Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Môc lôc
Lêi nãi ®Çu
Ch-¬ng i
lý luËn c¬ b¶n vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn sxkd
trong doanh nghiÖp
1.1. tæng quan vÒ vèn kinh doanh trong doanh nghiÖp
1.1.1. Kh¸i niÖm chung vÒ vèn SXKD cña doanh nghiÖp
1.1.2. Ph©n lo¹i vèn SXKD cña doanh nghiÖp
1.1.2.1. C¨n cø vµo thêi gian sö dông
1.1.2.2. C¨n cø vµo c«ng dông kinh tÕ
1.1.2.3. C¨n cø vµo quyÒn së h÷u
1.1.2.4. C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh
1.2. Qu¶n lý vèn sxkd cña doanh nghiÖp
1.2.1. B¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn SXKD cña doanh nghiÖp
1.2.1.1. B¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cè ®Þnh
1.2.1.2. B¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn l-u ®éng
1.2.2. Chi phÝ vèn cña doanh nghiÖp
1.2.2.1. Chi phÝ nî vay
1.2.2.2. Chi phÝ lîi nhuËn gi÷ l¹i
1.2.2.3. Chi phÝ vèn cæ phÇn
1.3. hiÖu qu¶ sö dông vèn sxkd vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸
1.3.1. Kh¸i niÖm hiÖu qu¶ sö dông vèn
1.3.2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp
1.3.2.1. C¸c chØ tiªu doanh thu vµ lîi nhuËn
1.3.2.2. C¸c chØ tiªu ®o l-êng kh¶ n¨ng thanh to¸n
1.3.2.3. C¸c chØ tiªu vÒ c¬ cÊu tµi chÝnh
1.3.2.4. C¸c chØ tiªu vÒ n¨ng lùc ho¹t ®éng
1.3.2.5. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh
1.3.2.5. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn l-u ®éng
1.3.3. C¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi hiÖu qu¶ sö dông vèn trong doanh
nghiÖp
1.3.3.1. Sù ph¸t triÓn cña thÞ tr-êng tµi chÝnh
1.3.3.2. Tr×nh ®é tæ chøc vµ qu¶n lý SXKD doanh cña doanh
nghiÖp
1.3.3.3. Sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n-íc vÒ kinh tÕ
Ch-¬ng ii
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Thùc tr¹ng vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i c«ng
ty dÖt v¶i c«ng nghiÖp hµ néi
2.1. vµi nÐt vÒ c«ng ty dÖt v¶i c«ng nghiÖp hµ néi
2.1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
2.1.2. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doan cña C«ng ty
2.2. Thùc tr¹ng vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i c«ng ty
2.2.1. C¬ cÊu nguån vèn kinh doanh cña C«ng ty
2.2.1.1. Ph©n tÝch kÕt cÊu nguån vèn SXKD theo c«ng dông kinh
tÕ cña nguån vèn
2.2.1.2. Ph©n tÝch kÕt cÊu nguån vèn SXKD theo quyÒn së h÷u
2.2.1.3. Ph©n tÝch kÕt cÊu nguån vèn SXKD theo nguån h×nh
thµnh
2.2.2. Sù biÕn ®éng vÒ vèn cña c«ng ty
2.2.2.1. Sù biÕn ®éng vÒ vèn cè ®Þnh
2.2.2.2. Sù biÕn ®éng vÒ vèn l-u ®éng
2.2.3. Chi phÝ vèn cña C«ng ty
2.2.4. T×nh h×nh kh¶ n¨ng thanh to¸n cña C«ng ty
2.3. ®¸nh gi¸ chung vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn SXKD cña
C«ng ty
2.3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®-îc
2.3.2. Nh÷ng h¹n chÕ cña C«ng ty trong ho¹t ®éng SXKD
Ch-¬ng III
C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn
sxkd t¹i c«ng ty dÖt v¶i c«ng nghiÖp hµ néi
3.1. C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn
cña c«ng ty
3.1.1. Gi¶i ph¸p cho huy ®éng vèn SXKD
3.1.1.1. Tµi trî néi sinh
3.1.1.2. Tµi trî ngo¹i sinh
3.1.2. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh
3.1.3. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn l-u ®éng
3.1.3. Gi¶i ph¸p gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt
3.1.4. Chó trong ho¹t ®éng Marketing
3.1.5. Tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹nh to¸n kÕ to¸n
3.1.6. Lùa chän vµ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é tay nghÒ cao
kÕt luËn
tµi liÖu tham kh¶o
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
më ®Çu
T¹i ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI (12/1986), ®Êt n-íc ta chuyÓn
tõ nÒn kinh tÕ tËp trung bao c¸p sang kinh tÕ thÞ tr-êng x· héi chñ nghÜa cã
sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc. Sù m¹nh d¹n ®æi míi cña §¶ng ®· gi¶i phãng
hµng lo¹t c¸c mèi quan hÖ gi÷a lùc l-îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt
mang l¹i nhiÒu thµnh tùu kh¶ quan b-íc ®Çu. Mäi nguån lùc cña x· héi ®·
®-îc khai th¸c ph¸t huy tao ®µ cho mét nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ
thÞ tr-êng x· héi chñ nghÜa ph¸t triÓn nhanh, æn ®Þnh vµ n¨ng ®éng.
Chóng ta ®ang b-íc vµo thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ víi
yªu cÇu ®Æt ra lµ tõ nay ®Õn n¨m 2020 c¬ b¶n ViÖt Nam trë thµnh mét n-íc
c«ng nghiÖp. §Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ diÔn
ra mét c¸ch thuËn lîi th× mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng ®Æt ra ®èi víi
nÒn kinh tÕ vµ c¸c doanh nghiÖp chÝnh lµ b¶o toµn vµ ph¸t triÓn nguån vèn,
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh. Trong nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng c¹nh tranh, chØ cã lu«n ®Èy m¹nh, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn
th× míi ®¶m b¶o tån t¹i vµ thu ®-îc nh÷ng hiÖu qu¶ kinh doanh mong
muèn cña doanh nghiÖp.
Tuy vËy sau h¬n 15 n¨m ®æi míi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn
ch-a thùc sù tËn dông, ph¸t huy hÇu hÕt thÕ lùc cña ®Êt n-íc. T×nh h×nh
hiÖu qu¶ sö dông vèn cßn yÕu kÐm ë mét bé phËn doanh nghiÖp dÉn ®Õn
ch-a t¹o ®-îc ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn. NhÊt lµ hiÖn nay trong t×nh h×nh
khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc vµ thÕ giíi, c«ng t¸c n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp cµng ®Æt ra cÊp
thiÕt h¬n bao giê hÕt.
NhËn thøc râ c¸c yªu cÇu, ®ßi hái, ®Æc biÖt lµ sau mét thêi gian thùc
tËp t³i C«ng ty DÖt v°i C«ng nghiÖp H¯ Néi, em ®± chän ®Ò t¯i “Gi¶i ph¸p
n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh t¹i C«ng ty DÖt V¶i
C«ng nghiÖp Hµ Néi”. B¯i viÕt chñ yÕu ®a ra c²c vÊn ®Ò c¬ b°n vÒ vèn v¯
hiÖu qu¶ sö dông vèn trong doanh nghiÖp, tõ ®ã cã c¸c ®¸nh gi¸ vµ gi¶i
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ph¸p kiÕn nghÞ ®èi víi t×nh h×nh n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i C«ng ty
DÖt v¶i C«ng nghiÖp Hµ Néi.
