Tài liệu Luận văn xuất khẩu giầy dép vn thực trạng và giải pháp

LỜI MỞ ĐẦU Tríc n¨m 1996, xu híng chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· h×nh thµnh nhng ph¶i ®Õn ®¹i héi VI míi xuÊt hiÖn bíc ngoÆt trong ®æi míi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ nãi chung, c¬ chÕ qu¶n lý th¬ng m¹i vµ dÞch vô nãi riªng. Bíc ngoÆt nµy ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ kú diÖu cho nÒn kinh tÕ, biÕn nÒn kinh tÕ n íc ta tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ g¾n s¶n xuÊt víi thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®îc tù do kinh doanh nh÷ng mÆt hµng mµ nhµ níc kh«ng cÊm, nhµ níc b¶o hé nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh hîp ph¸p vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ b×nh ®¼ng. ViÖc chuyÓn híng nÒn kinh tÕ ®· ¶nh hëng lín ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Qua tõng n¨m, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®Æc biÖt lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng lªn nhanh chãng vµ xuÊt khÈu trë thµnh mÆt trËn kinh tÕ quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. ChiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ híng vÒ xuÊt khÈu ®· ®îc c«ng nhËn lµ mét m« h×nh ph¸t triÓn ®a c¸c quèc gia tho¸t khái t×nh tr¹ng l¹c hËu vµ ®ãi nghÌo, ®a quèc gia tiÕn gÇn ®Õn møc chung cña thÕ giíi. HiÖn nay, mêi mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña níc ta lµ dÇu th«, dÖt may, giÇy dÐp, g¹o, thuû s¶n, than ®¸, cµ phª, cao su, h¹t ®iÒu, l¹c nh©n. N¨m 1996, kim ng¹ch xuÊt khÈu giÇy dÐp ViÖt Nam lµ 528,5 triÖu USD, n¨m 1997, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 649,5 triÖu USD vµ 1998, kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 1.168 triÖu USD vµ n¨m 1999 lµ 1.400 triÖu USD. Tõ ®©y ta cã thÓ thÊy r»ng xuÊt khÈu giÇy dÐp ®ang chiÕm vÞ trÝ quan träng vµ tû träng lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña chóng ta. Cïng víi sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi, nhu cÇu trªn thÞ trêng xuÊt khÈu ngµy cµng cao, tÊt yÕu kÐo theo nh÷ng ®ßi hái cÇn ®îc ®¸p øng. Nhu cÇu vÒ giÇy dÐp lµ mét nhu cÇu c¬ b¶n v× vËy c¬ héi ph¸t triÓn trong t¬ng lai cña ngµnh giÇy dÐp lµ rÊt lín. ViÖc nghiªn cøu: “XuÊt khÈu giÇy dÐp ViÖt Nam-thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p” lµ cÇn thiÕt ®Ó tõ ®ã chóng ta x©y dùng ®îc ®Þnh híng ph¸t triÓn vµ ph¬ng híng kh¾c phôc khã kh¨n trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu giÇy dÐp nh÷ng n¨m tíi. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy c« ®· gióp em nh÷ng ý kiÕn híng dÉn quý gi¸ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn bµi viÕt nµy. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, bµi viÕt gåm cã ba phÇn chÝnh: Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong th¬ng m¹i quèc tÕ. 1 Ch¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu giÇy dÐp cña ViÖt Nam hiÖn nay. Ch¬ng III: TriÓn väng vµ mét sè biÖn ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, do thêi gian cã h¹n vµ kiÕn thøc cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái thiÕu sãt. Mong cã sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n quan t©m ®Ó bµi viÕt lÇn sau ®îc hoµn thiÖn h¬n. 2 ch¬ng I Lý luËn chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong th¬ng m¹i quèc tÕ I. Th¬ng m¹i quèc tÕ. 1. Lý thuyÕt th¬ng m¹i quèc tÕ. Lý thuyÕt th¬ng m¹i quèc tÕ nh»m gi¶i thÝch t¹i sao cã th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc vµ t¹i sao xuÊt hiÖn c¸c d¹ng thøc th¬ng m¹i. Th¬ng m¹i lµ sù trao ®æi tù nguyÖn gi÷a c¸c quèc gia, d©n téc hay nãi cho chÝnh x¸c lµ c¸c níc sÏ tù nguyÖn tham gia vµo th¬ng m¹i mét khi hä thu ®îc lîi Ých tõ th¬ng m¹i. Adam Smith lµ nhµ kinh tÕ häc ®Çu tiªn ®a ra lý thuyÕt khoa häc vÒ th¬ng m¹i. Theo «ng, th¬ng m¹i gi÷a hai quèc gia dùa trªn lîi thÕ tuyÖt ®èi. Khi mét níc tá ra hiÖu qu¶ h¬n (cã lîi thÕ tuyÖt ®èi) vÒ s¶n xuÊt mét mÆt hµng nµo ®ã vµ tá ra kÐm hiÖu qu¶ h¬n (cã nhîc ®iÓm tuyÖt ®èi) vÒ s¶n xuÊt mét mÆt hµng kh¸c trong so s¸nh víi mét níc thø hai th× c¶ hai níc sÏ cã lîi h¬n khi chuyªn m«n ho¸ vµo s¶n xuÊt mÆt hµng thuéc vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi cña m×nh vµ dïng mét phÇn s¶n phÈm ®ã trao ®æi víi níc kia ®Ó nhËn ®îc s¶n phÈm mµ s¶n xuÊt ra nã lµ nhîc ®iÓm tuyÖt ®èi cña m×nh. B»ng c¸ch nµy, nguån lùc cña mçi níc sÏ ®îc sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n vµ s¶n phÈm cña c¶ hai mÆt hµng sÏ t¨ng lªn. David Ricardo ®· ®a ra mét lý thuyÕt tæng qu¸t h¬n vÒ th¬ng m¹i. Theo «ng, th¬ng m¹i c¶ ®«i bªn cïng cã lîi cã thÓ x¶y ra ngay c¶ khi mét trong hai níc cã lîi thÕ tuyÖt ®èi trong s¶n xuÊt c¶ hai mÆt hµng so víi níc kia, trõ phi lîi thÕ tuyÖt ®èi lµ ®ång ®Òu cho tÊt c¶ c¸c mÆt hµng. David Ricardo gi¶i thÝch ®ã lµ do lîi thÕ t¬ng ®èi mang l¹i. Lîi thÕ tuyÖt ®èi lµ mét kh¸i niÖm hÕt søc quan träng cña kinh tÕ häc. Theo quy luËt