Tài liệu Luận văn ths phát triển cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại cổ phần bảo việt

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ---------------------- NGUYỄN QUANG VINH PHÁT TRIỂN CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN BẢO VIỆT LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Hà Nội - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ---------------------- NGUYỄN QUANG VINH PHÁT TRIỂN CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN BẢO VIỆT Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ VÂN ANH Người hướng dẫn khoa học Chủ tịch hội đồng TS. Trần Thị Vân Anh PGS.TS. Phí Mạnh Hồng Hà Nội - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan đề tài luận văn thạc sỹ „„Phát triển cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Bảo Việt‟‟ là kết quả của quá trình học tập và nghiên cứu của riêng tác giả. Các số liệu được sử dụng trong luận văn hoàn toàn được thu thập từ thực tế, chính xác, đáng tin cậy, có nguồn gốc rõ ràng, được xử lý trung thực và khách quan. Học viên Nguyễn Quang Vinh LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tác giả xin chân thành gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, đến quý thầy cô trong Khoa Tài chính – Ngân hàng, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành luận văn này. Em xin chân thành gửi lời cảm ơn đến TS. Trần Thị Vân Anh đã hướng dẫn, chỉnh sửa giúp tác giả những quy chuẩn về nội dung, hình thức, kiến thức và phương pháp nghiên cứu để hoàn thành luận văn. Học viên Nguyễn Quang Vinh TÓM TẮT  Mục đích nghiên cứu Luận văn được thực hiện nhằm đánh giá hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt và đưa ra những giải pháp để phát triển nghiệp vụ này tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt.  Nhiệm vụ nghiên cứu - Luận văn làm rõ cơ sở lý luận về tín dụng nói chung và tín dụng cá nhân nói riêng qua các nội dung: Khái niệm, đặc điểm cho vay khách hàng cá nhân, các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả và nhân tố tác động đến hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt. - Qua phân tích các nhân tố ảnh hưởng, khảo sát ý kiến đánh giá của khách hàng, rà soát hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt luận văn chỉ ra những tồn tại, hạn chế và những nguyên nhân dẫn đến các tồn tại, hạn chế trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt - Trên cơ sở kết quả nghiên cứu nêu trên, luận văn đưa ra các giải pháp đồng bộ đối với Ngân hàng TMCP Bảo Việt và các kiến nghị đối với các cơ quan chức năng để phát triển hiệu quả của nghiệp vụ cho vay khách hàng cá nhân tại BAOVIET Bank. MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU.............................................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài ................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài .................................................................... 2 3. Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................... 2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 2 5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 2 5.1. Tiếp cận nghiên cứu ................................................................................................ 2 5.2. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 2 6. Đóng góp của luận văn ...................................................................................... 3 7. Kết cấu của luận văn: ................................................................................................................ 3 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU4 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................... 4 1.2. Tổng quan về ngân hàng thương mại ............................................................. 6 1.2.1. Khái niệm ngân hàng thương mại ....................................................................... 6 1.2.2. Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại ............................................. 8 1.3. Cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại............................... 9 1.3.1. Khái niệm và đặc điểm cho vay khách hàng cá nhân ........................................ 9 1.3.2. Phân loại cho vay khách hàng cá nhân ............................................................. 11 1.3.3. Nội dung cho vay khách hàng cá nhân ............................................................. 14 1.4. Phát triển cho vay khách hàng cá nhân ........................................................ 20 1.4.1. Quan niệm về phát triển cho vay khách hàng cá nhân..................................... 20 1.4.2. Chỉ tiêu phát triển cho vay đối với khách hàng cá nhân .................................. 21 1.4.3. Những nhân tố tác động đến phát triển cho vay khách hàng cá nhân............. 25 CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................................. 29 2.1. Nghiên cứu tài liệu tại bàn ........................................................................... 29 2.2. Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp ........................................................ 29 2.3 Phương pháp phân tích số liệu ...................................................................... 30 2.4. Phương pháp nghiên cứu điều tra ................................................................ 31 CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHO VAY ĐỐI VỚI KHCN TẠI NGÂN HÀNG BẢO VIỆT..................................................................................................... 38 3.1. Khái quát về Ngân hàng TMCP Bảo Việt.................................................... 38 3.1.1. Quá trình hình thành phát triển .......................................................................... 38 3.1.2. Cơ cấu bộ máy tổ chức và mạng lưới ............................................................... 39 3.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh........................................................................... 41 3.2. Thực trạng phát triển cho vay đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt ................................................................................................... 43 3.2.1. Quy định của Ngân hàng TMCP Bảo Việt về cho vay khách hàng cá nhân . 43 3.2.2. Thực trạng cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng TMCP Bảo Việt ...... 48 3.3. Đánh giá thực trạng hoạt động cho vay đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt .......................................................................................... 56 3.3.1. Kết quả đạt được................................................................................................. 56 3.3.2. Hạn chế ............................................................................................................... 57 3.3.3. Nguyên nhân....................................................................................................... 59 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ ........................................................................... 64 4.1. Giải pháp phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân ...................... 64 4.1.1. Xây dựng chiến lược marketing Ngân hàng..................................................... 64 4.1.2. Xây dựng kế hoạch phát triển cho vay khách hàng cá nhân ........................... 66 4.1.3. Đổi mới chính sách liên quan tới cho vay khách hàng cá nhân ...................... 68 4.1.4. Mở rộng mạng lưới Ngân hàng ......................................................................... 69 4.1.5. Hoàn thiện sản phẩm hiện có và phát triển sản phẩm mới .............................. 69 4.1.6. Tăng cường năng lực đội ngũ cán bộ tín dụng ................................................. 