TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
__________________________
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU SẢN
XUẤT NÔNG NGHIỆP VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU
QUẢ SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP CỦA HUYỆN TÂN
HƯNG, TỈNH LONG AN
Giáo viên hướng dẫn:
TS. LƯU THANH ĐỨC HẢI
Sinh viên thực hiện:
NGUYỄN VĂN HĂNG
Mã số SV: 4054091
Lớp: Kinh tế nông nghiệp 1- K 31
Cần Thơ - 2009
Luận văn tốt nghiệp
LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập
và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề
tài nghiên cứu khoa học nào.
Ngày …. tháng …. năm …
Sinh viên thực hiện
GVHD: TS.Lưu Thanh Đức Hải
Trang i
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
LỜI CẢM TẠ
Thời gian trôi qua đã 4 năm tôi theo học tại Trường Đại học Cần Thơ, thời
gian ấy đã giúp tôi học được rất nhiều ở trên giảng đường và cả ngoài thực tế. Có
được như vậy là nhờ vào công lao nuôi nấng của cha mẹ và công lao dạy bảo của
tất cả các thầy cô Trường Đại học Cần Thơ nói chung và thầy cô Khoa Kinh tế Quản trị kinh doanh nói riêng.
Nhân dịp này cho tôi được phép nói lời cảm ơn sâu sắc nhất đến cha mẹ và
tất cả các thầy cô – những người đã dạy bảo tôi nên được ngày hôm nay. Đặc biệt
là Thầy Lưu Thanh Đức Hải, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành tốt đề
tài nghiên cứu luận văn của mình. Ngoài ra cũng cho tôi được gửi lời cảm ơn
chân thành đến các bác, chú, anh, chị là cán bộ phòng Nông Nghiệp và phát triển
nông thôn huyện Tân Hưng đã tạo điều kiện tốt cho tôi trong suốt quá trình thực
tập. Hơn nữa, tôi cũng xin cảm ơn chân thành đến các bác, chú, anh, chị là cán bộ
của phòng nông nghiệp đã quan tâm, giúp đỡ tận tình và có sự đóng góp không
nhỏ của các bạn cùng lớp để tôi có thể thu thập đủ số liệu cho bài luận văn này.
Do thời gian và kiến thức có hạn nên đề tài không tránh được những thiếu sót.
Rất mong được quý thầy cô đóng góp ý kiến cho bài luận văn của tôi được hoàn
chỉnh hơn. Sự thành công của đề tài đã giúp tôi học được thêm nhiều kinh
nghiệm mới và tạo tiền đề để tôi có thể tiếp tục thực hiện những nghiên cứu mới
ở tương lai.
Cuối cùng, tôi xin kính chúc cha mẹ, thầy cô, các bác, chú, anh, chị được
dồi dào sức khỏe, thành công trong sự nghiệp và luôn hạnh phúc.
Ngày …. tháng …. năm …
Sinh viên thực hiện
GVHD: TS.Lưu Thanh Đức Hải
Trang ii
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP
Ngày …. tháng …. năm …
Thủ trưởng đơn vị
GVHD: TS.Lưu Thanh Đức Hải
Trang iii
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
Họ và tên người hướng dẫn: ...............................................................................
Học vị: Tiến sĩ......................................................................................................
Chuyên ngành: ....................................................................................................
Cơ quan công tác:................................................................................................
Họ và tên sinh viên: NGUYỄN VĂN HĂNG
Mã số sinh viên: 4054091
Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp
Tên đề tài: Phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp và
giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp của huyện Tân Hưng,
tỉnh Long An.
NỘI DUNG NHẬN XÉT
1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo
................................................................................................................................
................................................................................................................................
2. Về hình thức
................................................................................................................................
................................................................................................................................
3. Ý nghĩa khoa học thực tiễn
................................................................................................................................
................................................................................................................................
4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn
................................................................................................................................
................................................................................................................................
5. Nội dung và các kết quả đạt được
................................................................................................................................
................................................................................................................................
6. Nhận xét khác
................................................................................................................................
................................................................................................................................
