Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµ vËn dông nã
trong qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ - x· héi ë ViÖt nam
Lêi më ®Çu
Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi, x· héi ®· tr¶i qua
nhiÒu giai ®o¹n lÞch sö nèi tiÕp nhau tõ thÊp ®Õn cao. Khi
s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh th× c¸ch
thøc s¶n xuÊt cña con ng-êi còng ®-îc ®æi míi: kü thuËt
s¶n xuÊt c¶i tiÕn, n¨ng suÊt lao ®éng ®-îc n©ng cao, quan
hÖ gi÷a ng-êi víi ng-êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng thay
®æi. Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö gäi c¸ch thøc s¶n xuÊt víi
néi dung trªn lµ ph-¬ng thøc s¶n xuÊt. Mçi khi xuÊt hiÖn
mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt míi th× x· héi l¹i cã nhiÒu thay
®æi c¬ b¶n: kÕt cÊu kinh tÕ x· héi thay ®æi, nh÷ng quan hÖ
x· héi vÒ c¸c mÆt chÝnh trÞ, t- t-ëng, ph¸p quyÒn, ®¹o ®øc
còng biÕn ®æi theo. §ã lµ sù tiÕn bé x· héi, tiÕn bé x· héi
lµ sù vËn ®éng theo h-íng tiÕn lªn cña c¸c h×nh th¸i kinh
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tÕ x· héi, lµ sù thay thÕ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµy b»ng
h×nh th¸i x· héi kh¸c cao h¬n mµ gèc rÔ s©u xa cña nã lµ
sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña lùc l-îng s¶n xuÊt.
§èi víi ViÖt Nam, tõ mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng muèn
tho¸t khái nghÌo nµn, l¹c hËu vµ nhanh chãng ®¹t tíi tr×nh
®é cña mét n-íc ph¸t triÓn th× tÊt yÕu còng ph¶i ®Èy m¹nh
c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®³i hãa ®Êt níc nh l¯ “mét cuéc
c¸ch m¹ng toµn diÖn vµ s©u s¾c trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc
cña ®êi sèng x± héi”. M¯ c¬ së lý luËn s©u xa cña “cuéc
c²ch m³ng to¯n diÖn v¯ s©u s¾c” ®ã chÝnh l¯ häc thuyÕt
M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi.
XuÊt ph²t tõ thùc tiÔn ®ã, em ®± chän ®Ò t¯i “ Lý
luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµ vËn dông nã trong
qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ - x· héi ë ViÖt nam “. Em xin
ch©n thµnh c¸m ¬n sù h-íng dÉn chu ®¸o nhiÖt t×nh cña
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c¸c thÇy c« gi¸o, ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o ®· gióp em hoµn
thµnh tèt bµi tiÓu luËn nµy.
PhÇn thø nhÊt
Lý luËn chung vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x·
héi.
I. CÊu tróc cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi:
1.S¶n xuÊt vËt chÊt vµ vai trß cña nã ®èi víi sù tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi:
C¸c M¸c ®· nªu lªn mét ch©n lý lµ: con ng-êi tr-íc
hÕt ph¶i sèng råi míi nãi ®Õn c¸c ho¹t ®éng kh¸c nhchÝnh trÞ, v¨n hãa, t- t-ëng. Muèn tån t¹i, con ng-êi ph¶i
cã l-¬ng thùc ®Ó ¨n, v¶i ®Ó mÆc, nhµ ®Ó ë cïng víi nhiÒu
thø cÇn thiÕt kh¸c n÷a. Nh÷ng thø nµy kh«ng cã s½n trong
tù nhiªn mµ do con ng-êi s¶n xuÊt ra, do con ng-êi t¸c
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®éng vµo tù nhiªn c¶i biÕn c¸c d¹ng vËt chÊt ®Ó t¹o cña c¶i
vËt chÊt cho ®êi sèng x· héi. Con ng-êi s¶n xuÊt ra cña c¶i
vËt chÊt, ®ã lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña sù sinh tån x· héi.
S¶n xuÊt vËt chÊt kh«ng nh÷ng lµ c¬ së cho sù sinh tån cña
x· héi mµ cßn lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh lªn tÊt c¶ c¸c h×nh
thøc quan hÖ x· héi kh¸c nh- quan hÖ x· héi vÒ Nhµ n-íc,
chÝnh trÞ, ph¸p quyÒn, ®¹o ®øc, nghÖ thuËt... MÆt kh¸c, s¶n
xuÊt cßn lµ c¬ së cho sù tiÕn bé x· héi. Nã kh«ng ngõng
tiÕn lªn tõ thÊp ®Õn cao víi kü thuËt ngµy cµng hiÖn ®¹i,
tinh vi h¬n.
