Tài liệu Luận văn xuất khẩu hàng giầy dép vn sang eu thực trạng và giải pháp

LỜI MỞ ĐẦU §Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ chñ tr¬ng kinh tÕ lín cña §¶ng vµ nhµ nícViÖt Nam ®· ®îc kh¼ng ®Þnh t¹i §¹i héi §¶ng VIII, IX vµ trong NghÞ quyÕt 01 NQ/T¦ cña Bé chÝnh trÞ, víi môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa híng vÒ xuÊt khÈu. Víi vÞ trÝ lµ mét trong 3 ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc, ngµnh giÇy dÐp ViÖt Nam lu«n lµ mét trong nh÷ng ngµnh ®îc quan t©m hµng ®Çu trong chiÕn lîc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Nh vËy, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam lµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn níc ta theo xu híng ph¸t triÓn chung cña khu vùc vµ thÕ giíi. Trong hÖ thèng c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu cña hµng giÇy dÐp ViÖt Nam, thÞ trêng EU hiÖn ®ang lµ thÞ trêng ®Çy høa hÑn. EU lµ thÞ trêng lín víi 15 quèc gia thµnh viªn cã tèc ®é t¨ng trëng cao vµ kh¸ æn ®Þnh. KÓ tõ sau khi Nhµ níc cã chÝnh s¸ch më cña ®Õn nay, hµng giÇy dÐp ViÖt Nam ®· cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c níc trong liªn minh EU. §Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp sang EU, ViÖt Nam kh«ng chØ cã ®îc sù t¨ng trëng æn ®Þnh vÒ ngo¹i th¬ng mµ cßn thùc hiÖn chiÕn lîc ®a d¹ng ho¸ thÞ trêng xuÊt khÈu. V× vËy, xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp sang EU lu«n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m cña §¶ng vµ nhµ níc ta. NhËn thÊy tÇm quan träng vµ t¬ng lai cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt giµy dÐp ViÖt Nam, T«i ®· chän ®Ò tµi: “XuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam sang EU:Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” ®Ó lµm ®Ò tµi. Trong bµi viÕt cã thÓ cã nhiÒu ®iÓm cha chÝnh x¸c mong sù ®ãng gãp ý kiÕn tõ phÝa quý b¹n ®äc. Xin ch©n thµnh c¶n ¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« Hoµng Thuý Nga, ngêi ®· híng dÉn vµ khuyÕn khÝch T«i hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Néi dung cña ®Ò ¸n gåm 3 phÇn: Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu vµ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam vµo thÞ trêng EU. Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam vµo thÞ trêng EU. 1 Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu vµ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c êng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu giµy dÐp I. Kh¸i niÖm vµ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu. 1.Kh¸i niÖm. XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ngo¹i th¬ng, lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng cña kinh doanh quèc tÕ, lµ sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña s¶n xuÊt vµ lu th«ng nh»m t¹o ra hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt trong mçi nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hiÖn nay diÔn ra trªn ph¹m vi toµn cÇu, trong ®ã tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ, tõ vËt phÈm tiªu dïng ®Õn t liÖu s¶n xuÊt, tõ c¸c chi tiÕt linh kiÖn rÊt nhá bÐ ®Õn c¸c lo¹i m¸y mãc khæng lå, c¸c lo¹i c«ng nghÖ kü thuËt cao, kh«ng chØ cã hµng ho¸ h÷u h×nh mµ c¶ hµng ho¸ v« h×nh vµ víi tû träng ngµy cµng cao. Nh vËy, th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã thÓ lµm gia t¨ng ngo¹i tÖ thu ®îc, c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n, t¨ng thu ng©n s¸ch cho nhµ níc, kÝnh thÝch ®æi míi c«ng nghÖ, c¶i biÕn c¬ cÊu kinh tÕ, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm vµ n©ng cao møc sèng ngêi d©n. 2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu. Víi môc tiªu lµ ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc xuÊta khÈu nh»m ph©n t¸n vµ chia sÏ rñi ro, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh quèc tÕ cã thÓ chän lùa nhiÒu h×nh thøc xuÊt khÈu kh¸c nhau. Sau ®©y lµ mét sè h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu: 2 2.1 .XuÊt khÈu trùc tiÕp. XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc thu mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc tíi kh¸ch hµng níc ngoµi th«ng qua c¸c tæ chøc cña m×nh. 2.2 .XuÊt khÈu uû th¸c. XuÊt khÈu uû th¸c lµ h×nh thøc kinh doanh quèc tÕ trong ®ã ®¬n vÞ kinh doanh quèc tÕ ®ãng vai trß lµ ngêi trung gian thay mÆt cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸ cho c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ qua ®ã thu ®îc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ( thêng lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi¸ trÞ l« hµng xu©t khÈu). 