Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
LỜI MỞ ĐẦU
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:
ViÖt nam vèn lµ mét nø¬c s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, víi 80% d©n sè sèng ë n«ng th«ng th«n vµ trªn
70% d©n sè sèng v»ng nghÒ n«ng. HiÖn nay trong c¬ cÊu kinh tÕ cña c¶ níc, n«ng nghiÖp chiÕm kho¶ng
25% tæng s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ ®Æc ®iÓm ®ã, §¶ng ta ®· kh¶ng ®Þnh vao trß, vÞ trÝ
to lín cña nong nghiÖp, lÊy n«ng nghiÖp lµm mÆt trËn hµng ®Çu nh»m æn ®Þnh kinh tÕ x· héi, ® a ®Êt
níc vît qua khã kh¨n thö th¸ch t¹o tiÒn ®Ò cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Qu¸ tr×nh
®æi míi nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp b¾t ®Çu tõ chØ thÞ 100 cña ban bÝ th trung ¬ng (1-1981) ®Õn nghÞ
quyÕt 10 cña bé chÝnh trÞ tiÕp theo lµ nh÷ng chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cô thÓ cña chÝnh phñ ®· t¹o ra mét
giai ®o¹n míi cho nÒn kinh tÕ níc ta. N«ng nghiÖp ®· cã bíc ph¸t triÓn vît bËc t mét níc thiÕu l¬ng thùc
®Õn nay chóng ta d· kh«ng nh÷ng cung cÊp ®ñ l¬ng thùc cho tiªu dïng mµ cßn ®øng thø 2 trong c¸c níc
xuÊt khÈu gaä trªn thÕ giíi.
Thu nhËp vµ ®êi sèng cña nh©n d©n kh«ng ngõng ®îc c¶i thiÖn. Tuy nhiªn, trong kinh tÕ n«ng
nghiÖp s¶n xuÊt chñ yÕu vÉn tËp trung vµo trång trät, ch¨n nu«i ch a ph¸t triÓn, c¸c nghµnh dÞch vô n«ng
nghiÖp kÐm ph¸t triÓn. Nh v¹y ®Ó nhanh trãng lµm thay ®æi bé mÆt n«ng th«n nãi chung vµ n«ng
nghiÖp nãi tiªng ®ßi hái ph¶i cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp. §©y lµ mét vÉn ®Ò quan
träng cã tÝnh cÊp thiÕt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
Hµm yªn lµ mét huyÖn miÒn nói cña tØnh tuyªn quang. Trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nh÷ng chuyÓn
biÕn ®¸ng kÓ, song nh×n chung nÒn kinh tÕ cña huyÖn cßn mang nÆng dÊu Ên mét nÒn n«ng nghiÖp s¶n
xuÊt nhá, tù cÊp tù tóc, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp diÔn ra chËm ch¹p, cã 95% lµ lao
®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, hµng n¨m 80% nguån thu cña c¶ huyÖn lµ tõ thuÕ cña s¶n xuÊt n«ng nghÞp,
Theo thèng kª n¨m 2000 trong nghµnh n«ng nghiÖp, nghµnh trång trät chiÕm 75,5%, nghµnh ch¨n nu«i
chiÕm 23,85%, nghµnh dÞch vô chiÕm 0,65%. trong khi c¬ cÊu kinh tÕ cña c¶ huyÖn, n«ng nghiÖp chiÕm
64%, c«ng nghiÖp chiÕm 14% vµ dÞch vô chiÕm 22%.
V× vËy ®Ó khai th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó lîi thÕ so s¸nh cña huyÖn, nhanh trãng thay ®æi bé mÆt
n«ng nghiÖp n«ng th«n, tõng bíc h×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh vµ nguyªn liÖu phï hîp víi ®iÒun kiÖn
cña tõng vïng kinh tÕ trªn ®Þa bµn huyÖn th× chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ mét vÉn ®Ò
quan träng mang tÝnh cÊp thiÕt.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu trªn em tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “Thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p
chñ yÕu nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ë huyÖn hµm yªn tØnh tuyªn quang giai ®o¹n tõ
nay ®Õn n¨m 2010”,lµm tªn chuyªn ®Ò tèt nghiÖp ®¹i häc. Bëi ®©y lµ vÉn ®Ò cã ý nghÜa trong viÖc
g¾n liÒn nghiªn cøu khoa häc víi gi¶i quyÕt nh÷ng vÉn ®Ò thùc tiÔn cÊp b¸ch ®ang ®îc ®Æt ra trong ph¸t
triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp ë níc ta nãi chung vµ ë huyÖn ham yªn tØnh tuyªn quang nãi riªng.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi:
Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ hÖ thèng ho¸ mét sè vÉn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c¬ cÊu
kinh tÕ n«ng nghiÖp, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ n«ng nghÑp ë hµm yªn, Rót ra nh÷ng mÆt ®¹t ®îc, nh÷ng h¹n chÕ vµ nh÷ng vÉn ®Ò ®Æt ra cÇn
gi¶i quyÕt. Trªn c¬ së ®ã ®a ra nh÷ng quan ®iÓm, ph¬ng híng môc tiªu vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cña huyÖn ham yªn trong nh÷ng n¨m tiÕp theo.
3. §èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi:
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa
KTNN&PTNT
1
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
§Ò tµi tËp trung nghiªn cøu c¸c néi dung cña c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ sù biÕn ®æi cña c¸c
néi dung nµy trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cña huyÖn Hµm Yªn.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
§Ó ®¹t ®îc môc ®ich nghiªn cøu nªu trªn ®Ò tµi tËp trung ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu sau:
- Ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö.
- Ph¬ng ph¸p so s¸nh ®èi chøng .
- Ph¬ng ph¸p l« gich.
- Ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n.
- Ph¬ng ph¸p tæng hîp .
- Ngoµi ra cßn tham kh¶o c¸c v¨n b¶n, tµi liÖu cña trêng- ®Þa ph¬ng cã liªn quan.
5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi:
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn ®Ò tµi gåm ba ch¬ng:
Ch¬ng 1: C¬ së khoa häc vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp .
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ë huyÖn Hµm Yªn tØnh Tuyªn
Quang .
Ch¬ng 3: Ph¬ng híng vµ nhìng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp
huyÖn Hµm Yªn tØnh Tuyªn quang ®Õn n¨m 2010.
Do tr×nh ®é cã h¹n vµ cha cã nhiÒu kiÕn thøc thùc tiÔn trong N«ng nghiÖp nªn bµi viÕt ch¾c
ch½n cßn nhiÒu thiÕu sãt.Em mong ®îc sù gãp ý, phª b×nh cña thµy c« gi¸o.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
Ch¬ng I
C¬ së khoa häc vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp .
I. Kh¸i niÖm, ®Æc trng cña c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp
1.Kh¸i niªm c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp :
1.1. Kh¸i niÖm c¬ cÊu kinh tÕ:
* C¬ cÊu kinh tÕ lµ tæng thÓ c¸c bé pphËn hîp thµnh víi vÞ trÝ, tû träng t ¬ng øng cña mçi bé phËn
vµ mèi quan hÖ t¬ng t¸c cña mçi bé phËn Êy trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒ s¶n xuÊt x· héi.
C¬ cÊu kinh tÕ cã ¶nh hëng m¹nh mÏ ®Õn t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp
lý sÏ cho phÐp taä nª sù c©n ®èi, hµi hoµ cña nÒn kinh tÕ ®Ó sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc,
tµi nguyªn, cña c¶i vËt chÊt vµ lao ®éng.Xem xÐt c¬ cÊu kinh tÕ lµ xem xÐt cÊu tróc bªn trong cña qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt va më réng cña nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ. §ã lµ quan hÖ vÒ l îng vµ
chÊt. Cßn qóa tr×nh s¶n xuÊt x· héi bao gåm toµn bé quan hÖ s¶n xuÊt tån t¹i thÝch øng víi tr×nh ®é phats
triÓn nhÊt ®Þnh cña lîc lîng s¶n xuÊt c¬ cÊu kinh tÕ cña mét x· héi lu«n chÞu ¶nh hëng bëi quan hÖ , g÷a
quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ. Mèi quan hÖ kinh tÕ ®ã kh«ng ph¶i nhìng quan hÖ
riªng lÎ, t¸ch rêi cña c¸c bé phËn kinh tÕ mµ lµ nh÷ng quan hÖ cña c¸c bé phËn cÊu thµnh kinh tÕ nh :
Quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh kinh tÐ (n«ng nghiÖp-c«ng nghiÖp- dÞch vô …), gi÷a c¸c vïng kinh tÕ , gi÷a c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ…Nhìng quan hÖ nµy lµ nh÷ng quan hÖ vÒ mÆt lîng lÉn mÆt chÊt. C¬ cÊu kinh tÕ
bao giê còng biÓu hiÖn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thêi gian vµ kh«ng gian nhÊt ®Þnh, trong nh÷ng ®iÒu
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa
KTNN&PTNT
2
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
kiÖn tù nhiªn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. ThÝch hîp víi ®iÒu kiÖn cña mçi níc, mçi vïng mçi ®Þa ph¬ng
hoÆc mçi doanh nghiÖp. §ång thêi c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng tån t¹i mét c¸ch cè ®Þnh l©u dµi, mµ lu«n cã sù
biÕn ®éng vµ ph¶i cã nhìng chuyÓn dÞch cÇn thiÕt thÝch hîp víi sù thay ®æi, biÕn ®éng cña nh÷ng
®iÒu kiÖn trªn.Sù duy tr× qu¸ l©u hoÆc sù thay ®æi qóa nhanh chãng c¬ cÊu kinh tÕ mµ kh«ng dùa vµo
nhìng biÕn ®æi cña ®iÒu kiÖn tù nhiªnkinh tÕ- x· héi ®Òu g©y nªn nhìng thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ . viÖc duy
tr× hay thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ môc tiªu mµ chØ lµ ph¬ng tiÖn cña viÖc t¨ng trëng vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ . V× vËy , cã nªn biÕn ®æi vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ hay kh«ng , chuyÓn dÞch nhanh
hay chËm kh«ng ph¶i dùa vµ mong muèn chñ quan, mµ ph¶i dùa vµo môc tiªu ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ nh thÕ
nµo . §iÒu nµy cÇn thiÕt cho chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña mçi níc , c¬ cÊu cña mçi ngµnh kinh tÕ ,
trong ®è c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp .
Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn ta cã thÓ ®a ra kh¸i niÖm vÒ c¬ cÊu kinh tÕ nh san:
“ C¬ cÊu kinh tÕ lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng t¬ng ®èi æn ®Þnh cña c¸c
bé phËn cÊu thµnh nÒn kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn thêi gian vµ kh«ng gian nhÊt ®Þnh cña nÒn kinh tÕ ”.
1.2. Kh¸i niÖm c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp :
N«ng nghiÖp lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ NÒn n«ng nghiÖp cña mçi
quèc gia ®îc cÊu thµnh bíi c¸c ngµnh s¶n xuÊt cô thÓ , c¸c vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ,c¸c chñ thÓ thuéc
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau .
C¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ bé phËn cÊu thµnh rÊt qua träng cña c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n, cã
ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë níc ta.
C¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ mét tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÖ ®ã lµ c¸c mèi quan hÖ tû lÖ
vÒ sè lîng , chÊt lîng vµ c¸c quan hÖ t¬ng t¸c lÉn nhau gia c¸c bé phËn cÊu thµnh, nÒn n«ng nghiÖp bao
gåm c¸c ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c¸c vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong
n«ng nghiÖp .
2. §Æc trng chñ yÕu cña c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp :
Tõ c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n nªu trªn vÒ c¬ cÊu kinh tÕ nãi chung, còng nh c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp
nãi riªng. Cã thÓ rót ra c¸c trng chñ yÕu cña c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nh sau:
2.1. C¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp mang tÝnh kh¸ch quan:
§îc h×nh thµnh do sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi chi phèi . Víi mét
tr×nh ®é x· héi ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt th× sÏ cã mét c¬ cÊu kinh cô thÓ t¬ng øng. §iÒu
®ã kh¶ng ®Þnh r»ng, viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cÇn t«n träng tÝnh kh¸ch quan cña nã
còng kh«ng thÓ ¸p ®Æt mét c¸ch tuú tiÖn. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lùc l îng s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao
®éng x· héi tù nã- c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ-®· cã thÓ x¸c ®Þnh c¸c tû lÖ nhÊt ®Þnh mµ ta gäi lµ c¬ cÊu.
C¸c M¸c viÕt “Trong sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi th× con sè tû lÖ lµ mét tÊt yÕu kh«ng sao tr¸nh khái.