lîi thÕ so s¸nh, nÕu mét quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp h¬n so víi c¸c quèc gia kh¸c trong s¶n xuÊt hÇu hÕt c¸c lo¹i s¶n phÈm th× quèc gia ®ã vÉn cã thÓ tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ t¹o ra lîi Ých cho m×nh nghÜa lµ quèc gia cã hiÖu qu¶ thÊp trong s¶n xuÊt tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ sÏ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ trao ®æi c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt chóng Ýt bÊt lîi nhÊt (nh÷ng hµng ho¸ cã lîi thÕ t ¬ng ®èi) ®Ó ®æi vÒ c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ viÖc s¶n xuÊt chóng bÊt lîi nhÊt (nh÷ng hµng ho¸ kh«ng cã lîi thÕ t¬ng ®èi). Tuy nhiªn, lý thuyÕt cña David Ricardo lµ phiÕn diÖn v× nã dùa trªn nh÷ng gi¶ thuyÕt thiÕu thùc tÕ nh: 3 - ThÕ giíi chØ cã hai quèc gia vµ chØ s¶n xuÊt hai mÆt hµng Lao ®éng lµ yÕu tè s¶n xuÊt duy nhÊt cã thÓ di chuyÓn trong mçi níc nhng kh«ng di chuyÓn gi÷a c¸c níc - C«ng nghÖ s¶n xuÊt cè ®Þnh. - Chi phÝ s¶n xuÊt cè ®Þnh, kh«ng cã chi phÝ vËn t¶i. - Th¬ng m¹i hoµn toµn tù do gi÷a hai níc. V× vËy, lý thuyÕt cña Ricardo chØ mang tÝnh lý thuyÕt nhng chÝnh nã lµ c¬ së cho Heckscher vµ Ohlin ph©n tÝch ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt tiÒm tµng ®Õn th¬ng m¹i vµ chØ ra r»ng mét níc sÏ chuyªn m«n ho¸ vµo s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng ®ßi hái sö dông nhiÒu yÕu tè s¶n xuÊt mµ níc ®ã t¬ng ®èi d thõa vµ rÎ, ®æi lÊy nh÷ng mÆt hµng mµ viÖc s¶n xuÊt chóng ®ßi hái sö dông nhiÒu yÕu tè s¶n xuÊt mµ níc ®ã t¬ng ®èi khan hiÕm vµ ®¾t. Nãi mét c¸ch kh¸c, mét níc t¬ng ®èi giµu lao ®éng sÏ s¶n xuÊt hµng ho¸ sö dông nhiÒu lao ®éng ®æi l¹i hµng ho¸ sö dông nhiÒu vèn. KÕt qu¶ cña d¹ng thøc th¬ng m¹i nµy lµ lîi nhuËn t¬ng ®èi còng nh tuyÖt ®èi cña cïng mét lo¹i yÕu tè s¶n xuÊt trë nªn ®ång ®Òu nhau gi÷a c¸c níc, gi¶m sù kh¸c biÖt vÒ l¬ng vµ l·i suÊt ë c¸c níc. Nh vËy, th¬ng m¹i quèc tÕ sÏ lµ sù thay thÕ cho sù n¨ng ®éng quèc tÕ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt. Kinh tÕ theo qui m« lµ hiÖn tîng khi lîi nhuËn cña s¶n xuÊt t¨ng theo qui m« s¶n xuÊt. Kinh tÕ theo qui m« rÊt phæ biÕn trong s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i mÆt hµng. ThËm chÝ trong trêng hîp hai níc gièng hÖt nhau vÒ mäi ph¬ng diÖn th× vÉn cã c¬ së cho sù trao ®æi th¬ng m¹i, bëi khi mét níc chuyªn m«n ho¸ vµo s¶n xuÊt mét mÆt hµng vµ dïng mét phÇn s¶n phÈm cña m×nh trao ®æi lÊy s¶n phÈm cña mÆt hµng mµ níc thø hai chuyªn m«n ho¸, th× tæng s¶n phÈm cña c¶ hai mÆt hµng sÏ lín h¬n khi kh«ng cã chuyªn m«n ho¸ nÕu viÖc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cã tÝnh kinh tÕ theo qui m«. Th¬ng m¹i quèc tÕ lµ lÜnh vùc quan träng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quèc gia ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña m×nh. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, xÐt trªn ph¹m vi quèc tÕ, nÒn kinh tÕ ®îc quèc tÕ ho¸ th× kh«ng chØ cã níc giµu mµ cßn c¶ níc nghÌo còng kh«ng thÓ ph¸t triÓn nÕu tù t¸ch m×nh hoÆc bÞ c« lËp khái thÞ trêng quèc tÕ. S¶n xuÊt hµng ho¸ ra ®êi vµ ph¸t triÓn kÐo theo sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña trao ®æi vµ lu th«ng hµng ho¸ còng nh sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ quèc tÕ. Th¬ng m¹i quèc tÕ ngµy nay kh«ng chØ mang ý nghÜa ®¬n thuÇn lµ bu«n b¸n mµ lµ sù phô thuéc tÊt 4 yÕu gi÷a c¸c quèc gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. V× vËy ph¶i coi träng th¬ng m¹i quèc tÕ nh lµ mét tiÒn ®Ò, mét nh©n tè ph¸t triÓn trong níc trªn c¬ së lùa chän mét c¸ch tèi u sù ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸ quèc tÕ. 2. §Æc trng cña th¬ng m¹i quèc tÕ Nghiªn cøu th¬ng m¹i quèc tÕ nh lµ mét ho¹t ®éng kinh doanh th× nã cã nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n sau: + Sù kh¸c nhau gi÷a giao dÞch th¬ng m¹i quèc tÕ vµ bu«n b¸n trong níc Giao dÞch th¬ng m¹i quèc tÕ lµ sù më réng giao dÞch bu«n b¸n trong níc cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, xu híng hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c níc ngµy cµng ph¸t triÓn. Trong hÖ thèng kinh tÕ thÕ giíi th× mçi quèc gia cã vai trß nh mét m¾t xÝch vµ c¸c m¾t xÝch liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau. + Ph¬ng thøc giao dÞch phøc t¹p h¬n so víi giao dÞch bu«n b¸n trong níc do - Thêi gian vËn chuyÓn hµng ho¸ lµ t¬ng ®èi l©u do kho¶ng c¸ch kh«ng gian B¶o qu¶n hµng ho¸ phøc t¹p, khã kh¨n v× qu·ng ®êng vËn chuyÓn dµi, t¶i qua nhiÒu vïng khÝ hËu.. dÉn ®Õn hay x¶y ra tranh chÊp vÒ chÊt lîng hµng ho¸. + Thanh to¸n vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp. + ChÞu ¶nh hëng s©u s¾c c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ-x· héi cña c¸c níc - ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch hay h¹n chÕ ngo¹i th¬ng cña chÝnh phñ. - Sù ®iÒu chØnh hèi ®o¸i cña c¸c quèc gia cã ®ång tiÒn m¹nh - ThÞ hiÕu, v¨n ho¸, thãi quen tËp qu¸n cña mçi níc. + Xu híng kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ. II. XuÊt khÈu hµng ho¸ vµ vai trß cña xuÊt khÈu hµng ho¸. 