PhÇn 1: lý thuyÕt chung vÒ thÞ tr-êng më
1. Kh¸i niÖm chung vÒ nghiÖp vô thÞ tr-êng më
Sau cuéc suy tho¸I kinh tÕ n¨m 1920-1921, côc dù tr÷ liªn bang MÜNHTW (viÕt t¾t lµ FED) thiÕu vèn nghiªm träng, nguån thu nhËp tr-íc ®ã cña
FED chñ yÕu thu tõ nghiÖp vô chiÕt khÊu, nh-ng do hËu qu¶ cña cuéc khñng
ho¶ng kinh tÕ ®· lµm l-îng tiÒn vay chiÕt khÊu gi¶m sót, dÉn tíi gi¶m nguån
thu. FED bÝ tiÒn ®µnh bu«n b¸n chøng kho¸n kiÕm l·i ®Ó tiÕp tôc ho¹t ®éng
cña m×nh. Trong khi thùc hiÖn mua chøng kho¸n, bçng nhiªn c¸c nhµ ®iÒu
hµnh thÞ tr-êng tiÒn tÖ ph¸t hiÖn thÊy dù tr÷ trong c¸c ng©n hµng t¨ng lªn cßn
c¸c kho¶n cho vay vµ tiÒn göi t¨ng lªn gÊp béi. KÕt qu¶ nµy ®-îc FED rót ra
mét bµi häc bæ Ých tõ thùc tÕ v« t×nh lµ viÖc mua b¸n chøng kho¸n sinh l·i cã
thÓ lµm thay ®æi c¬ sè tiÒn tÖ nh¹y bÐn nhÊt. ThuËt ng÷ “ thÞ tr-êng më” lÇn
®Çu tiªn xuÊt hiÖn ë Mü vµo nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX khi nghiÖp vô nµy
b¾t ®Çu ®-îc thi hµnh. C¸c nghiÖp vô cña ng©n hµng trung -¬ng Mü vÒ thÞ
tr-êng më so víi c¸c c«ng cô kh¸c cã ph¹m vi réng nhÊt v× n-íc nµy cã thÞ
tr-êng giÊy tê cã gi¸ lín nhÊt . ë Anh nghiÖp vô TTM ®ãng vai trß quan träng
tõ nh÷ng n¨m 30. Ng©n hµng Raykh §øc b¾t ®Çu thi hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tõ
n¨m 1933.
NghiÖp vô thÞ tr-êng më (NVTTM) lµ g× ? MÆc dï kh¸i niÖm TTM ®·
®-îc chóng ta tiÕp cËn tõ thêi kú ®æi míi ho¹t ®éng ng©n hµng cho ®Õn nay,
song ®Ó tr¶ l-ßi c©u hái nµy vÉn kh«ng Ýt ng-êi m¬ hå. §Ó tr¶ lêi c©u hái trªn
h·y tiÕp cËn víi mét sè quan ®iÓm vÓ NVTTM nh- sau:
Theo quan ®iÓm cña n-íc Anh: “ NVTTM lµ viÖc NHTW mua b¸n tr¸i
phiÕu dµi h¹n cña ChÝnh phñ trªn thÞ tr-êng tr¸i phiÕu cã b¶o ®¶m ®Ó lµm t¨ng
hoÆc gi¶m møc cho vay cña ng©n hµng. Khi mua trªn thÞ tr-êng më, NHTW
sÏ thanh to¸n cho c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc ®· b¸n tr¸i phiÕu cho nã. NVTTM vÒ
chøng kho¸n ng¾n h¹n còng ®-îc thùc hiÖn trªn thÞ tr-êng tÝn phiÕu. N¬i mµ
NHTW b¸n vµ mua tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ kú phiÕu th-¬ng m¹i ®Ó t¸c ®éng
®Õn l·i suÊt vµ duy tr× sù æn ®Þnh cña thÞ tr-êng” .
Theo quan ®iÓm cña Mü: “ NVTTM lµ viÖc mua vµ b¸n c¸c lo¹i chøng
kho¸n trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh ®-îc thùc hiÖn bëi FED “
Theo tµi liÖu ë tr-êng ®¹i häc VICTORIA NEWREALAND: “ Mét
NVTTM x¶y ra khi NHTW thay ®æi c¬ sè tiÒn tÖ b»ng viÖc mua hoÆc b¸n
chøng kho¸n trªn thÞ tr-êng më”
Theo c¸c quan ®iÓm trªn th× TTM lµ thÞ tr-êng giao dÞch c¸c lo¹i chøng
kho¸n ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. Tuú vµo mçi n-íc mµ c¸c lo¹i chøng kho¸n ®-îc
giao dÞch lµ kh¸c nhau vÒ lo¹i h×nh vµ thêi h¹n ®ång thêi viÖc quyÕt ®Þnh chñ
thÓ tham gia réng h¬n gåm c¸c tæ chøc tÝn dông, tæ chøc phi tÝn dông, doanh
nghiÖp vµ c¶ c¸ nh©n… Cßn ë c¸c n-íc NVTTM cßn ch-a ph¸t triÓn th× míi
chØ cã c¸c NVTTM vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c tham gia ( vÝ dô ë ViÖt Nam).
Tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña mçi n-íc mµ chÝnh phñ sÏ quy ®Þnh kh¸c
nhau vÒ hµng ho¸, chñ thÓ tham gia, quy chÕ ho¹t ®éng cña TTM. ChÝnh sù
kh¸c nhau nµy sÏ quyÕt ®Þnh kh¸i niÖm NVTTM ë mçi n-íc.
VÝ dô: §èi víi ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña ViÖt Nam
§Ó ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi trong ®iÒu hµnh CSTT, TTM ë ViÖt Nam ®·
chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng tõ ngµy 12/07/2000, ®¸nh dÊu mét b-íc ph¸t triÓn
quan träng trong ®iÒu hµnh CSTT cña NHTW theo ph-¬ng ph¸p gi¸n tiÕp phï
hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ xu thÕ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc. Do vËy ®©y
lµ c«ng cô rÊt míi c¶ vÒ kh¸i niÖm vµ néi dung ho¹t ®éng. Trong ®iÒu kiÖn cña
ViÖt Nam , NVTTM ®-îc hiÓu nh- sau:
“ NVTTM lµ nghiÖp vô NHTW thùc hiÖn mua vµ b¸n ra c¸c lo¹i giÊy tê
cã gi¸ ng¾n h¹n nh»m thay ®æi c¬ sè tiÒn tÖ trªn c¬ së ®ã t¸c ®éng ®Õn l-îng
tiÒn cung øng vµ l·i suÊt ng¾n h¹n” ( “ NghiÖp vô Ng©n hµng Trung -ng - §¹i
häc KTQD” )
Theo ®iÒu 8, quyÕt ®Þnh sè 85/200/Q§ -NHNN14 ngµy 9/3/2000 cña
Thèng §èc ng©n hµng Nhµ n-íc ViÖt Nam vÒ ban hµnh quy chÕ NVTTM, cã
quy ®Þnh giÊy tê cã gi¸ ®-îc giao dÞch gåm:
+ TÝn phiÕu kho B¹c
+ TÝn phiÕu NHTW
+ C¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n kh¸c do Thèng §èc NHNN quy ®Þnh
cô thÓ trong tõng thêi kú
Quy ®Þnh trªn cho thÊy trong tõng thêi kú cô thÓ, c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸
®-îc sö dông trong NVTTM ë n-íc ta cã thÓ t¨ng thªm ngoµi tÝn phiÕu kho
b¹c, tÝn phiÕu ng©n hµng nh-ng vÉn lµ giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n.
