Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Môc lôc
Lêi më ®Çu............................................................................................................................3
Ch¬ng I
Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ sù cÇn thiÕt ph¶i thóc
®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu G¹o cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi
hËp kinh tÕ quèc tÕ.......................................................................................................5
1. 1. Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸............................................................5
1.1.1 Kh¸i niÖm vµ vai trß cña xuÊt khÈu .........................................................5
1.1.2.C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu.............................................................8
1.1.3. Néi dung cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu .......................................................12
1.1.4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ ................ 16
1.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i thóc ®Èy xuÊt khÈu G¹o cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi
nhËp kinh tÕ quèc tÕ ........................................................................................... 21
1.2.1. VÞ trÝ cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o ®èi víi ViÖt Nam ........................21
1.2.2. Lîi thÕ cña ViÖt Nam trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu G¹o........................22
1.2.3. Thóc ®Èy xuÊt khÈu g¹o ®Ó tranh thñ c¬ héi cña thÞ trêng thÕ giíi.....24
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi xuÊt khÈu
g¹o cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ .........27
2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu G¹o trªn thÕ giíi .......................................27
2.1.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt lóa g¹o trªn thÕ giíi .................................................27
2.1.2. T×nh h×nh tiªu thô g¹o trªn thÕ giíi........................................................ 31
2.1.3. T×nh h×nh bu«n b¸n g¹o trªn thÕ giíi......................................................35
2.1. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam ...................................44
2.2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt trong níc.................................................................44
2.2.2. T×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam.................................................. 5
2.3. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam............................68
2.3.1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc.......................................................................68
2.3.2. Nh÷ng tån t¹i vµ vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt
Nam......................................................................................................................69
Ch¬ng 3: Dù b¸o vµ gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu g¹o cña
ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ............................76
3.1. Dù b¸o thÞ trêng g¹o thÕ giíi tíi n¨m 2010................................................76
3.1.1. Dù b¸o s¶n xuÊt vµ tiªu thô g¹o thÕ giíi.................................................76
3.1.2. TriÓn väng bu«n b¸n g¹o trªn thÕ giíi....................................................79
3.2. Dù b¸o xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi.............................. 84
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
1
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
3.3. §Þnh híng vµ gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam trong
®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ........................................................................
3.3.1. §Þnh híng ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam............87
3.3.2. C¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam trong thêi
gian tíi.................................................................................................................88
KÕt LuËn...........................................................................................................95
Danh môc ch÷ viÕt t¾t..............................................................................................96
Danh môc b¶ng biÓu vµ biÓu ®å ...........................................................................97
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o..............................................................................98
Danh môc ch÷ viÕt t¾t
§BSCL
§BSH
§NB
BTB
TN
MNPB
NTB
HTX
AFTA
CEPT
DNNN
NN& PTNT
VINAFOOD1
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
§ång B»ng S«ng Cöu Long
§ång B»ng S«ng Hång
§«ng Nam Bé
B¾c Trung Bé
T©y Nguyªn
MiÒn nói phÝa B¾c
Nam Trung Bé
Hîp t¸c x·
Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN
HiÖp §Þnh u ®·i thuÕ quan
Doanh nghiÖp Nhµ níc
N«ng NghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
C«ng Ty L¬ng thùc MiÒn B¾c
2
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
VINAFOOD2
CNH- H§H
KH-CN
WTO
EU
FAO
NFA
USDA
C«ng Ty L¬ng thùc MiÒn Nam
C«ng nghiÖp hãa- HiÖn ®¹i ho¸
Khoa häc- C«ng nghÖ
Tæ chøc Th¬ng m¹i thÕ giíi
Liªn Minh Ch©u ©u
Tæ chøc N«ng L¬ng thÕ giíi
C¬ quan L¬ng thùc Quèc gia Philippin
Bé N«ng NghiÖp Mü
Danh môc b¶ng biÓu, biÓu ®å vµ S¬ §å
TT
B¶ng 2.1
B¶ng 2.2
B¶ng 2.3
B¶ng 2.4
B¶ng 2.5
B¶ng 2.6
B¶ng 2.7
B¶ng 2.8
B¶ng 3.1
B¶ng 3.2
B¶ng 3.3
B¶ng 3.4
B¶ng 3.5
B¶ng 3.6
BiÓu ®å 2.1
BiÓu ®å 2.2
BiÓu ®å 2.3
BiÓu ®å 2.4
BiÓu ®å 2.5
S¬ ®å 2.1
S¬ ®å 2.2
Tªn b¶ng
S¶n lîng g¹o thÕ giíi theo níc (1998/99- 2003/04)
S¶n lîng g¹o tiªu thô trªn thÕ giíi (98/99-2003/04)
NhËp khÈu g¹o trªn thÕ giíi theo níc (1999-2004)
XuÊt khÈu g¹o trªn thÕ giíi theo níc (19992004)
Gi¸ g¹o xuÊt khÈu trªn thÞ trêng thÕ giíi (1998-2003)
T×nh h×nh s¶n xuÊt lóa ë ViÖt Nam (1980-2004)
T×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam (1989-2004)
ThÞ trêng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam (2002-2004)
S¶n lîng thãc thÕ giíi 2004 vµ dù b¸o 2005
Dù b¸o s¶n lîng, tiªu thô g¹o thÕ giíi
niªn vô 2004/2005
Dù b¸o møc tiªu thô g¹o cña thÕ giíi tíi 2010 cña
USDA
Dù b¸o c¸c níc nhËp khÈu g¹o thÕ giíi tíi 2010
Dù b¸o c¸c níc xuÊt khÈu g¹o thÕ giíi tíi 2010
Dù b¸o thÞ trêng g¹o ViÖt Nam giai ®o¹n 2001- 2010
S¶n lîng g¹o tiªu thô thÕ giíi (98/99- 03/04)
DiÔn biÕn gi¸ g¹o 5% tÊm vµ 25% tÊm cña Th¸i Lan vµ
ViÖt Nam (th¸ng 12/2003- 12/2004)
Vïng s¶n xuÊt lóa cña ViÖt Nam
Lîng g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam (1989-2004)
Kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam vµ
Gi¸ g¹o xuÊt khÈu (1989-2004)
HÖ thèng thÞ trêng lóa g¹o cña ViÖt Nam
Kªnh thÞ trêng lóa g¹o chñ yÕu cña ViÖt Nam
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
Trang
29
33
38
41
44
47
60
66
78
79
80
82
85
88
34
45
50
60
63
58
59
3
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Lêi më ®Çu
G¹o lµ l¬ng thùc quan träng, lµ nhu cÇu thiÕt yÕu ®Ó duy tr× sù sèng cho
h¬n nöa d©n sè trªn thÕ giíi; g¹o lµ vÊn ®Ò chiÕn lîc hµng ®Çu, lµ quèc s¸ch cña
hµng lo¹t níc cã tËp qu¸n tiªu dïng g¹o. Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ViÖt Nam,
lóa lµ c©y trång cã diÖn tÝch lín nhÊt vµ cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng ®Ó ®¶m b¶o
an ninh l¬ng thùc quèc gia, ®ãng gãp kh¸ lín vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n,
t¹o tiÒn ®Ò ®Ó c¬ cÊu l¹i ngµnh n«ng nghiÖp gãp phÇn vµ æn ®Þnh t×nh h×nh x· héi
cña ®Êt níc. Trªn quy m« nÒn kinh tÕ chung c¶ níc, lóa g¹o ph¸t triÓn lµ yÕu tè
quan träng ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi.
Tõ n¨m 1989 trë vÒ tríc níc ta vÉn ph¶i thêng xuyªn nhËp khÈu g¹o víi
sè lîng lín. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ do c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña Nhµ níc ë giai ®o¹n nµy ®èi víi n«ng nghiÖp cßn nhiÒu bÊt cËp. Tuy nhiªn, kÓ tõ sau
khi “Kho¸n 10” ra ®êi víi ph¬ng ch©m “ kho¸n ruéng tíi tËn tay ngêi n«ng d©n”
th× t×nh tr¹ng nµy ®· ®îc kh¾c phôc, s¶n lîng l¬ng thùc nãi chung vµ g¹o nãi
riªng trong níc ®· kh«ng ngõng t¨ng lªn. §iÒu nµy ®îc minh chøng qua viÖc lÇn
®Çu tiªn ViÖt Nam ®· tho¸t khái c¶nh nhËp khÈu g¹o hµng n¨m b»ng viÖc xuÊt
khÈu ®îc h¬n 1 triÖu tÊn g¹o ra thÞ trêng níc ngoµi vµo n¨m 1989, vµ trë thµnh níc xuÊt khÈu g¹o lín thø 2 trªn thÕ giíi sau mét thêi gian dµi lµ níc chuyªn nhËp
khÈu g¹o. Tõ ®ã lîng g¹o xuÊt khÈu ngµy mét gia t¨ng, n¨m 1999 lªn tíi 4,5
triÖu tÊn vµ hiÖn nay mÆt hµng nµy lu«n n»m trong danh s¸ch 10 mÆt hµng cã kim
ng¹ch xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam.
