Tài liệu Luận văn tốt nghiệp Lý thuyết phân chia tổn thất chung - Bùi Thế Anh

Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc LÔØI MÔÛ ÑAÀU I. LYÙ DO HÌNH THAØNH ÑEÀ TAØI Giao dòch haøng haûi thöông maïi noùi chung, vaän chuyeån haøng haûi noùi rieâng ra ñôøi raát sôùm vaø ngaøy caøng phaùt trieån maïnh meõ theo söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá theá giôùi, ñaëc bieät trong boái caûnh hoäi nhaäp kính teá quoác teá vaø toaøn caàu hoùa hieän nay. Tuy nhieân, beân caïnh öu ñieåm laø khoái löôïng vaän chuyeån lôùn, giaù cöôùc thaáp, vaän chuyeån haøng haûi luoân phaûi ñoái phoù vôùi ruûi ro töï nhieân gaén lieàn vôùi tính chaát soùng gioù cuûa bieån caû. Nhöõng ruûi ro coù theå daãn ñeán nhöõng toån thaát raát lôùn do coù söï tích tuï cao khoái löôïng haøng hoùa vaän chuyeån treân cuøng moät con taøu. Tröôùc nhöõng lôïi nhuaän maø nghaønh thöông maïi haøng haûi mang laïi cuõng nhö möùc ñoä vaø soá löôïng ruûi ro phaûi öùng phoù, caùc chuû taøu, caùc nhaø buoân baùn, nhöõng ngöôøi vaän taûi luoân luoân tìm kieám nhöõng hình thöùc ñaûm baûo an toaøn cho quyeàn lôïi cuûa mình. Xuaát phaùt töø nhu caàu thöïc teá treân, baûo hieåm haøng haûi ñaõ ra ñôøi, ñaùnh daáu moät daáu moác quan troïng cuûa baûo hieåm thöông maïi theá giôùi, nhaèm ñaûm baûo caùc ruûi ro cho haøng hoùa vaän chuyeån, taøu bieån vaø traùch nhieäm daân söï cuûa chuû taøu bieån. Baûo hieåm noùi chung vaø baûo hieåm haøng hoùa baèng ñöôøng bieån noùi rieâng ñaõ ra ñôøi vaø toàn taïi laø do coù söï khaùch quan cuûa ruûi ro, nhöng xeùt ñeán cuøng ñoù vaãn laø söï phaân chia ruûi ro cuûa moät hay moät soá ngöôøi cho taát caû nhöõng ngöôøi cuøng tham gia baûo hieåm gaùnh chòu. Nghaønh haøng haûi caøng phaùt trieån ñoàng nghóa vôùi vieäc khoái löôïng vaø giaù trò haøng hoùa caøng lôùn, soá löôït vaän chuyeån haøng hoùa taêng, nhu caàu ñaûm baûo cho söï an toaøn haøng hoùa vaø taøu bieån theo ñoù maø taêng daàn… thì ñoä ruûi ro caøng lôùn keùo theo ñoù toån thaát caøng cao. Trong tröôøng hôïp coù moät söï hy sinh mang tính chaát töï nguyeän hay chi phí baát thöôøng ñöôïc tieán haønh moät caùch höõu yù hay hôïp lyù vì söï an toaøn chung nhaèm ñaûm baûo phaàn giaù trò coøn laïi cuûa con taøu vaø haøng hoùa chuyeân chôû trong moät haønh trình treân bieån khoûi hieåm nguy, thì vaán ñeà toån thaát chung laïi coù lieân quan ñeán quyeàn lôïi cuûa raát nhieàu ngöôøi treân chuyeán haønh trình ñoù. SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 1 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc Toån thaát chung – moät lónh vöïc nghieäp vuï ñaõ coù töø laâu ñôøi trong thöïc tieãn kinh doanh haøng haûi theá giôùi. Moät söï thaät quan troïng laø toån thaát chung vaãn toàn taïi vaø ñöôïc coi laø hoaøn toaøn khoâng phuï thuoäc vaøo baûo hieåm haøng haûi, nghóa vuï ñoùng goùp toån thaát chung khoâng phuï thuoäc vaøo vieäc chuû haøng coù tham gia baûo hieåm hay khoâng. Tuy nhieân trong ñieàu kieän moät neân thöông maïi hieän ñaïi, caùc nhaø baûo hieåm haøng haûi vaãn boài thöôøng toån thaát chung vaø ñoùng goùp theo tyû leä treân cô sôû ñôn baûo hieåm nhöõng quyeàn lôïi cuûa hoï trong toån thaát chung. Toån thaát chung laø moät theå cheá ñöôïc ñaët ra ñeå boài thöôøng nhöõng toån thaát haøng haûi coù chuû yù nhaèm baûo veä haønh trình chung vaø ñöôïc xaây döïng treân nguyeân taéc coâng baèng. Vaäy laøm theá naøo ñeå ñaûm baûo suï coâng baèng cuûa nhöõng beân lieân quan treân moät chuyeán haønh trình khi coù söï coá xaûy ra? Trong cuoán luaän vaên naøy, em trình baøy caùc ñaïo luaät, quyù taéc ñieàu chænh vieäc phaân chia toån thaát chung vaø vaán ñeà tính toaùn vaø phaân chia toån thaát chung ñoái vôùi moät vuï tai naïn haøng haûi. Vôùi kieán thöùc vaø trình ñoä coù haïn neân cuoán luaän vaên naøy khoù traùnh khoûi nhöõng sai soùt, em raát mong nhaän ñöôïc nhöõng goùp yù vaø pheâ bình cuûa thaày coâ cuøng caùc baïn, song em raát mong cuoán luaän vaên naøy coù theå ñem laïi cho caùc baïn moät söï hieåu bieát nhoû veà vaán ñeà toån thaát chung trong haøng haûi. II. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU  Taäp hôïp ñöa ra nhöõng khaùi nieäm, lyù thuyeát chung veà toån thaát chung.  Heä thoáng laïi caùc nguoàn luaät ñieàu chænh vieäc phaân chia toån thaát chung.  Phaân tích vaø söû duïng caùc quy taéc York - Antwerp vaø caùc nguoàn luaät, ñieàu khoaûn ñeå phaân chia toån thaát chung cho caùc vuï taïi naïn haøng haûi hieän nay. III. PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU  Söû duïng caùc kieán thöùc toång hôïp, quy taéc York – Antwerp, ñeå phaân chia toån thaát chung ñöôïc trình baøy ôû trong cuoán luaän vaên naøy. SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 2 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc  Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän töø ngaøy 08/08/2009 ñeán ngaøy 06/10/2009 döôùi söï höôùng daãn taän tình cuûa Thaïc Syõ Nguyeãn Ñöùc Hoïc vaø ñöôïc öùng duïng vaøo ñeå phaân chia toån thaát chung cho söï coá maéc caïn cuûa taøu “PHÖÔNG MAI STAR”. IV.KEÁT CAÁU LUAÄN VAÊN Luaän vaên goàm 3 phaàn : Phaàn I : Cô sôû lyù luaän  Chöông I: Nhöõng vaãn ñeà chung veà toån thaát  Chöông II: Toån thaát chung  Chöông III: Caùc nguoàn luaät ñieàu chinh vieäc phaân chia toån thaát chung Phaàn II : Tính toaùn