Mét tÊt yÕu thÇm kÝn, yªn lÆng “V× thÕ, mét c¬ cÊu kinh tÕ cô thÓ trong n«ng nghiÖp nh thÕ nµo vµ su
híng chuyÓn dÞch cña nã ra sao lµ phôc vô sù chi phèi cña nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ x· héi, nh÷ng
®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh tù nhiªn nhÊt ®Þnh chø kh«ng tuú thuéc vµo ý trÝ chñ quan cña con ngêi tuy
nhiªn, kh«ng gièng c¸c quy luËt tù nhiªn, c¸c quy luËt kinh tÕ l¹i biÓu hiÖn vµ v©n ®éng th«ng qua ho¹t
®éng cña con ngêi, con ngêi cã thÓ t¸c ®äng ®Ó gãp phÇn thóc ®Èy hoÆc h¹n chÕ qu¸ tr×nh h×nh thµnh
vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng ngµy cµng hîp lý vµ ngîc l¹i. §Ó mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc,
®óng môc tiªu th× sù t¸c ®éng ®ã ph¶i t«n träng tÝnh kh¸ch quan cña c¬ cÊu kinh tÕ vµ qu¸ tr×nh chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
2.2. C¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp bao giê còng mang tÝnh lÞch sö vµ x· héi nhÊt ®Þnh.
C¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ d îc x¸c lËp theo nh÷ng tû lÖ
nhÊt ®Þnh vÒ mÆt l¬ng trong thêi gian nhÊt ®Þnh . T¹i nh÷ng thêi ®iÓm ®ã, do ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa
KTNN&PTNT
3
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
kinh tÕ, x· héi vµ tù nhiªn c¸c tû lÖ ®ã ®îc h×nh thµnh vµ x¸c lËp theo mét c¬ cÊu nhÊt ®Þnh. Song mét
khi cã nh÷ng biÕn ®æi trong c¸c ®iÒu kiÖn nãi trªn th× lËp tøc c¸c mèi qua hÖ nµy còng thay ®æi vµ h×nh
thµnh mét c¬ cÊu kinh tÕ míi thÝch øng . Do vËy, c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¶n ¸nh tÝnh quy luËt
chung cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ nã ®îc biÓu hiÖn cô thÓ trong nhìng thêi gian vµ kh«ng gian,
kh«ng hoµn toµn gièng nhau. MÆt kh¸c x· héi loµi ngêi kh«ng ngõng ph¸t triÓn, ph©n c«ng lao ®éng ngµy
cµng cao, nhu cÇu tiªu dïng s¶n phÈm cña con ngêi kh«ng ngõng t¨ng lªn theo híng ®ßi hái ®a ®¹ng ho¸
chÊt lîng h¬n. ChÝnh sù ph¸t triÓn tÊt yÕu ®ã lµ nguyªn nh©n kh¸ch quan thóc ®Èy sù x¸c lËp c¬ cÊu
kinh tÕ t¬ng øng ®Ó tho¶ m·n cho nh÷ng nhu cÇu cã tÝnh x· héi ho¸. TÝnh x· héi ho¸ cña c¬ cÊu kinh tÕ
quèc d©n nãi chung, c¬ cÊu n«ng nghiÖp nãi riªng lµ ë chç nh»m ®¶m b¶o vµ lµm tho¶ m·n tËp qu¸n, së
thÝch tiªu dïng cña con ngêi trong x· héi.
Tuú theo hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn cña mçi vïng, mèi quèc gia th× c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cã
nh÷ng ®Æc trng nhÊt ®Þnh. H¬n n÷a , nã còng ®îc biÕn ®æi vµ chuyÓn dÞch theo thêi gian kh«ng thÓ cã
mét c¬ cÊu kinh tÕ mÊu lµm chuÈn mùc cho mäi vïng, mäi quèc gia, mèi vïng, mçi ®Þa ph¬ng ph¶i lùa
chän cho m×nh mét c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp víi nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh, cã nh vËy míi x¸c ®Þnh
®îc mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý cã hiÖu qu¶.
2.3. C¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp kh«ng ngõng vËn ®éng, biÕn ®æi, ph¸t triÓn theo híng ngµy cµng
hîp lý, hoµn thiÖn vµ cã hiÖu qu¶.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ bÝn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp lu«n g¾n bã chÆt chÏ víi sù biÕn ®æi
cña c¸c yÕu tè vÒ lùc lîng s¶n xuÊt vµ sù ph©n c«ng lao ®«ngj x· h«i. Lùc lîng s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t
triÓn, con ngêi ngµy cµng v¨n minh, khoa häc kü thuËt ngay cµng hiÖn ®¹i, ph©n c«ng loa ®éng ngµy
cµng tû mØ vµ phøc t¹p tÊt yÕu dÉn ®Õn c¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng hoµn thiÖn. ChÝnh vú c¬ cÊu kinh tÕ
lµ c¸i ph¶n ¸nh trùc tiÕp mçi quan hÖ cña c¸c yÕu tè lu«n vËn ®éng cña lùc l îng s¶n xuÊt, c¸c quy luËt tù
nhiªn vµ sù vËn ®éng cña x· héi loµi ngêi.
Do ®ã, sù vËn ®éng vµ biÕn ®æi cña c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp còng g¾n liÒn víi s vËn ®éng
vµ biÕn ®æi kh«ng ngõng cña c¸c yÕu tè, c¸c bé phËn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n noi chung còng nh trong
kinh tÕ n«ng nghiªp nãi riªng.c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp còng sÏ vËn ®éng, biÕn ®æivµ ph¸t triÓn th«ng
qua sù chuyÓn dÞch ho¸ cña ngay b¶n th©n nã. C¬ cÊu cò h×nh thµnh vµ mÊt ®i ®Ó ra ®êi c¬ cÊu míi, c¬
cÊu míi ra ®êi l¹i tiÕp tôc vËn ®éng, ph¸t triÓn vµ l¹i trë thµnh lçi thêi, l¹c hËu vµ nã l¹i ® îc thay thÕ b»ng
c¬ cÊu míi tiÕn bé h¬n, hoµn thiÖn h¬n. sù vËn ®éng biÕn ®æi ®ã lµ tÊt yÕu, ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn
kh«ng ngõng cña v¨n minh nh©n lo¹i.
2.4.ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp lµ mét qu¸ tr×nh vµ còng kh«ng thÓ cã mét c¬ cÊu
hoµn thiÖn, bÊt biÕn.
C¬ cÊu kinh tÕ nãi chung vµ c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi riªng sÏ vËn ®éng, ph¸t triÓn vµ
chuyÓn ho¸ tõ c¬ cÊu kinh tÕ cò sang c¬ cÊu kinh tÕ míi ®ßi hái ph¶i cã thêi gian, vµ qua nh÷ng bËc thang
nhÊt ®Þnh cña sù ph¸t triÓn. §Çu tiªn lµ sù thay ®ái vÒ lîng, khi lîng ®· tÝch luü ®Õn ®é nhÊt ®Þnh tÊt
yÕu sÏ dÉn ®Õn sù biÕn ®æi vÒ chÊt ®ã lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ dÇn c¬ cÊu kinh tÕ cò thµnh c¬ cÊu
kinh tÕ míi phï hîp vµ cã hiÖu qu¶ h¬n.
TÊt nhiªn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch ®ã nhanh hay chËm tuú thuéc vµo nhiÒu yÐu tè, trong ®ã cã sù
t¸c ®éng cña con ngêi cã ý nghÜa quan träng.§Æc biÖt lµ ph¶i cã ®îc c¸c gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch vµ c¬ cÊu
qu¶n lý thÝch øng ®Ó ®Þnh híng cho qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ . Mäi s véi vµng, b¶o thñ tr×
chÖ trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ®Òu g©y ph¬ng h¹i ®Õn sù ph¸t triÓn cña
nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi riªng. sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ph¶i lµ
mét qu¸ tr×nh-kh«ng thÓ kh¸c nhng kh«ng ph¶i lµ qu¸ tr×nh vËn ®éng tù ph¸t mµ con ngêi cã thÓ vµ nhÊt
thiÕt ph¶i thóc ®Èy qu¸ trinh chuyÓn dÞch nµy nhanh h¬n. §ång thêi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp l¹i cã nh÷ng
®Æc ®iÓm riªng cña m×nh, ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ hoµn thiªn c¬ cÊu s¶n xuÊt. NÕu c«ng
nghiÖp s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p c¬ lý ho¸ th× kh¸c h¼n nã, n«ng nghiÖp l¹i s¶n xuÊt theo phong ph¸p sinh
vÊt häc. V× v©y trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp mµ ®Æc biÖt lµ hoµn thiÖn c¬
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa
KTNN&PTNT
4
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chÞu sù chi phèi, lÖ thuéc rÊt lín, rÊt quan träng vµ nghiªm ngÆt cña c¸c ®iÒu
kiÖn tù nhiªn. Trong khi ®ã gi¶i quyÕt mçi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp kh«ng thÓ
g¸n ghÐp, h×nh thøc lµ ®i tõ thÊp lªn cao theo ®óng mçi liªn hÖ néi t¹i cña thÕ giíi vËt chÊt. Qu¸ tr×nh
h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp g¾n liÒn víi viÖc bè trÝ vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n
xuÊt trong n«ng nghiÖp.
3. Néi dung c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp:
C¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ mét trong ba bé phËn cña c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, nhng l¹i cã vai
trß ý nghÜa hÕt søc to lín. Bëi v× khi nãi ®Õn n«ng th«n th× n«ng nghiÖp ® îc nh¾c ®Õn ®Çu tiªn vµ
kh«ng thÓ thiÕu ®îc c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp bao gåm: c¬ cÊu néi bé ngµnh, c¬ cÊu l·nh thæ, c¬ cÊu
thµnh phÇn kinh tÕ.
3.1. C¬ cÊu ngµnh:
C¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp biÓu hiÖn mçi quan hÖ gi÷a trång trät vµ ch¨n nu«i. Trong ngµnh
trång trät cã: c©y l¬ng thùc vµ c©y c«ng nghiÖp, c©y thùc phÈm vµ cay ¨n qu¶, c©y lóa c©y mµu. Trong
ch¨n nu«i nh gia sóc, gia cÇm, gièng vËt nu«i. Trong nu«i trång thuû s¶n nh: t«m, ba ba,c¸…Trong l©m
nghiÖp trång vµ b¶o vÖ rõng khai th¸c nguyªn liªu cho c©y c«ng nghiÖp, dîc liÖu cho y häc, ®Æc s¶n l©m
nghiÖp…
Qua ®ã cÇn ph©n biÖt sù kh¸c nhau trong n«ng nghiÖp vµ ph¶i ph©n lo¹i theo ®Æc trng kü thuËt
vµ kinh tÕ cña chung ®Ó t¹o ra hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng phï hîp gi÷a c¸c tiÓu ngµnh trong c¬ cÊu
kinh tÕ n«ng nghiÖp .
3.2. C¬ cÊu l·nh thæ:
§èi víi kinh tÕ n«ng nghiªp, c¬ cÊu l·nh thæ ®îc h×nh thµnh tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp , xuÊt ph¸t tõ
c¸c ho¹t ®éng n«ng l©m ng, do ®ã nãi vÒ mÆt vÞ trÝ ®Þa lý th× c¬ cÊu l·nh thæ trong n«ng nghiÖp lµ
nh÷ng vïng réng lín, tha d©n c, tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó nhng c¬ së h¹ tÇng, v¨n ho¸, gi¸o dôc l¹i l¹c
hËu, kÐm phat triÓn. ChÝnh v× vËy c¬ cÊu l·nh thæ biÓu hiªn c¬ cÊu ngµnh trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña
kh«ng gian ®ã.
3.3. C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ :
Trong c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ hiÖn nay, c¸c ngµnh kinh tÕ nãi chung vµ ngµnh n«ng
nghiÖp nãi riªng còng cã nhiÒu thay ®æi vÒ mÆt: Qu¶n lý m« h×nh s¶n xuÊt , tæ chøc…Sù thay ®æi dÇn
®ã chÝnh lµ hoµn thiÖn dÇn c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.Trong n«ng nghiÖp còng cã sù ®an xen gi÷a
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , gi÷a c¸c hîp t¸c x· vµ hé x· viªn, hîp t¸c x· víi hîp t¸c x·, hé x· viªn víi hé x· viªn. Víi
chñ tr¬ng ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ hé vµ tËp hîp ®a d¹ng cña kinh tÕ hé n«ng d©n, t¹o ®µ ph¸t triÓn cho
kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi riªng vµ kinh tÕ n«ng th«n nãi chung.
II. nh÷ng nh©n tè chñ yÕu ¶nh hëng tíi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp
1. Nhòng nh©n tè ¶nh hëng tíi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp :
C¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp chÞu ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè kh¸c nhau, mçi nh©n tè ®Òu cã vai
trßn, vÞ trÝ vµ t¸c ®éng nhÊt ®Þnh tíi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, cã nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng tiªu cùc, cã
nh©n tè t¸c ®éng tÝch cùc, cã nh©n tè vµo thêi ®iÓm nµy, vïng nµy th× ®îc coi lµ thÝch hîp nhng vµo
vïng kh¸c, thêi ®iÓm kh¸c l¹i bij coi lµ tr× trÖ cho viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu. Tæng hîp c¸c nh©n tè cã t¸c
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa
KTNN&PTNT
5
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
®éng ®Õn c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cho phÐp chóng ta t×m ra lîi thÕ so s¸nh cña mçi vïng, mçi ®Þa
ph¬ng, tõ ®ã cã thÓ lùa chän mét c¸ch s¬ bé mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, hµi hoµ, thÝch hîp nhÊt víi sù t¸c
®éng cña c¸c nh©n tè ®ã, c¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cã thÓ chia thµnh ba nhãm
nh©n tè nh sau:
1.1 Nhãm c¸c nh©n tè thuéc vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn:
N«ng nghiÖp bao gåm c¶ trång trät vµ ch¨n nu«i, c¶ hai ngµnh trªn ®Òu ph¶i cã qu¸ tr×nh sinh trëng
vµ ph¸t triÓn. Mét trong nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng m¹nh ®Õn qu¸ tr×nh trªn ®ã lµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Trong
c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp th× tû träng c¬ c¸u ngµnh trång trät hay ch¨n nu«i nhiÒu hay Ýt tuú thuéc vµo
nh©n tè tù nhiªn. NÕu ®Êt ®ai, khÝ hËu phï hîp cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh vÒ trång trät ngîc l¹i th× ph¸t triÓn
ch¨n nu«i. §iÒu kiÖn tù nhiªn kh«ng nh÷ng ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn n«ng nghiÖp mµ cßn ¶nh hëng gi¸n
tiÕp t¬Ý c¸c ngµnh kh¸c. Nguån tµi nguyªn còng ¶nh hëng ®Õn n«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kh¸c. nguån tµi
nguyªn nh níc, ®Êt dai, rõng biÓn…¶nh hëng rÊt lín ®Õn quy m«, s¶n lîng cña ngµnh kinh tÕ N«ng nghiÖp
. dddieeuf nµy lµm cho c¬ cÊu ngµnh trong c¸c vïng còng kh¸c nhau thÓ hiÖn râ sù ph©n biÖt c¬ cÊu vïng
gi÷a ®åi nói vµ trung du, gi÷a ®ång b»ng vµ miÒn nói. Sù ph©n bè kh«ng ®Òu vÒ nguån nh©n lùc céng
víi sù phong phó cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn lµm c¬ së cho viÖc h×nh thµnh nÒn kinh tÕ nãi chung vµ vïng
kinh tÕ N«ng nghiÖp nãi riªng . sù ph©n vïng víi quy m« lín hay nhá cßn tuú thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c
nhau nh d©n c khu chÕ biÕn. trªn c¬ së ph©n vïng th× ph©n c«ng lao ®éng còng diÔn ra, th«ng qua viÖc
bè trÝ c¸c ngµnh s¶n xuÊt trªn mçi vïng, sao cho thÝch hîp ®Ó khai th¸c vµ sö dông tiÒm n¨ng mét c¸ch hîp
lý. Tõ ®ã ®i s©u vµo tËp chung ho¸ vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. ViÖc ph¸t triÓn
c¸c ngµnh kinh tÕ N«ng nghiÖp víi quy m« lín hay nhá, nhanh hay chËm ®Òu phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù
nhiªn thuËn lîi hay khã kh¨n.