7. Kết luận
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày … tháng … năm 2009
Giáo viên hướng dẫn
GVHD: TS.Lưu Thanh Đức Hải
Trang iv
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
Ngày …. tháng …. năm …
Giáo viên phản biện
GVHD: TS.Lưu Thanh Đức Hải
Trang v
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
MỤC LỤC
Trang
Chương 1: GIỚI THIỆU.....................................................................................01
1.1. Lí do chọn đề tài ...........................................................................................01
1.1.1. Sự cần thiết của đề tài ...............................................................................01
1.1.2. Căn cứ khoa học thực tiễn.........................................................................02
1.2. Mục tiêu nghiên cứu .....................................................................................03
1.2.1. Mục tiêu chung ........................................................................................03
1.2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................03
1.3. Câu hỏi nghiên cứu.......................................................................................04
1.4 Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................04
1.5 Lược khảo tài liệu..........................................................................................04
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....07
2.1. Phương pháp luận ........................................................................................07
2.1.1. Khái niệm, đặc trưng, các hình thức biểu hiện và các nhân tố ảnh hưởng
đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế..............................................................................07
2.1.2. Sự cần thiết của chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn........12
2.1.3. Phương hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm chuyển đổi cơ cấu
kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa ...........14
2.1.4. Những chỉ tiêu đánh giá chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông
thôn .......................................................................................................................18
2.2. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................19
2.2.1. Phương pháp chọn vùng nghiên cứu.........................................................19
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu ...................................................................20
2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu .................................................................20
Chương 3: GIỚI THIỆU VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU...................................22
3.1. Giới thiệu về huyện Tân Hưng.....................................................................22
3.1.1. Đặc điểm tự nhiên....................................................................................22
3.1.2. Kinh tế xã hội ..........................................................................................26
3.2. Đánh giá chung về tình hinh kinh tế - xã hội...............................................35
3.2.1. Sản xuất nông nghiệp ...............................................................................35
3.2.2. Công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại - dịch vụ.........................36
GVHD: TS.Lưu Thanh Đức Hải
Trang vi
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
3.3. Phương hướng và phát triển kinh tế - xã hội của huyện ............................37
3.3.1. Sản xuất nông nghiệp ...............................................................................37
3.3.2. Tiểu thủ công nghiệp – thương mại - dịch vụ ...........................................39
3.3.3. Về giao thông nông thôn ..........................................................................40
3.3.4. Về điện - nước .........................................................................................40
3.3.5. Về y tế .....................................................................................................41
3.3.6. Về giáo dục..............................................................................................41
3.4.Đánh giá, kết luận chung về tình hình sản xuất nông nghiệp của huyện ...........42
Chương 4: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG VÀ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ
CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP CỦA HUYỆN ........44
4.1. Phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp ................44
4.1.1. Thực trạng sản xuất nông nghiệp của huyện.............................................44
4.1.2. Phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu sản xuất.....................................47
4.2. Phân tích hiệu quả chuyển dịch cơ cấu trong sản xuất nông nghiệp
đối với nông hộ theo mô hình..............................................................................52
4.2.1. Phân tích hiệu quả sản xuất và các nhân tố ảnh hưởng của mô hình lúa 2
vụ ..........................................................................................................................52
4.2.2. Phân tích hiệu quả sản xuất và các nhân tố ảnh hưởng của mô hình 1 lúa
– 1 màu .................................................................................................................63
4.2.3. So sánh hiệu quả hai mô hình...................................................................74
4.3. Đánh giá kết quả chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp.........................76