70 4.1.7. Phát triển công nghệ Ngân hàng........................................................................ 71 4.1.8. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát ......................................................... 72 4.2. Các kiến nghị ................................................................................................ 73 4.2.1. Kiến nghị với Nhà nước..................................................................................... 73 4.2.2. Kiến nghị với NHNN và cơ quan có thẩm quyền ............................................ 74 KẾT LUẬN ................................................................................................................................. 76 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 77 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt STT Nguyên nghĩa 1 BAOVIET Bank Ngân hàng TMCP Bảo Việt 2 ĐVKD Đơn vị kinh doanh 3 HĐTD HO Hội đồng tín dụng Hội sở chính 4 HMRRTD Hạn mức rủi ro tín dụng 5 KHCN Khách hàng cá nhân 6 NH Ngân hàng 7 NHBL Ngân hàng bán lẻ 8 KHDN Khách hàng doanh nghiệp 9 NHNN Ngân hàng Nhà nước 10 NHTM Ngân hàng thương mại 11 PGD Phòng giao dịch 12 QHKH Quan hệ khách hàng 13 TMCP Thương mại Cổ phần 14 TSBĐ Tài sản bảo đảm 15 TTKD Trung tâm kinh doanh 16 TCTD Tổ chức tín dụng i DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Kết quả huy động vốn qua các năm 41 2 Bảng 3.2 Số liệu tín dụng 42 3 Bảng 3.3 Doanh số từ hoạt động bán bảo hiểm (Bancassurance) 42 4 Bảng 3.4 Hạn mức phê duyệt của các cấp lãnh đạo 48 5 Bảng 3.5 Số lượng khách hàng cá nhân qua các năm 49 6 Bảng 3.6 Dư nợ cho vay khách hàng cá nhân 51 7 Bảng 3.7 Tỉ lệ nợ xấu hoạt động cho vay khách hàng cá nhân 53 8 Bảng 3.8 Kết quả điều tra khách hàng về dịch vụ ngân hàng 54 ii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ SƠ ĐỒ STT Sơ đồ Nội dung Trang 1 Sơ đồ 3.1 Sơ đồ hoạt động tại hội sở chính 39 2 Sơ đồ 3.2 Sơ đồ hoạt động tại chi nhánh 40 BIỂU ĐỒ STT Biểu đồ Nội dung Trang 1 Biểu đồ 3.1 Biểu đồ doanh số cho vay cá nhân 50 2 Biểu đồ 3.2 So sánh dư nợ cho vay KHCN với các NHTM 52 3 Biểu đồ 3.3 So sánh tỷ lệ cho vay KHCN với các NHTM 52 4 Biểu đồ 3.4 Biểu đồ tỉ lệ nợ quá hạn 53 iii LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài Cùng với quá trình mở cửa và phát triển của ngành ngân hàng Việt Nam, khách hàng cá nhân ngày càng đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển của các NHTM.Các sản phẩm dịch vụ ngân hàng dành cho cá nhân đặc biệt là các sản phẩm tín dụng đang được các ngân hàng cung cấp rất đa dạng, phong phú và trở thành những công cụ cạnh tranh chủ yếu. Không chỉ những ngân hàng TMCP Việt Nam mà các Ngân hàng nước ngoài tên tuổi như HSBC, ANZ, Citybank.v.v..hay các công ty tài chính cũng tham gia vào cuộc đua chiếm lĩnh thị trường cho vay khách hàng cá nhân tại Việt Nam.Điều này làm cho mức độ cạnh tranh về nhóm khách hàng này trở nên gay gắt và ngày càng quyết liệt. Ngay từ những ngày đầu hoạt động, Ngân hàng TMCP Bảo Việt đã xác định mảng ngân hàng bán lẻ trong đó có hoạt động cho vay khách hàng cá nhân là một trong những đối tượng khách hàng mục tiêu trong định hướng phát triển hoạt động kinh doanh của mình. Kiên định với định hướng hoạt động này, Ngân hàng TMCP Bảo Việt đã không ngừng nỗ lực để phát triển các sản phẩm, dịch vụ phù hợp với đòi hỏi ngày càng cao của khách hàng. Theo đó, Ngân hàng TMCP Bảo Việt đã cung cấp các sản phẩm tín dụng dành cho cá nhân như: cho vay sản xuất kinh doanh; cho vay trả góp mua nhà, sửa chữa nhà; cho vay mua ô tô, cho vay du học.v.v. Ngân hàng TMCP Bảo Việt mới đi vào hoạt động được 06 năm, vì vậy hoạt động cho vay nói chung, hoạt động cho vay khách hàng cá nhân nói riêng đang trong quá trình hình thành và phát triển về quy mô, đối tượng, phạm vi, phương thức và chất lượng. Trong khi đó, hoạt động cho vay khách hàng cá nhân là một lĩnh vực quan trọng đem lại một phần lợi nhuận lớn cho ngân hàng. Trước thực tế đó, việc tìm kiếm những giải pháp nhằm phát triển cho vay đối với khách hàng cá nhân tại BAOVIET Bank là rất cần thiết. Chính vì vậy, tác giả đã chọn đã chọn đề tài: “Phát triển cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt” làm đề tài luận văn thạc sĩ. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đẩy mạnh hoạt động phát triển cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt, để làm được điều này, cần phải thực hiện mô tả, phân tích, tổng hợp và đánh giá hoạt động này hiện nay dựa trên cơ sở lý luận về cho vay nói chung và cho vay khách hàng cá nhân nói riêng. Bên cạnh đó, để đạt được mục tiêu trên, cần phải có sự khảo sát, đánh giá của khách hàng vay vốn để các biện pháp đề xuất khả thi hơn. Cụ thể các mục tiêu nghiên cứu của luận văn thể hiện ở các nội dung sau:  Hệ thống hóa lý thuyết về phát triển cho vay khách hàng cá nhân;  Mô tả, phân tích thực trạng cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt;  Đề xuất hệ thống giải pháp nhằm phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt. 3. Câu hỏi nghiên cứu Luận văn sẽ giải đáp các câu hỏi nghiên cứu cụ thể sau đây: - Thực trạng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại BAOVIET Bank hiện nay như thế nào? Chất lượng cho vay khách hàng cá nhân có mang lại hiệu quả cho ngân hàng không? Làm sao để phát triển hoạt động cho vay khách hàng cá nhân? - Mức độ hài lòng của khách hàng đối với dịch vụ tín dụng cá nhân của Ngân hàng TMCP Bảo Việt 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt. - Phạm vi nghiên cứu: Tình hình phát triển cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt từ năm 2010– tháng 06/2014. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Tiếp cận nghiên cứu Đề tài nghiên cứu trên cơ sở các số liệu sẵn có của Ngân hàng TMCP Bảo Việt, từ đó phân tích các số liệu để đưa ra giải pháp phù hợp. 5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu 2 Để thực hiện các nội dung và mục tiêu nghiên cứu đã nêu, tác giả sẽ sử dụng tổng hợp các phương pháp sau: Nghiên cứu tài liệu tại bàn bằng cách tổng hợp các tài liệu có liên quan. Phương pháp phân tích tài liệu thứ cấp. Phương pháp phân tích số liệu Phương pháp nghiên cứu điều tra 6. Đóng góp của luận văn - Phân tích và đánh giá hoạt động phát triển cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt. - Qua nghiên cứu luận văn chỉ ra một số tồn tại, hạn chế trong hoạt động cho vay cũng như quá trình phát triển hoạt động này tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt. - Luận văn đưa ra các giải pháp đồng bộ và cụ thể với Ngân hàng TMCP Bảo Việt để phát triển và nâng cao hơn nữa hiệu quả của hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt. 7. Kết cấu của luận văn: Ngoài lời mở đầu, kết luận, danh mục viết tắt, danh mục bảng biểu sơ đồ, luận văn được kết cấu thành 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và tổng quan tài liệu Chương 2: Phương pháp và thiết kế nghiên cứu Chương 3: Thực trạng phát triển cho vay đối với khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt Chương 4: Giải pháp, kiến nghị 3 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Cho vay khách hàng cá nhân là một trong những mảng nghiệp vụ tín dụng quan trọng đối với hệ thống NHTM tại Việt Nam nói chung và tại BAOVIET Bank nói riêng, chính vì vậy, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về lĩnh vực phát này. Một trong những nghiên cứu đó là luận văn thạc sỹ của tác giả Lê Minh Sơn về “Phát triển hoạt động cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam” (Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh, 2009): Luận văn được tác giả nghiên cứu tập trung vào hoạt động cho vay tiêu dùng tại Vietcombank (giai đoạn 2006-2008) – một trong những ngân hàng TMCP có quy mô, thương hiệu và uy tín hàng đầu Việt Nam. Luận văn đã nghiên cứu dựa trên kinh nghiệm của các Ngân hàng nước ngoài như Union-Philipin, kinh nghiệm của Ngân hàng Standard Chartered-Singapore, kinh nghiệm