2.3 .XuÊt khÈu t¹i chç. XuÊt khÈu t¹i chç lµ h×nh thøc xuÊt khÈu míi nhng ®ang ®îc ph¸t triÓn vµ cã xu híng phæ biÕn réng r·i. 2.4 .XuÊt khÈu gia c«ng uû th¸c. XuÊt khÈu gia c«ng uû th¸c lµ h×nh thc xuÊt khÈu mµ trong ®ã ®¬n vÞ kinh doanh quèc tÕ ®øng ra nhËn nguyªn vËt liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cho xÝ nghiÖp gia c«ng, sau ®ã thu håi thanhg phÈm ®Ó xuÊt l¹i cho bªn níc ngoµi. §¬n vÞ ®îc hëng phÝ uû th¸c theo tho¶ thuËn víi c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt. 2.5 .Bu«n b¸n ®èi lu. Bu«n b¸n ®èi lu lµ ph¬ng thøc giao dÞch trong ®ã xuÊt khÈu kÕt hîp chÆt chÏ víi nhËp khÈu, ngêi b¸n ®ång thêi lµ ngêi mua vµ lîng hµng ho¸ mang ra trao ®æi cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng. Môc ®Ých xuÊt khÈu ë ®©y kh«ng ph¶i thu vÒ mét kho¶n ngo¹i tÖ mµ nh»m môc ®Ých cã ®îc mét lîng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng víi gi¸ trÞ cña l« hµng xuÊt khÈu. 3 2.6 .XuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th( xuÊt khÈu tr¶ nî). XuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th lµ h×nh thøc mµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu theo chØ tiªu nhµ níc giao, tiÕn hµnh xuÊt khÈu mét hay mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh cho chÝnh phñ níc ngoµi trªn c¬ së nghÞ ®Þnh th ®· ký gi÷a hai chÝnh phñ. 2.7 .Gia c«ng quèc tÕ. Gia c«ng quèc tÕ lµ h×nh thøc kinh doanh trong ®ã mét bªn ( gäi lµ bªn nhËn gia c«ng ) nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn ( bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm, giao l¹i cho bªn ®Æt gia c«ng vµ qua ®ã thu ®îc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ( gäi lµ phÝ gia c«ng). 2.8 .T¸i xuÊt khÈu T¸i xuÊt khÈu lµ h×nh thøc xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tríc ®©y ®· nhËp khÈu vµ cha tiÕn hµnh ho¹t ®éng chÕ biÕn. II. Néi dung cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng trªn thÞ trêng quèc tÕ, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp dï ®· cã kinh nghiÖm hay míi chØ b¾t ®Çu tham gia vµo kinh doanh ®Òu ph¶i tu©n theo c¸c nguyªn t¾c cña c¸c th¬ng vô th× míi cã kh¶ n¨ng tån t¹i l©u dµi ®îc. C«ng t¸c tæ chøc xuÊt khÈu t¬ng ®èi phøc t¹p, cã thÓ thay ®æi theo mçi lo¹i h×nh xuÊt khÈu. Chung quy l¹i, cÇn ph¶i tu©n theo mét tr×nh tù gåm c¸c c«ng ®o¹n sau: 1. Lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu. §©y lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n ban ®Çu, nhng quan träng vµ cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh ®îc ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Khi doanh nghiÖp cã ý ®Þnh tham gia vµo thÞ trêng quèc tÕ th× doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh mÆt hµng m×nh ®Þnh kinh doanh. Trªn thùc tÕ doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng sau: SWYG ( Sell What You Got ) doanh nghiÖp xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ m×nh s¶n xuÊt. SWAB ( Sell What Actually Buy): doanh nghiÖp xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ thÞ trêng cÇn. GLOB ( Sell Things Globaly Disregarding National Frontiers): doanh nghiÖp xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng gièng nhau ra thÞ trêng thÕ giíi, kh«ng ph©n biÖt sù kh¸c nhau vÒ v¨n ho¸ x· héi, ng«n ng÷, phong tôc tËp qu¸n…vµ biªn giíi quèc gia. 4 Ngµy nay, xu híng xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ thÞ trêng cÇn vµ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng gièng nhau ra tÊt c¶ c¸c thÞ trêng lµ phæ biÕn. §Ó lùa chän ®îc ®óng mÆt hµng mµ thÞ trêng cÇn ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu tû mû, ph©n tÝch mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ nhu cÇu thÞ trêng còng nh kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. §ång thêi doanh nghiÖp cÇn dù ®o¸n xu híng biÕn ®éng cña thÞ trêng còng nh nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc mµ m×nh cÇn gÆp ph¶i trªn thÞ trêng thÕ giíi. 2. Lùa chän thÞ trêng xuÊt khÈu. Sau khi ®· lùa chän ®îc mÆt hµng xuÊt khÈu doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i tiÕn hµnh lùa chän thÞ trêng xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã. Trong nhiÒu trêng hîp doanh nghiÖp kh«ng thÓ ho¹t ®éng trªn nhiÒu thÞ trêng cña mét quèc gia nµo ®ã mµ chØ cã thÓ ho¹t ®éng trªn mét ®o¹n hoÆc mét sè ®o¹n thÞ trêng trªn c¬ së c¸c tiªu thøc dïng ®Ó ph©n ®o¹n thÞ trêng. Tuy nhiªn trong nhiÒu trêng hîp, doanh nghiÖp cã thÓ ho¹t ®éng trªn ph¹m vi quèc gia, khu vùc ho¹t toµn cÇu. 3. Lùa chän ®èi t¸c giao dÞch. ViÖc lùa chän ®óng ®èi tîng giao dÞch sÏ tr¸nh cho doanh nghiÖp nhiÒu phiÒn to¸i, nh÷ng mÊt m¸t, rñi ro mµ doanh nghiÖp gÆp ph¶i trªn thÞ trêng quèc tÕ., ®ång thêi cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c kÕ ho¹ch kinh doanh cña m×nh. C¸c tèt nhÊt lµ doanh nghiÖp c¸c ®èi t¸c cã ®Æc ®iÓm sau: Th¬ng nh©n quen biÕt hay ®· tõng cã quan hÖ giao dÞch víi doanh nghiÖp cña ta, cã uy tÝn trong kinh doanh. hµnh vi lõa ®¶o. Th¬ng nh©n cã kh¶ n¨ng , thùc lùc vÒ tµi chÝnh. Cã thiÖn chÝ trong quan hÖ bu«n b¸n víi ta, kh«ng biÓu hiÖn Nh÷ng ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm ®¹i diÖn trong kinh doanh vµ cã ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña hä ®èi víi c¸c nghÜa vô cña c«ng ty hoÆc c¸c tæ chøc. 4. Lùa chän ph¬ng thøc giao dÞch. Ph¬ng thc giao dÞch lµ nh÷ng c¸ch thøc mµ doanh nghiÖp sö dông ®Ó thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch vµ môc tiªu kinh doanh cña m×nh trªn thÞ trêng thÕ giíi. Nh÷ng c¸ch thøc nµy quy ®Þnh thñ tôc tiÕn hµnh, c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch, c¸c thao t¸c vµ chøng tõ cÇn thiÕt cña quan hÖ giao dÞch kinh doanh. Cã rÊt nhiÒu ph¬ng thøc giao dÞch kh¸c nhau nh: giao dÞch th«ng thêng, giao dÞch qua kh©u 5 trung gian, giao dÞch t¹i héi chî triÓn l·m, giao dÞch t¹i së giao dÞch hµng ho¸, ®Êu gi¸ vµ ®Êu thÇu quèc tÕ. Tuy nhiªn phæ biÕn nhÊt vµ ®îc sö dông réng r·i nhÊt vÉn lµ ph¬ng thøc th«ng thêng. 