1.2. Nhãm nh©n tè thuéc kinh tÕ x· héi:
Nhãm nµy bao gåm c¸c yÕu tè: ThÞ trêng (c¶ thÞ trêng trong níc vµ thÞ trêng níc ngoµi); hÖ thèng
c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc, vèn, c¬ së h¹ tÇng, kinh nghiÖm tËp qu¸n vµ c¸c yÕu tè s¶n
xuÊt cña d©n c d©n sè vµ lao ®éng…
Nhãm nh©n tè nµy t¸c ®éng liªn tôc tíi sù h×nh thµnh vµ biÕn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp.
ThÞ trêng lu«n lµ nh©n tè quan träng vµ t¸c ®éng chñ yÕu ®Õn sù h×nh thµnh vµ biÕn ®æi c¬ cÊu.
Nh÷ng hµng ho¸ do ngêi s¶n xuÊt lµm ra chØ cã thÓ ®em b¸n vµ trao ®æi trªn thÞ trêng. Hä trao ®æi ngang
gi¸ hoÆc kh«ng ngang gi¸ ®ã lµ tuú thuéc vµo sè lîng vµ chÊt lîng hµng ho¸ tham gia trao ®æi. Hµng ho¸
chØ ®îc b¸n gia khi hä thÊy ®îc phÇn lîin nhuËn mµ sau khi trõ hÕt chi phÝ. ThÞ trêng th«ng qua quan hÖ
cung cÇu ®Ó ®Þnh gi¸ cho hµng ho¸, hay cã thÓ cho ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng biÕt lîng hµng ho¸ trªn
thÞ trêng nhiÒu hay Ýt. tõ tÝn hiÖu trªn cã thÓ khuyÕn khÝch hoÆc ng¨n c¶n ngêi s¶n xuÊt tiÕp tôc më
réng hay thu hÑp quy m«. Th«ng qua thÞ trêng ta còng biÕt ®îc quy m« c¬ cÊu tõng vïng, tõng ®Þa ph¬ng
nh thÕ nµo. Tuy nhiªn do møc ®é tiÕp nhËn th«ng tin kh¸c nhau vµ kh¶ n¨ng sö lý còng kh¸c nhau, ngoµi ra
diÒu kiÖn s¶n xuÊt l¹i chi phèi dÊn ®Õn sè lîng ngêi tham gia vµo viÖc tham gia vµo viÖc t¹o ra vµ tiªu
thô kh«ng gièng nhau. Ngoµi ra hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÝ m« cña nhµ n íc còng t¸c ®éng m¹nh mÏ,
víi c¸c v¨n b¶n, c¸c quy ®Þnh, nghÞ ®Þnh, th«ng t mµ th«ng qua c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc cã
thÓ ®iÒu tiÕt khuyÕn khÝch hay kh«ng khuyÕn khÝch mét vïng nµo ®ã s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ mµ
nhµ n¬cs cÇn hay kh«ng cÇc. nhµ níc xem xÐt lªn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn tõng vïng, ®Çu t kiÕn thiÕt vïng
s©u vïng xa, gi¶m bít nh÷ng vïng nghÌo ®ãi ®a tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo nh»m khai th¸c hîp lý cã
hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn s½n cã cña vïng vµ ®Þa ph¬ng.nhµ níc trùc tiÕp cho d©n vay vèn,híng dÉn kü
thuËt,khuyÕn khÝch s¶n xuÊt nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ®¶m
b¶o cho s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cho nh©n d©n.Nh÷ng vïng cã
c¬ s¬ h¹ tÇng ph¸t triÓn th× viÖc thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt hµng ho¸ còng ph¸t triÓn .C¬ së h¹
tÇng kÐm ph¸t triÓn th× viÖc ¸p dông khoa häc kü thuËt chØ lµm k×m h·m sù ph¸t triÓn .
Ngoµi ra c¸c nh©n tè: kinh nghiÖm,tËp qu¸n,phong tôc,d©n sè còng ¶nh hëng tíi viÖc chuyÓn dÞch
c¬ cÊu .Kinh nghiÖm s¶n xuÊt truyÒn thèng cÇn ph¶i dÇn dÇn tõ bá thay vµo ®ã lµ ph ¬ng thøc s¶n xuÊt
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa
KTNN&PTNT
6
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
hiÖn ®¹i.C¸ch s¶n xuÊt thay ®æi cïng víi kü thuËt va gièng c©y míi.TËp qu¸n phong tôc ngµy xa còng lµ
nh©n tè c¶n trë ®¸ng kÓ tËp tôc phong kiÐn kh«ng chÞu tõ bá nh÷ng thãi quen cò khiÕn cho viÖc s¶n xuÊt
còng ¸p dông tiÕn bé khoa häc rÊt khã kh¨n.D©n sè t¨ng nhanh còng la vÊn ®Ò bøc xóc,tû lÖ sinh cao luon
lµ nçi lo,lµ bai to¸n khã gi¶ cho ngêi qu¶n lý.Tãm l¹inh©n tè kinh tÕ x· héi ®ong vai trß quan träng trong
viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp.
1.3 Nhãm c¸c nh©n tè tæ chøc, kü thuËt:
sù tån t¹i vµ biÕn ®æi cña c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ®îc gi¶i quyÕt bëi sù tån t¹i vµ ho¹t ®éng
cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong n«ng nghiÖp, c¸c chñ thÓ kinh tÕ tån t¹i vµ ho¹t ®éng thong qua c¸c h×nh
thøc tæ chøc s¶n xuÊt víi c¸c m« h×nh tæ chøc t¬ng øng. Do ®ã c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt trong n«ng
th«n víi c¸c m« h×nh t¬ng øng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng ¶nh hëng tíi sù h×nh thµnh vµ biÕn
®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, viÖc øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt gãp phÇn quyÕt
®Þnh viÖc hoµn thiÖn c¸c ph¬ng thcs s¶n xuÊt nh»m khai th¸c, sö dông hîp lýhiÖun qu¶ h¬n c¸c nguån lùc
cña x· héi vµ ngµnh n«ng nghiÖp , th«ng qua ®ã thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt, vung kinh
tÕ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngµnh, nh÷ng vïng cã lîi thÕ.
Nh vËy chóng ta thÊy r»ng sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu
yÕu tè, h¬n n÷a c¸c nh©n tè ®ã l¹i t¸c ®éng hiÖu øng vµ thay ®æi th êng xuyªn. NÕu kh«ng nhËn thøc
®óng ®¾n c¸c nh©n tè trªn th× sÏ xa vµo chñ quan, duy ý trÝ mµ ta ®· gÆp ph¶i tríc ®©y.
2. Sù cÇn thiÝet ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp :
N«ng nghiÖp cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng, ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
x· héi cña c¶ níc vµ cña tõng tØnh, huyÖn. Do ®ã, viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp n íc ta noi
chung vµ huyÖn hµm yªn nãi riªng lµ mét viÖc lµm cÇc thiÕt ®Ó t¹o ra sù ph¸t triÓn lµm cho n«ng nghiÖp
ngµy cµng ph¸t triÓn toµn diÖn theo híng c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. Sù cÇn thiÕt ®ã xuÊt ph¸t tõ
nh÷ng vÉn ®Ò chñ yÕu sau:
2.1. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp nh»m ®¸p øng sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr êng, ®¸p øng nhu cÇu vÒ n«ng s¶n phÈm cña x· héi, nhu cÇu tiªu dïng cña d©n c.
Cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ®Êt níc sng nÒn kinh tÕ thÞ trêng, sù ph¸t triÓn cña
kinh tÕ n«ng th«n vµ n«ng nghiÖp nãi riªng ®ang ph¶i h÷ng chÞu vµ ®èi mÆt víi sù ph¸t triÓn ®ã, bëi v×
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, thÞ trêng lu«n lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®Æc biÖt
nã sÏ ¶nh hëng quyÕt ®Þnh ®Õn vÑc h×nh thµnh vµ biÕn dæi c¬ cÊu kinh tÕ nãi chung vµ c¬ cÊu kinh tÕ
n«ng nghiÖp nãi riªng. Trong khi x· héi kh«ng ngõng ph¸t triÓn, nhu cÇu cña con ngêi vÒ n«ng s¶n phÈm
còng theo ®ã t¨ng lªn c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng, chñng lo¹i, ®iÒu ®ã còng chÝnh lµ ®ßi hái thÞ trêng mµ
s¶n xuÊt ph¶i ®¸p øng.
§Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña thÞ trêng vµ nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng ®ßi hái
ph¶i thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vµ dÞch vô, muèn vËy kh«ng thÓ dõng l¹i ë c¬ cÊu kinh tÕ n«ng
nghiÖp truyÒn thèng mµ ®ßi hái ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp theo yªu cÇu t¸c ®oäng cña
thÞ trêng. ThÞ trêng vµ nhu cÇu cµng ph¸t triÓn th× c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cµng biÕn ®ái phong phó
vµ ®a d¹ng h¬n. §¬ng nhiªn nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× cã thÓ thõa nhËn r»ng c¬ cÊu kinh tÕ hiÖu qu¶,
nghÜa lµ c¬ cÊu theo ®ã cã kh¶ n¨ng võa ®¸p øng tèt nhu cÇu cña thÞ trêng võa ®em l¹i lîi nhuËn vµ thu
nhËp cao nhÊt cho ngêi s¶n xuÊt.
Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp mang l¹i lîi Ých kinh tÕ nhu cÇu ngµy cµng cao
cho n«ng d©n th× ®ã lµ nguyÖn väng thiÕt thùc, mÆt kh¸c víi nhu cÇu ngµy cµng cao cña nh©n d©n hiÖn
nay vÒ n«ng s¶n, chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, c¶i thiÖn ®êi
sèng nh©n d©n, vµ æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi.
XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu trªn §¶ng vµ Nhµ níc ®· chñ tr¬ng ®¶y m¹nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn
®¹i ho¸ trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n míi theo híng th©m canh, tiÕp tôc ®æi míi c¬
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa
KTNN&PTNT
7
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
cÊu c©y trång, vËt nu«i, g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ thÞ trêng ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ s¶n phÈm ®¸p
øng nhu cÇu trong níc vµ xuÊt khÈu.
2.2. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp lµ ®iÒu kiÖn vµ yªu cÇu ®Ó më réng thÞ trêng:
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp chÝnh lµ ®iÒu
kiÖn vµ yªu cÇu ®Ó më réng thÞ trêng nh»m cung cÊp mét khèi lîng n«ng s¶n hµng ho¸ cho x· héi, song níc
ta lµ mét níc n«ng nghiÖp lóa níc. §ã chÝnh lµ lîi thÕ rÊt lín mµ còng lµ tiÒm n¨ng mµ ta ph¶i khai th¸c.
Hµng n¨m chóng ta xuÊt khÈu hµng tr¨m tÊn g¹o, ngoµi ra c¸c n«ng s¶n kh¸c còng ®ang tÝch cùc t×m kiÕm
thÞ trêng. V× vËy ®Ó më réng thÞ trêng quèc tÕ chung ta ph¶i khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. XuÊt khÈu th×
cÇn cã nguyªn liªu ®Ó chÕ biªn. Tõ nh÷ng yÕu tè trªn chóng ta nªn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h íng
s¶n xuÊt hµng ho¸ sÏ ®em l¹i lîi thÕ so s¸nh nh: ChÌ, Cµ phª,Ca cao, Hå tiªu…®ã lµ nh÷ng c©y c«ng
nghiÖp vµ chØ ph¸t triÓn ë c¸c níc nhiÖt ®íi, v× thÕ c¸c níc ®«ng ©u kh«ng thÓ tr«ng ®îc vµ ®©y sÏ lµ lîi
thÕ tuyÖt ®èi, ngoµi ra chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ còng cã nghÜa lµ ta gi¶i phãng søc lao ®éng ë n«ng
nghiÖp. Gi¶i quyÕt viÖc lµm ®ang lµ vÉn ®Ò rÊt kho gi¶i cña c¸c ngµnh c¸c cÊp, bëi hµng n¨m d©n sè níc
ta t¨ng nhanh, sè ngêi trong ®é tuæi lao ®éng còng t¨ng liªn tôc. H¬n n÷a ngêi lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm
cã xu híng kÐo vÒ c¸c thµnh thÞ ®Ó t×m kiÕm viÖc lµm. §ã la nçi lo, g¸nh nÆng cña x· héi mµ chóng ta
cµn gi¶i quyÕt. chóng ta nªn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sao cho gi¶m tû träng ng êi lµm n«ng nghiÖp vµ
n©ng cao tû träng ngêi lµm phi n«ng nghiÖp. KhuyÕn khÝch c¸c c¬ së chÕ biÕn thu hót nhiÒu ngêi lao
®éng, bªn c¹nh ®ã chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cßn gióp cho ®êi sèng nh©n d©n ®îc n©ng lªn, khi ®ã th×
nhu cÇu tiªu thô s¶n phÈm lµ rÊt lín. v× vËy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp sÏ ph¸t triÓn m¹nh n«ng
nghiÖp t¹o ra mét vµnh ®ai s¶n xuÊt, mét mçi quan hÖ kh¨ng khÝt gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. Tõ
®ã gióp khai th¸c tµi nguyªn mét c¸ch hiÖu qu¶.
