Tài liệu Luận văn thực hiện chính sách sử dụng năng lượng ở các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm tại hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ------***------ HOÀNG MINH LÂM THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG Ở CÁC CƠ SỞ SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG TRỌNG ĐIỂM TẠI HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ------***------ HOÀNG MINH LÂM THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG Ở CÁC CƠ SỞ SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG TRỌNG ĐIỂM TẠI HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS MAI THỊ THANH XUÂN HÀ NỘI - 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các thông tin, số liệu, dữ liệu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, cụ thể. Kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận văn, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình và tạo điều kiện thuận lợi của giáo viên hướng dẫn, đồng nghiệp, gia đình và bạn bè. Xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Mai Thị Thanh Xuân về sự hướng dẫn nhiệt tình và đầy tâm huyết trong suốt quá trình làm luận văn. Xin gửi lời cảm ơn tới các thầy, cô giáo trong khoa Kinh tế Chính trị - Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội đã giúp đỡ và có những góp ý để luận văn được hoàn thành tốt hơn, đặc biệt là sự góp ý chân thành của PGS.TS. Mai Thị Thanh Xuân. Xin gửi lời cảm ơn tới các cán bộ thuộc phòng Đào tạo sau đại học - Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục hành chính, hướng dẫn qui trình thực hiện trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Xin được cảm ơn tác giả của những công trình nghiên cứu khoa học liên quan tới luận án, các doanh nghiệp, các chuyên gia đã giúp tôi có những thông tin cần thiết để phục vụ cho việc phân tích, đánh giá và hoàn thiện luận văn Cám ơn bố mẹ và gia đình đã động viên, giúp đỡ trong suốt thời gian qua. MỤC LỤC Danh mục các chữ viết tắt .................................................................................. i Danh mục các bảng ........................................................................................... ii Danh mục các hình vẽ biểu đồ ......................................................................... iii MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ CHÍNH SÁCH SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG VÀ CƠ SỞ SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG TRỌNG ĐIỂM ...................................... 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................ 5 1.1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến nội dung đề tài .................. 5 1.1.2. Những vấn đề cần được nghiên cứu tiếp .......................................... 10 1.2. Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng .................... 11 1.2.1. Khái luận về sử dụng năng lượng và cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm ............................................................................................................. 11 1.2.2. Chính sách sử dụng năng lượng và thực hiện chính sách sử dụng năng lượng .................................................................................................. 15 1.2.3. Vai trò của chính sách sử dụng năng lượng ..................................... 25 1.2.4. Sự cần thiết lựa chọn các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm .... 27 1.2.5. Các tiêu chí đánh giá thực hiện chính sách sử dụng năng lượng tại cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm ........................................................ 28 1.2.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạch định và thực hiện chính sách sử dụng năng lượng ......................................................................................... 30 1.3. Kinh nghiệm quốc tế về hoạch định và thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng và bài học cho Việt Nam ...................................................................... 33 1.3.1. Kinh nghiệm một số nước trên thế giới ............................................. 