Chương 5: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TỪ CHUYỂN
DỊCH CƠ CẤU SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP ..................................................79
5.1. Căn cứ đề xuất giải pháp..............................................................................79
5.2. Một số giải pháp ...........................................................................................80
5.2.1. Thị trường đầu ra .....................................................................................80
5.2.2. Công tác khuyến nông..............................................................................81
5.2.3. Tiếp cận nguồn vốn..................................................................................82
5.2.4. Khoa học công nghệ.................................................................................83
5.3. Tổ chức thực hiện .........................................................................................84
Chương 6: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..........................................................86
6.1. Kết luận.........................................................................................................86
GVHD: TS.Lưu Thanh Đức Hải
Trang vii
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
6.2. Kiến nghị.......................................................................................................87
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................89
PHỤ LỤC ............................................................................................................90
GVHD: TS.Lưu Thanh Đức Hải
Trang viii
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT
UBND
Ủy Ban Nhân Dân
HĐND
Hội đồng nhân dân
CP
Chi phí
GDP
Tổng sản phẩm quốc nội
NXB
Nhà xuất bản
ĐX
Đông xuân
HT
Hè thu
HTX
Hợp tác xã
THT
Tổ hợp tác
IPM
Integerated Pest Management
quản lý dịch hại tổng hợp
LMLM
Lỡ mồm long móng
NN&PTNT
Nông nghiệp và phát triển nông thôn
TC – KH
Tài chính - Kế hoạch
VAC
Vườn ao chuồng
PTTH
Phổ thông trung học
TW
Trung ương
BVTV
Bảo vệ thực vật
CNH – HĐH
Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
TKNN
Thống kê nông nghiệp
ĐBSCL
Đồng bằng sông Cửu Long
LĐ
Lao động
LĐGĐ
Lao động gia đình
GVHD: TS.Lưu Thanh Đức Hải
Trang ix
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
DANH MỤC BIỂU BẢNG
Trang
Bảng 1: Diễn biến sử dụng đất nông nghiệp qua các năm .................................... 24
Bảng 2: Tổng sản phẩm (GDP) của huyện Tân Hưng .......................................... 33
Bảng 3: Tình hình sản xuất nông nghiệp (2006 – 20008)..................................... 44
Bảng 4: Tổng giá trị sản xuất nông nghiệp của huyện (2006 – 2008)................... 45
Bảng 5: Diện tích và sản lượng của ngành trồng trọt ........................................... 47
Bảng 6: Quy mô ngành chăn nuôi của huyện 2006- 2008 .................................... 49
Bảng 7: Quy mô và sản lượng ngành thủy sản 2006 - 2008 ................................. 51
Bảng 8: Một số nguồn lực đầu vào trong sản xuất nông nghiệp ........................... 52
Bảng 9: Phân tích các chỉ số tài chính của mô hình 2 vụ lúa ................................ 54
Bảng 10: Một số khó khăn gây trở ngại đến việc trồng 2 vụ lúa........................... 55
Bảng 11: Kết quả tương quan giữa X và Y vụ Đông Xuân (2 lúa) ....................... 58
Bảng 12: Kết quả tương quan giữa X và Y vụ Hè Thu (2 lúa) ............................. 61
Bảng 13: Một số nguồn lực đầu vào trong sản xuất nông nghiệp ......................... 63
Bảng 14: Phân tích các chỉ số tài chính của mô hình lúa - màu ............................ 65
Bảng 15: Một số khó khăn gây trở ngại đến việc trồng lúa - màu ........................ 66
Bảng 16: Kết quả tương quan giữa X và Y vụ Đông Xuân (lúa - màu) ............... 69
Bảng 17: Kết quả tương quan giữa X và Y vụ Hè Thu (lúa - màu) ...................... 72
Bảng 18: So sánh các chỉ tiêu kinh tế của hai mô hình......................................... 74
Bảng 19: Kết quả kiểm định Mann Whitney về thu nhập giữa hai mô hình ........ 75
Bảng 20: Kết quả kiểm định Mann Whitney về thu nhập ròng giữa hai mô hình 76
GVHD: TS.Lưu Thanh Đức Hải
Trang x
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
DANH MỤC HÌNH
Trang
Hình 1: Bản đồ hành chính tỉnh Long An ............................................................ 27
Hình 2: Biểu đồ tốc độ tăng trưởng kinh tế huyện Tân Hưng............................... 34
Hình 3: Biểu đồ cơ cấu kinh tế năm 2008 của huyện Tân Hưng .......................... 34
Hình 4: Cơ cấu sản xuất ngành nông nghiệp........................................................ 46
Hình 5: Cơ cấu ngành chăn nuôi của huyện......................................................... 50
Hình 6: Cơ cấu ngành thủy sản qua 3 năm........................................................... 52
GVHD: TS.Lưu Thanh Đức Hải
Trang xi
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
CHƯƠNG 1
GIỚI THỆU
1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
1.1.1 Sự cần thiết của đề tài.
Việt Nam là nước có truyền thống sản xuất nông nghiệp lâu đời, mà nông
nghiệp giữ vai trò quan trọng đối với nền kinh tế của mỗi quốc gia, đặc biệt là
các nước đang phát triển. Để tạo nền tảng vững chắc cho đất nước phát triển thì
phải có nền nông nghiệp phát triển bền vững. Đồng bằng sông Cửu Long
(ĐBSCL) luôn giữ vững là một vùng kinh tế sản xuất nông nghiệp, thuỷ sản hàng
hóa trọng điểm của cả nước. Hàng năm, vùng Đồng bằng này sản xuất trên 50%
lượng lúa, cung cấp 70% lượng trái cây, 52% sản lượng thủy sản, đóng góp 90%
lượng gạo xuất khẩu và gần 60% kim ngạch thủy sản cả nước.
