Mô hình chăm sóc tại nhà
ở các nền kinh tế phát triển
‘Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về già hóa dân số”
Ngày 25-26 Tháng 9 Năm 2013, Khách sạn Melia Hà Nội
GS. Tine Rostgaard
Trường ĐH Aalborg, Đan Mạch,
[email protected]
Tổng quan
• Định nghĩa và các lập luận về chăm sóc tại nhà
• Động lực thay đổi
• Chăm sóc cộng đồng ở Châu Âu và Đông Á
• Hướng tiếp cận dựa trên phân tích và khái niệm
trong nghiên cứu về chăm sóc tại nhà ở các nước
Đông Á
Tine Rostgaard
27-10-2015
2
Tại sao phải chăm sóc tại nhà?
Tài chính ổn định
Là mô hình phổ biến
Cho thấy người khuyết tật và người cao tuổi thích
nhận được sự chăm sóc và giúp đỡ tại nhà.
Là nỗ lực nhằm giảm gánh nặng của hệ thống chăm
sóc tại cơ sở khám chữa bệnh đắt đỏ, đặc biệt
những người được viện trợ nhưng tình trạng
khuyết tật thấp.
(OECD, năm 2005).
Tine Rostgaard
27-10-2015
3
Định nghĩa chăm sóc tại nhà
• Giúp đỡ và hỗ trợ người cao tuổi các nhu cầu chăm sóc
xã hội với các hoạt động sinh hoạt hàng ngày và các
hoạt động có trợ giúp, có liên quan đến :
• Các hoạt động chăm sóc cá nhân và trong nhà
hàng ngày.
• Giao lưu xã hội
• Giao tiếp
• Tái tạo năng lực và đào tạo
• Vận động
• Diễn ra tại nhà hoặc một địa điểm tại địa phương
• Có liên quan đến đối tác thứ 3
• Được tổ chức giống như các dịch vụ và/ hoặc hình thức
chăm sóc thanh toán luôn.
• Ngoài ra, điều dưỡng tại nhà và hỗ trợ y tế/ thuốc
men.
Động lực thay đổi
• Các xã hội già hoá
• Cân đối giữa công việc và gia đình.
• Thay đổi cơ cấu gia đình
• Thay đổi chuẩn mực xã hội và văn hóa
• Chất lượng cuộc sống
• Châu Âu:
- Chương trình đầu tư xã hội
- Thực hiện mô hình lao động trưởng thành
- Bình đẳng giới
• Đông Á:
- Tình trạng lao động di cư.
- Những người chăm sóc bán thời gian(phụ nữ)
- Thay đổi nơi cư trú chung
Dự báo chi phí theo độ tuổi dành cho y tế và chăm sóc dài hạn, giai
đoạn năm 2000-2050: Mức độ % GDP, thay đổi điểm % (chưa tính đến
hưu trí), các quốc gia khác nhau (Nguồn: OECD)
14
12
10
8
Change 2000-50
2000
6
4
2
Av
er
ag
e
Au
st
ra
lia
Au
st
r
be ia
lg
iu
m
Cz
Ca
ec
h nad
Re a
pu
De blic
nm
ar
Fi k
nl
an
d
Fr
an
c
G
er e
m
an
y
Ita
ly
Ja
pa
n
Ne Kor
e
th
er a
l
Ne
a
w nd s
Ze
al
an
No d
rw
ay
Sp
ai
Un
n
S
ite we
d
d
Ki en
n
Un
g
ite d om
d
St
at
es
0
6
27-
Chi tiêu xã hội dành cho chăm sóc người cao tuổi
Tỉ trọng giữa
chi tiêu cho
chăm sóc tại
nhà và chăm
sóc tại cơ sở:
DK: 75/25
ICE: 10/90
Tine Rostgaard
27-10-2015
7
% người từ 65 tuổi trở lên được chăm sóc tại nhà
dài hạn
Nguồn: Huber và cộng sự, 2009
Tine Rostgaard
8
27-102015
Số người trên 65 tuổi được chăm sóc dài hạn tại cơ
sở - giữa năm 2000)
Nguồn: Huber và cộng sự, 2009
Tine Rostgaard
9
27-102015
Hai mô hình chính về chăm sóc chính tại nhà ở Châu Âu
Mô hình dịch vụ công phổ cập – Đan Mạch, Anh, Phần Lan, Na-uy, và
Thụy Điển. Từ nhiều năm nay, những quốc gia này đã có tất cả các
dịch vụ chăm sóc tại nhà được thiết lập rộng khắp và có chất
lượng.