Tãm l¹i th× “ NVTTM lµ nghiÖp vô ®-îc thùc hiÖn bëi NHTW mµ néi
dung cô thÓ cña nã lµ mua vµo vµ b¸n ra c¸c lo¹i chøng kho¸n – c¸c lo¹i
chøng kho¸n nµy kh«ng bÞ giíi h¹n vÒ thêi h¹n trªn TTM, th«ng qua ®ã
NHTW t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn l-îng tiÒn cung øng vµ gi¸n tiÕp tíi l·i suÊt thÞ
tr-êng”
Do tÝnh chÊt thêi h¹n cña c«ng cô sö dông trong NVTTM nªn NVTTM
kh«ng chØ ®-îc thùc hiÖn trªn thÞ tr-êng tiÒn tÖ ( thÞ tr-êng cña c¸c c«ng cô
tµi chÝnh ng¾n h¹n) mµ cßn ®-îc thùc hiÖn trªn c¶ thÞ tr-êng vèn (thÞ tr-êng
cña c¸c c«ng cô tµi chÝnh dµi h¹n) hay nãi c¸ch kh¸c lµ ®-îc thùc hiÖn thÞ
tr-êng tµi chÝnh.
Trong kh¸i niÖm nµy còng kh«ng cã thêi h¹n vÒ chñ thÓ tham gia TTM
lµ c¸ nh©n hay tæ chøc. V× bÊt kú ®èi t-îng mµ NHTW mua hoÆc b¸n lµ ai th×
NHTW vÉn thùc hiÖn ®-îc chÝnh s¸ch tiÒn tÖ (CSTT) t¸c ®éng ®Õn c¬ sè tiÒn
tÖ lµm t¨ng gi¶m l-îng tiÒn cung øng trong nÒn kinh tÕ , mµ cô thÓ ho¹t ®éng
cña nã ®-îc h×nh tr×nh bµy ë phÇn tiÕp theo.
2. Hµng ho¸ vµ chñ thÓ tham gia NVTTM
2.1.Hµng ho¸
2.1.1.Ph¹m vi hµng ho¸ ®-îc giao dÞch trªn TTM
VÒ nguyªn t¾c, mäi tµi s¶n cã thÓ mua b¸n trªn TTM v× chóng ®Òu lµ tµi
s¶n thÕ chÊp. Tuy nhiªn, kh¸c víi t¸i cÊp vèn th«ng qua h×nh thøc cho vay cã
®¶m b¶o ë chç tµi s¶n thÕ chÊp trªn NVTTM ph¶i lµ tµi s¶n cã kh¶ n¨ng thanh
kho¶n cao (tøc kh¶ n¨ng chuyÓn sang tiÒn mÆt cña tµi s¶n) ®¶m b¶o qu¶n lý dÔ
dµng ®ång thêi ®¸p øng yªu cÇu ®iÒu hµnh nghiÖp vô nµy nhanh nh¹y, chÝnh
x¸c vµ ®¹t ®-îc ý mong muèn. Tµi s¶n héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn nh- vËy chØ cã thÓ
lµ c«ng cô tµi chÝnh thuËt ng÷ gäi lµ giÊy tê cã gi¸ ®-îc sö dông trªn NVTTM
mçi n-íc cã thêi h¹n lµ kh¸c nhau.
2.1.2. Mét sè hµng ho¸ ®-îc giao dÞch trªn TTM ë ViÖt Nam
Theo ®iÒu 8, quyÕt ®Þnh sè 85/2000/Q§-NHNN14 c¸c lo¹i giÊy tê cã
gi¸ ®-îc giao dÞch th«ng qua TTM gåm:
1. TÝn phiÕu kho b¹c
2. TÝn phiÕu ng©n hµng Nhµ n-íc
3. C¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n do Thèng ®èc NHNN quy
®Þnh cô thÓ trong tõng thêi k×.
Nh- vËy hiÖn nay chØ cã giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n míi ®-îc sö dông ®Ó
giao dÞch trªn TTM . Thùc tÕ ®ã ë ViÖt Nam vµ mét sè n-íc kh¸c lµ do thÞ
tr-êng tµi chÝnh ch-a ph¸t triÓn nªn NVTTM ch-a cã kh¶ n¨ng sö dông c¸c
giÊy tê cã gi¸ dµi h¹n lµm c«ng cô cña m×nh. VÒ l©u dµi, khi ®iÒu kiÖn ph¸p lý
cho phÐp ph¹m vi giÊy tê cã gi¸ sÏ ®-îc më réng kh«ng chØ gåm c¸c lo¹i
ng¾n h¹n mµ c¸c lo¹i trung vµ dµi h¹n cã thÓ xem xÐt lµm c«ng cô giao dÞch,
víi ®iÒu kiÖn c«ng cô ®ã cã kh¶ n¨ng thanh kho¶n cao.
V× sao nãi giÊy tê cã gi¸ trung vµ dµi h¹n sÏ ®-îc sö dông trªn TTM khi
®iÒu kiÖn cho phÐp ? Ta biÕt r»ng hµnh vi mua vµo vµ b¸n ra giÊy tê cã gi¸ lµ
ho¹t ®éng th-êng xuyªn trªn TTM. Lóc nµy mua vµo th× lóc kh¸c b¸n ra, thËm
chÝ NHTW cã thÓ thùc hiÖn hµnh vi mua l¹i ngay lËp tøc sau khi hµnh vi b¸n
®-îc thùc hiÖn nÕu ph¸t hiÖn ra m×nh ®· mua qu¸ nhiÒu vµ v× vËy ®· ®-a tiÒn
vµo l-u th«ng qu¸ møc cÇn thiÕt. Vµ ng-îc l¹i thay hµnh vi b¸n b»ng hµnh vi
mua khi c¶m thÊy sù “ ngét ng¹t, nghÏn t¾c” cña ho¹t ®éng kinh tÕ v× kh«ng
®ñ cÇn thiÕt trong l-u th«ng mµ nguyªn nh©n do NHTW b¸n ra mét sè l-îng
giÊy tê cã gi¸ qu¸ lín. ChÝnh v× hµnh vi mua b¸n trao ®æi th-êng xuyªn c¸c
giÊy tê cã gi¸ t¹o ra kh¶ n¨ng kÕt nèi nhiÒu nguån vèn ng¾n h¹n thµnh vèn
trung vµ dµi h¹n ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña chñ thÓ kinh tÕ trªn thÞ tr-êng vèn.