1. Kh¸i niÖm xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ viÖc b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô cho mét quèc gia kh¸c trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ thanh to¸n. TiÒn tÖ trong trêng hîp nµy cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét hoÆc hai quèc gia. Môc ®Ých cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu lµ khai th¸c ®îc lîi thÕ so s¸nh cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc, trong mäi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, tõ xuÊt khÈu hµng ho¸ tiªu dïng cho ®Õn t liÖu s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ kü thuËt cao. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mét ph¹m vi réng r·i c¶ vÒ 5 ®iÒu kiÖn kh«ng gian vµ thêi gian. Nã cã thÓ diÔn ra trong thêi gian rÊt ng¾n song còng cã thÓ kÐo dµi hµng n¨m, cã thÓ tiÕn hµnh trªn ph¹m vi mét quèc gia hay nhiÒu quèc gia kh¸c nhau. 2. Sù cÇn thiÕt cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Kinh doanh xuÊt khÈu lµ mét kh©u cña qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt nhËp. XÐt trªn b×nh diÖn mét quèc gia th× kinh doanh xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt, lµ nguån thu chñ yÕu ®èi víi ho¹t ®éng thu ngo¹i tÖ cña mét quèc gia tøc lµ c¸c doanh nghiÖp ®· tham gia vµo mét trong hai kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng: ph©n phèi vµ lu th«ng hµng ho¸ vµ dÞch vô. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ chiÕc cÇu nèi s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong níc víi s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trªn thÞ trêng níc ngoµi. Ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu kh«ng chØ mang l¹i nguån lîi lín cho doanh nghiÖp mµ cßn gãp phÇn ®Èy m¹nh s¶n xuÊt trong níc nhê tÝch luü vèn tõ kho¶n ngo¹i tÖ thu vÒ, ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ th«ng qua c¹nh tranh quèc tÕ. Kinh doanh xuÊt khÈu cßn lµ ph¬ng tiÖn ®Ó khai th¸c triÖt ®Ó c¸c lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÞ trÝ ®Þa lý, nguån nh©n lùc.. vµ thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c níc vµ ®Èy nhanh tiÕn tr×nh hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu. 3. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 3.1 §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n XuÊt khÈu cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng quèc gia. C¸c lý thuyÕt vÒ t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn ®Òu chØ ra r»ng, ®Ó t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, mçi quèc gia cÇn cã bèn ®iÒu kiÖn: nguån nh©n lùc, tµi nguyªn, vèn vµ khoa häc c«ng nghÖ. Song kh«ng ph¶i quèc gia nµo còng cã ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã. HiÖn nay, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®ang thiÕu vèn vµ kü thuËt c«ng nghÖ nhng lao ®éng vµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn l¹i rÊt dåi dµo. C¸c níc ph¸t triÓn l¹i dåi dµo vÒ vèn vµ khoa häc c«ng nghÖ nhng l¹i thiÕu lao ®éng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. §Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nµy, hä buéc ph¶i nhËp tõ bªn ngoµi nh÷ng yÕu tè s¶n xuÊt trong níc cha hoÆc gÆp khã kh¨n trong s¶n xuÊt, cã nghÜa lµ ph¶i cÇn mét nguån ngo¹i tÖ chÝnh lµ kho¶n ngo¹i tÖ thu vÒ tõ xuÊt khÈu. XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng chÝnh t¹o ra tiÒn ®Ò cho nhËp khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn cho qui m« vµ tèc ®é t¨ng trëng cña nhËp khÈu. Vai trß cña xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n thÓ hiÖn qua mét sè khÝa c¹nh sau: + XuÊt khÈu ®¶m b¶o cho kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ. 6 ë nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn, mét trong nh÷ng vËt c¶n chÝnh cña qu¸ tr×nh t¨ng trëng kinh tÕ lµ sù thiÕu vèn. Nguån vèn huy ®éng tõ níc ngoµi ®îc coi lµ chñ yÕu nhng mäi c¬ héi tiÕp nhËn ®Çu t hay vay nî níc ngoµi chØ t¨ng lªn khi chñ ®Çu t hay ngêi cho vay nî nhËn thÊy kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña níc ®ã v× ®©y lµ nguån chÝnh ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tr¶ nî. + XuÊt khÈu thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Thùc tÕ cho thÊy r»ng xuÊt khÈu gãp phÇn lµm dÞch chuyÓn nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn tõ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®îc nh×n nhËn díi hai c¸ch sau: ChØ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm thõa so víi nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa. §iÒu nµy cã nghÜa lµ trong trêng hîp nÒn kinh tÕ qui m« nhá vµ l¹c hËu, s¶n xuÊt cßn cha ®ñ tiªu dïng th× xuÊt khÈu chØ bã hÑp trong mét ph¹m vi nhá vµ t¨ng trëng chËm nÕu kh«ng muèn nãi lµ kh«ng thÓ t¨ng trëng. Do ®ã c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn vµ më réng. Coi thÞ trêng thÕ giíi lµ môc tiªu ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt, coi träng xuÊt khÈu. Quan ®iÓm nµy t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Cô thÓ lµ: XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh cïng cã ®iÒu kiÖn vµ c¬ héi ph¸t triÓn. VÝ dô khi ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ph¸t triÓn, c¸c ngµnh liªn quan nh b«ng, sîi, nhuém, tÈy, hÊp.. sÏ cã c¬ héi ph¸t triÓn. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng s¶n phÈm, t¹o lîi thÕ nhê qui m«. XuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn t¹o vèn vµ thu hót kü thuËt c«ng nghÖ míi tõ c¸c níc ph¸t triÓn nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ néi ®Þa, t¹o n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. XuÊt khÈu thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸, t¨ng cêng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c quèc gia bëi khi khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn th× ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c. Cã nh÷ng s¶n phÈm mµ viÖc s¶n xuÊt tõng bé phËn ®îc thùc hiÖn ë nh÷ng níc kh¸c nhau v× vËy ®Ó cã nh÷ng s¶n phÈm hoµn chØnh, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ cÇn thiÕt. MÆt kh¸c, th«ng qua xuÊt khÈu mét níc cã thÓ tËp trung vµo s¶n xuÊt mÆt hµng m×nh cã lîi thÕ ®Ó trao ®æi lÊy thø m×nh cÇn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. 7 + XuÊt khÈu t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu thu hót hµng triÖu lao ®éng vµ t¹o thu nhËp æn ®Þnh cho ngêi lao ®éng. MÆt kh¸c, xuÊt khÈu t¹o ra nguån ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng tiªu dïng ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó cña nh©n d©n. + XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. XuÊt khÈu vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c cã sù t¸c ®éng qua l¹i, phô thuéc lÉn nhau. XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng chñ yÕu, thÓ hiÖn mèi liªn kÕt trªn toµn thÕ giíi, tõ ®ã thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ kh¸c nh du lÞch quèc tÕ, b¶o hiÓm quèc tÕ, tÝn dông quèc tÕ.. ph¸t triÓn theo. Ngîc l¹i sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh xuÊt khÈu cµng ph¸t triÓn h¬n. + Ng©n s¸ch nhµ níc còng cã thªm mét kho¶n thu nhê thuÕ xuÊt khÈu. 3.2. §èi víi mét doanh nghiÖp. + Th«ng qua xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp trong níc cã c¬ héi tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng. Nh÷ng yÕu tè ®ã ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i h×nh thµnh mét c¬ cÊu s¶n xuÊt phï hîp víi thÞ trêng. Trªn c¬ së ®ã, doanh nghiÖp ph¸t triÓn tíi mét møc ®é cao h¬n. + XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp më réng thÞ trêng, më réng quan hÖ kinh doanh víi c¸c b¹n hµng c¶ trong vµ ngoµi níc trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi, t¨ng doanh sè vµ lîi nhuËn, ®ång thêi chia sÎ rñi ro, mÊt m¸t trong ho¹t ®éng kinh doanh, t¨ng uy tÝn cña doanh nghiÖp. + XuÊt khÈu khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh ho¹t ®éng ®Çu t, nghiªn cøu ph¸t triÓn, marketing.. 8 III. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu. 1. XuÊt khÈu trùc tiÕp. §©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc thu mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong níc sau ®ã xuÊt khÈu ra níc ngoµi víi danh nghÜa lµ hµng cña m×nh. Víi h×nh thøc nµy doanh nghiÖp ®øng ë thÕ chñ ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh, mäi lîi nhuËn doanh nghiÖp ®îc hëng hÕt. Nhng doanh nghiÖp l¹i cÇn cã nghiÖp vô ngo¹i th¬ng cao vµ kinh nghiÖm xuÊt khÈu. 2. XuÊt khÈu uû th¸c. Díi h×nh thøc nµy, c¸c ®¬n vÞ ngo¹i th¬ng ®ãng vai trß lµ ngêi trung gian thay cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng, tiÕn hµnh nh÷ng thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸ cho nhµ s¶n xuÊt vµ qua ®ã thu ®îc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh. H×nh thøc xuÊt khÈu nµy gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ hä cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt nhng kh«ng cã ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu, nhng lîi nhuËn thu ®îc l¹i bÞ ph©n chia. 2. Bu«n b¸n ®èi lu. §©y lµ h×nh thøc giao dÞch trong ®ã ho¹t ®éng xuÊt khÈu kÕt hîp chÆt chÏ víi ho¹t ®éng nhËp khÈu, ngêi b¸n ®ång thêi lµ ngêi mua, lîng hµng trao ®æi cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng. Môc ®Ých cña bu«n b¸n ®èi lu lµ tr¸nh nh÷ng rñi ro do sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ trêng ngo¹i hèi. 3. XuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th. §©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn theo nghÞ ®Þnh th ®îc ký kÕt gi÷a hai chÝnh phñ (thêng víi môc ®Ých tr¶ nî). MÆc dï h×nh thøc nµy cã nhiÒu b¶o ®¶m ch¾c ch¾n nh kh¶ n¨ng thanh to¸n cao (do nhµ níc chi tr¶), gi¸ c¶ t¬ng ®èi cao. H×nh thøc