Thµnh qu¶ trªn lµ kÕt qu¶ cña sù lç lùc phÊn ®Êu hÕt m×nh cña §¶ng, Nhµ
níc vµ nh©n d©n ta trong nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 1980, lµ bíc ®ét ph¸ cho qu¸
tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ, chÊm døt thêi kú dµi bÞ khñng ho¶ng thiÕu hôt l¬ng
thùc. Nã ®· c¶i thiÖn ®êi sèng cña mét bé phÊn lín d©n c, gia t¨ng søc mua cña
x· héi, gi¶m bít th©m hôt th¬ng m¹i, tõ ®ã t¸c ®éng tÝch cùc tíi qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn kinh tÕ, vµ lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi “ C«ng cuéc CNHH§H ®Êt níc”.
Víi nh÷ng lîi Ých to lín do ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o mang l¹i, do ®ã
trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i ViÖn Nghiªn cøu Th¬ng m¹i em ®· ®i s©u vµo nghiªn
cøu ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam ra thÞ trêng thÕ giíi trong thêi gian
qua. V× lý do nµy mµ em chän ®Ò tµi : “ XuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam trong
®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ: Thùc tr¹ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra“ .
§Ò tµi nµy gåm cã 3 Ch¬ng:
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
4
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ sù cÇn thiÕt ph¶i thóc
®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ .
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra
®èi víi xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ .
Ch¬ng III: Dù b¸o vµ gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt
Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Do tr×nh ®é vµ thêi gian nghiªn cøu cã h¹n nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái
sai sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý vµ chØ b¶o cña C« gi¸o cïng c¸c C¸n Bé
trong ViÖn Nghiªn cøu Th¬ng m¹i ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Trong qu¸ tr×nh thùc tËp vµ nghiªn cøu hoµn thiÖn ®Ò tµi nµy, em ®· nhËn
®îc sù gióp ®ì, híng dÉn chØ b¶o tËn t×nh cña C« gi¸o: ThS. Ng« ThÞ TuyÕt Mai
cïng c¸c C¸n Bé trong ViÖn Nghiªn cøu Th¬ng m¹i.
Víi tÊm lßng tr©n träng nhÊt em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Ch¬ng I
Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ sù
cÇn thiÕt ph¶i thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu G¹o cña
ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
1. 1. Lý luËn chung vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸
1.1.1 Kh¸i niÖm vµ vai trß cña xuÊt khÈu
1.1.1.1. Kh¸i niÖm
XuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh
quèc tÕ ®Çu tiªn vµ c¬ b¶n cña c¸c c«ng ty kinh doanh quèc tÕ. XuÊt khÈu hµng
ho¸, dÞch vô lµ ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ cña c¸c c¸ nh©n, tËp thÓ doanh
nghiÖp ë c¸c quèc gia nh»m ®a hµng ho¸ vµ dÞch vô ra níc ngoµi. XuÊt khÈu ®îc
coi lµ h×nh thøc th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi Ýt rñi ro vµ chi phÝ thÊp. Díi gi¸c
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
5
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
®é kinh doanh th× ho¹t ®éng nµy lµ viÖc b¸n hµng ho¸ dÞch vô, díi gi¸c ®é lµ quµ
tÆng, nh÷ng ho¹t ®éng viÖn trî th× ho¹t ®éng ®ã chØ lµ viÖc lu chuyÓn hµng ho¸ vµ
dÞch vô.
XuÊt khÈu cßn ®îc hiÓu lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë ph¹m vi quèc
tÕ. §ã kh«ng chØ lµ nh÷ng hµnh vi bu«n b¸n riªng lÎ mµ lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c
quan hÖ mua b¸n trong th¬ng m¹i cã tæ chøc tõ bªn trong ra ®Õn bªn ngoµi. Môc
®Ých cña viÖc xuÊt khÈu lµ khai th¸c ®îc thÕ m¹nh cña tõng quèc gia trong ph©n
c«ng lao ®éng quèc tÕ. XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng c¬ b¶n cña th¬ng m¹i quèc
tÕ, lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trªn ph¹m vi toµn cÇu. ViÖc trao ®æi hµng
ho¸ dÞch vô gi÷a c¸c níc th«ng qua mua b¸n sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho sù tiÕn bé khoa
häc kü thuËt, ®Èy m¹nh ph¹m vi chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. Sè s¶n phÈm tho¶
m·n nhu cÇu con ngêi ngµy cµng dåi dµo vµ sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c níc
ngµy cµng lín.
XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ngo¹i th¬ng, ®· xuÊt hiÖn tõ l©u vµ
ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. H×nh thøc c¬ b¶n
cña nã lµ ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia. Cho ®Õn nay, nã ®· ph¸t
triÓn rÊt m¹nh mÏ, ®îc biÓu hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµy
nay diÔn ra trªn ph¹m vi toµn cÇu, trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ,
kh«ng chØ giíi h¹n ë hµng ho¸ h÷u h×nh mµ cßn më réng sang c¶ hµng ho¸ v«
h×nh vµ mÆt hµng nµy chiÕm tû träng ngµy cµng lín trong mËu dÞch quèc tÕ.
1.1.1.2. Vai trß
Cïng víi chiÕn lîc héi nhËp vµ ph¸t triÓn, th¬ng m¹i quèc tÕ lµ mét bé
phËn quan träng, g¾n liÒn víi tiÕn tr×nh héi nhËp vµ cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn lîi
thÕ cña mét quèc gia trªn thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi. V× vËy viÖc ®Èy m¹nh
giao lu th¬ng m¹i quèc tÕ nãi chung vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô nãi
riªng lµ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ®Çu cña c¸c quèc gia. Thùc tÕ cho thÊy
c¸c níc cã dù tr÷ ngo¹i tÖ lín nh Mü, NhËt B¶n, §µi loan, Singgapo.. ®Òu lµ
nh÷ng níc cã tû träng xuÊt khÈu lín trªn thÕ giíi. V× vËy cã thÓ nãi thóc ®Èy xuÊt
khÈu hµng ho¸ dÞch vô lµ mét ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quèc gia tËn dông ®îc lîi thÕ so s¸nh
cña m×nh
Søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ®îc n©ng cao, t¨ng trëng kinh tÕ trë nªn æn
®Þnh vµ bÒn v÷ng h¬n nhê c¸c nguån lùc ®îc ph©n bæ mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n.
Qu¸ tr×nh nµy còng t¹o ra c¬ héi lín cho tÊt c¶ c¸c níc, nhÊt lµ nh÷ng níc ®ang
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
6
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
ph¸t triÓn, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hoa trªn c¬ së øng dông thµnh qu¶ cña cuéc
c¸ch m¹ng khoa hoc-c«ng nghÖ .
XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu c«ng nghÖ, m¸y mãc
vµ nh÷ng nguyªn nhiªn vËt liÖu cÇn thiÕt phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãahiÖn ®¹i ho¸
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cßn kÝch thÝch c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn, gãp
phÇn t¨ng tÝch luü vèn, më réng s¶n xuÊt, t¨ng thu nhËp cho nÒn kinh tÕ, c¶i thiÖn
møc sèng cña c¸c tÇng líp d©n c. Ngo¹i tÖ thu ®îc tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ
nguån t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ. Dù tr÷ ngo¹i tÖ dåi dµo lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó gióp
cho qu¸ tr×nh æn ®Þnh néi tÖ vµ chèng l¹m ph¸t.
XuÊt khÈu ®ãng gãp vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt
s¶n phÈm
Cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
Mét lµ, xuÊt khÈu chØ lµ viÖc tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm thõa cho s¶n xuÊt
vît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa, tøc lµ xuÊt khÈu nhng g× ta cã. Trong trêng hîp nÒn kinh
tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn nh níc ta, s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n cßn cha ®ñ tiªu
dïng, nÕu chØ thô ®éng chê sù “ thõa ra” cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu rÊt nhá bÐ vµ
t¨ng trëng chËm ch¹p, kh«ng cã t¸c dông chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ thóc ®Èy
s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
Hai lµ, coi thÞ trêng vµ ®Æc biÖt lµ thÞ trêng thÕ giíi lµ híng quan träng
®Ó tæ chøc s¶n xuÊt, nh»m xuÊt khÈu nh÷ng g× mµ thÞ trêng thÕ giíi cÇn. Quan
®iÓm nµy chÝnh lµ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ trêng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt.
§iÒu ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt
s¶n phÈm. Sù t¸c ®éng nµy ®îc thÓ hiÖn ë chç:
- C¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã
c¬ héi ph¸t triÓn thuËn lîi. Ch¼ng h¹n, khi ph¸t triÓn ngµnh dÖt xuÊt khÈu sÏ t¹o
c¬ héi ®µy ®ñ cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh xuÊt khÈu nguyªn liÖu nh b«ng hay thuèc
nhuém. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm cã thÓ sÏ kÐo
theo sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o thiÕt bÞ phôc vô cho nã
- XuÊt khÈu t¹o ta kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng tiªu thô, nhê vËy mµ s¶n
xuÊt cã thÓ ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh.
- XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n
xuÊt, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. §iÒu nµy nh»m nãi ®Õn xuÊt khÈu
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
7
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
lµ ph¬ng tiÖn quan träng t¹o nguån vèn vµ kü thuËt c«ng nghÖ tõ thÕ giíi bªn
ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ®Êt níc ®Ó t¹o ra mét n¨ng
lùc s¶n xuÊt míi.
- Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ cña ta sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh tranh
trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng. Cuéc c¹nh tranh nµy ®ßi hái chóng ta
ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt lu«n thÝch øng ®îc víi
nh÷ng thay ®æi cña thÞ trêng.
- XuÊt khÈu cßn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n ®æi míi vµ hoµn hiÖn
c«ng viÖc qu¶n trÞ s¶n xuÊt vµ kinh doanh.
XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c«ng viÖc lµm vµ c¶i
thiÖn ®êi sèng nh©n d©n
T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®Õn ®êi sèng bao gåm rÊt nhiÒu mÆt. Tríc hÕt
s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu lµ n¬i thu hót hµng triÖu lao ®éng vµo lµm viÖc víi thu
nhËp cao. XuÊt khÈu cßn t¹o ra nguån vèn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt
yÕu phôc vô ®êi sèng vµ ®¸p øng ngµy cµng phong phó thªm nhu cÇu tiªu dïng
cña nh©n d©n. §ång thêi xuÊt khÈu còng t¸c ®éng tÝch cùc tíi t×nh ®é tay nghÒ vµ
thay ®æi thãi quen cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu.
XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ cña mçi
quèc gia trªn thÞ trêng thÕ giíi
Thùc tÕ qua h¬n 10 n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi ë níc ta ®· cho
thÊy ®ãng gãp cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ
trong nh÷ng n¨m qua lµ rÊt ®¸ng kÓ .
HiÖn nay, ViÖt Nam cã quan hÖ bu«n b¸n víi trªn 170 quèc gia trªn thÕ
giíi, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng tõ 2,087 tû USD n¨m 1990 lªn 15 tû USD
n¨m 2001. Bªn c¹nh ®ã chóng ta còng ®· tõng bíc x©y dùng ®îc mét sè mÆt
hµng cã quy m« ngµy cµng lín vµ ®îc thÞ trêng thÕ giíi chÊp nhËn nh: dÇu khÝ,
g¹o, thuû s¶n, hµng may mÆc, cµ phª..ViÖc x©y dùng ®îc mét sè mÆt hµng cã quy
m« lín nãi trªn ®· cho phÐp chóng ta khai th¸c ®îc nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña nÒn
kinh tÕ ViÖt Nam vµ ®ång thêi còng tÝch luü ®îc nh÷ng bµi häc thùc tiÔn quan
träng cho viÖc ®æi míi vµ h×nh thµnh c¬ cÊu xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ cho nÒn ngo¹i
th¬ng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m sau nµy.
1.1.2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu
1.1.2.1. XuÊt khÈu trùc tiÕp
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
8
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ h×nh thøc nhµ s¶n xuÊt trùc tiÕp giao dÞch víi
kh¸ch hµng níc ngoµi ë khu vùc thÞ trêng níc ngoµi th«ng qua tæ chøc cña
m×nh.
C¸c c«ng ty cã kinh nghiÖm quèc tÕ thêng trùc tiÕp b¸n c¸c s¶n phÈm
cña m×nh ta thÞ trêng níc ngoµi. Kh¸ch hµng cña c«ng ty kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ
ngêi tiªu dïng. Nh÷ng ai cã nhu cÇu mua s¶n phÈm cña c«ng ty ®Òu lµ kh¸ch
hµng cña c«ng ty. §Ó th©m nhËp thÞ trêng quèc tÕ qua h×nh thøc xuÊt khÈu trùc
tiÕp, c¸c c«ng ty thêng sö dông hai h×nh thøc chñ yÕu sau ®©y:
- §¹i diÖn b¸n hµng
§¹i diÖn b¸n hµng lµ h×nh thøc b¸n hµng kh«ng trªn danh nghÜa cña m×nh
mµ lÊy danh nghÜa cña ngêi uû th¸c. §¹i diÖn b¸n hµng ®îc nhËn mét phÇn hoa
hång trªn c¬ së gi¸ trÞ cña hµng ho¸ mµ hä b¸n ®îc. Trªn thùc tÕ, ®¹i diÖn b¸n
hµng ho¹t ®éng nh lµ nh©n viªn b¸n hµng cña c«ng ty ë thÞ trêng níc ngoµi. C«ng
ty sÏ ký hîp ®ång trùc tiÕp víi kh¸ch hµng ë thÞ trêng ®ã.
- §¹i lý ph©n phèi
§¹i lý ph©n phèi lµ ngêi mua hµng ho¸ cña c«ng ty ®Ó b¸n theo kªnh tiªu
thô ë khu vùc mµ c«ng ty ph©n ®Þnh. C«ng ty khèng chÕ ph¹m vi ph©n phèi, kªnh
ph©n phèi ë thÞ trêng níc ngoµi. §¹i lý ph©n phèi chÊp nhËn toµn bé rñi ro liªn
quan ®Õn viÖc b¸n hµng ë thÞ trêng ®· ph©n ®Þnh vµ thu lîi nhuËn qua chªnh lÖch
gi÷a gi¸ mua vµ gi¸ b¸n.
1.1.2.2. XuÊt khÈu gi¸n tiÕp
XuÊt khÈu gi¸n tiÕp lµ h×nh thøc khi doanh nghiÖp th«ng qua c¸c dÞch vô
cña c¸c tæ chøc ®éc lËp ®Æt ngay t¹i níc xuÊt khÈu ®Ó tiÕn hµnh xuÊt khÈu s¶n
phÈm cña m×nh ra níc ngoµi.
C¸c trung gian mua b¸n chñ yÕu trong kinh doanh xuÊt khÈu lµ: §¹i lý,
c«ng ty qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu vµ c«ng ty kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. C¸c trung
gian mua b¸n nµy kh«ng chiÕm h÷u hµng ho¸ cña c«ng ty nhng trî gióp c«ng ty
xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ trêng níc ngoµi.
“ §¹i lý (Agent) lµ c¸c c¸ nh©n hay tæ chøc ®¹i diÖn cho mét hoÆc nhiÒu
nhµ xuÊt khÈu ë thÞ trêng níc ngoµi.
§¹i lý chØ thùc hiÖn mét c«ng viÖc nµo ®ã do c«ng ty uû th¸c vµ nhËn thï
lao. §¹i lý kh«ng chiÕm h÷u vµ së h÷u hµng ho¸. §¹i lý lµ ngêi thiÕt lËp quan hÖ
hîp ®ång gi÷a c«ng ty vµ kh¸ch hµng ë thÞ trêng níc ngoµi.
“ C«ng ty qu¶n lý xuÊt khÈu (Export management company): lµ c¸c c«ng
ty nhËn uû th¸c vµ qu¶n lý c«ng t¸c xuÊt khÈu hµng ho¸.
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
9
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
C«ng ty qu¶n lý xuÊt khÈu hµng ho¸ ho¹t ®éng trªn danh nghÜa cña c«ng
ty xuÊt khÈu (kh«ng ph¶i danh nghÜa cña m×nh) nªn lµ nhµ xuÊt khÈu gi¸n tiÕp.
C«ng ty qu¶n lý xuÊt khÈu ®¬n thuÇn lµm c¸c thñ tôc xuÊt khÈu vµ thu
phÝ dÞch vô xuÊt khÈu. B¶n chÊt c«ng ty qu¶n lý xuÊt khÈu lµ lµm dÞch vô qu¶n lý
vµ thu ®îc mét kho¶n thï lao nhÊt ®Þnh tõ c¸c ho¹t ®éng ®ã.
“ C«ng ty kinh doanh xuÊt khÈu (Export trading company): lµ c«ng ty ho¹t
®éng nh lµ nhµ ph©n phèi ®éc lËp cã chøc n¨ng kÕt nèi c¸c kh¸ch hµng níc ngoµi
víi c«ng ty xuÊt khÈu trong níc.
Ngoµi viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng liªn quan trùc tiÕp ®Õn xuÊt khÈu, c¸c
c«ng ty nµy cßn cung øng c¸c dÞch vô xuÊt nhËp khÈu vµ th¬ng m¹i ®èi lu, thiÕt
lËp vµ më réng c¸c kªnh ph©n phèi, tµi trî cho c¸c dù ¸n th¬ng m¹i vµ ®Çu t,
thËm chÝ trùc tiÕp thùc hiÖn s¶n xuÊt ®Ó hç trî mét c«ng ®o¹n nµo ®ã cho c¸c s¶n
phÈm vÝ dô nh bao gãi, in Ên ...C¸c c«ng ty nµy cã thÓ cung cÊp c¸c chuyªn gia
xuÊt khÈu cho c¸c c«ng ty xuÊt khÈu.