Mét nÒn kinh tÕ cã thÞ tr-êng chøng kho¸n, cã thÞ tr-êng tµi chÝnh ph¸t triÓn
th× tÝnh chÊt dµi µ h¹n cña nguån vèn chØ tån t¹i ë phÝa ng-êi ph¸t hµnh mµ b¶n
chÊt nguån vèn dµi h¹n nµy lµ mét chuçi c¸c nguån ng¾n h¹n t¹o thµnh. Chóng
ta kh«ng e ng¹i khi mua chøng kho¸n trung vµ dµi h¹n th× vèn sÏ bÞ ®äng l¹i
mét chç. Thêi h¹n cña giÊy tê cã gi¸ sÏ kh«ng m©u thuÉn víi yªu cÇu nhanh
nh¹y cña CSTT v× ®· cã ph-¬ng thøc giao dÞch theo hîp ®ång mua l¹i trªn
TTM xö lý mét c¸ch thÝch hîp.
Nh- vËy cã thÓ nãi ph¹m vi hµng ho¸ trªn TTM lµ kh«ng bÞ giíi h¹n. ë
ViÖt Nam vµ c¸c n-íc kh¸c còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt chung. Khi thÞ
tr-êng tµi chÝnh ph¸t triÓn th× giÊy tê cã gi¸ cã gi¸ trung vµ dµi h¹n sÏ ®-îc
sö dông lµm c«ng cô cña NVTTM ë ViÖt Nam.
2.2. Chñ thÓ tham gia NVTTM
2.2.1. Ph¹m vi thµnh viªn tham gia NVTTM
Chñ thÓ tham gia NVTTM rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Tuy vËy, còng tuú
thuéc vµo quy ®Þnh riªng cña mçi n-íc mµ c¸c thµnh viªn tham gia vµo
NVTTM lµ kh¸c nhau. Th«ng th-êng chñ thÓ tham gia bao gåm : NHTW, c¸c
tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc phi tÝn dung, doanh nghiÖp, hé gia ®×nh, c¸
nh©n… nh-ng kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c chñ thÓ ®Òu cã thÓ tham gia mµ ph¶i cã
nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt. Cã 3 ®iÒu kiÖn ®Ó xem xÐt ph¹m vi thµnh viªn, ®ã
lµ:
- Thø nhÊt : NHTW muèn can thiÖp trùc tiÕp vµo l-îng tiÒn cung øng
bao gåm c¶ tiÒn mÆt vµ tתn göi , vÒ mÆt lý thuyÕt thµnh viªn tham gia mua b¸n
trong tr-êng hîp nµy ®-îc më réng kh«ng nh÷ng chØ gåm c¸c tæ chøc tÝn dông
mµ cßn c¶ c¸c tæ chøc kh¸c, thËm chÝ cã thÓ c¶ c¸c c¸ nh©n miÔn lµ hä cã tiÒn
mÆt vµ tiÒn göi.
- Thø hai : nÕu c¬ së ph¸p lý cho phÐp c¸c tæ chøc tÝn dông ho¹t ®éng
theo h-íng ®a n¨ng nh- hÖ thèng tæ chøc tÝn dông cña ViÖt Nam hiÖn nay th×
ph¹m vi thµnh viªn tham gia më réng ®Õn tæ chøc tÝn dông lµ ®ñ .
- Thø ba: kh¶ n¨ng chuyÓn t¶i cña hÖ thèng thanh to¸n. nÕu c¸ nh©n
kh«ng cã sÐc hoÆc tiÒn trªn tµi kho¶n göi t¹i NHTW th× kh«ng thÓ tham gia
mua b¸n ®-îc trªn thÞ tr-êng më, nÕu tæ chøc tÝn dông(TCTD) kh«ng cã m¹ng
kÕt nèi víi NHTW trong ®iÒu kiÖn giao dÞch trªn m¹ng th× còng kh«ng thÓ trë
thµnh thµnh viªn.
2.2.2. §iÒu kiÖn tham gia thÞ tr-êng më ë ViÖt Nam
Chñ thÓ tham gia nghiÖp vô TTM ë ViÖt Nam, ®-îc quy ®Þnh nh- sau:
+ NHTW tham gia víi t- c¸ch võa lµ ng-êi tæ chøc võa lµ ng-êi ®iÒu
hµnh thÞ tr-êng, võa lµ ng-êi trùc tiÕp mua b¸n trªn thÞ tr-êng .
+ C¸c thµnh viªn kh¸c lµ c¸c TCTD ®-îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo
luËt c¸c TCTD bao gåm : TCTD Nhµ n-íc, TCTD cæ phÇn, TCTD hîp t¸c,
TCTD phi ng©n hµng, TCTD n-íc ngoµi ®-îc phÐp ho¹t ®éng ë ViÖt Nam.
Theo ®iÒu 5, quyÕt ®Þnh sè 85/2000/Q§-NHNN14 ngµy 9/3/2000
th× thµnh viªn tham gia TTM ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn sau:
- Cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i NHTW
- Cã nèi m¹ng m¸y tÝnh víi NHTW
- Cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n
- ChÊp hµnh quy ®Þnh NVTTM
- Cã ®¨ng kÝ tham gia NVTTM
C¸c tæ chøc tÝn dông khi ®-îcNHTW c«ng nhËn lµ thµnh viªn tham gia
NVTTM sÏ ®-îc cÊp m· sè ch÷ kÝ cho nh÷ng ng-êi ®¹i diÖn qua m¸y tÝnh,
m¸y Fax vµ m· sè ch÷ kÝ cho nh÷ng ng-êi ®¹i diÖn tæ chøc tÝn dông còng nhng-êi tham gia giao dÞch thùc hiÖn chÕ ®é b¶o mËt víi c¸c giao dÞch
3. Néi dung ho¹t ®éng thÞ tr-êng më
§Ó hiÓu ®-îc néi dung ho¹t ®éng thÞ tr-êng më ta sÏ t×m hiÓu nã trªn c¸c
khÝa c¹nh: ph-¬ng thøc mua b¸n giÊy tê cã gi¸ vµ ph-¬ng thøc ®Êu thÇu .