Chuyªn ®Ò ngoµi lêi më ®Çu, kÕt luËn, môc lôc gåm cã 3 ch-¬ng.
Ch-¬ng I. Lý luËn c¬ b¶n vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn trong
doanh nghiÖp.
Ch-¬ng II. Thùc tr¹ng hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i C«ng ty DÖt v¶i
C«ng nghiÖp Hµ Néi.
Ch-¬ng III. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i
C«ng ty.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ch-¬ng i
Lý luËn c¬ b¶n vÒ vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn
trong doanh nghiÖp
1.1. tæng quan vÒ vèn kinh doanh trong doanh
nghiÖp
1.1.1. kh¸i niÖm chung vÒ vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp
a. Kh¸i niÖm vÒ vèn :
TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp khi tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
®Òu b¾t ®Çu b»ng viÖc huy ®éng vèn. Vèn s¶n xuÊt kinh doanh quyÕt ®Þnh
®Õn nhiÒu ho¹t ®éng hµng ngµy cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ quy m« s¶n
xuÊt, doanh thu, lîi nhuËn …
Vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, nã g¾n liÒn víi s¶n xuÊt hµng ho¸. Trong
nÒn kinh tÕ khÐp kÝn tù cung tù cÊp, mäi ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt ®Òu lµ
t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, vèn cho ho¹t ®éng kinh tÕ kh«ng ®-îc trao ®æi mua
b¸n vµ kh«ng ®-îc coi lµ hµng ho¸.
Theo quan ®iÓm cña Marx, mäi t- b¶n (vèn) lóc ®Çu ®Òu biÓu hiÖn d-íi
h×nh th¸i mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh. Nh-ng b¶n th©n tiÒn ch-a h¼n ®· lµ t- b¶n,
tiÒn chØ biÕn thµnh t- b¶n khi cã mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh mµ ë ®©y lµ
ho¹t déng cña c¸c doanh nghiÖp ®Çu t- vµo s¶n xuÊt kinh doanh.
Nh- vËy theo Marx, d-ãi gãc ®é kinh tÕ chÝnh trÞ häc vèn lµ gi¸ trÞ mang
l¹i gi¸ trÞ thÆng d- vµ vËn dông theo c«ng thøc T-H-T (tiÒn-hµng-tiÒn).
C¸c nhµ kinh tÕ häc theo tr-êng ph¸i t©n cæ ®iÓn th× cho r»ng vèn lµ
hµng ho¸ ®-îc t¹o ra nh»m phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ ®Çu vµo cña
qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
§øng trªn gãc ®é tµi chÝnh-kÕ to¸n cña doanh nghiÖp hiÖn nay vèn chÝnh
lµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n cña doanh nghiÖp bao gåm nguån vèn chñ së
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
h÷u vµ nî ph¶i tr¶. Nh- vËy gi÷a vèn vµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp cã mèi
liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau, tµi s¶n vµ nguån vèn chÝnh lµ hai tiªu thøc kh¸c
nhau ®Ó ph©n lo¹i tµi s¶n trong mét doanh nghiÖp. Tuy vËy kh«ng thÓ ®ång
nhÊt vèn vµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp bëi v× vèn lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn lµ gi¸
trÞ cña tµi s¶n mµ doanh nghiÖp n¾m gi÷.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ng-êi ta coi vèn nh- lµ c¸c gi¸ trÞ øng ra
ban ®Çu vµ c¸c qu¸ tr×nh tiÕp theo cña doanh nghiÖp, hay vèn chÝnh lµ yÕu
tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Vèn kh«ng chØ ®ãng vai trß trong c¸c
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ban ®Çu riªng biÖt, mµ cã thÓ tham ra vµo mäi qu¸ tr×nh
t¸i s¶n xuÊt xuÊt liªn tôc trong doanh nghiÖp. Trong thêi ký bao cÊp ë n-íc
ta chØ tån t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc vµ c¸c hîp t¸c x· tËp thÓ. Vèn ho¹t
déng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp lµ do nhµ n-íc cÊp hoÆc
cho vay víi l·i suÊt -u ®·i. Do ®ã tÝnh hµng ho¸ cña vèn ®· kh«ng ®-îc chó
ý ®óng møc, cung cÇu vÒ vèn mang tÝnh ¸p ®Æt mét chiÒu tõ nhµ n-íc. B-íc
sang giai ®o¹n kinh tÕ thÞ tr-êng c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o tù chñ
trong ho¹t déng s¶n xuÊt kinh doanh, do ®ã ph¶i tù chñ cã chÝnh s¸ch huy
déng vèn víi chi phÝ vèn nhÊt ®Þnh. Yªu cÇu ®ã ®Æt ra cho cac doanh nghiÖp
ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
b. §Æc tr-ng c¬ b¶n cña vèn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng:
*Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vèn ®-îc quan niÖm lµ mét lo¹i hµng ho¸,
®ã lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt. Th«ng qua ho¹t ®éng cña thÞ tr-êng tµi chÝnh vµ sù
ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ ng©n hµng, sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n-íc vÒ tµi
chÝnh tiÒn tÖ, ®· diÔn ra ho¹t déng lu©n chuyÓn vèn tõ c¸c c¸ nh©n tæ chøc
cã vèn sang c¸c c¸ nh©n tæ chøc cÇn vèn nh»m ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t déng
kinh tÕ x· héi diÔn ra ®óng yªu cÇu. Ng-êi b¸n d- tiÒn ®em nh-îng ®i mét
kho¶n tiÒn ®Ó lÊy mét kho¶n l·i nhÊt ®Þnh, gi¸ c¶ mua b¸n chÝnh lµ kho¶n
tiÒn l·i ®ã vµ gäi lµ lîi tøc cho vay. Gi¸ c¶ nµy cã thÎ ®-îc x¸c ®Þnh tõ
tr-íc nh- lîi tøc cæ phÇn vµ còng chøa c¸c ®Æc tÝnh rñi ro.
*Vèn lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn ®¹i diÖn cho mét l-îng gi¸ trÞ tµi s¶n, hay
nãi c¸ch kh¸c, vèn lµ nguån h×nh thµnh tµi s¶n. Tõ nh÷ng kho¶n tiÒn ban
®Çu nh- vèn chñ së h÷u, vèn ph¸p ®Þnh, lîi nhuËn gi÷ l¹i, m¸y mãc thiÕt bÞ
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
vµ c¶ con ng-êi nh»m ®em l¹i kh¶ n¨ng sinh lêi trong t-¬ng lai. Do ®ã
nguån vèn vµ tµi s¶n ®-îc nh×n nhËn theo hai gãc ®é kh¸c nhau vÒ mÆt
ph©n lo¹i nh-ng c©n b»ng vÒ mÆt l-îng:
Tæng tµi s¶n = Tæng nguån vèn.