Nh- vËy, s¶n xuÊt x· héi lµ ho¹t ®éng ®Æc tr-ng riªng
cã cña con ng-êi vµ x· héi loµi ng-êi, ®ã lµ c¸i ph©n biÖt
sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a x· héi loµi ng-êi vµ loµi sóc vËt.
S¶n xuÊt x· héi bao gåm s¶n xuÊt vËt chÊt, s¶n xuÊt tinh
thÇn vµ s¶n xuÊt ra b¶n th©n con ng-êi.trong hiÖn thùc, ba
qu¸ tr×nh nµy cña s¶n xuÊt kh«ng t¸ch biÖt víi nhau, trong
®ã s¶n xuÊt vËt chÊt gi*÷ vai trß nÒn t¶ng, lµ c¬ së cña sù
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tån t¹i vµ ph¸t triÎn x· héi, vµ xÐt ®Õn cïng th× s¶n xuÊt
vËt chÊt quy ®Þnh vµ quyÕt ®Þnh toµn bé ®êi sèng x· héi.
2.Lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, quan hÖ
gi÷a hai nh©n tè cña mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt:
Nh- ta ®· biÕt, s¶n xuÊt vËt chÊt lµ c¬ së cña ®êi sèng
x· héi. Nh-ng trong tõng thêi kú kh¸c nhau, s¶n xuÊt tiÕn
hµnh theo nh÷ng ph-¬ng thøc kh¸c nhau. Ph-¬ng thøc s¶n
xuÊt lµ c¸ch thøc con ng-êi lµm ra cña c¶i vËt chÊt. §ã lµ
nh©n tè quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt, kÕt cÊu cña x· héi, quyÕt
®Þnh sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña x· héi. Tuy nhiªn, bÊt kú
mét phu¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng gåm hai mÆt: lùc
l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt:
a, Lùc l-îng s¶n xuÊt biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a ng-êi vµ
giíi tù nhiªn, nã bao gåm t- liÖu s¶n xuÊt vµ ng-êi lao
®éng.Ng-êi lao ®éng víi nh÷ng kinh nghiÖm s¶n xuÊt, thãi
quen lao ®éng, biÕt sö dông t- liÖu s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c¶i vËt chÊt ®¸p øng nhu cÇu x· héi. T- liÖu s¶n xuÊt bao
gåm ®èi t-îng lao ®éng vµ t- liÖu lao ®éng. §èi t-îng lao
®éng lµ tÊt c¶ nh÷ng c¸i mµ lao ®éng t¸c ®éng vµo, nh- lµ:
ruéng ®Êt lµ ®èi t-îng cña ng-êi n«ng d©n... Cßn t- liÖu
lao ®éng lµ tÊt c¶ nh÷ng vËt ®-îc con ng-êi ®Æt gi÷a m×nh
víi ®èi t-îng lao ®éng, dïng ®Ó chuyÓn t¸c ®éng cña con
ng-êi vµo ®èi t-îng lao ®éng. Trong t- liÖu lao ®éng th×
c«ng cô lao ®éng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi tr×nh ®é
cña lùc l-îng s¶n xuÊt, lµ th-íc ®o cña loµI ng-êi lµm chñ
thiªn nhiªn. T¹o ra c«ng cô lao ®éng cã hiÖu suÊt ngµy
cµng cao lµ néi dung chÝnh cña tiÕn bé kü thuËt.
b, Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ gi÷a ng-êi vµ ng-êi
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ quan hÖ kinh tÕ c¬ b¶n cña mét
h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. Mçi kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt tiªu
biÓu cho b¶n chÊt kinh tÕ cña mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi
nhÊt ®Þnh, vµ nã bao gåm ba mÆt:
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
-Quan hÖ së h÷u vÒ t- liÖu s¶n xuÊt, bao gåm hai h×nh
thøc së h÷u c¬ b¶n lµ së h÷u t- nh©n t- liÖu s¶n xuÊt vµ së
h÷u x· héi t- liÖu s¶n xuÊt.
-Quan hÖ vÒ mÆt qu¶n lý, hay cßn gäi lµ quan hÖ trao
®æi ho¹t ®éng gi÷a ng-êi víi ng-êi trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt.
-Quan hÖ vÒ ph©n phèi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra
Trong ba mÆt nãi trªn th× quan hÖ së h÷u vÒ t- liÖu
s¶n xuÊt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi nh÷ng quan hÖ
kh¸c, mÆc dï quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm lµ quan hÖ lîi
Ých c¬ b¶n.