nµy ngµy nay Ýt ®îc ¸p dông. 4. XuÊt khÈu t¹i chç. §©y lµ h×nh thøc ®ang phæ biÕn. Díi h×nh thøc nµy, hµng ho¸ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i vît qua biªn giíi quèc gia do vËy gi¶m ®îc nh÷ng rñi ro còng nh nh÷ng chi phÝ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n hµng ho¸. C¸c thñ tôc còng ®¬n gi¶n h¬n rÊt nhiÒu do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 5. Gia c«ng quèc tÕ. H×nh thøc kinh doanh trong ®ã bªn nhËn gia c«ng nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn ®Ó biÕn ra thµnh phÈm vµ giao l¹i cho bªn ®ã, nhËn 9 phÝ gia c«ng. §©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu phæ biÕn ë nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn cã nguån nh©n c«ng dåi dµo ®Ó t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm, tiÕp nhËn c«ng nghÖ mµ kh«ng ph¶i bá nhiÒu vèn vµ kh«ng ph¶i lo thÞ trêng tiªu thô. 6. T¹m nhËp, t¸i xuÊt. H×nh thøc xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ tríc ®©y ®· nhËp khÈu nhng cha qua chÕ biÕn. Hµng ho¸ cã thÓ ®i tõ níc xuÊt khÈu sang níc t¸i xuÊt khÈu sau ®ã sang níc nhËp khÈu hoÆc cã thÓ ®i tõ níc xuÊt khÈu sang níc nhËp khÈu. TiÒn sÏ ®îc níc t¸i xuÊt khÈu thu tõ níc nhËp khÈu vµ tr¶ cho níc xuÊt khÈu. 7. ChuyÓn khÈu. Lµ h×nh thøc mét níc b¸n hµng ho¸ cho mét níc kh¸c mµ kh«ng cÇn lµm thñ tôc xuÊt nhËp khÈu. H×nh thøc nµy gióp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ xuÊt nhËp khÈu. IV. Néi dung cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét quy tr×nh kinh doanh bao gåm nhiÒu c«ng ®o¹n kh¸c nhau, mçi c«ng ®o¹n l¹i mang nh÷ng ®Æc trng riªng. V× vËy ho¹t ®éng xuÊt khÈu phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi ho¹t ®éng th¬ng m¹i trong níc. 1. Nghiªn cøu thÞ trêng xuÊt khÈu. ThÞ trêng lµ yÕu tè sèng cßn vµ lµ yÕu tè vËn ®éng kh«ng ngõng, v× vËy bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng ph¶i nç lùc t×m hiÓu, nghiªn cøu ®Ó chØ ra ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña nã nh thÕ nµo cho phï hîp ®Ó tõ ®ã doanh nghiÖp cã ®èi s¸ch thÝch hîp trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu sang tõng lo¹i thÞ trêng. Ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ trêng bao gåm: 1.1 Nghiªn cøu m«i trêng. §iÒu nµy thÓ hiÖn viÖc nghiªn cøu m«i trêng kinh tÕ, m«i trêng v¨n ho¸-x· héi, m«i trêng chÝnh trÞ, hÖ thèng luËt ph¸p, m«i trêng c«ng nghÖ. 1.2 Nghiªn cøu gi¸ c¶ hµng ho¸. Xu híng biÕn ®éng cña gi¸ c¶ trªn thÞ trêng quèc tÕ rÊt phøc t¹p vµ chÞu sù chi phèi cña nh÷ng nh©n tè l¹m ph¸t, chu k×, c¹nh tranh lòng ®o¹n gi¸ c¶. 1.3. Nghiªn cøu vÒ c¹nh tranh. + Ai cã thÓ lµ ®èi thñ c¹nh tranh + C¹nh tranh nh thÕ nµo (c¹nh tranh vÒ ®é tin cËy, ®æi míi c«ng nghÖ hay khuyÕch tr¬ng qu¶ng c¸o) 10 1.4. Nghiªn cøu vÒ nhu cÇu. Nhu cÇu lµ mét yÕu tè chÞu ¶nh hëng s©u s¾c bëi nh÷ng nh©n tè kh¸c nh v¨n ho¸, së thÝch, kinh tÕ, chÝnh trÞ.. 2. T¹o nguån hµng xuÊt khÈu. Nguån hµng xuÊt khÈu lµ toµn bé hµng ho¸, dÞch vô cña mét c«ng ty hoÆc mét ®Þa ph¬ng hoÆc mét vïng hoÆc toµn bé ®Êt níc cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu ®îc. §Ó t¹o nguån hµng xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®Çu t trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp cho s¶n xuÊt,thu gom hoÆc ký kÕt hîp ®ång thu mua víi nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt. 3. LËp ph¬ng ¸n giao dÞch, ®µm ph¸n, ký kÕt vµ tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. 3.1. ChuÈn bÞ giao dÞch. Do ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i th¬ng phøc t¹p h¬n c¸c ho¹t ®éng ®èi néi v× nhiÒu lÏ: b¹n hµng ë c¸ch xa nhau, ho¹t ®éng kinh doanh chÞu sù ®iÒu tiÕt cña nhiÒu hÖ thèng luËt ph¸p, hÖ thèng tiÒn tÖ tµi chÝnh kh¸c nhau... nªn tríc khi tiÕn hµnh hîp t¸c lµm ¨n, doanh nghiÖp cÇn ph¶i chuÈn bÞ chu ®¸o. KÕt qu¶ cña viÖc giao dÞch phô thuéc nhiÒu vµo sù chuÈn bÞ ®ã. 3.2. Giao dÞch ®µm ph¸n tríc khi ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu. §©y lµ giai ®o¹n quan träng bëi nã quyÕt ®Þnh ®Õn lîi Ých mµ doanh nghiÖp sÏ thu ®îc trong qu¸ tr×nh lµm ¨n víi ®èi t¸c níc ngoµi. 3.3. Ký kÕt hîp ®ång. 3.4. Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu. Sau khi hîp ®ång ®îc ký kÕt, doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu víi t c¸ch lµ mét bªn cña hîp ®ång ph¶i tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång ®ã. Nã ®ßi hái ph¶i tu©n thñ luËt quèc gia vµ quèc tÕ, ®ång thêi ®¶m b¶o ®îc quyÒn lîi quèc gia vµ uy tÝn kinh doanh cña doanh nghiÖp. V. Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè, trong sè ®ã cã thÓ liÖt kª ra mét sè nh©n tè sau ®©y. 1. T×nh h×nh kinh tÕ trong níc vµ ®Þnh híng xuÊt khÈu cña chÝnh phñ. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®¬ng nhiªn phô thuéc nhiÒu vµo tiÒm lùc s¶n xuÊt trong níc vµ ®Þnh híng cña chÝnh phñ: coi träng s¶n xuÊt tiªu dïng trong níc hay híng vÒ 11 xuÊt khÈu. NÕu chÝnh phñ coi träng chÝnh s¸ch híng vÒ xuÊt khÈu th× khi ®ã ho¹t ®éng xuÊt khÈu míi ph¸t triÓn. 