3.1.Ph-¬ng thøc mua b¸n trªn thÞ tr-êng më
Tuú thuéc vµo tr¹ng th¸i khèi l-îng thÞ tr-êng, NHTW tiÕp cËn NVTTM
b»ng mét trong hai h-íng :
- Dù b¸o thÊy cung tiÒn tÖ cÇn ®-îc tiÕp tôc ®iÒu chØnh th× NHTW ngay
lËp tøc mua vµo hoÆc b¸n ra chøng kho¸n theo h×nh thøc mua ®øt b¸n
®o¹n(mua b¸n h¼n).
- NÕu dÊu hiÖu yªu cÇu chØ cÇn t¹m thêi thay ®æi dù tr÷ tiÒn tÖ hoÆc dù
tr÷ trong thêi gian tíi lµ thiÕu æn ®Þnh th× NHTW thùc hiÖn c¸c giao dÞch t¸c
®éng lªn cung tiÒn tÖ b»ng c¸c hîp ®ång mua l¹i ®èi víi tr-êng hîp muèn t¨ng
dù tr÷ t¹m thêi hoÆc b»ng c¸c giao dÞch mua b¸n ®¶o ng-îc khi muèn gi¶m dù
tr÷ tam thêi.
Nh- vËy cã hai h×nh thøc giao dÞch chñ yÕu lµ h×nh thøc mua b¸n h¼n vµ
h×nh thøc mua b¸n cã thêi h¹n.
*. Mua - b¸n h¼n : lµ viÖc mua b¸n vµ chuyÓn giao quyÒn së h÷u giÊy tê
cã gi¸ tõ bªn b¸n cho bªn mua vµ kh«ng kÌm theo tho¶ thuËn mua, b¸n l¹i.
Víi ph-¬ng thøc nµy, chØ ®-îc thùc hiÖn víi c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ thêi h¹n
cßn l¹i (tøc thêi gian thanh to¸n cßn l¹i cña giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n tÝnh tõ
ngµy giÊy tê cã gi¸ ®-îc mua, b¸n th«ng qua nghiÖp vô TTM ®Õn h¹n thanh
to¸n ) tèi ®a theo quy ®Þnh trong tõng thêi kú(ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ 90
ngµy).
*. Mua b¸n cã kú h¹n(giao dÞch cã thêi h¹n): lµ viÖc bªn b¸n b¸n vµ
chuyÓn giao giÊy tê cã gi¸ cho bªn mua ®ång thêi cam kÕt mua l¹i vµ nhËn l¹i
quyÒn së h÷u giÊy tê cã gi¸ ®ã sau thêi gian nhÊt ®Þnh.
Theo c¸ch chia nµy, th× h×nh thøc mua b¸n cã thêi h¹n bao gåm hai
h×nh thøc lµ hîp ®ång mua l¹i vµ b¸n – mua ®¶o ng-îc mµ c¸c n-íc th-êng
hay sö dông. Trong ®ã, hîp ®ång mua l¹i ®-îc sö dông trong tr-êng hîp
NHTW muèn t¨ng dù tr÷ t¹m thêi cßn h×nh thøc b¸n- mua ®¶o ng-îc sö dông
trong tr-êng hîp NHTW muèn gi¶m dù tr÷ t¹m thêi.
+ Hîp ®ång mua l¹i : khi cÇn bæ sung t¨ng dù tr÷ t¹m thêi NHTW
tham gia trùc tiÕp vµo viÖc ký hîp ®ång mua l¹i chøng kho¸n cña nhµ m«i
giíi, tøc lµ NHTW mua chøng kho¸n cña nhµ m«i giíi; cßn nhµ m«i giíi ®ång
ý mua l¹i chøng kho¸n ®ã vµo mét ngµy nhÊt ®Þnh víi mét møc gi¸ nhÊt ®Þnh.
V× dù tr÷ bæ sung nµy sÏ dõng l¹i mét c¸ch tù ®éng khi hîp ®ång mua l¹i ®Õn
h¹n nªn nghiÖp vô nµy chØ lµ c¸ch b¬m thªm dù tr÷ vµo hÖ thèng tiÒn göi t¹m
thêi mµ th«i. Thêi gian thùc hiÖn hîp ®ång mua l¹i th-êng lµ 7 ngµy.
+ B¸n- mua ®¶o ng-îc: khi cÇn gi¶m khèi l-îng tiÒn tÖ NHTW thùc
hiÖn giao dÞch theo h×nh thøc b¸n- mua ®¶o ng-îc víi c¸c nhµ m«i giíi, b»ng
mét hîp ®ång b¸n ngay chøng kho¸n cho nhµ m«i giíi vµ mét hîp ®ång ®¶o
ng-îc ®Ó mua l¹i tiÕp theo c¸c chøng kho¸n tõ nhµ m«i giíi ®ã. Thêi h¹n thùc
hiÖn hîp ®ång th-êng lµ 7 ngµy.
3.2.Ph-¬ng thøc ®Êu thÇu trªn thÞ tr-êng më
C¸c h×nh thøc mua b¸n trªn thÞ tr-êng më lµ mua b¸n h¼n vµ mua b¸n cã
thêi h¹n ®Òu ®-îc thùc hiÖn trªn phßng giao dÞch th«ng qua ph-¬ng thøc ®Êu
thÇu. Cã hai ph-¬ng thøc mµ NHTW ¸p dông ®Ó ®Êu thÇu lµ ®Êu thÇu l·i suÊt
vµ ®Êu thÇu khèi l-îng .
3.2.1 Ph-¬ng thøc ®Êu thÇu khèi l-îng
Lµ viÖc x¸c ®Þnh khèi l-îng tróng thÇu cña c¸c tæ chøc tÝn dông tham
gia nghiÖp vô TTM trªn c¬ së khèi l-îng dù thÇu cña c¸c tæ chøc tÝn dông,
khèi l-îng giÊy tê cã gi¸ mua hoÆc b¸n vµ l·i suÊt do NHTW th«ng b¸o cô thÓ
nh- sau :
- NHTW th«ng b¸o cho c¸c TCTD møc l·i suÊt vµ khèi l-îng c¸c lo¹i giÊy
tê cã gi¸ cÇn mua hoÆc cÇn b¸n (NHTW cã thÓ kh«ng th«ng b¸o khèi l-îng
cÇn mua hoÆc cÇn b¸n).
- C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn tham gia dù thÇu khèi l-îng c¸c lo¹i giÊy tê cÇn mua
hoÆc cÇn b¸n theo møc l·i suÊt do NHTW c«ng bè
Sau khi më thÇu, NHTW x¸c ®Þnh khèi l-îng tróng thÇu cña c¸c ®¬n vÞ
tham gia dù thÇu theo nguyªn t¾c sau :
+ NÕu tæng khèi l-îng dù thÇu cña c¸c TCTD b»ng hoÆc thÊp h¬n khèi
l-îng NHTW cÇn mua hoÆc cÇn b¸n th× khèi l-îng tróng thÇu cña ®¬n vÞ
chÝnh lµ khåi l-îng dù thÇu.