“ §¹i lý vËn t¶i: lµ c¸c c«ng ty thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng thuª vËn chuyÓn
vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ nh khai b¸o h¶i
quan, c¸c phÝ giao nhËn chuyªn chë b¶o hiÓm.
C¸c ®¹i lý vËn t¶i nµy còng thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô xuÊt khÈu vµ ph¸t
triÓn nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô giao nhËn hµng ho¸ ®Õn tËn tay ngêi nhËn. Khi c¸c
c«ng ty xuÊt khÈu th«ng qua c¸c ®¹i lý vËn t¶i hay c¸c c«ng ty chuyÓn ph¸t hµnh
th× c¸c ®¹i lý vµ c¸c c«ng ty ®ã còng lµm c¸c dÞch vô xuÊt nhËp khÈu liªn quan
tíi hµng ho¸ ®ã. B¶n chÊt c¸c ®¹i lý vËn t¶i ho¹t ®éng nh c¸c c«ng ty kinh doanh
dÞch vô giao nhËn vËn chuyÓn vµ dÞch vô xuÊt nhËp khÈu, thËm chÝ c¶ dÞch vô
bao gãi hµng ho¸ cho phï hîp víi ph¬ng thøc vËn chuyÓn, mua b¶o hiÓm cho
hµng ho¸ vµ ho¹t ®éng cña hä.
1.1.2.3. XuÊt khÈu t¹i chç
XuÊt khÈu t¹i chç lµ h×nh thøc kinh doanh xuÊt khÈu ®ang cã xu híng
ph¸t triÓn vµ phæ biÕn réng r·i bëi nh÷ng u ®iÓm cña nã mang l¹i. §Æc ®iÓm cña
lo¹i h×nh nµy lµ kh«ng cã sù dÞch chuyÓn ra khái biªn giíi quèc gia cña c¸c hµng
ho¸, dÞch vô. §ã lµ viÖc cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô cho c¸c ngo¹i giao ®oµn, cho
kh¸ch du lÞch quèc tÕ. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹i chç cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ cao do
gi¶m bít chi phÝ bao b× ®ãng gãi, chi phÝ b¶o qu¶n, chi phÝ vËn t¶i..., tr¸nh ®îc
nh÷ng r¾c rèi h¶i quan, thu håi vèn nhanh.
1.1.2.4. XuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th
§©y lµ h×nh thøc mµ doanh nghiÖp tiÕn hµnh xuÊt khÈu theo chØ tiªu Nhµ
níc giao cho vÒ mét hoÆc mét sè hµng ho¸ nhÊt ®Þnh cho chÝnh phñ níc ngoµi
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
10
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
trªn c¬ së nghÞ ®Þnh th ®· ký kÕt gi÷a hai chÝnh phñ. H×nh thøc nµy cho phÐp
doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®îc c¸c kho¶n chi phÝ t×m kiÕm b¹n hµng, tr¸nh ®îc rñi ro
trong thanh to¸n.
1.1.2.5. Gia c«ng quèc tÕ
Gia c«ng quèc tÕ lµ mét ho¹t ®éng kinh doanh th¬ng m¹i trong ®ã mét
bªn (gäi lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña
mét bªn kh¸c (gäi lµ bªn ®Æt ra c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm, giao l¹i cho bªn
®Æt gia c«ng vµ nhËn thï lao (gäi lµ phÝ gia c«ng). Nh vËy, trong gia c«ng quèc tÕ
ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu g¾n liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt.
1.1.2.6. XuÊt khÈu uû th¸c
XuÊt khÈu uû th¸c lµ h×nh thøc c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng xuÊt
khÈu ®øng ra ®ãng vai trß trung gian xuÊt khÈu lµm thay cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt
(bªn cã hµng) nh÷ng thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng vµ ®îc hëng phÇn tr¨m
theo gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu ®· tho¶ thuËn.
H×nh thøc nµy cã u ®iÓm lµ møc ®é rñi ro thÊp, Ýt tr¸ch nhiÖm, ngêi ®øng
ra xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm cuèi cïng, ®Æc biÖt kh«ng cÇn
bá vèn ra ®Ó mua hµng song l¹i ®îc nhËn tiÒn nhanh.
1.1.2.7. Bu«n b¸n ®èi lu
Bu«n b¸n ®èi lu lµ ph¬ng thøc giao dÞch trao ®æi hµng ho¸, trong ®ã xuÊt
khÈu kÕt hîp chÆt chÏ víi nhËp khÈu, ngêi b¸n ®ång thêi lµ ngêi mua, lîng hµng
giao ®i cã gi¸ trÞ t¬ng xøng víi lîng hµng nhËn vÒ. Môc ®Ých cña xuÊt khÈu ë ®©y
kh«ng ph¶i nh»m thu vÒ mét kho¶n ngo¹i tÖ, mµ nh»m thu vÒ mét hµng ho¸ kh¸c
cã gi¸ trÞ t¬ng ®¬ng
1.1.2.8. T¹m nhËp t¸i xuÊt
T¹m nhËp t¸i xuÊt lµ h×nh thøc xuÊt khÈu trë l¹i níc ngoµi nh÷ng hµng tríc ®©y ®· nhËp khÈu cha qua chÕ biÕn ë níc t¸i xuÊt. Môc ®Ých lµ nh»m thu vÒ
mét sè ngo¹i tÖ lín h¬n sè vèn bá ra ban ®Çu. Giao dÞch nµy gåm ba níc: níc
xuÊt khÈu, níc t¸i xuÊt vµ níc nhËp khÈu (cßn gäi lµ giao dÞch tam gi¸c).
Cã hai h×nh thøc t¸i xuÊt:
Mét lµ, hµng ho¸ ®i tõ níc xuÊt khÈu sang níc t¸i xuÊt, råi l¹i ®îc xuÊt
khÈu tõ níc t¸i xuÊt sang níc nhËp khÈu. Ngîc chiÒu víi sù vËn ®éng cña ®ång
tiÒn: níc t¸i xuÊt tr¶ tiÒn cho níc xuÊt khÈu vµ thu tiÒn cña níc nhËp khÈu.
Hai lµ, h×nh thøc chuyÓn khÈu: hµng ho¸ ®i th¼ng tõ níc xuÊt khÈu sang
níc nhËp khÈu. Níc t¸i xuÊt tr¶ tiÒn cho níc xuÊt khÈu vµ thu tiÒn cña níc nhËp
khÈu.
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
11
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
1.1.3. Néi dung cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu
XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng b¸n s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ë trong níc ra níc
ngoµi, ho¹t ®éng nµy phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu so víi viÖc b¸n s¶n phÈm ë trong níc. V× vËy, ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ chóng ta cÇn ph¶i tæ
chøc ho¹t ®éng nµy mét c¸ch khoa häc vµ chÆt chÏ víi nhiÒu nghiÖp vô kh¸c
nhau, tõ kh©u ®iÒu tra nghiªn cøu thÞ trêng lùa chän hµng ho¸ xuÊt khÈu, lùa
chän ®èi t¸c giao dÞch, tiÕn hµnh giao dÞch ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång vµ thùc
hiÖn hîp ®ång. Mçi kh©u trong qu¸ tr×nh cÇn ph¶i ®îc nghiªn cøu mét c¸ch kü lìng vµ ®Æt nã trong mét mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu gåm c¸c bíc chÝnh sau:
1.1.3.1. Nghiªn cøu thÞ trêng
Nghiªn cøu thÞ trêng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®èi víi bÊt kú doanh nghiÖp
nµo muèn tham gia vµo thÞ trêng quèc tÕ. §ã lµ qu¸ tr×nh ®iÒu tra, kh¶o s¸t ®Ó t×m
kh¶ n¨ng b¸n hµng ®èi víi mét hoÆc mét nhãm s¶n phÈm, kÓ c¶ biÖn ph¸p thùc
hiÖn môc tiªu ®ã. C¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh cung cÇu thÞ trêng, ®éng th¸i gi¸ c¶,
c¸c chÝnh s¸ch, ph¸p luËt, tËp qu¸n bu«n b¸n cã liªn quan tíi xuÊt nhËp khÈu cña
c¸c níc nh»m lùa chän ®îc thÞ trêng thÝch hîp víi doanh nghiÖp.
Nghiªn cøu thÞ trêng thùc hiÖn b»ng hai ph¬ng ph¸p: Nghiªn cøu t¹i bµn
vµ nghiªn cøu t¹i hiÖn trêng.