*Vèn ph¶i lu«n lu«n g¾n víi chñ së h÷u, bëi mçi nguån vèn cña doanh
nghiÖp lu«n g¾n trùc tiÕp víi lîi Ých kinh tÕ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña
nhiÒu phÝa kh¸c nhau. NÕu nh÷ng nguån vèn ®Çu t- vµo doanh nghiÖp lµ
nh÷ng nguån vèn v« chñ, hoÆc kh«ng râ rµng vÒ chñ së h÷u sÏ g©y ra l·ng
phÝ kÐm hiÖu qu¶. Nguån vèn ®ã g¾n trùc tiÕp víi doanh nghiÖp vÒ quyÒn
vµ nghÜa vô ®¶m b¶o n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn v× nã liªn quan trùc
tiÕp ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tuy vËy quyÒn së h÷u vèn
kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®ång nghÜa víi quyÒn sö dôgn vèn cña doanh
nghiÖp, song t«n träng quyÒn së h÷u vèn sÏ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng huy ®éng
vèn ®Çu t-.
*Vèn trong ho¹t déng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶i ®¶m
b¶o cã tÝnh sinh lêi, c¸c doanh nghiÖp chØ ®Çu t- tiÒn vµo ho¹t déng s¶n
xuÊt kinh doanh khi ®¶m b¶o kh¶ n¨ng sinh lêi trong t-¬ng lai. Trong qu¸
tr×nh ho¹t déng vèn cã thÓ thay ®æi h×nh th¸i biÓu hiÖn nh-ng ®iÓm cuèi
cïng cña vßng tuÇn hoµn ph¶i lín h¬n ®iÓm xuÊt ph¸t, ®©y chÝnh lµ nguyªn
t¾c c¬ b¶n trong ho¹t déng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. NÕu vèn
bÞ ø ®äng t¹i mét kh©u nµo ®ã nh- tiÒn mÆt dù tr÷, hµng tån kho, nî khã
®ßi… hay kh«ng ®¶m b¶o thu håi ®Çy ®ñ vèn s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu lµm
¶nh h-ëng ®Õn c«ng t¸c b¶o toµn, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh
nghiÖp.
*Vèn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt thêi gian vµ chÞu ¶nh h-ëng cña yÕu tè thêi gian.
Gi¸ trÞ thêi gian cña vèn liªn quan trùc tiÕp ®Õn l¹m ph¸t, t¨ng tr-ëng kinh
tÕ, sù bá lì cña c¸c c¬ héi ®Çu t-. Do ®ã kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i t¹o ra sù æn
®Þnh cña ®ång vèn mµ cÇn cã sù ®iÒu chØnh sao cho phï hîp víi sù thay ®æi
cña gi¸ trÞ ®ång tiÒn sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Nãi chung, thêi gian cµng dµi
th× gi¸ trÞ cña mét ®ång vèn cµng gi¶m.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
*Vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng tõ mäi
nguån lùc cña x· héi vµ biÓu hiÖn d-íi nhiÒu d¹ng vËt chÊt kh¸c nhau. Do
yªu cÇu më réng quy m« s¶n xuÊt, doanh nghiÖp kh«ng chØ khai th¸c nguån
vèn chñ së h÷u mµ cßn vay vèn, gãp vèn, liªn doanh, liªn kÕt…Vèn kh«ng
chØ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh (®Êt ®ai, nhµ x-ëng, t
hiÕt bÞ…) mµ cßn biÓu hiÖn d-íi d¹ng v« h×nh nh- nh·n hiÖu b¶n quyÒn, uy
tÝn, bÝ quyÕt c«ng nghÖ, vÞ trÝ ®Þa lý….
c. Vai trß cña vèn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vµ trong doanh nghiÖp
:
Cã thÓ nãi r»ng vèn ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng trong ho¹t déng
s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn nay. §èi víi tÇm vÜ m« cña c¶ nÒn kinh tÕ n-íc ta
víi møc khëi ®iÓm ban ®Çu qu¸ thÊp nªn cÇn duy tr× møc t¨ng tr-ëng kinh
tÕ cao trong nhiÒu n¨m. Giai ®o¹n 1990-2000 ViÖt Nam ®· cÇn huy déng
trªn 40 tû ®« la míi cã thÓ duy tr× tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ nh- mong
muèn. §Ó cã thÓ duy tr× 1% tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ cÇn ph¶i duy tr× tèc
®é t¨ng tr-ëng vèn FDI Ýt nhÊt lµ 3%, ®iÒu ®ã chøng tá tÇm quan träng cña
vèn ®èi víi nÒn kinh tÕ.
§èi víi mét doanh nghiÖp, vèn còng ®ãng vai trß hÕt søc quan träng, nã
quyÕt ®Þnh ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.
Trong sù c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, doanh nghiÖp lu«n lu«n
ph¶i ®¶m b¶o mét l-îng vèn ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu, kh¼ n¨ng s¶n xuÊt
kinh doanh, ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn tèi thiÕu vÒ kü thuËt, l-¬ng, nguyªn vËt liÖu.
Muèn t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l-îng lao ®éng, doanh nghiÖp ph¶i th-êng
xuyªn ®æi míi c«ng nghÖ, mÉu m·, thùc hiÖn nghiªn cøu triÓn khai, më
réng ho¹t déng s¶n xuÊt kinh doanh. Vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp g¾n liÒn víi bÊt cø ho¹t déng cña bÊt cø doanh nghiÖp nµo.
Ngµy nay chóng ta ®ang b-íc vµo kû nguyªn cña nÒn kinh tÕ tri thøc mµ
nÒn t¶ng lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ cao. Lîi thÕ vÒ gi¸ nh©n c«ng
rÎ, nguån nguyªn vËt liÖu dåi dµo…..®ang dÇn bÞ thay thÕ bëi tri thøc chÊt
x¸m. Sù thay ®æi ®ã yªu cÇu ph¶i ®Çu t- mét l-îng vèn rÊt lín vµo con
ng-êi vµ c¬ s¬ h¹ tÇng kü thuËt. §iÒu nµy ®· ®Æt ra cho chóng ta nh÷ng
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
th¸ch thøc vÒ c«ng t¸c sö dông vèn trong c¸c doanh nghiÖp. NÕu muèn
nguån vèn ®-îc huy ®éng vµ sö dông hîp lý sÏ gióp cho doanh nghiÖp ph¸t
triÓn.
§èi víi toµn x· héi, vèn kh«ng chØ dµnh cho tËp trung ph¸t triÓn kinh tÕ
mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o an ninh x· héi, quècphßng-an ninh, v¨n ho¸ x· héi…
®¶m b¶o cho x· héi ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
Nh- vËy dï ®èi víi tÇm vÜ m« x· héi hay ®èi víi tõng doanh nghiÖp th×
còng ®Òu cÇn cã vèn cho ®Çu t- ph¸t triÓn. Huy ®éng vèn cho ®Çu t- ph¸t
triÓn tõ tÝch luü néi lùc, khai th¸c tèt tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ tµi nguyªn
nh©n v¨n ®¶m b¶o khai th«ng mäi nguån lùc cña x· héi, n©ng cao ®-îc vai
trß cña vèn trong nÒn kinh tÕ vµ trong doanh nghiÖp, duy tr× tèc ®é t¨ng
tr-ëng cao vµ æn ®Þnh. Do vËy, nhËn thøc râ vai trß cña vèn trong ®Çu tph¸t triÓn kinh tÕ cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi mäi doanh nghiÖp
vµ toµn x· héi.