ĐBSCL được biết đến là vùng Nông nghiệp quan trọng nhất nước và ngày
càng chứng tỏ vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước,
là vùng xuất khẩu thủy sản, là vựa lúa lớn nhất nước. Nền kinh tế vùng ĐBSCL
trong những năm qua đã có bước phát triển vượt bậc, kinh tế nông thôn đang
chuyển dịch theo hướng tích cực, phù hợp với tiềm năng của vùng. Tuy nhiên,
tình hình kinh tế của các tỉnh, thành trong khu vực phát triển chưa tương xứng
với tiềm năng và lợi thế của vùng. Tốc độ tăng trưởng cao nhưng chất lượng và
hiệu quả kém, chưa đủ sức cạnh tranh trên thị trường, nhất là thị tường thế giới,
sau khi chúng ta gia nhập tổ chức thương mại thế giới (WTO). Do đó còn nhiều
thách thức và khó khăn cho vùng và trong những yêu cầu lớn nhất đặt ra trong
tiến trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa vùng ĐBSCL là phải nhanh chóng
chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp sang nông nghiệp kỹ thuật cao và dịch
vụ.
Trong đó tỉnh Long An đã góp phần không nhỏ vào sự phát triển vùng
ĐBSCL, đặc biệt là chính sách đầu tư của nhà nước và có sự quan tâm lãnh đạo
sáng suốt, đường lối đúng đắn của Đảng bộ, có sự hỗ trợ của các ngành chuyên
môn của tỉnh Long An. Đối với nông nghiệp chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh
Long An nói chung và huyện Tân Hưng nói riêng, nhằm nâng cao thu nhập của
người dân và nâng cao hiệu quả sử dụng đất. Là huyện biên giới đầu nguồn của
tỉnh Long An, Tân Hưng là một trong những huyện còn gặp nhiều khó khăn hàng
GVHD: Ts. Lưu Thanh Đức Hải
Trang 1
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
năm đều chịu ảnh hưởng của lũ lụt về gây thiệt hại nhiều cho tài sản của người
dân và Nhà nước, các hộ nghèo của huyện vẫn còn cao. Chính vì vậy, việc
chuyển dịch cơ cấu cây trồng vật nuôi được Đảng, chính Quyền và Nhân Dân của
Huyện rất quan tâm, là vấn đề quan trọng đặc biệt đặt ra hàng đầu trong kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội của huyện, việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhằm tăng
thu nhập, ổn định và cải thiện cuộc sống của người dân, phát triển kinh tế - xã hội
nông thôn, góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của huyện.
1.1.2 Căn cứ khoa học và thực tiễn.
Lý thuyết cơ cấu kinh tế có nguồn gốc từ thập kỷ 50 nhưng mãi tới những
năm 70 nó mới trở thành đối tượng nghiên cứu quan trọng, hấp dẫn đối với các
nhà kinh tế học và sự quan tâm đặc biệt của các nhà lãnh đạo. Lý thuyết cơ cấu
kinh tế đã được thể chế hoá thành một bộ phận trong chiến lược công nghiệp hóa
- Hiện đại hóa của các nước xã hội chủ nghĩa trước đây cũng như hiện nay.
Ở nước ta vấn đề xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý đã được các đại hội VI,
VII, IX của Đảng xác định chuyển dịch cơ cấu kinh tế là một trong những mục
tiêu quan trọng trong việc thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai
đoạn 2001 - 2010. Đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học với nhiều cấp độ
khác nhau về cơ cấu kinh tế.
Luận cứ khoa học của việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công
nghiệp hoá - hiện đại hoá nền kinh tế quốc dân. Đề tài nghiên cứu khoa học của
PGS.TS. Ngô Đình giao (1994).
Các nhân tố ảnh hưởng đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong thời kỳ
công nghiệp hoá ở Việt Nam. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ. Chủ biên PTS.