5. §µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu. §µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Nã quyÕt ®Þnh nh÷ng c«ng ®o¹n mµ doanh nghiÖp ®· tiÕn hµnh tríc ®ã, ®ång thêi nã quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh kh¶ thi cña c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. V× vËy, cÇn ph¶i n¾m râ th«ng tin vÒ ®èi t¸c còng nh chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp, ®iÓm m¹nh ®iÓm yÕu. Mäi cam kÕt trong hîp ®ång sÏ lµ c¨n cø ph¸p lý quan träng, v÷ng ch¾c vµ ®¸ng tin cËy ®Ó c¸c bªn thùc hiÖn cam kÕt cña m×nh. §µm ph¸n cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua th tÝn, ®iÖn tÝn vµ ®µm ph¸n trùc tiÕp. 6. Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, giao hµng vµ thanh to¸n tiÒn. Sau khi ký kÕt hîp ®ång, c¸c bªn sÏ thùc hiÖn c¸c ®iÒu kiÖn mµ m×nh cam kÕt trong hîp ®ång. Sau ®©y lµ tr×nh tù nh÷ng c«ng viÖc chung nhÊt cÇn tiÕn hµnh ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ tuú theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn trong hîp ®ång mµ ngêi xuÊt khÈu cã thÓ bá qua mét hoÆc vµi c«ng ®o¹n.  Yªu cÇu më vµ kiÓm tra th tÝn dông.  Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu.  ChuÈn bÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu.  KiÓm ®Þnh hµng ho¸.  Thuª ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn.  Lµm thñ tôc h¶i quan.  Giao hµng lªn tµu.  Thanh to¸n.  Gi¶i quyÕt khiÕu n¹i (nÕu cã). III. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 6 Ho¹t ®éng trªn thÞ trêng thÕ giíi cã nghÜa lµ doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®énh trong mét m«i trêng kinh doanh xa l¹ vµ ®Çy nh÷ng th¸ch thøc, cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh÷ng nh©n tè chñ yÕu ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu bao gåm: 1. C¸c nh©n tè kinh tÕ. Thø nhÊt, ¶nh hëng cña c¸n c©n thanh to¸n vµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ. Nh©n tè nµy quyÕt ®Þnh ph¬ng ¸n kinh doanh, mÆt hµng vµ quy m« s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Sù thay ®æi cña nh÷ng nh©n tè nµy g©y ra sù x¸o trén lín trong tû träng xuÊt nhËp khÈu. Nh©n tè tû gi¸ ¶nh hëng m¹nh ®Õn c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu cña doanh nghiÖp. §ã lµ nh©n tè t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qña ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ. NÕu tû gi¸ hèi ®o¸i t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ ë møc thÊp th× míi khuyÕn khÝch ®îc doanh nghiÖp trong níc tÝch cùc ®Çu t s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu vµ ngîc l¹i. Thø hai, ¶nh hëng cña hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng. HÖ thèng tµi chÝnh, n©n hµng chi phèi rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu th«ng qua l·i suÊt tiÒn cho vay ho¹t ®éng. L·i suÊt thÊp sÏ thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tham gia vay vèn ®Çu t vµ ngîc l¹i. MÆt kh¸c, lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp phô thuéc vµo c¸c nh©n hµng do h×nh thøc thanh to¸n cña c¸c hîp ®ång mua b¸n ®Òu ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c ng©n hµng. NÕu c¸c nghiÖp vô ng©n hµng ®îc b¶o ®¶m thuËn lîi, nhanh vµ chÝnh x¸c th× sÏ tr¸nh ®îc rÊt nhiÒu rñi ro cho doanh nghiÖp. Thø ba, c¸c nh©n tè thuéc vÒ chÝnh s¸ch. Th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung ®em l¹i lî Ých to lín vµ v× lý do kh¸c nhau mµ hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu cã chÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc tÕ thÓ hiÖn ý chÝ vµ môc tiªu cña nhµ níc ®ã trong viÖc can thiÖp vµ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ cã liªn quan ®Õn nªn kinh tÕ quèc d©n. Tuy nhiªn nãi nh vËy kh«ng cã nghÜa lµ sù can thiÖp cña chÝnh phñ theo chiÒu híng tiªu cùc. Ngîc l¹i, b»ng viÖc sö dông c¸c c«ng cô vµ biÖn ph¸p kh¸c nhau nh: ThuÕ quan, Quota(H¹n ng¹ch xuÊt khÈu). C¸c c«ng cô nµy nh»m b¶o hé hµng s¶n xuÊt trong níc kich thÝch xuÊt khÈu. 2. C¸c nh©n tè chÝnh trÞ, luËt ph¸p cña níc së t¹i. 7 Mçi quèc gia l¹i cã mét m«i trêng chÝnh trÞ, luËt ph¸p riªng. Do vËy, ®Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh tèi u, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i chó ý ®Õn c¸c nh©n tè chÝnh trÞ luËt ph¸p nh: sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ, bé m¸y qu¶n lý nhµ níc. Nh÷ng nh©n tè nµy quyÕt ®Þnh gi¸n tiÕp ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 3. C¸c nh©n tè v¨n ho¸, x· héi, m«i trêng tù nhiªn. Mçi quèc gia ®Òu cã phong tôc tËp qu¸n, nh÷ng quy t¾c, nh÷ng ®iÒu cÊm kþ cña riªng m×nh. §Ó ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu khái thÊt b¹i, nhµ xuÊt khÈu ph¶i nghiªn cøu thËt kü xem nh÷ng ngêi mua ë níc ngoµi chÊp nhËn mÆt hµng nµy hay mÆt hµng kia nh thÕ nµo vµ hä sö dông chóng ra sao M«i trêng tù nhiªn nh thêi tiÕt, khÝ hËu, thêng g©y ra nh÷ng ®ét biÕn khã lêng. V× vËy doanh nghiÖp ph¶i xem xÐt vµ dù ®o¸n ®îc xu híng biÕn ®éng cña chóng ®Ó ph¸t hiÖn c¬ héi hay nguy c¬ cña doanh nghiÖp. 