã tøc lµ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt ®Ó thu hót cho ®îc mét khèi lîng lao ®éng thÆng d nhiÒu nhÊt.
Khi x· héi ë vµo h×nh th¸i mµ vÒ mÆt kinh tÕ kh«ng ph¶i gi¸ trÞ trao ®æi mµ lµ gi¸
trÞ sö dông chiÕm u thÕ, th× lao ®éng thÆng d Ýt nhiÒu bÞ h¹n chÕ bëi ph¹m vi
nh÷ng nhu cÇu nhÊt ®Þnh. Nhng tÝnh c¸ch cña chÝnh ngay nÒn s¶n xuÊt th× kh«ng
g©y nªn mét sù thÌm kh¸t cao ®é vÒ lao ®éng thÆng d. Nhng vÊn ®Ò lµ ph¶i thu
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®îc gi¸ trÞ trao ®æi díi h×nh th¸I riªng biÖt cña nã b»ng c¸ch s¶n xuÊt ra vµng vµ
b¹c.
13