Nghiªn cøu t¹i bµn lµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu dùa trªn c¬ së c¸c sè liÖu
thùc tÕ ®îc xö lý b»ng c¸c c«ng cô thèng kª. Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ chi
phÝ thu thËp th«ng tin rÎ, th«ng tin thu ®îc ®a d¹ng. Tuy nhiªn nã cã nhîc ®iÓm
lµ kÐm tÝnh cËp nhËt, ®é tin cËy kh«ng cao...
Nghiªn cøu t¹i hiÖn trêng lµ viÖc doanh nghiÖp thu thËp th«ng tin vÒ thÞ
trêng th«ng qua trao ®æi trùc tiÕp víi kh¸ch hµng, b»ng c¸c ph¬ng ph¸p nh pháng
vÊn, quan s¸t, thö nghiÖm thÞ trêng ...¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ cËp nhËt
th«ng tin, cã ®é chÝnh x¸c cao vµ bao qu¸t ®îc nhiÒu khÝa c¹nh cña thÞ trêng nhng nã ®ßi hái chi phÝ cao vµ tèn nhiÒu thêi gian.
1.1.3.2. Tæ chøc nguån hµng xuÊt khÈu
§©y lµ mét néi dung kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh tæ chøc xuÊt khÈu.
TiÕn ®é xuÊt khÈu phô thuéc rÊt nhiÒu vµo giai ®o¹n nµy.
C«ng t¸c thu mua t¹o nguån cho xuÊt khÈu lµ mét hÖ thèng c¸c c«ng
viÖc, nghiÖp vô ®îc thÓ hiÖn qua néi dung:
“ Nghiªn cøu nguån hµng xuÊt khÈu ®Ó cã ®îc nh÷ng nguån hµng ®¶m
b¶o, cã tÝnh æn ®Þnh vµ cã thÓ tiÕp tôc ph¸t triÓn nguån hµng.
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
12
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Nghiªn cøu nguån hµng xuÊt khÈu lµ nghiªn cøu kh¶ n¨ng cung cÊp lîng
hµng xuÊt khÈu trªn thÞ trêng nh thÕ nµo ? Tõ ®ã x©y dùng mét hÖ thèng thu mua
th«ng qua c¸c ®¹i lý vµ chi nh¸nh cña m×nh nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, hiÖu qu¶
vµ gi¶m thiÓu chi phÝ thu mua.
“ HÖ thèng thu mua bao gåm m¹ng líi ®¹i lý, hÖ thèng kho tµng ë c¸c
®Þa ph¬ng, c¸c khu vùc cã mÆt hµng thu mua. HÖ thèng thu mua cÇn ph¶i g¾n víi
ph¬ng n¨ng suÊt vËn chuyÓn hµng ho¸, víi ®iÒu kiÖn giao th«ng cña tõng ®Þa ph¬ng.
“ Tæ chøc ®Çu t vµ híng dÉn kü thuËt thu mua, ph©n lo¹i b¶o ®¶m hµng
ho¸ cho b¹n hµng lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng uy tÝn cña doanh nghiÖp
®èi vèi b¹n hµng.
§Çu t cho ngêi s¶n xuÊt lµ viÖc ch¾c ch¾n, l©u dµi ®Ó ®¶m b¶o nguån hµng
æn ®Þnh tríc sù c¹nh tranh trong c«ng t¸c thu mua trªn thÞ trêng.
› Lùa chän vµ kÕt hîp nhiÒu h×nh thøc thu mua, ®ã còng lµ c¬ së ®Ó t¹o
nguån hµng æn ®Þnh vµ h¹n chÕ rñi ro trong thu mua – ký kÕt hîp ®ång.
“ Xóc tiÕn khai th¸c nguån hµng xuÊt khÈu; sau khi ký kÕt hîp ®ång víi
c¸c ng©n hµng víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, doanh nghiÖp ph¶i lËp ®îc kÕ ho¹ch thu
mua vµ tiÕn hµnh s¾p xÕp cÊc c«ng viÖc ®ång thêi chØ ®¹o c¸c bé phËn thùc hiÖn
tõng kÕ ho¹ch cô thÓ.
- Tæ chøc hÖ thèng thu mua hµng xuÊt khÈu:
+ Tæ chøc hÖ thèng kho hµng t¹i c¸c ®iÓm nót c¸c kªnh, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng
tiÕp nhËn vµ gi¶i hoµ nhanh chãng “ dßng vµo”.
+ Tæ chøc vËn chuyÓn hµng theo ®Þa ®iÓm lµ quy ®inh cÇn thiÕt ®Ó thuª ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn thÝch hîp víi tõng nhãm hµng.
+ §a ra c¸c c¬ së s¶n xuÊt, gia c«ng chÕ biÕn vµo ho¹t ®éng theo ph¬ng ¸n
kinh doanh ®· ®Æt ra.
- ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ tµi chÝnh ®Ó thanh to¸n kÞp thêi cho c¸c nhµ s¶n xuÊt,
c¸c ®¹i lý, c¸c trung gian...
- TiÕp cËn b¶o qu¶n vµ xuÊt kho hµng xuÊt khÈu.
1.1.3.3. Lùa chän ®èi t¸c kinh doanh
ViÖc lùa chän ®èi t¸c xuÊt khÈu ®¸ng tin cËy cã ý nghÜa kh«ng nhá ®Õn sù
thµnh b¹i trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp. §Ó cã thÓ lùa chän ®îc
®èi t¸c nh mong muèn c¸c doanh nghiÖp nªn tiÕn hµnh nghiªn cøu c¸c ®èi t¸c
cña m×nh trªn mét sè ph¬ng diÖn sau:
- Quan ®iÓm kinh doanh, lÜnh vùc kinh doanh
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
13
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- T×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh
- Kh¶ n¨ng tµi chÝnh, c¬ së vËt chÊt, kü thuËt
- Uy tÝn vµ mèi quan hÖ trong kinh doanh
Qu¸ tr×nh lùa chän ®èi t¸c kinh doanh ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c ®«i bªn
cïng cã lîi. Th«ng thêng, khi lùa chän b¹n hµng kinh doanh mét mÆt nªn duy tr×
c¸c b¹n hµng truyÒn thèng, mÆt kh¸c ph¶i më réng quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c míi.
§èi víi c¸c ®èi t¸c míi, c¸ch tèt nhÊt lµ ®Æt quan hÖ vµ thùc hiÖn bu«n b¸n víi
c¸c c«ng ty, nh÷ng doanh nghiÖp lín vµ ®· cã uy tÝn nhiÒu n¨m trªn thÞ trêng thÕ
giíi. §©y lµ mét trong nh÷ng ph¬ng s¸ch quan träng ®Ó gi¶m bít rñi ro trong
kinh doanh. Tuú theo kh¶ n¨ng n¾m b¾t thÞ trêng, ®èi t¸c, tuú theo tiÒm n¨ng vµ
u thÕ s½n cã cña m×nh doanh nghiÖp nªn lùa chon nh÷ng thÞ trêng, ®èi t¸c kinh
doanh cho phï hîp.
1.1.3.4. §µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång
C¸c bªn cã thÓ gÆp gì trùc tiÕp ®Ó cïng nhau ®µm ph¸n vÒ c¸c ®iÒu kho¶n
cña hîp ®ång, tõ ®ã ®i ®Õn ký kÕt hîp ®ång. Ngoµi ra hîp ®ång cã thÓ ®îc ký kÕt
díi h×nh thøc th tÝn, ®iÖn tho¹i, fax, email..
Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gåm c¸c bíc :
- Chµo hµng: Lµ lêi ®Ò nghÞ cña mét bªn (ngêi mua hoÆc ngêi b¸n) göi cho
bªn kia, biÓu thÞ muèn b¸n hoÆc muèn mua hoÆc mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh theo
nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh vÒ gi¸ c¶, thêi gian giao hµng, ph¬ng tiÖn thanh to¸n...
- Hoµn gi¸: lµ khi ngêi nhËn ®îc lêi chµo hµng kh«ng chÊp nhËn møc gi¸
chµo hµng ®ã mµ ®a ra møc gi¸ míi ®Ó th¬ng lîng.
- ChÊp nhËn: lµ sù ®ång ý hoµn toµn tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn bªn kia ra.
- X¸c nhËn: lµ viÖc x¸c nhËn ®iÒu kiÖn mµ c¸c bªn tho¶ thuËn tríc ®ã. Bíc
nµy thêng trïng víi bíc ký kÕt hîp ®ång.
1.1.3.5. Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu
Sau khi hîp ®ång xuÊt khÈu ®· ®îc ký kÕt th× c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt
khÈu víi t c¸ch lµ mét chñ thÓ cña hîp ®ång ph¶i tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång.