2.3. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp t¹o c¬ së cho viÖc thay ®æi bé mÆt ngµnh n«ng
nghiÖp:
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp lµm thay ®æi bé mÆt cña ngµnh n«ng nghiÖp v× n«ng nghiÖp
lóc nµy kh«ng cßn s¶n xuÊt tù cung tù cÊp n÷a mµ tiÕn lªn s¶n xuÊt hµng ho¸. S¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸
cao ®em l¹i vÞ thÕ ch ngµnh n«ng nghiÖp. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu còng cã nghÜa lµ gióp ngêi d©n tÝch cËn
khoa häc kü thuËt, tõ ®ã n¨ng suÊt n©ng lªn, chÊt lîng s¶n phÈm ngµy cµng cao. TiÕn tíi mét ngêi lao ®éng
trong n«ng nghiÖp cã thÓ nu«i ®îc tõ 5-6 ngêi kh¸c, ngay cµng cñng cè vai trß cña n«ng nghiÖp trong c¬
cÊu ngµnh. §a n«ng nghiÖp kh«ng trë thµnh “®÷a con r¬i” trong nÒn kinh tÕ. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh
tÕ n«ng nghiÖp gióp cho ®êi s«ng nh©n d©n n©ng lªn râ rÖt, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi t¨ng lªn, chÊt
lîng cuéc sèng ®îc c¶i thiÖn tõng bíc.
C¬ së h¹ tÇng phôc vô n«ng nghiÖp vèn rÊt kÐm nhng nhê chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®· n©ng
lªn râ rÖt: §êng nhùa, ®êng sái gi¶i kh¾p vïng, m¹ng líi ®iÖn më réng phô vô cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t,
c«ng tr×nh phóc lîi ®îc söa sang vµ x©y dùng míi ®· n©ng cao ®êi s«ng v¨n ho¸ tinh thÇn trong nh©n d©n.
Y tÕ gi¸o dôc còng ®îc ®Çu t n¸ang cao søc khoÎ, n©ng cao dan trÝ.
2.4. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp nh»m t¹o ra mét nÔn s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ cao,
th©m canh tiªn tiÕn vµ c¸c ngµnh liªn kÕt víi nhau chÆt chÏ h¬n.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sÏ t¹o ra mét nÒn s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ cao bëi lÏ, tõng vïng s¶n
xuÊt ra nh÷ng n«ng s¶n cã lîi thÕ so s¸nh vª khÝ hËu, ®©t ®ai…vïng ®åi nói, cao nguyªncã thÓ híng s¶n
xuÊt c¸c c©y c«ng nghiÖp cay l©u n¨m cho gi¸ trÞ kinh tÕ cao. vïng ®ång b»ng th× chuyªn canh s¶n xuÊt
c©y l¬ng thùc, thùc phÈm. ViÖc s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ cao kh«ng nh÷ng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao
cho ngêi s¶n xuÊt mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn vÝ dô nh:c«ng nghiÖp chÕ biÕn
hay dÞch vô vËn chuyÓn hµng ho¸, ®©y lµ nh÷ng ngµnh kh«ng thÓ thiÕu ®îc, bëi lÏ s¶n phÈm n«ng s¶n
s¶n xuÊt ra nhanh «i thiu, trãng h háng. Muèn ®¶m b¶o cho chÊt lîng cña s¶n phÈm, th× sau khi thu ho¹ch ta
cho ngay vµo chÕ biÕn. H¬n n÷a kh©u vËn chuyÓn cña n«ng s¶n còng rÊt quan träng v× nã lµ yÕu tè ®Ó
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa
KTNN&PTNT
8
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
gióp tiªu thô s¶n phÈm, s¶n phÈm sau khi ®îc chÕ biÕn cÇn ®îc ®a ®Õn tay ngêi tiªu dïng trong vµ ngoµi
níc.
Nh vËy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp ®em l¹i sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¸c ngµnh víi
nhau. c«ng nghiÖp kÕt hîp chÆt chÏ víi n«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp kÕt hîp chÆt chÏ víi dÞch vô, dÞch vô
kÕt hîp chÆt chÏ víi n«ng nghiÖp ngoµi ra trong s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ chóng ta ¸p dông khoa häc kü
thuËt nh ®a gièng c©y trång cã chÊt lîng cao, thêi gian ph¸t triÓn ng¾n ngµy. Tõ ®ã th©m canh t¨ng vô ®a
s¶n lîng t¨ng lªn, xen canh gèi vô còng ®îc ¸p dông vµo s¶n xuÊt hµng ho¸ b»ng c¸ch ngoµi trång nh÷ng
c©yc«ng nghiÖp cho gi¸ trÞ cao ta cã thÓ trång xen c¸c c©y rau, mµu nh»m môc ®Ých lÊy ng¾n nu«i dµi.
III. chØ tiªu ®¸nh gi¸ kÕt qu¶-hiÖu qu¶ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiªp
1. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh c¬ cÊu vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp.
Cã rÊt nhiÒu chØ tiªu ®Ó ph¶n ¸nh c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp trong ®ã chØ tiªu quan träng nhÊt
lµ c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo ngµnh, vïng, thµnh phÇn kinh tÕ. ngoµi ra ®Ó ph¶n ¸nh c¬ cÊu kinh tÕ
n«ng nghiÖp cÇn sö dông c¸c chØ tiªu sau:
- C¬ cÊu vèn ®Çu t theo ngµnh, vïng, thµnh phÇn kinh tÕ.
- C¬ cÊu diÖn tÝch theo ngµnh, vïng, thµnh phÇn kinh tÕ
- C¬ cÊu lao ®éng theo ngµnh, vïng, thµnh phÇn kinh tÕ
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ thay ®æi c¸c tû lÖ trªn ®©y ®Ó t¹o ra mét c¬ cÊu hîp
lý h¬n ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, mét c¬ cÊu hîp lý sÏ t¹o ®µ cho n«ng nghiÖp ph¸t triÓn an toµn, mét
nÒn n«ng nghiÖp sinh th¸i bÒn v÷ng.
2. ChØ tiªu ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, hiÖu qu¶ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp
KÕt qu¶ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp chØ thu ®îc sau qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu
®¹t hiÖu qu¶, kÕt qu¶ ®ã ®îc thÓ hiÖn qua mét sè mÆt nh: Thu nhËp quèc d©n trªn mét ®¬n vÞ diÖn
tÝch, nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ , phóc lîi x· héi (y tÕ- gi¸o dôc -khu vui ch¬i gi¶i trÝ...)
Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn thu nhËp ®Çu ngêi t¨ng, ®êi sèng sÏ dÇn ®îc n©ng cao, con ngêi kh«ng
chØ híng tíi ¨n no, ¨n ®ñ, mµ cßn cã nhu cÇu vui ch¬i...§ã lµ tÊt yÕu nhng con ngêi chØ ®îc hëng phóc lîi
x· héi, vui ch¬i khi cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, cßn nÒn kinh tÕ cham ph¸t triÓn th× con ngêi míi chØ lo
®Õn ¨n-mÆc. Thùc tÕ ë viÖt Nam ®· chøng minh trong nh÷ng thËp kû 70-80 nÒn kinh tÕ chóng ta chËm
ph¸t triÓn, d©n chóng ta chØ lo ¨n mÆc...còng ®· khã kh¨n nhng sau nh÷ng n¨m ®æi míi.
§Æc biÖt tõ thËp kû 90 trë l¹i ®©y th× ®· thay ®æi hoµn toµn, ngêi d©n kh«ng ph¶i lo ¨n mµ cã nhu
cÇu ®I du lÞch...Y tÕ, gi¸o dôc ®îc n©ng cao , ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ.Bªn c¹nh ®ã cßn mét sè
mÆt ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nh : Gi¸ thµnh s¶n phÈm, n¨ng suÊt
c©y trång vËt nu«i, gi¶i quyÕt viÖc lµm...
IV. chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña ®¶ng vµ nhµ níc vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp
Nh÷ng n¨m qua ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ®îc
thuËn lîi vµ n©ng cao ®êi sèng cña cac hé n«ng d©n. §¶ng vµ Nhµ n íc ®· ban hµnh chÝnh s¸ch ®Çu t vèn
ph¸t triÓn ngµnh nghÒ vµ dÞch vô n«ng th«n, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong
n«ng nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ c¸c chÝnh s¸ch hç trî n«ng d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thùc hiÖn chuyÓn
giao c«ng nghÖ tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt ,n©ng cao d©n trÝ vµ ®êi sèng trong n«ng th«n. Hç trî xay
dùng c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt ®êi sèng ë n«ng th«n. §ång thêi ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiÖn
chuyªn m«n ho¸ th©m canh cao trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Nhµ níc còng ®· cã chÝnh s¸ch ruéng ®Êt
®¶m b¶o cho n«ng d©n yªn t©m ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt, chÝnh s¸ch ®Çu t hç trî ph¸t triÓn vµ ®¶m b¶o
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa
KTNN&PTNT
9
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
tiªu thô s¶n phÈm, chÝnh s¸ch ®Çu t hç trî ®µo t¹o båi dìng n©ng cao tr×nh ®é cña ngêi lao ®éng vµ
chÝnh s¸ch hç trî ®a tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt.
Cïng víi viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång ,vËt nu«i trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
n«ng nghiÖp. §¶ng vµ Nhµ níc còng cã chñ tr¬ng ®Èy m¹nh viÖc ®a c«ng nghÖ sinh häc vµo s¶n xuÊt
®Æc biÖt lµ viÖc sö dông c¸c gièng c©y trång vËt nu«i cã n¨ng suÊt cao vµ chÊt l îng cao nh»m t¹o ra khèi
lîng s¶n phÈm lín vµ gi¸ trÞ s¶n lîng hµng ho¸ cao ®¸p øng nhu cÇu trong níc vµ xuÊt khÈu.
V. kinh nghiÖm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ë mét sè níc
Trong mçi níc cã nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm riªng ë vµo nh÷ng thêi ®iÓm vµ hoµn c¶nh lÞch
sö kh¸c nhau.Nhng mçi níc ®Òu coi träng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong mçi bíc ®i cña chiÕn lîc ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi cña quèc gia ®ã. Trong qu¸ tr×nh ®ã c¸c níc ®· cã bíc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng
nghiÖp theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹I ho¸. Tuy ë níc ®ã víi c¸c ph¬ng thøc tiÕn bé vµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc cã kh¸c nhau song viÖc vËn dông vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ë huyÖn Hµm Yªn ph¶i
phï hîp víi hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm riªng cña m×nh.Mét sè kinh nghiÖm cã tÝnh phæ biÕn vµ
phï hîp víi xu híng chung cña thêi ®¹i ®ù¬c vËn dông lµ:
1. Gi¶m tû träng s¶n phÈm l¬ng thùc trong tæng s¶n phÈm ngµnh n«ng nghiÖp vµ lao ®éng trong
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
Nh÷ng n¨m 1950-1980 c¸c níc thuéc khu vùc ®«ng nam ¸, tû träng s¶n phÈm l¬ng thùc vµ lao ®éng
trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp gi¶m kh¸ nhanh. GDP cña n«ng nghiÖp toµn khu vùc chiÕm 20,4% n¨m 1980
xuèng cßn 13%trong GDP x· héi. Riªng NhËt B¶n, tû träng GDP trong n«ng nghiÖp gi¶m tõ 22,3% xuèng
cßn 7,6% vµ tõ 56% xuèng cßn 19,5%.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n¨ng suÊt ruéng ®Êt vµ n¨ng suÊt lao ®éng n«ng nghiÖp t¨ng lªn. Nhu cÇu vÒ
s¶n phÈm l¬ng thùc, thùc phÈm ngµy cµng t¨ng nhng theo híng chÊt lîng h¬n sè lîng. Mét bé ph©n lao
®éng d«i ra ®îc chuyÓn sang ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c, tríc hÕt lµ c«ng nghiÖp sau ®ã lµ dÞch vô.
Nh vËy tû träng s¶n phÈm vµ lao ®éng tÊt yÕu gi¶m trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
n«ng nghiÖp, ®ã lµ xu híng cã tÝnh quy luËt ®Ó t¨ng s¶n phÈm thÆng d vµ nguån cña c¶i ®Èy nhanh sù
g×µu cã cña toµn x· héi.
2. ChuyÓn nÒn n«ng nghiÖp ®éc canh s¶n xuÊt c©y l¬ng thùc lµ chñ yÕu sang nÒn n«ng nghiÖp
®a canh.
§iÒu ®¸ng quan t©m lµ c¸c níc trong khu vùc ®· khai th¸c lîi thÕ tù nhiªn ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng c©y
cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu nh: Cafe, cao su, dÇu,cä...
ë Th¸i Lan trong nh÷ng n¨m tõ 1977-1987 s¶n lîng c©y cã h¹t t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 3%, trong
®ã lóa t¨ng 2,4%, ng« t¨ng 6,1%, s¶n lîng cao su Th¸i Lan lµ 431000 tÊn n¨m 1977 t¨ng lªn 860000 n¨m
1987, t¨ng b×nh qu©n cña thêi kú nµy lµ 6,9%. S¶n lîng chÌ t¨ng b×nh qu©n lµ 21,9%, cafe 16%, ®Æc biÖt
lµ c©y cä, dÇu. Tuy quy m« s¶n xuÊt cha lín nhng nhÞp ®é t¨ng hµng n¨m kh¸ cao ®¹t møc 39,4%.
Nhê sù ph¸t triÓn theo híng ®a canh g¾n víi xuÊt khÈu nªn gi¸ trÞ n«ng l©m thuû s¶n xuÊt khÈu
t¨ng lªn nhanh. NÕu n¨m 1970 gi¸ trÞ xuÊt khÈu n«ng l©m thuû s¶n cña Th¸i Lan míi ®¹t 522,67 triÖu
USD th× n¨m 1989 ®· t¨ng lªn 6727 triÖu USD tøc t¨ng lªn 14,6 lÇn.
Tãm l¹i nh÷ng n¨m ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ ë thÊi lan còng nh nhiÒu níc kh¸c n«ng l©m thuû s¶n
chiÕm tû trän lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ tû träng ®ã gi¶m dÇn cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ
cña ®Êt níc.
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa KTNN&PTNT
10
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
3. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp g¾n víi viÖc më réng diÖn tÝch vµ ph¸t triÓn hÖ
thèng thuû lîi.
