LỜI MỞ ĐẦU
Th¬ng m¹i quèc tÕ ®ãng mét vai trß quan träng vµo sù thµnh c«ng
cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. §Æc biÖt lµ lÜnh
vùc ho¹t ®éng xuÊt khÈu tõ l©u ®· chiÕm vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu
trong sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña mäi quèc gia. ë níc ta ngµnh
tinh dÇu lµ mét ngµnh cã lÞch sö ph¸t triÓn cha l©u nhng s¶n phÈm tinh
dÇu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®· cã mÆt nhiÒu n¬i trªn kh¾p
n¨m ch©u.
Tinh dÇu lµ mét s¶n phÈm tù nhiªn ®îc chiÕt suÊt tõ thùc vËt vµ ®îc
sö dông réng r·i trong kü nghÖ chÕ biÕn thùc phÈm, mü phÈm, dîc
phÈm..Trong ®êi sèng kh«ng thÓ thiÕu sù cã mÆt cña tinh dÇu, nhng
kh«ng níc nµo cã ®ñ tinh dÇu cÇn thiÕt. C¸c níc nhiÖt ®íi nãi chung cã lîi
thÕ h¬n c¸c níc hµn ®íi vµ «n ®íi kh«ng nh÷ng ë chñng lo¹i mµ chÊt lîng
tinh dÇu còng u viÖt h¬n.
ViÖt Nam lµ mét níc cã nhiÒu lo¹i c©y tinh dÇu mäc hoang d· cïng
víi mét sè lo¹i ®· ®îc trång. Nguån lîi tõ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu tinh
dÇu rÊt lín vµ rÊt hiÖu qu¶. HiÖn nay ®· cã rÊt nhiÒu c«ng ty trong vµ
ngoµi níc tham gia viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu tinh dÇu lµm cho thÞ trêng
nµy trë nªn ®a d¹ng, phong phó vµ s«i ®éng.
C«ng ty tinh dÇu vµ c¸c s¶n phÈm tù nhiªn (viÕt t¾t lµ ENTEROIL)
lµ mét C«ng ty cã bÒ dµy kinh nghiÖm trong c«ng t¸c thu mua xuÊt khÈu
tinh dÇu. Tõ Trung t©m liªn kÕt khoa häc s¶n xuÊt tinh dÇu vµ l¬ng thùc
®Õn C«ng ty tinh dÇu (1988) vµ hiÖn nay lµ C«ng ty tinh dÇu vµ c¸c s¶n
phÈm tù nhiªn (1997) C«ng ty ®· trë thµnh ®¬n vÞ kinh doanh ®Çu tiªn cã
hiÖu qu¶ ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn. trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn
nay sù tranh mua tranh b¸n diÔn ra cùc kú phøc t¹p vµ lén xén, g©y ra
nh÷ng ®¶o lén hôt hÉng trong c«ng t¸c thu mua vµ xuÊt khÈu tinh dÇu.
Do kh«ng hiÓu biÕt vÒ tÝnh chÊt, thêi vô c¸c lo¹i tinh dÇu vÒ kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt tinh dÇu t¹i c¸c níc trªn thÕ giíi cña mét sè C«ng ty trong níc khi
tham gia xuÊt khÈu tinh dÇu ®· lµm cho t×nh h×nh s¶n xuÊt tinh dÇu ë níc ta trë nªn hçn lo¹n kh«ng cã môc ®Ých l©u dµi vµ mÊt æn ®Þnh vÒ ph¬ng
híng vµ chiÕn lîc nu«i trång c¸c c©y th¶o méc ®Ó chiÕt xuÊt tinh dÇu.
C«ng ty tinh dÇu vµ c¸c s¶n phÈm tù nhiªn ®· ph¶i ®æi míi c¸c biÖn ph¸p
tæ chøc thu mua tinh dÇu xuÊt khÈu ®a d¹ng ho¸ c¸c ph¬ng thøc mua
b¸n xuÊt khÈu ®Ó ph¸t triÓn nguån hµng æn ®Þnh xuÊt khÈu.
Tõ thùc tiÔn nh vËy, trong ph¹m vi kiÕn thøc ®îc häc t«i ®· lùa chän
®Ò tµi: “Mét sè biÖn ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña
C«ng ty tinh dÇu vµ c¸c s¶n phÈm tù nhiªn thuéc trung t©m
khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ quèc gia” cho chuyªn ®Ò thùc tËp.
Mét sè ph¬ng ph¸p ®îc sö dông ®Ó nghiªn cøu lµ ph¬ng ph¸p thèng kª
kinh tÕ, ph¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu, ph¬ng ph¸p ph©n tÝch hÖ thèng,
ph¬ng ph¸p so s¸nh vµ sö dông lý luËn vÒ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
Môc ®Ých cña ®Ò tµi nµy lµ ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ cña C«ng ty giai
®o¹n 1995 - 1999 t×m hiÓu thµnh c«ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i cña C«ng
ty tõ ®ã ®Ò xuÊt mét sè ý kiÕn nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu tinh dÇu víi lîi
Ých kinh tÕ cao nhÊt gãp phÇn x©y dùng nÒn kinh tÕ ngµy cµng v÷ng
m¹nh.
Bè côc cña bµi viÕt nh sau:
1
Ch¬ng I:
Ch¬ng II:
C¬ së lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu tinh dÇu t¹i
C«ng ty tinh dÇu vµ c¸c s¶n phÈm tù nhiªn.
Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña
C«ng ty tinh dÇu vµ c¸c s¶n phÈm tù nhiªn.
Do thêi gian cã h¹n vµ kiÕn thøc cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn chuyªn ®Ò
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt rÊt mong ®îc sù nhËn xÐt gãp ý cña
thÇy c« vµ c¸c b¹n.
2
ch¬ng I
I-/
Th¬ng m¹i quèc tÕ vµ vai trß cña ho¹t ®éng kinh doanh
xuÊt khÈu.
1-/ TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña th¬ng m¹i quèc tÕ.
Th¬ng m¹i quèc tÕ lµ sù trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô gi÷a c¸c níc th«ng qua
mua b¸n. Sù trao ®æi ®ã lµ mét h×nh thøc cña mèi quan hÖ x· héi vµ ph¶n ¸nh sù
phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ riªng biÖt cña
c¸c quèc gia.
TiÒn ®Ò xuÊt hiÖn trao ®æi lµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Víi sù tiÕn bé cña
khoa häc kü thuËt ph¹m vi chuyªn m«n ho¸ ngµy mét t¨ng. Sè s¶n phÈm cïng
dÞch vô ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña con ngêi ngµy cµng dåi dµo. Sù phô thuéc lÉn
nhau gi÷a c¸c níc ngµy cµng t¨ng. Hay nãi c¸ch kh¸c chuyªn m«n ho¸ g¾n chÆt
víi th¬ng m¹i.
Th¬ng m¹i xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña s¶n xuÊt c¸c
khu vùc vµ c¸c níc. V× ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c níc nªn mçi níc dùa vµo ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña níc m×nh chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt mét mÆt
hµng cô thÓ vµ xuÊt khÈu s¶n phÈm hµng ho¸ cña m×nh ®Ó ®æi lÊy hµng nhËp tõ
nh÷ng níc kh¸c.
Theo lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi cña Adam-Smith th× th¬ng m¹i quèc tÕ gi÷a
c¸c níc víi nhau ph¶i dùa trªn lîi thÕ tuyÖt ®èi cña tõng níc lµm c¬ së. Mçi níc
cã lîi thÕ kh¸c nhau nªn s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm kh¸c nhau vµ ®em trao ®æi
cho nhau th× c¸c bªn ®Òu cã lîi.
Song nh chóng ta ®· biÕt phÇn lín sè lîng nh÷ng mÆt hµng ®a vµo bu«n b¸n
kh«ng xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vèn cã cña s¶n xuÊt. T¹i sao mçi níc cã
tr×nh ®é thÊp kÐm nh níc ta l¹i cã thÓ hy väng bu«n b¸n cã lîi víi c¸c níc cã
nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh §øc, NhËt, Ph¸p,...?
Nhµ kinh tÕ häc Anh David Ricardo ®· tr¶ lêi c©u hái nµy ®Çu tiªn b»ng lý
thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh. Lý thuyÕt nµy kh¼ng ®Þnh nÕu mçi níc chuyªn m«n
ho¸ s¶n phÈm mµ níc ®ã cã lîi thÕ t¬ng ®èi (hay cã hiÖu qu¶ s¶n xuÊt so s¸nh
cao nhÊt) th× th¬ng m¹i cã lîi cho c¶ hai bªn. ThËm chÝ nÕu mét quèc gia cã hiÖu
qu¶ thÊp h¬n so víi quèc gia kh¸c trong s¶n xuÊt hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm th×
quèc gia ®ã vÉn cã thÓ tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ ®Ó t¹o lîi Ých cho m×nh.
Khi tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp trong s¶n xuÊt tÊt
c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ sÏ chuyªn m«n ho¸ vµ xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng mµ viÖc s¶n
xuÊt chóng Ýt bÊt lîi nhÊt vµ nhËp khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt chóng
bÊt lîi lín nhÊt.
§Ó ®¬n gi¶n David Ricardo ®Ò cËp ®Õn hai níc vµ hai mÆt hµng vµ tÝnh mäi
chi phÝ b»ng sè giê lao ®éng.
VÝ dô: Lîi thÕ so s¸nh tuú thuéc vµo chi phÝ so s¸nh.
3
B¶ng 1: Lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt mét ®¬n vÞ s¶n phÈm
cña David Ricardo
Quèc gia
ë Mü
ë Ch©u ¢u
S¶n phÈm
- Mét ®¬n vÞ l¬ng thùc
1 giê lao ®éng
3 giê lao ®éng
- Mét ®¬n vÞ quÇn ¸o
2 giê lao ®éng
4 giê lao ®éng
Nh×n vµo b¶ng trªn ta thÊy Mü cã chi phÝ lao ®éng thÊp h¬n c¶ vÒ l¬ng thùc
vµ quÇn ¸o. N¨ng suÊt lao ®éng cña Mü gÊp tõ 2 ®Õn 3 lÇn Ch©u ¢u (2 lÇn vÒ
quÇn ¸o, 3 lÇn vÒ l¬ng thùc) thÕ nhng c¶ hai bªn Mü vµ Ch©u ¢u ®Òu cã lîi khi
bu«n b¸n víi nhau. Mü chi phÝ cho mét ®¬n vÞ l¬ng thùc lµ 1 giê lao ®éng, cho 1
®¬n vÞ quÇn ¸o lµ 2 giê lao ®éng. Ch©u ¢u chi phÝ cho 1 ®¬n vÞ l¬ng thùc lµ 3 giê
lao ®éng vµ cho 1 ®¬n vÞ quÇn ¸o lµ 4 giê lao ®éng. Ricardo ®· chøng minh mét
c¸ch ch¾c ch¾n r»ng c¶ Mü vµ Ch©u ¢u ®Òu cã lîi nÕu Mü chuyªn m«n ho¸ vÒ l¬ng thùc cßn Ch©u ¢u chuyªn m«n ho¸ vÒ quÇn ¸o. Mü xuÊt khÈu l¬ng thùc ®Ó
tr¶ tiÒn nhËp khÈu quÇn ¸o tõ Ch©u ¢u kÕt qu¶ cña më réng th¬ng m¹i gi÷a hai
khu vùc lµ cã lîi v× Mü mua quÇn ¸o qua ®êng th¬ng m¹i rÎ h¬n s¶n xuÊt trong
níc Ch©u ¢u ®îc lîi qua viÖc chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt quÇn ¸o vµ mua l¬ng
thùc rÎ h¬n qua ®êng th¬ng m¹i rÎ h¬n s¶n xuÊt trong níc. Tõ ®ã ta thÊy tiÒn l¬ng thùc tÕ sau khi cã th¬ng m¹i cao h¬n tríc khi cã th¬ng m¹i ë c¶ Mü vµ Ch©u
¢u. Do chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ th¬ng m¹i lµm cho møc s¶n xuÊt më réng
trªn thÕ giíi c¶ vÒ l¬ng thùc vµ quÇn ¸o tõ ®ã t¹o cho mäi ngêi cã cuéc sèng kh¸
h¬n.