phaân boå toån thaát chung ñoái vôùi moät vuï tai naïn haøng haûi (söï coá maéc caïn cuûa taøu “PHÖÔNG MAI STAR”). Phaàn III : Keát luaän. SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 3 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc MUÏC LUÏC Trang PHAÀN I: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CHÖÔNG I: NHÖÕNG VAÃN ÑEÀ CHUNG VEÀ TOÅN THAÁT ..............................6 I – Khaùi nieäm veà toån thaát vaø phaân loaïi toån thaát ............................................6 1. Khaùi nieäm veà toån thaát ...............................................................................6 2. Phaân loaïi toån thaát ......................................................................................6 3. Toån thaát toaøn boä........................................................................................7 3.1. Toån thaát toaøn boä thöïc teá.....................................................................7 3.2. Toån thaát toaøn boä öôùc tính ...................................................................8 4. Toån thaát boä phaän .......................................................................................9 5. Toån thaát rieâng ...........................................................................................9 6. Chi phí cöùu hoä.........................................................................................10 7. Chi phí ñaëc bieät ......................................................................................10 8. Chi phí toá tuïng vaø ñeà phoøng, haïn cheá toån thaát ........................................10 CHÖÔNG II: TOÅN THAÁT CHUNG ...............................................................11 1. Khaùi nieäm ...............................................................................................11 2. Ñònh nghóa ..............................................................................................12 3. Caùc nguyeân taéc xaùc ñònh toån thaát chung .................................................12 4. Nguy hieåm do moät trong caùc beân tham gia gaây ra .................................14 5. Hy sinh toån thaát chung vaø chi phí toån thaát chung....................................15 5.1. Hy sinh toån thaát chung (General Average Sacrifice) ......................15 5.2. Chi phí toån thaát chung (General Average Expenditures) ................17 6. Tính toaùn phaân chia toån thaát chung ........................................................20 7. Nhöõng vieäc thuyeàn tröôûng caàn laøm khi xaûy ra toån thaát chung ................25 8. Thuû tuïc tuyeân boá toån thaát chung .............................................................26 9. Nhöõng chöùng töø caàn thieát cho vieäc tính toaùn toån thaát chung ..................30 10. Phaân bieät toån thaát rieâng vaø toån thaát chung ............................................31 CHÖÔNG III: CAÙC NGUOÀN LUAÄT ÑIEÀU CHINH VIEÄC PHAÂN CHIA TOÅN THAÁT CHUNG ..................................................................................................33 1. Boä luaät haøng haûi Vieät Nam .....................................................................33 2. Quy taéc York-Antwerp,1994 ..................................................................35 3. Quy taéc York-Antwerp,2004 ..................................................................63 4. Ñieàu khoaûn toån thaát chung veà sô suaát (Negligence General Average Clause) ...............................................................................................................67 5. Ñieàu khoaûn New Jason (New Jason Clause) ..........................................69 SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 4 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc PHAÀN II: TÍNH TOAÙN PHAÂN BOÅ TOÅN THAÁT CHUNG ÑOÁI VÔÙI MOÄT VUÏ TAI NAÏN HAØNG HAÛI ......................................................................................71 I. Nhöõng ñaëc ñieåm vaø thoâng soá lyù thuaät cuûa taøu ñöôïc baûo hieåm .....................71 II. Dieãn bieán söï coá Taøu PHÖÔNG MAI STAR ..............................................73 III. Öôùc tính caùc phöông aùn ............................................................................79 IV. Tính toaùn phaân boå toån thaát chung cuûa taøu PHÖÔNG MAI STAR ............80 IV.1. Xaùc ñònh giaù trò toån thaát chung ..........................................................81 IV.2. Xaùc ñònh giaù trò chòu phaân boå toån thaát chung .....................................85 IV.3. Tæ leä phaân chia toån thaát chung ...........................................................86 IV.4. Soá tieàn ñoùng goùp toån thaát chung cuûa caùc beân ....................................86 IV.5. Caân baèng keát quaû taøi chính ................................................................86 V. Nhöõng chöùng töø caàn thieát cho vieäc tính toaùn phaân chia toån thaát chung taøu PHÖÔNG MAI STAR: .......................................................................................90 PHAÀN III: KEÁT LUAÄN ..................................................................................105 Taøi lieäu tham khaûo ...........................................................................................110 SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 5 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc PHAÀN I : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CHÖÔNG I - NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ TOÅN THAÁT I. Khaùi nieäm veà toån thaát vaø phaân loaïi toån thaát: 1. Khaùi nieäm veà toån thaát: Toån thaát laø söï giaûm bôùt giaù trò cuûa vaät sôû höõu ngoaøi yù muoán cuûa chuû sôû höõu taøi saûn. Toån thaát laø haäu quaû cuûa ruûi ro, coøn ruûi ro laø nguyeân nhaân gaây ra toån thaát. Taøu chôû haøng trong haønh trình gaëp tai naïn, söï coá ngoaøi yù muoán gaây neân thieät haïi tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp ñoái vôùi taøu vaø haøng hoùa goïi laø toån thaát. 