của Ngân hàng Citibank – Nhật Bản. Từ đó tác giả đưa ra một số giải pháp, kiến nghị để phát triển cho vay tiêu dùng tại Vietcombank. Tuy nhiên, do đặc thù của Vietcombank là một ngân hàng lớn, có nhiều lợi thế về bán lẻ cũng như thị phần khách hàng cá nhân sử dụng dịch vụ thẻ, các giải pháp của tác giả Lê Minh Sơn đưa ra chủ yếu tập trung khai thác và tiếp thị các sản phẩm tín dụng cũ với thị trường lợi thế sẵn có của một ngân hàng lớn, không phù hợp với điều kiện, quy mô và thị phần khách hàng của Ngân hàng TMCP Bảo Việt (có đặc thù là ngân hàng quy mô nhỏ, thời gian hoạt động chưa lâu, thị phần khách hàng hiện còn thấp). Luận văn thạc sỹ của Nguyễn An Khang (Học viện tài chính,2009) về “Mở rộng cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình” nghiên cứu về cho vay tiêu dùng và mở rộng hoạt động này tại Ngân hàng An Bình. Ưu điểm của luận văn này là đã tiến hành khảo sát lấy ý kiến của các khách hàng hiện hữu của Ngân hàng trong các địa bàn khác nhau, từ đó đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp. Tuy nhiên, nghiên cứu của tác giả Nguyễn An Khang tập trung vào giai đoạn từ năm 20082010. Đặc điểm kinh tế xã hội của thời kỳ này có nhiều khác biệt so với hiện nay do (i) hiện nay tác động của khủng hoảng kinh tế đã tác động nhiều tới nhu cầu vay vốn cá 4 nhân phục vụ tiêu dùng cũng như hoạt động sản xuất kinh doanh và(ii) giai đoạn 20082009 trước đây thị trường bất động sản phát triển đột biến, nhu cầu người dân mua bán bất động sản để đầu tư tăng cao, dẫn đến sự phát triển nóng của hoạt động cho vay khách hàng cá nhân. Kết quả của nghiên cứu này đã không còn phù hợp với đặc điểm kinh tế xã hội hiện nay. Bên cạnh đó, một hạn chế nữa của nghiên cứu trên là chưa phân tích đủ các yếu tố tác động, đặc biệt thiếu việc khảo sát nhu cầu, sự hài lòng của khách hàng vay vốn tại ngân hàng để tìm ra các điểm hạn chế trong quy trình cấp tín dụng gây khó khăn cho ngân hàng trong quá trình tiếp cận vốn. Điều này dẫn đến kết luận thực trạng phát triển cho vay KHCN tại Ngân hàng TMCP Anh Bình không chuẩn xác, đề xuất các giải pháp không đồng bộ. Luận văn thạc sỹ của Huỳnh Nguyễn Đức Huy (Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh, 2007) về “Nâng cao chất lượng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Quốc doanh – Thành phố Hồ Chí Minh tập trung nghiên cứu về cho vay khách hàng cá nhân nhưng đối tượng nghiên cứu là chất lượng hoạt động của hoạt động này. Luận văn chỉ ra những điểm tồn tại và hạn chế của việc cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng Quốc doanh và đưa ra các giải pháp để nâng cao chất lượng của hoạt động này qua việc tăng cường quản lý rủi ro và giảm thiểu nợ xấu đối với hoạt động cho vay cá nhân, định hướng phát triển hoạt động này của ngân hàng Quốc doanh nói riêng và các ngân hàng thương mại nói chung. Mặc dù cũng đề cập đến việc cho vay khách hàng cá nhân, nhưng Huỳnh Nguyễn Đức Huy tập trung vào các giải pháp, kiến nghị đểnâng cao chất lượng cho vay khách hàng cá nhân, thay vì mở rộng phát triển hoạt động này. Luận văn thạc sỹ của Trần Hạnh Khôi (Đại học kinh tế Quốc dân, 2010) về “Phát triển cho vay tiêu dùng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Nam Á” đã phân tích được các yếu tố ảnh hưởng đến việc phát triển cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Đông Nam Á, từ đó kết luận thực trạng và kiến nghị giải pháp phù hợp để phát triển cho vay KHCN tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Nam Á. Tuy nhiên, tác giả Trần Hạnh Khôi đã chưa phân tích đủ các yếu tố tác động, đặc biệt thiếu việc khảo sát nhu cầu, sự hài lòng của khách hàng vay vốn tại ngân hàng 5 để tìm ra các điểm hạn chế trong quy trình cấp tín dụng gây khó khăn cho ngân hàng trong quá trình tiếp cận vốn. Điều này dẫn đến kết luận thực trạng phát triển cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Nam Á không chuẩn xác, đề xuất các giải pháp không đồng bộ. Nhìn