Đặc điểm: Hệ thống phổ cập, được tài trợ thuế, giá cả phải chăng,
chất lượng theo quy định và được kiểm tra.
Mô hình thay đổi: Cải cách ở mức độ trung bình - tái cơ cấu và giới
thiệu một loạt các cơ chế thị trường và gắn với người tiêu dùng
Đặc điểm chính của cải cách: Giới thiệu định hướng thị trường trong
việc cung cấp các dịch vụ chăm sóc tại nhà. Điều này cũng đánh
dấu mục tiêu trọng tâm của các dịch vụ chăm sóc tại nhà
Nguồn: Rostgaard và cộng sự, 2011. Dự án LIVINDHOME
Tine Rostgaard
27-10-2015
10
Các nước theo định hướng gia đình – Xuất phát từ việc thiếu kinh
phí cho phổ cập và tiếp cận dịch vụ chăm sóc, cơ sở hạ tầng
chăm sóc nghèo nàn và khác biệt đáng kể giữa các vùng miền/
địa phương.
Đặc điểm: dịch vụ chắp vá và không đồng đều, tốn kém, kinh phí
thấp và chủ yếu chi bằng tiền mặt.
Hai mô hình thay đổi lớn:
1. Áo và Đức – giới thiệu các dịch vụ chăm sóc dài hạn cấp quốc
gia cho toàn dân, với các quyền mới trong xã hội.
2. Ai-len và Ý: không có sáng kiến nào của chính quyền trung
ương đưa ra các quyền xã hội mới liên quan đến tính phổ quát
về kinh phí và tiếp cận dịch vụ. Ở Ai-len, việc tăng vốn đã giúp
thành lập thị trường chăm sóc với ít các quy định. trong Ireland
dẫn đến thành lập thị trường chăm sóc với ít các quy định. Ở Ý
vẫn còn thiếu chính sách quốc gia và toàn diện về chăm sóc tại
nhà, có sự khác biệt lớn và chủ yếu dựa vào tiền mặt.
.
Tine Rostgaard
Nguồn: Rostgaard và cộng sự, 2011. LIVINDHOME dự án
27-10-2015
11
Chăm sóc tại nhà ở Đông Á –
xác định các đặc điểm chủ yếu
Các nguyên tắc tổ chức:
•
Các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và sức khỏe xã hội tích hợp;
Chăm sóc trong gia đình; chăm sóc y tế tại nhà.
Các nguyên tắc tài chính:
•
Dựa vào thuế/ bảo hiểm, khoán
Các nguyên tắc cung cấp dịch vụ:
Chính quyền trung ương/ địa phương, gia đình, thị trường, tổ
chức phi chính phủ, cộng đồng
Nhà cung cấp chính:
•
Nơi ở và phòng khám điều trị chăm sóc ngắn hạn; các trung
tâm chăm sóc tại cộng đồng, xe buýt tại cộng đồng, đào tạo
về chứng mất trí cho các tình nguyện viên tại địa phương
Tine Rostgaard
27-10-2015
12
Định hướng tương lai – phân tích mô hình
chăm sóc ở Đông Á
Mô hình chăm sóc
kim cương:
Trách nhiệm tổ
chức, tài trợ
chính và cung
cấp dịch vụ
chăm sóc tại
cộng đồng.
Tine Rostgaard
27-10-2015
13
Cung cấp dịch vụ chăm sóc cho
người cao tuổi: Ai cung cấp?
Nguồn: Chan và cộng sự, 2013. Điểm:0=không có; 1=rất ít/ rất hạn chế; 2=một số
hạn chế; 3=nhiều/ rộng; 4=vượt trội
Tine Rostgaard
27-10-2015
14
Cung cấp dịch vụ chăm sóc cho
người cao tuổi: Ai cung cấp?
Nguồn: Chan và cộng sự, 2013. Điểm:0=không có; 1=rất ít/ rất hạn chế; 2=một số
hạn chế; 3=nhiều/ rộng; 4=vượt trội
Tine Rostgaard
27-10-2015
15
Trân trọng cảm ơn!
Tine Rostgaard
27-10-2015
16