TiÕn hµnh s¾p xÕp nh÷ng c«ng viÖc ph¶i lµm, ghi thµnh b¶ng biÓu theo dâi tiÕn
®é thùc hiÖn hîp ®ång, kÞp thêi ghi l¹i nh÷ng diÔn biÕn, nh÷ng v¨n b¶n ph¸t ®i
vµ nhËn ®îc ®Ó xö lý vµ gi¶i quyÕt cô thÓ. §ång thêi ph¶i ®¶m b¶o ®îc quyÒn lîi
quèc gia vµ uy tÝn kinh doanh cña ®¬n vÞ, cè g¾ng kh«ng ®Ó x¶y ra sai sãt dÉn tíi
khiÕu n¹i, ®ång thêi ph¶i tiÕt kiÖm chi phÝ lu th«ng, n©ng cao doanh lîi vµ hiÖu
qu¶ cña toµn bé nghiÖp vô xuÊt khÈu .
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
14
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
§iÒu quan träng h¬n n÷a lµ yªu cÇu cña ®èi t¸c (víi t c¸ch lµ mét bªn
tham gia ký kÕt hîp ®ång) thùc hiÖn c¸c nghÜa vô cña m×nh theo qui ®Þnh cña hîp
®ång. NÕu cã g× ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång th× c¸c bªn ph¶i kÞp
thêi trao ®æi, bµn b¹c ®Ó cã híng gi¶i quyÕt hîp lý.
§Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu
cÇn thùc hiÖn c¸c bíc c«ng viÖc sau:
- Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu
- ChuÈn bÞ hµng ho¸ ®Ó xuÊt khÈu
- KiÓm nghiÖm vµ kiÓm dÞch hµng ho¸, kiÓm tra hµng ho¸
- Lµm thñ tôc h¶i quan
- Giao hµng
- Mua b¶o hiÓm (nÕu cÇn)
- Lµm thñ tôc thanh to¸n vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i (nÕu cã)
- Thanh lý hîp ®ång
Trªn ®©y lµ tr×nh tù c«ng viÖc chung nhÊt ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt
khÈu. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ tuú theo ®iÒu kiÖn thùc tÕ vµ tho¶ thuËn cña c¸c bªn
trong hîp ®ång mµ ngêi xuÊt khÈu cã thÓ bá qua mét sè c«ng ®o¹n.
1.1.4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸
Qu¸ tr×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña mét quèc gia phô thuéc vµo nhiÒu yÕu
tè c¬ b¶n sau:
1.1.4.1. YÕu tè kinh tÕ
ThÞ trêng cÇn cã søc mua, còng nh ngêi mua. Sù thay ®æi c¸c th«ng sè
kinh tÕ nh thu nhËp, chi phÝ sinh ho¹t, l·i suÊt vµ kÕt cÊu tiÕt kiÖm cña mét quèc
gia cã t¸c ®éng tøc thêi ®Õn th¬ng trêng, c¸c nhµ qu¶n trÞ cÇn hiÓu râ nh÷ng
khuynh híng chÝnh yÕu diÔn ra trong c¸c vÊn ®Ò nµy. Mét yÕu tè c¬ b¶n ®Ó ph¶n
¸nh kÝch thíc cña thÞ trêng tiÒm n¨ng ®ã lµ d©n sè, quan träng h¬n n÷a hä ph¶i
nghiªn cøu so s¸nh tèc ®é cña GNP t¨ng so víi tèc ®é d©n sè ®Ó dù ®o¸n kh¶
n¨ng më réng thÞ trêng cña quèc gia ®ã. KÌm theo vÊn ®Ò d©n sè, c¸c nhµ nghiªn
cøu thÞ trêng níc ngoµi cßn ph¶i chó ý tíi møc ph©n phèi theo tuæi, mËt ®é vµ sù
ph©n bè ë quèc gia ®ã còng nh nghiªn cøu ®Æc tÝnh ph©n phèi thu nhËp.
§Ó ®Þnh h×nh c¸c yÕu cÇu vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô, c«ng ty kinh doanh
quèc tÕ ph¶i tiÕn hµnh c¬ cÊu c«ng nghiÖp cña mét quèc gia víi nh÷ng ®Æc ®iÓm
kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ nh: Nh÷ng quèc gia mµ nÒn kinh tÕ chØ ®ñ sinh tån th×
Ýt cèng hiÕn thêi c¬ cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c«ng ty, cßn nh÷ng quèc gia thêng xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«, cã nÒn kinh tÕ ®ang c«ng nghiÖp ho¸ hay nÒn
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
15
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
kinh tÕ c«ng nghiÖp sÏ t¹o ®iÒu kiÖn triÓn väng, më ra nhiÒu thêi c¬ kinh doanh
cho c¸c c«ng ty kinh doanh quèc tÕ. C«ng ty nµo ®Æc biÖt nh¹y c¶m víi vÊn ®Ò
lîi tøc th× kh«n ngoan ®Çu t vµo viÖc tiªn ®o¸n thÞ trêng quèc tÕ. Víi sù biÕt tríc
thÝch ®¸ng, hä cã thÓ ra nh÷ng bíc ®i cÇn thiÕt ®Ó lµm gi¶m c¸c kho¶n chi kh«ng
®¸ng vµ vît qua ®îc nh÷ng biÕn ®éng kinh tÕ.
Ch¼ng h¹n, ViÖt Nam lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn, kinh tÕ míi chØ ®ñ ®Ó
sinh tån vµ mét phÇn ®Çu t nhá dïng ®Çu t vµo c¸c c¬ së h¹ tÇng träng yÕu, cha
cã ®ñ vèn ®Ó x©y dùng nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ®Ó xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng
cã tÇm cì thÕ giíi; míi chØ cã ®iÒu kiÖn liªn doanh víi c¸c c«ng ty níc ngoµi s¶n
xuÊt mét sè mÆt hµng nh: Giµy dÐp, may mÆc. ChÝnh v× vËy mµ chóng ta ph¶i lùa
chän nh thÕ nµo ®Ó liªn doanh hoÆc x©y dùng nh÷ng nhµ m¸y s¶n xuÊt, chÕ biÕn
thËt cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay nh»m ®Èy m¹nh kinh tÕ
ph¸t triÓn .
1.1.4.2. M«i trêng v¨n ho¸- x· héi
Mçi níc ®Òu cã nh÷ng tËp tôc, quy t¾c, kiªng kþ riªng. Chóng ®îc h×nh
thµnh theo truyÒn thèng v¨n ho¸ cña mçi níc vµ cã ¶nh hëng to lín ®Õn tËp tÝnh
tiªu dïng cña ngêi d©n níc ®ã. Tuy sù giao lu v¨n ho¸ ®· lµm xuÊt hiÖn kh¸
nhiÒu tËp tÝnh tiªu dïng chung gi÷a c¸c ®Çu t, song nh÷ng yÕu tè v¨n ho¸ truyÒn
thèng vÉn cßn rÊt bÒn v÷ng, cã ¶nh hëng rÊt m¹nh ®Õn thãi quen vµ t©m lý tiªu
dïng. §Æc biÖt chóng biÓu hÞªn rÊt râ trong sù kh¸c biÖt gi÷a truyÒn thèng Ph¬ng
§«ng vµ Ph¬ng T©y, gi÷a c¸c t«n gi¸o vµ c¸c chñng téc.
CÇn chó ý r»ng sù kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸ cã thÓ diÔn ra ngay trong thÞ trêng mét níc. Trªn thÕ giíi cã nh÷ng thÞ trêng b¶n s¾c v¨n ho¸ thuÇn nhÊt (nh
Trung Quèc, NhËt B¶n...) song còng cã thÞ trêng hÕt søc phøc t¹p vÒ v¨n ho¸ (nh
Mü) v× thÕ khi xem xÐt sù kh¸c biÖt vÒ b¶n chÊt v¨n ho¸ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i
®ãng khung trong ranh giíi quèc gia.
Sù kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸ sÏ ¶nh hëng ®Õn c¸ch thøc giao dÞch ®îc tiÕn
hµnh, lo¹i s¶n phÈm mµ kh¸ch hµng sÏ mua vµ nh÷ng h×nh thøc khuÕch tr¬ng cã
thÓ ®îc chÊp nhËn. §Æc ®iÓm v¨n ho¸ ®îc thÓ hiÖn qua c¸c yÕu tè nh: thêi gian,
kh«ng gian, ng«n ng÷, sù quen thuéc, kü thuËt ®µm ph¸n, hÖ thèng ph¸p lý, c¸ch
thøc tiªu thô.
VÝ dô, ViÖt Nam cã mét nÒn v¨n hãa hÕt søc phong phó, víi 54 d©n téc
kh¸c nhau. §iÒu nµy võa lµ thuËn lîi ®ång thêi còng g©y nhiÒu khã kh¨n trong
cuéc sèng. ThuËn lîi lµ chóng ta cã mét thÞ trêng hµng ho¸ phong phó, ®Æc trng
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
16
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
cho tõng vïng nhÊt ®Þnh. Ngîc l¹i, chÝnh v× sù kh¸c nhau vÒ phong tôc tËp qu¸n
nªn hµng ho¸ s¶n xuÊt ra muèn tiªu thô ®îc l¹i phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu nµy.