2. Phaân loaïi toån thaát: Chuùng ta thaáy trong toån thaát haøng haûi coù hai maët toån thaát roõ neùt laø toån thaát vaät chaát vaø toån thaát chi phí. Toån thaát vaät chaát nhö: taøu, haøng hoùa,…; toån thaát chi phí nhö: chi phí cöùu hoä, chi phí taøu lai,…. Nhöng tuøy theo tính chaát vaø möùc ñoä cuûa toån thaát maø ta coù theå phaân ra caùc loaïi toån thaát sau: - Caên cöù theo möùc ñoä, quy moâ ta chia thaønh: toån thaát boä phaän vaø toån thaát toaøn boä. - Caên cöù vaøo quyeàn lôïi vaø traùch nhieäm cuûa caùc beân lieân quan ta chia thaønh: toån thaát rieâng vaø toån thaát chung. - Ngoaøi ra caùc chi phí ñaëc bieät vaø chi phí cöùu hoä cuõng coù theå ñöôïc xem laø thaønh phaàn cuûa toån thaát boä phaän. Coøn chi phí ñeà phoøng vaø haïn cheá toån thaát laø chi phí ñöôïc boài thöôøng theo ñieàu khoaûn rieâng khoâng bao haøm trong toån thaát boä phaän hay toån thaát toaøn boä. SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 6 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc SÔ ÑOÀ PHAÂN LOAÏI TOÅN THAÁT HAØNG HAÛI Toån thaát toaøn boä thöïc teá (Actual Total Loss) Toån thaát toaøn boä (Total Loss) Toån thaát toaøn boä öôùt tính (Constractive Total Loss) Toån thaát rieâng (Partial Average loss) Toån thaát boä phaän (Partial Loss) Toån thaát chung (General Averages) Chi phí cöùu hoä (Salvage Charges) Chi phí ñaëc bieät (Particular Charges) Chi phí ñeà phoøng vaø haïn cheá toån thaát (Sue and labour Charge) 3. Toån thaát toaøn boä: Theo ñieàu 56 cuûa Ñaïo luaät baûo hieåm Anh (Maritime Insurance Act 1906). Toån thaát toaøn boä coù theå laø moat toån thaát toaøn boä thöïc teá ( Actual total loss) hay moät toån thaát toaøn boä öôùc tính (Contructive total loss). 3.1. Toån thaát toaøn boä thöïc teá (Actual total loss): Toån thaát toaøn boä thöïc teá laø toån thaát toaøn boä vaät chaát cuûa ñoái töôïng baûo hieåm. Toån thaát toaøn boä thöïc teá xaûy ra trong caùc tröôøng hôïp sau: - Ñoái töôïng baûo hieåm bò phaù huûy hoaøn toaøn nhö chaùy, noå, ñaém taøu. - Ñoái töôïng baûo hieåm bò töôùc ñoaït khoâng theå laáy laïi ñöôïc nöõa nhö haøng bò rôi xuoáng bieån, bò chieám ñoaït, töôùc ñoaït… SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 7 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc - Ñoái töôïng baûo hieåm bò hö haïi ñeán möùc khoâng theå ñöôïc coi laø ñoái töông baûo hieåm nöõa, khoâng theå söû duïng theo muïc ñích ban ñaàu nöõa. Toån thaát naøy goïi laø bieán phaåm daïng nhö gaïo bò ngaám nöôùc laâu ngaøy bò chua moác, ñöôøng bieán thaønh maät, boâng traéng bieán thaønh naâu, xi maêng ñoùng cöùng thaønh ñaù. Tuy nhieân neáu haøng ñuùng nguyeân loaïi nhöng maát kyù maõ hieäu, khoâng nhaän ra ñöôïc thì khoâng goïi laø toån thaát toaøn boä. - Taøu vaø haøng bò maát tích. 3.2. Toån thaát toaøn boä öôùc tính (Contructive total loss) Toån thaát toaøn boä öôùc tính laø toån thaát maø vieäc xaûy ra toån thaát toaøn boä thöïc teá khoù coù theå traùnh khoûi hay vì chi phí cöùu, söûa chöõa hay ñöa ñoái töôïng baûo hieåm trôû laïi traïng thaùi ban ñaàu coù theå seõ vöôït quaù giaù trò baûo hieåm. Ñieàu 60 cuûa Luaät Baûo Hieåm Haøng Haûi Anh (MIA) 1906 quy ñònh moät soá tröôøng hôïp cuï theå coù theå coi laø toån thaát toaøn boä öôùc tính goàm: (1) Ngöôøi ñöôïc baûo hieåm khoâng coøn khaû naêng sôû höõu ñoái vôùi taøu hay haøng hoùa cuûa hoï do moät ruûi ro ñöôïc baûo hieåm vaø: - Taøu hay haøng hoùa khoâng theå laáy laïi hay thu hoài ñöôïc nöõa. - Chi phí cöùu vôùt hay thu hoài taøu hoaëc haøng hoùa coù theå seõ vöôït quaù giaù trò coøn laïi khi thu hoài. (2) Trong tröôøng hôïp toån haïi veà taøu khi chi phí ñeå söûa chöõa cuûa taøu vöôït quaù giaù trò cuûa taøu sau khi söûa chöõa. (3) Trong tröôøng hôïp toån thaát haøng hoùa khi chi phí tu chænh, cöùu vôùt haøng toån thaát vaø ñöa haøng veà caûng ñích vöôït quaù giaù trò cuûa chuùng taïi caûng ñeán. Sôû dó ngöôøi ta ñöa ra toån thaát toaøn boä öôùc tính laø vì khi xaûy ra toån thaát loaïi naøy, toån thaát toaøn boä laø khoâng theå traùnh khoûi, hoaëc chi phí söûa chöõa, ñöa ñoái töôïng baûo hieåm veà traïng thaùi ban ñaàu vöôït quaù giaù trò baûo hieåm. Sau khi boài thöôøng toån thaát toaøn boä, ngöôøi baûo hieåm ñöôïc quyeàn sôû höõu giaù trò coøn laïi cuûa ñoái töôïng baûo hieåm. Ngöôøi baûo hieåm coù quyeàn baùn hoaëc boû ra moät soá chi phí ñeå söûa chöõa SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 8 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc nhaèm cöùu vaõn, thu hoài giaù trò coøn laïi cuûa ñoái töôïng baûo hieåm bò toån thaát ñeå giaûm