Sù kh¸c nhau vÒ së thÝch vµ møc cÇu còng lµ mét nguyªn nh©n kh¸c ®Ó cã
th¬ng m¹i quèc tÕ. Ngay c¶ trong trêng hîp hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi trong hai n¬i
gièng hÖt nhau, bu«n b¸n vÉn cã thÓ diÔn ra do sù kh¸c nhau vÒ së thÝch.
Quèc gia còng nh c¸ nh©n kh«ng thÓ sèng riªng rÏ mµ vÉn ®Çy ®ñ ®îc. Th¬ng m¹i quèc tÕ cã tÝnh chÊt sèng cßn v× mét lý do c¬ b¶n lµ ngo¹i th¬ng më
réng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè lîng nhiÒu h¬n
møc cã thÓ tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè lîng nhiÒu h¬n møc cã thÓ tiªu
dïng víi gianh giíi cña kh¶ n¨ng s¶n xuÊt tiªu dïng trong níc khi thùc hiÖn chÕ
®é tù cung, tù cÊp, kh«ng bu«n b¸n víi c¸c níc kh¸c.
Nh÷ng lîi Ých mµ th¬ng m¹i quèc tÕ ®em l¹i ®· lµm cho th¬ng m¹i vµ thÞ trêng thÕ giíi trë thµnh nguån lùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ nguån tiÕt kiÖm níc ngoµi, lµ nh©n tè kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, cña khoa häc
c«ng nghÖ. Th¬ng m¹i quèc tÕ lµ cÇu nèi kinh tÕ cña mçi quèc gia víi c¸c níc
trªn thÕ giíi, võa lµ hËu cÇn cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña toµn x· héi.
2-/ Vai trß cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu.
XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ mét ho¹t ®éng n»m trong lÜnh vùc ph©n phèi vµ lu
th«ng hµng ho¸ cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng nh»m môc ®Ých liªn kÕt s¶n
xuÊt víi tiªu dïng cña níc nµy víi níc kh¸c. Ho¹t ®éng ®ã kh«ng chØ diÔn ra
gi÷a c¸c c¸ thÓ riªng biÖt mµ cã sù tham gia cña toµn bé hÖ thèng kinh tÕ víi sù
®iÒu hµnh cña Nhµ níc.
ChÝnh v× vËy, xuÊt khÈu cã vai trß to lín ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña
mçi quèc gia. NÒn s¶n xuÊt x· héi mét níc ph¸t triÓn nh thÕ nµo phô thuéc rÊt
lín vµo lÜnh vùc kinh doanh nµy. §èi víi nh÷ng níc mµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh
tÕ cßn thÊp nh níc ta nh÷ng nh©n tè tiÒm n¨ng lµ: tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ lao
®éng. Cßn nh÷ng yÕu tè thiÕt hôt lµ vèn, kü thuËt, thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý.
4
ChiÕn lîc híng vÒ xuÊt khÈu vÒ thùc chÊt lµ gi¶i ph¸p kÕt hîp chóng víi tiÒm
n¨ng trong níc vÒ lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Ó t¹o ra sù t¨ng trëng
m¹nh cho nÒn kinh tÕ gãp phÇn rót ng¾n kho¶ng c¸ch chªnh lÖch víi c¸c níc
giµu.
a. Vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n.
* XuÊt khÈu t¹o vèn cho nhËp khÈu phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc.
§Ó thùc hiÖn ®êng lèi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc tríc hÕt chóng
ta cÇn ph¶i nhËp khÈu mét lîng lín m¸y mãc trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i tõ bªn ngoµi
nh»m trang bÞ cho nÒn s¶n xuÊt. Nguån vèn cho nhËp khÈu thêng dùa chñ yÕu
vµo c¸c nguån vay, viÖn trî, ®Çu t níc ngoµi vµ xuÊt khÈu. Nguån vèn vay råi
còng ph¶i tr¶, cßn nguån viÖn trî vµ ®Çu t níc ngoµi th× cã h¹n h¬n n÷a nguån
nµy thêng bÞ phô thuéc vµo níc ngoµi. V× vËy nguån vèn quan träng ®Ó nhËp
khÈu chÝnh lµ xuÊt khÈu. Thùc tÕ lµ, níc nµo gia t¨ng ®îc xuÊt khÈu th× nhËp
khÈu còng t¨ng theo. Ngîc l¹i nÕu nhËp khÈu nhiÒu h¬n xuÊt khÈu lµm th©m hôt
c¸n c©n th¬ng m¹i qu¸ lín sÏ cã thÓ ¶nh hëng xÊu ®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n.
* XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo viÖc dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ thóc ®Èy s¶n
xuÊt ph¸t triÓn.
C¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang thay ®æi v« cïng
m¹nh mÏ. §ã lµ thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
Sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi lµ tÊt yÕu ®èi víi níc ta.
Ngµy nay ®a sè c¸c níc ®Òu lÊy nhu cÇu thÞ trêng thÕ giíi lµm c¬ së ®Ó tæ
chøc s¶n xuÊt. §iÒu ®ã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc
®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
Sù t¸c ®éng nµy thÓ hiÖn ë c¸c ®iÓm:
- XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn thuËn lîi.
Ch¼ng h¹n, khi ph¸t triÓn ngµnh dÖt xuÊt khÈu sÏ t¹o c¬ héi ®Çy ®ñ cho ph¸t triÓn
ngµnh s¶n xuÊt nguyªn liÖu nh b«ng hay thuèc nhuém.
- XuÊt khÈu t¹o ra kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng tiªu thô, gãp phÇn cho s¶n
xuÊt æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn.
- XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt,
n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc.
* XuÊt khÈu cã vai trß kÝch thÝch ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng híng ra thÞ trêng thÕ giíi, mét thÞ trêng
ngµy cµng c¹nh tranh quyÕt liÖt. Sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña hµng ho¸ xuÊt khÈu
phô thuéc rÊt lín vµo chÊt lîng, gi¸ c¶, do ®ã phô thuéc rÊt lín vµo kü thuËt c«ng
nghÖ s¶n xuÊt chóng. §iÒu nµy thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp trong níc lu«n lu«n
t×m tßi s¸ng t¹o ®Ó c¶i tiÕn n©ng cao chÊt lîng c«ng nghÖ s¶n xuÊt. MÆt kh¸c
xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ cßn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®æi míi hoµn
thiÖn c«ng t¸c qu¶n trÞ s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®ßi hái n©ng cao tay nghÒ ngêi
lao ®éng.
* XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc víi viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ c¶i
thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n.
Th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu víi nhiÒu c«ng ®o¹n
kh¸c nhau thu hót mét sè lîng lín lao ®éng víi thu nhËp kh«ng thÊp t¨ng gi¸ trÞ
5
ngµy c«ng lao ®éng t¨ng thu nhËp quèc d©n n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh
thÇn cho ngêi lao ®éng.
* XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i.
§Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¨ng cêng sù hîp t¸c quèc tÕ víi c¸c níc,
n©ng cao ®Þa vÞ vµ vai trß cña quèc gia trªn th¬ng trêng quèc tÕ. XuÊt khÈu vµ
c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thóc ®Èy quÜ tÝn dông, ®Çu t, më réng vËn
t¶i quèc tÕ. Ngîc l¹i chÝnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i mµ chóng ta võa kÓ trªn
l¹i t¹o tiÒn ®Ò cho më réng xuÊt khÈu.
§èi víi níc ta, híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan
träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i qua ®ã tranh thñ ®ãn b¾t thêi c¬ øng
dông khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i rót ng¾n sù chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn
cña ViÖt Nam so víi thÕ giíi.
b. Vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi doanh nghiÖp.
Ngµy nay xu híng v¬n ra thÞ trêng níc ngoµi lµ mét xu híng chung cña tÊt
c¶ c¸c quèc gia vµ c¸c doanh nghiÖp viÖc xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô
ra níc ngoµi ®a l¹i cho doanh nghiÖp nh÷ng lîi Ých sau:
XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp cã c¬ héi më réng thÞ trêng, më
réng quan hÖ kinh doanh víi c¸c b¹n hµng trong níc vµ níc ngoµi trªn c¬ së hai
bªn cïng cã lîi, t¨ng doanh sè vµ lîi nhuËn ®ång thêi ph©n t¸n vµ chia sÎ rñi ro,
mÊt m¸t trong ho¹t ®éng kinh doanh t¨ng cêng uy tÝn kinh doanh cña doanh
nghiÖp trªn thÞ trêng.
Th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp trong níc cã c¬ héi tham
gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ. Qua ®ã cã ®iÒu kiÖn gi÷ g×n n©ng
cÊp vµ ph¸t triÓn tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c kªnh ph©n
phèi s¶n phÈm.
XuÊt khÈu ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp lu«n n©ng cao viÖc sö dông c¸c kü
n¨ng qu¶n lý chuyªn m«n ch¼ng h¹n nh kü n¨ng qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu,
b¸n hµng trªn thÞ trêng quèc tÕ qu¶n lý vµ dù ®o¸n nh÷ng xu híng biÕn ®éng cña
tØ gi¸ hèi ®o¸i. MÆt kh¸c, qua xuÊt khÈu doanh nghiÖp cã ®îc nguån ngo¹i tÖ ®Ó
nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, kü thuËt ®Ó t¸i ®Çu t vµo qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh.
