Tài liệu Luận văn thạc sỹ Nghiên cứu sự tạo phức của sắt (III) với 1-(2-Pyridylazo)-2-Naphthol trong dung dịch nước và khả năng ứng dụng vào phân tích

BO GIAO DUC VA DAO TAO DAI HOC QLOC GIA HA NOI TRirdNG D.\I HOC KHOA HOC TlTNHIEN LE THI \ INK NGHIEN ClfU ST; TAO PHLfC CUA SAT (EI) Y&L 1- (S - PYRIDYI.AZO)- 2 - NAPHTHOL TRONG DUNG DICH mJOC VA KHA NANG IfNG DUNG VAO PHAN TiCH Chuyen nganh: Hoa phan tich Ma so: 01. 04. 03 LUAN AN THAC SI KHOA HOC HOA HOC Giao vien huong d§n: GS.TS Lam Ngoc Thu HANOI 11-1999 MUC LUC MCfDAU 1 PHANI. TONGQUAN 2 1.1. Tinh chat va cac iJng dung ciia sat 2 1.1.1. Mot sotinh chat quan trong ciia sk 2 1.1.2. Mot so ling dung cua sSt 3 1.2. Cac phuang phap tach va lam giau sat 4 1.2.1. Phuang phapchiet 4 1.2.2. Phuang phap ket tua 5 1.3. Cac phuang phap do mau de' xac dinh sat 5 1.3.1. Mot so loai thuoc thu thuang duac sudung 5 1.3.1.1. Thuoc thu thioxyanal 5 1.3.1.2. Thuoc thu 0-Phenanlrolin 7 1.3.1.3. Thuoc thuaxit sunlosalixilic 8 1.3.1.4. Thuoc ihu Mccaplo axetal 8 1.3.1.5. Thuoc thu dipyridin - glioxal - dithioscmicabazon 9 1.3.1.6. Thuoc thu 2 axetyl - pyridazin 9 1.3.1.7. Thuoc thu bato - phenantrolin 9 1.3.1.8. Thuoc thuformyl desoxybenzoin 9 1.3.1.9. Thuoc thu 3 - metoxynitro sophenol 10 1.3.1.10. Thuoc thuetylen-chamin-bis-sunfosalisilic - andehit 10 1.3.1.1 1. Thuoc thu sufn- fcnyl - 2 - piridin- ketoxim 10 1.3.2. Mot so loai thuoc thu moi 11 1.4. Thuoc thu PAN 16 PHANIl.KV THlATTHirc N(JHIEM 19 2.1. Hoa chat can thiet 19 2.1.1. Dicu chc dung dich chuan sdt (III) 19 2.1.2. Dicu chc dung dich chuiui PAN 19 2.3. Ky ihual chict 20 PHAN III. NGHIEN CUD SI T.\0 PHUC GIUA SAl (III) - PAN 21 3.1. Khao sal su tao phuc cua sfit (111) vai PAN 21 3.1.1. Khao sat ph6 cua thuoc ihu va pho cua phuc 21 3.1.1.1. Khao sat pho hap thu cua thuoc thu 21 3.1.1.2. Khao sat pho hap thu cua phuc Fe(lll) - PAN 21 3.1.2. Khao sat anh huang pH den sir tao phiic 22 3.1.3. Khao sat anh huang cua thai gian den su tao phuc 24 3.1.4. Xac dinh thanh phan cua phuc 25 3.1.4.1. Phuang phapdong phan tu gam 25 3.1.4.2. Phuang phap ty so'mol 27 3.1.5. Khao sat khoang tuan theo dinh luat Beer 28 3.2. Khao sat cac ion can 30 3.3. Xac dinh sat (111) trong mSu gia 31 3.3.1. Chuan bi mSu gia 32 3.3.2. Xac dinh sat (III) trong mSu gia bang phuang phap them 32 3.3.3. Xac dinh sat (111) trong mau gia bang phuang phap duang chualn 34 3.3.4. Chon phuang phap xac dinh 36 3.4. Khao sat kha nang chicl cua phii'c 36 3.5. Khao sat kha nang trao doi tren nhua anion cua phuc 37 3.6. Mot so ket luan ve phuc Fe(III) - PAN 38 PHAN IV.NGHIEN ClOJ SlJ DUNG PHlTC SAT (III) - PAN VAO MUC DICH PHAN TICH 39 4.1. Xac dinh vi luang sat bang phuang phap chiet trac quang 39 4.1.1. Khao sat pho ciia thuoc thu va phiic trong tuang huu ca 39 4.1.1.1 Khao sat ph6 hap thu ciia thuoc thu trong tuang huu ca 39 4.1.1.2. Khao sat pho ciia phuc trong tuang huu ca 40 4.1.2. Khao sat anh huang ciia pH den qua trinh chiet 41 4.1.3. Khao sat anh huang ciia dung moi den qua trlnh chiet 42 4.1.4. Xac dinh hieu suat chiet 45 4.1.5. Xay dung duang chuan 46 4.1.6. Xac dinh ham luang l-c(IIi) irong mau gia bang phuang phap chiet trac quang 48 4.2. Xac dinh ham luang sat trong nuac cat 1 Ian bang phuang phap chiet trac quang 49 4.3. Xac dinh ham luong Fc(II) va Fe(lll) trong nuac ngam 50 4.3.1. Cach lay m^u va xir ly mau 50 4.3.2. Xac dinh ham luong Fc(III) trong mau 50 4.3.3. Xac dinh ham luami Fe(II) irons mfiu 51 3.1.1.1. Khao sat ph6 hap thu cua thuoc thir 21 3.1.1.2. Khao sat ph6 hap thu ciia phuc Fe(III) - PAN 21 3.1.2. Khao sat anh huang pH den su tao phuc 22 3.1.3. Khao sat anh huang cua thai gian den su tao phuc 24 3.1.4. Xac dinh thanh phan cua phiic 25 3.1.4.1. Phuang phap d6ng phan tirgam 25 3.1.4.2. Phuang phap ty so'mol 27 3.1.5. Khao sat khoang tuan theo dinh luat Beer 28 3.2. Khao sat cac ion can 30 3.3. Xac djnh sat (III) trong mau gia 31 3.3.1. Chuan bi mau gia 32 3.3.2. Xac dinh sat (III) trong mau gia bang phuang phap them 32 3.3.3. Xac dinh sat (III) trong mau gia bang phuang phap duang