chung các nghiên cứu bàn về phát triển cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại đã khẳng định được tầm quan trọng của việc phát triển cho vay khách hàng cá nhân trongquá trình phát triển của ngân hàng.Tuy nhiên, các nghiên cứu trước đây về vấn đề này chưa tập trung kiểm định được mối quan hệ cùng chiều giữa chất lượng dịch vụ với sự hài lòng của khách hàng. Bên cạnh dó, hầu hết các nghiên cứu tập trung cải thiện yếu tố nội lực, sẵn có của ngân hàng mà chưa có những giải pháp, ý tưởng về những sản phẩm mới, tập trung vào thị trường riêng, phù hợp với đặc điểm và quy mô của từng ngân hàng. Bên cạnh đó cũng chưa có nghiên cứu nào xem xét tình hình kinh tế tương tự những năm gần đây, với những sự thay đổi tương đối lớn về điều kiện kinh tế xã hội, cung cầu của thị trường và sự ổn định cũng như kỳ vọng vào sự phát triển trở lại của thị trường bất động sản, một trong những sản phẩm hàng hóa phổ biến giai đoạn 2008-2009 của hoạt động cho vay khách hàng cá nhân. Những lý do nêu trên là cơ sở và mục tiêu khai thác để tác giả thực hiện đề tài “Phát triển cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Bảo Việt”. 1.2. Tổng quan về ngân hàng thƣơng mại 1.2.1. Khái niệm ngân hàng thương mại Theo Điều 4 Luật số 47/2010/QH12 về các Tổ chức tín dụng có hiệu lực từ ngày 01/01/2011: “Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của Luật nhằm mục tiêu lợi nhuận”. Như vậy, ngân hàng thương mại là một hình thức ngân hàng hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận, với những đặc điểm sau đây: + Trung gian tài chính: 6 Với chức năng này, NHTM trở thành một trung gian chuyển rủi ro trong nền kinh tế.NHTM nhận các nguồn tài chính từ những người cho vay và chuyển nguồn tài chính này đến những người đi vay thông qua hoạt động tín dụng.Cũng bằng cách này, NHTM chuyển đi và nhận về các nguồn tài chính từ các định chế tài chính khác.Khi làm như vậy, NHTM đã tạo lập kênh rủi ro giữa các chủ thể kinh tế. Do đó, khi một chủ thể kinh tế gặp rủi ro, nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời, rủi ro sẽ lan truyền và nhân rộng thiệt hại trong nền kinh tế. + Kinh doanh có điều kiện: Việc thành lập và hoạt động NHTM phải thỏa mãn các quy định của NHNN như quy định về vốn, thành viên sáng lập, điều lệ tổ chức hoạt động, điều kiện về sở giao dịch, chi nhánh, văn phòng đại diện, thành lập công ty.v.v.. Các quy định về hoạt động huy động vốn, tín dụng, dịch vụ thanh toán và ngân quỹ, các hoạt động khác. + Hoạt động của NHTM bị kiểm soát chặt chẽ: NHTM là loại hình doanh nghiệp kinh doanh hàng hóa đặc biệt – hàng hóa tiền tệ.Đa phần trong đó là các khoản tiền gửi phải trả khi có yêu cầu. Do vậy, hoạt động ngân hàng có nhiều rủi ro tiềm ẩn. Nhằm đảm bảo cho cả hệ thống ngân hàng hoạt động ổn định, an toàn và có hiệu quả, NHNN tiến hành thanh tra và kiểm soát chặt chẽ các hoạt động của NHTM. + Vốn và tài sản: Vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn vốn của NHTM.Nguồn vốn của NHTM chủ yếu được hình thành từ nguồn tiền gửi.Đây là nguồn tiền quan trọng nhất.Khi một ngân hàng bắt đầu hoạt động, nghiệp vụ đầu tiên là mở các tài khoản tiền gửi để giữ hộ và thanh toán hộ cho khách hàng, bằng cách đó ngân hàng huy động tiền của các cá nhân và tổ chức cho tiền tạm thời nhàn rỗi. Ngoài ra, nguồn đi vay, nguồn ủy thác, nguồn trong thanh toán.v.v.. cũng là một trong những nguồn hình thành nên vốn của NHTM. NHTM là doanh nghiệp kinh doanh tiền tệ nên phần lớn tài sản là các tài sản tài chính: hợp đồng cho vay, hợp đồng thuê mua, các chứng từ có giá.v.v.. Một phần nhỏ trong tài sản của NHTM là các tài sản cố định như nhà cửa, trang thiết bị .v.v.. 7 1.2.2. Các hoạt động cơ bản của ngân hàng thương mại - Mua bán ngoại tệ: Ngân hàng thực hiện dịch vụ này bằng cách mua bán một loại tiền này lấy một loại tiền khác và hưởng lợi nhuận. - Nhận tiền gửi: Nhận tiền gửi là một trong những dịch vụ quan trọng nhất của NHTM. Ngân hàng