Ngoµi ra, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu gióp doanh nghiÖp thu hót ®îc nhiÒu lao
®éng vµo lµm viÖc, t¹o ra thu nhËp æn ®Þnh cho c¸n bé c«ng nh©n viªn t¹o ra
ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu vËt liÖu tiªu dïng võa ®¸p øng ®îc nhu cÇu tiªu dïng ngµy
cµng phong phó cña nh©n d©n võa t¨ng kh¶ n¨ng quay vßng vèn nhanh, t¹o ®iÒu
kiÖn thu lîi nhuËn cao.
3-/ Mét sè h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu.
a. Theo h×nh thøc qu¶n lý cña Nhµ níc, ph©n thµnh:
* XuÊt khÈu mËu dÞch: hµng ho¸ xuÊt khÈu mËu dÞch lµ hµng ho¸ Nhµ níc
trùc tiÕp qu¶n lý theo kÕ ho¹ch, ®Þnh híng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n.
* XuÊt khÈu phi mËu dÞch: hµng ho¸ xuÊt khÈu phi mËu dÞch lµ nh÷ng hµng
ho¸ Nhµ níc kh«ng qu¶n lý trùc tiÕp, kh«ng n»m trong kÕ ho¹ch ®Þnh híng cña
Nhµ níc.
b. Theo khèi lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu, ph©n thµnh:
6
* XuÊt khÈu chÝnh ng¹ch: §©y lµ ph¬ng thøc xuÊt khÈu theo th«ng lÖ quèc
tÕ. Th«ng thêng h×nh thøc nµy ®îc ¸p dông víi nh÷ng ®¬n vÞ kinh doanh mang
tÝnh chÊt lín, cã thÞ trêng æn ®Þnh.
* XuÊt khÈu tiÓu ng¹ch: §©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu mµ hµng ho¸ khi xuÊt
khÈu ph¶i cã tê khai xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch vµ biªn lai nép thuÕ xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch.
c. Theo møc ®é qu¶n lý cña Nhµ níc, ph©n thµnh:
* XuÊt khÈu cã h¹n ng¹ch (Quota): lµ h×nh thøc xuÊt khÈu ph¶i do Thñ tíng
ChÝnh phñ phª duyÖt c¨n cø vµo ®Ò nghÞ cña Bé Th¬ng m¹i vµ Uû ban kÕ ho¹ch
Nhµ níc.
* XuÊt khÈu tù do: lµ h×nh thøc xuÊt khÈu mµ hµng ho¸ xuÊt khÈu kh«ng
thuéc diÖn mÆt hµng ®îc Nhµ níc qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch.
d. Theo nguån gèc vµ h×nh thøc giao hµng, ph©n thµnh:
* XuÊt khÈu trùc tiÕp: lµ h×nh thøc ®¬n vÞ ngo¹i th¬ng ®· ®Æt mua s¶n phÈm
cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc (mua ®øt). Sau ®ã xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm
nµy ra níc ngoµi víi danh nghÜa lµ hµng cña ®¬n vÞ m×nh.
C¸c bíc tiÕn hµnh:
+ Ký kÕt hîp ®ång néi, mua hµng, tr¶ tiÒn hµng cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt
trong níc.
+ Ký kÕt hîp ®ång ngo¹i, giao hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng víi bªn níc ngoµi.
* XuÊt khÈu uû th¸c: trong h×nh thøc nµy ®¬n vÞ ngo¹i th¬ng ®ãng vai trß lµ
trung gian xuÊt khÈu, lµm thay cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt (bªn cã hµng) lµm thñ tôc cÇn
thiÕt ®Ó xuÊt hµng vµ hëng phÇn tr¨m phÝ uû th¸c theo gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu.
C¸c bíc tiÕn hµnh:
+ Ký kÕt hîp ®ång uû th¸c xuÊt khÈu cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc.
+ Ký kÕt hîp ®ång víi bªn níc ngoµi, giao hµng vµ thanh to¸n tiÒn.
+ NhËn phÝ uû th¸c tõ ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc
nµy lµ møc ®é rñi ro thÊp, tr¸ch nhiÖm Ýt, ngêi ®øng ra xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ
ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm cuèi cïng.
§Æc biÖt, ngêi nµy kh«ng cÇn huy ®éng vèn ®Ó mua hµng, tuy hëng phÝ Ýt
nhng nhËn tiÒn nhanh, cÇn Ýt thñ tôc vµ Ýt ph¶i chÞu rñi ro.
* XuÊt khÈu gia c«ng uû th¸c: Trong h×nh thøc nµy, ®¬n vÞ ngo¹i th¬ng ®øng
ra nhËp nguyªn vËt liÖu hay b¸n thµnh phÈm vÒ cho c«ng ty gia c«ng sau ®ã thu
håi thµnh phÈm xuÊt l¹i cho bªn níc ngoµi, phÇn tr¨m uû th¸c vµ gia c«ng phÝ ®îc tho¶ thuËn tríc gi÷a hai bªn vµ tr¶ cho ®¬n vÞ ngo¹i th¬ng.
C¸c bíc tiÕn hµnh:
+ Ký kÕt hîp ®ång gia c«ng uû th¸c víi c¸c ®¬n vÞ trong níc.
+ Ký hîp ®ång gia c«ng víi níc ngoµi vµ nhËp nguyªn liÖu.
+ Giao nguyªn liÖu gia c«ng (®Þnh møc kü thuËt ®· ®îc tho¶ thuËn gi¸n tiÕp
gi÷a ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc víi bªn níc ngoµi vµ ®¬n vÞ hëng phÝ gia c«ng uû
th¸c).
¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ kh«ng cÇn bá vèn kinh doanh nhng hiÖu qu¶
kinh tÕ t¬ng ®èi cao, rñi ro Ýt, thanh to¸n kh¸ ®¶m b¶o v× ®Çu ra ch¾c ch¾n. Tuy
7
nhiªn h×nh thøc nµy ®ßi hái lµm nhiÒu thñ tôc vÒ nhËp vµ xuÊt, c¸c c¸n bé kinh
doanh ph¶i cã nhiÒu kinh nghiÖm.
* B¸n bu«n ®èi lu (hµng ®æi hµng): lµ h×nh thøc giao dÞch mµ trong ®ã xuÊt
khÈu kÕt hîp chÆt chÏ víi nhËp khÈu, ngêi b¸n ®ång thêi lµ ngêi mua, lîng hµng
trao ®æi cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng. ë ®©y môc ®Ých xuÊt khÈu kh«ng ph¶i nh»m thu
mét kho¶n ngo¹i tÖ mµ nh»m thu mét lîng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ xÊp xØ l« hµng ®·
xuÊt.
Néi dung cña mét sè nghiÖp vô bu«n b¸n ®èi lu:
+ Trong nghiÖp vô hµng ®æi hµng: hai bªn trao ®æi trùc tiÕp víi nhau nh÷ng
hµng ho¸ dÞch vô cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng, viÖc giao hµng diÔn ra hÇu nh ®ång thêi vµ
kh«ng dïng tiÒn lµm trung gian mua b¸n.
+ Trong nghiÖp vô bï trõ: hai bªn trao ®æi hµng ho¸ víi nhau trªn c¬ së ghi
gi¸ trÞ hµng giao, ®Õn cuèi kú h¹n hai bªn më so sæ ®èi chiÕu gi¸ trÞ hµng giao
víi gi¸ trÞ hµng nhËn. Sau khi bï trõ tiÒn hµng mµ cã sè d th× tiÒn ®ã ®îc gi÷ l¹i
®Ó chi tr¶ theo yªu cÇu cña bªn chñ nî.
+ Trong nghiÖp vô mua ®èi lu thêng mét bªn giao thiÕt bÞ cho bªn kia råi
mua l¹i thµnh phÈm hoÆc b¸n thµnh phÈm.
+ Trong nghiÖp vô chuyÓn giao nghÜa vô bªn nhËn hµng chuyÓn kho¶n nî
vÒ tiÒn hµng cho mét bªn thø ba.
+ Trong giao dÞch båi hoµn: ngêi ta ®æi hµng ho¸ hoÆc dÞch vô lÊy nh÷ng
dÞch vô hoÆc u huÖ.
* XuÊt khÈu theo NghÞ ®Þnh th
§©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu hµng ho¸ (thêng lµ hµng tr¶ nî) ®îc ký theo
NghÞ ®Þnh th gi÷a hai ChÝnh phñ. XuÊt theo h×nh thøc nµy cã nhiÒu u ®·i nh kh¶
n¨ng thanh to¸n ch¾c ch¾n (do Nhµ níc tr¶ cho ®¬n vÞ xuÊt khÈu), gi¸ c¶ nh×n
chung dÔ chÊp nhËn.
Tãm l¹i, víi c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu trªn viÖc ¸p dông h×nh thøc nµo cßn
phô thuéc vµo b¶n th©n doanh nghiÖp vµ ph¶i ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña c¶ hai
bªn s¶n xuÊt, gia c«ng trong níc còng nh bªn níc ngoµi.
II-/ Néi dung ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu.
1-/ Nghiªn cøu thÞ trêng.
VÊn ®Ò nghiªn cøu thÞ trêng lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt ®Çu tiªn ®èi víi bÊt
cø c«ng ty nµo muèn tham gia vµo thÞ trêng thÕ giíi. Nghiªn cøu thÞ trêng theo
nghÜa réng lµ qu¸ tr×nh ®iÒu tra ®Ó t×m triÓn väng b¸n hµng cho mét s¶n phÈm cô
thÓ hay mét nhãm s¶n phÈm kÓ c¶ ph¬ng ph¸p thùc hiÖn môc tiªu ®ã. Qu¸ tr×nh
nghiªn cøu thÞ trêng lµ qu¸ tr×nh thu thËp th«ng tin, sè liÖu vÒ thÞ trêng, so s¸nh,
ph©n tÝch nh÷ng sè liÖu ®ã vµ rót ra kÕt luËn. Nh÷ng kÕt luËn nµy gióp cho qu¶n
lý ®a ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n ®Ó lËp kÕ ho¹ch Marketing. C«ng t¸c nghiªn cøu thÞ
trêng ph¶i tr¶ lêi mét sè c©u hái quan träng sau:
1. Níc nµo lµ thÞ trêng cã triÓn väng nhÊt ®èi víi s¶n phÈm cña c«ng ty?
2. Kh¶ n¨ng sè lîng b¸n ra ®îc bao nhiªu?
3. S¶n phÈm cÇn cã nh÷ng thÝch øng g× tríc ®ßi hái cña thÞ trêng?
4. Nªn chän ph¬ng ph¸p b¸n nµo cho phï hîp?
8
C«ng viÖc ®Çu tiªn cña ngêi lµm c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ trêng lµ thu thËp
nh÷ng th«ng tin cã liªn quan ®Õn thÞ trêng vµ mÆt hµng m×nh quan t©m. VÒ mÆt
ph¬ng ph¸p luËt ngêi ta ph©n biÖt hai ph¬ng ph¸p:
- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu v¨n phßng hay nghiªn cøu t¹i bµn.
- Nghiªn cøu hiÖn trêng.
a. Ph©n tÝch vÒ cung cÇu vµ c¸c ®iÒu kiÖn thÞ trêng.