Trong nh÷ng n¨m 50 Malayxia ®· sím nhËn ra vai trß quan träng cña n«ng nghiÖp trong viÖc thóc
®Èy t¨ng trëng nÒn kinh tÕ , nªn chÝnh phñ ®· cã chÝnh s¸ch quan t©m cho n«ng nghiÖp . Tuy nh÷ng n¨m
®ã tèc ®é t¨ng trëng cña xrilanca cã cao h¬n Malayxia (4,1%) co h¬n h¼n xrilanca(2,6%) tèc ®é t¨ng trëng
cao chñ yÕu lµ do sù t¨ng trëng trong n«ng nghiÖp (5,5%) cña Malayxia so víi (2,9%) cña xrilanca. Thµnh
c«ng ®îc nh vËy lµ do Malaxia ®· chi nh÷ng kho¶n tiÒn lín ®Ó x©y dùng nh÷ng khu vùc n«ng nghiÖp
hiÖn ®¹I. Hä ®· quyÕt ®Þnh chÆt nh÷ng c©y cao su, cä dÇu giµ vµ thay thÕ l¹i b»ng nh÷ng c©y cã n¨ng
suÊt cao h¬n, cïng víi viÖc më mang thªm diÖn tÝch trång hai vô lóa. Ch ¬ng tr×nh nµy ®· ®îc h×nh thµnh
vµo cuèi nh÷ng n¨m 70.
§iÒu nµy ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc mang l¹i viÖc lµm ®Çy ®ñ cho n«ng d©n trång lóa. Do
s¶n lîng n«ng nghiÖp t¨ng, dÉn ®Õn thÞ trêng ë n«ng th«n ®îc më réng, gãp phÇn t¹o thªm viÖc lµm ngoµi
n«ng nghiÖp. §èi víi Xrilanca chÝnh phñ cã nh÷ng cè g¾ng nhÊt ®Þnh ®Ó më réng diÖn tÝch vµ thuû lîi,
khuyÕn khÝch viÖc trång l¹i. Nhng kÕt qu¶ kÐm thµnh c«ng so víi Malayxi.
4. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp g¾n víi viÖc b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i.
Trong mét thêi gian dµi do nhËn thøc kh«ng ®óng, coi thiªn nhiªn lµ v« tËn vµ lµ ®iÒu kiÖn cÇn cã
cña cuéc sèng con ngêi v× thÕ x· héi loµi ng¬× ®· Ýt quan t©m ®Õn viÖc b¶o vÖ m«i trêng, trong s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp viÖc sö dông ph©n ho¸ häc, ®èt ph¸ rõng bõa b·i... ®· g©y ra sù « nhiÔm m«i trêng sinh th¸i
nÆng nÒ trong thiªn nhiªn.
GÇn ®©y chóng ta ®· nhËn ®îc sù huû ho¹i m«i trêng tù nhiªn ®· ®Õn møc nghiªm träng trong ®ã
cã vai trß ¶nh hëng cña ho¹t ®éng n«ng nghiÖp g©y ra.
Tõ nhËn thøc ®ã trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®· cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ nãi chung vµ
c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi riªng theo sù kÕt hîp hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi víi viÖc b¶o vÖ, x©y dùng
nÒn n«ng nghiÖp s¹ch, nÒn n«ng nghiÖp sinh th¸i bÒn v÷ng.
ch¬ng II
thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp huyÖn hµm yªn- tuyªn quang
I. Nh÷ng ®Æc ®iÓm tù nhiªn- kinh tÕ -x· héi ¶nh hëng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp
1. ®Æc ®iÓm tù nhiªn:
1.1. VÞ trÝ ®Þa lý cña huyÖn:
Hµm Yªn lµ mét huyÖn miÒn nói phÝa B¾c cña tØnh Tuyªn Quang n»m ë vÜ ®é 21 0 04 ' B¾c vµ
105002' kinh ®«ng.
- PhÝa B¾c gi¸p huyÖn B¾c Quang- Hµ Giang
- PhÝa nam gi¸p huyÖn Yªn S¬n-Tuyªn Quang
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa KTNN&PTNT
11
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
- PhÝa ®«ng gi¸p huyÖn Chiªm Ho¸ - Tuyªn Quang
-PhÝa t©y gi¸p huyÖn Yªn B×nh vµ Lôc Yªn - Yªn B¸i
Tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña huyÖn lµ 89769 ha toµn huyÖn cã 17 x· vµ mét thÞ trÊn, cã 353
th«n b¶n, cã 2 x· vïng cao vµ 4 x· vïng s©u xa.
Hµm Yªn n»m trªn trôc ®êng quèc lé sè2 ch¹y dµi 60 km. Trung t©m huyÖn c¸ch thÞ x· Tuyªn Quang
42 km vÒ phÝa B¾c.
Víi vj trÝ ®Þa lý trªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Hµm Yªn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
1.2. §iÒu kiÖn- tù nhiªn:
a/ §Þa h×nh:
Hµm Yªn lµ huyÖn n»m trong vïng ®åi nói thÊp, ®é cao trung b×nh 150m-300m so víi mÆt biÓn.
Cã mét ®Ønh nuÝ cao nhÊt lµ ®Ønh Ch¹m Chu thuéc ranh giíi gi÷a x· Phï Lu vµ huyÖn Chiªm Ho¸, cã ®é
cao lµ 1591m. §Þa h×nh cã híng dèc dÇn vÒ phÝa s«ng l« con s«ng chÝnh ch¶y qua huyÖn, víi®é dèc phæ
biÕn tõ 150-300.
b/ KhÝ hËu:
Hµm Yªn n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, cã hai mïa râ rÖt lµ mïa ma vµ mïa kh«.Mïa ma
b¾t ®Çu tõ th¸ng 5 ®Õn hÕt th¸ng 10, mïa kh« l¹nh b¾t ®Çu tõ th¸ng 11 ®Õn hªt th¸ng t. Hµng n¨m thêng
x¶y ra lò lôt tõ trung tuÇn th¸ng t¸m ®Õn nöa ®Çu th¸ng 9 g©y ngËp óng ¶nh hëng xÊu ®Õn s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp.
-NhiÖt ®é trung b×nh c¸c th¸ng trong n¨m 23,50C
+NhiÖt ®é trung b×nh th¸ng thÊp nhÊt lµ 17,10C
+ NhiÑt ®é trung b×nh th¸ng cao nhÊt lµ 27,80C
- §é Èm trung b×nh c¸c th¸ng trong n¨m lµ 86%
+Th¸ng cã ®é Èm b×nh qu©n cao nhÊt ( th¸ng 8) 89%
+ Th¸ng cã ®é Èm b×nh qu©n thÊp nhÊt ( th¸ng 4) 83%
- Lîng ma trung b×nh c¶ n¨m 2227,9mm ph©n bè kh«ng ®Òu thÊp nhÊt vµo th¸ng 1 trung b×nh
21mm, cao nhÊt vµo th¸ng 8 lªn tíi 425,9mm. Sè giê n¾ng giao ®éng tõ 46,8(h/th¸ng) thÊp nhÊt vµ cao nhÊt
lµ 209,5(h/th¸ng).
Qua sè liÖu ta thÊy ®©y lµ khu vùc cã lîng ma hµng n¨m cao, ®iÒu nµy ®em l¹i mét sè thuËn lîi
còng nh khã kh¨n.Thø nhÊt vÒ thuËn lîi:Ma nhiÒu t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho c©y trång ph¸t triÓn ®ång thêi
gãp phÇn quan träng trong viÖc ®iÒu hoµ khÝ hËu.H¬n n÷a lîng ma hµng n¨m sÏ gi¶i quyÕt ®îc nçi lo ©u
cña ngêi n«ng d©n trong viÖc chèng h¹n h¸n hµng n¨m.Bªn c¹nh ®ã còng gÆp mét sè khã kh¨n nh:Lîng ma
hµng n¨m cao l¹i ph©n bè kh«ng ®Òu sÏ g©y ra t×nh tr¹ng ngËp óng, thêng hay x¶y ra vµo th¸ng 7 vµ th¸ng
8 hµng n¨m.
c/ Thæ nhìng:
Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m 1975 cña viÖn quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ n«ng nghiÖp Hµ Néi riªng thæ nh ìng cña huyÖn Hµm Yªn gåm 12 lo¹i ®Êt chÝnh nhiÒu nhÊt vÉn lµ feragit, phiÕn th¹ch xÐt vµ xa th¹ch cã
tÇng dÇy 80 cm víi diÖn tÝch 50000ha, lo¹i ®Êt båi hµng n¨m lµ 205ha. Lo¹i feragit cã tÇm dµy tËp trung ë
c¸c vïng phÝa B¾c. TËp trung ë c¸c x· Yªn thuËn, B¹ch Xa, Minh Kh¬ng, Minh D©n, Phï Lu, Yªn H¬ng.Lo¹i
®Êt nµy phï hîp cho c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ cã mói nh cam sµnh, quýt...
d/Thuû v¨n:
Hµm Yªn cã hÖ thèng s«ng suèi dµy ®Æc ph©n bè t¬ng ®èi ®ång ®Òu ë c¸c x· cã s«ng L« ch¹y däc
qua huyÖn víi chiÒu dµi 55km chia huyÖn lµm hai khu vùc T¶ Ng¹n vµ H÷u Ng¹n. T¶ Ng¹n gåm 8 x·: Yªn
thuËn, B¹ch Xa, Minh D©n, Minh Kh¬ng, phï Lu, T©n thµnh, Minh H¬ng, B×nh xa. H÷u Ng¹n gåm 10x·:
Yªn L©m, Yªn phó, TT T©n Yªn, Nh©n Môc,B»ng cèc, Thµnh Long, Th¸i S¬n,Th¸i Hoµ, §øcNinh, Hïng
§øc.
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa KTNN&PTNT
12
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
Nh×n chung hÖ thèng s«ng suèi c¬ b¶n thuËn lîi cho x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi vµ thuû ®iÖn
nhá. Dßng s«ng L« ch¶y qua huyÖn còng g©y khã kh¨n cho viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh ngËp lôt hµng
n¨m.
1.3. HiÖn tr¹ng ®Êt ®ai
Theo sè liÖu b¸o c¸o cña huyÖn ®Õn ngµy 31-12-2000 diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña toµn huyÖn lµ
89767 ha, trong ®ã ®Êt ®ang sö dông vµo n«ng nghiÖp lµ 11751,65ha chiÕm 13,09% diÖn tÝch ®Êt tù
nhiªn. §Êt trång lóa lµ 5791,7ha chiÕm 74% diÖn tÝch ®Êt canh t¸c hµng n¨m. Xu híng nµy t¨ng lªn rÊt Ýt
qua c¸c n¨m.
§Êt ba vô hiÖn cã 8,7 ha chiÕm 0,15% diÖn tÝch ®Êt trång lóa hµng n¨m, b×nh qu©n hµng n¨m
t¨ng lªn 0,01 ha. §Êt hai vô lµ 3197ha chiÕm 55,2% diÖn tÝch trång lóa, cßn l¹i 2580,2ha lµ ®Êt mét vô
chiÕm 44,55%. §Êt mµu vµ c©y c«ng nghiÖp víi 2034,9ha chiÕm 26% diÖn tÝch ®Êt hµng n¨m. §Êt trång
c©y l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶ lµ 3925,05 ha chiÕm 33,4% diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ,®Êt l©m nghiÖp cã
52606ha chiÕm 58,6% tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn. Trong ®ã ®Êt cã rõng tù nhiªn cã 30774,5 ha vµ ®Êt
cã rõng trång lµ 21831,5 ha. §aats chuyªn dïng cã 1410ha, chiÕm 1,57%tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn trong
khi ®Êt ®« thÞ chØ chiÕm 13,5 %trong tæng diÖn tÝch ®Êt thæ c , cßn l¹i 86,5 % lµ ®Êt thæ c thuéc vïng
n«ng th«n. §Êt cha sö dông cã 23342ha, trong ®ã ®Êt b»ng cha sö dông lµ 4201,56 ha chiÕm 18% vµ 9,3 %
lµ ®Êt s«ng suèi cßn 72,7 % trong tæng sè ®Êt cha sö dông lµ do hoµn thµnh tèt ch¬ng tr×nh phñ xanh ®Êt
trèng ®åi nói träc.
Nh vËy ta thÊy huyÖn Hµm Yªn thÝch hîp cho viÖc trång c©y l¬ng thùc ngoµi ra ®Êt ®ai cña
huyÖn cã nhiÒu n¬i ®Êt cao, ®Êt s©u kh«ng thÝch hîp cho viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh ng ®Êt nµy l¹i
thÝch hîp cho viÖc trång c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nh cam quýt...
BiÓu 1: T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cña huyÖn Hµm Yªn.
Lo¹i ®Êt
Tæng diÖn tÝch ®Êt tù
nhiªn
1. §Êt n«ng nghiÖp
A/ ®Êt hµng n¨m
- lóa
+mét vô
+hai vô
+ba vô
+chuyªn m¹
-®Êt mµu vµ c©y c«ng
nghiÖp
B/®Êt l©u n¨m
2.®Êt l©m nghiÖp
-®Êt cã rõng tù nhiªn
-®Êt cã rõng trång
3.®Êt chuyªn dïng
-®Êt x©y dùng c¬ b¶n
-®Êt giao th«ng
-®Êt thuû lîi
-®Êt kh¸c
4. ®Êt thæ c
-®Êt ®« thÞ
-®Êt ë n«ng th«n
5. ®Êt cha sö dông
-®Êt b»ng cha sö dông
-®Êt ®åi nói
S«ng suèi
Líp N«ng nghiÖp KV1
N¨m1998
Sè lîng
(ha)
86.426
100
N¨m 1999
Sè lîng
(ha)
86426
100
N¨m2000
Sè lîng
(ha)
89767
7.892
5189
3808,5
1736,6
2064,2
5,33
2,28
1380,5
9,13
65,75
73,4
45,6
54,2
0,14
0,06
26,6
7892
5189
3808,5
1736,6
2064,2
5,33
2,28
13820,5
9,13
65,75
73,4
45,6
54,2
0,14
0,06
26,6
11751,65
7826,6
5791,7
5280,2
3197,0
8,7
3,5
2034,9
13,09
66,6
74
44,55
55,2
0,15
0,06
26,0
2703
34,25
2703
34,25
3925,05
33,4
59670
37890,5
21779,5
1021,74
115,4
327,37
397,37
181,6
681,38
88.32
593,04
17161
32850,2
12280,22
1630,29
69,04
63,5
36,5
1,18
11,29
32,0
38,89
17,77
0,78
12,96
87,03
19,85
18,94
71,56
9,5
59670
37890,5
21779,5
1021,74
115,4
327,37
397,37
181,6
681,38
88,32
593,04
17161
3250,2
12280,2
1630,29
69,04
63,5
36,5
1,18
11,29
32,0
38,89
17,77
0,78
12,96
87,03
19,85
18,94
71,56
9,5
52606
30774,5
21831,5
1410
146,1
437,1
542,85
283,95
657
88,67
568,33
23342
4201,56
16969,6
2170,8
58,6
58,5
41,5
1,57
10,36
31
38,5
20,1
0,73
13,5
86,5
26
18
72,7
9,3
%
%
Khoa KTNN&PTNT
13
%
100
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
Nguån: Phßng n«ng nghiÖp & ph¸t triÓn n«ng th«n huyÖn Hµm Yªn
2. ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi cña huyÖn:
2.1 T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn
Mêy n¨m gÇn ®©y cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ níc vµ c¸c tØnh ë vïng miÒn nói B¾c Bé, ®îc sù hç trî cña Nhµ níc th«ng qua c¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë vïng miÒn nói, kinh
tÕ cña huyÖn Hµm Yªn ®· cã sù chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ.