Cã thÓ hiÓu râ cÊu tróc cña mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt
qua s¬ ®å d-íi ®©y:
Ph-¬ng thøc s¶n xuÊt
Quan hÖ s¶n xuÊt
Lùc l-îng s¶n xuÊt
7
T- liÖu s¶n xuÊt
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
c,Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é vµ
tÝnh chÊt cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Lùc l-îng s¶n xuÊt vµ
quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt,
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau mµ t¸c ®éng biÖn chøng
lÉn nhau, trong ®ã lùc l-îng s¶n xuÊt lµ néi dung cña
ph-¬ng thøc s¶n xuÊt vµ lu«n biÕn ®æi, cßn quan hÖ s¶n
xuÊt lµ h×nh thøc x· héi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t-¬ng
®èi æn ®Þnh. Trong ®ã néi dung quyÕt ®Þnh h×nh thøc vµ
h×nh thøc phô thuéc vµo néi dung, khi néi dung thay ®æi
th× h×nh thøc còng biÕn ®æi theo. Cïng víi sù ph¸t triÓn
kh«ng ngõng cña x· héi, lùc l-îng s¶n xuÊt còng ph¸t
triÓn kh«ng ngõng lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt còng ph¶i
h×nh thµnh vµ biÕn ®æi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é
cña quan hÖ s¶n xuÊt. Vµ khi ®ã mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt
míi ra ®êi thay thÕ ph¬ng thøc s°n xuÊt cò. M²c viÕt: ”
Nh÷ng quan hÖ x· héi ®Òu g¾n liÒn mËt thiÕt víi nh÷ng lùc
l-îng s¶n xuÊt. Do cã ®-îc nh÷ng lùc l-îng s¶n xuÊt míi,
loµi ng-êi thay ®æi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt cña m×nh vµ do
thay ®æi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt, c¸ch kiÕm sèng cña m×nh,
loµi ng-êi thay ®æi tÊt c¶ nh÷ng quan hÖ x· héi cña m×nh.
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
C¸i cèi xay quay b»ng tay ®-a l¹i x· héi cã l·nh chóa, c¸i
cèi xay ch¹y b»ng h¬i n-íc ®-a l¹i x· héi cã nhµ t- b¶n
c«ng nghiÖp”1
Nh- vËy, theo M¸c, lùc l-îng s¶n xuÊt ®ãng vai trß
quyÕt ®Þnh trong viÖc thay ®æi ph-¬ng thøc s¶n xuÊt, dÉn
®Õn thay ®æi toµn bé c¸c quan hÖ x· héi.
3.Quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng
tÇng:
XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm cho r»ng s¶n xuÊt ra cña c¶i
vËt chÊt lµ c¬ së cña ®êi sèng x· héi, ph-¬ng thøc s¶n xuÊt
lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i ph¸t triÓn cña x· héi
mµ M¸c cho r»ng c¬ së h¹ tÇng lµ toµn bé nh÷ng quan hÖ
s¶n xuÊt hîp thµnh kÕt cÊu kinh tÕ cña mét h×nh th¸i kinh
tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. Cßn kiÕn tróc th-îng tÇng lµ tÊt c¶
nh÷ng hiÖn t-îng x· héi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së
1
C.M¸c vµ Ph.¡ng ghen toµn tËp. NXB ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi 1995 T4, tr 187.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kinh tÕ, bao gåm nh÷ng t- t-ëng x· héi vµ nh÷ng thiÕt chÕ
t-¬ng øng.
Quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc
th-îng
tÇng thÓ hiÖn ë chç, c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc
th-îng tÇng, mÆc dï kiÕn tróc th-îng tÇng cã kh¶ n¨ng t¸c
®éng trë l¹i ®èi víi c¬ së h¹ tÇng. Vai trß quyÕt ®Þnh cña
c¬ së h¹ tÇng ®èi víi kiÕn tróc th-îng tÇng thÓ hiÖn tr-íc
hÕt ë chç c¬ së h¹ tÇng nµo th× sinh ra kiÕn tróc th-îng
tÇng Êy. Khi c¬ së h¹ tÇng cò mÊt ®i th× kiÕn tróc th-îng
tÇng do nã sinh ra còng mÊt theo, khi c¬ së h¹ tÇng míi ra
®êi th× mét kiÕn tróc th-îng tÇng míi phï hîp víi nã còng
xuÊt hiÖn. Ng-îc l¹i, kiÕn tróc th-îng tÇng còng t¸c ®éng
tÝch cùc ®Õn c¬ së h¹ tÇng. Sinh ra tõ c¬ së h¹ tÇng, kiÕn
tróc th-îng tÇng cã nhiÖm vô b¶o vÖ, duy tr×, cñng cè vµ
ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nh- vËy, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-îng tÇng lu«n
cã mèi t¸c ®éng qua l¹i víi nhau cïng t¹o ®IÒu kiÖn cho
mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ra ®êi.
