Tài liệu Luận văn thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện quỳnh lưu, tỉnh nghệ an đến năm 2020, tầm nhìn 2025

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o-------- HỒ VĂN THANH THỰC HIỆN QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ HUYỆN QUỲNH LƢU, TỈNH NGHỆ AN ĐẾN NĂM 2020, TẦM NHÌN 2025 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH HÀ NỘI - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------o0o-------- HỒ VĂN THANH THỰC HIỆN QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ HUYỆN QUỲNH LƢU, TỈNH NGHỆ AN ĐẾN NĂM 2020, TẦM NHÌN 2025 CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. HOÀNG VĂN BẰNG XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƢỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN PGS.TS HOÀNG VĂN BẰNG PGS.TS LÊ DANH TỐN HÀ NỘI - 2015 CAM KẾT Tôi xin cam kết Luận văn này do chính tôi thực hiện. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trung thực. LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luâ ̣n văn này tô i trân tro ̣ng cảm ơn Lañ h đa ̣o Trƣờng Đa ̣i học Đại học Kinh tế, khoa Kinh tế chính trị, khoa Sau đa ̣i ho ̣c , Hô ̣i đồ ng khoa học, các thầy, cô giáo đã giảng da ̣y và giúp đỡ tâ ̣n tiǹ h về mo ̣i mă ̣t để tôi hoàn thành tốt khóa đào tạo Thạ c sỹ chuyên ngành Quản tri ̣ lý Kinh tế của Trƣờng Đa ̣i ho ̣c Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Tôi cảm ơn sƣ̣ quan tâm giúp đỡ về mo ̣i mă ̣t của Lañ h đa ̣o UBND huyện Quỳnh Lƣu , Chi cu ̣c Thố ng kê huyện , các phòng, ban, ngành, đơn vi ̣trên điạ bàn huyện Quỳnh Lƣu, các đồng nghiệp, học viên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành khóa ho ̣c. Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS Hoàng Văn Bằng - công tác tại Văn phòng Chính phủ, là ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn và giúp đỡ tận tình để tôi hoàn thành luâ ̣n văn này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện , song luận văn này không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp của các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và độc giả để luận văn đƣợc hoàn thiện và đề tài có giá trị thực tiễn cao hơn. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 12 tháng 3 năm 2015 Tác giả Hồ Văn Thanh TÓM TẮT Quy hoạch và thực hiện quy hoạch kinh tế - xã hội là nhiệm vụ quan trọng, cần thiết của mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ, địa phƣơng nói chung và của chính quyền cấp huyện nói riêng. Quỳnh Lƣu là một trong 21 huyện, thành, thị của tỉnh Nghệ An. Là huyện có thế mạnh đa dạng về vị trí địa lý, đất đai, điều kiện tự nhiên, nhƣng điểm xuất phát về kinh tế vẫn còn thấp, chất lƣợng nguồn nhân lực chƣa cao, sức ép về chuyển đổi nghề, giải quyết việc làm ngày càng lớn. Từ năm 2009, huyện đã xây dựng quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020. Với mục tiêu tổng quát là xây dựng Quỳnh Lƣu trở thành một trong những trọng điểm phát triển kinh tế của tỉnh, góp phần đƣa Nghệ An trở thành trung tâm kinh tế của vùng Bắc Trung Bộ. Để thực hiện tốt quy hoạch phát triển kinh tế huyện Quỳnh Lƣu đến năm 2020, tầm nhìn 2025, trong luận văn sẽ làm rõ các nội dung sau: - Kế thừa có chọn lọc một cách có hệ thống, cụ thể hóa, qua đó làm rõ thêm cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội nói chung, cấp huyện nói riêng. - Phân tích, đánh giá thực trạng việc tổ chức thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Quỳnh Lƣu từ năm 2011 đến năm 2013. - Đề xuất phƣơng hƣớng và những giải pháp chủ yếu tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện Quỳnh Lƣu giai đoạn 2015 - 2020, tầm nhìn 2025. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH I II III PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI 1 2. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 3 3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 3 4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 4 5. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN 4 CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA THỰC HIỆN QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRÊN ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN 5 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 5 1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA THỰC HIỆN QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRÊN ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN 7 1.2.1. Một số vấn đề chung trong chức năng quản lý nhà nước về kinh tế 7 1.2.2. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện và nội dung kinh tế trong quy hoạch đó 17 1.2.3. Kinh nghiệm tổ chức thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện 33 CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 41 2.1. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐƢỢC SỬ DỤNG 41 2.2. ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN THỰC HIỆN NGHIÊN CỨU 41 2.3. CÁC CÔNG CỤ ĐƢỢC SỬ DỤNG 41 2.4. MÔ TẢ PHƢƠNG PHÁP ĐIỀU TRA, TÍNH TOÁN, LỰA CHỌN ĐƠN VỊ PHÂN TÍCH 41 2.5. MÔ TẢ CÁC CHỈ TIÊU NGHIÊN CỨU, PHƢƠNG PHÁP PHÂN TÍCH SỐ LIỆU 42 CHƢƠNG 3. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN NỘI DUNG KINH TẾ TRONG QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN QUỲNH LƢU THỜI KỲ 2011 - 2013 VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA 43 3.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN QUỲNH LƢU ẢNH HƢỞNG ĐẾN THỰC HIỆN QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI 43 3.1.1. Vị trí địa lý - kinh tế 43 3.1.2. Điều kiện về tài nguyên đất, nước, khoáng sản và tài nguyên biển của huyện Quỳnh Lưu. 44 3.1.3. Nguồn nhân lực của huyện Quỳnh Lưu 46 3.1.4. Đánh giá chung về những nhân tố có ảnh hưởng đến thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Quỳnh Lưu 47 3.2. KHÁI QUÁT VỀ QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN QUỲNH LƢU ĐẾN NĂM 2020 49 3.3. THỰC TRẠNG TRIỂN KHAI THỰC HIỆN NHỮNG NỘI DUNG KINH TẾ TRONG QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI 53 3.3.1. Thực hiện thúc đẩy tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế 53 3.3.2. Phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn 56 3.3.3. Phát triển công nghiệp - xây dựng, tiểu thủ công nghiệp 59 3.3.4. Phát triển dịch vụ và du lịch 61 3.3.5. Phát triển cơ sở kết cấu hạ tầng gắn với phát triển đô thị 62 3.4. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC, HẠN CHẾ, NGUYÊN NHÂN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN NỘI DUNG KINH TẾ TRONG QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN QUỲNH LƢU 66 3.4.1. Những kết quả và hạn chế, yếu kém 66 3.4.2. Nguyên nhân của kết quả đạt được và của hạn chế, yếu kém 69 3.4.3. Những vấn đề đặt ra đối với việc tổ chức thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Quỳnh Lưu 70 CHƢƠNG 4. ĐỊNH HƢỚNG CƠ BẢN VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU THỰC HIỆN QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ HUYỆN QUỲNH LƢU ĐẾN NĂM 2020, TẦM NHÌN 2025 71 4.1 QUY HOẠCH TỔNG THỂ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN QUỲNH LƢU ĐẾN NĂM 2020 VÀ ĐỊNH HƢỚNG CƠ BẢN TỔ CHỨC THỰC HIỆN NỘI NỘI DUNG KINH TẾ TRONG QUY HOẠCH NÀY 71 4.1.1. Dự báo tác động của kinh tế vùng và của tỉnh đối với sự phát triển kinh tế - xã hội huyện Quỳnh Lưu trước bối cảnh hội nhập 71 4.1.2. Nội dung kinh tế và định hướng cơ bản thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Quỳnh Lưu đến năm 2020 75 4.