4. C¸c nh©n tè khoa häc c«ng nghÖ. Nh©n tè c«ng nghÖ cã t¸c ®éng lµm t¨ng hiÖu qu¶ c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu cña doanh nghiÖp. VÝ dô, nhê sù ph¸i triÓn cña hÖ thèng dÞch vô bu chÝnh viÕn th«ng gióp doanh nghiÖp cã thÓ ®µm ph¸n trùc tiÕp víi kh¸ch hµng qua telex, ®iÖn tÝn, fax ®Æc biÖt lµ Internet, c«ng nghÖ truyÒn tin nhanh nhÊt hiÖn nay, nã lµm gi¶m thiÓu chi phÝ ®i l¹i, h¬n n÷a doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t th«ng tin míi nhÊt vÒ thÞ trêng. Khoa häc c«ng nghÖ cßn t¸c ®éng vµo c¸c lÜnh vùc nh vËn t¶i hµng ho¸, kü nghÖ, nghiÖp vô ng©n hµng. §ã còng lµ nh©n tè t¸c ®éng tíi xuÊt nhËp khÈu. 5. §èi thñ c¹nh tranh c¹nh tranh. Sù c¹nh tranh tõ phÝa c¸c ®èi thñ c¶ trong vµ ngoµi níc lu«n ®e däa sù tån t¹i cña c¸c doanh nghiÖp. Xu híng héi nhËp kinh tÕ ngµy nay cµng lµ ¸p lùc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu bëi v× khi tham gia héi nhËp, c¸c doanh nghiÖp trong níc sÏ c¹nh tranh trùc tiÕp víi c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi mµ kh«ng cßn sù b¶o hé cña Nhµ níc, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n t×m c¸ch ®æi míi c¶ trong qu¶n lý vµ ®æi míi s¶n phÈm ®Ó tån t¹i trong xu híng kinh tÕ míi nµy. 6. C¸c nh©n tè vÒ b¶n th©n doanh nghiÖp. 6.1 .Søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. 8 Ph¶n ¸nh t¬ng quan lùc lîng gi÷a thÕ vµ lùc cña doanh nghiÖp vµ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ. Nã biÓu hiÖn kh¶ n¨ng duy tr× phÇn thÞ trêng hiÖn cã vµ chiÕm lÜnh thÞ trêng míi. Søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp thÓ hiÖn ë ba yÕu tè c¬ b¶n sau: gi¸ c¶, chÊt lîng, dÞch vô sau b¸n hµng. 6.2 .Tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Bé m¸y n¨ng ®éng, gän nhÑ sÏ gióp doanh nghiÖp lu«n biÕn ®æi ®Ó thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn kinh doanh míi, doanh nghiÖp dÔ dµng vît qua nh÷ng khãp kh¨n trong c¹nh tranh. Bé m¸y qu¶n trÞ cÇn nh÷ng ngêi n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o chÞu ®îc ¸p lùc c¹nh tranh. 6.3 .Tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp. §ã lµ n¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé kü thuËt, tr×nh ®é tay nghÒ cña c«ng nh©n, thiÕt bÞ m¸y mãc vµ c«ng nghÖ mµ doanh nghiÖp ¸p dông vµ sö dông cho viÖc s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu. §iÒu nµy ph¶n ¸nh tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña doanh nghiÖp cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi chÊt lîng vµ gi¸ thµnh phÈm. Cã tr×nh ®é kü thuËt tiªn tiÕn hiÖn ®¹i th× míi cã ®iÒu kiÖn t¨ng n¨ng suÊt, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng quèc tÕ. 6.4 .Nguån lôc tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp víi mét nguån lùc tµi chÝnh m¹nh dÔ dµng ®¸p øng víi ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng cßn ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã nguån vèn nhá vµ ph©n t¸n thêng gÆp khã kh¨n khi c¹nh tranh ®Î nhËn ®îc ®¬n ®Æt hµng. Tµi chÝnh t¸c ®éng trùc tiÕp vµ toµn bé tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp. IV. Sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng ho¹t ®éng xuÊt khÈu giÇy dÐp cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Th©m nhËp vµo thÞ trêng EU hiÖn lµ muc tiªu u tiªn ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ toµn nghµnh s¶n xuÊt giÇy dÐp nãi riªng. Do vËy, cµng ph¶i nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam sang EU, biÓu hiÖn bëi c¸c nguyªn nh©n sau: Thø nhÊt, EU kh«ng nh÷ng lµ mét thÞ trêng lín, lµ mét trong ba trung t©m kinh tÕ lín nhÊt trªn thÕ giíi, mµ ®©y cßn lµ thÞ trêng nhËp khÈu lín nhÊt ®èi víi hµng giÇy dÐp ViÖt Nam. §©y cßn lµ thÞ trêng cã møc ®é tieu dïng giÇy dÐp t¬ng ®èi cao ( 6-7 ®«i/ngêi/n¨m) vµ lµ thÞ trêng lý tëng cho bÊt kú quèc gia nµo trªn thÕ giíi. Thø hai, EU lµ thÞ trêng rÊt khã tÝnh víi c¸c rµo c¶n kü thuËt t¬ng ®èi cao, thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng EU l¹i t¬ng ®èi cao, nhu cÇu giÇy dÐp ®i l¹i Ýt mµ lµm 9 ®Ñp th× nhiÒu. Do vËy nÕu vît qua ®îc c¸c rµo c¶n kü thuËt, ®¸p øng ®îc thÞ hiÕu ngêi tiªu dïng th× kh«ng nh÷ng chóng ta cã thÓ chiÕm ®îc thÞ phÇn trªn thÞ trêng EU mµ cßn cã thÓ th©m nhËp dÔ dµng c¸c thÞ trêng kh¸c trªn thÕ giíi. §©y lµ ph¬ng ph¸p ®i vßng mµ NhËt B¶n ®· ¸p dông tõ nh÷ng thËp kØ tríc. Thø ba, xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam sang EU hiÖn nay ®ang ®ãng gãp mét nguån thu ®¸ng kÓ vµo ng©n s¸ch quèc gia. NÕu nh n¨m 1995, kim ngh¹ch xuÊt khÈu giÇy dÐp chØ ®óng thø 6 trong sè 10 mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× nay ®· v¬n lªn ®øng hµng thø 3, chØ sau cã dÇu khÝ vµ dÖt may. Thø t, cïng víi viÖc t¨ng cêng xuÊt khÈu sang thÞ trêng EU, chóng ta cã thÓ tËn dông ®îc sù chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ c¸c níc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cña EU nay kh«ng cßn u thÕ vÒ ®Êt ®ai, lao ®éng, muèn chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ ®ã cho c¸c níc kÐm ph¸t triÓn h¬n. Do vËy, nã sÏ ®¶m b¶o cho hµng giÇy dÐp ViÖt Nam cã thÓ vît qua ®îc c¸c rµo c¶n kü thuËt cña EU. Thø n¨m, ngµnh giÇy dÐp lµ ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, viÖc t¨ng cêng xuÊt khÈu vµo EU ®ång nghÜa víi viÖc chóng ta sÏ sö dông thªm nhiÒu lao ®éng, gi¶i quyÕt thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi d©n. Thø s¸u, hµng giÇy dÐp ViÖt Nam së dÜ c¹nh tranh ®îc víi hµng cña c¸c níc kh¸c trªn thÞ trêng EU, nguyªn nh©n chÝnh lµ chóng ta ®ang ®îc hëng