II. H×nh th¸i kinh tÕ - x· héi
1, Kh¸i niÖm:
H×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét ph¹m trï cñ chñ nghÜa
duy vËt lich sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n lich sö
nhÊt ®Þnh víi mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt ®Æc tr-ng cho x·
héi ®ã, phï hîp víi tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc l-îng s¶n
xuÊt vµ víi mét kiÕn tróc th-îng tÇng ®-îc x©y dùng trªn
nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt Êy.
Lùc l-îng s¶n xuÊt lµ nÒn t¶ng vËt chÊt - kü thuËt cña
mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
cña mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi xÐt ®Õn cïng lµ do lùc
l-îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. Mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi l¹i
cã mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt cña nã t-¬ng øng víi mét
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc l-îng s¶n xuÊt. Nh÷ng quan hÖ
s¶n xuÊt lµ bé x-¬ng cña c¬ thÓ x· héi hîp thµnh c¬ së h¹
tÇng, trªn c¬ së Êy xuÊt hiÖn mét kiÕn tróc th-îng tÇng
t-¬ng øng víi nã. Quan hÖ s¶n xuÊt l¹i g¾n bã mËt thiÕt
víi lùc l-îng s¶n xuÊt, hai mÆt nµy t¹o thµnh thÓ thèng
nhÊt h÷u c¬ cña ph-¬ng thøc s¶n xuÊt. Ph-¬ng thwcs s¶n
xuÊt lµ nÒn t¶ng vËt chÊt cña h×nh th¸I kinh tÕ x· héi.
CÊu tróc cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi bao gåm:
+Lùc l-îng s¶n xuÊt
+Quan hÖ s¶n xuÊt
+KiÕn tróc th-îng tÇng
Cã thÓ biÓu diÔn qua s¬ ®å sau:
H×nh th¸i kinh tÕ - x·
héi
C¬ së h¹ tÇng
Lùc
l-îng
s¶n
xuÊt‘
Quan
hÖ
s¶n
xuÊt
KiÕn tróc th-îng tÇng
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Mçi mÆt cã vÞ trÝ kh¸c nhau vµ t¸c ®éng ®Õn mÆt kh¸c
trong h×nh th¸i kinh tÕ x· héi.
2, Sù ph¸t triÓn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét qu¸
tr×nh lich sö tù nhiªn:
Lich sö nh©n lo¹i lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kÕ tiÕp cña
c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. Sù vËn ®éng thay thÕ nhau cña
c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi trong lich sö ®Òu do t¸c ®éng
cña c¸c quy luËt kh¸ch quan. LÞch sö x· héi do con ng-êi
t¹o nªn nh-ng muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× ph¶i lao ®éng,
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
lao ®éng lµm cho lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, khi lùc
l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× kÐo theo quan hÖ s¶n xuÊt
thay ®æi cho thÝch øng, nh-ng quan hÖ s¶n xuÊt l¹i quy
®Þnh kiÕn tróc th-îng tÇng cña x· héi. Khi quan hÖ s¶n
xuÊt kh«ng phï hîp víi tÝnh chÊt, tr×nh ®é cña lùc l-îng
s¶n xuÊt th× c¸ch m¹ng x· héi sÏ thay thÕ quan hÖ s¶n xuÊt
cò vµ sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi cña toµn bé c¸c quan hÖ x·
héi kh¸c. Quy luËt nµy chi phèi toµn bé tiÕn tr×nh ph¸t
triÓn cña lich sö vµ nã quyÕt ®Þnh sù thay thÕ cña c¸c
ph-¬ng thøc s¶n xuÊt, quy ®Þnh sù h×nh thµnh vµ biÕn ®æi
cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. ChÝnh v× vËy, sù ph¸t triÓn
cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lich sö tù
nhiªn.
3, ý nghÜa to lín cña häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i
kinh tÕ - x· héi:
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Cã thÓ nãi häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi
ra ®êi lµ cuéc c¸ch m¹ng thùc sù, nã d· chØ ra r»ng ®éng
lùc cña lÞch sö kh«ng ph¶i lµ mét thø tinh thÇn thÇn bÝ nµo,
mµ chÝnh lµ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng-êi, mµ ho¹t
®éng ®ã l¹i xuÊt ph¸t tõ c¸i sù thËt hiÓn nhiªn lµ con ng-êi
tr-íc hÕt con ng-êi ph¶i ¨n uèng vµ mÆc, nghÜa lµ ph¶i lao
®éng, tr-íc khi cã thÓ ®Êu tranh giµnh quyÒn thèng trÞ,
tr-íc khi cã thÓ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, t«n gi¸o, triÕt häc...