1.1.2. Ph©n lo¹i vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp
Nguån vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®-îc huy ®éng tõ rÊt
nhiÒu nguån kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ. Mèi nguån tµi trî ®Òu cã nhøng
thÕ m¹nh riªng, do ®ã tuú thuéc vµo tõng ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh mµ lùa chän
nguån tµi trî cho phï hîp. ViÖc x¸c ®Þnh ph©n chia ®óng nguån tµi trî sÏ
gióp cho doanh nghiÖp ®¶m b¶o mét c¬ cÊu vèn hîp lÝ víi chi phÝ vèn tèi
-u vµ gi¶m thiÓu c¸c rñi ro.
Cã nhiÒu c¸ch ®Ó ph©n lo¹i c¸c nguån tµi trî tuú vµo tõng tiªu thøc ph©n
lo¹i, chñ yÕu dùa vµo c¸c tiªu thøc sau:
1.1.2.1. C¨n cø vµo thêi gian sö dông cã vèn ng¾n h¹n vµ vèn dµi
h¹n
a. Vèn ng¾n h¹n :
Vèn ng¾n h¹n cã thêi gian ®¸o h¹n trong vßng mét n¨m vµ l·i suÊt vay
th-êng thÊp h¬n l·i suÊt dµi h¹n do ®é rñi ro thÊp h¬n vµ thêi gian ®Çu tng¾n h¬n.
Th«ng th-êng ®Ó h×nh thµnh nguån vèn ng¾n h¹n c¸c doanh nghiÖp
th-êng ®i vay tõ c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i, c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kh¸c… Mäi ho¹t déng nh- trao ®æi mua b¸n vèn ng¾n h¹n ®-îc thùc hiÖn
trªn thÞ tr-êng tiÒn tÖ. Gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng tiÒn tÖ lµ kh¸ æn ®Þnh, Ýt cã rñi
ro, c¸c c«ng cô tµi trî cã tÝnh láng cao vµ chi phÝ thÊp.
b. Vèn trung vµ dµi h¹n :
Nguån vèn nµy cãthêi gian ®¸o h¹n th-êng lµ trªn mét n¨m, l·i suÊt cho
vay th-êng cao h¬n l·i suÊt ng¾n h¹n do tÝnh chÊt rñi ro cña c¸c kho¶n vay
ngêi ®i vay ph°i tr° thªm mét chi phÝ c¬ héi gäi l¯ “phÇn bï kú h³n”.
Th«ng th-êng c¸c doanh nghiÖp ®i huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cã thÓ
®ii vay nî trung vµ dµi h¹n chñ yÕu tõ c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i hoÆc ph¸t
hµnh tr¸i phiÕu doanh nghiÖp, Ýt khi huy ®éng tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung
gian. C¸c nguån vèn dµi h¹n nµy chñ yÕu lµ ®Çu t- vµo s¶n xuÊt kinh doanh.
C¸c c«ng cô tµi trî trung vµ dµi h¹n ®-îc trao ®æi mua b¸n trªn thÞ
tr-êng vèn víi thêi gian l-u hµnh dµi, ®é rñi ro cao, gi¸ c¶ biÕn ®éng phøc
t¹p. C¸c quan hÖ trao ®æi mua b¸n ë ®©y kh«ng ph¶i lµ mét sè l-îng nhÊt
®Þnh c¸c kho¶n tiÒn mÆt, t- liÖu s¶n xuÊt mµ lµ c¸c quyÒn s¬ h÷u vÒ t- liÖu
s¶n xuÊt vµ vèn b»ng tiªn.
1.1.2.2. C¨n cø vµo c«ng dông kinh tÕ cña vèn, ng-êi ta ph©n chia
thµnh vèn cè ®Þnh vµ vèn l-u ®éng
a. Vèn cè ®Þnh :
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, biÓu hiÖn vËt chÊt cña vèn cè ®Þnh
lµ tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín, cã thêi
gian sö dông l©u dµi ( th-êng lµ trªn mét n¨m hoÆc mét kú kinh doanh ).
Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn
dÇn vµ gÝa trÞ cña nã chuyÓn dÞch nhiÒu lÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
Tµi s¶n cè ®Þnh tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi÷
nguyªn h×nh th¸i gi¸ trÞ ban ®Çu cho ®Õn lóc lo¹i bá.
Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cã h×nh th¸i vËt chÊt,
cã gi¸ trÞ l¬n, ®-îc sö dông l©u dµi cho qu¸ trÝnh s¶n xuÊt kinh doanh t¹i
doanh nghiÖp nh- m¸y mãc, nhµ cöa, thiÕt bÞ…
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lµ tµi s¶n kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt thÓ hiÖn
mét l-îng gi¸ trÞ cã quy m« lín ®· ®-îc ®Çu t- chi tr¶ nh»m ®em l¹i lîi Ých
kinh tÕ l©u dµi cho doanh nghiÖp: b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, quyÒn sö dông
®Êt, lîi thÕ th-¬ng m¹i, vÞ trÝ ®Þa lý… HiÖn nay tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lµ tµi
s¶n cã gi¸ trÞ >= 500.000 ®ång vµ thêi gian sö dông trªn mét n¨m mµ
kh«ng h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh.
Tµi s¶n tµi chÝnh lµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp ®-îc sö dông cho ®Çu t- tµi
chÝnh ( mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, cho vay…) cã thêi gian thu håi vèn tõ mét
n¨m hoÆc mét chu kú kinh doanh trë lªn.
Tµi s¶n thuª tµi chÝnh lµ tµi s¶n cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp ®i thuª dµi h¹n
vµ ®-îc bªn thuª giao quyÒn sö dông vµ qu¶n lý trong thêi gian cho thuª tµi
s¶n cè ®Þnh. TiÒn cho thuª bao gåm c¸c kho¶n trang tr¶i chi phÝ ®Çu t- tµi
s¶n cè ®Þnh vµ lîi nhuËn.
b. Vèn l-u ®éng :
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp cÊn cã mét kho¶n
vèn l-u ®éng ®Ó ®Çu t- vµo t- liÖu lao ®éng, ®èi t-îng lao ®éng… ®Ó tham
gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ kho¶n vèn l-u th«ng cña
doanh nghiÖp ®øng d-íi gãc ®é tµi s¶n, biÓu hiÖn vËt chÊt cña vèn l-u ®éng
chÝnh lµ tµi s¶n l-u ®éng.
Tµi s¶n l-u ®éng cña doanh nghiÖp lµ nh÷ng tµi s¶n sö dông cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã thêi gian sö dông lu©n chuyÓn thu håi trong
mét n¨m hoÆc chu kú kinh doanh.