33 1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ................................................... 40 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 43 2.1. Phƣơng pháp luận ..................................................................................... 43 2.2. Phƣơng pháp cụ thể .................................................................................. 44 2.2.1. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu ............................................. 44 2.2.2. Phương pháp thống kê – so sánh ...................................................... 45 2.2.3. Phương pháp phân tích - tổng hợp ................................................... 46 2.2.4. Phương pháp lôgic - lịch sử ............................................................. 46 CHƢƠNG 3: TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNGỞ CÁC CƠ SỞ SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG TRỌNG ĐIỂM TẠI HÀ NỘI ........................................................................................................... 48 3.1. Khái quát tình hình sử dụng năng lƣợng và các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm tại Hà Nội ...................................................................................... 48 3.1.1. Khái quát tình hình hình dụng năng lượng của thành phố Hà Nội giai đoạn 2008-2013 .......................................................................................... 48 3.1.2. Các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm trên địa bàn thành phố Hà Nội ......................................................................................................... 51 3.2. Tình hình thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng ở Hà Nội giai đoạn 2008-2013........................................................................................................ 52 3.2.1. Ban hành chính sách sử dụng năng lượng. ....................................... 52 3.2.2. Quá trình thực hiện chính sách sử dụng năng lượng trên địa bàn thành phố Hà Nội từ 2008 -2013 ................................................................ 70 3.2.3. Kết quả thực hiện chính sách sử dụng năng lượng ở các cơ sở trọng điểm tại Hà Nội ........................................................................................... 78 3.3. Thành tựu, hạn chế và vấn đề đặt ra trong thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng ....................................................................................................... 83 3.3.1. Những thành tự cơ bản...................................................................... 83 3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ................................................................... 84 3.3.3. Một số vấn đề đặt ra trong việc thực hiện chính sách sử dụng năng lượng ........................................................................................................... 87 CHƢƠNG 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG Ở CÁC CƠ SỞ SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG TRỌNG ĐIỂM TẠI HÀ NỘI ĐẾN NĂM 2020 ........ 90 4.1. Định hƣớng thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng ở các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm đến năm 2020 ................................................... 90 4.2. Một số giải pháp chủ yếu thúc đẩy tiến trình thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng tại các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm đến năm 2020 ............ 91 4.2.1. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách ............................................. 91 4.2.2. Đổi mới phương pháp tuyên truyền, phổ biến, nâng cao năng lực cho các cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm .................................................. 92 4.2.3. Hoàn thiện môi trường chuyển giao công nghệ tiết kiệm năng lượng ... 94 4.2.4. Đổi mới chính sách đào tạo đội ngũ cán bộ thực hiện chính sách sử dụng năng lượng ......................................................................................... 96 4.2.5. Đổi mới cơ chế hỗ trợ về tài chính.................................................... 