nheï soá tieàn boài thöôøng. Trong khi ñoù, ngöôøi ñöôïc baûo hieåm cuõng mong ñöôïc boài thöôøng toaøn boä giaù trò baûo hieåm ñeå tieáp tuïc kinh doanh. Ñoái vôùi ngöôøi baûo hieåm, khi xaûy ra toån thaát toaøn boä öôùc tính, ngöôøi ñöôïc baûo hieåm coù theå khieáu naïi hoaëc nhö toån thaát boä phaän hoaëc töø boû ñoái töôïng baûo hieåm vaø khieáu naïi nhö toån thaát toaøn boä thöïc teá. Muoán boài thöôøng theo toån thaát toaøn boä öôùc tính, ngöôøi ñöôïc baûo hieåm phaûi laøm thuû tuïc töø boû ñoái töôïng baûo hieåm. Thoâng baùo töø boû laø söï thoûa thuaän cuûa chuû haøng veà vieäc chuyeån quyeàn sôû höõu ñoái töôïng baûo hieåm cho ngöôøi baûo hieåm ñeå ñöôïc boài thöôøng toån thaát toaøn boä. 4. Toån thaát boä phaän (Partial Loss): Toån thaát boä phaän laø nhöõng toån thaát chæ gaây ra ñoái vôùi moät phaàn cuûa ñoái töôïng baûo hieåm hay laø giaûm giaù trò cuûa ñoái töôïng baûo hieåm nhöng chöa ñeán möùc ñoä maát hoaøn toaøn. Toån thaát boä phaän laø nhöõng toån thaát khoâng phaûi toån thaát toaøn boä. 5. Toån thaát rieâng (Partial Average Loss): Toån thaát rieâng laø nhöõng toån thaát chæ lieân quan ñeán quyeàn lôïi cuûa moät beân hay moät soá beân naøo ñoù coù quyeàn lôïi treân taøu. Töùc laø nhöõng toån thaát thieáu ít nhaát moät trong caùc ñaëc tröng cuûa toån thaát chung. Toån thaát rieâng cuõng coù theå laø toån thaát boä phaän hoaëc toån thaát toaøn boä. Ñeå phaân bieät toån thaát rieâng vôùi toån thaát khaùc ngöôøi ta caên cöù vaøo hai ñieàu kieän: - Xem xeùt quyeàn lôïi baûo hieåm, toån thaát rieâng chæ lieân quan ñeán töøng quyeàn lôïi baûo hieåm rieâng bieät. - Nguyeân nhaân toån thaát laø do thieân tai, tai naïn baát ngôø thuoäc ruûi ro ñöôïc baûo hieåm. Baûo hieåm thaân taøu hay haøng hoùa khoâng nhöõng boài thöôøng giaù trò thieät haïi vaät chaát cuûa toån thaát rieâng cuûa taøu hay haøng hoùa maø coøn chi traû caû nhöõng chi phí hôïp lyù nhaèm haïn cheá toån thaát. SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 9 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc 6. Chi phí cöùu hoä (Salvage Charges): Trong nhieàu tröôøng hôïp raát deã nhaàm laãn giöõa toån thaát chung vôùi chi phí cöùu hoä vì tuøy töøng hoaøn caûnh cuï theå maø ngöôøi ta xem xeùt chi phí naøy coù ñöôïc xem laø toån thaát chung hay khoâng. Do ñoù ngöôøi ta ñaët ra moät khoaûn rieâng goïi laø chi phí cöùu hoä. Chi phí cöùu hoä laø chi phí maø ngöôøi cöùu hoä coù theå truy ñoøi theo luaät haøng haûi cho coâng cöùu hoä cuûa mình. Chuùng khoâng bao goàm nhöõng chi phí dòch vuï coù tính chaát cöùu hoä do ngöôøi ñöôïc baûo hieåm, ñaïi lyù hay ngöôøi laøm coâng cuûa hoï thöïc hieän ñeå ngaên ngöøa toån thaát. Caùc chi phí naøy coù theå truy ñoøi nhö chi phí ñaëc bieät hay chi phí toån thaát chung tuyø theo töøng tình huoáng. Theo taäp quaùn quoác teá hieän haønh, hôïp ñoàng cöùu hoä thöôøng ñöôïc kyù theo maãu Lloyd’s theo nguyeân taéc “No cure no pay”. Noäi dung hôïp ñoàng thöôøng quy ñònh nhöõng nguyeân taéc chính vaø ñöa ra giaù trò cöùu hoä öôùc tính do quaù trình cöùu hoä thöôøng phaùt sinh nhöõng coâng vieäc baét buoäc phaûi thöïc hieän vaø nhöõng chi phí naøy khoù döï kieán ñöôïc tröôùc. 7. Chi phí ñaëc bieät (Particular Charges) Chi phí ñaëc bieät laø nhöõng chi phí maø ngöôøi ñöôïc baûo hieåm phaûi gaùnh chòu nhaèm muïc ñích phoøng ngöøa hay baûo veä an toaøn cho ñoái töôïng baûo hieåm maø khoâng phaûi laø cho phí cöùu hoä hay chi phí toån thaát chung. Chi phí ñaëc bieät khoâng bao haøm trong toån thaát rieâng. Chi phí ñaëc bieät bao goàm chi phí thueâ giaùm ñònh ñeå chöùng minh toån thaát, chi phí tu chænh, taùi cheá, ñaûo haøng, taùch haøng vaø löu kho vì muïc ñích taùi cheá v.v. 8. Chi phí toá tuïng vaø ñeà phoøng, haïn cheá toån thaát (Sue and Labour Charges): Laø nhöõng chi phí do ngöôøi baûo hieåm phaûi gaùnh chòu ñeå ñeà phoøng, haïn cheá toån thaát phaùt sinh ñoái vôùi ñoái töôïng baûo hieåm. Chi phí naøy khoâng ñöôïc tính vaøo toån thaát chung hay chi phí cöùu hoä vaø chæ nhöõng chi phí nhaèm phoøng traùnh, giaûm SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 10 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc thieåu toån thaát cho nhöõng ruûi ro ñöôïc baûo hieåm môùi ñöôïc xem laø chi phí ñeà phoøng, haïn cheá toån thaát. Ñieàu khoaûn ñeà phoøng, haïn cheá toån thaát ñöôïc xem nhö moät hôïp ñoàng boå sung cho hôïp ñoàng baûo hieåm goác, do vaäy ngöôøi ñöôïc baûo hieåm coù theå khieáu naïi cho nhöõng chi phí naøy ngay caû khi coù vöôït quaù giaù trò baûo hieåm. Khi toån thaát toaøn boä xaûy ra, caùc chi phí naøy cuõng vaãn ñöôïc boài thöôøng. CHÖÔNG II - TOÅN THAÁT CHUNG (GENERAL AVERAGE – G/A) 1. Khaùi nieäm: Caùc quy taéc veà toån thaát chung ñöôïc quy ñònh trong chuyeán ñi chung cuûa taøu, haøng hoùa vaø cöôùc phí. Muïc ñích cuûa quy taéc naøy raát ñôn giaûn. Neáu coäng ñoàng sôû höõu bò ñaët vaøo moät söï nguy hieåm chung trong chuyeán haønh trình – chaúng haïn taøu bò nöôùc vaøo vaø coù nguy cô bò chìm – thì nhöõng hy sinh baát thöôøng vaø nhöõng chi phí phaùt sinh töø nhöõng coá gaéng nhaèm cöùu con taøu seõ ñöôïc phaân chia giöõa coäng ñoàng sôû höõu ñoù töông öùng vôùi giaù trò cuûa moãi lôïi ích. Döôùi hình thöùc naøy, toån thaát chung coù nguoàn goác lòch söû raát saâu xa. Noù baét nguoàn töø Hy Laïp coå ñaïi trong