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU ĐẨY MẠNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUỲNH LƢU. 89 4.2.1. Bổ sung hoàn thiện quy hoạch và tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về kinh tế 89 4.2.2. Củng cố, bổ sung, phát triển các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế nhằm phát huy tốt tiềm năng, lợi thế 91 4.2.3. Chăm lo đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý kinh tế của huyện, xã, các doanh nghiệp và nguồn nhân lực trên địa bàn 92 4.2.4. Phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng, quản lý điều hành của chính quyền và quyết tâm của hệ thống chính trị huyện trong phát triển kinh tế 93 4.2.5. Chú trọng phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ; đẩy mạnh phát triển các sản phẩm chủ lực mà huyện có lợi thế so sánh nhằm đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng 95 4.2.6. Phân bố các nguồn lực và điều hành thực hiện có hiệu quả quy hoạch phát triển kinh tế huyện 96 KẾT LUẬN 101 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 103 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CBCC Cán bộ công chức 2 ĐTCM Điều tra chọn mẫu 3 GPMB Giải phóng mặt bằng 4 GTTT Giá trị tăng thêm 5 KHCN Khoa học công nghệ 6 KT-XH Kinh tế - xã hội 7 PTTH Phổ thông trung học 8 TNXH Tệ nạn xã hội 9 TTCN Tiểu thủ công nghiệp i DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 3.1: Mục tiêu cơ cấu kinh tế huyện Quỳnh Lƣu đến 2020 50 Bảng 3.2: Tổng hợp một số chỉ tiêu chủ yếu của huyện Quỳnh Lƣu 51 Bảng 3.3: Tốc độ phát triển kinh tế huyện Quỳnh Lƣu giai đoạn 20062013 53 Bảng 3.4: Cơ cấu GTTT theo ngành kinh tế của huyện Quỳnh Lƣu giai đoạn 2011-2013 54 Bảng 3.5: Tỷ trọng GTTT phi nông nghiệp so với nông nghiệp trong cơ cấu kinh tế huyện Quỳnh Lƣu 55 Bảng 3.6: Tốc độ tăng trƣởng GTTT Nông- Lâm -Thủy sản huyện Quỳnh Lƣu 56 Bảng 3.7: Cơ cấu ngành nông nghiệp giai đoạn 2010 -2013 57 Bảng 3.8: Diện tích một số cây trồng chính: 57 Bảng 3.9: Tốc độ phát triển ngành công nghiệp- xây dựng 59 Bảng 3.10: Số cơ sở sản xuất công nghiệp - xây dựng 60 Bảng 3.11: Giá trị sản xuất công nghiệp theo giá hiện hành 61 ii DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Các hình thức và phƣơng pháp thu thập số liệu thống kê .................. 42 Hình 3.1.Tốc độ phát triển KT huyện Quỳnh Lƣu so với tỉnh và cả nƣớc ......... 54 iii PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quản lý nhà nƣớc về kinh tế ngày nay đã trở thành nhân tố đóng vai trò quan trọng, quyết định sự thành hay bại trong phát triển kinh tế của một quốc gia, vùng lãnh thổ hay của một địa phƣơng. Nhận thức đúng chiến lƣợc phát triển kinh tế cũng nhƣ các chức năng quản lý nhà nƣớc về kinh tế có vai trò to lớn, trực tiếp góp phần vào việc xây dựng, hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý nhà nƣớc về kinh tế; phân cấp, phân công, phân nhiệm có căn cứ khoa học và tổ chức điều hành thực hiện có hiệu lực, hiệu quả. Thực tiễn đã, đang diễn ra trên phạm vi cả nƣớc và ở mỗi địa phƣơng cho thấy, dù theo cách tiếp cận nào, chiến lƣợc phát triển kinh tế, các chức năng quản lý nhà nƣớc về kinh tế đều có vai trò quan trọng cần phải đƣợc thực thi một cách đồng bộ mới đạt tới những mục tiêu mong muốn. Quỳnh Lƣu trƣớc năm 2013 là một huyện có 43 đơn vị hành chính: gồm 2 Thị trấn và 41 xã với diện tích tự nhiên 60.737,75 ha, dân số 351.371 ngƣời (từ tháng 7 năm 2013, Quỳnh Lƣu đƣợc tách ra thành Huyện Quỳnh Lƣu và Thị xã Hoàng Mai). Những năm qua, các chức năng quản lý nhà nƣớc về kinh tế trên địa bàn đều đƣợc chú trọng. Nhờ đó, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của huyện đƣợc thực hiện một cách đồng bộ, khoa học; kinh tế của huyện tăng trƣởng khá, văn hóa - xã hội có nhiều tiến bộ, đời sống nhân dân từng bƣớc đƣợc nâng cao ... Tuy vậy, việc tổ chức thực hiện quy hoạch, bên cạnh những kết quả đạt đƣợc, còn bộc lộ nhiều mặt hạn chế, yếu kém nhƣ: lúng túng trƣớc quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa và đô thị hóa, nhất là sau khi huyện đƣợc điều chỉnh địa giới để thành lập thị xã Hoàng Mai (thực hiện Nghị quyết số 47/NQ-CP