+ NÕu tæng khèi l-îng dù thÇu cña c¸c TCTD lín h¬n khèi l-îng NHTW
cÇn mua hoÆc cÇn b¸n th× khèi l-îng tróng thÇu cña c¸c TCTD sÏ ®-îc ph©n
bæ theo tû lÖ thuËn víi khèi l-îng dù thÇu cña c¸c TCTD.
3.2.2.Ph-¬ng thøc ®Êu thÇu l·i suÊt
Lµ viÖc x¸c ®Þnh l·i suÊt tróng thÇu cña c¸c TCTD tham gia NVTTM trªn
c¬ së khèi l-îng dù thÇu cña c¸c TCTD, khèi l-îng giÊy tê cã gi¸ mµ NHTW
cÇn mua hoÆc cÇn b¸n.
- NHTW cã thÓ c«ng bè hoÆc kh«ng c«ng bè khèi l-îng giÊy tê cã gi¸ cÇn
mua hoÆc cÇn b¸n.
- C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn dù thÇu theo møc l·i suÊt vµ khèi l-îng giÊy tê cã
gi¸ cÇn mua hoÆc cÇn b¸n øng víi møc l·i suÊt ®ã. L·i suÊt dù thÇu ®-îc tÝnh
theo tû lÖ phÇn tr¨m vµ ®-îc lµm trßn ®Õn hai con sè sau dÊu phÈy. L·i suÊt sÏ
®-îc s¾p xÕp theo thø tù l·i suÊt dù thÇu gi¶m dÇn, nÕu NHTW lµ ng-êi mua
vµ ng-îc l¹i l·i suÊt sÏ ®-îc s¾p xÕp theo thø tù t¨ng dÇn nÕu NHTW lµ ng-êi
b¸n.
-
L·i suÊt tróng thÇu lµ l·i suÊt dù thÇu cao nhÊt (tr-êng hîp NHTW b¸n) vµ
l·i suÊt dù thÇu thÊp nhÊt (tr-êng hîp NHTW mua) mµ t¹i ®ã ®¹t ®-îc khèi
l-îng giÊy tê cã gi¸ NHTW cÇn mua hoÆc cÇn b¸n.
Cã hai ph-¬ng thøc xÐt thÇu theo l·i suÊt lµ xÐt thÇu theo l·i suÊt thèng
nhÊt hoÆc theo l·i suÊt riªng lÎ:
+ L·i suÊt thèng nhÊt : lµ toµn bé khèi l-îng tróng thÇu ®-îc tÝnh theo
mét møc l·i suÊt tróng thÇu ®Ó tÝnh sè tiÒn ph¶i thanh to¸n.
+ L·i suÊt riªng lÎ : khèi l-îng tróng thÇu ®-îc tÝnh t-¬ng øng víi tõng
møc l·i suÊt dù thÇu ®-îc c«ng bè tróng thÇu ®Ó tÝnh sè tiÒn thanh to¸n.
Khèi l-îng tróng thÇu ®-îc tÝnh theo nguyªn t¾c :
+ NÕu tæng khèi l-îng dù thÇu cña c¸c TCTD nhá h¬n hoÆc b»ng khèi
l-îng mµ NHTW cÇn mua hoÆc cÇn b¸n th× kh«Ý l-îng dù thÇu chÝnh lµ khèi
l-îng tróng thÇu.
+ NÕu tæng khèi l-îng dù thÇu cña c¸c TCTD lín h¬n khèi l-îng mµ
NHTW cÇn mua hoÆc cÇn b¸n th× kh«Ý l-îng tróng thÇu cña c¸c TCTD ®-îc
tÝnh tû lÖ thuËn víi khèi l-îng dù thÇu cña c¸c TCTD ®ã.
4. C¬ chÕ t¸c ®éng tíi l-îng tiÒn cung øng cña NVTTM
4.1. Kh¸i niÖm c¬ sè tiÒn tÖ vµ l-îng tiÒn cung øng
NghiÖp vô TTM ®-îc coi lµ c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quan träng nhÊt,
cã hiÖu qu¶ nhÊt v× nghiÖp vô nµy lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh quan träng nhÊt ®èi víi
nh÷ng thay ®æi trong c¬ sè tiÒn tÖ vµ lµ nguån chÝnh g©y nªn nh÷ng biÕn ®éng
trong l-îng tiÒn cung øng. ViÖc NHTW mua trªn TTM lµm t¨ng c¬ sè tiÒn tÖ
vµ do ®ã lµm t¨ng l-îng tiÒn cung øng, cßn viÖc b¸n trªn TTM th× thu hÑp c¬
sè tiÒn tÖ vµ lµm gi¶m l-îng tiÒn cung øng. VËy ®Ó hiÓu râ c¬ chÕ t¸c ®éng tíi
l-îng tiÒn cung øng cña NVTTM chóng ta cÇn l¾m ch¾c c¸c kh¸i niÖm vÒ c¬
sè tiÒn tÖ vµ l-îng tiÒn cung øng :
- C¬ sè tiÒn tÖ ( hay l-îng tiÒn c¬ b¶n (MB-Money Base) bao gåm
l-îng tiÒn trong l-u th«ng (C) céng víi l-îng tiÒn dù tr÷ trong hÖ thèng c¸c
ng©n hµng (R ) (bao gåm c¶ tiÒn dù tr÷ b¾t buéc mµ c¸c NHTM göi t¹i NHTW
(RR) vµ dù tr÷ v-ît qu¸ n»m trong kÐt cña c¸c NHTM(ER)
MB= C +R
(1)
R = RR + ER (2)
- L-îng tiÒn cung øng( hay møc cung tiÒn (MS) lµ tæng sè tiÒn cã kh¶
n¨ng thanh to¸n. Nã bao gåm tiÒn mÆt ®ang l-u hµnh vµ c¸c kho¶n tiÒn göi
kh«ng k× h¹n t¹i c¸c NHTM(D).
Nh- vËy, møc cung tiÒn lín h¬n nhiÒu so víi l-îng tiÒn c¬ b¶n bëi do ho¹t
®éng “ t¹o ra tiÒn” cña c¸c NHTM.
MS = C + D = ( 1+ C/D) D (4)
§Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n, tr¸nh sù sôp ®æ, ph¸ s¶n cña c¸c ng©n
hµng, NHTW quy ®Þnh mét tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc nhÊt ®Þnh (rr). §ã lµ sè tiÒn
b¾t buéc mµ mçi NHTW ph¶i göi ë NHTW trªn tæng sè tiÒn göi cña NHTM
RR = rr * D
(3)
Tõ (1),(2)vµ (3) suy ra: MB = rr* D + ER + C
MB = D (rr + ER/D +C/D ) (5)
Tõ (4) vµ (5) suy ra :
C
D
MS = (1 ) .