2. Quy chÕ xuÊt nhËp khÈu. 2.1. ThuÕ quan xuÊt khÈu. ThuÕ quan xuÊt khÈu lµm t¨ng thu cho ng©n s¸ch nhng nã l¹i lµm cho gi¸ c¶ quèc tÕ cña hµng ho¸ bÞ ®¸nh thuÕ cao h¬n møc gi¸ c¶ trong níc. T¸c ®éng cña thuÕ quan xuÊt khÈu nhiÒu khi mang ®Õn bÊt lîi cho kh¶ n¨ng xuÊt khÈu do quy m« xuÊt khÈu cña mét níc lµ nhá so víi dung lîng cña thÞ trêng thÕ giíi, thuÕ xuÊt khÈu lµ h¹ thÊp t¬ng ®èi møc gi¸ c¶ trong níc cña hµng ho¸ cã thÓ xuÊt khÈu xuèng so víi møc gi¸ c¶ quèc tÕ vµ sÏ lµm gi¶m s¶n lîng trong níc cña mÆt hµng cã thÓ xuÊt khÈu, s¶n xuÊt trong níc sÏ thay ®æi bÊt lîi ®èi víi mÆt hµng xuÊt khÈu. MÆt kh¸c viÖc duy tr× mét møc thuÕ xuÊt khÈu cao trong mét thêi gian dµi sÏ lµm lîi cho nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh. Tãm l¹i, thuÕ xuÊt khÈu cao sÏ lµm h¹n chÕ ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ ngîc l¹i thuÕ xuÊt khÈu thÊp sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 2.2. C¸c nh©n tè phi thuÕ quan. + H¹n ng¹ch: lµ quy ®Þnh cña nhµ níc vÒ sè lîng cao nhÊt cña mét mÆt hµng hay mét nhãm mÆt hµng ®îc phÐp xuÊt khÈu hay nhËp khÈu tõ mét thÞ trêng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh th«ng qua h×nh thøc cÊp giÊy phÐp. H¹n ng¹ch nhËp khÈu cña mét níc sÏ ¶nh hëng ®Õn sè lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu cña níc kh¸c. + H¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn: lµ h×nh thøc quèc gia nhËp khÈu ®ßi hái quèc gia xuÊt khÈu ph¶i h¹n chÕ bít sè lîng hµng xuÊt khÈu sang níc m×nh mét c¸ch tù nguyÖn, nÕu kh«ng hä sÏ ¸p dông biÖn ph¸p tr¶ ®òa kiªn quyÕt. Khi mét mÆt hµng xuÊt khÈu gÆp ph¶i h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn sÏ gÆp khã kh¨n trong sè lîng hµng ®îc xuÊt khÈu t¬ng tù nh h¹n ng¹ch + Nh÷ng quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn kü thuËt: bao gåm nh÷ng quy ®Þnh vÒ vÒ sinh, ®o lêng, an toµn lao ®éng, bao b× ®ãng gãi ®Æc biÖt lµ c¸c tiªu chuÈn vÒ vÖ sinh thùc phÈm, tiªu chuÈn b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i ®èi víi m¸y mãc thiÕt bÞ vµ d©y chuyÒn c«ng nghÖ. + Trî cÊp xuÊt khÈu: chÝnh phñ cã thÓ ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p trî cÊp trùc tiÕp hoÆc cho vay víi l·i suÊt thÊp ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu hoÆc cã thÓ thùc hiÖn mét kho¶n vay u ®·i cho c¸c b¹n hµng níc ngoµi ®Ó hä cã ®iÒu kiÖn mua c¸c s¶n phÈm do níc m×nh s¶n xuÊt. Khi ®ã ho¹t ®éng xuÊt khÈu sÏ dÔ dµng h¬n, kim ng¹ch xuÊt khÈu sÏ t¨ng lªn ®¸ng kÓ. 12 + ChÝnh s¸ch tû gi¸: trong trêng hîp tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng lªn nghÜa lµ ®ång néi tÖ mÊt gi¸ th× gi¸ c¶ hµng ho¸ xuÊt khÈu rÎ t¬ng ®èi so víi c¸c hµng ho¸ cña nh÷ng níc xuÊt khÈu cïng lo¹i hµng ho¸ ®ã tõ ®ã sè lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu sÏ t¨ng lªn nhng lóc ®ã gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu ®ã (nÕu cã) sÏ t¨ng lªn kh«ng cã lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ngîc l¹i khi tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m xuèng nghÜa lµ ®ång néi tÖ lªn gi¸ th× gi¸ c¶ hµng ho¸ xuÊt khÈu trë nªn ®¾t t¬ng ®èi so víi møc gi¸ chung thÕ giíi dÉn ®Õn sè lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu sÏ gi¶m ®i. Lóc nµy sÏ cÇn ®Õn sù ®iÒu chØnh cña chÝnh phñ. 3. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Râ rµng lµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ¶nh hëng lín ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Ta cã thÓ lÊy vÝ dô Iraq khi bÞ cÊm vËn vÒ kinh tÕ, kh«ng cã mét mèi liªn hÖ kinh tÕ nµo víi thÕ giíi bªn ngoµi do ®ã còng kh«ng cã ho¹t ®éng xuÊt khÈu g×, dÉn ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ trong níc v« cïng khã kh¨n. Mét níc cã mèi quan hÖ tèt víi thÕ giíi bªn ngoµi th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu sÏ ph¸t triÓn. 4. YÕu tè chÝnh trÞ. ChÕ ®é chÝnh trÞ lµ kh¸ quan träng trong mèi quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c níc. Tõ yÕu tè chÝnh trÞ mµ chÝnh phñ mét níc sÏ cã nh÷ng ®Þnh híng khuyÕn khÝch hay ng¨n cÊm giao lu th¬ng m¹i víi mét níc kh¸c. §iÒu nµy còng ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 5. Thùc tr¹ng khoa häc c«ng nghÖ. Khoa häc c«ng nghÖ lµ mét yÕu tè quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ chÊt lîng s¶n phÈm. Khoa häc c«ng nghÖ cµng hiÖn ®¹i th× chÊt lîng s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cµng ®îc n©ng cao t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 13 Ch¬ng II Thùc tr¹ng xuÊt khÈu giÇy dÐp cña ViÖt Nam trong thêi gian qua I. Kim ng¹ch xuÊt khÈu. GiÇy dÐp lµ mÆt hµng cã sù kh¸c biÖt so víi nh÷ng hµng ho¸ tiªu dïng kh¸c vÝ dô nh thùc phÈm . MÆt hµng nµy chØ ph¸t triÓn ®îc khi ®êi sèng cña nh©n d©n ®· ®¹t ®îc mét møc nhÊt ®Þnh. Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña x· héi, nh÷ng n¨m gÇn ®©y níc ta ®ang chuyÓn ®æi m¹nh mÏ tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu sang nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo kinh tÕ thÞ tr êng. Nhê sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ nµy mµ ®êi sèng nh©n d©n ®îc n©ng cao râ rÖt . Do ®ã, ph¸t triÓn vµ më réng s¶n xuÊt hµng tiªu dïng cã chÊt lîng cao lµ vÊn ®Ò ®îc quan t©m hµng ®Çu ®Ó ®¸p øng nhu cÇu trong níc vµ nhu cÇu xuÊt khÈu. Sau khi níc ta tiÕn hµnh chÝnh s¸ch më cöa vµo n¨m 1992, ngµnh da giÇy níc ta ®· cã bíc ph¸t triÓn m¹nh vµ trë thµnh mét trong sè nh÷ng ngµnh cã triÓn väng xuÊt khÈu cao. Thêi kú 1991-1993 xuÊt khÈu giÇy dÐp ®øng hµng thø 10 trong sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× ®Õn n¨m 1994 giÇy dÐp ®· v¬n lªn hµng thø 6 vµ hiÖn nay giÇy dÐp ®øng hµng thø 3 trong sè nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chØ sau dÇu khÝ vµ dÖt may. Quy m« xuÊt khÈu cña ngµnh giÇy dÐp lµ rÊt lín. B¶ng 1 sÏ cho ta thÊy ®iÒu ®ã. 14 B¶ng 1. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu giÇy dÐp ViÖt Nam. §¬n vÞ: triÖu USD. 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 118 244,14 388,04 528,5 964,5 1168 1400 55,5 130,6 193,04 326,2 666,5 - - GiÇy n÷ 30 63,84 72,46 90,1 155,2 - - GiÇy v¶i 20,5 35,5 51,54 87,2 105,7 - - 12 14,2 21 25 37,1 - - Gi¸ trÞ xuÊt khÈu trong ®ã GiÇy thÓ thao DÐp vµ c¸c lo¹i kh¸c Nguån: bé Th¬ng M¹i vµ Ng©n hµng thÕ giíi ViÖt Nam. B¶ng sè liÖu trªn kh«ng ®Çy ®ñ do ®iÒu kiÖn thu thËp sè liÖu khã kh¨n nhng qua ®ã ta còng thÊy mét ®iÒu râ rµng lµ lÜnh vùc xuÊt khÈu giµy dÐp hiÖn nay ®ang chiÕm mét phÇn ®¸ng kÓ trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña níc ta. Theo sè liÖu cña tæng c«ng ty da giÇy ViÖt Nam, n¨m 1999 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu xÊp xØ 1,4 tû USD, t¨ng 30% so víi n¨m 1998. Gãp phÇn vµo sù t¨ng trëng nµy lµ mét hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp, c«ng ty ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt giµy dÐp nãi chung vµ xuÊt khÈu giµy dÐp nãi riªng bao gåm: + Doanh nghiÖp quèc doanh trung ¬ng chiÕm 25% sè lîng s¶n phÈm vµ 18,8% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. + Doanh nghiÖp quèc doanh ®Þa ph¬ng chiÕm 19,5% sè lîng s¶n phÈm vµ 14,5% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. + C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi chiÕm 37,5% sè lîng s¶n phÈm vµ 52,8% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Trong hÖ thèng doanh nghiÖp s¶n xuÊt giµy dÐp th× tæng c«ng ty giÇy da ViÖt Nam lµ ®¬n vÞ dÉn ®Çu trong vÊn ®Ò ®Þnh híng ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ t×m kiÕm thÞ trêng xuÊt khÈu. Trùc thuéc tæng c«ng ty hiÖn nay lµ mét hÖ thèng c¸c c«ng ty con s¶n xuÊt giµy vµ thuéc da kh¸ quy m«. ThÞ trêng xuÊt khÈu cña ta lµ kh¸ réng lín nhng do nguån ®Çu vµo cßn thiÕu nªn ®Çu n¨m 1999, tæng c«ng ty ®· triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n s¾p xÕp l¹i nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt da ë phÝa b¾c bao gåm: + TiÕp nhËn nhµ m¸y thuéc da NghÖ An (®· ngõng s¶n xuÊt 10 n¨m nay). + TiÕn hµnh gi¶i thÓ mét sè ®¬n vÞ s¶n xuÊt thuéc da ë phÝa B¾c, chuyÓn toµn bé trang thiÕt bÞ vµo nhµ m¸y thuéc da Vinh ®Ó tËp trung s¶n xuÊt ®ång thêi tiÕn hµnh 15 nhËp khÈu bèn d©y chuyÒn s¶n xuÊt da cao cÊp cña Italia, trang bÞ thªm cho nhµ m¸y nh»m n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ n¨ng suÊt cña nhµ m¸y. + C¶i t¹o l¹i nhµ xëng, trang bÞ thªm mét sè thiÕt bÞ m¸y mãc míi. Ngµnh giÇy dÐp cña ta ®· cã tõ l©u ®êi nhng tríc ®©y chØ chó träng ®Õn gia c«ng giÇy v¶i vµ giÇy thÓ thao, giÇy da chØ ®îc s¶n xuÊt víi kü thuËt l¹c hËu ®Ó tiªu thô néi ®Þa víi sè lîng kh«ng nhiÒu. Bªn c¹nh nh÷ng c«ng ty thuéc tæng c«ng ty da giÇy ViÖt Nam hiÖn ®ang ho¹t ®éng rÊt cã hiÖu qu¶, trong thêi gian gÇn ®©y c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®ang ph¸t triÓn víi quy m« lín, sè lîng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu ngµy cµng cao. HiÖn nay ë níc ta cã kho¶ng 100 nhµ m¸y s¶n xuÊt giÇy trong ®ã mét nöa lµ xÝ nghiÖp liªn doanh, 18 nhµ m¸y t nh©n, 34 xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, 21 xÝ nghiÖp 100% vèn níc ngoµi víi sè vèn ®Çu t trªn 33 triÖu USD vµ hµng lo¹t nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt t nh©n kh¸c. Tuy nhiªn, doanh nghiÖp quèc doanh s¶n xuÊt giÇy dÐp xuÊt khÈu vÉn chiÕm vai trß chñ ®¹o trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu giÇy dÐp cña ViÖt Nam, thÓ hiÖn díi b¶ng sau. 16 B¶ng 2. XuÊt khÈu giÇy dÐp theo thµnh phÇn kinh tÕ. §¬n vÞ: triÖu USD. 1996 Tû träng (%) 1997 Tû träng (%) C¸c doanh nghiÖp quèc doanh 356,994 67,54 550,4 57,06 C¸c doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi 79,576 15,06 262,12 27,18 C¸c doanh nghiÖp liªn doanh 91,978 17,4 152,01 15,76 Tæng sè 528,748 100 964,53 100 Nguån: tæng c«ng ty da giÇy ViÖt Nam. Trong n¨m 1996 vµ 1997, c¸c doanh nghiÖp quèc doanh lµ nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu giÇy dÐp lín nhÊt trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. N¨m 1996 doanh nghiÖp quèc doanh chiÕm 67,54% vµ n¨m 1997 chiÕm 57,06% tû träng xuÊt khÈu. §iÒu nµy chøng tá r»ng thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh vÉn chiÕm vÞ trÝ quan träng trong s¶n xuÊt nãi chung vµ xuÊt khÈu giÇy dÐp nãi riªng. §©y cã lÏ lµ mét ®iÒu dÔ hiÓu v× ngµnh giÇy dÐp cã vai trß kh¸ quan träng trong nÒn kinh tÕ n íc ta nªn ®îc ®Çu t nhiÒu vµ ®îc nhµ níc coi träng. MÆt kh¸c ®©y còng lµ ngµnh ®ßi hái kü thuËt c«ng nghÖ cao nªn thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ kh«ng thÓ cã ®ñ vèn, kinh nghiÖm còng nh tr×nh ®é ®Ó tham gia vµo lÜnh vùc nµy. II. ThÞ trêng xuÊt khÈu giÇy dÐp cña ViÖt Nam. KÓ tõ nh÷ng n¨m 1980, ®å da ViÖt Nam ®· cã sù ph¸t triÓn kh¸ m¹nh do cã sù hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam víi Liªn X« vµ mét sè níc §«ng ¢u cò trong héi ®ång t¬ng trî kinh tÕ. C¸c s¶n phÈm giÇy dÐp theo sù hîp t¸c nµy kh«ng cã sù ®¶m b¶o vÒ chÊt lîng còng nh tÝnh c¹nh tranh cao do thãi quen lµm ¨n x· héi chñ nghÜa. KÓ tõ khi hiÖp ®Þnh nµy bÞ c¾t bá th× ngµnh giÇy da níc ta míi cã bíc tiÕn bé nhÊt tõ sau khi níc ta chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµo n¨m 1992. Ngµnh giÇy dÐp trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ kü thuËt ®éc lËp mang l¹i cho ®Êt níc nh÷ng kho¶n tiÒn kh«ng nhá. HiÖn nay, c¸c s¶n phÈm giÇy dÐp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam bao gåm giÇy thÓ thao, giÇy n÷, giÇy da, dÐp ®i trong nhµ, sandal.. chÊt lîng kh¸ tèt. S¶n phÈm cña chóng ta thêng ®îc xuÊt khÈu sang thÞ trêng nh÷ng níc t b¶n nh T©y ¢u vµ B¾c Mü. ThÞ trêng chñ yÕu cña giÇy dÐp xuÊt khÈu lµ c¸c níc thuéc liªn minh ch©u ©u do s¶n xuÊt giÇy dÐp t¹i ch©u ©u ®ang ngµy cµng gi¶m sót ®ång thêi hµng xuÊt khÈu giµy dÐp cña ViÖt Nam ®îc hëng u ®·i theo hÖ thèng u ®·i phæ cËp GSP. Ngoµi ra ViÖt Nam cßn ®ang nh×n thÊy Mü lµ mét thÞ trêng tiÒm n¨ng cho dï hiÖn nay Mü vµ ViÖt Nam míi ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i c¸c ®iÒu kiÖn cßn cha æn ®Þnh nhng hai 17 h·ng giÇy thÓ thao danh tiÕng lµ Nike vµ Reebok ®· thµnh c«ng trong viÖc s¶n xuÊt giÇy thÓ thao t¹i ViÖt Nam. Ngoµi ra, mét khèi lîng lín s¶n phÈm giÇy dÐp cña ViÖt Nam cßn ®îc xuÊt khÈu sang mét sè níc ch©u ¸ nh §µi Loan, NhËt B¶n, Hµn Quèc, Hång K«ng tuy nhiªn phÇn lín nh÷ng sè nµy ®îc sö dông ®Ó t¸i xuÊt khÈu. Tãm l¹i, thÞ trêng xuÊt khÈu giÇy dÐp cña ViÖt Nam lµ mét thÞ trêng réng lín (xem b¶ng 3) víi ®ñ c¸c thÞ hiÕu nhng ®Òu cã chung mét yªu cÇu chÊt lîng cao, mÉu m· ®Ñp vµ ®a d¹ng. 18 B¶ng 3. Tû lÖ xuÊt khÈu giÇy dÐp ViÖt Nam theo khu vùc. N¨m 1999 C¸c khu vùc Tû lÖ % C¸c níc ASEAN 1,3 C¸c níc ch©u ¸ kh«ng thuéc ASEAN 10,3 Ch©u ¢u 68,9 Mü vµ Canada 9,6 óc vµ New Zealand 1,6 C¸c níc kh¸c 8,3 Tæng céng 100 Nguån: b¸o c¸o gi÷a n¨m 2000 cña Ng©n hµng thÕ giíi. B¶ng 4 minh häa t×nh t×nh xuÊt khÈu giÇy dÐp ViÖt Nam n¨m 1999 vµo mét sè níc trªn thÕ giíi. 19 B¶ng 4. XuÊt khÈu giÇy dÐp ViÖt Nam vµo mét sè níc (1999). §¬n vÞ: triÖu USD. Quèc gia C¸c níc ASEAN KNXK Quèc gia 1998 1999 Singapo 4,2 Philipin KNXK Ch©u ¢u 1998 1999 9,3 Italia 60,3 66,8 1,0 1,0 Nga 10,7 7,2 Indonesia 0,8 2,5 T©y Ban Nha 24,5 36,9 Malaysia 0,8 1,7 §øc 112,4 192,3 0 0,2 V¬ng quèc Anh 141 194,5 Th¸i Lan 1,5 0,7 Ph¸p 77,3 132,7 Lµo 0,2 2,7 Hµ Lan 65,3 125,6 C¸c níc ch©u ¸ kh¸c 1998 1999 Thôy SÜ 4,7 6,4 §µi loan 87,5 46,7 BØ 119,6 146,4 Trung Quèc 1,9 2,1 Thôy §iÓn 10,9 16,7 NhËt 27,4 32,6 §an M¹ch 4,9 9,9 Hång K«ng 23,6 11,3 Ba lan 2,4 6,2 Hµn Quèc 23 50,5 PhÇn Lan 6 7,4 Ên §é 0,4 0,3 Na Uy 4,4 5,2 Iran 0,1 0,4 ¸o 2,1 2,6 Mü vµ Canada 1998 1999 óc vµ NewZealand 1998 1999 Mü 99,3 102,7 óc 14,4 16,6 Canada 24,2 30,5 New Zealand 5,2 5,8 Campuchia Nguån: Tæng côc h¶i quan. Qua c¸c b¶ng trªn ta cã thÓ thÊy thÞ trêng ch©u ©u (bao gåm c¸c níc Anh, Hµ Lan, §øc, Ph¸p, BØ, Thôy §iÓn, Thôy SÜ, Ba Lan, T©y Ban Nha, PhÇn Lan, Na Uy...) lµ thÞ trêng l©u ®êi nhÊt vµ còng lµ thÞ trêng lín nhÊt cña giÇy dÐp xuÊt khÈu ViÖt Nam. TÝnh tõ n¨m 1993 ®Õn 1997, giÇy dÐp ViÖt Nam ®îc ®a vµo ch©u ©u mçi n¨m t¨ng tõ 1,4 ®Õn 1,5 lÇn vÒ tæng gi¸ trÞ. HiÖn nay, ViÖt Nam lµ mét trong 5 níc cã lîng giÇy dÐp ®îc tiªu thô nhiÒu nhÊt t¹i ch©u ©u kh«ng chØ v× gi¸ rÎ mµ cßn lµ v× chÊt lîng vµ mÉu m· chÊp nhËn ®îc. N¨m 1996, ViÖt Nam lµ níc xuÊt khÈu giÇy dÐp thø ba sau Indonesia vµ Trung Quèc vµo thÞ trêng ch©u ©u. N¨m 1997, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu giÇy dÐp cña ViÖt Nam ®¹t ®Õn 851 triÖu USD. N¨m 1998 do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ta cã gi¶m ®i nhng ®Õn n¨m 1999 gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®· kh«i phôc l¹i vµ ®¹t møc 870 triÖu USD. C¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam lµ giÇy thÓ thao, giÇy v¶i, giÇy n÷, giÇy da vµ da thuéc. B¶ng sè liÖu sau ®©y sÏ cho ta thÊy t×nh h×nh tæng quan xuÊt khÈu giÇy dÐp cña ViÖt Nam vµo ch©u ¢u. 20