ngày 3/4/2013 của Chính phủ, từ ngày 01/7/2013 thị xã Hoàng 1 Mai đƣợc thành lập và đi vào hoạt động); chƣa phát huy đƣợc lợi thế các nguồn lực của huyện trong phát triển kinh tế - xã hội; thu hút vốn đầu tƣ vào địa bàn còn yếu; trong cải cách hành chính, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan quản lý nhà nƣớc trên một số lĩnh vực chƣa cao, ... Chính vì những hạn chế, yếu kém nêu trên mà thời gian qua kinh tế xã hội huyện Quỳnh Lƣu vẫn chƣa phát triển tƣơng xứng với tiềm năng, lợi thế: tỷ trọng giá trị gia tăng trong tổng giá trị sản xuất chƣa cao, trong cơ cấu kinh tế hƣớng chuyển dịch chƣa tích cực, nông - lâm - ngƣ còn chiếm tỷ trọng lớn (khoảng 34%), một số tiêu chí trên lĩnh vực văn hóa, xã hội phát triển còn thấp hơn so với các huyện khác có cùng điều kiện, an ninh nông thôn, trật tự an toàn xã hội, vệ sinh môi trƣờng vẫn còn nhiều bất cập, ... Với sự giúp đỡ của các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh, UBND huyện đã xây dựng Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Quỳnh Lƣu đến năm 2020, đƣợc UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt tại Quyết định số 6115/QĐ.UBND ngày 19/11/2009 và hiện nay đang bổ sung, điều chỉnh. Để thực hiện tốt quy hoạch, cần thiết phải đánh giá đúng thực trạng việc thực hiện quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của huyện giai đoạn trƣớc, rút ra những bài học làm cơ sở đề xuất phƣơng hƣớng và những giải pháp khả thi, tổ chức thực hiện tốt quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Quỳnh Lƣu trong giai đoạn tới. Xuất phát từ những lý do nêu trên và là một cán bộ đang công tác tại huyện, tôi chọn đề tài "Thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An đến năm 2020, tầm nhìn 2025 " để làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế. Từ đề tài luận văn, câu hỏi nghiên cứu chính cần làm rõ là: Thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế của huyện Quỳnh Lƣu đến năm 2020, tầm nhìn 2025 nhƣ thế nào ? 2 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục tiêu: Làm rõ lý luận về tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Quỳnh Lƣu. Từ đó đƣa ra các giải pháp, kiến nghị về tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện Quỳnh Lƣu thời gian tới. 2.2. Nhiệm vụ: - Kế thừa có chọn lọc một cách có hệ thống, cụ thể hóa, làm rõ thêm cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội nói chung, cấp huyện nói riêng. - Phân tích, đánh giá thực trạng việc tổ chức thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Quỳnh Lƣu từ năm 2011 đến năm 2013. - Đề xuất phƣơng hƣớng và những giải pháp chủ yếu tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện Quỳnh Lƣu đến năm 2020, tầm nhìn 2025. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Luận văn có đối tƣợng nghiên cứu chính là hoạt động tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện Quỳnh Lƣu. 3.2. Phạm vi nghiên cứu: Luận văn chủ yếu giới hạn phạm vi không gian vào vùng lãnh thổ huyện Quỳnh Lƣu, tuy nhiên quá trình phân tích có tính đến tác động từ các địa phƣơng lân cận, các yếu tố quốc gia, quốc tế. Thời gian khảo sát thực trạng từ 2011- 2013, định hƣớng thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện đến năm 2020, tầm nhìn 2025. 3 4. Phƣơng pháp nghiên cứu - Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đƣờng lối của Đảng, pháp luật, chính sách của Nhà nƣớc và của Tỉnh ủy, ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An về quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện thuộc tỉnh. - Trong quá trình thực hiện luận văn, tôi sẽ sử dụng các phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh, ... để khảo cứu, khai thác, kế thừa các công trình, các báo cáo chuyên đề đã đƣợc công bố và các dự án đã thực hiện trên địa bàn tỉnh Nghệ An nói chung, huyện Quỳnh Lƣu nói riêng. 