Tæng s¶n phÈm x· héi (GDP) cña huyÖn t¨ng tõ 126429 triÖu ®ång n¨m 1998 lªn 180977 triÖu ®ång
n¨m 2000 (theo gi¸ so s¸nh n¨m 1994), tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n tõ n¨m 1998-2000
dËt(8888888888888888888???????)
GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi n¨m 2000 ®¹t gÇn 1590000 ®ång/ ngêi( theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994 ).Trªn
møc b×nh qu©n chung cña tØnh, so víi b×nh qu©n chung cña c¶ níc th× GDP trªn ®Çu ngêi cña huyÖn lµ
thÊp.
C¬ cÊu kinh tÕ cña huyÖn ®· cã sù chuyÓn dÞch theo híng t¨ng tû träng x©y dùng vµ dÞch vô.
N«ng -l©m nghiÖp chuyÓn dÞch tÝch cùc theo híng s¶n xuÊt hµng ho¸ ®©y lµ kÕt qu¶ bíc ®Çu ®¸ng ghi
nhËn. Tuy vËy n«ng nghiÖp vÉn chiÕm tû träng cao trong GDP, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chiÕm tû träng
cßn thÊp qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch cßn chËm ch¹p vµ cha æn ®Þnh. Tû träng ngµnh c«ng nghiÖp - x©y dùng
tõ 8%n¨m 1998 ®Õn n¨m 2000 t¨ng lªn 16% t×nh tr¹ng tû träng ngµnh th¬ng m¹i dÞch vô còng nh vËy n¨m
1998 lµ 14% t¨ng lªn 17% n¨m 2000.
Víi thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ nh vËy ®ßi hái ngµnh n«ng nghiÖp ph¶i cã nhiÒu cè g¾ng v¬n lªn ®Ó
gãp phÇn thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ cña huyÖn Hµm Yªn nãi riªng vµ toµn
tØnh Tuyªn Quang nãi chung
BiÓu 2: T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn Hµm Yªn tØnh Tuyªn Quang trong ba n¨m 19982000
ChØ tiªu
§VT
1998
2000
1. D©n sè
2.gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm (gi¸ 1994)
-N«ng-l©m nghiÖp
C«ng nghiÖp x©y dùng
Th¬ng m¹i dÞch vô
3. c¬ cÊu gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm
-n«ng -l©m nghiÖp
C«ng nghiÖp x©y dùng
Th¬ng m¹i dÞch vô
4. B×nh qu©n gi¸ trÞ s¶n phÈm /
ngêi
5. S¶n lîng l¬ng thùc
6. B×nh qu©n l¬ng thùc
Ngêi
Tr.®
Tr.®
Tr.®
98781
126429
98615
10114
17700
100
78
8
14
1,27
101567
180977
121255
28956
30766
100
67
16
17
1,78
TÊn
Kg/ngêi
28203
285,5
34400
338,7
%
Tèc ®é
1998/2000
(%/n¨m)
t¨ng
trëng
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª huyÖn Hµm Yªn
2.2 VÒ d©n c- d©n téc:
Toµn huyÖn cã 12 d©n téc anh em cïng chung sèng: Kinh, Tµy, Giao,H' M«ng, Hoa,Cao Lan,
Nïng,Th¸i,GiÊy, Bè Y, La TrÝ. Mçi d©n téc cã mét tËp qu¸n riªng, b¶n s¾c riªng, chñ yÕu sèng b»ng nghÒ
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Hä ®Þnh canh ®Þnh c theo c¸c lµng b¶n quÇn tô quanh nh÷ng thung lòng, ven c¸c
ch©n nói hoÆc theo tõng lu vùc s«ng suèi. C¸c vÞ trÝ thuËn lîi cho s¶n xuÊt vµ giao lu gi÷a c¸c vïng phï hîp
víi ®iÒu kiÖn sinh ho¹t kinh tÕ cña tõng d©n téc.
Nh×n chung c¸c d©n téc cã truyÒn thèng ®oµn kÕt, cÇn cï lao ®éng, tin tëng vµo ®êng lèi l·nh ®¹o
cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ níc, gãp phÇn thùc hiÖn th¾ng lîi c«ng cuéc®æi míi ®¸t níc.
2.3. D©n sè vµ lao ®éng:
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa KTNN&PTNT
14
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
Theo sè liÖu thèng kª d©n sè cña huyÖn Hµm Yªn n¨m 2000 lµ 101568 ngêi, mËt ®é d©n sè b×nh
qu©n 113 ngêi/km2 vµ ph©n bè kh«ng ®Òu n¬i tËp trung ®«ng lµ thÞ trÊn, c¸c n«ng l©m tr êng, c¸c x· ven
®êng quèc lé. Tr¸i l¹i ë c¸c x· vïng cao vµ vïng s©u mËt ®é d©n sè thÊp nh x· Yªn thuËn, B¹ch Xa...
Tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn b×nh qu©n chung cua huyÖn alf 1,96 % ®Õn 2,08% n¨m. Nh×n chung tû
lÖ nµy vÉn cao, sau ®ã l¹i cã xu híng gi¶m ®i lµ do nh÷ng n¨m gÇn ®©y tuyªn truyÒn gi¸o dôc tèt nªn ngêi
d©n ®· cã ý thc ®îc viÖc kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. Tuy nhiªn sè hé n«ng nghiÖp vÉn chiÕm kho¶ng 80%
tæng sè hé trong toµn huyÖn víi tû lÖ nh sau:
- Lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm 80%
- Lao ®éng tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm 13%
- Lao ®éng dÞch vô chiÕm 7%
Nh×n chung phÇn lín lao ®éng cña huyÖn ®îc phæ cËp cÊp mét trë lªn. HuyÖn ®· hoµn thµnh viÖc
phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc vµ tiÕn tíi phæ cËp gi¸o dôc phæ th«ng c¬ së, sè lao ®éng cã tr×nh ®é lao ®éng
c«ng nh©n kü thuËt, trung cÊp, s¬ cÊp, cao ®¼ng vµ ®¹i häc chiÕm kho¶ng 7% lao ®éng ®ang lµm viÖc
trong nghµnh kinh tÕ.
Nh vËy lao ®éng trong toµn huyÖn phÇn lín vÉn lµ lao ®éng phæ th«ng Ýt ®îc ®µo t¹o. MÆt kh¸c
do huyÖn chñ yÕu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nªn lao ®éng d thõa lµ rÊt lín, nhÊt lµ lóc n«ng nhµn kho¶ng 60
% lao ®éng thiÕu viÖc lµm. Thêi gian lao ®éng trong mét n¨m chØ ®¹t 8-9 th¸ng. Xu híng cã tÝnh quy luËt
lµ sù di chuyÓn bé phËn lao ®éng n«ng nghiÖp sang c¸c ngµnh kh¸c. Tríc hÕt lµ khu vùc c«ng nghiÖp víi
nh÷ng lao ®éng trÎ, khoÎ cã tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ kü thuËt . V× thÕ lùc l îng lao ®éng trong n«ng nghiÖp thêng lµ nh÷ng ngêi cã ®é tuæi trung b×nh cao.
Do ®ã vÊn ®Ò cÇn quan t©m cña huyÖn trong nh÷ng n¨m tíi ®©y lµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc vµ bè
trÝ s¶n xuÊt phï hîp.
2.4 Gi¸o dôc-YtÕ- v¨n ho¸ x· héi
2.4.1 Gi¸o dôc:
Sù nghiÖp gi¸o dôc cña huyÖn Hµm Yªn trong nh÷ng n©m qua ®îc æn ®Þnh vµ cã mét sè bíc ph¸t
triÓn míi.
HÖ thèng trêng líp t¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ ngµy ®îc gia t¨ng, ®Æc biÖt ®Õn nay huyÖn cã 3 ngµnh
häc: Méu gi¸o, phæ th«ng, d©n téc néi tró,sè nhµ trÎ mÉu gi¸o liªn hîp cã hai trêng víi 73 gi¸o viªn vµ 1980
ch¸u.
HÖ thèng phæ th«ng cã 43 trêng trong ®ã trêng tiÓu häc cã 16 trêng, trêng cÊp I+II cã 12 trêng vµ 10
trêng trung häc c¬ së, 3 trêng cÊp II+III, mét trêng phæ th«ng trung häc vµ nét trêng d©n téc néi tró. Víi
tæng sè gi¸o viªn lµ 1313 ngêi, vµ sè lù¬ng häc sinh nh×n tæng thÓ th× ngµy cµng t¨ng, ®Æc biÖt lµ häc
sinh tiÓu häc vµ trung häc c¬ së. Theo thèng kª niªn häc 2000-2001 toµn huyÖn cã 28454 häc sinh c¸c cÊp
chiÕm28% d©n sè cña toµn huyÖn trong ®ã häc sinh tiÓu häc lµ 16542, häc sinh trung häc c¬ së lµ 8945,
häc sinh phæ th«ng trung häc lµ 2076, sè ngêi xo¸ mï trong n¨m lµ 184, häc sinh bæ tóc trung häc lµ 707 ngêi. §Õn nay 100% sè x· cã trêng cÊp mét,100% sè th«n b¶n- vïng s©u cã líp häc,4 x· cã trêng cÊp III, Tõ
n¨m 1996 huyÖn d· ®îc c«ng nhËn phæ cËp cÊp I, ®Õn nay ®ang phÊn ®Êu ®Õn th¸ng 12/2002 phæ cËp
cÊp II( nh÷ng ngêi trong ®é tuæi), 90% ®Ët chuyªn cÊp.
MÆc dï c¬ së vËt chÊt cßn nghÌo nµn thiÕu ®a sè c¸c trêng cÊp I cha ®îc kiªn cè, ®éi ngò gi¸o viªn
cha ®îc ®ång ®Òu vÒ chÊt lîng song sù ph¸t triÓn gi¸o dôc cña huyÖn nh vËy sÏ gãp phÇn n©ng cao tr×nh
®é d©n trÝ cña c¸c céng ®ång, c¸c d©n téc vµ nguån lao ®éng cã tr×nh ®é hiÓu biÕt khoa häc kü thuËt,
®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸ ë n«ng th«n trong thêi gian tíi.
2.4.2. YtÕ:
Sù nghiÖp y tÕ cña huyÖn Hµm Yªn cã bíc chuyÓn biÕn tÝch cùc, c«ng t¸c y tÕ dù phßng vµ y tÕ
céng ®ång ®îc chó ý ph¸t triÓn, m¹ng líi y tÕ c¬ së ®îc cñng cè.
TÝnh ®Õn n¨m 2000 toµn huyÖn cã mét trung t©m y tÕ, 18 tr¹m y tÕ vµ 2 phßng kh¸m ®a khoa khu
vùc, toµn nghµnh víi 113 c¸n bé y tÕ trùc tiÕp vµ ®îc chia lµm hai nghµnh lµ nghµnh y vµ nghµnh dîc.
Trong ®ã nghµnh y víi 129 c¸n bé chia ra b¸c sü lµ 29 ngêi y sü vµ kü thuËt viªn lµ 82 ngêi, y t¸ vµ n÷ hé
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa KTNN&PTNT
15
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
sinh lµ 18 ngêi. Cßn nghµnh dîc víi 4 c¸n bé chia ra dîc sü cao cÊp cã mét dîc sü trung cÊp cã hai vµ mét dîc
t¸. Cïng víi nã lµ 165 giêng bÖnh trong ®ã bÖnh viÖn 1, phßng kh¸m ®a khoa khu vùc 10, cßn l¹i 75 gi êng
lµ tr¹m y tÕ x·- phêng.
Ngoµi nhiÖm vô kh¸m ch÷a bÖnh trung t©m y tÕ cßn chØ ®¹o ho¹t ®éng ®ãng gãp lµm tèt c«ng t¸c
d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh.
Nh×n chung m¹ng líi y tÕ cña huyÖn Hµm Yªn ho¹t ®éng t¬ng ®èi hiÖu qu¶ nhng cha ®¸p øng ®îc
nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh cña nh©n d©n.
2.4.3 V¨ ho¸- ThÓ thao:
V¨n ho¸ thÓ thao ngµy cµng ®îc ph¸t triÓn tÝnh ®Õn nay toµn huyÖn cã mét trung t©m v¨n ho¸ thÓ
dôc thÓ thao, cã ®éi th«ng tin lu ®éng thõ¬ng xuyªn tíi c¸c x· tuyªn truyÒn c¸c chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña
§¶ng vµ Nhµ níc cho nh©n d©n kÕt hîp biªñ diÔn v¨n ho¸ v¨n nghÖ, nh÷ng ®ªm biÓu diÔn phôc vô nh÷ng
ngµy lÔ lín, nh÷ng sù kiÖn chÝnh trÞ lín cña ®Êt níc còng nh ®Þa ph¬ng. Duy tr× tèt c¸c ho¹t ®éng v¨n
thÓ bãng ®¸, cÇu l«ng, hµng n¨m tæ chøc tèt c¸c gi¶i nghµnh, khu vùc , ®Æc biÖt c¸c gi¶i trong khu xãm,
giao lu gi÷a c¸c x· ®Òu ®îc ®oµn thanh niªn vf héi n«ng d©n, trung t©m v¨n ho¸ phèi hîp tæ chøc ®· ph¸t
huy cao ®é nh÷ng b¶n sÊc v¨n ho¸ riªng cña tõng d©n téc t« ®Ëm cho nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng cña huyÖn.