chuan 34 3.3.4. Chon phuang phap xac dinh 36 3.4. Khao sat kha nang chiet ciia phiic 36 3.5. Khao sat kha nang trao doi tren nhua anion ciia phuc 37 3.6. Mot so ket luan ve phiic Fe(III) - PAN 38 PHAN IV.NGHIEN CUU SlfDUNG PHlfC SAT (III) - PAN VAO MUC DICH PHAN TICH 39 4.1. Xac dinh vi luang sat bang phuong phap chiet trac quang 39 4.1.1. Khao sat pho ciia thuoc thii* va phii'c trong tuang hiiu co 39 4.1.1.1 Khao sat ph6 hap thu ciia thuoc thii* trong tuang huu co 39 4.1.1.2. Khao sat ph6 ciia phiic trong tuang huu ca 40 4.1.2. Khao sat anh huang ciia pH den qua trinh chiet 41 4.1.3. Khao sat anh huang cua dung moi den qua trinh chiet 42 4.1.4. Xac dinh hieu suat chiet 45 4.1.5. Xay dung duang chuan 46 4.1.6. Xiic dinh ham luong IxMllI) trong mau gia bang phuang phap chiet trac quang 48 4.2. Xac dinh ham luang sat trong nuoc cat 1 Ian bang phuang phap chiet trac quang 49 4.3. Xac dinh ham luong Fc(ll) va Fe(IlI) trong nuac ngam 50 4.3.1. Cach lay mau xa xir ly mau 50 4.3.2. Xac dinh ham luong Fc(lII) trong mau 50 4.3.3. Xac dinh ham lirang Fe(Il) irone miiu 51 PHAN V. NGHIEN CCX CO CHE PHAN CSG TAO PHUC GIUA ION FEdlll-PAN XAC fi^HK,, 53 5.1-Xay dung phuong trinh xac dinh cache 53 5.1.1. Cac phuang trinh tao phuc h\drox cua ion Fe(III) 53 5.1.2. Can bang phan ly cua thuoc thu PAN (HR) 54 5.1.3. Phan ung giija Fe(III) \ai PAN 54 5.2. Xay dung duang bieu dien mat do quang vao pH ciia dung dich 55 5.3. Xac dinh hang so khong h6n K^^ 58 KET LUAN CHUNG 59 TAI LifiUTHAM KHAO 60 Phan tieng Viet 60 Phan tieng Anh 61 MODfia Ngay nay, khi khoa hoc ky thuat phat trien manh me \'a ban than cac nguyen to vi lugng giu mot vai tro quan trong doi voi sir phat trien ciia dong thuc vat, viec thiia hoac thieu cac nguyen to vi luong deu khong co Igi cho doi song ciia chiing. Sat la m<3t nguyen to co tam quan trong doi v6\ nhieu nganh khoa hoc. Sat va cac hgp chat ciia no co mat 6 hau het cac nganh cong nghiep va co gia tri Ion trong cac kim loai khai thac dugc. Ngoai ra, sat con la nguyen to khong the thieu dugc trong co the ciia dong thuc vat noi chung va con nguoi noi rieng. Trong co the con nguoi, lugng sat chiem til 0,006% den 0,007%) trong lugng co the. Lugng sat thijra hay thieu trong co the d6u co the' gay ra mot so benh nhu: so gan, huyet cip, thieu mau. Trong co the ciia tre em dang Ion neu thieu mot lugng sat can thici cho CO the co the gay cho trc phat trien thi(:'u can doi va lam cho chi so thong minh se giam hoac gay ra mot so benh ve rang va mau. Do vay, vice xac dinh sat trong cac doi tugng la rat can thiet. Co rat nhieu phuong phap xac dinh sat, tuy tung loai mau ma nguoi ta sir dung cac phuong phap khac nhau nhu: phuong phap the' tich, phuong phap trong lugng, phuong phap trac quang va mgl so phuong phap hoa ly khac. Phuong phap trac quang la phuong phap thuong dugc su dung nhi^u vi phuong phap nay xet ve nhi6u mat thi no co nhung uu diem noi bat nhu: do lap lai ciia phep do cao, do chinh xac va do nhay dat yeu cau phan tich. Mat khac, phuong phap nay voi cac phuong lien may moc khong qua dat, d^ bao quan, cho gia thanh phan tich re, phu hgp \di yeu cau cung nhu dieu kien ciia cac phong thi nghiem nuoc ta hien nay. Vi va\', chung toi chon phuong phap trac quang de nghien ciiu sir tao phuc ciia sal (III) voi thuoc thu PAN va xay dung phuong phap xac dinh Fc (III) trong nuoc. Ban luan xan na\- duoc thuc hien duoi sir huong dan ciia GS.TS Lam Ngoc Thu, Thac sT Nguyen Pham Ha tai phong thi nghiem VSL \'a Trung tam Hoa moi truong - Khoa Hoa - Trudng DH Khoa hoc tu nhicn -DH Quoc gia Ha noi. CHUONGI JONG QUAN 1.1. Tinh chat va cac urng dung cua sdt 1.1.1. Mot so tinh chat quan trong cua sat Sat la mot kim loai co boat tinh hoa hoc trung binh. Trong khong khi kho sat bi thu dong, nhung trong khong khi im sSt dl bj oxy hoa va bi phu mot lop sat hydrat hoa mau nau, xop nen khong bao ve duoc sat khoi bi oxy hoa tiep tuc 14]. Khi dun nong, sat tac dung v6i hau het cac phi kim [1]. Sat tao thanh day hgp chat sat (II) va sat (III) [43] Muoi sat (II) dugc lao thanh khi hoa tan sat vao trong ciic dung dich axit nitric. Quan trgng nhat la sat (III) sunfat hoac sat cuporot FeS04.7H20 Khi sat tac dung voi axit sunfuaric 20 - 30% thi phan ung xay ra: Fe + H.SO, = FeSO^ + H.T Neu dun sat cuporot (FeS04.7H20) thi nuoc thoat ra ta thu dugc khoi mau trang khan FeS04. 