Bùi Tất Thắng phối hợp cùng nhiều tác giả (1997).
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp – nông thôn vùng đồng bằng sông
Cửu Long. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. Chủ nhiệm đề tài PGS.TS. Đặng
Văn Phan (03/200).
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong điều kiện hội nhập với khu vực và thế
giới. Công trình nghiên cứu của tập thể tác giả thuộc Viện nghiên cứu kinh tế và
phát triển - trường đại học kinh tế quốc dân và một số cộng tác viên, do PGS.TS.
Lê Du Phong và PGS.TS. Nguyễn Thành Độ đồng chủ biên (06/1999).
GVHD: Ts. Lưu Thanh Đức Hải
Trang 2
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
Nhiều tổng luận phân tích, khảo luận, bài viết và phát biểu tại các hội thảo
khoa học đề cập đến nhiều mặt khác nhau của vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế
và cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn. Các công trình trên đều khẳng định:
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hóa
vừa là giải pháp thực hiện vừa là bộ phận chủ yếu cấu thành chiến lược công
nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.
+ Chuyển cơ cấu kinh tế nông nghiệp là yêu cầu khách quan nhằm chuyển
nền nông nghiệp độc canh, sản xuất nhỏ, tự túc, tự cấp thành nền nông nghiệp
sản xuất hàng hóa, đa dạng và phát triển bền vững.
+ Xác định hai nhân tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp – nông thôn là nhóm nhân tố tự nhiên và nhóm kinh tế - xã hội. Tác động
của mỗi nhóm nhân tố thay đổi tuỳ thuộc theo thời kỳ, cơ chế kinh tế và và chế
độ chính trị xã hội.
Các công trình nghiên cứu, bài viết của thời kỳ mới đã chuyển cơ cấu kinh
tế với bối cảnh nền kinh tế thị trường, đặc biệt gắn chặt với việc xây dựng và
thực hiện cơ cấu kinh tế đó trong thực tiễn.
Nên tôi chọn đề tài “ Phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu trong sản
xuất nông nghiệp và giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp của
huyện Tân Hưng, tỉnh Long An” để làm luận văn tốt nghiệp.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung
Phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp và giải pháp nâng cao
hiệu quả sản xuất nông nghiệp của huyện Tân Hưng, tỉnh Long An.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
- Phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp tại Huyện Tân Hưng,
tỉnh Long An
- Đánh giá hiệu quả chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo mô hình
sản xuất.
- Đưa ra một số đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất trong quá trình
chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp.
GVHD: Ts. Lưu Thanh Đức Hải
Trang 3
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
1.3. CÂU HỎI NHIÊN CỨU
- Thực trạng chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp của huyện Tân Hưng
trong những năm gần đây như thế nào?
- Mô hình nào đạt hiệu quả?
- Các giải pháp để nâng cao hiệu quả sản xuất ?
- Hiệu qủa của việc chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp được đánh giá
ra sao?
1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Địa điểm: đề tài tập trung phân tích thực trạng chuyển dịch cơ cấu sản xuất
nông nghiệp của Huyện Tân Hưng, tỉnh Long An trong những năm qua.
Thời gian nghiên cứu: 2006-2008
Đối tượng nghiên cứu: Những nông hộ tham gia chuyển dịch cơ cấu sản
xuất trong nông nghiệp trong thời gian qua, có các mô hình sản xuất lúa 2 vụ, 2
vụ lúa - 1 màu, mô hình nuôi cá trong ao kết hợp với nuôi heo, hô hình nuôi bò,
dê thịt,… Qua đó đánh giá, so sánh hiệu quả sản xuất các mô hình để có những
đề xuất tác động phù hợp để quá trình chuyển dịch cơ cấu sản xuất đạt hiệu quả.
1.5. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
Ở nước ta, vấn đề xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý đã được các Đại hội Đảng
xác định chuyển dịch cơ cấu kinh tế là một trong những mục tiêu quan trọng
trong việc thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội năm 2001 – 2010. Đã
có nhiều công trình nghiên cứu ở nhiều cấp bậc khác nhau :
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng công
nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Vĩnh Long, luận án tiến sĩ của tác giả Bùi Văn Sáu
(năm 2000) đã khẳng định:
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa vừa
là giải pháp thực hiện vừa là bộ phận cấu thành chiến lược công nghiệp hóa hiện
đại hóa đất nước.