luaät Rhodes vaø daàn daàn ñi vaøo cô caáu phaùp luaät haøng haûi vaø ñöôïc xaây döïng hoaøn haûo trong Boä luaät cuûa ñeá cheá La Maõ, theo ñoù caùc beân lieân quan ñaõ chaáp nhaän phaân chia nhöõng toån thaát haøng haûi maø chuû taøu hay chuû haøng phaûi gaùnh chòu gaây ra do moät haønh ñoäng töï nguyeän vì an toaøn cuûa moät phieâu trình chung. Boån phaän cuûa vieäc phaân chia toån thaát naøy khoâng ñöôïc raøng buoäc trong caùc hôïp ñoàng thueâ taøu maø ñöôïc quy ñònh trong ñieàu luaät chung cuûa luaät haøng haûi. Töø ñieàu coát loõi giaûn dò naøy – ñöôïc goïi laø nguyeân taéc an toaøn chung – quy taéc veà toån thaát chung ñaõ phaùt trieån theo thôøi gian. Söï phaùt trieån quan troïng nhaát laø ngaøy nay nhöõng chi phí cho toån thaát chung bao goàm caû nhöõng chi phí baát thöôøng phaùt sinh vì lôïi ích cuûa chuyeán ñi, thaäm chí caû trong tröôøng hôïp khoâng thaät caàn SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 11 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc thieát ñeå traùnh moät nguy hieåm chung, maëc duø noù khaù mô hoà; nguyeân taéc chæ bao goàm vaøo moät soá raát ít nhöõng tình huoáng ñaëc bieät. Trong thöïc teá thöông maïi haøng haûi, toån thaát chung laø moät vaán ñeà phöùc taïp vaø ñöôïc ñieàu chænh ôû moãi nöôùc khaùc nhau gaây baát tieän cho hoaït ñoäng kinh doanh haøng haûi quoác teá. Ñeå traùnh nhöõng xung ñoät phaùp luaät veà vaán ñeà naøy, ngöôøi ta ñaõ thoaû thuaän thoáng nhaát vaø cho ra ñôøi moät quy taéc chung ñeå xaùc ñònh vaø phaân boå toån thaát chung, ñoù laø quy taéc York-Antwerp 1974. Laø moät nguoàn cuûa phaùp luaät, quy taéc veà toån thaát chung coù vò trí ñoäc toân trong luaät haøng haûi. Nguoàn luaät chính laø Quy taéc York – Antwerp. 2. Ñònh nghóa: - Theo Ñieàu 213 Boä Luaät Haøng Haûi Vieät Nam naêm 2005, “Toån thaát chung laø nhöõng hy sinh vaø chi phí baát thöôøng ñöôïc thöïc hieän moät caùch coù yù thöùc vaø hôïp lyù vì söï an toaøn chung nhaèm cöùu taøu, haøng hoaù, haønh lyù, tieàn cöôùc vaän chuyeån haøng hoaù, tieàn coâng vaän chuyeån haønh khaùch thoaùt khoûi hieåm hoïa chung”. - Toån thaát chung bao goàm hy sinh toån thaát chung vaø chi phí toån thaát chung phaùt sinh töø haønh ñoäng toån thaát chung. Theo quy taéc YORK – ANTWERP 1974/1994, haønh ñoäng toån thaát chung ñöôïc xaùc ñònh: “coù moät haønh ñoäng toån thaát chung khi vaø chæ khi coù söï hy sinh hoaëc chi phí baát thöôøng naøo ñoù ñöôïc thöïc hieän moät caùch coù chuû yù vaø hôïp lyù, vì an toaøn chung, nhaèm muïc ñích baûo veä taøi saûn coù lieân quan ñeán moät haønh trình chung thoaùt khoûi hieåm hoïa”. Nhö vaäy, toån thaát chung ñöôïc xem laø toån thaát chung khi noù phaùt sinh töø haønh ñoäng toån thaát chung ñöôïc xaùc ñònh theo quy taéc döôùi ñaây. 3. Caùc nguyeân taéc xaùc ñònh toån thaát chung: (a) Phaûi coù nguy cô ñe doïa thaät söï cho toaøn boä haønh trình, söï hy sinh hay chi phí trong hoaøn caûnh baát thöôøng. Khi xaûy ra haønh ñoäng toån thaát chung, tai hoïa ñe doïa haønh trình phaûi mang tín caáp baùch, haønh ñoäng naøy nhaèm traùnh tai hoïa chung nhöng phaûi ôû trong SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 12 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc tình traïng coù tai hoïa vaø tai hoïa mang tính khaån caáp. Tröôøng hôïp phoøng xa tai hoïa hoaëc phoøng traùnh tai hoïa thì khoâng ñöôïc coi laø haønh ñoäng toån thaát chung. Ñieàu kieän baát thöôøng coù nghóa laø coâng vieäc phaûi ngoaøi nhieäm vuï chöùc traùch cuûa thuyeàn tröôûng vaø cuûa thuûy thuû ñoaøn, nhöõng coâng vieäc maø thuyeàn vieân phaûi laøm theo nhieäm vuï chöùc traùch thoâng thöôøng thì khoâng ñöôïc tính vaøo toån thaát chung. (b) Söï hy sinh phaûi laø haønh ñoäng hy sinh töï nguyeän, chuû yù, coù suy xeùt. Ñieàu naøy coù nghóa laø nguyeân nhaân gaây ra toån thaát phaûi mang tính chuû quan, do haønh ñoäng coá yù vaø töï nguyeän cuûa con nguôøi treân taøu. Khi tieán haønh haønh ñoäng naøy, con ngöôøi ñaõ löôøng tröôùc ñöôïc toån thaát seõ xaûy ra, nhöng toån thaát naøy seõ mang laïi lôïi ích laø caû taøu vaø haøng hoùa thoaùt khoûi nguy cô ñe doïa toån thaát toaø n boä, ñoù laø muïc ñích cuûa haønh ñoäng toån thaát chung. (c) Haønh ñoäng toån thaát chung phaûi chính ñaùng vaø hôïp lyù. Caùc haønh ñoäng ñöôïc xem laø hôïp lyù phaûi tuøy thuoäc vaøo tröôøng hôïp cuï theå. Tuy nhieân, neáu nhö ñeå cöùu taøu vaø haøng hoùa thoaùt khoûi söï nguy hieåm chung coù theå coù nhieàu caùch söû lyù khaùc nhau, thì caùch xöû lyù hôïp lyù nhaát ñöôïc xem laø caùch cho pheùp cöùu ñöôïc nhieàu giaù trò taøi saûn nhaát vaø thieät haïi vaø phí toån phaûi boû ra laø ít nhaát. Ví duï taøu bò thuûng döôùi môùn nöôùc, haøng ñöôïc vöùt bôùt xuoáng bieån ñeå loã thuûng noãi leân, troïng löôïng haøng vaø vò trí vöùt haøng phaûi hôïp lyù. Taøi saûn bò hy sinh phaûi laø nguyeân laønh. Ví duï haøng bò chaùy ñöôïc vöùt xuoáng bieån ñeå khoûi chaùy to hôn, neo bò keït trong ñaù phaûi caét boû neo chæ xaùc ñònh laø toån thaát rieâng. (d) Haønh ñoäng toån thaát chung phaûi ñaûm baûo vì an toaøn chung cuûa taát caû caùc quyeàn lôïi coù lieân quan ñeán phieâu trình haøng haûi. Nguyeân taéc naøy theå hieän yù chí cuûa söï hy sinh. Muïc ñích vaø duïng yù cuûa haønh ñoäng hy sinh phaûi ñaët quyeàn lôïi an toaøn chung leân treân heát vaø phaûi thöïc söï ñem