1
. MB
ER C
rr
D D
Sè nh©n tiÒn tÖ :Mm
Nh- vËy l-îng tiÒn cung øng ë trªn chØ gåm tiÒn mÆt vµ tiÒn göi kh«ng
k× h¹n (M1). ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn ng-êi ta cßn cã thªm mét sè thµnh
phÇn kh¸c vµo l-îng tiÒn cung øng.
Ta cã thÓ biÓu diÔn MB vµ MS theo m« h×nh sau:
4.2. C¬ chÕ t¸c ®éng cña NVTTM
NVTTM t¸c ®éng lªn cung tiÒn vµ l·i suÊt trªn thÞ tr-êng b»ng viÖc mua
b¸n c¸c giÊy tê cã gi¸ trªn TTM.
- Khi NHTW thay mÆt chÝnh phñ ®-a chøng kho¸n ra thÞ tr-êng thø
nhÊt ®Ó ph¸t hµnh, nh©n d©n vµ c¸c tæ chøc ®em tiÒn mÆt ®Õn mua nck. §ã lµ
nghiÖp vô b¸n trªn TTM cña NHTW. Nh- vËy víi nghiÖp vô nµy NHTW ®·
hót bít mét l-îng tiÒn ra khái l-u th«ng hoÆc lµm cho dù tr÷ cña c¸c TCTD
gi¶m lµm gi¶m khèi l-îng cho vay tÝn dông cña c¸c TCTD; qua ®ã ¶nh h-ëng
®Õn c¬ sè tiÒn tÖ, sè nh©n tiÒn tÖ lµm l-îng tiÒn cung øng MS gi¶m vµ l·i suÊt
trªn thÞ tr-êng t¨ng
- DÜ nhiªn kh«ng ph¶i ®îi ®Õn khi chÝnh phñ nhê ph¸t hµnh, b¶n th©n
NHTW còng cã chøng kho¸n riªng cña nã do tÝch luü hoÆc do c¸c ®¬n vÞ kh¾c
thÕ chÊp . Khi cÇn thu hÑp l-îng tiÒn mÆt ngoµi l¬u th«ng NHTW vÉn trùc tiÕp
thùc hiÖn nghiÖp vô b¸n nh- mét ho¹t ®éng b×nh th-êng.
Ng-îc l¹i víi nghiÖp vô b¸n lµ nghiÖp vô mua, nÕu NHTW muèn ph¸t
hµnh tiÒn vµo l-u th«ng quaTTM, nã ®¬n gi¶n dïng tiÒn mÆt mua chøng kho¸n
trªn thÞ tr-êng thø cÊp hoÆc cña c¸c TCTD. Khi c¸ nh©n hay tæ chøc b¸n
chøng kho¸n cho NHTW, chøng kho¸n vÒ tay NHTW ng-îc l¹i tiÒn mÆt trong
nÒn kinh tÕ t¨ng. Nh- vËy khi mua chøng kho¸n trªn TTM, NHTW ®· thªm
mét l-îng tiÒn vµo l-u th«ng lµm t¨ng l-îng tiÒn cung øng vµ lµm l·i suÊt thÞ
tr-êng gi¶m.
Ph¸t hµnh tiÒn trªn nghiÖp vô TTM còng ®-îc coi lµ nghiÖp vô ph¸t
hµnh thanh khiÕt. Bëi v× tiÒn mÆt t¨ng thªm trong l-u th«ng ®· ®-îc c©n ®èi
bëi l-îng chøng kho¸n, mét d¹ng hµng ho¸ hay s¶n vËt t¨ng thªm trong ta× s¶n
cña NHTW. §©y lµ c¸ch ph¸t hµnh tiÒn ë hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi.
S¬ ®å ho¹t ®éng cña NHTW trªn TTM
NHTW
NHTW b¸n
100tû ®«la chøng kho¸n
Ng-êi kinh doanh chøng
kho¸n ChÝnh phñ
LÖnh thanh
to¸n cho
NHTW
Ng©n hµng phôc vô ng-êi kinh doanh
thanh to¸n 100 tû ®«la
th«ng qua tµi kho¶n dù tr÷
NHTW
NHTW mua
100tû ®«la chøng kho¸n
Ng©n hµng phôc vô
ng-êi kinh doanh
chøng kho¸n
Ng-êi kinh doanh chøng
kho¸n ChÝnh phñ
Th«ng b¸o vÒ
giao dÞch
NHTW thanh to¸n cho ng-êi kinh doanh
100 tû ®«la th«ng qua tµi kho¶n dù tr÷ t¹i
NH phôc vô ng-êi kinh doanh
Ng©n hµng phôc vô
ng-êi kinh doanh
chøng kho¸n
Cô thÓ th«ng qua nghiÖp vô ghi chÐp cu¶ kÕ to¸n
C¸ch tèt nhÊt ®Ó n¾m ®-îc c¸c ho¹t ®éng TTM t¸c ®éng thÕ nµo ®Õn
viÖc thùc hiÖn CSTT, hay cô thÓ lµ c¬ sè tiÒn tÖ lµ dïng c¸c tµi kho¶n T:
Mua trªn TTM tõ mét ng©n hµng
Khi NHTW mua 100 ®« la chøng kho¸n tõ mét ng©n hµng vµ thanh to¸n
c¸c chøng kho¸n Êy b»ng mét sÐc 100 ®« la. Ng©n hµng b¸n chøng kho¸n ®ã
sÏ g-Ø tê sÐc ®ã vµo tµi kho¶n cña nã ë NHTW hoÆc sö dông tê sÐc ®ã ®Ó lÜnh
tiÒn mÆt tõ NHTW. Dï hµnh ®éng theo c¸ch nµo ng©n hµng b¸n chøng kho¸n
sÏ thÊy b¶n th©n nã cã thªm 100 ®« la tiÒn dù tr÷ vµ gi¶m 100 ®« la tµi s¶n
chøng kho¸n. tµi kho¶n T cho hÖ thèng ng©n hµng ®ã lµ:
Tµi s¶n Cã
HÖ thèng ng©n hµng
Tµi s¶n Nî
Chøng kho¸n : -100 ®« la
TiÒn dù tr÷ : +100 ®« la
T¹i NHTW, Tµi s¶n Nî t¨ng lªn 100 ®« la tiÒn dù tr÷, ®ång thêi tµi s¶n Cã
còng t¨ng thªm 100 ®« la chøng kho¸n. Ta× kho¶n T cña ng©n hµng lóc nµy lµ:
Tµi s¶n Cã
NHTW
Chøng kho¸n : +100 ®« la
Tµi s¶n Nî
TiÒn dù tr÷ : +100 ®« la
KÕt qu¶ mua trªn TTM lµm tiÒn dù tr÷ ng©n hµng t¨ng thªm 100 ®« la
nh-ng kh«ng ¶nh h-ëng ®Õn l-îng tiÒn l-u hµnh lµm c¬ sè tiÒn tÖ t¨ng
thªm 100 ®« la.