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn vừa là yếu tố khách
quan nhằm chuyển dịch nền kinh tế nông nghiệp độc canh sản xuất nhỏ lẻ, tự túc,
tự cấp thành nền kinh tế sản xuất hàng hóa đa dạng và phát triển bền vững.
GVHD: Ts. Lưu Thanh Đức Hải
Trang 4
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
+ Xác định hai nhân tố ảnh hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp, nông thôn: nhóm yếu tố tự nhiên và nhóm yếu tố xã hội. Tác động mỗi
nhân tố vào từng thời kỳ, cơ chế và chính trị xã hội.
- Đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và giải pháp
phát triển trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng, luận văn của tác giả Bùi Thị Minh Nguyệt:
Đã đưa ra một số nhận định trong quá trình chuyển dịch cơ cấu trong sản xuất
nông nghiệp của tỉnh Sóc Trăng. Tỉnh Sóc Trăng đã có những chuyển biến tích
cực trong những năm qua, đã có nhiều mô hình sản xuất mang lại hiệu quả kinh
tế khả quan, nâng cao thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, việc chuyển dịch còn
chậm chưa tương xứng với điều kiện thực tế của tỉnh Sóc Trăng. Vì vậy, việc
chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Sóc Trăng theo hướng công nghiệp hóa hiện đại hóa có tầm quan trọng, cần thiết và là chiến lược trong thời gian lâu dài
mà tỉnh Sóc Trăng tiếp tục đầu tư phát triển.
- Nghiên cứu vấn đề chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp thành phố Cần Thơ,
luận án thạc sĩ của tác giả Trương Chí Hải (năm 1997). Đã đưa ra một số nhận
định: Sự phát triển ngành nông nghiệp, nông thôn thời gian vừa qua đã tạo công
ăn việc làm và thu nhập cao cho nông dân, các mô hình sản xuất kết hợp có hiệu
quả cao ngày càng nhiều, góp phần phá thế độc canh của cây lúa, nâng cao thu
nhập cho nông dân, góp phần quan trọng vào sự ổn định và phát triển kinh tế xã
hội của Thành phố Cần Thơ nói riêng và cả nước nói chung. Tuy nhiên, bên cạnh
đó còn tồn tại nhiều khó khăn: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế chậm, đất canh tác ít,
ngành nghề trong nông thôn kém phát triển, lao động dư thừa chưa khai thác sử
dụng. Tình trạng sản xuất nhỏ lẻ phân tán, trình độ công nghệ trong lĩnh vực
nông nghiệp còn lạc hậu, công nghệ chế biến phát triển chậm, cơ sở hạ tầng còn
thấp. Vì vậy, Chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp là chủ trương của Đảng và
Nhà Nước nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, tăng thu nhập cho nông dân. Thành
phố Cần Thơ tiếp tục thực hiện đường lối đổi mới để nông nghiệp TP Cần Thơ
phát triển bền vững và phù hợp với yêu cầu của thị trường mang lại hiệu quả kinh
tế cao.
Qua tham khảo các luận văn tôi nhận thấy: Vấn đề chuyển đổi cơ cấu kinh
tế nông nghiệp, nông thôn là điều kiện cần thiết và quan trọng để góp phần phát
triển Tỉnh, Huyện nhà nói riêng và cả nước nói chung theo chủ trương chuyển
GVHD: Ts. Lưu Thanh Đức Hải
Trang 5
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
đổi của Đảng, Nhà nước theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Nên tôi
chọn đề tài chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp (cụ thể là trong trồng trọt)
qua việc phân tích hai mô hình lúa 2 vụ sang mô hình lúa - màu làm đại diện cho
nhiều mô hình chuyển đổi trên địa bàn huyện Tân Hưng.
GVHD: Ts. Lưu Thanh Đức Hải
Trang 6
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
CHƯƠNG 2
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1 Khái niệm, đặc trưng, các hình thức biểu hiện và các nhân tố ảnh
hưởng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn
2.1.1.1 Một số khái niệm.
a. Kinh tế nông nghiệp
- Nông nghiệp:
Nông nghiệp là một trong những ngành sản xuất vật chất quan trọng của
nền kinh tế quốc dân. Hoạt động nông nghiệp không những gắn liền với các yếu
tố kinh tế - xã hội mà còn gắn với các yếu tố tự nhiên.