1.1.4.3. M«i trêng chÝnh trÞ- ph¸p luËt
C¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ cña nh÷ng tiÕn triÓn
trong m«i trêng chÝnh trÞ vµ ph¸p luËt. M«i trêng nµy ®îc t¹o ra tõ c¸c luËt lÖ, c¬
quan chÝnh quyÒn vµ nh÷ng nhãm ¸p lùc ®· g©y ¶nh hëng vµ rµng buéc tíi mäi tæ
chøc vµ c¸ nh©n trong x· héi. C¸c nhµ qu¶n lý tiÕp thÞ cÇn ph¶i xem xÐt nh÷ng xu
híng chÝnh yÕu vµ nh÷ng ®iÒu Èn chøa ®ã ®Ó ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh cã hiÖu qu¶.
Ph¸p lý ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, tríc hÕt lµ ®Ó b¶o vÖ quan
hÖ gi÷a c¸c c«ng ty víi nhau; thø hai lµ, ®Ó b¶o vÖ ngêi tiªu thô tr¸nh ®îc c¸c
giao dÞch bu«n b¸n kh«ng c«ng b»ng (vÝ dô nh luËt vÒ ®¸nh gi¸ hµng tiªu dïng
cña Mü vµo n¨m 1975: ng¨n cÊm viÖc sö dông c¸c tho¶ hiÖp duy tr× gi¸ gi÷a c¸c
nhµ s¶n xuÊt vµ c¸c nhµ b¸n lÎ trong néi th¬ng); thø ba lµ, ®Ó b¶o vÖ c¸c lîi Ých
réng lín cña x· héi tr¸nh khái nh÷ng hµnh vi sai l¹c v× hÇu hÕt c¸c c«ng ty ®Òu
kh«ng høng chÞu nh÷ng phÝ tæn x· héi trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt hoÆc trong s¶n
phÈm cña hä. NÕu hä g¸nh chÞu c¸c phÝ tæn x· héi nµy th× lîi nhuËn cña hä ®¬ng
nhiªn lµ gi¶m xuèng. Khi m«i trêng xÊu ®i th× nh÷ng ®iÒu luËt míi cña ChÝnh
phñ vÉn cßn nguyªn lùc hoÆc réng h¬n n÷a sù t¸c ®éng cña chÝnh phñ cã thÓ thóc
®Èy, ng¨n c¶n ho¹t ®éng x· héi hoÆc t¹o ra m«i trêng c¹nh tranh trong ho¹t ®éng
xuÊt khÈu. Nh÷ng biÖn ph¸p cña chÝnh phñ nh»m kiÓm so¸t ho¹t ®éng nhËp khÈu
nh: Sù ®ßi hái b¾t buéc vÒ giÊy phÐp kinh doanh nhËp khÈu, h×nh thøc cùc ®oan
h¬n cã thÓ lµ giÊy phÐp cÊm nhËp khÈu hoÆc xuÊt khÈu mét sè s¶n phÈm. CÊm
bu«n b¸n víi mét sè quèc gia, c¸c hµng rµo thuÕ quan, quota nh»m ®Þnh râ sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu vµo quèc gia m×nh, thùc chÊt lµ b¶o hé c¸c nhµ s¶n xuÊt
trong níc.
C¸c nhµ tiÕp thÞ ph¶i cã sù hiÓu biÕt thÊu ®¸o c¸c ®¹o luËt quan träng
®ang b¶o vÖ sù c¹nh tranh, ngêi tiªu thô vµ nh÷ng lîi Ých réng lín cña x· héi. V×
nh÷ng ®iÒu luËt míi, víi sù cìng chÕ n¨ng ®éng h¬n cã thÓ t¹o thµnh ¸p lùc h¹n
chÕ sù tù do cña nhµ tiÕp thÞ. Nªn hä cÇn th«ng b¸o râ rµng hµng ho¸ cña m×nh
víi c¸c bé phËn ph¸p lý vµ giao tÕ cña c«ng ty ®Ó tËp hîp thµnh c¸c quyÕt ®Þnh
qu¶n lý chung.
VÝ dô, ViÖt Nam ®ang trong thêi kú ®Çu cña qu¸ tr×nh CNH- H§H,
chóng ta ®ang dån søc vµo viÖc x©y dùng ®Êt níc, nªn trong ®êng lèi, chÝnh s¸ch
còng kh«ng khái cã nh÷ng vÊn ®Ò cha ®îc hoµn chØnh. C¬ chÕ thÞ trêng ë níc ta
còng míi ®îc h×nh thµnh vµ chÞu sù kiÓm so¸t cña Nhµ níc, do ®ã còng cã nhiÒu
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
17
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
®¹o luËt kh¸c h¬n so víi c¬ chÕ thÞ trêng thuÇn tuý cña c¸c níc t b¶n chñ nghÜa.
ChÝnh v× vËy mµ viÖc quan hÖ xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ víi c¸c níc bªn ngoµi
kh«ng hoµn toµn lµ tù do trao ®æi mua b¸n. §©y lµ ®Æc trng cña níc ta. Do vËy
khi hµng cña ta xuÊt ra níc ngoµi còng nh khi ta nhËp hµng ho¸ níc ngoµi vµo th×
cÇn ph¶i cã nh÷ng t×m hiÓu thÊu ®¸o vÒ luËt ph¸p ®Ó tr¸nh nh÷ng trë ng¹i ®¸ng
tiÕc.
1.1.4.4. YÕu tè c¹nh tranh
ThÞ trêng môc tiªu níc ngoµi hiÕm khi lµ mét kh«ng gian thuÇn khiÕt
cho mäi sù hiÖn diÖn th¬ng m¹i. C¸c nhµ s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu néi ®Þa thêng
gãp phÇn h×nh thµnh mét hÖ thèng tæ chøc mµ doanh nghiÖp thêng khã thÝch nghi
h¬n. Cho dï sím hay muén thÞ trêng còng bÞ chia sÎ bëi c¸c c«ng ty kinh doanh
quèc tÕ .
C¸c c«ng ty ®a quèc gia víi nhiÒu chi nh¸nh g©y ¶nh hëng rÊt lín tíi thÞ
trêng c¹nh tranh quèc tÕ.
§iÒu chñ yÕu khi mét c«ng ty x©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi thùc chÊt lµ
t×m kiÕm ho¹t ®éng kinh doanh vµ duy tr× mét vÞ thÕ thÝch hîp trªn thÞ trêng
Tõ nguån gèc vµ ®éng lùc ®ã c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh marketing khi thu thËp
th«ng tin vµ nghiªn cøu ph¶i x¸c ®Þnh ®îc: Ai cã thÓ lµ ®èi thñ c¹nh tranh, c¬ cÊu
c¹nh tranh (mét t×nh tr¹ng ®éc quyÒn vÒ danh nghÜa hay trªn thùc tÕ, mét c¸ch tæ
chøc Ýt ®éc quyÒn dùa trªn c¸c tho¶ thuËn lÞch sù hoÆc theo tõng hoµn c¶nh. Mäi
sù c¹nh tranh hoµn toµn më). §ã lµ ba t×nh huèng cã thÓ sinh ra nh÷ng bÇu
kh«ng khÝ kinh doanh rÊt kh¸c nhau.
Trªn c¬ së n¾m b¾t vµ t×m hiÓu c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, c¸c nhµ qu¶n trÞ
ph¶i ph©n lo¹i ®èi thñ c¹nh tranh nh: §èi thñ c¹nh tranh vÒ íc muèn (vÝ dô nh
khi mua mét dông cô thÓ thao kh¸ch hµng muèn tho¶ m·n nh÷ng íc muèn g×?),
®èi thñ c¹nh tranh vÒ h×nh th¸i s¶n phÈm vµ ®èi thñ c¹nh tranh vÒ nh·n hiÖu.
§Ó ho¹ch ®Þnh mét chiÕn lîc c¹nh tranh chi tiÕt, c¸c nhµ qu¶n trÞ
marketing cßn ph¶i nghiªn cøu nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng tíi c¹nh tranh. S¶n phÈm
®ång nhÊt lµ nh©n tè t¸c ®éng tíi c¹nh tranh trùc tiÕp. Bªn c¹nh ®ã ph¶i chó ý tíi
th¸i ®é cña nhµ xuÊt khÈu, c¸c lo¹i nhu cÇu cña ngêi mua mong muèn ®îc ®¸p
øng. Nh©n tè cuèi cïng lµ luËt ph¸p vµ nh÷ng quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.