Mua trªn TTM tõ giíi phi ng©n hµng
*1) Tr-êng hîp tæ chøc, c¸ nh©n b¸n 100 tû ®«la chøng kho¸n cho NHTW
råi göi tÊm sÐc cña NHTW vµo mét NHTM .
Khi mua chøng kho¸n, tµi kho¶n T cña nã ®-îc ghi nh- sau:
Tµi s¶n Cã
Giíi phi ng©n hµng
Chøng kho¸n : - 100 tû ®«la
TiÒn göi cã : +100 tû ®«la
thÓ ph¸t sÐc
Tµi s¶n Nî
Sau khi ng©n hµng nµy nhËn tê sÐc Êy, nã ghi Cã vµo tµi kho¶n tiÒn göi cña
kh¸ch hµng 100 tû ®«la vµ sau ®Êy göi sÐc Êy vµo tµi kho¶n cña nã ë NHTW
do thÕ cã thªm tiÒn dù tr÷:
Tµi s¶n Cã
HÖ thèng ng©n hµng
TiÒn dù tr÷ : +100 ®«la
Tµi s¶n Nî
TiÒn göi cã thÓph¸t sÐc : +100 ®«la
NHTW , tµi kho¶n T cña ng©n hµng nh- sau:
Tµi s¶n Cã
NHTW
Chøng kho¸n :+100 tû ®«la
Tµi s¶n Nî
TiÒn dù tr÷ : +100 tû ®«la
Nh- vËy, ta thÊy nghiÖp vô mua tõ giíi phi ng©n hµng trªn TTM còng
t-¬ng tù nh- mua tõ mét ng©n hµng trªn TTM.
*2) NÕu tæ chøc, c¸ nh©n Êy b¸n chøng kho¸n cho NHTW lÊy sÐc nh-ng
®æi sÐc Êy thµnh tiÒn mÆt t¹i mét NHTM th× t¸c ®éng tíi tiÒn dù tr÷ lµ kh¸c
nhau:
C¸ nh©n hay tæ chøc ®ã sÏ nhËn 100tû ®«la tiÒn mÆt trong khi tµi s¶n chøng
kho¸n cña nã gi¶m 100 tû ®« la:
Tµi s¶n Cã
Giíi phi ng©n hµng
Tµi s¶n Nî
Chøng kho¸n :-100 tû ®«la
TiÒn mÆt
: +100 tû ®«la
T¹i NHTW, tµi s¶n Cã lµ chøng kho¸n t¨ng 100 tû ®« la, trong khi tµi s¶n
Nî lµ tiÒn l-u hµnh t¨ng 100 tû ®« la
Tµi s¶n Cã
Chøng kho¸n : +100 tû ®«la
NHTW
Tµi s¶n Nî
§ång tiÒn l-u hµnh :+100 tû ®«la
KÕt qu¶ trong tr-êng hîp nµy lµ ®ång tiÒn l-u hµnh t¨ng 100 tû ®« la, dù
tr÷ kh«ng t¨ng lµm c¬ sè tiÒn tÖ t¨ng 100 tû ®«la .
VËy t¸c ®éng viÖc mua chøng kho¸n trªn TTM ®èi víi c¬ sè tiÒn tÖ lµ nhnhau dï tiÒn thu ®-îc tõ vô b¸n ®ã ®-îc gi÷ l¹i ë tr¹ng th¸i tiÒn dù tr÷ hay tiÒn
mÆt.
* B¸n chøng kho¸n trªn TTM
Tr-êng hîp nµy sÏ ng-îc víi tr-êng hîp mua chøng kho¸n trªn TTM. Ë
®©y chØ xin nªu l¹i v¾n t¾t nh- sau:
Khi NHTW b¸n ra 100 tû ®«la chøng kho¸n cho ng©n hµng hoÆc c«ng
chóng th× c¬ sè tiÒn tÖ lËp tøc gi¶m 100 tû ®« la . VÝ dô : NHTW b¸n cho c¸
nh©n 100 tû ®«la chøng kho¸n .
Tµi s¶n Cã
Kh¸ch hµng- ng-êi mua
Tµi s¶n Nî
Chøng kho¸n :+100 tû ®«la
TiÒn mÆt
: -100 tû ®«la
T¹i NHTW , gi¶m ®i 100 tû ®«la chøng kho¸n ®· b¸n cho kh¸ch hµng,
®ång thêi còng gi¶m 100 tû ®«la tiÒn l-u hµnh do kh¸ch hµng rót tiÒn mÆt ®Ó
thanh to¸n chøng kho¸n.
Tµi s¶n Cã
NHTW
Chøng kho¸n : -100 tû ®«la
Tµi s¶n Nî
TiÒn mÆt l-u th«ng: -100 tû ®«la
C¸ch biÓu thÞb»ng ghi chÐp tµi kho¶n ch÷ T cho ta thÊy râ h¬n giao dÞch
mua (b¸n )víi gi¸ trÞ 100 tû ®«la chøng kho¸n trªn TTM kh«ng ph©n biÖt chñ
thÓ giao dÞch víi NHTW hay giíi phi ng©n hµng , lµ c¸ nh©n hay tæ chøc;
thanh to¸n chøng kho¸n b»ng sÐc hay b»ng tiÒn mÆt ®Òu cho ta mét kÕt qu¶ lµ
t¨ng (hay gi¶m) t-¬ng øng 100 tû ®«la trong c¬ sè tiÒn tÖ.
*Ph©n tÝch ¶nh h-ëng cña viÖc mua b¸n chøng kho¸n trªn TTM qua
m« h×nh MD-MS:
Ta cã c«ng thøc : MS= Mm * MB
Trong ®ã : MS : Cung tiÒn tÖ cña nÒn kinh tÕ
Mm : Sè nh©n tiÒn tÖ
MB : C¬ sè tiÒn tÖ
ViÖc t¨ng (gi¶m) MB lµm t¨ng (gi¶m) cung tiÒn tÖ. Sù thay ®æi MS dÉn ®Õn
sù thay ®æi t-¬ng quan cung cÇu trªn thÞ tr-êng tiÒn; lµm t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶
cña nã lµ l·i suÊt.
+ Khi MB gi¶m lµm cho MS gi¶m (cung tiÒn tÖ dÞch chuûªn sang tr¸i, lªn
trªn tö MSo ®Õn MS1). Gi¸ c¶ (l·i suÊt) trªn thÞ tr-êng t¨ng lªn (tõ io ®Õn i1).