98 4.2.6. Một số giải pháp cụ thể khác ........................................................... 99 KẾT LUẬN ................................................................................................... 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 104 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu TT Nguyên nghĩa 1 KTNL Kiểm toán năng lƣợng 2 MTQG Mục tiêu quốc gia 3 QLNN Quản lý nhà nƣớc 4 SDNLTĐ Sử dụng năng lƣợng trọng điểm 5 SDNLTK&HQ Sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả 6 TKHQ Tiết kiệm và hiệu quả 7 TKNL Tiết kiệm năng lƣợng i DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng 1 Bảng 3.1 2 Bảng 3.2 3 Bảng 3.3 4 Bảng 3.4 Nội dung Cơ cấu tiêu thụ năng lƣợng thành phố Hà Nội giai đoạn 2008-2013 Số lƣợng doanh nghiệp trọng điểm của Hà Nội phân theo lĩnh vực năm 2011 Số lƣợng doanh nghiệp trọng điểm của Hà Nội phân theo lĩnh vực năm 2014 Các văn bản nhà nƣớc liên quan đến lĩnh vực sử dụng năng lƣợng Trang 49 51 51 52 Tổng hợp kết quả thực hiện chính sách SDNL tại 5 Bảng 3.5 các cơ sở SDNL trọng điểm quả trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2009-2013 ii 81 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ STT Hình vẽ 1 Hình 1.1. Nội dung Sử dụng năng lƣợng TK&HQ ở cơ sở vì lợi ích của doanh nghiệp Trang 13 Mô hình hoạt động của Ban chủ nhiệm chƣơng 2 Hình 3.1. trình sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả 70 thành phố Hà Nội STT Biểu đồ 1 Biểu đồ 3.1 Nội dung Cơ cấu sử dụng năng lƣợng theo ngành giai đoạn 2008-2013 iii Trang 50 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Năng lƣợng là hàng hóa đặc biệt của sản xuất và đời sống. Trong điều kiện nguồn cung ứng năng lƣợng là hữu hạn, việc sử dụng, khai thác bất hợp lý dẫn đến nguồi tài nguyên này dần cạn kiện, vì thế việc sử dụng năng lƣợng hiệu quả có vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi quốc gia. Tại Việt Nam hiện nay, hiệu quả sử dụng năng lƣợng còn rất thấp so với các nƣớc phát triển trên thế giới. Cụ thể tỷ lệ so sánh giữa mức tăng trƣởng nhu cầu năng lƣợng với tăng trƣởng sản phẩm trong nƣớc (GDP) của nƣớc ta ở mức trên 1,4 lần trong khi các nƣớc phát triển tỷ lệ này là dƣới 1 (theo Báo cáo của Bộ Công thương về Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2006-2010). Các nghiên cứu khảo sát trong một số doanh nghiệp sản xuất xi măng, thép, vật liệu xây dựng, công nghiệp sản xuất tiêu dùng… cho thấy lãng phí trong sử dụng năng lƣợng là trên 20% con số đó trong lĩnh vực xây dựng và khai thác công trình xây dựng dân dụng, lĩnh vực giao thông vận tải tới 30-35%; Đó là chƣa nói đến việc sử dụng năng lƣợng kém hiệu quả luôn kèm theo nguy cơ gây ô nhiễm môi trƣờng. Hơn nữa nhu cầu sử dụng năng lƣợng ở Việt Nam đang tăng lên nhanh chóng cùng với sự tăng trƣởng mạnh về kinh tế và tiêu dùng. Chiến lƣợc phát triển Năng lƣợng quốc gia Việt Nam đã chỉ rõ, từ sau năm 2015, Việt Nam sẽ nhập khẩu năng lƣợng. Theo dự báo, tỷ lệ phụ thuộc năng lƣợng nhập khẩu là 12,2% năm 2020 và lên 28% năm 2030. Nhƣ vậy, để đáp ứng nhu cầu năng lƣợng tính cho vài thập kỷ tới thì việc cung ứng năng lƣợng đang và sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là sự cạn kiện nguồn cung cấp năng lƣợng truyền thống nội địa (giá nhiên liệu dầu luôn có xu hƣớng leo thang và biến đổi thất thƣờng) vì thế việc khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn năng lƣợng có ý nghĩa hết sức quan trọng và mang tính chiến lƣợc 1 xét trên mọi khía cạnh cả về kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng, an ninh năng lƣợng và phát triển bền vững. Với mục tiêu nâng cao hiệu quả sử dụng năng lƣợng, giảm ô nhiễm môi trƣờng, ngay từ năm 2003 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 102/2003/NĐ-CP quy định về việc sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả trong sản xuất công nghiệp, trong các tòa nhà, các thiết bị, phƣơng tiện sử dụng năng lƣợng trong sinh hoạt của nhân nhân. Năm 2006 Chính phủ đã ban hành Chƣơng trình mục tiêu Quốc gia về sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2006-2015. Tại Quyết định số 79/2006/QĐ-TTg