1.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i thóc ®Èy xuÊt khÈu G¹o cña ViÖt Nam
trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ
1.2.1. VÞ trÝ cña s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o ®èi víi ViÖt Nam
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
18
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
VÞ trÝ cña lóa g¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n ngµy cµng ®îc kh¼ng ®Þnh
ch¾c ch¾n. G¹o lµ l¬ng thùc chñ yÕu cña h¬n mét nöa d©n sè thÕ giíi vµ cµng ®îc
quan t©m ®Æc biÖt trong t×nh h×nh an ninh l¬ng thùc toµn cÇu hiÖn nay.
Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ViÖt Nam, lóa lµ c©y trång cã diÖn tÝch lín
nhÊt vµ cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng ®Ó ®¶m b¶o an ninh l¬ng thùc quèc gia. Níc
ta tõ chç ph¶i nhËp khÈu l¬ng thùc ®Õn nay kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o ®îc an ninh l¬ng thùc quèc gia mµ cßn d thõa ®Ó xuÊt khÈu. XuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam hiÖn
®ang ®øng ë vÞ trÝ thø 2 trªn thÕ giíi, ®ãng gãp kh¸ lín vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu
n«ng s¶n (thêng chiÕm kho¶ng 25%), t¹o tiÒn ®Ò ®Ó c¬ cÊu l¹i ngµnh n«ng
nghiÖp gãp phÇn vµ æn ®Þnh t×nh h×nh x· héi cña ®Êt níc. Trªn qui m« nÒn kinh tÕ
chung c¶ níc, lóa g¹o ph¸t triÓn lµ yÕu tè quan träng ®Ó æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ-x· héi.
ViÖt Nam vèn lµ mét níc n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt lóa níc tõ l©u ®êi, h¬n
n÷a d©n sè l¹i ®«ng vµ phÇn lín d©n sè lµm n«ng nghiÖp do vËy thóc ®Èy s¶n xuÊt
vµ xuÊt khÈu g¹o sÏ gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi d©n, t¨ng thu nhËp
cho n«ng d©n, c¶i thiÖn ®êi sèng vµ thu hÑp kho¶ng c¸ch vÒ thu nhËp. MÆt kh¸c,
v× lµ mét níc cã nÒn n«ng nghiÖp l©u ®êi nªn c¸c s¶n phÈm tõ n«ng nghiÖp ch¾c
ch¾n sÏ cã lîi thÕ h¬n h¼n so víi c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp. Nh×n chung so víi
hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng nh dÖt may, da giÇy hay c¬ khÝ, ®iÖn tö l¾p r¸p...
trong cïng mét lîng xuÊt khÈu nh nhau th× tû lÖ chi phÝ s¶n xuÊt cã nguån gèc
ngo¹i tÖ cña hµng n«ng s¶n thÊp h¬n so víi hµng c«ng nghiÖp do ®ã thu nhËp
ngo¹i tÖ rßng cña hµng n«ng s¶n sÏ cao h¬n rÊt nhiÒu.
VÝ dô: Chi phÝ xuÊt khÈu g¹o cã nguån gèc ngo¹i tÖ chØ chiÕm kho¶ng 15% gi¸
trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ xuÊt khÈu g¹o ®· t¹o ra 85%
thu nhËp ngo¹i tÖ thuÇn cho ®Êt níc.
ViÖt Nam cã c¸c yÕu tè tù nhiªn ®ãng gãp hÕt søc quan träng ®Õn lîi thÕ
c¹nh tranh trong xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam
1.2.2. Lîi thÕ cña ViÖt Nam trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu G¹o
1.2.2.1. §iÒu kiÖn ®Êt ®ai
§Êt ®ai lµ t liÖu s¶n xuÊt quan träng hµng ®Çu cña canh t¸c lóa g¹o v× toµn
bé s¶n phÈm thãc thu ®îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Òu ph¶i th«ng qua ®Êt. §é
ph× nhiªu cña ®Êt chi phèi s©u s¾c kh¶ n¨ng th©m canh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm .
Tæng diÖn tÝch tù nhiªn c¶ níc cã trªn 33,1 triÖu ha, trong ®ã ®Êt dµnh cho
trång lóa kho¶ng 4,3 triÖu ha (chiÕm 13% diÖn tÝch c¶ níc). B×nh qu©n ®Êt theo
®Çu ngêi cña níc ta tuy thÊp nhng quü ®Êt cã kh¶ n¨ng trång lóa l¹i chiÕm tû lÖ
cao trong ®Êt cã kh¶ n¨ng n«ng nghiÖp. Theo kh¶o s¸t n¨m 2002 cña ViÖn Quy
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
19
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
ho¹ch vµ Thèng kª N«ng NghiÖp thuéc Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng
th«n, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp níc ta cã kho¶ng 10,5 triÖu ha, ®Êt cã kh¶ n¨ng
trång lóa lµ trªn 8 triÖu ha, trong ®ã cã nh÷ng lo¹i thæ nhìng cã gi¸ trÞ kinh tÕ rÊt
cao nh ®Êt ®á Bazan, ®Êt phï sa do c¸c con s«ng båi ®¾p.
Nh vËy, tµi nguyªn ®Êt ®ai cña níc ta cã lîi thÕ ®ång thêi cho c¶ híng
th©m canh vµ qu¶ng canh nh»m t¨ng nhanh s¶n lîng lóa.
1.2.2.2. §iÒu kiÖn khÝ hËu
KhÝ hËu nhiÖt ®íi Èm cña ViÖt Nam chÞu ¶nh hëng s©u s¾c cña chÕ ®é giã
mïa Ch©u ¸. Nhê sù ®a d¹ng cña ®Þa h×nh, níc ta cã nhiÒu vïng tiÓu khÝ hËu
thuËn lîi cho viÖc ®a d¹ng ho¸ c©y trång. Víi lîng bøc x¹ lín ViÖt Nam cã mét
nguån n¨ng lîng tù nhiªn quan träng vµ cã thÓ khai th¸c ®îc qua con ®êng tÝch
luü sinh häc. Víi ®é Èm t¬ng ®èi cao, nguån níc còng kh¸ dåi dµo, tµi nguyªn
khÝ hËu thuû v¨n cho phÐp khai th¸c cã hiÖu qu¶ tµi nguyªn ®Êt ®ai cã h¹n vµ
nh©n lªn nhiÒu lÇn quü ®Êt canh t¸c.
Tµi nguyªn khÝ hËu ®ãng vai trß quan träng trong hÖ sinh th¸i, cung cÊp
nguån n¨ng lîng vµ c¸c yÕu tè kh¸c nh ®é Èm, giã, ma... TÊt c¶ c¸c yÕu tè nµy
thay ®æi theo kh«ng gian cïng thêi gian vµ lµ c¬ së khoa häc ®Ó ph©n chia c¸c
vïng sinh th¸i n«ng nghiÖp ë níc ta.
C¸c tØnh phÝa B¾c: nhiÖt ®é trung b×nh thêng thÊp h¬n thÝch hîp cho c¸c
c©y nh: cµ phª, chÌ. Biªn ®é nhiÖt ®é trung b×nh lµ 6-110C thÝch hîp víi tÝch luü
chÊt kh« cña h¹t. §èi víi c¸c tØnh thuéc §ång B»ng S«ng Hång(§BSH) th× lµ n¬i
rÊt tèt ®Ó ph¸t triÓn c©y lóa níc, dÔ dµng th©m canh t¨ng vô vµ cho n¨ng suÊt
cao.
Duyªn h¶i Trung Bé: nhiÖt ®é trung b×nh tõ 25- 27 0C, mïa kh« b¾t ®Çu
vµo th¸ng 8-9 vµ kÕt thóc vµo th¸ng 12 vµ 1. Lîng ma gi¶m dÇn tõ B¾c vµo Nam.
Do ®ã, khu vùc nµy thÝch hîp cho viÖc trång c¸c c©y ¨n qu¶, c¸c c©y c«ng
nghiÖp.
Khu vùc T©y Nguyªn: nhiÖt ®é h¬i thÊp, khÝ hËu m¸t mÎ, rÊt thuËn lîi
cho c©y cµ phª sinh trëng vµ ph¸t triÓn.
Khu vùc Nam Bé: khÝ hËu nhiÖt ®íi râ rÖt, ®Æc biÖt khu vùc nµy cã §ång
B»ng S«ng Cöu Long(§BSCL) ®îc vÝ nh mét vùa lóa cña c¶ níc. Hµng n¨m khu
vùc nµy s¶n xuÊt ra hµng chôc triÖu tÊn l¬ng thùc vµ hoa qu¶ cho c¶ níc ®¸p øng
nhu cÇu tiªu dïng trong níc vµ xuÊt khÈu.
Nh vËy, hai vïng §BSH vµ §BSCL cã ®iÒu kiÖn sinh th¸i lý tëng ®èi víi
viÖc trång c©y lóa níc do cã sù kÕt hîp chÆt chÏ c¸c yÕu tè khÝ hËu nh: nhiÖt ®é,
®é Èm, ma còng nh n¾ng giã.
Ninh ThÞ V©n— KTQT 43
20
- Xem thêm -
.DOC 
81 
214 
122 