HuyÖn cã mét ®µi truyÒn thanh truyÒn h×nh, mét tr¹m tiÕp sãng cña ®µi trung ¬ng, mçi n¨m ph¸t
180h trªn ®Þa ph¬ng, 3800-4000h ®µi trung ¬ng. §Õn nay 80 % d©n sè ®îc xem truyÒn h×nh, 90% nh©n
d©n ®îc nghe ®µi huyÖn, huyÖn cã mét ®µi ph¸t sãng fm hµng ngµy cã ba buæi ®ua tin bµi ph¶n ¸nh t×nh
h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña ®Þa ph¬ng, phæ biÕn kiÕn thøc khoa häc kü thuËt cho nh©n d©n.
2.4.4 chÝnh s¸ch x· héi:
Ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶n nghÌo ®· ®îc ®¶ng bé ®Þa ph¬ng rÊt quan t©m chØ ®¹o hè trî vÒ vèn, tr¬ng tr×nh 135 hµng n¨m mçi x· ®îc nhµ níc hç trî 400 triÖu ®ång x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng,
tr¬ng tr×nh 327 phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc, thµnh lËp mét ng©n hµng ngêi nghÌo cho vay víi l·i suÊt u
®·i tõ 0,4-0,6%/th¸ng, gãp phÇn gi¶m tû lÖ ®ãi nghÌo. N¨m 1995 hé nghÌo lµ 1293 hé gi¶m xuèng cßn 482
hé n¨m 2000, cßn hé ®ãi n¨m 1995 lµ 2709 hé th× ®Õn n¨m 2000 chØ cßn 230 hé.
C¸c tr¬ng tr×nh ®Òn ¬n ®¸p nghÜa víi c¸c gia ®×nh chÝnh s¸ch tÆng ®îc 315 sæ t×nh nghÜa cho
64 hé gia ®×nh, 35 nhµ t×nh nghÜa trÞ gi¸ h¬n 600 triÖu ®ång. Nãi chung chÝnh s¸ch x· héi ë ®Þa ph ¬ng
lµm rÊt tèt.
2.5 HÖ thèng c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp:
2.5.1 Giao th«ng:
Toµn huyÖn cã 508 km ®êng bé, hai bÕn phµ î vµ B¾c môc qua s«ng l«, trong ®ã quèc lé sè II ®i
Hµ Giang ch¹y qua huyÖn cã chiÒu dµi 53 km, tõ km 18 ®Õn km 71 ® êng Tuyªn Quang -Hµ Giang, mÆt
®êng tr¶i nhùa nhng nhiÒu dèc,®êng tØnh lé cã chiÒu dµi 60 km gåm 2 tuyÕn: TuyÕn tõ km 31 ®i chiªm
ho¸ Na hang dµi 10km, ®êng míi n©ng cÊp ®· gi¶i nhùa, cã cÇu bî míi x©y, vµ TuyÕn dêng ®i B×nh xaYªn thuËn dµi 50km qua 7 x· ®êng ®Êt cã nhiÒu suèi vÒ mïa ma nhiÒu ddo¹n ®i l¹i khã kh¨n, suèi lò dÔ
g©y ¸ch t¾c.
§êng huyÖn cã 6 tuyÕn dµi 47 km, ®êng sÊu ®i l¹i khã kh¨n nhÊt lµ vÒ mïa ma. c¸c tuyÕn ®êng
liªn th«n liªn x· cã chiÒu dµi 352 km, ®êng phÇn lín do d©n tù lµm cho nªn chñ yÕu phôc vô cho xe th« s¬,
xe c¶i tiÕn vµ ngêi ®i bé.
Nh×n chung giao th«ng cña huyÖn cßn nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ®i l¹i nhng ®Ðn nay còng ®¶m
b¶o 18/18 x· cã ®êng « t« ®Õn ®îc trung t©m x·.
2.5.2 ph¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c:
Nh×n chung lµ thuËn lîi, toµn huyÖn cã mét trung t©m bu ®iÖn huyÖn, mét ch¹m vi ba, hai bu côc
khu vùc, n¨m ®iÓm bu ®iªn v¨n ho¸ x·, toµn huyÖn cã 500 m¸y ®iÖn tho¹i, cã 13/18 x· cã m¸y ®iÖn tho¹i,
híng tíi sÏ phñ sãng vµo n¨m 2002 nµy phôc vô liªn l¹c giao tiÕp, c¬ b¶n trong ngµy th b¸o, c«ng v¨n cã thÓ
®Õn trung t©m côm x·.
2.5.3 §iÖn:
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa KTNN&PTNT
16
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
§Õn nay huyÖn ®· cã ®iÖn líi quèc gia vÒ phôc vô nh©n d©n trong s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t. TÝnh tõ
n¨m 1994 khi b¾t ®Çu s©y dùng ®êng ®iÖn 35kw tõ Tuyªn Quang vÒ trung t©m huyÖn th× n¨m 1995 míi
chØ cã thÞ trÊn T©n Yªn lµ cã ®iÖn líi cßn c¸c x· th× cha cã. Nhng ®Ðn n¨m 2000 do s©y dùng hai tuyÕn
35kw ®i däc theo hai bªn t¶ ng¹n vµ h÷u ng¹n s«ng l« th× ®· cã 7635 hé ë 9 x· ®îc dïng ®iÖn líi chiÕm 50%
sè x·. PhÊn ®Êu ®Ðn hÕt n¨m 2002 cã 18/18 x·, thÞ trÊn ®îc dïng ®iÖ líi hoµn toµn.
2.5.4 Thû Lîi:
toµn huyÖn cã 376 c«ng tr×nh thuû lîi (tíi tõ 3 ha trë lªn ®Ðn 150 ha), trong ®ã: dù ¸n IFAD ®Çu t
s©y dùng 80 c«ng tr×nh, d©n vµ nhµ níc cung lµm 160 c«ng tr×nh, nhµ níc hç trî tõ tríc 36 c«ng tr×nh cßn
l¹i c¸c c«ng tr×nh cã quy m« nhá d©n tù lµm gåm 100, n¨ng lùc tíi nh sau:
-Vô ®«ng xu©n tíi tõ 2800ha-3500ha.
-Vô mïa tíi tõ
2500ha-3500ha.
Mét sè c«ng tr×nh hÖ thèng tíi cßn thÊp chØ ®¹t 60-70 hiÖu suÊt. Do ®iÒu kiÖn miÒn nói ma lò
thêng xuyªn s¶y ra g©y háng hãc c«ng tr×nh m¬ng dÉn ®Õn kÐo dµi qua c¸c sên nói tû lÖ mÊt níc lín.
HiÖn nay tØnh ®ang ph¸t ®éng phong trµo kiªn cè ho¸ kªnh m¬ng huyrnj còng ®· söa ch÷a n©ng cÊp ddîc
mét sè c«ng tr×nh song nã còng lµ biÖn ph¸p rÊt toãt ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ tíi cho c«ng tr×nh.
2.5.5 hÖ thèng dÞch vô n«ng nghiÖp :
§Ó phôc vô n«ng nghiÖp huyÖn cã mét tr¹m vËt t n«ng nghiÖp cung c¸p giÊy, vËt t ph©n bãn, thuèc
trõ s©u phôc vô cho c¸c n«ng d©n, cã mét tr¹m b¶o vÖ thùc vËt ph©n c«ng nh÷ng c¸n bé truyªn tr¸ch dù b¸o
ph¸t hiÖn c¸c lo¹i s©u bä cã h¹i cho c©y trång, thùc hiÖn tèt ch¬ng tr×nh IPM phong trõ dÞch h¹i tæng hîp
gióp n«ng d©n.
Ngoµi ra cßn mét ch¹m gièng lîn dÞch vô c¸c lo¹i vËt nu«i kh¸c nh: tr©u, Bß.Gµ vÞt. Hang n¨m cung
cÊpp nhu cµu vÒ gièng vËt nu«i cho ®Þa ph¬ng vµ cung cÊp 2000-3000 liÒu tinh lîn ngo¹i. Tuy hÖ thèng
nµy cha ®¸p øng ®îc hÕt yªu cÇu cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp . Song nã còng lµ ®iÒu kiÖn hç trî quan träng
trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn.
4.®anh gi¸ chung vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ x· héi ¶nh hëng ®Õn c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp
cña huyÖn:
4.1
Nh÷ng lîi thÕ vµ nguån lùc ph¸t triÓn
Do ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, khÝ hËu ®a d¹ng cho phÐp Hµm Yªn cã ®iÒu kiÖn ®Î ph¸t triÓn mét nÒn
n«ng nghiÖp ®a d¹ng gãp phÇn thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cña huyÖn trong
nh÷ng n¨m tíi.
§Êt ®ai Hµm Yªn t¬ng ®èi tèt, nhÊt lµ ë c¸c x· thuéc phÜa b¾c cña huyªn nh:Yªn thuËn, phï lu, minh
kh¬ng... thÝch hîp víi nh÷ng lo¹i c©y tr«ng sinh trëng ph¸t triÓn . ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai cña c¸c x· nµy cho
phÐp x©y dùng c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung ®èi víi c©y ¨n qu¶ cã mói, cung cÊp nguyªn liÖu cho c©y c«ng
nghiÖp chÕ biÕn gãp phÇn thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp theo híng c«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i
ho¸.
N«ng nghiÖp cña huyÖn hiÖn nay vÉn lµ ngµnh s¶n xuÊt chñ ®¹o, cã ý nghÜa quan träng ®èi víi
ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña huyÖn. Do ®ã ngµnh n«ng nghiÖp sÏ ®îc t¨ng cêng ®Çu t ®Ó t¬ng xøng víi vÞ
trÝ cña n«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. §©y lµ c¬ héi ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn cña
ngµnh n«ng nghiÖp trong thêi gian tíi.
Nguån lao ®éng cña huyÖndåi dµo, ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó th©m canh t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, vËt
nu«i vµ thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
Nguån tµi nguyªn ®Êt, níc, khÝ hËu, thuû v¨n cña huÖn cha ®îc khai th¸c triÖt ®Ó. Do vËy trong
thêi gian tíi cã thÓ khai th¸c c¸c ngu«ng lùc trªn ®Ó thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp cña
huyÖn.
4.2
Nh÷ng h¹n chÕ:
Hµm Yªn lµ mét huyÖn cña tØnh Tuyªn Quang n»m s©u trong néi ®Þa, xa c¸c cöa khÈu, bÕn c¶ng
vµ c¸c trung t©m thi trêng lín. Do ®ã cã khã kh¨n vÒ thÞ trêng tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸.
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa KTNN&PTNT
17
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
Nh÷ng yÕu tè vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn h¹n h¸n, lò lôt lu«n ®e do¹ do cã do s«ng l« ch¶y qua còng g©y
khã kh¨n cho viÖc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn.
XuÊt ph¸t ®iÓm kinh tÕ cßn qu¸ thÊp, cßn nÆng nÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cha tho¸t khái t×nh tr¹ng
tù tøc, tù cÊp. Cha cã ®Þnh huyÖníng ®a ®¹ng ho¸ s¶n phÈm, vÉn tËp trung chñ yÕu vµo s¶n xuÊt hµng
ho¸, c¸c lo¹i c©y trång: c©y ¨n qu¶, ccay rau, c©y c«ng nghiÖp cha ph¸t triÓn, cã nhng cha ph¸t huy hiÖu
qu¶ kinh tÕ, mét mÆt do huyÖn¹n chÕ cña thÞ trêng tiªu thô, mÆt kh¸c cha khai th¸c ®îc lîi thÕ cña vïng
®o thÞ. Ch¨n nu«i lµ ngµnh cã thÕ m¹nh cña huyÖn: con lîn, gia cÇm, nhng cha cã ®iÒu kiÖn ®Çu t, vÉn
chØ lµ ch¨n nu«i theo kiÓu tËn dông, cho nªn cha cã s¶n phÈm ®¹t chÊt lîng cao phôc vô cho thÞ trêng.
HÖ thèng c¬ së huyÖn¹ tÇng phuc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn cßn thÊp kÐm, thiÕu sù
®Çu t, söa ch÷a, cha hÊp dÉn víi c¸c ®èi t¸c ®Çu t. huyÖnÖ thèng thuû lîi cha hoµn chØnh, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña s¶n xuÊt theo huyÖníng th©m canh vµ s¶n xuÊt hµng ho¸.
Tuy lùc lîng lao ®éng nhiÒu, nhng lùc lîng lao ®éng cã kü thuËt, cã kiÕn thøc kinh tÕ cßn Ýt, tr×nh
®é d©n trÝ cha cao. Do ®ã huyÖn¹n chÕ nhiÒu ®Õn viÖc ®a tiÕ bé c«ng nghÖ vao s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp.
II.kh¸i qu¸t thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cña huyÖn Hµm Yªn
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ mét yÕu tè quan träng, bëi v× chØ cã chuyÓn dÞch c¬
cÊu míi t¹o ra nhiªu c«ng ¨n viÖc lµm....dÉn tíi t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng vµ mÆt b»ng x· héi, chÝnh
v× ý nhÜa to lín ®ã mµ §¶ng vµ nhµ níc ta lu«n chó ý, quan t©m tíi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, §Æc biÖt trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c«ng cuéc ®æi míi do ®¶ng vµ n«ng nhµ níc khëi xíng vµ l·nh ®¹o trong nh÷ng n¨m
qua ®· lÊy n«ng nghiÖp lµm mÆt trËn huyÖnµng ®Çu, lµ kh©u ®ét ph¸ nh»m gi¶i quyÕt vÉn ®Ò l ¬ng
thùc cho nh©n d©n.