0 nhiet do Ion hon 480'^C thi muoi khan nay se bi phan huy [3]. Hydroxit sat (II) Fe(0H)2 de trong khong khi se bi oxy hoa chuyen thanh hydroxit sat (III) Fe(OH), mau nau do. 4Fe(OH)2 + O, + H2O = 4Fe(OH)3 Hydroxit sat (III) khong tan trong nuoc nhu'ng dt tan trong axit va tan mot phan trong kiem dac [9] Sat cV chu ky IV phan nhom chinh nhom 8 nen so phoi tri chung cua ion sat la 6 nhu: [Fe(CN)(,]"' ; FeF^,"'" ... co cau hinh bat dien. Ngoai ra sat con co so phoi tri la 4 co cau hinh tu dien nhu: FeC^" ; [Fe(CN)J- .... [34] Phuc dien hinh ciia sat la K4[Fe(CN)6] . SH.O ket tinh mau vang dl tan trong nuoc. Day la thuoc thii, dac trung diing de nhan biet ion Fe (III). Khi co mat ion Fe (III) se tao thanh ket tiia mau xanh Berlin, phan ung xay ra theo phuong trinh: 4Fe-^^ + 3[Fe(CN)J = Fe4[Fe(CN)6]3 i Moi truong gay anh huong rat nhieu den qua trinh oxy hoa sat (II) len sat (III). Trong moi truong axit ion sat (II) ben hon la moi trudng kiem, trong moi truong ki6m sat (II) chong bi oxi hoa len sat (III). Do sat (II) d^ bi oxy hoa nhu vay nen viec cat giu no nguoi ta dua ve dang muoi kep: (NH4)2Fe(S04)2. 6H2O - Muoi Mohr [1] Ion sat (III) va hgp chat cua no rat pho bien. Trong dung dich no co mau vang nhat va d^ dang thiiy phan cho ta dung dich mau vang nau. Day la mot dac diem quan trong ciia ion sat (III). Oxft sat (III) Fe203 CO mau do nau, no dugc dieu che bang each nung ket tua hidroxit sdt (III) Fe(0H)3. to 2Fe(OH)3 ^Fe^O^+SH^O Oxit sat (III) khong tan trong nuoc, co the tan mot phan trong kiem dac hay cacbonathydrazin; hydroquinon; hydroiodua ... Khi Fe(III) phan ung voi KCN du cho ta phuc kaliferixianua - do la mot thuoc thu dac trung doi voi ion sat (11). Khi no tac dung voi ion sat (II) cho ket tiia dac trung mau xanh tuyec - bin. Ngoai ra ion sat (III) con co the tao phuc v6i SCN" cho phuc mau do mau ma ion sat (II) khong co phan ung tuong tu - Day la mot thuoc thii de nhan biet ion sat (III)|1]. 1.1.2, Mot so irng dung ciia sdt Trong tat ca cac kim loai khai thac dugc thi sat co gia tri quan trong. Hau het ky thuat hien dai deu co lien quan den viec sir dung sat va hgp kim ciia sat. Nhu chiing ta da biet, trong cong nghiep cac hgp kim sat dong vai tro chii chot trong cac ITnh virc: xay dung, giao thong van tai, quoc phong, che tao may moc, dung cu san xuat va do diang trong doi song hang ngay, ... Ngay nay trong nganh luyen kim sat va hgp kim ciia sat dang chiem mot dia vi trgng yeu. sat (II) sunfat dugc diing de chong sau bg co hai cho thuc vat, no dugc diing trong san xuat mirc viet, son vo co va trong nhugm vai. Sat (III) clorua dugc diing lam chat keo tu de lam sach nuoc, lam xiic tac trong viec tong hgp cac chat hiJu co va con dugc diing trong cong nghiep sgi. Sat (II) sunfat dugc diing de tay gi kim loai. No con co kha nang hoa tan CU2S tao thanh dong (II) sunfat va d\6u do dugc sir dung de' dieu che dong bang phuong phap thuy luyen. Trong qua trinh san xuat axit sunfuaric thipirit sfit (FeS2) dong vai tro quan trgng vi no la nguyen lieu dau diing de di^u che ra axit sunfuaric. Sat la nguyen to quan trgng cho sir song va cho cong nghiep, vi vay nguoi ta tim nhieu phuong phap de tach va lam giau nguyen to nay. 1.2. Cac phirong phap tach va lam giau sat De xac dinh sat nhieu khi nguoi ta phai loai trii cac yeu to anh huong den viec xac dinh bans each tach. Mat khac khi ham luons sat trong mau qua nho thi nguoi ta phai lam giau no. Co nhieu phuong phap tach va lam giau nhu: chiei, ket liia, sAc ky, ... nhung pho bien nhat la chiet va ket tiia. 1.2.1. Phiroiig phap chiet Khi phan tfch sat trong nuoc, de tach va lam giau sat nguoi ta thuong diing phuo'ng phap chiei [4J. Sau khi cho sat tao phirc voi thuoc thu, ta chiet sat bang cac dung moi ihfch hgp