ngày 14/4/2006 đã đề ra mục tiêu phấn đấu tiết kiệm từ 3% đến 5% tổng mức tiêu thụ năng lƣợng giai đoạn 2006-2010 và từ 5% đến 8% giai đoạn 2011-2015. Vào năm 2010 Quốc hội đã ban hành Luật sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả (50/2010/QH12), tạo một môi trƣờng pháp lý thuận lợi cho việc thực thi chính sách sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả trong tất cả các lĩnh vực của đời sống kinh tế xã hội nói chung và các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm nói riêng. Hà Nội là thủ đô của Việt Nam, là vùng kinh tế trọng điểm, là trung tâm đầu não về chính trị, văn hoá, giáo dục của cả nƣớc, đồng thời có tiềm năng phát triển về kinh tế, xã hội, công nghệ trong tƣơng lai vì vậy nhu cầu sử dụng năng lƣợng ngày càng gia tăng. Những năm qua Thành phố Hà Nội đã xây dựng và ban hành chính sách nhằm tăng cƣờng và nâng cao hiệu quả hoạt động sử dụng năng lƣợng trên địa bàn Thành phố. Cụ thể năm 2009, UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Chƣơng trình Mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2009 - 2015, đồng thời ban hành các kế hoạch, ngắn hạn, trung hạn, chỉ thị nhằm triển khai thực hiện Chƣơng trình. Tuy nhiên việc sử dụng năng lƣợng đảm bảo hiệu quả trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, đặc biệt tại các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm còn 2 nhiều tồn tại, bất cập. Những tồn tại đó là gì? Nguyên nhân do đâu? Cần phải làm gì để thúc đẩy tiến trình thực hiện chính sách của nhà nƣớc về sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả nói chung và trong các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm nói riêng, đó là câu hỏi nghiên cứu đặt ra mà Luận văn thạc sỹ với tiêu đề: “Thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng ở các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm tại Hà Nội” phải tìm ra câu trả lời thỏa đáng. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu: 2.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích của luận văn là làm rõ thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong công tác thực hiện chính sách của nhà nƣớc về sử dụng năng lƣợng; từ đó đề xuất một số giải pháp khắc phục, nhằm hoàn thiện chính sách để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lƣợng ở các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm trong thời gian tới. 2.2.Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận chung liên quan đến chính sách sử dụng năng lƣợng hƣớng tới tiết kiệm và hiệu quả. - Phân tić h thƣ̣c tra ̣ng thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng tại các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm ở Hà Nội hiện nay, đánh giá ƣu điểm, hạn chế trong việc thực hiện và triển khai chính sách sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả, tìm ra nguyên nhân của tình trạng đó. - Đề xuấ t giải pháp hoàn thiện cơ chế, chính sách, để thúc đẩy tiến trình thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng trong thời gian tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu. 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của Luận văn là việc thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng theo hƣớng tiết kiệm và hiệu quả tại các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm theo quy định của Thủ tƣớng Chính phủ. 3 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài giới hạn phạm vi nghiên cứu trong việc đánh giá, đƣa ra một số giải pháp chính sách nhằm triển khai việc sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả tại các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm địa bàn Hà Nội. - Về thời gian: Từ năm 2008 đến nay. 4. Những đóng góp mới của luận văn: - Làm rõ thêm những vấn đề lý luận về chính sách sử dụng năng lƣợng, chỉ rõ vai trò và sự cần thiết của việc sử dụng năng lƣợng đảm bảo tiết kiệm và hiệu quả đối với một nƣớc đang phát triển nhƣ Việt Nam. - Đánh giá chính sách sử dụng năng lƣợng và Chƣơng trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả của thành phố Hà Nội từ năm 2008 đến 2013, đúc rút những thành công, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong chính sách và thực tiễn sử dụng năng lƣợng. - Luận văn là tài liệu tham khảo cho các nhà hoạch định chính sách, các nhà quản lý tại Hà Nội cũng nhƣ các địa phƣơng khác. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục Tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm 4 chƣơng: Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận, thực tiễn về chính sách sử dụng năng lƣợng và cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm. Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3: Tình hình thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng ở các cơ sở sử dụng năng lƣợng tại Hà Nội. Chƣơng 4: Định hƣớng và giải pháp thúc đẩy tiến trình thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng ở các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm tại hà nội đến năm 2020 4 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ CHÍNH SÁCH SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG VÀ CƠ SỞ SỬ DỤNG NĂNG LƢỢNG TRỌNG ĐIỂM 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến nội dung đề tài Sử dụng năng lƣợng hƣớng tới tiết kiệm và hiệu quả và một vấn đề lớn của xã hội vì vậy trong thời gian gần đây đã có nhiều công trình nghiên cứu vấn đề này dƣới nhiều góc độ khác nhau nhƣ: đề tài khoa học; giáo trình; bài báo; bài đăng tạp chí...Có thể khái quát một số công trình tiêu biểu liên quan đến vấn đề nghiên cứu dƣới các góc độ tiếp cận nhƣ: Tiếp cận dưới góc độ lý thuyết chính sách chung - Hồ Văn Thông (Chủ biên, 1999), Tìm hiểu về khoa học chính sách công, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Đây là công trình nghiên cứu tƣơng đối có hệ thống các vấn đề về chính sách công dƣới góc độ lý thuyết nhƣ: khái niệm về chính sách công và khoa học chính sách công; phân tích chính sách công trong thực tế; những khuynh hƣớng phát triển cơ bản của chính sách công, công trình là tài liệu tham khảo quan trọng của luận văn. - Đoàn Thu Hà, Nguyễn Ngọc Huyền (Chủ biên, 2000), Giáo trình Chính sách Kinh tế xã hội, Nxb Khoa học kỹ thuật, Hà Nội. Công trình đã đề cập đến vấn đề nghiên cứu trên các khía cạnh nhƣ: các công cụ quản lý kinh tế - xã hội; hoạch định và chính sách kinh tế - xã hội; tổ chức thực thi chính sách kinh tế - xã hội; phân tích chính sách... - Nguyễn Đăng Thành (Chủ nhiệm đề tài, 2004), Chính sách công: Cơ sở lý luận, Viện Chính trị học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. Đề tài đã nghiên cứu một cách có hệ thống những vấn đề lý luận về 5 chính sách công nhƣ: lý thuyết chính sách công; các công cụ nghiên cứu chính sách công; các cách tiếp cận khi nghiên cứu chính sách công. Tiếp cận dưới góc độ chính sách sử dụng năng lượng, tổng kết kinh nghiệm thực hiện chính sách sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả -“Sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả ở Việt Nam: thực trạng và triển vọng” của Nguyễn Đình Hiệp, trình bày tại hội thảo quốc tế về chính sách hiệu quả năng lƣợng tổ chức vào tháng 4 năm 2008 tại TP.Hồ Chí Minh. Tác giả nêu bật hiệu trạng tổng thể bức tranh thực trạng về tình sử dụng năng lƣợng ở Việt Nam và các chƣơng trình thúc đẩy SDNLTK&HQ. Qua đó tác giả đã đề xuất một số định hƣớng chính sách cơ bản cho việc thúc đẩy việc sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả cho các cơ sở sử dụng năng lƣợng ở Việt Nam. - “Nâng cao năng lực quản lý điều hành trong lĩnh vực tiết kiệm năng lƣợng cho 03 địa phƣơng khu vực miền Nam” của TS.Huỳnh Kim Tƣớc. Tác giả đã tiến hành điều tra khảo sát hiện trạng việc sử dụng năng lƣợng của một số doanh nghiệp sản xuất công nghiệp trên địa bàn 03 tỉnh Long An, Tây Ninh và Vĩnh Long từ đó đề xuất 03 xây dựng chƣơng trình SDNLTK&HQ cho 03 tỉnh. -“Báo cáo tổng kết và đánh giá giai đoạn (2006-2010) và định hƣớng các nội dung thực hiện giai đoạn II (2011-2015) Chƣơng trình mục tiêu quốc gia về SDNLTK&HQ. Nội dung báo cáo đã đánh giá kết quả thực hiện trong 5 năm của Chƣơng trình tại Việt nam. Chỉ ra các điểm hạn chế và rào cản của Chƣơng trình đó là: (1) Nhận thức của cộng đồng và doanh nghiệp còn hạn chế, chƣa sẵn sàng tiếp cận với thông tin về công nghệ và các giải pháp tiết kiệm năng