Tµi s¶n l-u ®éng cã thÓ lµ tµi s¶n l-u ®éng trong s¶n xuÊt hoÆc tµi s¶n
l-u ®éng trong l-u th«ng.
Tµi s¶n l-u ®éng trong s¶n xuÊt chñ yÕu lµ c¸c tµi s¶n ®-îc dù tr÷ trong
qu¸ trÝnh s¶n xuÊt ( nguyªn vËt liÖu dù tr÷, hµng tån kho, s¶n phÈm dë dang
…), chñ yÕu lµ trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
Tµi s¶n l-u ®éng trong l-u th«ng chñ yÕu lµ s¶n phÈm hµng ho¸ cho l-u
th«ng hoÆc vèn b»ng tiÒn, c¸c kho¶n ph¶i thu …
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Ngoµi ra cßn cã tµi s¶n tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®Çu t- tµi chÝnh cã
thêi h¹n d-íi mét n¨m hoÆc chu kú kinh doanh. ViÖc bè trÝ mét c¬ cÊu hîp
lý gi÷a tµi s¶n cè ®Þnh vµ tµi s¶n l-u ®éng ®¶m b¶o cho sù an toµn thuËn
tiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao ®-îc c¸c gi¸ trÞ cña doanh
nghiÖp.
1.1.2.3. C¨n cø vµo quyÕn së h÷u ®èi víi vèn cã nî ph¶i tr¶ vµ vèn
chñ s¬ h÷u.
a. Nî ph¶i tr¶ :
Vèn nî ®-îc tµi trî bëi nh÷ng ng-êi kh«ng ph¶i lµ chñ s¬ h÷u cña
doanh nghiÖp, viÖc mua b¸n trao ®æi ®-îc diÔn ra trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh
vµ ®-îc tho¶ thuËn cã tæ chøc nh- mét hîp ®ång vay muîn mµ ng-êi ®i vay
cam kÕt tr¶ cho ng-êi cho vay.
Nh- vËy khi huy ®éng c¸c c«ng cô nî ®Ó h×nh thµnh vèn nî, ng-êi ®i
vay ph¶i tr¶ l·i cho c¸c c«ng cô nî ( c¸c kho¶n tiÒn vay). Møc l·i suÊt ph¶i
tr¶ cho c¸c kho¶n vay phô thuéc møc cung cÇu trªn thÞ tr-êng, ®ã chÝnh lµ
gi¸ c¶ cña vèn hµng ho¸. C¸c møc l·i suÊt nµy th-êng æn ®Þnh vµ ®-îc tho¶
thuËn khi vay.
C¸c kho¶n vay nµy ®Òu cã thêi h¹n nhÊt ®Þnh, hÕt thêi h¹n doanh nghiÖp
ph¶i tr¶ c¶ gèc vµ l·i hoÆc ®-îc gia h¹n míi nÕu doanh nghiÖp cã nhu cÇu.
KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp vay dµi h¹n ®Ó ®Çu t-vµo s¶n xuÊt kinh
doanh, x©y dùng c¸c nhµ x-ëng ®ßi hëi vèn lín lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt ®èi víi
doanh nghiÖp.
L·i suÊt ph¶i tr¶ khi vay ®-îc tÝnh vµo chi phÝ hîp lÖ ®Ó tÝnh thuÕ thu
nhËp doanh nghiÖp.
b. Vèn chñ së h÷u :
Vèn chñ së h÷u ®-îc tµi trî bëi c¸c chñ së h÷u doanh nghiÖp th«ng qua
viÖc trao ®æi mua b¸n c¸c cæ phiÕu. Ho¹t ®éng cña c¸c c¸ nh©n tæ chøc h×nh
thµnh vèn chñ së h÷u kh«ng ph¶n ¸nh mçi qua hÖ gi÷a nh÷ng ng-êi ®i vay
vµ cho vay mµ lµ quan hÖ gi÷a nh÷ng ng-êi cïng s¬ h÷u trong c«ng ty cæ
phÇn.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Khi huy ®éng cæ phiÕu sÏ kh«ng ph¶i tr¶ l·i vay mµ ph¶i tr¶ lîi tøc cæ
phÇn, lîi tøc cæ phÇn tr¶ cho c¸c cæ d«ng thay ®æi theo møc lîi nhuËn mµ
c«ng ty thu ®-îc tuú thuéc vaß quyÕt ®Þnh cña héi ®ång qu¶n trÞ ( trõ c¸c cæ
phÇn -u ®·i).
C¸c kho¶n tµi trî nµy hÇu nh- kh«ng cã thêi h¹n, doanh nghiÖp kh«ng
ph¶i tr¶ c¸c kho¶n tiÒn ®· huy ®éng, trõkhi cã sù gi¶i thÓ, ph¸ s¶n th× c¸c tµi
s¶n ®-îc chia cho c¸c chñ së h÷u theo c¸c thø tù quyÒn -u tiªn.
Cæ tøc ®Ó chi tr¶ kh«ng ®-îc tÝnh lµ chÝ phÝ hîp lÝ hîp lÖ khi tÝnh thuÕ
thu nhËp doanh nghiÖp vµ ®-îc chi tr¶ b»ng lîi nhuËn sau thuÕ.
ViÖc ph©n chia nguån vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp thµnh
vèn nî vµ vèn chñ së h÷u lµ c¸ch ph©n chia rÊt c¬ b¶n vµ rÊt phæ biÕn trong
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, chóng cã mèi quan hÖ ®Æc biÖt víi nhau h×nh thµnh
nªn c¬ cÊu vèn tèi -u cña doanh nghiÖp.
1.1.2.4. C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh ®èi víi vèn
a. Vèn doanh nghiÖp ®Çu t- tõ lîi nhuËn gi÷ l¹i :
KÕt thóc mçi chu kú s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, sau khi lËp
c¸c b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i th× phÇn lîi
nhuËn ( lîi nhuËn tõ ho¹t déng s¶n xuÊt kinh doanh vµ lîi nhuËn tõ c¸c ho¹t
déng kh¸c) sÏ ®-îc ph©n phèi nh»m môc ®Ých t¸i ®Çu t- më réng n¨ng lùc
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn doanh nghiÖp,
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
Mét trong c¸c quü liªn quan ®ªn t¸i ®Çu t- lµ Quü ®Çu t- ph¸t triÓn, chñ
yÕu lµ dÇu t- më réng s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh, tiÕn
hµnh ho¹t ®äng nghiªn cøu vµ triÓn khai, bæ sung vèn l-u ®éng vµ cac lo¹i
h×nh ®Çu t- kh¸c.