5. Cấu trúc của luận văn - Phần mở đầu - Chƣơng 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận của thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế trên địa bàn cấp huyện - Chƣơng 2. Phƣơng pháp nghiên cứu - Chƣơng 3: Thực trạng tổ chức thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội huyện Quỳnh Lƣu thời kỳ 2011 - 2013 và những vấn đề đặt ra. - Chƣơng 4: Định hƣớng cơ bản và giải pháp chủ yếu thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện Quỳnh Lƣu đến năm 2020, tầm nhìn 2025. - Kết luận. 4 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA THỰC HIỆN QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRÊN ĐỊA BÀN CẤP HUYỆN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Lập quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và thực hiện quy hoạch là những nội dung trọng yếu trong chức năng quản lý nhà nƣớc về kinh tế trên tất cả các cấp độ của mọi quốc gia: toàn quốc, vùng, địa phƣơng đã đƣợc nhiều công trình nghiên cứu. Với những mức độ khác nhau và trên nhiều khía cạnh liên quan tới đề tài luận văn, có nhiều tài liệu liên quan đã cung cấp cơ sở lý luận khoa học, kinh nghiệm thực tiễn và phƣơng pháp tiếp cận mà tôi tham khảo, kế thừa trong việc xác lập cơ sở khoa học của đề tài. Cụ thể: - Viện Chiến lƣợc và phát triển, 2001. Đề tài “Cơ sở khoa học của một số vấn đề trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam đến năm 2010 và tầm nhìn 2020”. Hà Nội: NXB CTQG. - Ngô Doãn Vịnh, 1998. “Vùng - chiến lược và quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, một số vấn đề lý luận và thực tiễn”. Hà Nội: Viện chiến lƣợc. - Viện chiến lƣợc phát triển, 2003. “Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, một số vấn đề lý luận và thực tiễn”. Hà Nội: NXB CTQG. - Hoàng Sỹ Động, 2007. “Hiện trạng và định hướng phát triển các hình thức tổ chức lãnh thổ kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh”. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. - Hoàng Ngọc Hòa, 2008. “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”. Hà Nội: NXB CTQG. - Hoàng Văn Hải, 2010. Quản trị chiến lược: Hà Nội: NXB ĐHQG. - Phan Huy Đƣờng, 2012. Quản lý nhà nước về kinh tế: Hà Nội: NXB ĐHQG 5 - Hồ Đức Phớc, 2013. “Nghệ An - luận giải để phát triển”. Hà Nội: NXB GTVT. - Trần Anh Đức, 2008. Định hướng và giải pháp quản lý nhà nước nhằm phát triển kinh tế trên địa bàn Quận Cẩm Lệ - Thành phố Đà Nẵng. Luận văn Thạc sỹ chuyên ngành quản lý kinh tế. - Nguyễn Tiến Dũng, 2010. Thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An đến 2020. Luận văn Thạc sỹ chuyên ngành quản lý kinh tế. - UBND tỉnh Nghệ An, 2008. Báo cáo tổng hợp Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An đến năm 2020. - UBND huyện Quỳnh Lƣu, 2009. Báo cáo tổng hợp quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội huyện Quỳnh Lưu đến năm 2020. Các tài liệu nêu trên đã cung cấp nhiều nội dung, thông tin liên quan để giúp tác giả thực hiện luận văn. Đặc biệt là những vấn đề chung trong chức năng quản lý nhà nƣớc về kinh tế, về quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội nói chung và của cấp huyện nói riêng, về tổ chức thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch tổng thể kinh tế - xã hội và kinh nghiệm tổ chức thực hiện nội dung kinh tế trong quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện. Các báo cáo tổng hợp quy hoạch kinh tế - xã hội đến năm 2020 của UBND tỉnh Nghệ An và của UBND huyện Quỳnh Lƣu là cơ sở để tác giả so sánh, đối chiếu với thực tiễn nhằm đánh giá những kết quả đã thực hiện đƣợc, những tồn tại hạn chế, rút ra bài học kinh nghiệm và từ đó đƣa ra những định hƣớng cơ bản, đề xuất bổ sung giải pháp thực hiện trong thời gian tới. Các tài liệu nêu trên là hữu ích nhƣng chƣa có công trình khoa học nào nghiên cứu về thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế huyện Quỳnh Lƣu đến năm 2020, tầm nhìn 2025. 