Ph©n tÝch t×nh h×nh “cung”.
Tríc hÕt cÇn ph¶i biÕt râ t×nh h×nh cung toµn bé tÝnh ra ®îc sè lîng cung tøc
lµ cÇn x¸c ®Þnh:
- Khèi lîng toµn bé hµng ho¸ b¸n ra hiÖn nay trªn thÞ trêng.
- DiÔn biÕn t×nh h×nh b¸n hµng trong 5 n¨m cuèi.
- Sù ph©n bè sè hµng b¸n ra theo qui tr×nh ph©n phèi.
- Gi¸ b¸n trung b×nh cña c¸c s¶n phÈm t¬ng tù.
- S¶n phÈm cña hµng ë vµo giai ®o¹n nµo trªn thÞ trêng.
- CÊu tróc cña “cung” nghÜa lµ x¸c ®Þnh t×nh h×nh c¹nh tranh trªn thÞ trêng.
Ph©n tÝch t×nh h×nh “cÇu”:
Tõ nh÷ng th«ng tin vÒ nh÷ng hµng ho¸ ®ang b¸n, cÇn x¸c ®Þnh xem nh÷ng
s¶n phÈm nµo cã thÓ th¬ng m¹i ho¸ ®îc. Ph©n tÝch cÇu lµ x¸c ®Þnh:
- Ngêi tiªu dïng lµ ai, hä ph©n nhãm nh thÕ nµo.
- NhÞp ®iÖu mua hµng.
- Lý do mua hµng cña kh¸ch.
- §êng biÓu diÔn ®êi sèng cña s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng kÐo dµi kh«ng?
Ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn thÞ trêng.
CÇn ph¶i x¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch cÈn thËn tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ viÖc th¬ng m¹i ho¸ s¶n phÈm cã thÓ gÆp. §ã lµ:
- §iÒu kiÖn vÒ qui chÕ vµ ph¸p lý.
- §iÒu kiÖn vÒ tµi chÝnh.
- §iÒu kiÖn vÒ kü thuËt.
- §iÒu kiÖn vÒ con ngêi, t©m lý,...
b. Nghiªn cøu gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn thÞ trêng.
Nghiªn cøu vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan
träng ®èi víi bÊt cø mét ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu nµo. Gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn
thÞ trêng ph¶n ¸nh quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ cã ¶nh hëng ®èi víi hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu.
Gi¸ quèc tÕ cã tÝnh chÊt ®¹i diÖn ®èi víi mét lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh trªn
thÞ trêng thÕ giíi. Gi¸ ®ã ®îc dïng trong giao dÞch th¬ng m¹i th«ng thêng,
kh«ng kÌm theo mét ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt nµo vµ ®îc thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ tù
do chuyÓn ®æi.
9
Xu híng biÕn ®éng gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i hµng ho¸ thÕ giíi rÊt phøc t¹p. Cã
lóc t¨ng, gi¶m c¸ biÖt cã trêng hîp æn ®Þnh nhng nãi chung xu híng ®ã cã tÝnh
chÊt t¹m thêi.
§Ó cã thÓ dù ®o¸n ®îc xu híng biÕn ®éng cña gi¸ c¶ theo tõng lo¹i hµng
ho¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi, ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ dù ®o¸n t×nh h×nh
thÞ trêng tõng lo¹i hµng ho¸, ®ång thêi ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c c¸c nh©n tè t¸c ®éng
®Õn xu híng biÕn ®æi gi¸ c¶.
c. Nghiªn cøu dung lîng thÞ trêng vµ c¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn nã.
Dung lîng thÞ trêng lµ khèi lîng hµng ho¸ ®îc giao trªn mét thÞ trêng nhÊt
®Þnh (thÕ giíi, khu vùc, d©n téc,...) trong mét thêi gian dµi nhÊt ®Þnh (thêng lµ 1
n¨m).
Dung lîng thÞ trêng kh«ng cè ®Þnh mµ nã thay ®æi tuú theo t×nh h×nh do
nhiÒu t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè tæng hîp trong nh÷ng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. C¸c
nh©n tè lµm cho dung lîng thÞ trêng thay ®æi cã rÊt nhiÒu nhãm nhng ta cã thÓ
chia lµm 3 nhãm, c¨n cø vµo thêi gian ¶nh hëng cña nã ®èi víi thÞ trêng.
- Nhãm 1: C¸c nh©n tè lµm cho dung lîng thÞ trêng biÕn ®æi cã tÝnh chÊt
chu kú nh vËn ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ cña c¸c níc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ c¸c
níc ph¬ng T©y, tÝnh chÊt thêi vô trong qu¸ tr×nh ph©n phèi s¶n phÈm vµ lu th«ng
hµng ho¸.
- Nhãm 2: C¸c nh©n tè ¶nh hëng l©u dµi ®Õn sù biÕn ®æi cña duy lîng thÞ trêng nh tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, c¸c gi¶i ph¸p, chÕ ®é chÝnh s¸ch cña Nhµ níc,
thÞ hiÕu vµ tËp qu¸n cña ngêi tiªu dïng ¶nh hëng cña hµng ho¸ thay thÕ.
- Nhãm 3: C¸c nh©n tè ¶nh hëng t¹m thêi ®èi víi dung lîng thÞ trêng.
Nhãm nh©n tè nµy cã thÓ kÓ ra: hiÖn tîng ®Çu c¬ trªn thÞ trêng g©y ra biÕn ®æi vÒ
cung cÇu ®èi víi tõng lo¹i hµng ho¸ nhÊt ®Þnh.
Nh vËy khi nghiªn cøu thÞ trêng hµng ho¸ kh¸c nhau c¸c doanh nghiÖp ph¶i
c¨n cø vµo c¸c ®Æc ®iÓm cña tõng thÞ trêng ®Ó ®¸nh gi¸ ®óng ¶nh hëng cña c¸c
nh©n tè vµ x¸c ®Þnh nh©n tè nµo cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi xu híng vËn ®éng cña
thÞ trêng trong giai ®o¹n nµy vµ giai ®o¹n tíi trong kinh doanh xuÊt khÈu, viÖc
n¾m v÷ng dung lîng thÞ trêng gióp cho c¸c nhµ doanh nghiÖp cã thÓ ®Ò ra nh÷ng
quyÕt ®Þnh kÞp thêi, chÝnh x¸c, nhanh chãng chíp ®îc thêi c¬ giao dÞch nh»m ®¹t
hiÖu qu¶ kinh doanh cao nhÊt.
2-/ Lùa chän b¹n hµng vµ ph¬ng thøc giao dÞch.
ViÖc lùa chän b¹n hµng theo nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi. Th«ng thêng
khi lùa chän b¹n hµng c¸c doanh nghiÖp thêng lu t©m tíi mèi quan hÖ cò cña
m×nh. C¸c b¹n hµng thêng ®îc ph©n theo khu vùc thÞ trêng vµ phô thuéc vµo s¶n
phÈm mµ doanh nghiÖp lùa chän ®Ó bu«n b¸n quèc tÕ.
Ph¬ng thøc giao dÞch thêng lµ nh÷ng ph¬ng thøc mµ doanh nghiÖp sö dông
®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ kÕ ho¹ch kinh doanh cña m×nh trªn thÞ trêng thÕ
giíi. HiÖn nay cã nhiÒu ph¬ng thøc giao dÞch kh¸cn hau nh giao dÞch th«ng thêng, giao dÞch qua trung gian, giao dÞch héi chî vµ triÓn l·m,... Tuú thuéc vµo
kh¶ n¨ng cña mçi doanh nghiÖp mµ lùa chän ph¬ng thøc giao dÞch sao cho thùc
hiÖn tèt nhÊt c¸c môc tiªu s¶n xuÊt kinh doanh.
10
3-/ LËp ph¬ng ¸n kinh doanh.
Trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ thu ®îc trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu tiÕp cËn thÞ trêng, ®¬n vÞ kinh doanh sÏ lËp ph¬ng ¸n kinh doanh mÆt hµng xuÊt khÈu ®ã. Ph¬ng ¸n nµy lµ kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ nh»m ®¹t tíi nh÷ng môc tiªu x¸c
®Þnh trong kinh doanh. ViÖc lËp ph¬ng ¸n kinh doanh gåm c¸c bíc:
a. §¸nh gi¸ thÞ trêng vµ th¬ng nh©n.
Trong bíc nµy ngêi lËp dù ¸n rót ra nh÷ng kÕt luËn cô thÓ vÒ th¬ng nh©n,
thÞ trêng trong níc vµ níc ngoµi. Tõ ®ã x©y dùng ph¬ng híng kinh doanh, chiÕn
lîc kinh doanh cô thÓ phï hîp.
b. Lùa chän mÆt hµng, thêi c¬, ®iÒu kiÖn vµ ph¬ng thøc kinh doanh.
Sù lùa chän nµy ph¶i cã tÝnh thuyÕt phôc trªn c¬ së ph©n tÝch t×nh h×nh vÒ
mÆt hµng, nguån hµng (sè lîng, chÊt lîng, chñng lo¹i, kh¶ n¨ng thu mua ®Ó xuÊt
khÈu,...) thêi c¬ thêi ®iÓm ®Ó thu mua tËp trung nguån hµng vµ giao dÞch cho
kh¸ch. §ång thêi lùa chän ph¬ng thøc kinh doanh nµo cã hiÖu qu¶ nhÊt (uû th¸c,
liªn doanh, liªn kÕt, mua ®øt b¸n ®o¹n) vµ ph¶i tÝnh ®Õn tû suÊt ngo¹i tÖ (tØ gi¸
hèi ®o¸i gi÷a tiÒn ViÖt nam ®ång thu vÒ ®Ó cã mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ).
c. Môc tiªu ph¬ng ¸n vµ s¬ bé ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh.
Nh÷ng môc tiªu ®Ò ra trong mét ph¬ng ¸n kinh doanh bao giê còng lµ môc
tiªu cô thÓ nh: sÏ b¸n ®îc bao nhiªu hµng víi gi¸ c¶ ra sao, sÏ x©m nhËp vµo thÞ
trêng nµo, c¸c kho¶n thuÕ ph¶i nép ra sao,...
Sau khi x¸c ®Þnh mét sè môc tiªu cô thÓ trªn ta cã thÓ s¬ bé ®¸nh gi¸ hiÖu
qu¶ kinh doanh th«ng qua nhiÒu chØ tiªu kh¸cnhau trong ®ã chñ yÕu lµ:
- ChØ tiªu thêi gian hoµn vèn.
- ChØ tiªu tû suÊt ngo¹i tÖ.
- ChØ tiªu ®iÓm hoµ vèn.
d. BiÖn ph¸p thùc hiÖn.