Th«ng th-êng, lîi nhuËn gi÷ l¹i ®Çu t- vµo s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng
chÞu chi phÝ huy ®éng nh-ng ph¶i chÞu c¸c chi phÝ c¬ héi, ng-êi ta th-êng
ph¶i sö dông m« h×nh ®Þnh gi¸ tµi s¶n- vèn ( CAPM ), chñ yÕu lµ dùa trªn
c¸c ®¸nh gi¸ vµ dù ®o¸n tû lÖ sinh lêi kh«ng cã rñi ro ( t-¬ng ®-¬ng víi tû
lÖ l·i suÊt tr¸i phiÕu kho b¹c), tû lÖ sinh lêi rñi ro ®èi víi rá ®Çu t- thÞ
tr-êng.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Nguån vèn nµy ®¶m b¶o kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp, n©ng cao tÝnh chñ ®éng cña doanh nghiÖp, thÓ hiÖn kh¶ n¨ng søc
m¹nh cña doanh nghiÖp trong ho¹t déng s¶n xuÊt kinh doanh.
b. Vèn cæ phÇn :
Còng lµ phÇn vèn chñ së h÷u cña doanh nghiÖp nh-ng ®-îc h×nh thµnh
tõ viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu. Chñ së h÷u cña nguån vèn nµy còng lµ chñ së
h÷u cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp khi huy ®éng nguån vèn nµy ph¶i chi
tr¶ lîi tøc cæ phÇn tõ lîi nhuËn sau thuÕ.
c. Vèn tÝn dông :
Lµ c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi h¹n ®èi víi c¸c ng©n hµng,
c¸c c«ng ty tµi chÝnh, b¶o hiÓm… ®Ó bæ sung vµo nguån vèn s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra doanh nghiÖp cßn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu
doanh nghiÖp ®Ó ®i vay trªn thÞ tr-êng tµi chÝnh. Khi huy ®éng doanh
nghiÖp ph¶i tr¶ l·i c¸c kho¶n vay.
d. Vèn liªn doanh liªn kªt :
§©y lµ nguån vèn mµ cac doanh nghiÖp tham gia liªn doanh liªn kÕt ®ªn
gãp chung. HiÖn nay liªn doanh liªn kÕt lµ h×nh thøc hîp t¸c kinh doanh
phæ biÕn, ®Æc biÖt lµ víi ®èi t¸c n-íc ngoµi. Tuy vËy cßn cã nhiÒu ®iÒu
phøc t¹p trong qu¶n lý, ®Æc biÖt lµ c¸c ph-¬ng ¸n ph©n phèi lîi nhuËn, do
vËy cÇn cã quy ®Þnh chÆt chÏ vµ ®Çy ®ñ gi÷a c¸c bªn.
e. Nguån vèn do ng©n s¸ch nhµ n-íc cÊp hoÆc cã nguån gèc tõ ng©n
s¸ch:
Nhµ n-íc cã thÓ cÊp vèn lÇn ®©u hoÆc cÊp vèn bæ sung trong qu¸ tr×nh
ho¹t déng. §ã cã thÓ lµ cÊp trùc tiÕp, gi¸n tiÕp, viÖn trî, chuyÓn tõ doanh
nghiÖp kh¸c ®Õn hoÆc khÊu hao gi÷ l¹i.
Th«ng th-êng cac doanh nghiÖp sö dông vèn ng©n s¸ch nhµ n-íc cÊp lµ
c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc vµ hµng n¨m ph¶i tr¶ c¸c kho¶n thuÕ vèn (thu
sö dông vèn ng©n s¸ch).
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.2. qu¶n lý vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp
1.2.1. B¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp
B¶o toµn lµ b¶o ®¶m gi¸ trÞ thùc tÕ cña vèn t¹i c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau
tr¸nh sù ¶nh h-ëng cña tr-ît gi¸ l¹m ph¸t.
Khi nÒn kinh tÕ cã l¹m ph¸t cao, ®ång tiÒn bÞ tr-ît gi¸ nhanh th× doanh
nghiÖp cÇn t¨ng sè vèn ban ®Çu lªn theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh ®Ó duy tr× kh¶
n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh. Ngoµi ra b¶o toµn cßn ®-îc thùc hiÖn trong qu¸
tr×nh sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh nh- duy tr× nguyªn tr¹ng tµi s¶n cè
®Þnh tr¸nh h- háng, mÊt m¸t hay l·ng phÝ…, doanh nghiÖp ®ång thêi còng
ph¶i duy tr× kh¶ n¨ng sö dông vèn cña m×nh. B¶o toµn cßn ph¶i ®i ®«i víi
ph¸t triÓn nguån vèn, do ®ã doanh nghiÖp cÇn cã tr¸ch nhiÖm n©ng cao
n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh ®¶m b¶o më réng thÞ tr-êng t¨ng lîi nhuËn.
Trong sù chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, yªu cÇu ®Æt ra lµ c¸c
doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng trong ho¹t déng s¶n xuÊt kinh doanh theo
ph-¬ng thøc tù h¹nh to¸n kinh tÕ. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i duy tr×
sè vèn ban ®Çu, tù bæ sung thªm vµ tËn dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån viÖn
trî, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc. Doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn ®Çy
®ñ c¸c yªu cÇu nghiÖp vô theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, lu«n lu«n kh«ng
ngõng ®æi míi n¨ng lùc s¶n xuÊt.
1.2.1.1. B¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cè ®Þnh
Nhµ n-íc quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-íc ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o
toµn vèn cè ®Þnh thuéc së h÷u nhµ n-íc c¶ vÒ hiÖn vËt lÉn gi¸ trÞ.
ViÖc b¶o toµn ë ®©y hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ gi÷ nguyªn hiÖn tr¹ng, gi÷
nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt mµ chÝnh lµ b¶o toµn n¨ng lùc kinh doanh vèn.
Th«ng th-êng, trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc hiÖn nay, kú tÝnh to¸n
b¶o toµn vèn thùc hiÖn vµo cuèi n¨m.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ViÖc b¶o toµn vèn cè ®Þnh g¾n liÒn víi viÖc h×nh thµnh nguån vèn khÊu
hao c¬ b¶n. KhÊu hao theo ph-¬ng thøc nµo lµ cã lîi cho doanh nghiÖp, tuy
nhiªn hiÖn nay ë n-íc ta míi chØ cho phÐp khÊu hao tuyÕn tÝnh. T¨ng c-êng
khÊu hao gióp cho doanh nghiÖp thu håi mét l-îng vèn lêi ®Çu t- vµo mét
tµi s¶n cè ®Þnh mét c¸ch nhanh h¬n, ®¶m b¶o ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ®æi míi
c«ng nghÖ. §iÒu nµy rÊt cã ý nghÜa cho sù thay ®æi nhanh chãng cña khoa
häc c«ng nghÖ hiÖn nay gióp cho doanh nghiÖp cã ®-îc nh÷ng tµi s¶n cè
®Þnh míi cã c«ng suÊt lín, n¨ng suÊt cao ®¶m b¶o kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
doanh nghiÖp.
Doanh nghiÖp ph¶i th-êng xuyªn kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ vèn cè ®Þnh hiÖn
cã cña doanh nghiÖp, ®èi chiÕu gi÷a sè liÖu kiÓm kª vµ sè liÖu trªn giÊy tê,
tõ ®ã mµ t×m ra nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc.
NÕu tµi s¶n cè ®Þnh ch-a ®-îc tÝnh ®ñ cÇn ®iÒu chØnh t¨ng tµi s¶n cè
®Þnh vµ t¨ng nguån khÊu hao t-¬ng ®-¬ng, ngoµi ra phÇn thiÕu hôt khi kiÓm
kª cÇn quy tr¸ch nhiÖm cô thÓ vµ bæ sung tõ c¸c quü ®· trÝch.