nhu: CHCl,, CCL. Day la nhiing dung moi co ty trong Ion hem nuoc nen CO kha nang phan lap nhanh va de dang tach ra khoi tuong nuoc. Mot so tac gia [42] da cho chiet sat (III) cupherat bang ete va CHCl,, chiet sat (III) 8 - oxiquinolinat bang dung moi tu moi truong axit a.xetic. Phuo'ng phap nay co gia tri trong viec tach cac vet sat. Cac phuc cua sat (III) vdd nitroaxetophenol dugc chiet bang each lac voi dung moi CHCI3 6 khoang pH 8 - 9. Cung co the chiet Fe (II) bang each sir dung phiirc [Fe(o - PhenaltrolinIy)3] chiet trong CHCl, [25]. Khi chiet co mot so ion kim loai nang co the tao phuc voi thuoc thu va chiet bang dung moi CHCI3, dac biet khi co nhieu dong ta co the loai bo bang each chiet v6i dicliton trong moi truong axit vo ca loang. 1.2.2. Phuong phap ket tua. Cac tac gia [42] da dua ra phuong phap ket tiia sat (III) duoi dang hydroxy! de tiich sat ra khoi mot so kim loai: Kidm, ki6m tho, kem (Zn), chi (Pb); Cadimi va mot so kim loai khac. Cac hydroxyt ciia cac kim loai nay kci liia 6 pH cao hon so v6'i hydroxyt sat (III) Fe(0H)3 hoac no bi giu lai khi co mat NH3 trong dung dich. Cac ion tatrat, xitrat, oxalat, pyrophotphat co the lam anh huong den quy trinh ket tiia sat hoan loan. Khi co mat ciia cac ion do nguoi ta cho ket tiia voi anion sunfua trong do co lugng nho Cadimi. Nhung phuong phap nay khong dugc danh gia cao vi sunfua ciia cac kim loai it tan trong anonisunfua du. Khi sat kei tiia bang amonisunfua co mat ion tatrat co the tach sat ra khoi: Titan, uran, Vanadi, photphat va mot so nguyen to khac. 1.3. Cac phuong phap do mau de xac dinh sat. Co rat nhieu phuong phap khac nhau de dinh lugng sat nhu: phuong phap the" ifch, phuong phap trong lugng, phuong phap trac quang va mot so phucrng phap hoa ly khac. Nhung trong do phucrng phap trac quang chiem uu the hon neu ta chon thuoc thu thich hgp cho viec xac dinh. Sau day la mot so thuoc thii thuong dung de xac dinh sat bang phucmg phap do mau {hdng I). Bang 1. Mot so thuoc thu:thu&ng dung de xac dinh sat bdng phuoJig phdp do mau TT Thuoc thu Dp nhay ^max pH xac (/Jg/ml) (mm) dinh Thoi gian d/h thuoc bien mau thudu 1 a. a Dipyridyl 0,007 522 3-9 I nam khong a/li 2 2. 2', 2", Terpyridyl 0,005 522 3-10 1 nam khong a/li 3 Disodirem 0.09 430 8,5 - 9,5 vai thang co a/h - 1,2 - dihydrxylbenzen 4 3,5 diunfonyl ferron 0,015 610 2,7-3,7 1 - 2 tuan khong a/h 5 4 - hydroxylbiphenyl - 0.003 575 3 1 ngay CO li/h 0,014 540 7-12 vai gia khong a/h 0,0023 720 3,9-5,1 6 gia khong a/li 0,007 508 2-9 1 ngay khong a/li 3 - carboxylic axit 6 Mcrcapto aceticaxit 7 Muoi Nitroto - R 8 (). phenantrolin 9 axit salixvlic 0,03 520 2,5 - 2,7 2 - 3 ngay CO a/h 10 axil sunfo salixylic 0,01 430 7 > 1 ngay khong a/h 11 TTiioxyanat 0,008 480 axit giam mau CO ii/h 12 Thioxyanat 0,004 482 bien doi CO ii/h trong h6n hop nuac - axeton theot 1.3.1. Mot so loai thuoc thu thuong su dung 1.3.1.1. Thuoc thu thioxyanat La thuoc thir nhay vai ion Fe(III) no dirge sir dung rong rai trong phan tfch va dinh lugng sit. Vi axit trioxyanic la axit manh nen nong do ion thioxyanat ft hi anh huong hoi nong do ion (H""). Trong dung dich eudng do mau ciia phurc sat (111) thioxyanal phu ihugc vao lugng du thioxyanat. loai axit va thai gian phan ung. T\^co Sarlo [7] \a Babeo [2] nhiJng phuc na>' hap thu euc dai a huac song 48()nm va no la ham so bac nhat cua nong do thioxyanal. Dung dich phuc s;il (111) thioxyanat hi giam mau. Khi de ngoai anh sang va toe do giam mau cham o vung axit \eu \a nhanh khi nhiet do tans [29]. Khi CO mat hydroperoxit hoac anionipesunfat cang lam cho cuong do mau va do b6n mau ciia phuc giam di. Sir du thioxyanat la can thiet, khong nhung no lam tang do nhay cua phep do ma con loai triJ dugc anh huong ciia cac ion Florua, phophat (P04^') va mot so anion khac tao phuc dugc voi ion Fe(in). Co nhung ion gay anh huong den viec xac dinh Fe(III) bang thuoc thu thioxyanat nhu metaphotphat, Florua, oxalat. Chiing tao phuc voi sat (III) trong moi trudng axit. Ion sunfat va photphat voi mot lugng du dang k^ cung anh huong. Ngoai ra con