Nh÷ng biÖn ph¸p nµy lµ nh÷ng c«ng cô ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra. Nh÷ng
biÖn ph¸p nµy cã thÓ bao gåm biÖn ph¸p trong níc (®Çu t vµo s¶n xuÊt c¶i tiÕn
bao b×, ký hîp ®ång kinh tÕ, t¨ng gi¸ thu mua,...) vµ c¶ nh÷ng biÖn ph¸p níc
ngoµi (®Èy m¹nh qu¶ng c¸o, lËp chi nh¸nh ë níc ngoµi,...).
4-/ §µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu hµng ho¸.
a. Chµo hµng.
Chµo hµng lµ lêi ®Ò nghÞ cña nhµ s¶n xuÊt göi cho kh¸ch hµng biÓu thÞ ý
muèn b¸n hµng ho¸ hoÆc dÞch vô theo nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh vÒ gi¸ c¶, thêi
gian giao hµng ph¬ng thøc thanh to¸n.
b. §µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång.
Sau khi nhËn ®îc th tr¶ lêi cña bªn kia hai bªn tæ chøc ®µm ph¸n th¬ng lîng
®Ò nghÞ ®Ó ®i ®Õn mét tho¶ thuËn chung vÒ ®iÒu kiÖn mua b¸n vµ ký kÕt hîp
®ång.
§µm ph¸n lµ viÖc trao ®æi víi nhau c¸c ®iÒu kiÖn mua b¸n gi÷a c¸c nhµ
kinh doanh ®Ó ®i ®Õn ký kÕt hîp ®ång. Trong th¬ng m¹i quèc tÕ cã 3 h×nh thøc
®µm ph¸n sau:
11
- §µm ph¸n th tÝn.
- §µm ph¸n qua ®iÖn tho¹i.
- §µm ph¸n b»ng gÆp gì trùc tiÕp.
Mçi h×nh thøc ®µm ph¸n ®Òu cã u nhîc ®iÓm nãi riªng cña nã. Tuú tõng
hoµn c¶nh, trêng hîp cô thÓ mµ lùa chän h×nh thøc ®µm ph¸n cho thÝch hîp. NÕu
quan hÖ thêng xuyªn vµ lµ b¹n hµng truyÒn thèng víi nhau th× chän h×nh thøc
®µm ph¸n qua ®iÖn tho¹i tiÖn h¬n.
TiÕp theo c«ng viÖc ®µm ph¸n c¸c bªn tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu,
trong ®ã qui ®Þnh ngêi b¸n cã nghÜa vô chuyÓn quyÒn së h÷u hµng ho¸ cho ngêi
mua. Ngêi mua cã nghÜa vô tr¶ cho ngêi b¸n mét kho¶n tiÒn ngang gi¸ trÞ b»ng
ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ.
Th«ng thêng, trong mét hîp ®ång xuÊt khÈu ph¶i cã c¸c néi dung sau:
a) PhÇn më ®Çu cña hîp ®ång xuÊt khÈu.
- Sè hîp ®ång.
- Ngµy vµ n¬i ký hîp ®ång.
- Tªn, ®Þa chØ ®Çy ®ñ, Telex, Fax, ®¹i diÖn cña c¸c bªn.
b) §iÒu kiÖn tªn hµng.
c) §iÒu kiÖn sè lîng.
d) §iÒu kiÖn vÒ qui c¸ch phÈm chÊt hµng ho¸.
e) §iÒu kiÖn vÒ gi¸ c¶.
f) §iÒu kiÖn vÒ bao b×, ®ãng gãi, ký m· hiÖu.
g) §iÒu kiÖn vÒ c¬ së giao hµng.
h) §iÒu kiÖn vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm, ph¬ng tiÖn giao hµng.
i) §iÒu kiÖn vÒ thanh to¸n.
k) §iÒu kiÖn vÒ b¶o hµnh hµng ho¸ (nÕu cã).
l) §iÒu kiÖn vÒ khiÕu n¹i vµ träng tµi.
m) §iÒu kiÖn vÒ c¸c trêng hîp bÊt kh¶ kh¸ng.
n) Ch÷ ký cña hai bªn.
Víi nh÷ng hîp ®ång phøc t¹p nhiÒu mÆt hµng th× cã thªm c¸c phô kiÖn lµ
bé phËn kh«ng t¸ch rêi cña hîp ®ång.
5-/ Tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu.
Sau khi ký hîp ®ång xuÊt khÈu, bªn xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ph¶i tiÕn hµnh tæ
chøc thùc hiÖn hîp ®ång. ViÖc tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång bao gåm c¸c bíc sau:
Bíc 1: Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu.
Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu lµ vÊn ®Ò quan träng ®Çu tiªn vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó
tiÕn hµnh c¸c kh©u tiÕp theo trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸. NÕu hµng ho¸
cã trong NghÞ ®Þnh th th× kh«ng cÇn xin giÊy phÐp. HiÖn nay mét sè hµng ho¸
kh«ng n»m trong danh môc qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cña Nhµ níc th× còng kh«ng
cÇn xin giÊy phÐp.
HiÖn nay viÖc cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu ®îc qui ®Þnh nh sau:
12
- Bé Th¬ng m¹i cÊp giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu tõng chuyÕn hµng mËu dÞch
hay c¶ l« hµng.
- Tæng côc H¶i quan cÊp giÊy phÐp hµng phi mËu dÞch:
Hå s¬ xin giÊy phÐp gåm:
+ §¬n xin giÊy phÐp xuÊt khÈu.
+ PhiÕu h¹n ng¹ch.
+ B¶n sao hîp ®ång ®· ký kÕt víi níc ngoµi hay b¶n sau L/C
Mçi giÊy phÐp chØ cÊp cho mét chñ hµng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu mét
hoÆc mét sè mÆt hµng víi mét níc nhÊt ®Þnh.
Bíc 2: ChuÈn bÞ hµng ho¸.
C¸c doanh nghiÖp ngo¹i th¬ng kinh doanh xuÊt khÈu ph¶i ký kÕt hîp ®ång mua
b¸n ®Ó thu gom hµng ho¸ díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Sau ®ã hµng ho¸ ph¶i qua
kh©u bao b× ®ãng gãi, ghi ký m· hiÖu dïng víi ®iÒu kho¶n vÒ qui c¸ch phÈm chÊt
hµng ho¸ vµ bao b×, ®ãng gãi, ký m· hiÖu hµng ho¸ trong hîp ®ång ®· ký kÕt.
C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµm nhiÖm vô
thu gom hµng mµ chØ ph¶i chuÈn bÞ hµng ho¸.
Bíc 3: KiÓm ®Þnh hµng ho¸.
Tríc khi xuÊt khÈu c¸c nhµ xuÊt khÈu cã nghÜa vô kiÓm tra sè lîng phÈm chÊt,
träng lîng cña hµng ho¸. ViÖc kiÓm tra nµy ®îc tiÕn hµnh ë hai cÊp: ë c¬ së vµ ë
cöa khÈu nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho kh¸ch hµng vµ uy tÝn cña nhµ s¶n xuÊt.
Bíc 4: Thuª ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn.
Tuú theo c¸c tho¶ thuËn trong hîp ®ång mµ ngêi xuÊt khÈu hoÆc ngêi nhËp
khÈu cã tr¸ch nhiÖm thuª tµu. Trong trêng hîp tr¸ch nhiÖm thuª tµu lµ thuéc nhµ
xuÊt khÈu cÇn c©n nh¾c c¸c kh¶ n¨ng sau:
- NÕu hµng ho¸ cã khèi lîng nhá, kh«ng cång kÒnh cã thêi gian kh«ng qu¸
gÊp th× nªn thuª tµu chî. Tµu chî lµ lo¹i tµu ®Ó chë hµng ch¹y thêng xuyªn theo
mét tuyÕn nhÊt ®Þnh, ghÐ vµo c¸c c¶ng qui ®Þnh theo lÞch tr×nh ®Þnh tríc.
- NÕu hµng ho¸ cã khèi lîng lín, cång kÒnh ®ßi hái nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc
biÖt nµo ®ã vÒ vËn chuyÓn th× nªn thuª tµu chuyÕn. Tµu chuyÕn lµ tµu chuyªn
chë hµng ho¸ trªn biÓn kh«ng theo mét lÞch tr×nh ®Þnh tríc. MÆc dï thuª tµu
chuyÕn ®ßi hái chi phÝ kh¸ cao so víi tµu chî nhng cã thÓ vËn chuyÓn víi khèi lîng lín, c«ng t¸c b¶o qu¶n b¶o vÖ hµng trong vËn chuyÓn bèc dì còng dÔ h¬n
hiÖu qu¶ h¬n.
Bíc 5: Mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸.
Hµng ho¸ trong bu«n b¸n quèc tÕ thêng ®îc chuyªn trë chñ yÕu b»ng ®êng
biÓn thêng gÆp rÊt nhiÒu rñi ro. Do vËy ph¶i mua b¶o hiÓm hµng ho¸. NÕu mua
b¶o hiÓm thuéc tr¸ch nhiÖm cña ngêi xuÊt khÈu th× cÇn tu©n thñ nguyªn t¾c ®¶m
b¶o an toµn cho hµng ho¸ vËn chuyÓn võa tiÕt kiÖm chi phÝ b¶o hiÓm. ViÖc mua
b¶o hiÓm lo¹i nµo cÇn c¨n cø vµo tÝnh chÊt hµng ho¸, t×nh tr¹ng bao b×, t×nh h×nh
an ninh, chÝnh trÞ x· héi c¸c níc cã liªn quan, t×nh h×nh thêi tiÕt. Cã 2 lo¹i hîp
®ång b¶o hiÓm thêng ®îc dïng:
- Hîp ®ång b¶o hiÓm bao.
- Hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn.
Bíc 6: Lµm thñ tôc h¶i quan.
13
Thñ tôc h¶i quan lµ c¸ch thøc ®Ó Nhµ níc qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp
khÈu. Thñ tôc h¶i quan ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu gåm:
- Khai b¸o vµ tiÕp nhËn hå s¬ h¶i quan.
+ Ngêi xuÊt khÈu ph¶i tù khai th¸c c¸c ®èi tîng lµm thñ tôc h¶i quan theo
mÉu tê khai do Tæng côc trëng côc H¶i quan qui ®Þnh.
+ Nép vµ xuÊt tr×nh bé hå s¬ H¶i quan: ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu, bé hå
s¬ gåm:
Tê khai h¶i quan.
Hîp ®ång th¬ng m¹i.
B¶n kª chi tiÕt (®èi víi hµng ho¸ kh«ng ®ång nhÊt).
C¸c giÊy tê kh¸c (®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cã ®iÒu kiÖn hoÆc cã
qui ®Þnh riªng).
- XuÊt tr×nh vµ kiÓm tra hµng ho¸:
+ XuÊt tr×nh ®Çy ®ñ hµng ho¸ ®Ó c¬ quan h¶i quan kiÓm tra theo thêi gian
vµ ®Þa ®iÓm quy ®Þnh.