laïi an toaøn chung cho taát caû caùc quyeàn lôïi coù maët treân taøu. SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 13 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc Nguyeân taéc naøy coøn theå hieän söï hy sinh toån thaát cuûa moät soá ít, ñeå cöùu vaõn an toaøn cho quyeàn lôïi cuûa moät soá ñoâng. Söï hy sinh maø khoâng mang laïi moät lôïi ích chung naøo thì khoâng ñöôïc xem laø toån thaát chung. Tröôøng hôïp traùnh moät tai hoïa ñe doïa laïi gaëp moät tai hoïa töông töï thì coù theå coi laø moät haønh ñoäng toån thaát chung. (e) Haønh trình phaûi ñöôïc cöùu vaõn. Toån thaát chung hieån nhieân voâ ích neáu nhö haønh trình sau ñoù bò toån thaát toaøn boä, vì tinh tuùy cuûa toån thaát chung laø hy sinh cuûa moät ngöôøi hoaëc moät soá ngöôøi ñeå cöùu taát caû quyeàn lôïi, taøi saûn coøn laïi. 4. Nguy hieåm do moät trong caùc beân tham gia gaây ra: Ta coù theå nhaän ra söï caàn thieát cho haønh ñoäng toån thaát chung ñöôïc gaây ra bôûi loãi cuûa moät trong caùc beân cuûa chuyeán ñi – thoâng thöôøng nhaát laø chuû taøu. Chaúng haïn, moät con taøu khoâng ñuû khaû naêng ñi bieån ngay töø luùc khôûi haønh, vaø ñieàu ñoù ñeàu ñöôïc caû thuûy thuû ñoaøn bieát vaø haäu quaû laø trong chuyeán ñi ñoù taøu naøy phaûi yeâu caàu cöùu hoä. Song lieäu ngöôøi ta coù theå cho tieán haønh tính toaùn toån thaát chung hay beân gaây ra loãi laàm phaûi gaùnh chòu chi phí moät mình? Quy taéc D quy ñònh raèng vieäc tính toaùn toån thaát chung ñöôïc thöïc hieän, nhöng caùc beân voâ toäi coù theå ñoøi beân phaïm loãi boài thöôøng cho khoaûn ñoùng goùp vaøo toån thaát chung, mieãn laø ñieàu ñoù phuø hôïp vôùi hôïp ñoàng vaän chuyeån hoaëc vôùi quy cheá phaùp lyù quy ñònh traùch nhieäm cuûa chuû taøu laø ngöôøi vaän chuyeån. Theo luaät phaùp cuûa Hoa Kyø, chuû taøu khoâng theå khieáu naïi vieäc tính toaùn toån thaát chung neáu oâng ta coù loãi. Nhöng, baèng caùch keát hôïp vaøo trong hôïp ñoàng vaän chuyeån moät ñieàu khoaûn ñaëc bieät (thöôøng goïi laø “Ñieàu khoaûn New Jason Clause”), chuû taøu coù theå ñuû tö caùch ñeå khieáu naïi. Do ñoù dieàu khoaûn naøy thöôøng coù caû trong vaän ñôn vaø trong hôïp ñoàng thueâ taøu [xem hôïp ñoàng TANKERVOY 87, ñieàu 28 vaø hôïp ñoàng NUVOYBILL 84, ñieàu khoaûn 49 vaø hôïp ñoàng NUVOYBILL 84, ñieàu 5(b)]. 5. Hy sinh toån thaát chung vaø chi phí toån thaát chung: SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 14 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc Toån thaát chung bao goàm hai loaïi: hy sinh toån thaát chung vaø chi phí toån thaát chung. Chæ nhöõng toån thaát, toån haïi hay chi phí laø keát quaû tröïc tieáp cuûa moät haønh ñoäng toån thaát chung môùi ñöôïc coi laø toån thaát chung. 5.1. Hy sinh toån thaát chung (General Average Sacrifice): Theo quy taéc York – Antwerp, söï hy sinh toån thaát chung bao goàm nhöõng toån thaát sau: - Vöùt boû haøng xuoáng bieån (jettison of cargo – Rule I): Chæ nhöõng haøng hoùa bò hy sinh ñöôïc vaän chuyeån phuø hôïp vôùi nhöõng quy ñònh cuûa coâng öôùc quoác teá veà an toaøn sinh maïng cuõng nhö caùc quy ñònh khaùc vaø phuø hôïp vôùi taäp quaùn haøng haûi thì môùi ñöôïc xem laø hy sinh toån thaát chung. Ví duï: haøng sieâu tröôøng sieâu troïng, container, haøng deã chaùy.v.v. xeáp treân boong ñöôïc vöùt boû thì ñöôïc coi laø hy sinh toån thaát chung vì phuø hôïp vôùi taäp quaùn haøng haûi. Khi haøng goã xeáp treân boong trong vaän ñôn coù ghi “Ngöôøi gôûi haøng chòu moïi ruûi ro ñoái vôùi haøng xeáp treân boong” – “all lumber loaded on deck at shipper’s risk”, tuy nhieân ñieàu khoaûn naøy khoâng loaïi tröø khaû naêng cuûa chuû haøng ñoøi boài thöôøng toån thaát chung do haøng do haøng ñöôïc xeáp theo ñuùng taäp quaùn haøng haûi. Haøng hoùa khai man hay khoâng keâ khai thi khoâng ñöôïc xem laø toån thaát chung (Rule XIX). - Toån thaát do vieäc vöùt boû xuoáng bieån vaø hy sinh vì an toaøn chung (damage by jettison and sacrifice for the common safety – Rule II): Quy taéc naøy coâng nhaän nhöõng toån thaát veà taøu vaø haøng hoùa hoaëc moät trong hai thöù ñoù do hy sinh hoaëc haäu quaû cuûa vieäc hy sinh do vieäc vöùt haøng xuoáng bieån gaây ra thì ñöôïc coâng nhaän laø toån thaát chung. Ví duï: caåu taøu bò hö hoûng vaø haøng hoùa treân taøu bò nöôùc traøn vaøo gaây öôùt trong quaù trình vöùt haøng xuoáng bieån ñeå laøm noåi taøu. Tuy nhieân theo ñieàu khoaûn caét boû haøng hö haïi (cutting away wrek – Rule IV), nhöõng maát maùt hoaëc toån thaát do boû ñi boä phaän cuûa taøu bò nöôùc cuoán ñi SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 15 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc hay caét boû phaàn hö haïi cuûa taøu tröôùc ñoù ñaõ bò hö hoûng hoaøn toaøn do tai naïn ñeàu khoâng ñöôïc thöøa nhaän laø toån thaát chung. - Daäp taét ñaùm chaùy treân taøu (Extinguishing fire on board – Rule III): Quy taéc naøy quy ñònh raèng nhöõng toån thaát ñoái vôùi taøu vaø haøng hoùa do vieäc daäp taét ñaùm chaùy baèng nöôùc hay caùc phöông tieän chöõa chaùy khaùc gaây ra keå caû nhöõng thieät haïi do vieäc ñöa taøu vaøo caïn hoaëc phaù thuûng taøu ñang chaùy trong khi tieán haønh daäp löûa treân taøu ñöôïc thöøa nhaän laø hy sinh toån thaát chung, nhöng neáu toån thaát do khoùi hay nhieät thì khoâng ñöôïc coâng nhaän laø toån thaát chung. - Taøu töï