møc htuÕ quan u ®·i GSP mµ EU dµnh cho ViÖt Nam. Nhng ®Õn n¨m 2005, khi mµ Trung Quèc ®¹t ®îc tho¶ thuËn víi EU vµ còng ®îc hëng GSP th× khi ®ã hµng giÇy dÐp ViÖt Nam sÏ gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n vÒ c¹nh tranh vÒ gi¸ rÊt lín. §Ó tranh ®i nguy c¬ nµy, buéc c¸c doanh nghiÖp giÇy dÐp ViÖt Nam ph¶i t×m c¸ch gi¶m chi phÝ ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh ®Èy gi¸ thµnh s¶n phÈm giÇy dÐp cña ta lªn cao ®ã chÝnh lµ viÖc chóng ta ®· ph¶i nhËp khÈu nguyªn liÖu tõ níc ngoµi. Mét gi¶i ph¸p ®a ra lµ chóng ta sÏ ph¸t triÓn c¸c ®µn bß vµ x©y dùng c¸c nhµ m¸y thuéc da ®Ó cung cÊp nguyªn liÖu víi gi¸ thµnh rÎ h¬n cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt giÇy dÐp. 10 Ch¬ng II: thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam vµo thÞ tr êng eu I. Kh¸i qu¸t vÒ thÞ trêng EU. 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Liªn minh ch©u ¢u. LÞch sö h×nh thµnh Liªn minh ch©u ¢u (Eropean Union - EU): ®îc ®¸nh dÊu tõ ngµy 18/4/1951 khi 6 níc: Ph¸p, BØ, CHLB §øc, Italia, Hµ Lan, Lucx¨mbua ®· ®i tíi ký hiÖp íc thiÕt lËp céng ®ång than thÐp ch©u ¢u (CECA). Môc tiªu cña CECA lµ ®¶m b¶o viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô than cña c¸c níc thµnh viªn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thèng nhÊt, ®Èy m¹nh tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong s¶n xuÊt, ph©n phèi, tiªu thô vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Trªn c¬ së nh÷ng kÕt qu¶ mµ CECA mang l¹i vÒ mÆt kinh tÕ còng nh chÝnh trÞ, ChÝnh phñ c¸c níc thµnh viªn thÊy cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc con ®êng ®· chän ®Ó sím ®¹t ®îc “thùc thÓ ch©u ¢u míi”. Ngµy 25/3/1957, hiÖp íc thiÕt lËp céng ®ång kinh tÕ ch©u ¢u (Eropean Economic Community-EEC) vµ céng ®ång n¨ng lîng nguyªn tö ch©u ¢u (CEEA) ®· ®îc ký kÕt t¹i Roma. Trong ®ã, CEEA chØ ®iÒu chØnh mét lÜnh vùc cña c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ, nhiÖm vô cña nã chØ lµ ®Èy m¹nh viÖc s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nguyªn tö vµ ®¶m b¶o viÖc cung cÊp nguyªn liÖu, b¶o vÖ m«i trêng EEC bao trïm lÜnh vùc kinh tÕ chung, b¶o ®¶m hoµ nhËp kinh tÕ, tiÕn tíi mét thÞ trêng thèng nhÊt, t¹o ra tù do lu th«ng hµng ho¸ vµ con ngêi trong toµn khèi. N¨m 1967, CECA, CEEA,EEC chÝnh thøc hîp nhÊt thµnh mét tæ chøc chung gäi lµ “Céng ®ång ch©u ¢u” (Eropean Community-EC). 11 2. §Æc ®iÓm cña thÞ trêng EU. 2.1. TËp qu¸n, thÞ hiÕu tiªu dïng cña thÞ trêng EU. EU lµ mét thÞ trêng réng lín, víi 377,3 triÖu ngêi tiªu dïng. ThÞ trêng EU thèng nhÊt cho phÐp tù do lu chuyÓn søc lao ®éng, hµng ho¸, dÞch vô vµ vèn gi÷a c¸c níc thµnh viªn. ThÞ trêng nµy cßn më réng sang c¸c níc thuéc HiÖp héi mËu dÞch tù do ch©u ¢u (Eropean Free Trade Association-EFTA) t¹o thµnh mét thÞ trêng réng lín trªn 380 triÖu ngêi tiªu dïng. (Theo nguån: T¹p chÝ Nghiªn cøu ch©u ¢u ) EU lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng lín trªn thÕ giíi, së thÝch vµ nhu cÇu cña hä còng cao, hä cã thu nhËp, møc sèng cao, kh¸ ®ång ®Òu vµ yªu cÇu rÊt kh¾t khe vÒ ®é an toµn cña s¶n phÈm nãi chung. YÕu tè tríc tiªn quyÕt ®Þnh tiªu dïng cña ngêi ch©u ¢u lµ chÊt lîng vµ thêi trang cña hµng ho¸ sau ®ã míi ®Õn gi¸ c¶ cña ®¹i ®a sè mÆt hµng ®îc tiªu thô trªn thÞ trêng nµy. Hµng n¨m EU nhËp khÈu mét lîng lín hµng ho¸ chñ yÕu lµ hµng tiªu dïng tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh thuû s¶n, dÖt may, giÇy dÐp... Nhu cÇu nhËp khÈu mét sè s¶n phÈm tiªu dïng chÝnh cña EU tõ 1995 ®Õn 1999 ®îc thÓ hiÖn ë b¶ng sau: B¶ng 1: Nhu cÇu nhËp khÈu mét sè s¶n phÈm tiªu dïng chÝnh cña EU tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. §¬n vÞ : triÖu USD. MÆt hµng 1. Thuû s¶n 2. DÖt may 3. GiÇy dÐp 1995 326 130.638 1.949 1996 404 132.981 2.667 1997 501 134.489 4.364 1998 623 135.834 3.231 1999 702 138.551 4.462 2000 812 139.145 4.225 2001 895 141.452 4.576 * Nguån: Thèng kª h¶i quan,Vô xuÊt nhËp khÈu, Bé th¬ng m¹i. Niªm gi¸m thèng kª, Tæng côc thèng kª (2000)& Tæng côc h¶i quan. Sè liÖu tõ b¶ng 1 cho thÊy EU lµ mét thÞ trêng nhËp khÈu hµng tiªu dïng rÊt lín. Song ®Ó vµo ®îc thÞ trêng EU, hµng tiªu dïng cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ph¶i tho¶ m·n nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ ngÆt nghÌo. §èi víi hµng giÇy dÐp, thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng trong thÞ trêng EU ®îc ®¸nh gi¸ lµ kh¸ khã tÝnh vµ chän läc. Yªu cÇu vÒ mÉu mèt vµ kiÓu d¸ng 12 hµng ho¸ thay ®æi nhanh, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng hµng thêi trang (giÇy dÐp, quÇn ¸o...). 2.2. Nhu cÇu nhËp khÈu hµng giµy dÐp. EU lµ mét thÞ trêng réng lín víi h¬n 375 triÖu d©n, nhu cÇu tiªu dïng hµng giÇy dÐp rÊt lín, vµo hµng thø hai thÕ giíi (sau Mü). ThÞ trêng EU cã tiÒm n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ®øng hµng ®Çu thÕ giíi. §ång thêi, c¸c níc EU còng ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu hµng giÇy dÐp. ë thÞ trêng EU, ngêi ta cã thÓ thÊy ®ñ c¸c mÆt hµng giÇy dÐp tõ kh¾p c¸c quèc gia trªn thÕ giíi nh Mü, Trung quèc, Singapore... 