+ Bè trÝ ph¬ng tiÖn vµ nh©n c«ng phôc vô viÖc kiÓm tra hµng ho¸ cña c¬
quan h¶i quan.
- Th«ng b¸o thuÕ, thu thuÕ vµ nép thuÕ:
ViÖc th«ng b¸o thuÕ, thu thuÕ, nép thuÕ tiÕn hµnh theo qui ®Þnh cña LuËt
thuÕ xuÊt khÈu vµ c¸c luËt thuÕ kh¸c cã liªn quan.
- Gi¶i phãng hµng ho¸.
+ §èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu, kh«ng cã thuÕ, hµng ho¸ ®îc miÔn thuÕ,
hµng cã thuÕ suÊt b»ng kh«ng, hµng gia c«ng, hµng ®Æc biÖt kh¸c sÏ ®îc gi¶i
phãng ngay sau khi cã kÕt luËn vÒ kÕt qu¶ kiÓm tra cña c¬ quan h¶i quan.
+ §èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu thuéc diÖn cã thuÕ, hµng ho¸ ®îc gi¶i phãng
sau khi ®· nép thuÕ. Hµng cã thêi gian ©n h¹n thuÕ ®îc gi¶i phãng hµng sau khi
nhËn ®îc th«ng b¸o nép thuÕ.
- KiÓm tra sau khi gi¶i phãng hµng: doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm lu gi÷ hå
s¬ h¶i quan cña nh÷ng l« hµng ®· gi¶i phãng trong thêi h¹n 5 n¨m kÓ tõ ngµy
gi¶i phãng hµng vµ cã tr¸ch nhiÖm xuÊt tr×nh bé hå s¬ cïng sæ s¸ch chøng tõ liªn
quan kh¸c cho c¬ quan h¶i quan khi c¬ quan h¶i quan yªu cÇu.
Bíc 7: Giao hµng lªn tµu:
Tuú theo tho¶ thuËn vÒ ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng mµ viÖc giao hµng lªn tµu
lµ thuéc tr¸ch nhiÖm cña bªn b¸n hay bªn mua.
NÕu viÖc giao hµng thuéc tr¸ch nhiÖm cña nhµ xuÊt khÈu th× cÇn thiÕt ph¶i
xem xÐt theo dâi bèc xÕp hµng qua c¬ quan ®iÒu ®é c¶ng ®Ó tæ chøc vËn chuyÓn
hµng ho¸ bè trÝ lùc lîng xÕp hµng lªn tµu. Sau khi bèc xÕp th× thùc hiÖn thanh
to¸n phÝ bèc xÕp vµ lÊy vËn ®¬n ®êng biÓn. VËn ®¬n ®êng biÓn nªn lµ vËn ®¬n
hoµn h¶o ®· bèc hµng vµ cã thÓ chuyÓn nhîng ®îc.
Bíc 8: Lµm thñ tôc thanh to¸n.
Cã thÓ nãi thanh to¸n lµ kh©u träng t©m vµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña tÊt c¶ c¸c
giao dÞch kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ. Do ®Æc ®iÓm bu«n b¸n víi níc ngoµi
14
nªn thanh to¸n trong kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu. Ph¬ng thøc thanh to¸n th«ng thêng ®îc sö dông lµ ph¬ng thøc thanh to¸n b»ng th
tÝn dông vµ thanh to¸n b»ng ph¬ng ph¸p nhê thu.
* Thanh to¸n b»ng th tÝn dông:
Th tÝn dông lµ mét lo¹i giÊy mµ ng©n hµng ®¶m b¶o hoÆc høa sÏ tr¶ tiÒn
(Letter of credit - LC) Thanh to¸n tiÒn hµng b»ng L/C lµ mét ph¬ng thøc thanh
to¸n ®¶m b¶o hîp lý, thuËn tiÖn an toµn, h¹n chÕ rñi ro cho c¶ hai bªn.
- Ngêi xuÊt khÈu: ®«n ®èc ngêi nhËp khÈu më L/C ®óng h¹n vµ néi dung
nh hîp ®ång ®· quy ®Þnh. Sau khi nhËn ®îc L/C ngêi xuÊt khÈu ph¶i kiÓm tra so
s¸nh víi néi dung trong hîp ®ång nÕu cha phï hîp ph¶i yªu cÇu bªn nhËp khÈu
söa l¹i.
Cã L/C ngêi xuÊt khÈu tiÕn hµnh lµm nh÷ng c«ng viÖc thùc hiÖn hîp ®ång.
§Õn thêi h¹n giao hµng, cïng víi viÖc giao hµng ngêi xuÊt khÈu ph¶i lËp bé
chøng tõ hoµn h¶o phï hîp víi néi dung trong L/C.
Ngêi nhËp khÈu: viÖc ®Çu tiªn ph¶i lµm lµ më L/C. Thêi gian më L/C nÕu
hîp ®ång kh«ng qui ®Þnh g× th× phô thuéc vµo thêi gian giao hµng. Th«ng thêng
L/C ®îc më kho¶ng 15-20 ngµy tríc khi ®Õn thêi gian giao hµng. C¬ së ®Ó më
L/C lµ c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång nhËp khÈu. GiÊy xin më tÝn dông kho¶n
nhËp khÈu kÌm theo b¶n sao hîp ®ång sau khi ®îc c¬ quan qu¶n lý kÕ ho¹ch thu
chi ngo¹i hèi xÐt duyÖt ®îc chuyÓn ®Õn ng©n hµng ngo¹i th¬ng cïng víi hai uû
nhiÖm chi: mét uû nhiÖm chi ®Ó ký quÜ theo qui ®Þnh vÒ viÖc më L/C vµ mét uû
nhiÖm chi tr¶ thñ tôc phÝ cho ng©n hµng vÒ viÖc më L/C. Khi chøng tõ gèc tõ níc
ngoµi ®Õn ng©n hµng ngo¹i th¬ng, ®¬n vÞ kinh doanh ph¶i kiÓm tra chøng tõ vµ
nÕu hîp lÖ th× tr¶ tiÒn cho ng©n hµng. Sau ®ã ®¬n vÞ kinh doanh míi nhËn ®îc
chøng tõ ®Ó ®i nhËn hµng.
* Thanh to¸n b»ng ph¬ng thøc nhê thu.
NÕu hîp ®ång xuÊt khÈu qui ®Þnh thanh to¸n tiÒn hµng b»ng ph¬ng thøc
nhê thu th× ngay khi giao hµng bªn xuÊt khÈu ph¶i hoµn thµnh viÖc lËp chøng tõ
vµ ph¶i xuÊt tr×nh cho ng©n hµng ®Ó uû th¸c ng©n hµng ®æi tiÒn hé. Chøng tõ
thanh to¸n ph¶i hîp lÖ chÝnh x¸c vµ nhanh chãng giao cho ng©n hµng nh»m thu
l¹i vèn. Sau khi nhËn chøng tõ ë ng©n hµng ngo¹i th¬ng ®¬n vÞ kinh doanh nhËp
khÈu ®îc kiÓm tra chøng tõ trong thêi gian nhÊt ®Þnh. NÕu trong thêi gian nµy
®¬n vÞ kinh doanh nhËp khÈu kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng tõ chèi thanh to¸n th×
ng©n hµng xem nh yªu cÇu ®ßi tiÒn lµ hîp lÖ.
Qu¸ thêi h¹n qui ®Þnh cho viÖc kiÓm tra chøng tõ mäi tranh chÊp gi÷a bªn
b¸n vµ bªn mua vÒ viÖc thanh to¸n tiÒn hµng sÏ ®îc trùc tiÕp gi¶i quyÕt gi÷a c¸c
bªn ®ã hoÆc qua c¬ quan träng tµi.
III-/ Nh÷ng nh©n tè chñ yÕu ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu
hµng ho¸.
A-/ C¸c nh©n tè bªn ngoµi doanh nghiÖp.
Mçi mét chñ thÓ ho¹t ®éng trong x· héi ®Òu chÞu sù chi phèi nhÊt ®Þnh cña
m«i trêng bao quanh nã. §ã lµ tæng hîp c¸c yÕu tè cã t¸c ®éng trùc tiÕp hoÆc
gi¸n tiÕp qua l¹i lÉn nhau. ChÝnh nh÷ng nh©n tè nµy qui ®Þnh xu híng vµ tr¹ng
th¸i hµnh ®éng cña chñ thÓ. Trong kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ ®Æc biÖt lµ
trong lÜnh vùc xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ph¶i chÞu sù chi phèi cña
c¸c nh©n tè bªn trong lÉn nh©n tè bªn ngoµi níc. C¸c nh©n tè nµy thêng xuyªn
15
biÕn ®æi vµ v× vËy lµm cho ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu ngµy cµng phøc t¹p
h¬n. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®ßi hái c¸c nhµ kinh doanh
ph¶i n¾m b¾t vµ ph©n tÝch ®îc ¶nh hëng cña tõng nh©n tè c¸ biÖt tíi ho¹t ®éng
cña doanh nghiÖp trong tõng thêi k× cô thÓ.
1. Nh©n tè kinh tÕ - x· héi trong níc.
a. Tr¹ng th¸i cña nÒn kinh tÕ trong níc.
* D¬ng lîng s¶n xuÊt:
Dîng lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn sè lîng ®Çu mèi tham gia vµo s¶n xuÊt hµng
xuÊt khÈu vµ víi sè lîng s¶n xuÊt lín th× nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh
nghiÖp xuÊt khÈu trong c«ng t¸c t¹o nguån hµng. Tuy nhiªn doanh nghiÖp ph¶i
®¬ng ®Çu víi tÝnh c¹nh tranh cao h¬n trong viÖc t×m b¹n hµng xuÊt khÈu vµ nguy
c¬ ph¸ gi¸ hµng ho¸ b¸n ra thÞ trêng thÕ giíi.
* T×nh h×nh nh©n lùc:
Mét níc cã nguån nh©n lùc dåi dµo lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh
nghiÖp trong níc xóc tiÕn xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã sö dông søc lao ®éng. VÒ
mÆt ng¾n h¹n nguån nh©n lùc ®îc xem nh lµ kh«ng biÕn ®æi v× vËy chóng ta Ýt
t¸c ®éng tíi sù biÕn ®éng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Níc ta nguån nh©n lùc dåi
dµo, gi¸ nh©n c«ng rÎ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm sö dông
nhiÒu lao ®éng nh hµng thñ c«ng mü nghÖ, may mÆc,... vµ gia c«ng xuÊt khÈu.