lƣợng; (2) Doanh nghiệp không có vốn hoặc không tiếp cận đƣợc những khoản vay tín dụng ƣu đãi; (3) Lực lƣợng chuyên gia kỹ thuật trong lĩnh vực này còn mỏng và ít kinh nghiệm; (4) Giá năng lƣợng của Việt Nam còn đƣợc bao cấp, từ đó đề xuất các giải pháp có tính khả thi về 06 nội dung 6 triển khai giai đoạn tiếp theo (2010-2015): (1) Tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả; tổ chức hệ thống quản lý về tiết kiệm năng lƣợng;(2) Tăng cƣờng giáo dục, tuyên truyền phổ biến thông tin, vận động cộng đồng, nâng cao nhận thức, thúc đẩy SDNLTK&HQ, bảo vệ môi trƣờng; (3) Phát triển, phổ biến các trang thiết bị hiệu suất cao, tiết kiệm năng lƣợng, từng bƣớc loại bỏ các trang thiết bị hiệu suất thấp; (4) Thúc đẩy SDNLTK&HQ trong các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp; (5) SDNLTK&HQ trong các tòa nhà; (6) Thúc đẩy tiết kiệm năng lƣợng trong ngành giao thông vận tải. “Báo cáo tình hình triển khai các hoạt động SDNLTK&HQ trên địa bàn thành phố Hà Nội năm 2011”, của TS.Đào Hồng Thái, trình bày tại Diễn đàn kinh tế năng lƣợng & phát triển bền vững do báo điện tử Đảng Cộng Sản Việt Nam tổ chức năm 2012, tác giả đã khái quát các hoạt động về SDNLTK&HQ trên địa bàn Hà Nội đánh giá kết quả các hoạt động và kiến nghị giải pháp tập trung và tăng cƣờng tập huấn Luật Sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả cho các doanh nghiệp, tập huấn cho lực lƣợng thanh tra Sở Công thƣơng các tỉnh/thành phố về xử phạt vi phạm hành chính về SDNLTK&HQ theo Nghị định 73/2011/NĐ-CP. Các công trình triển khai thực tiễn “Điều tra, khảo sát, xây dựng cơ sở dữ liệu về các tòa nhà trọng điểm đƣợc quy định trong Luật sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả các địa phƣơng phía Bắc”, Chủ nhiệm đề án TS.Đào Hồng Thái, đề án thuộc Chƣơng trình mục tiêu quốc gia về SDNLTK&HQ, qua công tác điều tra khảo sát, thu thập thống kê số liệu về sử dụng năng lƣợng và hiện trạng quản lý năng lƣợng tại các tòa nhà khu vực phía Bắc, tác giả đánh giá tiềm năng về SDNLTK&HQ trong các nhóm đối tƣợng này rất lớn (30-35% tổng mức tiêu thụ năng lƣợng), từ đó đề xuất một số giải pháp quản lý cũng nhƣ kỹ thuật hỗ trợ các tòa nhà triển khai hoạt động SDNLTK&HQ. 7 -“Xây dựng mô hình quản lý và kiểm toán năng lƣợng tại một số cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm trên địa bàn thành phố Hà Nội” Đề án thuộc Chƣơng trình mục tiêu quốc gia về SDNLTK&HQ giai đoạn 2006-2010, của TS.Đào Hồng Thái. Qua điều tra khảo sát và kiểm toán năng lƣợng chi tiết cho một số cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm, Báo cáo khẳng định chi phí năng lƣợng chiếm tỷ trọng lớp trong giá thành sản phẩm của mỗi doanh nghiệp, từ đó đề xuất một số giải pháp thúc đẩy SDNLTK&HQ: (1) Đẩy mạnh công tác đào tạo tâp huấn các kiến thức về tiết kiệm năng lƣợng của các nƣớc tiên tiến đi trƣớc giúp nắm bắt đƣợc các công nghệ tiên tiến nhất; tuyên truyền, phổ biến thông tin về chƣơng trình sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ tại đơn vị; (2) Đầu tƣ chuyển đổi mô hình: Xây dựng các mô hình quản lý mẫu, các mô hình trình diễn nhằm phổ biến rộng rãi các công nghệ tiết kiệm năng lƣợng mới; (3) Hỗ trợ về đầu tƣ đối với các doanh nghiệp thông qua việc tận dụng nguồn vốn từ các tổ chức trong và ngoài nƣớc; (4) Tổ chức liên kết giữa các nhà cung cấp thiết bị với các doanh nghiệp. - “Hỗ trợ kiểm toán năng lƣợng cho các doanh nghiệp công nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội”, Chủ nhiệm đề án TS.Đào Hồng Thái, đề án thuộc Chƣơng trình mục tiêu quốc gia về SDNLTK&HQ thành phố Hà Nội năm 2010. Qua việc tra cứu, hồi cứu các văn bản tài liệu liên quan, điều tra khảo sát các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, tác giả đánh giá hoạt động tiết kiệm năng lƣợng trong các doanh nghiệp công nghiệp ở Hà Nội kém hiệu quả, lãng phí lớn, làm tăng chi phí đầu vào của doanh nghiệp, tác giả đề ra một số giải pháp: (1) Đẩy mạnh công tác tuyên truyền quảng bá về sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả hàng tháng trên các phƣơng tiện thông tin đại chúng; Xây dựng các phóng sự về điển hình tiên tiến trong việc tiết kiệm năng