co nhung ion tao phiic mau hay ket tiia voi ion thioxyanat nhu: Cu^Co^^Bi^Ag^Hg^.. Vi du: Ag"", Hg""; Cu^""; Co^""; Bi^""; .... se tao ket tua cho phuc mau vang da cam Ru^"" cho phiic mau hong. Su can tro ciia Co'^^ (do ban than mau ciia Co'^) ta co the khac phuc bang each do 6 buoc song thfch hgp. Cac ion Hg""^, Ca~"^, Zn""^, Sb^"^, tao phiic SCN" se lam giam cuong do mau ciia sat (III) thioxyanat. Do do muon sir dung phuong phap nay can phai tach cac ion anh huong den mau ciia phiic [42]. Phuong phap diing thuoc thii thioxyanat la co gioi han, do chinh xac nho (neu la khong dung nhung phep do dac biet de tang do nhay). Nhung no vSn dugc ap dung rong rai vi phuong phap nay don gian, nhanh, ap dung dugc trong dung dich axit manh va thuoc thii tuong doi re tien. i.3.1.2. Thuoc thiir O - Phenantrolin [42] Phirong phap nay co the xac dinh dugc ham lugng sat trong khoang tii 0,4 - 8ppm. Day la thuoc thii kha nhay de xac dinh sat dua tren sir tao phiic mau giua thuoc thii voi sat (II); phiic co mau do tfa [(C[-,H^N2)3Fe]'^. Phuc hoan loan ben \'a cuong do mau ciia phuc khong doi trong khoang pH = 2 - 9. Cac ion mau va mot so nguyen to khac can tro viec xac dinh sat bang thuoc thii 0-phenantrolin nhu Ag-^, Bi'^ thi tao ket tiia. Cd"^, Hg-^, Zn'* tao voi thuoc thu phiic kho tan va dong thoi lam giam cuong do mau ciia phiic sat voi thuoc thii. Sir anh huong cua cac nguyen to nhu Fe, Sr, Cu, Mo co the' giam den miic toi thieu bang each di^u chinh pH trong khoang hep. Vidu: Hg [1] CO the co mat lOppm ( pH = 3 - 9); Be la 50ppm (pH =3 - 3,5); W khong qua 5ppm; Cu < lOppm (pH = 2,5 - 4); Co la lOppm (pH = 3 - 5); Sn^^ khong qua 20ppm (pH = 2 -3 ); Sn^^ <50ppm (pH = 2,5) deu khong can tro cho sir tao mau ciia phiic. Con cac ion nhu oxalat, tactra, florua 6 pH =3-6 CO ham lugng Ion 500 ppm cung khong anh huong. Trong khi do sat (III) ciing tao phiic dugc voi 0-phenantrolin, phiic nay co mau xanh luc va cue dai hap thu 6 585 mm. Tuy vay phiic nay khong ben theo thoi gian va chuyen dan thanh mau vang co cue dai hap ihu la 360nm. 1.3.1.3. Thuoc thu axit sunfosalixilic. Axit sunfosalixilic tao voi sat phiic mau phu thuoc vao nong do axit ciia dung dich. Theo Sarlo [7] Khi pH ciia dung dich =1,5 thi cue dai hap thu 6 500nm va khi pH = 5 thi cue dai hap thu 6 460nm. Khi diing thuoc thii axit sunfosalixilic thi ion photphat khong gay anh huong tham chi lugng ciia no vugt qua lugng sat 100 Ian. Chinh di6u nay thuan Igi cho viec xac dinh sat trong doi tugng sinh hoc chiia photpho. Tlieo Marchenco [9] 6 pH = 2 -3 phiic ciia sat (III) voi axit sunfosalixilic co mau ifm do. hap thu cue dai 6 490nm. Nhung 6 pH = 4 -7 phiic co mau vang. Sat (II) \'a sat (III) tao phiic voi thuoc thii cho cue dai hap thu o 420 - 430 nm. Theo mot so tac gia [9] thi 6 pH = 1,8-2.5 phiic co mau tim va cue dai hap thu 6 510 nm, con 6 khoang pH = 9-11,5 se tao hgp chat phiic mau vang. Khi pH>12 xay ra su phan huy phiic do sir tach ra ket tua hidroxyl sdl. Phu(mg phap nay co uu diem la co the xac dinh satdllj trong su* co mat cua sal (II). 8 1.3.1.4. Thuoc thu Mecapto axetat [29]. Phan ling cua amoni mecapto vdi sat trong moi truong bazo se tao ra phiic tan mau do tia, cuong do mau bi anh huong boi n6ng do thuoc thii. Trong khoang pH = 6 - 11 phiic CO cue dai hap thu a buoc song 530 - 540nm. Khi co mat cua cac cation Co^^ Nr\ ?b^\ Bi^\ C\'\ Cu(I), Ag", Au" se gay anh huong den mau nhung axit xyanic va HNO3 thi khong co trong dung dich, phuong phap nay xac dinh sat tot nhat khi ham lugng la 0,5 - 2 ppm. 1.3.1.5. Thuoc thu dipyridin - glioxal - dithiosemicabazon [9] Ca 2 ion sat (II) va sat (III) deu tao phiic voi thuoc thii nay. Sat (III) tao phiic voi thuoc thu cho mau vang co cue dai hap thu 6 buoc song 400nm, con sat (II) cho mau do tia tuong ling voi 2 phiic khac nhau (thuoc thii: sat la 2:1 va 1:1). 