MS1
i
MS0
i1
i0
MD
0
Q1
Q2
L-îng tiÒn thùc tÕ
+ Khi MB t¨ng lµm cho MS gi¶m (cung tiªng dÞch chuyÓn sang ph¶i, xuèng
d-íi tõ MSo ®Õn MS1). Gi¸ c¶ (l·i suÊt) trªn thÞ tr-êng gi¶m xuèng(tõ io ®Õn
i1).
MS1
i
MS0
i1
i0
0
MD
Q1
Q2
L-îng tiÒn thùc tÕ
5. ¦u ®iÓm cña TTM so víi c¸c c«ng cô kh¸c
NHTW ®iÒu hµnh CSTT b»ng c¸c c«ng cô trùc tiÕp nh- tû lÖ dù tr÷ b¾t
buéc, l·i suÊt chiÕt khÊu vµ t¸i chiÕt khÊu, h¹n møc tÝn dông, tû gi¸ hèi
®o¸i, tû gi¸ ngo¹i hèi…vµ c«ng cô trùc tiÕp quan träng nhÊt lµ NVTTM .
Trong ®ã NVTTM lµ c«ng cô cã hiÖu qu¶ nhÊt cña NHTW trong viÖc ®iÒu
hµnh CSTT cña m×nh.
5.1. ¦u ®iÓm næi bËt cña NVTTM
Së dÜ NVTTM ®-îc coi lµ quan träng nhÊt trong ®iÒu hµnh CSTT cña
NHTW bëi v× nã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Çu tiªn cã thÓ lµm thay ®æi l·i suÊt
hoÆc c¬ së tiÒn tÖ-nguån gèc chÝnh lµm thay ®æi viÖc cung øng tiÒn tÖ cña
NHTW . Ngoµi lý do trªn nghiÖp vô TTM cßn 5 -u ®iÓm næi bËt nh- sau:
- NghiÖp vô TTM ph¸t sinh theo ý t-ëng chñ ®¹o cña NHTW, trong ®ã
NHTW hoµn toµn kiÓm so¸t ®-îc khèi l-îng giao dÞch. Tuy nhiªn viÖc
kiÓm so¸t nµy lµ gi¸n tiÕp kh«ng nhËn thÊy ®-îc.VÝ dô trong nghiÖp vô
chiÕt khÊu NHTW cã thÓ khuyÕn khÝch hoÆc kh«ng khuyÕn khÝch c¸c
NHTM, chØ th«ng b¸o l·i suÊt chiÕt khÊu , mµ kh«ng kiÓm so¸t trùc tiÕp
khèi l-îng cho vay chiÕt kh©ó.
- NghiÖp vô TTM võa linh ho¹t nh-ng võa chÝnh x¸c, cã thÓ sö dông ë bÊt kú
quy m« nµo. Khi cã yªu cÇu thay ®æi vÒ dù tr÷ hoÆc c¬ së tiÒn tÖ, dï ë møc
nµo ®i n÷a, NVTTM còng cã thÓ ®¹t ®-îc b»ng c¸ch mua hoÆc b¸n mét
l-îng nhá chøng kho¸n. ng-îc l¹i, nÕu cã yªu cÇu thay ®æi dù tr÷ víi qui
m« lín, NHTW còng cã ®ñ kh¶ n¨ng thùc hiÖn th«ng qua viÖc mua hoÆc
b¸n mét khèi l-îng lín t-¬ng øng c¸c chøng kho¸n.
- NghiÖp vô TTM dÔ dµng ®¶o chiÒu : nÕu NHTW cã m¾c sai sãt nµo trong
qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghiÖp vô TTM, th× cã thÓ ngay tøc kh¾c söa sai sãt ®ã
b»ng c¸c nghiÖp vô b¸n(nÕu nh- tr-íc ®ã mua vµo qu¸ nhiÒu) hay mua
(nÕu nh- lóc ®ã b¸n ra qu¸ nhiÒu ).
- NghiÖp vô TTM cã tÝnh an toµn cao: giao dÞch trªnTTM hÇu nh- kh«ng gÆp
rñi ro, xÐt trªn c¶ gãc ®é cña NHTW hay NHTM; v× c¬ së b¶o ®¶m cho c¸c
giao dÞch trªn TTM ®Òu lµ nh÷ng giÊy tê cã gi, cã tÝnh thanh kho¶n cao,
kh«ng rñi ro tµi chÝnh.
- NghiÖp vô TTM cã thÓ thùc hiÖn mét c¸ch nhanh chãng kh«ng vÊp ph¶i sù
chËm trÔ cña c¸c thñ tôc hµnh chÝnh: khi NHTW muèn thay ®æi l-îng tiÒn
cungøng th× chØ cÇn ®-a ra yªu cÇu cho c¸c nhµ giao dÞch chøng kho¸n vµ
sau ®ã viÖc mua b¸n sÏ ®-îc thùc hiÖn ngay.
5.2. h¹n chÕ cña c«ng cô chiÕt khÊu vµ t¸i chiÕt khÊu
5.2.1. C¬ chÕ t¸c ®éng
§©y lµ c«ng cô ¶nh h-ëng ®Õn kh¶ n¨ng vay nî cña c¸c NHTM, mµ
b¶n chÊt cña nã lµ l·i suÊt ng©n hµng. NHTW cÊp tÝn dông d-íi nhiÒu h×nh
thøc th«ng qua ®ã t¸c ®éng ®Õn cung tiÒn tÖ, th«ng dông nhÊt lµ t¸i cÊp vèn
d-íi h×nh thøc chiÕt khÊu vµ t¸i chiÕt khÊu c¸c th-¬ng phiÕu. Khi chÊp
nhËn chiÕt khÊu hay t¸i chiÕt khÊu c¸c th-¬ng phiÕu cña c¸c NHTM lµ
NHTW ®· lµm t¨ng khèi l-îng tiÒn tÖ. §©y lµ h×nh thøc ph¸t hµnh tiÒn
®-îc ®¶m b¶o b»ng c¸c giÊy tê cã gi¸ vµ khi c¸c giÊy tê cã gi¸ ®¸o h¹n
NHTW sÏ ®ßi ®-îc c¸c mãn nî cho vay.
Th«ng qua l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu NHTW cã thÓ khuyÕn khÝch gi¶m hay
t¨ng møc cung tÝn dông ®èi víi nÒn kinh tÕ ; ®ång thêi gi¶m hoÆc t¨ng møc
cung tiÒn tÖ. Khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch th¾t chÆt tiÒn tÖ, NHTW sÏ t¨ng l·i
suÊt chiÕt khÊu. Khi ®ã c¸c NHTM sÏ n©ng l·i suÊt cho vay hoÆc h¹n chÕ
bít c¬ héi cho vayvµ ng-îc l¹i.
S¬ ®å ®¬n gi¶n nh- sau:
Ng-êi s¶n
xuÊt
- Xem thêm -