NÕu tµi s¶n cè ®Þnh bÞ gi¶m, h- háng do nguyªn nh©n kh¸ch quan cÇn
®-îc yªu cÇu båi th-êng tõ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm hoÆc xem xÐt gi¶m vèn.
Ngoµi ra doanh nghiÖp cÇn th-êng xuyªn trÝch tõ lîi nhuËn sau thuÕ bæ
sung vµo c¸c quü cña doanh nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t déng s¶n xuÊt
kinh doanh tiÕn hµnh ®-îc thuËn lîi an toµn.
1.2.1.2. B¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn l-u ®éng
C¸c doanh nghiÖp cÇn b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn l-u ®éng trong mçi
vßng chu chuyÓn cña ho¹t déng s¶n xuÊt kinh doanh, chñ yÕu lµ dùa trªn sù
tr-ît gi¸ cña ®ång vèn, ®Æc biÖt lµ sù t¨ng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Theo
®Þnh ký, doanh nghiÖp ph¶i tÝnh c¸c kho¶n chªnh lÖch bæ sung cho sù thay
®æi gi¸ ®em l¹i, tõ ®ã cã c¸c kÕ ho¹ch cho phï hîp.
Sau khi kiÓm kª, ®¸nh gi¸ mµ nguån vèn l-u ®éng gi¶m th× cÇn cã chÝnh
s¸ch bï ®¾p tõ c¸c quü dù phßng gi¶m gi¸. Ngoµi c«ng t¸c b¶o toµn th× cßn
cã yªu cÇu bæ sung th-êng xuyªn ®Ó ph¸t triÓn nh»m ®¸p øng tèt nhu cÇu
kinh doanh, gi¶m bít hoÆc h¹n chÕ viÖc vay vèn l-u ®éng trªn thÞ tr-êng
tµi chÝnh ph¶i chÞu c¸c kho¶n l·i vay ¶nh h-ëng tíi lîi nhuËn doanh nghiÖp.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1.2.2. Chi phÝ vèn cña doanh nghiÖp
Tèi ®a ho¸ lîi nhuËn lµ môc tiªu hµng ®Çu cña doanh nghiÖp. Lîi nhuËn
s¶n xuÊt kinh doanh g¾n liÒn víi doanh thu vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.
§Ó t¨ng lîi nhuËn cã thÓ t¨ng doanh thu hoÆc gi¶m thiÓu chi phÝ s¶n xuÊt.
C¸c quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn chi phÝ nh- thay thÕ m¸y mãc, thiÕt bÞ nhµ
x-ëng, vay vèn hay huy ®éng b»ng cæ phiÕu… ®Òu liªn quan ®Õn chi phÝ
vèn cña doanh nghiÖp.
Theo quan ®iÓm cña quan hÖ tµi chÝnh doanh nghiÖp, chi phÝ vèn lµ tû lÖ
sinh lêi cÇn thiÕt cña kho¶n vèn mµ ng-êi chñ së h÷u yªu cÇu. Thùc tÕ chi
phÝ vèn ®-îc ®o b»ng tû suÊt lîi nhuËn cÇn thiÕt ph¶i ®¹t trªn nguån vèn
huy ®éng ®Ó kh«ng lµm thay ®æi thu nhËp dµnh cho cæ ®«ng vµ cho doanh
nghiÖp.
Th«ng th-êng tû lÖ sinh lêi cÇn thiÕt phô thuéc vµo møc ®é rñi ro cã thÓ
xÈy ra kho¶n vèn ®Çu t-. NÕu møc ®é rñi ro trong ®Çu t- cµng lín th×
yªucÇu sinh lêi cµng ph¶i cao ®Ó bï ®¾p vµo nh÷ng thiÖt h¹i cã thÓ xÈy ra.
Tû lÖ sinh lêi cÇn thiÕt lµ tû lÖ sinh lêi tèi thiÓu, nÕu doanh nghiÖp cã møc
®é sinh lêi thÊp h¬n cã nghÜa lµ phÇn thu nhËp dµnh cho cæ ®«ng ®· bÞ gi¶m
xuèng ( kh«ng kÓ cæ d«ng cã vèn cæ phÇn -u ®·i) tøc lµ doanh nghiÖp ®· bÞ
lç tÝnh trªn phÇn vèn huy ®éng.
Trong chi phÝ vèn ng-êi ta cßn xem xÐt kh¸i niÖm tû suÊt sinh lêi c¬
héi ®è lµ tû suÊt sinh lêi cã thÓ chÊp nhËn cña nhµ ®Çu t- khi ®Çu t- vµo dù
¸n kh¸c cã cïng møc rñi ro. §iÒu nµy th-êng ®-îc xem xÐt khi x¸c ®Þnh
chi phÝ cña lîi nhuËn gi÷ l¹i.
1.2.2.1. Chi phÝ nî vay
Chi phÝ nî vay chÝnh lµ l·i suÊt cña kho¶n vay, ®-îc ®o b»ng tû lÖ sinh
lêi trªn vèn vay ®ñ ®Ó tr¶ l·i cho nî vay. Tuy vËy phÇn tr¶ nî vay ®-îc tÝnh
lµ kho¶n chi phÝ hîp lý hîp lÖ vµ ®-îc trõ vµo phÇn lîi nhuËn tr-íc thuÕ cña
doanh nghiÖp. Cã nghÜa lµ doanh nghiÖp ®· tiÕt kiÖm ®-îc mét kho¶n tõ
thuÕ TNDN ®óng b»ng thuÕ suÊt TNDN nh©n víi phÇn l·i vay ph¶i tr¶. Do
®ã khi tÝnh chi phÝ nî vay thùc tÕ, ng-êi ta tÝnh chi phÝ nî vay sau thuÕ vµ
®-îc sö dông ®Ó tÝnh chi phÝ b×nh qu©n gia quyÒn cña vèn.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Gäi KD lµ chi phÝ nî vay ( l·i vay), t lµ thuÕ suÊt thuÕ TNDN th× chi phÝ
sau thuÕ cña nî vay lµ KD(1-t).
1.2.2.2. Chi phÝ cña lîi nhuËn gi÷ l¹i
Th«ng th-êng cã quan niÖm cho r»ng lîi nhuËn gi÷ l¹i khi ®em tµi s¶n
®Çu t- th× kh«ng chÞu chi phÝ. Thùc tÕ chi phÝ cña lîi nhuËn gi÷ l¹i ®-îc ®o
b»ng chi phÝ c¬ héi cña vèn.
ViÖc x¸c ®Þnh chi phÝ c¬ héi cña vèn kh«ng ph¶i lóc nµo còng tÝnh to¸n
®-îc mét c¸ch chÝnh x¸c. Chñ yÕu lµ dùa vµo l·i suÊt tr¸i phiÕu céng víi
phÇn th-ëng rñi ro, tøc lµ so s¸nh chi phÝ cña vèn cæ phÇn vµ chi phÝ nî
vay. Còng cã thÓ sö dông m« h×nh ®Þnh gi¸ tµi s¶n –vèn CAPM.