mở dịch vụ nhận tiền gửi để bảo quản hộ người có tiền với cam kết hoàn trả đúng hạn. - Cho vay: Cho vay là hoạt động mang lại nguồn thu nhập lớn nhất cho ngân hàng. NHTM sử dụng nguồn vốn nhàn rỗi thu hút được từ các cá nhân, tổ chức trong nền kinh tế để cho vay, chủ yếu là cho vay thương mại, cho vay tiêu dùng, tài trợ dự án. Thu nhập mà ngân hàng nhận được chính là tiền lãi mà các cá nhân, tổ chức vay vốn trả cho ngân hàng về việc chuyển nhượng quyền sử dụng vốn. - Cung cấp các tài khoản giao dịch và thực hiện thanh toán: Ngân hàng không chỉ nhận các khoản tiền gửi mà còn thực hiện thanh toán hộ khách hàng. Các tiện ích của thanh toán không dùng tiền mặt (an toàn, nhanh chóng, chính xác, tiết kiệm chi phí) đã khuyến khích khách hàng gửi tiền vào ngân hàng và nhờ ngân hàng thanh toán hộ. Ngoài ra, người gửi tiền có thể viết séc thanh toán cho việc mua hàng hóa và dịch vụ của mình mà không phải trực tiếp đến ngân hàng rút tiền chi trả cho người bán. Việc đưa ra loại hình tiền gửi này được xem là một trong những bước đi quan trọng nhất trong công nghiệp ngân hàng. - Bảo lãnh: Bảo lãnh là cam kết bằng văn bản của ngân hàng với bên có quyền về việc thực hiện nghĩa vụ tài chính thay cho khách hàng khi khách hàng không thực hiện đúng nghĩa vụ đã cam kết; khách hàng phải nhận nợ và hoàn trả cho tổ chức tín dụng số tiền đã được trả thay. - Quản lý ngân quỹ: Do có nhiều kinh nghiệm trong quản lý ngân quỹ và khả năng trong việc thu ngân, nhiều ngân hàng cung cấp dịch vụ quản lý ngân quỹ, trong đó ngân hàng đồng ý quản lý việc thu và chi cho một công ty kinh doanh và tiến hành đầu tư phần thặng dư tiền mặt tạm thời nhàn rỗi vào các chứng khoán sinh lợi và tín dụng ngắn hạn cho đến khi khách hàng cần tiền mặt để thanh toán. - Tài trợ cho các hoạt động của Chính phủ: Các ngân hàng tài trợ cho các hoạt động của Chính phủ bằng cách mua trái phiếu Chính phủ theo một tỷ lệ nhất định trên 8 tổng lượng tiền gửi mà ngân hàng huy động được; hoặc cho vay với điều kiện ưu đãi cho các doanh nghiệp của Chính phủ. - Bảo quản vật có giá: Các ngân hàng thực hiện bảo quản vàng và các vật có giá khác cho khách hàng. Ngân hàng giữ vàng và giao cho khách khàng tờ biên nhận (giấy chứng nhận do ngân hàng phát hành). Khách hàng phải trả phí bảo quản cho ngân hàng. - Cho thuê thiết bị trung và dài hạn: Cho thuê và hoạt động tín dụng trung hạn, dài hạn trên cơ sở hợp đồng cho thuê tài sản giữa các bên cho thuê là ngân hàng với khách hàng thuê. Kết thúc thời hạn thuê, khách hàng mua lại hoặc tiếp tục thuê tài sản đó theo các điều kiện đã thỏa thuận trong hợp đồng thuê. - Cung cấp dịch vụ môi giới đầu tư chứng khoán: Ngày nay, nhiều NHTM hàng đã thành lập công ty chứng khoán hoặc công ty môi giới chứng khoán để cung cấp cho khách hàng cơ hội mua cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán mà không phải nhờ đến người kinh doanh chứng khoán. - Cung cấp dịch vụ ủy thác và tư vấn: Với sự giúp đỡ của các chuyên gia về quản lý tài chính, ngân hàng còn thực hiện quản lý tài sản và quản lý hoạt động tài chính hộ khách hàng. Dịch vụ này phát triển sang cả ủy thác vay hộ, ủy thác cho vay hộ, ủy thức phát hành, ủy thác đầu tư.v.v..thậm chí là tư vấn về thành lập, mua bán, sáp nhập doanh nghiệp. - Cung cấp các dịch vụ bảo hiểm: NHTM bán bảo hiểm cho khách hàng, điều này đảm bảo việc hoàn trả trong trường hợp khách hàng bị chết, tàn phế hay gặp rủi ro trong hoạt động, mất khả năng thanh toán. - Cung cấp các dịch vụ đại lý: Các NHTM không thể thành lập chi nhánh, văn phòng ở mọi nơi vì vậy nhiều ngân hàng cung cấp dịch vụ ngân hàng đại lý cho các ngân hàng khác như thanh toán hộ, phát hành hộ các chứng chỉ tiền gửi, làm ngân hàng đầu mối trong đồng tài trợ. 1.3. Cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng thƣơng mại 1.3.1. Khái niệm và đặc điểm cho vay khách hàng cá nhân * Khái niệm Tín dụng là một phạm trù kinh tế và nó cũng là sản phẩm của nền kinh tế hàng 9