2.3. HÖ thèng ph©n phèi cña hµng giÇy dÐp trªn thÞ trêng EU. Trong nÒn th¬ng m¹i ch©u ¢u , hÖ thèng ph©n phèi lµ yÕu tè quan träng trong kh©u lu th«ng vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ trêng nµy. HÖ thèng ph©n phèi EU chñ yÕu bao gåm c¸c h×nh thøc sau: c¸c trung t©m thu mua, c¸c ®¬n vÞ chÕ biÕn, d©y truyÒn ph©n phèi, c¸c nhµ b¸n bu«n, b¸n lÎ vµ ngêi tiªu dïng. Trong xu híng hiÖn nay, nhËp khÈu trùc tiÕp hµng giÇy dÐp vµo EU t¨ng lªn do yªu cÇu vÒ c¹nh tranh trong kh©u b¸n lÎ. HÖ thèng b¸n lÎ ngµy cµng chiÕm u thÕ trong hÖ thèng ph©n phèi hµng giÇy dÐp vµo thÞ trêng EU. Hµng giÇy dÐp t¹i c¸c níc EU c¬ b¶n ®îc ph©n phèi qua hÖ thèng b¸n lÎ nh: C¸c d©y chuyÒn chuyªn doanh hµng giÇy dÐp, c¸c cöa hµng chuyªn doanh hµng giÇy dÐp liªn nh¸nh, c¸c trung t©m b¸n hµng qua bu ®iÖn, c¸c siªu thÞ, c¸c c«ng ty b¸n lÎ ®éc lËp, c¸c kªnh tiªu thô kh¸c. Víi c¸c thÞ trêng kh¸c nhau trong EU, hÖ thèng ph©n phèi hµng giÇy dÐp l¹i cã sù kh¸c biÖt. NÕu nh ë Anh, c¸c c«ng ty b¸n lÎ ®éc lËp chiÕm thÞ phÇn nhá th× kªnh ph©n phèi nµy l¹i kh¸ phæ biÕn víi c¸c níc phÝa Nam EU nh T©y Ban Nha, Bå §µo Nha, Italia. Trong c¸c n¨m tíi, h×nh thøc kinh doanh b¸n lÎ cã thÓ cã nhiÒu thay ®æi, ®ã lµ sù gi¶m ®i thÞ phÇn cña c¸c c«ng ty b¸n lÎ ®éc lËp vµ t¨ng lªn c¸c lo¹i h×nh b¸n lÎ kh¸c. §ång thêi, c¸c nhµ xuÊt khÈu t¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ch©u ¸, trong ®ã cã ViÖt Nam sÏ ph¶i ®¬ng ®Çu víi søc Ðp c¹nh tranh cña c¸c níc §«ng ¢u vµ Trung §«ng do c¸c níc nµy cã u thÕ h¬n h¼n trong kh¶ n¨ng tiÕp cËn hÖ thèng b¸n lÎ cña c¸c níc EU. 2.4. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ ngêi tiªu dïng cña EU. 13 Mét ®Æc ®iÓm næi bËt trªn thÞ trêng EU lµ quyÒn lîi cña ngêi tiªu dïng rÊt ®îc b¶o vÖ, kh¸c h¼n víi thÞ trêng cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. §Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ngêi tiªu dïng, EU tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c s¶n phÈm ngay tõ n¬i s¶n xuÊt vµ cã c¸c hÖ thèng b¸o ®éng gi÷a c¸c níc thµnh viªn, ®ång thêi b·i bá viÖc kiÓm tra c¸c s¶n phÈm ë biªn giíi. EU ®· th«ng qua c¸c quy ®Þnh b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi tiªu dïng vÒ ®é an toµn chung cña c¸c s¶n phÈm ®îc b¸n ra, c¸c hîp ®ång qu¶ng c¸o, b¸n hµng tËn nhµ, nh·n hiÖu. C¸c tæ chøc chuyªn nghiªn cøu ®¹i diÖn cho giíi tiªu dïng sÏ ®a ra c¸c quy chÕ ®Þnh chuÈn quèc gia hoÆc ch©u ¢u. §Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña ngêi tiªu dïng, EU tÝch cùc tham gia chèng n¹n hµng gi¶ b»ng c¸ch kh«ng cho nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm ®¸nh c¾p b¶n quyÒn. Ngoµi viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn quy chÕ trªn, EU cßn ®a ra c¸c ChØ thÞ kiÓm so¸t tõng nhãm hµng cô thÓ vÒ chÊt lîng vµ an toµn ®èi víi ngêi tiªu dïng. 14 2.5. ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i. EU ®îc coi lµ mét ®¹i quèc gia cña ch©u ¢u. Bëi vËy, chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña EU gièng nh chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña mét quèc gia. Nã bao gåm chÝnh s¸ch th¬ng m¹i néi khèi vµ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng. ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i néi khèi: chÝnh s¸ch néi khèi tËp trung vµo viÖc x©y dùng vµ vËn hµnh thÞ trêng chung ch©u ¢u, xo¸ bá viÖc kiÓm so¸t biªn giíi l·nh thæ quèc gia, biªn giíi h¶i quan( xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ) ®Ó tù do lu th«ng vèn, hµng ho¸, dÞch vô vµ vèn, ®iÒu hoµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi cña c¸c níc thµnh viªn. ChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng: gåm chÝnh s¸ch th¬ng m¹i tù trÞ vµ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i dùa trªn c¬ së HiÖp ®Þnh ®îc x©y dùng trªn nh÷ng nguyªn t¾c sau: kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, minh b¹ch, cã ®i cã l¹i vµ ®èi xö c«ng b»ng. C¸c biÖn ph¸p b¶o hé chñ yÕu ®îc ¸p dông phæ biÕn trong chÝnh s¸ch nµy lµ thuÕ quan, h¹n chÕ vÒ sè lîng, chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ trî cÊp xuÊt khÈu. TÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn EU cïng ¸p dông mét chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng chung ®èi víi c¸c níc ngoµi khèi. Uû ban ch©u ¢u (EC) lµ ngêi ®¹i diÖn duy nhÊt cho Liªn minh trong viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i vµ dµn xÕp tranh chÊp trong lÜnh vùc nµy. 3. ChÕ ®é u ®·i thuÕ quan phæ cËp cña EU dµnh cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Hµng ho¸ tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nÕu tho¶ m·n nhng quy ®Þnh cña EU sÏ ®îc hëng u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP). Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) lµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö vµ ®èi øng. Nguyªn t¾c nµy thÓ hiÖn qua viÖc c¸c níc ®èi xö tèi hôª quèc( Most Favour Nation – MFN). Nhng do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc thµnh viªn WTO rÊt kh¸c nhau nªn viÖc t«n träng nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö sÏ lµm cho hµng ho¸ cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ ®Æc biÖt lµ c¸c níc chËm ph¸t triÓn ( díi ®©y gäi chung lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ) kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi hµng ho¸ cña c¸c níc ph¸t triÓn. Do vËy cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p níi láng nguyªn t¾c trªn cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, chiÕm ®a sè trong WTO. II. ThuËn lîi vµ khã kh¨n trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu giµy dÐp cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sang thÞ trêng EU 1. ThuËn lîi 15 Thø nhÊt, víi c¸c quy ®Þnh cña EU ®èi víi hµng giÇy dÐp xuÊt khÈu trªn, hµng giÇy dÐp ViÖt Nam cã nh÷ng thuËn lîi h¬n so víi hai níc c¹nh tranh trùc tiÕp trªn thÞ trêng EU lµ Trung Quèc vµ Indonexia. VÒ thuËn lîi, trong khi hµng giÇy dÐp ViÖt Nam vÉn ®îc hëng GSP (møc cao nhÊt lµ 11,9%) th× hµng giÇy dÐp cña Indonexia ®ang ph¶i chÞu møc thuÕ chèng ph¸ gi¸ cña EU (17%). Thø hai, c¸c doanh nghiÖp VN cã lîi thÕ c¹nh tranh lµ cã nguån nh©n lùc trÎ, chi phÝ nh©n c«ng thÊp. MÆt kh¸c, víi mét b¶n chÊt cÇn cï siªng n¨ng, nh©n c«ng VN cã kh¶ n¨ng chÞu ®îc nh÷ng ¸p lùc tèt trong c«ng viÖc. Thø ba, c¸c chÝnh s¸ch míi ®îc da ra nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña Nhµ níc cïng víi nÒn kinh tÕ më vµ héi nhËp lµ ®iÒu kiÖn tèt cho c¸c doanh nhiÖp xuÊt khÈu. Thø t, v× ®ang lµ mét trong ba ngµnh xuÊt khÈu mòi nhän nªn c¸c doanh nghiÖp giÇy dÐp ®îc sù hç trî tõ phÝa chÝnh phñ b»ng c¸c chÝnh s¸ch u ®·i nh: chÝnh s¸ch thuÕ, mÆt b»ng s¶n xuÊt... Thø n¨m, víi mét nÒn kinh tÕ t¬ng ®èi æn ®Þnh, VN lµ m«i trêng tèt cho kinh doanh, ®iÒu kiÖn tèt cho c¸c nhµ ®Çu t yªn t©m ®Çu t, yªn t©m s¶n xuÊt. Thø s¸u, ®ång thêi ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, §¶ng vµ Nha níc liªn tôc ®æi míi ph¬ng c¸ch qu¶n lý kinh tÕ phï hîp vµ thÝch øng víi qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ; t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho c¸c DNXK thi thè tµi n¨ng. Mét vµi thuËn lîi kh¸c mµ ViÖt nam cã ®îc nh: vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi cho lu th«ng(GÇn biÓn) vµ thuéc khu vùc ®ang cã sù ph¸t triÓn nhanh, tham gia AFTA...SÏ lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn cho c¸c doanh nghiÖp VN nãi chung vµ giµy dÐp nãi riªng. 2.Khã kh¨n Thø nhÊt, võa qua Trung Quèc ®· ®¹t ®îc viÖc gia nhËp tæ chøc WTO, nh vËy hµng giÇy dÐp cña Trung Quèc vµo EU sÏ kh«ng ph¶i chÞu møc thuÕ chèng ph¸ gi¸ n÷a. MÆt kh¸c c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt giÇu dÐp xuÊt khÈu cña Trung Quèc vµ Indonexia cã kh¶ n¨ng thiÕt kÕ mÉu m· vµ th©m nhËp thÞ trêng EU tèt h¬n c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Thø hai, c¸c DNVN cã ®Õn 80% lµ DN võa vµ nhá, hÇu gÕt c¸c DN gÆp khã kh¨n vÒ nguån vèn. 16 Thø ba, c¸c doanh nghiÖp VN ph¶i ®¬ng ®Çu víi c¸c bé luËt nh: luËt chèng ph¸ gi¸, luËt b¶o vÖ ngêi tiªu dïng, luËt b¶n quyÒn kiÓu d¸ng mÉu m·. Nh÷ng nh©n tè nµy cßn rÊt míi vµ g©y bì ngì cho c¸c doanh nghiÖp VN khi tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §Ó tr¸nh bÞ theo ®uæi kiÖn tông do luËt b¶o vÖ ngußi tiªu dïng, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu VN cÇn tu©n thñ vµ chÊp hµnh ®óng theo yªu cÇu bªn ®èi t¸c ®a ra. Thø t, sù kh¸c biÖt ng«n ng÷ còng lµ mét khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu VN. PhÇn lín c¸c quèc gia thuéc céng ®ång EU dïng tiÕng Anh lµ ng«n ng÷ giao tiÕp. C¸c hîp ®ång ®ùoc viÕt b»ng tiÕng Anh. ChÝnh v× vËy ®ßi hái c¸c nhµ qu¶n lý DNVN cã mét tr×nh ®é ngo¹i ng÷ giao tiÕp tèt. Thø n¨m, hÖ thèng ng©n hµng cña VN cßn cha m¹nh biÓu hiÖn lµ kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ kh¶ n¨ng vÒ vèn cho vay cßn chËm vµ thÊp, cha ®ñ uy tÝn ®Ó lµm trung gian giao dÞch, ®iÒu ®ã c¶n trë sù thanh to¸n nhanh trong giao dÞch XNK. Thø s¸u, hÖ thèng th«ng tin vµ c¸c trung t©m ph©n tÝch th«ng tin vÒ sù biÕn ®éng cña thÞ trêng ë VN rÊt yÕu vµ gÇn nh kh«ng cã. C¸c doanh nghiÖp XK sÏ lu«n bÞ ®éng tríc nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng,®iÒu ®ã thËt sù nguy hiÓm cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu VN. Thø bÈy, thñ tôc h¶i quan VN bÞ ®¸nh gi¸ lµ qu¸ phøc t¹p vµ yÕu kÐm trong bé m¸y qu¶n lý víi rÊt nhiÒu giÊy tê vµ thñ tôc. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu nãi chung vµ víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu giµy dÐp nãi riªng lu«n ph¶i chê ®îi tèn nhiÒu thêi gian. MÆt kh¸c cßn ph¶i tr¶ cho nh÷ng chi phÝ lu kho vµ b¶o qu¶n, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu sÏ khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn ®iÒu kiªn ®óng thêi h¹n trong hîp ®ång vµ nhiÒu rñi ro kh¸c. Thø t¸m, ph¬ng tiªn vËn t¶i dung cho ho¹t ®éng XNK cña VN rÊt Ýt vµ thÊp kÐm vÒ kÜ thuËt còng nh kh¶ n¨ng chuyªn chë. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thêng ph¶i thuª ph¬ng tiÖn níc ngoµi víi chi phÝ cao. Hä lu«n bÞ ®éng vÒ t×m kiÕm ph¬ng c¸ch vËn chuyÓn. Thø chÝn, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu giÇy dÐp VN ph¶i nhËp nguyªn liÖu tõ níc ngoµi mµ trong níc cha cã nguån nguyªn liÖu thay thÕ. §iÒu ®ã ®ång nghÜa víi viÖc c¸c DN giµy dÐp VN chØ tËp trung chñ yÕu lµ lµm gia c«ng cho ®èi t¸c. Lîi nhuËn thu vÒ tõ gia c«ng nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi tù s¶n xuÊt. III. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng XK hµng giµy dÐp VN vµo EU thêi gian qua 1. KÕt qu¶ xuÊt khÈu giÇy dÐp ViÖt Nam vµo thÞ trêng EU. 17 1.1. Kim ng¹ch xuÊt khÈu BiÕn ®éng chÝnh trÞ ë Liªn X« (cò) vµ c¸c níc §«ng ¢u n¨m 1991 ®· lµm cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng giÇy dÐp cña ViÖt Nam mÊt ®i thÞ trêng truyÒn thèng, æn ®Þnh trong nhiÒu n¨m tríc ®ã. §iÒu ®ã t¹o ra nh÷ng khã kh¨n nhÊt thêi nhng mÆt kh¸c nã còng thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt giÇy dÐp ViÖt Nam tù v¬n lªn b»ng néi lùc ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh. Trong giai ®o¹n tõ 1992 ®Õn nay, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt giÇy dÐp ViÖt Nam ®· cã nh÷ng tiÕn bé vît bËc. Tõ giai ®o¹n 1992-1994 tuy ViÖt Nam cha ký HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i víi EU song hµng giÇy dÐp ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®îc mét lîng kh¸ lín vµo thÞ trêng ch©u ¢u. Nh×n vµo b¶ng 4 (Trang sau) ta cã thÓ thÊy kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam vµo thÞ trêng EU tõ khi níc ta më cña ®Õn nay ngµy cµng t¨ng (tuy cã h¬i gi¶m vµo nh÷ng n¨m gÇn ®©y). N¨m 1992, khi níc ta míi më cöa, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam vµo EU míi chØ ®¹t 26 triÖu USD th× chØ mét n¨m sau, con sè ®Êy ®· lµ 119 triÖu USD, t¨ng 357,7%. Vµ ®Õn n¨m 1995 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· ®¹t tíi con sè 481,1 triÖu USD, t¨ng 18,5 lÇn so víi n¨m 1992. B¶ng 4: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam sang thÞ trêng ch©u ¢u. Stt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 N¨m Gi¸ trÞ xuÊt khÈu (Tr.USD) Tèc ®é t¨ng (%) 26 119 271 481,3 664,6 1032,3 1043,1 1310,5 1153,7 1072,4 3.577 1.277 0.776 0.381 0.553 0.01 0.256 -0.12 -0.07 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Nguån: sè liÖu tæng hîp tõ XuÊt khÈu níc-MÆt hµng chñ yÕu -Tæng côc h¶i quan- 18 BiÓu 1:Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng gi©y dÐp Viªt Nam sang EU 1400 1310.5 1153.7 1072.4 1043.1 1032.3 1200 800 664.6 600 400 2001 2000 1999 1998 1997 1996 119 1995 26 1993 0 271 1992 200 Gi¸ trÞ 481.3 1994 Tr.USD 1000 Nh÷ng n¨m gÇn ®©y (2000-2001), tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam vµo EU t¨ng trëng ©m (n¨m 2000 tèc ®é t¨ng trëng lµ -12% so víi n¨m 1999 vµ n¨m 2001 tèc ®é t¨ng trëng lµ -7% so víi n¨m 2000), nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do sù quan trë l¹i cña c¸c níc ch©u ¸ vèn tríc ®©y bÞ ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ næ ra ë ch©u ¸. Nh÷ng níc nµy vèn ®· cã c«ng nghÖ s¶n xuÊt giÇy dÐp tèt h¬n ViÖt Nam, nay gi¸ c«ng nh©n trong níc l¹i gi¶m nªn hä cã lîi thÕ vÒ gi¸. Ngoµi ra cßn mét nguyªn nh©n quan träng n÷a lµ viÖc Trung Quèc míi gia nhËp WTO. Th«ng thêng khi mét quèc gia chuÈn bÞ gia nhËp WTO th× quèc gia ®ã sÏ thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña m×nh ®Ó t¹o NÕu nh thêi kú 1991-1993, xuÊt khÈu giÇy dÐp ®øng hµng thø 10 trong sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu th× ®Õn n¨m 1994 giÇy dÐp ®· v¬n lªn hµng thø 6 vµ hiÖn nay giÇy dÐp ®øng hµng thø 3 trong sè nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chØ sau dÇu khÝ vµ dÖt may. 1.2. C¸c níc nhËp khÈu chÝnh hµng giÇy dÐp cña ViÖt Nam trong EU. 19 Tõ n¨m 1968, EU ®· lµ mét thÞ trêng thèng nhÊt h¶i quan cã ®Þnh møc thuÕ quan chung cho tÊt c¶ c¸c níc thµnh viªn. EU ®îc ®¸nh gi¸ lµ thÞ trêng kh¸ t¬ng ®ång vÒ nhu cÇu vµ thÞ hiÕu tiªu dïng.. Víi h¬n 377,3 triÖu d©n, thÞ trêng EU thùc sù lµ thÞ trêng lý tëng cho s¶n phÈm tiªu dïng nãi chung vµ s¶n phÈm giÇy dÐp nãi riªng. `B¶ng 5: C¸c níc nhËp khÈu hµng giÇy dÐp ViÖt Nam trong EU. §¬n vÞ: USD STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Níc Ailen Anh ¸o BØ §an M¹ch §øc Hµ Lan Hi L¹p Lócx¨mbua Italia PhÇn Lan Ph¸p T©y Ba Nha Thuþ §iÓn Thuþ sÜ Tæng 1999 12.577.122 279.064.573 4.942.624 161.452.626 9.956.453 230.969.295 174.068.328 6.387.468 6.5267 7.307.041 8.746.482 190.567.362 80.345.422 38.345.345 7.734.573 1.310.529.981 2000 11.662.069 254.485.338 2.619.052 146.440.850 9.868.052 192.302.583 125.567.143 1.782.383 66.783 8.453.525 7.433.322 132.718.615 76.882.504 36.560.315 6.373.243 1.153.215.777 2001 9.899.703 254.201.518 5.837.782 158.386.498 11.095.097 214.019.716 157.364.056 9.610.457 22.061 4.498.491 6.916.388 166.343.582 44.652.055 21.900.965 7.677.178 1.072.425.547 Nguån: XuÊt khÈu níc-MÆt hµng chÝnh-Tæng côc h¶i quan. Tõ sè liÖu b¶ng 2 cho thÊy c¸c níc Anh, BØ, §øc, Hµ Lan, Ph¸p lµ nh÷ng quèc gia trong EU nhËp khÈu mét lîng lín hµng giÇy dÐp cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Trong ®ã Anh lu«n lµ níc ®øng ®Çu trong c¸c níc EU vÒ nhËp khÈu hµng giÇy dÐp cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. N¨m 2000, kim ng¹ch nhËp khÈu cña Anh lµ 194.48 triÖu USD th× ®Õn n¨m 2001 lµ 234.2 triÖu USD, t¨ng 30.7% tiÕp theo lµ c¸c níc §øc, Ph¸p, Hµ Lan. Nh vËy, hµng giÇy dÐp ViÖt Nam vµo thÞ trêng EU thùc chÊt lµ chØ míi th©m nhËp chñ yÕu vµo c¸c níc lín. Nguyªn nh©n mét phÇn lµ do tËp qu¸n thÞ hiÕu cña ngêi d©n, mét phÇn do cã mèi quan hÖ hîp t¸c h÷u nghÞ tõ l©u. §èi víi §øc, tríc ®©y §«ng §øc ®· tõng biÕt tíi s¶n phÈm giÇy dÐp ViÖt Nam víi hµng ngµn ngêi ViÖt Nam ®ang lµm viÖc hiÖn nay t¹i §øc ®· thóc ®Èy m¹nh mÏ quan hÖ th¬ng m¹i gi÷a hai níc. §èi víi Ph¸p, ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña céng ®ång Ph¸p ng÷ nªn cã nhiÒu hiÓu biÕt vÒ v¨n ho¸ còng nh thÞ hiÕu tiªu dïng cña nhau. BiÓu 3: Tû träng c¸c níc nhËp khÈu giÇy dÐp ViÖt Nam trong EU. 20