Ks = KRF + (KRM_KRF)
Ks :lµ chi phÝ cña lîi nhuËn gi÷ l¹i
KRF :lµ tû lÖ sinh lêi kh«ng cã rñi ro, th-êng lÊy t-¬ng ®-¬ng l·i suÊt
tr¸i phiÕu kho b¹c
KRM :lµ tû lÖ sinh lêi kú väng ®èi víi c¸c danh môc ®Çu t- ®-îc ®¸nh
gi¸ th-êng g¾n víi møc ®é rñi ro.
:lµ chØ sè ®¸nh gi¸ rñi ro cña lîi nhuËn gi÷ l¹i ®Ó t¸i ®Çu t-.
Trong tr-êng hîp ®Æc biÖt (hiÕm gÆp trong thùc tÕ) nÕu tû lÖ t¨ng tr-ëng
kh«ng ®æi, cã thÓ ¸p dông ph-¬ng ph¸p luång tiÒn chiÕt khÊu:
Ks =
D1
------- + g
Po
Trong ®ã:
g lµ tèc ®é t¨ng tr-ëng cæ tøc
D1 lµ cæ tøc mong ®îi ®-îc tr¶ vµo cuèi n¨m ®Çu
Po lµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i cæ phiÕu
1.2.2.3. Chi phÝ vèn cæ phÇn th-êng vµ vèn cæ phÇn -u ®·i
Cæ phiÕu th-êng ®-îc huy ®éng tõ c¸c chñ së h÷u míi (cæ ®«ng )cña
doanh nghiÖp, phÇn chi tr¶ cæ tøc kh«ng ®-îc coi lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh vµ doanh nghiÖp dïng lîi nhuËn sau thuÕ ®Ó chi tr¶. Do ®ã, vÒ b¶n
chÊt th× vèn cæ phÇn th-êng gièng nh- lîi nhuËn gi÷ l¹i nh-ng cã thÓ chÞu
thªm chi phÝ ph¸t hµnh.
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
NÕu ¸p dông m« h×nh kh«ng ®æi, t-¬ng tù nh- c¸ch tÝnh chi phÝ cña lîi
nhuËn gi÷ l¹i:
D1
Kc = ---------- + g
Po(1-F)
F lµ tû lÖ % trªn gi¸ trÞ ph¸t hµnh.
NÕu m« h×nh t¨ng tr-ëng lµ kh«ng cè ®Þnh th× tuú tõng tr-êng hîp mµ
cã c¸c ph-¬ng ph¸p tÝnh chi phÝ cô thÓ.
§èi víi vèn cæ phÇn -u ®·i, phÇn chi phÝ nµy gÇn nh- cè ®Þnh theo møc
®é tho¶ thuËn:
Dp
Kp = -------Pu
Dp lµ lîi tøc cæ phÇn -u ®·i, Pu lµ gi¸ ph¸t hµnh ( ®· trõ ®i phÇn chi phÝ
ph¸t hµnh)
Víi môc tiªu tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i
thiÕt lËp mét c¬ cÊu vèn tèi -u nh»m ®¹t ®Õn môc tiªu mµ doanh nghiÖp ®Ò
ra.
Khi x¸c ®Þnh c¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp sÏ lµ chi phÝ b×nh qu©n gia
quyÒn cña vèn
n
WACC = WiKi
t
Wi lµ tû träng nguån vèn thø i
Ki lµ chi phÝ cña nguån vèn thø i
1.3. HiÖu qu¶ sö dông vèn vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸
1.3.1. Kh¸i niÖm hiÖu qu¶ sö dông vèn
Vèn lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®Ó doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t déng s¶n xuÊt
kinh doanh ®¶m b¶o sù khëi sù cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn ®Ó ®¶m b¶o æn
®Þnh vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh th× cÇn ®Æt ra yªu cÇu n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông vèn.
HiÖu qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ ®-îc hiÓu lµ víi mét
l-îng vèn nhÊt ®Þnh ®Çu t- vµo s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i lµm sao mang l¹i
hiÖu qu¶ cao nhÊt lµm cho ®ång vèn lu«n ®-îc b¶o toµn vµ sinh s«i n¶y në.
HiÖu qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ nãi
lªn viÖc yªu cÇu sö dông ®ång vèn cña doanh nghiÖp ®-îc hîp lý, cã
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nghÜalµ ®¹t ®-îc c¸c môc tiªu mµ doanh nghiÖp ®Æt ra nh-: n©ng cao gi¸ trÞ
doanh nghiÖp, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng , duy tr× kh¶ n¨ng c¹nh tranh, thanh
to¸n.
Mçi doanh nghiÖp cã mét môc tiªu ho¹t déng kh¸c nhau nh-ng ®Òu cÇn
®¹t ®-îc hiÖu qu¶ sö dông vèn tèi -u. V× vËy n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
vèn lµ yªu cÇu hµng ®Çu cña mçi doanh nghiÖp.
1.3.2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp
1.3.2.1. C¸c chØ tiªu vÒ doanh thu vµ lîi nhuËn
§Ó x©y dùng c¸c chØ tiªu vÒ doanh thu vµ lîi nhuËn ng-êi ta cã thÓ xem
xÐt c¶ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Th«ng th-êng ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ c¸c chØ
tiªu nµy, ng-êi ta th-êng ph©n tÝch xem ®Ó ®¹t ®-îc mét ®ång doanh thu
cÇn bao nhiªu ®ång chi phÝ hoÆc tõ mét ®ång chi phÝ ban ®Çu cã thÓ cho
bao nhiªu ®ång doanh thu, ®ång lîi nhuËn. C¸c ®¹i l-îng th-êng ®-îc sö
dông lµ doanh thu, thu nhËp, lîi nhuËn vßng tæng vèn kinh doanh, vèn chñ
së h÷u…tuú theo gãc ®é cña ng-êi ph©n tÝch.
+ Kh¶ n¨ng s.x.k.d =
Doanh thu thùc hiÖn trong kú
-------------------------------------------Vèn kinh doanh b×nh qu©n trong kú
ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång v«n kinh doanh ®-îc sö dông t¹o ra mÊy
®ång doanh thu. Chñ yÕu lµ nh»m so s¸nh gi÷a c¸c ®¬n vÞ ho¹t déng trong
mét lÜnh vùc hoÆc gi÷a c¸c kú víi nhau, chØ tiªu nµy cßn thÓ hiÖn xu h-íng
cña kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
+ HÖ sè sinh lêi vèn CSH =
Lîi nhuËn rßng sau thuÕ
---------------------------------Vèn CSH
ChØ tiªu nµy cho biÕt hiÖu qu¶ thùc tÕ cña nguån vèn CSH doanh nghiÖp
tõ mét ®ång vèn CSH cã thÓ t¹o ra mÊy ®ång lîi nhuËn.
+ HÖ sè sinh lêi =
cña tµi s¶n
Lîi nhuËn sau thuÕ + tiÒn l·i ph¶i tr¶
-----------------------------------------------Tæng sè t¶i s¶n