* Nh©n tè c«ng nghÖ:
Ngµy nay, khoa häc c«ng nghÖ t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x·
héi mang l¹i nhiÒu lîi Ých, trong xuÊt khÈu nã còng mang l¹i hiÖu qu¶ cao. Nhê
sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng bu chÝnh viÔn th«ng, c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th¬ng cã
thÓ ®µm ph¸n trùc tiÕp víi kh¸ch hµng qua Telex, ®iÖn tÝn, Fax,... gi¶m bít nh÷ng
chi phÝ ®i l¹i, xóc tiÕn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. C¸c nhµ kinh doanh dÔ dµng n¾m b¾t
c¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng mét c¸ch chÝnh x¸c kÞp thêi. Bªn c¹nh ®ã yÕu tè c«ng
nghÖ cßn t¸c ®éng tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gia c«ng chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu, khoa
häc c«ng nghÖ cßn t¸c ®éng tíi c¸c lÜnh vùc nh vËn t¶i hµng ho¸, c¸c kü nghÖ
nghiÖp vô trong ngµnh ng©n hµng,... §ã còng chÝnh lµ c¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn
xuÊt khÈu.
* C¬ së h¹ tÇng:
C¬ së h¹ tÇng tèt lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu nh»m gãp phÇn thóc ®Èy
ho¹t ®éng xuÊt khÈu. C¬ së h¹ tÇng bao gåm: ®êng s¸, bÕn b·i, hÖ thèng vËn t¶i,
hÖ thèng th«ng tin, hÖ thèng ng©n hµng,... cã ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
NÕu hÖ thèng nµy hiÖn ®¹i sÏ thóc ®Èy hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngîc l¹i sÏ
k×m h·m ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
b. C¸c chÝnh s¸ch vµ qui ®Þnh cña Nhµ níc.
Th«ng qua viÖc ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch vµ qui ®Þnh cña Nhµ níc thiÕt lËp m«i
trêng ph¸p lý nh»m ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nªn nã ¶nh
hëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Chóng ta cã thÓ xem xÐt t¸c ®éng cña c¸c
chÝnh s¸ch díi c¸c khÝa c¹nh sau:
* TØ gi¸ hèi ®o¸i:
TØ gi¸ hèi ®o¸i lµ quan hÖ so s¸nh tØ lÖ gi÷a gi¸ trÞ cña hai ®ång tiÒn cña hai
níc víi nhau.
16
TØ gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tØ gi¸ hèi ®o¸i lµ nh©n tè quan träng ®Ó thùc
hiÖn chiÕn lîc híng ngo¹i ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Mét tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc ®îc ®iÒu chØnh theo qu¸ tr×nh l¹m ph¸t cã liªn quan gäi lµ tØ gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ.
NÕu tØ gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc lµ kh«ng ®æi vµ tØ gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ t¨ng lªn th×
c¸c nhµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm s¬ chÕ lµ ngêi b¸n theo møc gi¸ c¶ quèc tÕ n»m
ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña hä sÏ bÞ thiÖt. Hä ph¶i chÞu chi phÝ cao h¬n do møc l¹m
ph¸t trong níc. Hµng xuÊt khÈu cña hä trë nªn kÐm sinh lîi do ngo¹i tÖ thu ®îc
ph¶i b¸n l¹i víi tØ gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc cè ®Þnh kh«ng ®îc t¨ng lªn ®Ó bï l¹i chi
phÝ s¶n xuÊt cao h¬n. C¸c nhµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm chÕ t¹o cã thÓ lµm t¨ng gi¸
c¶ xuÊt khÈu cña hä ®Ó bï ®¾p l¹i chi phÝ néi ®Þa cao h¬n nhng kÕt qu¶ kh¶ n¨ng
chiÔm lÜnh thÞ trêng sÏ gi¶m. Hä chØ cã thÓ gi÷ nguyªn møc gi¸ tÝnh theo ngo¹i
hèi vµ lîi nhuËn thÊp. NÕu t×nh tr¹ng ngîc l¹i lµ tØ gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ gi¶m so víi
tØ gi¸ hèi ®o¸i chÝnh thøc khi ®ã sÏ cã lîi h¬n cho c¸c nhµ xuÊt khÈu.
* ThuÕ quan vµ h¹n ng¹ch (quota):
Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc t¹i thÞ trêng xuÊt khÈu
còng chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp cña thuÕ xuÊt khÈu vµ h¹n ng¹ch.
ThuÕ xuÊt khÈu t¨ng cã xu thÓ lµm gi¶m xuÊt khÈu vµ do ®ã lµm gi¶m
nguån thu ngo¹i tÖ cña ®Êt níc. Cßn h¹n ng¹ch lµ h×nh thøc h¹n chÕ vÒ sè lîng
xuÊt khÈu cã t¸c ®éng mét mÆt lµm gi¶m sè ®Çu mèi tham gia xuÊt khÈu trùc
tiÕp mÆt kh¸c t¹o c¬ héi thuËn lîi cho ngêi xin ®îc h¹n ng¹ch xuÊt khÈu.
* C¸c chÝnh s¸ch kh¸c cña Nhµ níc:
C¸c chÝnh s¸ch kh¸c cña Nhµ níc nh x©y dùng mÆt hµng chñ lùc trùc tiÕp gia
c«ng xuÊt khÈu, ®Çu t cho xuÊt khÈu, lËp c¸c khu chÕ xuÊt, c¸c chÝnh s¸ch tÝn
dông xuÊt khÈu chÝnh s¸ch trî cÊp xuÊt khÈu còng gãp phÇn to lín t¸c ®éng tíi
t×nh h×nh xuÊt khÈu cña mét quèc gia. Bªn c¹nh c¸c chÝnh s¸ch trªn nhãm c¸c
chÝnh s¸ch hç trî mang tÝnh thÓ chÕ - tæ chøc, c¸c khung ph¸p lý vµ hÖ thèng hµnh
chÝnh còng lµ mét trong c¸c nh©n tè t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
Nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n trong qu¶n lý qu¸ tr×nh xuÊt khÈu cña Nhµ níc còng
¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §Æc biÖt tõ khi ra ®êi NghÞ ®Þnh 57/2000
N§-CP ngµy 31/7/2000 cña ChÝnh phñ vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh th×
quyÒn tù do kinh doanh cña th¬ng nh©n ®îc më réng mét bíc. Hä ®îc kinh
doanh tÊt c¶ nh÷ng hµng ho¸ mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm t¹o ra m«i trêng kinh
doanh lµnh m¹nh cho c¸c doanh nghiÖp.
2. Nh©n tè tµi nguyªn vµ ®Þa lý.
Nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng lµm
c¬ së cho quèc gia x©y dùng c¬ cÊu ngµnh vµ vïng ®Ó xuÊt khÈu. Nã gãp phÇn
t¸c ®éng ¶nh hëng ®Õn lo¹i hµng qui m« hµng xuÊt khÈu cña quèc gia.
VÞ trÝ ®Þa lý cã vai trß nh lµ nh©n tè tÝch cùc hoÆc tiªu cùc ®èi víi sù ph¸t
triÓn nÒn kinh tÕ còng nh xuÊt khÈu cña mét quèc gia. VÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi lµ
®iÒu kiÖn cho phÐp mét quèc gia tranh thñ ®îc ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ hoÆc
thóc ®Èy xuÊt khÈu dÞch vô nh vËn t¶i ng©n hµng,....
3. ¶nh hëng cña t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi thÕ giíi.
Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ th× phô thuéc gi÷a c¸c níc ngµy cµng t¨ng v× vËy
mµ mçi biÕn ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi ë níc ngoµi ®Òu cã nh÷ng ¶nh hëng nhÊt ®Þnh ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ trong níc. LÜnh vùc ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ
lÜnh vùc trùc tiÕp quan hÖ víi c¸c chñ thÓ níc ngoµi nªn nã cµng rÊt nh¹y c¶m.
17
BÊt k× mét sù thay ®æi nµo vÒ chÝnh s¸ch xuÊt khÈu, t×nh h×nh l¹m ph¸t, thÊt
nghiÖp hay t¨ng trëng vµ suy tho¸i kinh tÕ,... cña c¸c níc kh¸c ®Òu ¶nh hëng ®Õn
ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu níc ta.
B-/ Nhãm nh©n tè thuéc b¶n th©n doanh nghiÖp.
1. Nh©n tè bé m¸y qu¶n lý hay tæ chøc hµnh chÝnh.
Lµ sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña c¸c cÊp l·nh ®¹o xuèng CBCNV nh»m môc
®Ých thùc hiÖn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. §Ó qu¶n lý tËp trung thèng nhÊt ph¶i
sö dông ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh. ViÖc thiÕt lËp c¬ cÊu tæ chøc cña bé m¸y doanh
nghiÖp còng nh c¸ch thøc ®iÒu hµnh cña c¸c cÊp l·nh ®¹o lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh
tÝnh hiÖu qu¶ trong kinh doanh. NÕu mét doanh nghiÖp cã c¬ cÊu tæ chøc hîp lý
cã c¸ch ®iÒu hµnh s¸ng suèt sÏ gãp phÇn thóc ®Èy hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh
doanh. Ngîc l¹i, nÕu c¬ cÊu tæ chøc xÖch xo¹c c¸ch ®iÒu hµnh kÐm cái sÏ dÉn
®Õn hiÖu qu¶ thÊp trong ho¹t ®éng kinh doanh.
2. Nh©n tè con ngêi.
Con ngêi ®îc ®Æt ë vÞ trÝ trung t©m cña mäi ho¹t ®éng. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu
hµng ho¸ ®Æc biÖt ph¶i nhÊn m¹nh yÕu tè con ngêi bëi v× nã lµ chñ thÓ s¸ng t¹o
vµ trùc tiÕp ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng. ¶nh hëng cña nh©n tè nµy thÓ hiÖn qua hai
chØ tiªu: ®ã lµ tinh thÇn lµm viÖc vµ n¨ng lùc c«ng t¸c. Tinh thÇn lµm viÖc biÓu
hiÖn bëi bÇu kh«ng khÝ trong doanh nghiÖp, t×nh ®oµn kÕt vµ ý chÝ phÊn ®Êu cho
môc tiªu chung. N¨ng lùc cña nh©n viªn l¹i biÓu hiÖn qua kü n¨ng ®iÒu hµnh
c«ng t¸c c¸c nghiÖp vô cô thÓ vµ qua kÕt qu¶ ho¹t ®éng. §Ó n©ng cao vai trß cña
nh©n tè con ngêi c¸c doanh nghiÖp mét mÆt ph¶i n©ng cao nghiÖp vô cña hä mÆt
kh¸c ph¶i quan t©m thÝch ®¸ng ®Õn lîi Ých c¸ nh©n bao gåm c¶ lîi Ých vËt chÊt vµ
lîi Ých tinh thÇn.
3. M¹ng líi kinh doanh cña doanh nghiÖp.
KÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ngo¹i th¬ng phô thuéc rÊt lín vµo hÖ
thèng m¹ng líi kinh doanh cña nã. M¹ng líi kinh doanh réng lín lµ ®iÒu kiÖn ®Ó
doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng t¹o nguån hµng vËn chuyÓn lµm ®¹i lý
xuÊt khÈu,... Do vËy m¹ng líi kinh doanh gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh
doanh xuÊt khÈu. NÕu m¹ng líi kinh doanh kh«ng hîp lý sÏ g©y c¶n trë cho ho¹t
®éng kinh doanh lµm triÖt tiªu tÝnh n¨ng ®éng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh
nghiÖp trªn th¬ng trêng.