+ Nông nghiệp theo nghĩa rộng gồm có: trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp và
thủy sản…
+ Nông nghiệp theo nghĩa hẹp: bao gồm trồng trọt và chăn nuôi, ngành
trồng trọt và chăn nuôi được phân ra thành những ngành nhỏ hơn, các ngành đó
có mối quan hệ mật thiết với nhau và cùng hợp thành ngành sản xuất nông
nghiệp.
- Cơ cấu kinh tế nông nghiệp:
+ Cơ cấu kinh tế nông nghiệp là tổng thể các bộ phận hợp thành kinh tế
nông nghiệp có mối quan hệ mật thiết với nhau về chất luợng và họp thành hệ
thống nhất kinh tế nông nghiệp.
+ Cơ cấu kinh tế nông nghiệp phải nằm trong cơ cấu kinh tế của cả nước nói
chung và cơ cấu kinh tế nông thôn nói riêng.
+ Cơ cấu kinh tế nông nghiệp phải đa dạng bao gồm nhiều cây trồng, vật
nuôi bổ sung cho nhau phát huy lợi thế của nhau.
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp:
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp phải góp phần xây dựng nền
nông nghiệp bền vững và tạo ra nhiều nông sản hàng hóa, xuất khẩu.
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp phải theo hướng chung, giảm tỷ
lệ trong nông nghiệp và tăng tỷ lệ trong công nghiệp và dịch vụ trong phạm vi cả
nước cũng như trong phạm vi nông thôn.
GVHD: Ts. Lưu Thanh Đức Hải
Trang 7
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
Luận văn tốt nghiệp
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế cũng như chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp cũng diễn ra theo hai hướng: tự phát và tự giác.
* Chuyển dịch tự phát: là quá trình kinh tế nông nghiệp chuyển dịch không
theo xu hướng mục tiêu định trước mà là sự chuyển dịch phụ thuộc vào tác động
của các qui luật và điều kiện khách quan.
* Chuyển dịch tự giác: là sự chuyển dịch theo một xu hướng mục tiêu sẵn
có cả về lượng và chất, là sự chuyển dịch có can thiệp tác động của con người
nhằm thúc đẩy định hướng cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng có lợi và hiệu
quả hơn.
b. Kinh tế nông thôn
- Kinh tế nông thôn:
Kinh tế nông thôn là một trong hai khu vực kinh tế đặc trưng của nền kinh
tế quốc dân đó là: khu vực kinh tế nông thôn và khu vực kinh tế thành thị. Kinh
tế nông thôn là một khái niệm vùng để thể hiện một tổng thể các hoạt động kinh
tế - xã hội diễn ra trên địa bàn nông thôn nó bao gồm: nông nghiệp, lâm nghiệp
ngư nghiệp và cả công nghiệp, dịch vụ… trên địa bàn đó.
- Cơ cấu kinh tế nông thôn
+ Cơ cấu kinh tế nông thôn là cấu trúc bên trong của kinh tế nông thôn. Nó
bao gồm các bộ phận cấu thành nên cơ cấu kinh tế nông thôn, các bộ phận đó có
mối quan hệ hữu cơ với nhau theo tỷ lệ nhất định về mặt số lượng, liên quan chặt
chẽ nhau về chất lượng, chúng tác động qua lại lẫn nhau trong điều kiện thời gian
và không gian nhất định tạo thành hệ thống kinh tế nông thôn.
+ Cơ cấu kinh tế nông thôn chính là giải quyết mối quan hệ tương tác giữa
các yếu tố lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, giữa tự nhiên và con người
trong khu vực nông thôn, theo từng thời gian và điều kiện kinh tế - xã hội cụ thể.
- Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn.
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn là việc thay đổi tỷ lệ của các ngành
sản xuất vật chất và dịch vụ trong kinh tế nông thôn và các mối quan hệ của hệ
thống kinh tế nông thôn theo chủ đích và định hướng đã định nhằm đạt trạng thái
tối ưu và hiệu quả mong muốn.
+ Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn ngày càng theo hướng tích cực,
nghĩa là cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng sản xuất hàng hóa, tạo sự giao
GVHD: Ts. Lưu Thanh Đức Hải
Trang 8
SVTH: Nguyễn Văn Hăng
- Xem thêm -