6 pH = 2,5 phiic co cue dai hap thu 6 buoc song 500nm con khi pH tu 5-10 thi phiic hap thu cue dai 6 590 - 600nm. Khoang nong do tuan theo dinh luat Beer tii 2 -9 ppm. 1.3.1.6. Thuoc thu 2 axetyl - pyridazin [9] Thoi gian cho sat (II) tao phiic mau vdi thuoc thii nay keo dai den 24h. Neu phan ling dugc tien hanh 6 nhiet do 60-'C thi chi can Ih la mau dat cue dai ciia phiic 6 475 - 510 nm. De tranh anh huong ciia cac ion la nguoi ta chiei bang nitrobenzen 6 pH =3,5 - 4,5. Liic do cue dai hap thu 6 budc song la 510-20nm. 1.3.1.7. Thuoc thu bato - phenantrolin [9] Phirc ciia sat (II) voi bato - phenantrolin chiei dugc bang nhi^u dung moi hiJu CO, do la mot dieu rat thuan Igi. Thuoc thii nay tan trong rugu etylic. Phiic ciia thuoc thii voi sat (II) dugc chiei bang rugu n-amylic va iso amylic, clorofom. Ngudi ta dung clorofom de chiei vi no co ty trgng cao nen dt chiei. Phuc nay co the* dugc chiei bang h6n hgp clorofom - rugu etylic khan \'di ty le 1:5 va 5:1, khoang pH thich hgp cho su tao phiic la 4 -7. D6 tranh hien tugng thuy phan ddi vdi nhiing ion kim loai tao hydroxst ta cho them vao dung dich xitrat hay tactrat. Dong gay anh hudng cho viec xac dinh sat (II) bang thuoc thu bato - phenantrolin. Ngoai ra cac ion Co"^, Ni""", Zn""", Cd""" vdi mot lugng Idn cung gay anh hudng. Cac anion khong gay anh hucVng cho viec xac dinh sat (II) bang thuoc thu nay. 1.3.1.8. Thuoc thu formyl desoxyben zoin [30] sat tao phiic mau dd tia trong dung dich rugu formyl desoxybenzoin. Phan ling nay diing di xac dinh sat cd 20|j.g/lml dung dich. Phan ling nhay hon phan ling phat hien sat bang phiic vdi thuoc thii 4,7-di-(3-dietyl amino propylamino)-l,10 phenantrolin trong NH4OH cd nong do trung binh. Phan ling nay cd the phat hien mot lugng nho nhai la 0,003 |.tg/lml sat. Cac ion Cu^"^, Ni^"", Co^"^ khong can trd phiic sat vdi thuoc thii. 1.3.1.9. Thuoc thii 3 - metoxynitro sophenol [16] Phiic mau xanh la cay, cd cue dai hap thu d 700nm. Khoang pH thich hgp nhai cho sir tao phiic la 5 -8. Phiic cd ty le thanh phan sat (III): phoi tii la : 1:3 (theo phuong phap Job). Phiic tuan theo dinh luat Beer d khoang nong do 2mg/l. Mudn xac dinh sat bang thuoc thii nay thi can phai chuyen hei sat (111) v6 sat (II) bang tac nhan thich hgp nhu axit ascobic; dong (II) gay can dugc cho bang thiosunfal. Phiic chiei dugc bang clorofom. 1.3.1.10. Thuoc thiietylen - diamin - bis - sunfosalisilic - andehit. Sat tao phiic vdi thuoc thu nay d pH = 2,8- 5,5 cd cue dai hap thu d 510 - 520nm. Khi cd mat ion HP04-', Mn04-, Fe~'' va axit boric van cd the xac dinh dugc sat (III) theo phuong phap nay d nong do 0,25 - 10|ag/lml. 1.3.1.11. Thuoc thu sun- fcnyl - 2 - piridin - Ketoxim [16] Tliudc ihii nay tao phuc mau vdi mot vai kim loai chuyen tiep trong moi trirdng trung linh va moi trudng kiem. Cd the chiei phiic lao ihanh hang dung 10 moi hull CO. Phiic cd mau dd dugc tao ra ca vdi sat(II) va sat (III), nhung nong do sat (II) nho nhai dugc xac dinh bang thuoc thii trong dung dich cd 5ppm. Con sat (HI) d nong do nhd hon cung xac dinh dugc. Nhieu tac gia [30] da nghien ciiu phan ung mau giua sat (III) vdi P-iodoclorophosphonazo (viei tat CP - PI ). Phiic mau tao thanh cd mau xanh, trong moi trudng dung dich hdn hgp HCl 0,08M va HCIO4 0,08M. Cue dai hap thu ciia phiic d budc sdng 682nm, phiic cd he so hap thu phan tii gam tdng bang 4,3.10'. Ty le thanh phan phiic theo diing ty le Fe (III) CP -PI la 1:2. Khoang tuan theo dinh luat Beer tii 0 - 20 mg/25ml. Vao nam 1987, Sukhan va cac cong sir da sir dung phuong phap chiei trac quang de xac dinh sat (III) trong hgp kim ciia dong. Qua trinh chiei dugc thuc hien bang mot trong 2 each: • Cdch 1: Chiei Fe(III) vdi antipyrinetrichloroacetate ciing vdi sir c6 mat ciia axit ascobic va 2,2 - dipyridyl. He so hap thu phan tii gam xac dinh dugc la 6,8.10^ • Cdch 2: Chiei Fe(III) vdi dipyridyl-tri-chloroacetate ciing vdi sir cd mat ciia KSCN trong axeton. He so hap thu phan tu gam xac dinh dugc trong trudng hgp nay la 1,5.10'[46]. Cung bang viec sii dung phuong phap chiei trac quang Marathe da nghien ciiu qua trinh chiei ciia Fe(III) vdi axit 2-carboxyl-2-hydroxyl-3,5dimethylatobenzene-4-sulphnic vdi viec sir dung aliquat 336 nhu la mot tac nhan chiei trong clorofom. Qua