nguyeän vaøo caïn (Voluntary stranding – Rule V): Ñieàu naøy quy ñònh, taøu khi chaïy vaøo caïn moät caùch coá yù vì an toaøn chung thì duø taøu coù bò daït vaøo caïn hay khoâng, nhöõng maát maùt hay hö hoûng do haønh ñoäng naøy ñeàu ñöôïc boài thöôøng nhö toån thaát chung. Ví duï: taøu bò thuûng, ñeå traùnh nguy cô bò chìm, thuyeàn tröôûng ñaõ quyeát ñònh cho taøu vaøo baõi caïn. Caùc toån thaát gaây ra do taøu bò maéc caïn naøy ñöôïc thöøa nhaän laø hy sinh toån thaát chung. - Hö haïi maùy chính vaø noài hôi (Damage to machinery and boiler – Rule VII) Ñieàu naøy quy ñònh raèng nhöõng toån thaát veà maùy chính vaø noài hôi do haønh ñoäng cöùu hoä gaây neân khi taøu bò maéc caïn ñöôïc coâng nhaän laø toån thaát chung. Nhöng neáu taøu ñang noåi thì nhöõng maát maùt, hö haïi do söû dung maùy chính vaø noài hôi trong baát kyø tình huoáng naøo cuõng ñeáu khoâng ñöôïc chaáp nhaän laø toãn thaát chung. Ví duï: taøu bò maéc caïn vaø ñang trong tình traïng nguy hieåm, phaûi söû duïng maùy chính vaø chaân vòt ñeå ñöa taøu ra caïn thì nhöõng toån thaát ñoái vôùi chaân vòt vaø maùy taøu ñöôïc coâng nhaän laø toån thaát chung. - Nguyeân vaät lieäu cuûa taøu duøng ñeå ñoát thay nhieân lieäu (Ship’s Materials and Stores Burnt for Fuel – Rule IX) Khi gaëp söï coá daãn ñeán thieáu nhieân lieäu ñeå tieáp tuïc haønh trình theo keá hoaïch, taøu phaûi duøng nguyeân vaät lieäu cuûa taøu ñeå ñoát laøm nhieân lieäu. Caùc nguyeân SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 16 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc vaät lieäu naøy ñöôïc xem laø toån thaát chung. Ví duï: trong quaù trình haønh trình, taøu gaëp baõo neân phaûi tìm nôi truù baõo laøm haønh trình bình thöôøng bò taêng leân gaây thieáu nhieân lieäu theo keá hoaïch, phaàn nhieân lieäu taøu phaûi cung caáp theâm ñeå thöïc hieän tieáp haønh trình ñöôïc chaáp nhaän laø toån thaát chung. - Hö haïi haøng hoùa trong vieäc dôõ haøng v.v. (Damage to cargo in discharging ect. – Rule XII) Nhöõng toån thaát veà haøng hoùa, nhieâu lieäu, hay ñoà döï tröõ gaây ra do vieäc xeáp, dôõ haøng, löu kho, taùi xeáp haøng (taïi caûng laùnh naïn) ñöôïc tính vaøo toån thaát chung khi vaø chæ khi phí toån cuûa caùc xöû lyù naøy ñöôïc coâng nhaän laø toån thaát chung. 5.2. Chi phí toån thaát chung (General Average Expenditures): Chi phí toån thaát chung laø nhöõng chi phí phaùt sinh do haønh ñoäng toån thaát chung. Theo quan ñieåm cuûa luaät Anh, chæ nhöõng bieän phaùp vaø chi phí nhaèm muïc ñích baûo veä an toaøn chung môùi laø toån thaát chung. Theo York – Atwerp, khi ñaõ coâng boá haønh ñoäng toån thaát chung, taát caû nhöõng chi phí ñeå baûo toàn haøng hoùa vaø ñeå taøu coù theå haønh trình ñöôïc ñeàu laø toån thaát chung. Caùc chi phí toån thaát chung coù theå bao goàm: - Tieàn coâng cöùu hoä (Salvage remuneration – Rule VI) Quy taéc York – Antwerp 1994 quy ñònh tieàn coâng cöùu hoä duø coù kyù keát hôïp ñoàng hay khoâng ñöôïc thöïc hieän vì an toaøn chung cuûa phieâu trình haøng haûi phaûi ñöôïc coi laø toån thaát chung. Caùc beân lieân quan phaûi ñoùng goùp ñeå traû tieàn coâng cöùu hoä theo tæ leä giaù trò ñaõ ñöôïc cöùu hoä. - Chi phí laøm nheï taøu vaø caùc toån thaát lieân quan khi maéc caïn (Expenses Lightening a ship when ashore and consequent Damage – Rule VIII). Ñieàu naøy quy ñònh khi taøu bò maéc caïn, phaûi dôõ haøng ñeå laøm noåi taøu thì caùc chi phí dôõ haøng vaø caùc toån thaát vaø maát maùt ñoái vôùi haøng hoùa do haønh ñoäng dôõ haøng naøy gaây ra ñeàu ñöôïc chaáp nhaän laø toån thaát chung. - Chi phí taïi caûng laùnh naïn.v.v. (Expenses at port of refuge, etc. – Rule X) SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 17 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc + Do haäu quaû cuûa tai naïn, taøu phaûi vaøo caûng laùnh naïn vaø haønh ñoäng naøy ñöôïc xaùc ñònh laø toån thaát chung. Caùc chi phí ra vaøo caûng, caûng phí, nhieân lieäu ñaõ söû duïng taïi caûng laùnh naïn ñöôïc chaáp nhaän laø toån thaát chung, nhöng vôùi ñieàu kieän laø sau ñoù taøu tieáp tuïc haønh trình vôùi haøng hoùa ban ñaàu. Neáu haønh trình bò huûy boû thì caùc chi phí treân khoâng ñöôïc tính vaøo toån thaát chung. Neáu taïi caûng laùnh naïn khoâng coù khaû naêng söûa chöõa, taøu phaûi ñi ñeán moät caûng khaùc ñeå söûa chöõa vaø tieáp tuïc haønh trình thì caùc chi phí noùi treân ñöôïc tính goäp vaøo caûng tieáp theo vaø xem ñaây laø caûng laùnh naïn, vaø caùc phí toån di chuyeån taøu, keå caû chi phí söûa chöõa taïm thôøi vaø lai daét ñöôïc chaáp nhaän laø toån thaát chung. + Caùc phí toån veà dòch chuyeån haøng haøng treân taøu hay boác dôõ haøng, nhieân lieäu hay ñoà döï tröõ duø ôû caûng hay nôi boác haøng, gheù vaøo hay laùnh naïn ñeàu ñöôïc coâng nhaän laø toãn thaát chung, khi vieäc dòch chuyeån hay dôõ haøng naøy laø caàn thieát cho an toaøn chung hoaëc taïo ñieàu kieän ñeå söûa chöõa toån haïi cho taøu neáu chuùng caàn thieát ñeå taøu tieáp tuïc haønh trình an toaøn. Caùc phí toån naøy khoâng ñöôïc coâng nhaän laø toån thaát chung khi noù phaùt sinh vì muïc ñích nhaèm xeáp haøng hoùa laïi vì xoâ leäch trong haønh trình, tröø khi vieäc saép xeáp laïi haøng hoùa laø caàn thieát cho an toaøn chung. + Khi phí toån dòch chuyeån hay boác dôõ haøng hoùa, nhieân lieäu, ñoà döï tröõ ñöôïc chaáp nhaän