4. Kh¶ n¨ng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña doanh nghiÖp.
C¬ së vËt chÊt cña doanh nghiÖp nh vèn cè ®Þnh bao gåm: c¸c m¸y mãc thiÕt
bÞ, hÖ thèng kho tµng, nhµ xëng, hÖ thèng ph¬ng tiÖn vËn t¶i, c¸c ®iÓm thu mua
hµng, c¸c ®¹i lý, chi nh¸nh vµ trang thiÕt bÞ cña nã,... cïng víi vèn lu ®éng lµ c¬
së cho ho¹t ®éng kinh doanh. C¸c kh¶ n¨ng nµy quy ®Þnh qui m«, tÝnh chÊt lÜnh
vùc ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ v× vËy gãp phÇn quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh.
III-/ C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh th¬ng m¹i quèc
tÕ cña doanh nghiÖp.
1-/ Quan niÖm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ cña doanh nghiÖp.
HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña bÊt k× nÒn s¶n xuÊt nµo nãi
chung vµ cña mçi doanh nghiÖp nãi riªng. VÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong
kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ v×: n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong kinh doanh th¬ng
m¹i quèc tÕ lµ mét nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Ó tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ,
18
th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi. Ng©n cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i
quèc tÕ cßn lµ yªu cÇu tÊt yÕu cña viÖc thùc hiÖn qui luËt tiÕt kiÖm.
HiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi chñ yÕu ®îc thÈm ®Þnh bëi thÞ trêng lµ tiªu chuÈn
c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ph¬ng híng ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ. §¸nh
gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu kh«ng chØ c¨n cø vµo møc ®é lîi nhuËn,
tuy r»ng lîi nhuËn lµ lý do tån t¹i cña doanh nghiÖp mµ cßn ®¸nh gi¸ c¶ hiÖu qu¶
kinh tÕ x· héi n÷a. §ã lµ chØ tiªu vÒ tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi hay t¨ng n¨ng suÊt
lao ®éng x· héi.
HiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ còng nh hiÖu qu¶
kinh tÕ cña bÊt kú ho¹t ®éng kinh tÕ nµo ®îc biÓu hiÖn ë mèi t¬ng quan gi÷a kÕt
qu¶ s¶n xuÊt vµ chi phÝ s¶n xuÊt míi chØ ®Æc trng ®îc mÆt lîng cña hiÖu qu¶ kinh
tÕ. Cïng víi sù biÓu hiÖn vÒ mÆt sè lîng hiÖu qu¶ kinh tÕ cña bÊt kú ho¹t ®éng
kinh tÕ nµo cßn cã tÝnh chÊt lîng. TÝnh chÊt lîng cña hiÖu qu¶ lµ tiªu chuÈn cña
hiÖu qu¶. Tiªu chuÈn lµ c¨n cø c¬ b¶n vµ chñ yÕu ®Ó nhËn thøc râ thùc tÕ kh¸ch
quan, ®¶m b¶o nhËn thøc chÝnh x¸c sù vËt hoÆc hiÖn tîng nghiªn cøu vµ ph©n
biÖt chóng ®óng sai.
Khi x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ cÇn ph¶i tÝnh to¸n hiÖu
qu¶ cña tÊt c¶ c¸c chi phÝ lao ®éng x· héi kh«ng ph¶i chØ ë tõng kh©u riªng biÖt
cña chi phÝ lao ®éng x· héi mµ tÊt c¶ c¸c kh©u cña nÒn kinh tÕ quèc d©n cã liªn
quan kh«ng chØ tÝnh bëi c¸c kÕt qu¶ nh÷ng lîi Ých vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn ph¶i
tÝnh to¸n ®Õn tÊt c¶ c¸c ph¬ng diÖn chÝnh trÞ x· héi. Nh vËy khi xem xÐt hiÖu qu¶
kinh tÕ cña kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng nh÷ng ph¶i n¾m v÷ng tiªu
chuÈn hiÖu qu¶ mµ cßn qu¸n triÖt quan ®iÓm toµn diÖn.
Tiªu chuÈn hiÖu qu¶ kinh doanh trong th¬ng m¹i quèc tÕ ®îc biÓu hiÖn gi¸n
tiÕp th«ng qua mét hÖ thèng chØ tiªu. NÕu tiªu chuÈn biÓu hiÖn mÆt chÊt lîng cña
hiÖu qu¶ th× hÖ thèng chØ tiªu ®Æc trng sè lîng cña hiÖu qu¶ kinh tÕ cña doanh
nghiÖp th¬ng m¹i quèc tÕ.
2-/ Ph©n lo¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ.
Trong c«ng t¸c qu¶n lý ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh tÕ cña kinh doanh th¬ng m¹i
quèc tÕ ®îc biÓu hiÖn nh÷ng ®Æc trng ý nghÜa cô thÓ kh¸c nhau. ViÖc ph©n lo¹i
hiÖu qu¶ kinh tÕ trong kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c
nhau cã t¸c dông thiÕt thùc trong c«ng t¸c qu¶n lý th¬ng m¹i. Nã lµ c¬ së ®Ó x¸c
®Þnh c¸c chØ tiªu, møc hiÖu qu¶ vµ nh÷ng biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ trong kinh
doanh th¬ng m¹i quèc tÕ.
a. HiÖu qu¶ kinh tÕ c¸ biÖt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
HiÖu qu¶ kinh tÕ c¸ biÖt lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ thu ®îc tõ ho¹t ®éng kinh doanh
cña tõng doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu. BiÓu hiÖn chung cña hiÖu qu¶ c¸ biÖt lµ
doanh lîi mµ mçi doanh nghiÖp ®¹t ®îc.
HiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi mµ kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ ®em l¹i cho nÒn
kinh tÕ quèc d©n lµ sù ®ãng gãp cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ vµo viÖc ph¸t
triÓn s¶n xuÊt, ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng,...
b. HiÖu qu¶ cña chi phÝ bé phËn vµ chi phÝ tæng hîp.
C¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ tµi nguyªn, tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt tr×nh ®é tæ chøc
vµ qu¶n lý lao ®éng qu¶n lý kinh doanh. Hä ®a ra thÞ trêng s¶n phÈm cña m×nh
víi mét chi phÝ c¸ biÖt nhÊt ®Þnh vµ víi môc ®Ých lµ thu ®îc lîi nhuËn lín nhÊt.
19
Suy cho ®Õn cïng, chi phÝ bá ra lµ chi phÝ lao ®éng x· héi. Nhng t¹i mçi
doanh nghiÖp mµ chóng ta cÇn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ th× chi phÝ ®ã l¹i ®îc thÓ hiÖn
díi c¸c d¹ng chi phÝ cô thÓ nh chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ lao ®éng sèng, chi
phÝ hao mßn m¸y mãc thiÕt bÞ, chi phÝ ngoµi s¶n xuÊt,.... B¶n th©n mçi lo¹i chi
phÝ trªn l¹i cã thÓ ®îc ph©n chia chi tiÕt tØ mØ h¬n. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ
ho¹t ®éng xuÊt khÈu kh«ng thÓ kh«ng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tæng hîp cña
c¸c lo¹i chi phÝ trªn ®©y nhng l¹i cÇn thiÕt ph¶i ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña tõng lo¹i
chi phÝ.
c. HiÖu qu¶ tuyÖt ®èi vµ hiÖu qu¶ so s¸nh.
HiÖu qu¶ tuyÖt ®èi lµ hiÖu qu¶ ®îc tÝnh to¸n cho tõng ph¬ng ¸n cô thÓ b»ng
c¸ch x¸c ®Þnh møc lîi Ých thu ®îc víi lîng chi phÝ bá ra. Ngêi ta x¸c ®Þnh hiÖu
qu¶ tuyÖt ®èi khi ph¶i bá chi phÝ ra ®Ó thùc hiÖn mét th¬ng vô nµo ®ã, ®Ó biÕt ®îc víi nh÷ng chi phÝ bá ra sÏ thu ®îc nh÷ng lîi Ých cô thÓ vµ môc tiªu cô thÓ g×,
tõ ®ã ®i ®Õn quyÕt ®Þnh cã nªn bá ra chi phÝ hay kh«ng cho th¬ng vô ®ã. V× vËy
trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh bÊt kú c«ng viÖc g× ®ßi hái ph¶i bá chi phÝ,
chi víi mét lîng lín hay nhá ®Òu ph¶i tÝnh to¸n hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi.
HiÖu qu¶ so s¸nh ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch so s¸nh c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶
tuyÖt ®èi cña c¸c ph¬ng ¸n víi nhau. Nãi c¸ch kh¸c hiÖu qu¶ so s¸nh chÝnh lµ
møc chªnh lÖch vÒ hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi cña c¸c ph¬ng ¸n. Môc ®Ých chñ yÕu cña
viÖc tÝnh to¸n nµy lµ so s¸nh møc ®é hiÖu qu¶ cña c¸c ph¬ng ¸n ®Ó tõ ®ã cho
phÐp lùa chän mét ph¬ng ¸n cã hiÖu qu¶ cao nhÊt.
3-/ C¸c chØ tiªu hiÖu qu¶.
a. ChØ tiªu vÒ lîi nhuËn.
§©y lµ chØ tiªu c¬ b¶n quan träng nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh ë
c«ng ty. Lîi nhuËn lµ môc ®Ých cña kinh doanh lµ chØ tiªu hiÖu qu¶ cã tÝnh chÊt
tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng kinh doanh. TÝnh to¸n lîi
nhuËn cã liªn quan ®Õn tÝnh to¸n doanh thu vµ chi phÝ.
Tæng lîi nhuËn = Tæng doanh thu - Tæng chi phÝ
Tæng doanh thu lµ tonµ bé sè tiÒn thu ®îc qua viÖc b¸n hµng ho¸ hoÆc dÞch
vô trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng lµ 1 n¨m).
Tæng chi phÝ gåm chi phÝ lu th«ng, chi phÝ cho ho¹t ®éng dÞch vô tiÒn bÞ
ph¹t, c¸c chi phÝ kh¸c,... trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng lµ 1 n¨m).
Lîi nhuËn xuÊt nhËp khÈu:
Lîi nhuËn = pqt - F
P : lµ ®¬n gi¸ hµng xuÊt (nhËp) khÈu.
q
: lµ khèi lîng hµng xuÊt (nhËp) khÈu.
t
: lµ tØ gi¸ hèi ®o¸i ë thêi ®iÓm thanh to¸n.
F : lµ chi phÝ xuÊt (nhËp) khÈu.
b. Møc doanh lîi xuÊt khÈu:
Dx = x 100%
Trong ®ã:
Dx : doanh lîi xuÊt khÈu.
20
- Xem thêm -
.DOC 
77 
242 
69 