6 1.2. Cơ sở lý luận của thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế trên địa bàn cấp huyện 1.2.1. Một số vấn đề chung trong chức năng quản lý nhà nước về kinh tế 1.2.1.1. Khái niệm chức năng quản lý nhà nước về kinh tế Để phát triển nền kinh tế thị trƣờng trong thời đại toàn cầu hóa, Nhà nƣớc thực hiện vai trò kinh tế của mình không phải chỉ tập trung xây dựng và quản lý khu vực kinh tế nhà nƣớc mà đều phải vạch ra định hƣớng chiến lƣợc, quy hoạch cho sự phát triển và quản lý toàn bộ nền kinh tế hoạt động theo định hƣớng chiến lƣợc và quy hoạch đó. Vì vậy, Nhà nƣớc phải tiến hành đồng thời nhiều công việc và thực thi nhiều nhiệm vụ lặp đi, lặp lại mang tính chất thƣờng xuyên, tác động vào nền kinh tế nhằm đạt tới những mục tiêu đã hoạch định. Những hoạt động của Nhà nƣớc nhƣ vậy đƣợc gọi là chức năng quản lý nhà nƣớc về kinh tế. Chức năng quản lý nhà nƣớc về kinh tế là sự biểu hiện những phƣơng thức tác động có chủ đích của Nhà nƣớc đối với nền kinh tế và tập hợp những nhiệm vụ, công việc khác nhau mà Nhà nƣớc phải tiến hành trong quá trình quản lý nền kinh tế. Chức năng quản lý nhà nƣớc về kinh tế bao gồm nhiều mặt, thể hiện dƣới nhiều hình thức khác nhau, hợp thành phƣơng thức quản lý nhà nƣớc về kinh tế, đảm bảo cho Nhà nƣớc dẫn dắt hệ thống kinh tế đạt tới các mục tiêu đã định. Chức năng quản lý nhà nƣớc về kinh tế ở nƣớc ta là phạm trù gắn với vai trò kinh tế của Nhà nƣớc trong điều kiện chuyển đổi nền kinh tế từ cơ chế cũ sang cơ chế mới nhằm phát triển nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa. Nó thể hiện mối quan hệ giữa chủ thể quản lý là Nhà nƣớc với đối tƣợng quản lý là nền kinh tế. Do đó nếu có Nhà nƣớc mạnh, làm tốt vai trò và chức năng kinh tế, sẽ góp phần quyết định làm cho nền kinh tế đạt tốc độ tăng trƣởng, phát triển cao, xã hội ổn định, công bằng, dân chủ, văn minh. Vai trò 7 chủ thể của Nhà nƣớc thể hiện trong thực tế hoạt động thông qua các chức năng quản lý của mình. 1.2.1.2. Vai trò của quản lý nhà nước và các chức năng quản lý nhà nước về kinh tế Cùng với sự phát triển về quy mô và trình độ của nền kinh tế, vai trò quản lý kinh tế của Nhà nƣớc ngày càng nâng cao và chiếm một vị trí quan trọng trong hoạt động quản lý của Nhà nƣớc. Tuy nhiên, vai trò quản lý nhà nƣớc về kinh tế không phải "bất biến" mà luôn thay đổi theo yêu cầu của thể chế chính trị và xu hƣớng phát triển kinh tế trong từng thời kỳ lịch sử khác nhau. Trong thời đại hiện nay, mặc dù giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới có thể chế chính trị khác nhau. Nhƣng có điểm chung giống nhau trong quản lý nhà nƣớc về kinh tế là đều sử dụng cơ chế thị trƣờng và ngày càng coi trọng sự kết hợp cơ chế thị trƣờng với vai trò quản lý, điều tiết của Nhà nƣớc. Sự khác nhau giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ trong vấn đề này, chủ yếu là ở bản chất giai cấp của thể chế chính trị và ở liều lƣợng, tính chất tác động của Nhà nƣớc khi thực hiện chức năng quản lý kinh tế. Trong điều kiện của nƣớc ta hiện nay, cần phải tăng cƣờng và đổi mới mạnh mẽ vai trò quản lý của Nhà nƣớc về kinh tế. Nhƣng điều đó không có nghĩa là Nhà nƣớc nắm tất cả, can thiệp vào tất cả mọi hoạt động của nền kinh tế. Nhà nƣớc cần tập trung nắm những lĩnh vực, những khâu thiết yếu, tổ chức phân công thực hiện tốt những công việc quan trọng mà thị trƣờng không làm đƣợc hoặc làm không tốt. Đồng thời biết sử dụng cơ chế thị trƣờng một cách khôn khéo để phục vụ cho mục tiêu quản lý và phát huy những mặt tích cực của cơ chế đó để tạo động lực kích thích, thúc đẩy phát triển kinh tế, hạn chế mặt tiêu cực của nó. Kịp thời xử lý những bất trắc và tình huống mới nảy sinh, đảm bảo cho cơ chế thị trƣờng ra đời đồng bộ và vận hành thông suốt, tạo môi trƣờng thuận lợi thúc đẩy kinh tế phát triển. 8