laø toån thaát chung, thì phí toån kho baõi, keå caû baûo hieåm neáu laø hôïp lyù cuõng ñöôïc chaáp nhaän laø toån thaát chung. Tröôøng hôïp taøu khoâng coøn hoaït ñoäng ñöôïc nöõa hay khoâng theå tieáp tuïc haønh trình ban ñaàu thì chi phí kho baõi chæ ñöôïc tính vaøo toån thaát chung ñeán ngaøy taøu bò ngöng hoaït ñoäng hay töø boû haønh trình, hay ñeán ngaøy hoaøn taát vieäc dôõ haøng neáu vieäc taøu bò ngöng hoaït ñoäng hay töø boû haønh trình xaûy ra tröôùc. - Löông vaø chi phí duy trì thyeàn vieân vaø caùc chi phí ñöa taøu vaøo caûng laùnh naïn (Wages and Maintennance of Crew and other expense bearing up for and in a port of refuge … - Rule XI). SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 18 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc + Theo quy taéc naøy, tieàn löông vaø cung öùng cho thuûy thuû vaø caùc chi phí khaùc phaûi gaùnh chòu do phaûi keùo daøi thôøi gian haønh trình ñeå vaøo caûng hay nôi laùnh naïn, hoaëc trôû laïi caûng, nôi boác haøng ñeàu coi laø toån thaát chung. + Tieàn löông vaø cung öùng cho thuûy thuû vaø caùc chi phí hôïp lyù khaùc phaûi gaùnh chòu trong thôøi gian taøu naèm caûng vì muïc ñích an toaøn chung hoaëc ñeå tieán haønh söûa chöõa thieät haïi cuûa taøu nhaèm ñaûm baûo cho taøu tieáp tuïc haønh trình an toaøn ñöôïc chaáp nhaän laø toån thaát chung. + Khi taøu khoâng hoaït ñoäng ñöôïc nöõa hay khoâng tieáp tuïc haønh trình ban ñaàu ñöôïc thì caùc chi phí treân chæ ñöôïc chaáp nhaän laø toån thaát chung ñeán ngaøy taøu ngöng hoaït ñoäng hay töø boû haønh trình, hoaëc cho ñeán ngaøy keát thuùc dôõ haøng neáu vieäc ngöng hoaït ñoäng hay töø boû haønh trình xaûy ra tröôùc. Caûng phí phaûi traû trong thôøi gian löu laïi ñaëc bieät naøy cuõng ñöôïc coâng nhaän laø toån thaát chung. - Söûa chöõa taïm thôøi (Temporary Repairs – Rule XIV) Chi phí söûa chöõa taïm thôøi do taøu gaëp söï soá nhanh choùng thöïc hieän haønh trình vì an toaøn chung thì ñöôïc tính vaøo toån thaát chung, nhöng khoâng bò khaáu tröø theo ñieàu khoaûn “môùi thay cuõ” – “New for old”. - Toån thaát veà cöôùc phí (Loss of Freight – Rule XV) Quy taéc naøy quy ñònh, neáu coù toån thaát chung thì thieät haïi veà cöôùc phí cuõng ñöôïc coi laø toån thaát chung. Chuùng ta giaû ñònh raèng cöôùc phí laø moät trong nhöõng quyeàn lôïi höõu quan trong chuyeán haønh trình chung naøy vaø vì theá noù cuõng tham gia vaøo söï ñoùng goùp toån thaát chung. Cöôùc phí thöôøng ñöôïc traû khi giao haøng. Cho neân vieäc vöùt haøng xuoáng bieån keùo theo vieäc thaát thu trong thu cöôùc phí vaø chuû taøu coù quyeàn khieáu naïi ñeå yeâu caàu taát caû caùc beân ñöôïc höôûng lôïi ñoùng goùp vaøo. Tröôøng hôïp cöôùc phí ñaõ traû tröôùc thì chuû taøu phaûi hoaøn traû laïi neáu oâng ta khoâng coù quyeàn chính ñaùng ñeå thu cöôùc. Noùi caùch khaùc, cöôùc phí laø ruûi ro maø chuû taøu phaûi gaùnh chòu cho tôùi cuoái haønh trình, ñieàu ñoù cuõng coù nghóa laø chuû taøu mong ñaït ñöôïc lôïi ích töø nhöõng hoaït ñoäng ñeå hoaøn taát chuyeán ñi sau moät tai naïn. Thoâng thöôøng SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 19 Luaän Vaên Toát Nghieäp GVHD: Th.S Nguyeãn Ñöùc Hoïc caùc beân thoûa thuaän vôùi nhau raèng cöôùc phí ñöôïc traû tröôùc vôùi hieäu löïc chung cuïc, töùc laø cöôùc phí ñöôïc traû tröôùc khi khôûi haønh vaø khoâng ñöôïc ñoøi laïi baát keå laø taøu hoaëc/vaø haøng hoùa bò maát. Trong nhöõng tröôøng hôïp ñoù, cöôùc phí khoâng coøn laø moät lôïi ích rieâng reõ trong toån thaát chung nöõa maø noù ñaõ ñöôïc ñöa vaøo trong giaù trò cuûa haøng hoùa (theo Quy taéc XVII). Cho neân, khi xaùc ñònh trò giaù ñoùng goùp cuûa haøng hoùa, ngöôøi ta phaûi xeùt xem cöôùc phí ñaõ ñöôïc traû tröôùc vôùi hieäu löïc chung cuïc hay khoâng - ñieàu naøy seõ daãn tôùi trò giaù ñoùng goùp cao hôn cuûa haøng hoùa. 6. Tính toaùn phaân chia toån thaát chung: Vieäc giaûi quyeát caùc tranh chaáp veà toån thaát chung thöôøng do ngöôøi phaân boå toån thaát chung lo lieäu. Ñoù laø moät chuyeân gia trong vieäc thu xeáp toån thaát chung. Trong vieäc phaân boä toån thaát chung, ngöôøi phaân boå toån thaát coù nhieäm vuï: - Tieán haønh moät cuoäc ñieàu tra ñeå xaùc ñònh xem vuï vieäc coù thoûa maõn caùc ñieàu kieän veà toån thaát chung khoâng. - Tính toaùn xem nhöõng toån thaát, hö hoûng vaø caùc chi phí naøo ñuû dieàu kieän ñöôïc coi laø toån thaát chung. - Xaùc ñònh giaù trò taøi saûn naøo seõ ñöôïc duøng laøm cô sôû cho vieäc tính möùc ñoùng goùp cuûa 3 beân höõu quan (taøu, haøng hoùa, cöôùc phí). - Tính toaùn möùc ñoùng goùp töông öùng cuûa töøng beân. Toån thaát chung ñöôïc phaân boå cho taát caû caùc beân coù quyeàn lôïi ñöôïc cöùu treân taøu. Ñoù laø chuû taøu, chuû haøng vaø beân coù cöôùc phí vaän chuyeån. Toån thaát chung ñöôïc phaân boå theo tæ leä töông öùng vôùi giaù trò taøu, haøng hoùa, tieàn cöôùc vaän chuyeån, tieàn coâng vaän chuyeån haønh khaùch ôù nôi vaø thôøi ñieåm maø taøu gheù vaøo caûng sau khi xaûy ra toån thaát chung. Vieäc phaân boå toån thaát chung ñöôïc tieán haønh qua 5 böôùc nhö sau: Böôùc 1: Xaùc ñònh giaù trò toån thaát chung. Haønh vi toån thaát chung coù theå daãn tôùi maát maùt, thieät haïi cho taøu hay haøng hoùa, hoaëc toån thaát veà cöôùc phí. Chaún haïn, ngöôøi ta phaûi caét boû moät choã cuûa thaân taøu SVTH: BUØI THEÁ ANH Trang: 20