ChØ thÞ 100 cña ban bÝ th (kho¸IV), Nghi quyÕt 10cña bé chÝnh trÞ (kho¸VI),®îc triÓn khai cïng
c¸c chØ thÞ, nghÞ ®Þnh cña c¸c ®¹i héi vµ héi nghÞ trung ¬ng c¸c khãa V,VI,VII ®· ®a ®Õn nh÷ng thµnh
tùu to lín trong n«ng nghiÖp, níc ta tõ mét níc thiÕu l¬ng thùc triÒn miªn cµ ph¶i nhËp khÈu g¹o th× nay ®·
v¬n lªn thµnh níc xuÊt khÈu g¹o ®øng huyÖnµng thø II thÕ giíi l¬ng thùc trong níc ®îc ®¸p øng vµ tho¶
m·n.
Tõ c¸c nghÞ quyÕ vµ chØ thÞ cña trung ¬ng ®îc öy ban nh©n d©n huyÖn, häi ®ång nh©n d©n vµ
c¸c cÊp c¸c ngµnh trong huyÖn ®· qu¸n triÖt thùc hiÖn ®a nhanh vµo ®êi sèng cu¶ nh©n d©n, bªn c¹nh ®ã
huyÖn còng ®a ra c¸c ph¬ng híng ph¸t triÓn, x©y dùng c¸c tr¬ng tr×nh kinh tÕ ...nh»m ph¸t huy hiÖu qu¶
cña c¸c chØ thÞ, nghÞ quyÕt ®Ó chuyÓn sang mét c¬ cÊu kinh tÕ míi n¨ng ®éng hiÖu qu¶ vµ ngµy cµng
g¨n víi nhu cÇu cña thÞ trêng tngf bíc ®a n«ng nghiÖp ph¸t triÓn víi mét c¬ cÊu kinh tÕ huyÖnîp lý, ®¸p
øng ®îc yªu cÇu cöa c«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸.
Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ xem xÐt tû lÖ gi÷a ch¨n nu«i vµ dÞch vô
n«ng nghiÖp tõ ®ã ®a ra môc tiªu ®Ó ph¸t triÓn vµ xem ngµnh nµo cã kh¶ n¨ng ®Ó ph¸t triÓn.
Hµm Yªn cã diªn tÝch tù nhiªn chiÕm 15,42% diÖn tÝch tØnh Tuyªn Quang, d©n sè chiÕm 14,8%
d©n sè toµn tØnh, gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n¨m 2000 (theo gi¸ n¨m 1994) ®¹t 121255 triÖu ®ång b×nh
qu©n 1193 ngh×n ®«ng/ ngêi (cao h¬n b×nh qu©n chung cña tØnh). S¶n lîng l¬ng thùcquy ra thãc n¨m
2000 ®¹t 33923 tÊn, b×nh qu©n 333kg/ngêi (cao h¬n b×nh qu©n chung cña tØnh).
Víi nÒn n«ng nghiÖp trång trät lµ chÝnh, tû träng ngµnh trång trät chiÕm 75,5% gi¸ trÞ s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp.
Trong ba n¨m qua (1998-2000) kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn nhanh, tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n
®¹t 11,1% n¨m (cao h¬n cña tØnh) dÞch vô lµ ngµnh cã tèc ®é t¨ng trëng lín nhÊt (55,0). Do ®iªm xuÊt ph¸t
thÊp nªn tû träng ngµnh dÞch vô míi chiÕm 0,6%, ngµnh c¨n nu«i ph¸t triÓn chËm song ®Õn n¨m 2000 l¹i
cã xu híng gi¶m.
BiÓu 3: C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ n«ng nghiÖp ë huyÖn Hµm Yªn.
Ngµnh s¶n xuÊt
C¬ cÊu % 2000
Tèc ®é t¨ng trëng n¨m
1998-2000
Ngµnh n«ng nghiÖp
100,0
11,1
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa KTNN&PTNT
18
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
Ngµnh trång trät
75,5
11,3
Ngµnh ch¨n nu«i
23,8
9.85
Ngµnh dÞch vô n«ng nghiÖp
0,6
50,5
Nguån: niªn gi¸m th«ng kª huyÖn Hµm Yªn.
Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cña huyÖn trong ba n¨m 1998-2000 nh×n tæng thÓ
th× sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu cã xu huyÖníng thuËn phï huyÖnîp víi quy luËt chung cña c¶ níc ( gi¶m tû träng
ngµnh trång trät,t¨ng tû träng ngµnh ch¨n nu«i vµ tû träng ngµnh dÞch vô), song sù chuyÓn dÞch cßn diÔn
ra huyÖnÕt søc chËm ch¹p, mÆc dï tr¸ trÞ tuyÖt ®èi vÒ gi¸ rÞ s¶n phÈm cña ngµnh t¨ng víi tèc ®é cao.
Tû träng ngµnh trång trät t¨ng 0,4% (tõ 1998-2000), tû träng ngµnh ch¨n nu«i gi¶m 0,6% (n¨m 19982000), vµ tû träng ngµnh dÞch vônn t¨ng ®îc0,3% (1998-2000).
Nh vËy ®Ó ®¶y nhanh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cuat huyÖn cÇn ph¶i tËp trung
ph¸t triÓn m¹nh ch¨n nu«i vµ ph¸t triÓn dÞch vô n«ng nghiÖp ë n«ng th«n ®Ó t¨ng nhanh tû träng cña
ngµnh nµy trong c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n phÈm cña ngµnh n«ng nghiÖp, ®ång thêi khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm
n¨ng ch¨n nu«i vµ nguån lùc cña huyÖn.
BiÓu 4: chuyÓn dÞch c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp huyÖn Hµm Yªn .
ChØ tiªu
1998
1999
2000
*Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (tr.®ång)
98615
116788
121255
Ngµnh trång trät
74083
87433
91556
Ngµnh ch¨n nu«i
24153
28954
28916
Ngµnh dÞch vô n«ng nghiÖp
379
401
783
*c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt
100
100
100
Ngµnh tr«ng trät
75,1
74,8
75,5
Ngµnh ch¨n nu«i
24,4
24,7
23,8
Ngµnh dÞch vô n«ng nghiÖp
0,3
0,3
0,6
Nguån : Niªn gi¸m th«ng kª huyÖn Hµm Yªn .
III. thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp theo ngµnh:
1. thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh tr«ng trät.
1.1
kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn trång trät
Trong nh÷ng n¨m qua s¶n xuÊt ngµnh tr«ng trät cña huyÖn d· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ, diÖn
tÝch n¨ng xuÊt, s¶n lîng mét sè c©y trång ®Òu t¨ng
*VÒ diÖn tÝch: DiÖn tich gieo trång cña huyÖn n¨m 2000 t¨ng so víi n¨m 1997 lµ 2516ha tèc ®é
t¨ng trëng kh¸ cao 7,0% mét n¨m. DiÖn tÝch lóa vô xu©n trªn c¬ së t¨ng cêng ®Çu t s©y dùng c¸c c«ng
tr×nh thuû lîi t¨ng vô trªn ®Êt ruéng, ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt ®a mét sè gièng c©y trång cã n¨ng suÊt
cao vµo vô xu©n. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do x©y dùng trang tr¹i, ph¸t triÓn kinh tÕ huyÖné gia ®×nh
nªn diÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ còng t¨ng ®¸ng kÓ.
Cô thÓ diÖn tÝch gieo trång cña tõng nhãm c©y trång:
- DiÖn tÝch c©y l¬ng thùc t¨ng tõ 8030ha n¨m 1997 lªn 8779 ha n¨m 2000
- DiÖn tÝch c©y thùc phÈm t¨ng tõ 595 ha n¨m 1997 lªn 881 ha n¨m 2000
- DiÖn tÝch c©y c«ng nghiÖp cã xu huyÖníng gi¶m n¨m 1997 lµ 1504 ha gi¶m xuèng cßn1339 ha
c©y c«ng nghiÖp ë ®©y bao gåm c¶ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy vµ c©y coing nghiÖp l©u n¨m.
trong ®ã c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy lµ lo¹i c©y troßng chÝnh cã ý nghÜa ho¸ hµng vµ tham gia vµo
chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång cña huyÖn, b×nh qu©n mçi n¨m diÖn tÝch nµy t¨ng lªn kho¶ng 70 ha mµ
c©y trång ®¸ng chó ý lµ ®Ëu t¬ng vµ l¹c…
cßn c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m (chñ yÕu lµ chÌ) ®©y lµ c©y thÕ m¹nh cña huyÖn v× gi¸ trÞ kinh tÕ
hµng n¨m cña chÌ chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cña huyÖn.
Líp N«ng nghiÖp KV1
Khoa KTNN&PTNT
19
Chuyªn ®Ò thùc tËp
Sinh viªn: Lôc ThÞ Vîng
c©y cµ fª míi ph¸t triÓn 4-5 n¨m gÇn ®©y, c©y ph¸t triÓn b×nh thêng song kh¶ n¨ng ra hoa kÕt tr¸i
cÇn theo râi ®Ó x¸c ®Þnh híng ph¸t triÓn.
- diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ t¨ng t¬ng ®èi nhanh n¨m 1997 ®¹t 997ha t¨ng lªn 2556ha n¨m 2000.
* vÒ n¨ng suÊt, s¶n lîng, do trong nh÷ng n¨m qua viÖc ¸p dông tiÕ bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt ®îc t¨ng
cêng nªn n¨ng suÊt c¸c loaÞ c©y trång cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ. N¨ng suÊt lóa n¨m 2000 t¨ng 10,2 t¹/ha so víi
n¨m 1997 trong ®ã lóa ®«ng xu©n t¨ng 12 t¹/ha, lóa mïa t¨ng 8,5 t¹/ha, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 7,4% n¨m.
N¨ng suÊt ng« b×nh qu©n toµn huyÖn ®¹t 29 ta.ha, tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n 9,7% n¨m…
N¨ng suÊt vµ diÖn tÝch t¨ng ®· lµm cho s¶n lîng c¸c lo¹i c©y trång t¨ng theo, ®Æc biÖt lµ s¶n lîng
quy thãc n¨m 2000 ®¹t 33923 tÊn t¨ng so víi n¨m 1997 lµ 9259 tÊn, tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n thêi kú
1997-2000 lµ 8,5% n¨m . §a lîng l¬ng thùc s¶n xuÊt b×nh qu©n trªn ®Çu ngêi lªn 333kg/ngêi/n¨m. §ã lµ sù
cè g¾ng rÊt lín cña ®¶ng bé vµ nh©n d©n huyÖ Hµm Yªn, ®¶m b¶o an toµn l ¬ng thùc ®Ó cã ®iÒu kiÖn
tËp trung ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao trong nhngx n¨m tiÕp theo.
BiÓu 5: DiÖn tÝch gieo trång vµ c¬ cÊu diÖn tÝch gieo trång cña huyÖn Hµm Yªn tØnh tuyªn
quang thêi kú 1997-2000.
chØ tiªu
1997
diÖn
tÝch
(ha)
11406
tû träng
(%)
1998
diÖn
tÝch
(ha)
11920
tû träng
(%)
1999
diÖn
tÝch
(ha)
13637
tû träng
(%)
2000
diÖn
tÝch
(ha)
13922
tû
träng
(%)
100,0
Tæng diÖn tÝch gieo
100,0
100.0
100,0
trång
C©y l¬ng thùc
8030
70,4
8276
69,42
9218
67,59
8779
63,05
c©y thùc phÈm
595
5,21
697
5,84
713
5,22
881
6,32
c©y c«ng nghiÖp
1504
13,18
1364
11,44
1337
9,8
1339
9,61
c©y ¨n qu¶
997
8,74
1293
10,84
2089
15,3
2556
18,35
c©y kh¸c
280
2,45
290
2,43
275
2,01
367
2,63
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª huyÖn Hµm Yªn.
VÒ c¬ cÊu diÖn tÝch gieo trång c¸c lo¹i c©y trång qua (biÓu 5 ) cho thÊy chñ yÕu vÉn lµ s¶n xuÊt
l¬ng thùc tû träng diÖn tÝch n¨m 2000 chiÕm tíi 63,05% sau c©y l¬ng thùc lµ c©y ¨n qu¶ chiÕm tû träng
kh¸ 18,35%, c©y c«ng nghiÖp, c©y thùc phÈm cßn chiÕm tû träng thÊp, trong khi ®ã tiÒm n¨ng ®Êt ®ai
vµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y nµy cña huyÖn còng t¬ng ®èi kh¸.
C©y ¨n qu¶ ®îc coi lµ c©y kinh tÕ mòi nhän cña huyÖn cô thÓ lµ c©y cam, quýt ph¸t triÓn nhanh,
n¨m 1997 lµ 997 ha t¨ng lªn 2556 ha vµo n¨m 2000 vµ ®îc trång tËp trung ë mét sè x· thuéc b¾c Hµm Yªn
nh: x· Yªn thuËn, Yªn h¬ng, B¹ch xa…Trong mÊy n¨m qua diÖn tÝch trång míi b×nh qu©n mçi n¨m lµ
364,8 ha. trong nh÷ng n¨m tíi cÇn t¨ng nhanh diÖn tÝch tr«ng c©y nµy v× ®©y lµ lo¹i c©y cã u thÕ vµ
mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt ho¸ hµng cã ý nghÜa ®Èy m¹nh sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ë
huyÖn theo híng s¶n xuÊt ho¸ hµng.
1.2 T×nh h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu gi¸ trÞ phÈm ngµnh trång trät
Gi¸ trÞ vµ c¬ cÊu gi¸ trÞ trong ngµnh trång trät cã nhiÒu biÕn ®éng, kh«ng æn ®Þnh do nhiÒu
nguyªn nh©n.
BiÓu 6: Gi¸ trÞ vµ c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh trång trät.
(theo gi¸ so s¸nh n¨m 1994).
chØ tiªu
1.Gi¸ trÞ s¶n xuÊt
- Lóa
- C©y l¬ng thùc kh¸c
C©y c«ng nghiÖp
C©y ¨n qu¶
Rau ®©u+gia vÞ
Líp N«ng nghiÖp KV1
§VT
triÖu
®ång
-
1997
70073
1998
74083
1999
87443
2000
91556
40187
7916
6891
10013
2658
42013
8017
7910
10753
2859
45836
11701
9448
14414
3054
49256
10482
9901
15304
3518
Khoa KTNN&PTNT
20
- Xem thêm -
.DOC 
40 
151 
142 