lƣợng; Xây dựng thí điểm một mô hình tiết kiệm năng lƣợng theo các 8 biện pháp đƣợc đƣa ra trong báo cáo kiểm toán tại một số đơn vị để có thể kiểm nghiệm thực tế; Khuyến khích xây dựng các đề tài, nhiệm vụ, nhiệm vụ trong khuôn khổ Chƣơng trình sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả của Thành phố; (2) Đầu tƣ, cải tạo nâng cấp trang thiết bị điện bằng các thiết bị có hiệu năng cao. Phối hợp với các đơn vị tƣ vấn, các chuyên gia bên ngoài nghiên cứu triển khai thực hiện tiết kiệm năng lƣợng tại đơn vị; (3) Tìm kiếm các nguồn vốn hỗ trợ đầu tƣ, vốn vay ƣu đãi của các tổ chức trong và ngoài nƣớc cho các doanh nghiệp triển khai các giải pháp TKNL. “Hỗ trợ các doanh nghiệp thuộc khu công nghiệp sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả tại khu công nghiệp Quang Minh”, Chủ nhiệm Hoàng Minh Lâm, đề án thuộc Chƣơng trình mục tiêu quốc gia về SDNLTK&HQ thành phố Hà Nội năm 2012. Qua công tác thu thập số liệu điều tra khảo sát các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp thuộc khu công nghiệp Quang Minh, tác giả đánh giá tiềm năng về tiết kiệm năng lƣợng của các doanh nghiệp từ 20-30%, Việc chấp hành Luật sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả còn chƣa tốt, qua đó đề xuất một số giải pháp: (1) Tạo sự quan tâm thực sự của lãnh đạo các doanh nghiệp công nghiệp về sử dụng năng lƣợng tiết kiệm hiệu quả nhằm loại bỏ các trang thiết bị có hiệu suất thấp, giảm mức chi phí năng lƣợng. (2) Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, công nhân vận hành để thực hiện Luật Sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả; (3) Xây dựng các quy định về TKNL; kế hoạch bảo trì, bảo dƣỡng thiết bị; kiểm tra, theo dõi việc quản lý và vận hành các hệ thống máy móc thiết bị công nghệ phục vụ sản xuất kinh doanh; (4) Đẩy mạnh công tác tuyên truyền quảng bá về sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả hàng tháng trên các phƣơng tiện thông tin đại chúng; (5) Xây dựng cơ sở dữ liệu năng lƣợng của các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội làm nền tảng chiến lƣợc cho công tác quản lý và định hƣớng phát triển năng lƣợng. 9 Nhìn chung các công trình trên đã đề cập các khía cạnh khác nhau về chính sách công, chính sách sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả, một số vấn đề về định hƣớng cho công tác hoạch định và thực thi chính sách sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả. Đó là nguồn tài liệu quý giá để luận văn kế thừa và phát triển. Tuy nhiên vấn đề thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng đối với các cơ sở sử dụng năng lƣợng trọng điểm tại Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng còn ít đƣợc đề cập. Đây là khoảng trống mà luận văn này sẽ cố gắng tìm hiểu và lấp đầy. Một số công trình đã phân tích, đánh giá đƣợc các mặt tích cực, hạn chế trong quá trình hoạch định phát triển năng lƣợng, chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế trong việc thực thi chính sách sử dụng năng lƣợng nói chung. Một số tác giả đã đƣa ra những dự báo về xu thế phát triển năng lƣợng ở nƣớc ta trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH; đƣa ra những kiến nghị về nâng cao hiệu quả sử dụng năng lƣợng.... Tuy nhiên, vẫn chƣa có các công trình nghiên cứu quá trình thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả trên thực tế, đặc biệt việc thực hiện chính sách đó ở một địa phƣơng nhất định. Do đó, nghiên cứu về thực hiện chính sách sử dụng năng lƣợng ở Hà Nội dƣới góc độ kinh tế - chính trị thì đây là công trình nghiên cứu đầu tiên ở nƣớc ta. 1.1.2. Những vấn đề cần được nghiên cứu tiếp Dựa trên các quan điểm nghiên cứu, bối cảnh nghiên cứu, phƣơng pháp nghiên cứu và cách tiếp cận khác nhau. Các công trình nghiên cứu đã có những đóng góp lớn về hoạt động sử dụng năng lƣợng nói chung hƣớng tới tiết kiệm và hiệu quả, chính sách sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả. Qua đó đã khái quát đƣợc thực trạng sử dụng năng lƣợng đối với các cơ sở sử dụng năng lƣợng, tác động chính sách sử dụng năng lƣợng tiết kiệm và hiệu quả các yếu tố ảnh hƣởng tới hoạt động sử dụng năng lƣợng đối với kinh tế xã 10