Häc thuyÕt nµy cßn chØ ra nh÷ng m©u thuÉn bªn trong
vµ chÝnh sù vËn ®éng cña m©u thuÉn nµy cuèi cïng dÉn
®Õn sù chuyÓn hãa tõ mét h×nh th¸i nµy sang h×nh th¸i
kh¸c, tõ mét trËt tù quan hÖ x· héi nµy sang mét trËt tù
quan hÖ x· héi kh¸c. Khi chøng minh tÝnh tÊt yÕu cña trËt
tù hiÖn thêi, M¸c còng chøng minh lu«n c¶ tÝnh tÊt yÕu cña
mét trËt tù cao h¬n mµ h×nh th¸i cò nhÊt thiÕt ph¶i chuyÓn
sang. V× thÕ mµ häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi
®· cho chóng ta thÊy ph-¬ng ph¸p khoa häc ®Ó nghiªn cøu
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
sù ph¸t triÓn x· héi qua c¸c chÕ ®é kh¸c nhau, hiÓu râ c¬
cÊu chung cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi vµ nh÷ng quy luËt
phæ biÕn t¸c ®éng, chi phèi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña
x· héi.
Tãm l¹i, häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ c¬
së lý luËn khoa häc nghiªn cøu sù ph¸t triÓn cña x· héi
loµi ng-êi qua c¸c chÕ ®é x· héi kh¸c nhau, ®Ó hiÓu râ c¬
cÊu chung cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, ®Ó nhËn thøc vµ
vËn dông ®óng ®¾n, s¸ng t¹o nh÷ng quy luËt phæ biÕn t¸c
®éng trong x· héi nh»m c¶i t¹o x· héi cò, x©y dùng x· héi
míi. ViÖc nghiªn cøu häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x·
héi cßn gióp chóng ta qu¸n triÖt s©u s¾c ®-êng lèi l·nh d¹o
cña §¶ng.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
PhÇn thø hai
VËn dông vµo c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt
Nam.
I.TÝnh tÊt yÕu cña c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam:
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nh×n chung cho ®Õn nay, lÞch sö nh©n lo¹i ®· tr¶i qua
bèn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kÕ tiÕp nhau: céng s¶n nguyªn
thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t- b¶n chñ nghÜa vµ
qu¸ ®é sang x· héi x· héi chñ nghÜa - giai ®o¹n ®Çu cña
h×nh th¸i kinh tÕ x· héi céng s¶n chñ nghÜa. Nh-ng xÐt
tõng quèc gia, d©n téc th× do nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ lich sö
kh«ng ph¶i quèc gia nµo còng ph¶i tr¶i qua tÊt c¶ c¸c h×nh
th¸i kinh tÕ x· héi theo mét s¬ ®å chung.
ë ViÖt Nam, do chóng ta cã ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp tõ
mét n-íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu
ng-êi cßn qu¸ thÊp, muèn ph¸t triÓn kinh tÕ, muèn n©ng
cao ®êi sèng nh©n d©n th× chóng ta kh«ng cßn con ®-êng
nµo kh¸c lµ ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa
®Êt níc theo môc tiªu m¯ §°ng ®± ®Ò ra: “X©y dùng
n-íc ta thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n
xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
l-îng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc
phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu, n-íc m¹nh, x· héi
c«ng b»ng v¨n minh”. §ã l¯ mét ®iÒu kiÖn tÊt yÕu víi
hoµn c¶nh n-íc ta hiÖn nay. Vµ môc tiªu ®ã chÝnh lµ sù cô
thÓ ho¸ häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi vµo
hoµn c¶nh cô thÓ cña n-íc ta.
Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc
thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt ngµy
cµng hiÖn ®¹i, tinh vi. Vµ khi lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn
th× quan hÖ s¶n xuÊt míi ra ®êi kÐo theo ph-¬ng thøc s¶n
xuÊt míi còng ra ®êi quy ®Þnh mét h×nh th¸i x· héi míi.
Khi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi míi ra ®êi th× x· héi ngµy
cµng tiÕn bé h¬n ph¸t triÓn h¬n.
Häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh«ng chØ
cã ý nghÜa ®èi víi viÖc nhËn thøc lÞch sö vµ thêi ®¹i, ®èi
víi viÖc tiÕp cËn chñ nghÜa x· héi mµ nã cßn cã ý nghÜa
20