trinh chiei toi uu d pH tu 6-10. Dinh luat Beer trong khoang 0,44-3,5 |ag Fe(ni). Phuong phap nay da dugc sii dung cho viec xac dinh Fe(III) trong cac loai quang [5|. Mot so lac gia da sii dung phuong phap trac quang de xac dinh Fe(IIl) trong khi dien phan ma dong va niken [41 ]. Bunzlanova da sii dung cumeme hidroperoxidc (CHP) dc xac dinh Fe(III). pH toi uu cho sir tao phiic la 10, dpH toi uu phuc cd thanh phan 1:2 [18J. 11 1.3.2. Mot so loai thuoc thu mdl. Trong nhung nam gan day cac nha khoa hoc tren toan the gidi da va dang tim ra cac thuoc thu mdi de xac dinh sat va da thu dude cac kei qua kha kha quan. Sau day, chiing toi se neu ra mot so thuoc thii mdi nhai ma cac nha hoa hoc tren the gidi da de nghi di xac dinh sat. • Mot so tac gia [9] da sir dung phan ling giiia sat (III) vdi thuoc thii 0-hydroxyhydroquinonaphtalein de' lam giau tren mang Igc, sau dd chuyen san pham vao dung dich va do d budc sdng 610nm. Phiic cd thanh phan sat (III): thuoc thu 1:2, he so hap thu phan tii gam 8 la 1,18.10"^ • Alonso [9]da sir dung san pham phan ling giiJa sat (III) vdi thuoc thii triethylenetltramethylenphosphnic axit de xac dinh sat (III) bang quang pho tir ngoai d X^.^^ = 256 nm. Dung dich tuan theo dinh luat Beer trong khoang 0,5-13,5|ig/25mI. • Ishchcnko sii dung phiic da phoi Fe(lll)- bromopirogallol- crystal violet cd thanh phan tuong ling 1:2:2, he so hap thu phan tii gam c = 1,85.10\ cue dai hap thu ciia phiic d budc sdng X^.^^^ - 590nm, gidi han ciia phep xac dinh la 0,15-l,5)ig/10ml. [9] • Aprajita [9]da sir dung phan ling tao phiic giua ion sat (III) vdi 3- hydroxy-2- picolinamide de xac dinh sat. Dinh luat Beer ap dung dugc tii 0,2 - 0,8|.ig sat (III). Phiic chai tao thanh cd thanh phan sat (III): thuoc thii la 1:2, cue dai hap thu tai budc sdng X^.^^ = 475nm, he so hap thu phan tiigam 8 = 2,24.10'. • Uzoukwu [47] da nghien ciiu phep chiei trac quang sat (III) vdi thuoc thii l-phenyl-3-methyl-4trifluoroaxetylpyrazolone-5. Theo cac tac gia thi day la phirong phap nhanh, nhay de xac dinh sat (III). Cac ion Ag"", K"", Na"", Ba'"", Be-'', Ca"^, Cd'"", Co'"", Zn""" cd ham lugng 500ppm khong gay can. Gidi han cho phep xac dinh ciia cac ion: Cu^*<5()ppm; Ce'*<8ppm; Ci-(VI)<40ppm: Mo(VI)<8ppm; H(VIj<5(Jppm; V(IV)<300ppm; V(V)<2ppm;\V(VI)<8ppm. 12 • Jiang [9]da nghien curu lam giau sat (ni) tren cot hap thii P.^osilicagen bang each cho sat (III) trong HCl 4M qua cot, sau do cho giai hap bang nude cat 2 Ian roi xac dinh do quang sat (III) voi axit sunfosalisilic. • Miao Feuggin [9]da xac dinh sat (III) bang quang pho voi oxytetracyline. Phuc tao thanh co thanh phan sat (III): oxytetracyline la 1:3. hap thu cue dai 6 420nm, IgK = 23,29; E = 8,75.10-, khoang tuan theo dinh luat Beer 0 -20|ig/ml, sai so cua phep xac dinh nho hon 1,5%. • Dawson [21]da nghien ciJu phan ung giua sat (III) voi muoi Bi-Na cua 3(2-pyridyl)-5,6 bis (4-phenylsunfonic)-1,2,4 triazene (ggi tat la Fcrrouzene) va sir dung phuc mau tao ra ciia phan urng nay de xac dinh sat bang phep do quang. Ham lugng xac dinh 0-50|ig. • Yang Benpu [91 da nghien curu va de nghi phuong phap xac dinh sdt trong quang mangan dilomit, limestone.. bang each khir phuc Fe(O-phenantroline)^^ 6 pH bang 3 -7 (dien axetat) co mat cua phoi tu hiiu CO. Mat do quang ciia san phiim khu dugc do 6 510nm va b6n trong 24 gia. • Reddy da de nghi phuong phap chiet trac quang phuc Fe(III)salixylaldehyd-thiosemicarbazone bang dung moi butanol de xac dinh sat. Phuc mau co cue dai hap thu 6 buoc song 375nm [9]. • Nwabue [38] da de nghi phuong phap xac dinh sat tdng bang phuong phap chiet trdc quang phuc cua sdt (II) va sat (III) v6i bis (4-hydroxy-3-penten2-glidene) diaminoethane. Phiic sat (II) co mau vang hap thu cue dai tai 445 nm. Phirc sat (III) co mau do dau hap thu cue dai 6 buoc song 436nm. Sai .so 0,35 9f cho sat (III) va 0,55% cho sat tdng. • Abcrra[9] da sii dung phuong phap chiet trdc quang phuc tao thanh giua sat (II) \'6i N-phenylcinnamoh\droxamic axit dc xac dinh sdt. pH chiet to'i uii ndm trong khoang 5 - 8 , dung moi chiet tot nhat la toluen. Phiic mau co ?tmax =448nm; E = 8.4.10-\ ty le thanh phan phiic sdt + voi phoi tii la 1:3: Igp =12.6; sai so ciia phep xac dinh la 0.2%. 13 • Zaki da nghien cuu sir dung chiet do quang phuc sat (III) vdi pyrocathecholviolet va cetyltrimethylamoniumbromua d pH= 5- 7 di xac dinh sat. Phuc mau da phoi tu cd thanh phan sat: pyro: cetyl tuong ung la 1:2:1; X = 595- 605 nm, he so hap thu phan tu gam c la 6,55.10^- 1,35.10' [50]. • Babkina [9] da nghien curu xac dinh sdt, niken trong vat lieu chua platin. Tac gia da dt xuat co lap cac kim loai nhdm platin bang chat hap thu poliolgs, sau dd sat va niken dugc xac dinh bang phep do quang vdi dimethylglioxin va 7-iodo-8-hydroxy-5 quinoliuesulfonic. Cac nha khoa hoc [5] da nghien cuu phan ling tao phiic giiia ion sat (III) va flumequine (FLM), phuc Fe(FLM)3 dugc hinh thanh va chiet dugc bang dung mdi clorofooc. Phuc cd cudng do mau cho phep phan tich khi mau phan tich cd ham lugng sat trong khoang 0,2- 4,0 ppm. Cue dai hap thu d 365nm. Nong do toi thieu de xac djnh bang phuang phap nay la 0,01 ppm. Su anh hudng ciia cac kim loai khac cung dugc nghien cuu trong viec xac dinh sdt trong huyei thanh. • Miao Jigen va cac dong nghiep [35] da xac dinh sdt (III) bang thuoc thii 2,4,6- trihidroxy- 9- (5-bromosalicy) fluoron (5-BSAF). Viec xac dinh dua tren phan ung tao mau ciia phuc Fe(III)- (5-BSAF) d pH= 5- 6. Phuc cd cue dai hap thu d 585nm, he so 8 = 1,58.10\ • Trong sol dem chua axetat cetylpyridiniumchlyride d pH=3,sdt va dong dugc xac dinh bang phuong phap do do hap thu tai budc sdng 555nm va 6()()nm. Phuc~)ng phap nay ling dung de xac dinh sat va dong trong thuc an, huyei Ihanh va trong mdu nude lieu [33]. • Jimenez [28]da diing thuoc thu 3-indolylaxetohydroxamic axit (3-1 AH A) de xac dinh hdn hgp sdt (III) va mangan(II). Phuc ciia hdn hgp nay dugc chiet bdi dung dich adogen trong toluen trong moi trudng amoniac, vdi sir cd mat cua KNO3 sir tach pha xay ra tot hon. Khoang ndng do tuan theo dinh luat Beer la 0,5-13 |-ig/ml. Khoang do dai sdng duac sir dung cho viec phan lich tii 350- 700nm. 14 • Phuc cua sdt (HI) voi 2- (2'.4',4'-trihidroxyphenylato)- benzeneaso axit (TPBA) da dugc nghien ciiii. Phuc co mau do nau. hap thu cure dai a 525nm trong moi trucmg pH= 4.4, he so hap thu phan tii gam s = 4.22.10\ Phuong phap nay dugc ling dung de xac dinh sdt (III) trong cac mdu phiic tap nhu cac loai dat va de xac dinh sdt (III) khi co mat ciia sdt (II). [34] • Abdrel [ll]da diing thuo'c thu flumequine de xac dinh lugng vet sdt (III) trong thuoc chCra benh. Phuong phap nay don gian va nhanh, dugc ung dung de xac dinh sdt (III) dua tren sir hinh thanh phiic ben mau vang giCia sdt (III) va flumequine. Trong moi truong axetat (pH=5-6,5) phiic co cue dai hap thu o buoc song 375nm, 8= 1.05.10'* khoang nong do sdt (III) tuan theo dinh luat Beer la 0,5- 8,0ppm. Phiic ben d nhiet do phong trong 15 ngay. • Sdt (11) va sdt (III) dugc xac dinh bdng phuong phap irdc quang dua tren phan ling tao phiic voi pyridoxal- 4- hydroxybenzoylhydrazone. Khoang nong do tuan theo dinh luat Beer la 50ppb-2.0ppm. [22] • Tliuoc thii trioxyazobenzen (TOAB) da dugc nghien ciiu de xac dinh vi lugng sdt (III) bdng each lam giau phiirc ciia sdt voi TOAB tren nhua trao doi anion dowex- AG 2x8. Theo phuong phap nay co the xac dinh dugc la 1,12 f.ig/1 Fe(IlI) voi sai s6± 2- 7%[31] • Nguoi ta diing thuoc thii 1-amino- 4hydroxy anthraquinone de xac dinh sdt trong dung dich etanol 40% (theo the tfch), luc ion la O,lmol/1, phan ling tao phuc xay ra rat dac trung. Phuc dugc tao thanh 6 pH= 2,5 co cue dai hap thu a 640nm. £= 2,1.10^[12] Tliuoc thu l-(2-pyridylazo)- 2-naphthol va xylenol da cam cQng da duoc su dung de xac dinh sdt (III) va dong (II) [35]. Ngoai ra nguoi ta dung phirong phap do mau de phan lich sdt (111) trong hgp kim Ni-Fe [40]. Su nghien ciiu phep do trdc quang xac dinh sdt (III) bang chat hap thu dang sgi da dugc su dung dc xac dinh sat (III) trong nuoc tu nhicn va trong nuoc thai, gioi han phat hien la 0.2|.ig/l [51] 15