Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Luận văn thạc sĩ quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường tiểu học...

Tài liệu Luận văn thạc sĩ quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường tiểu học trung hòa, quận cầu giấy, hà nội

.PDF
122
673
69

Mô tả:

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ HỒNG PHƯƠNG QUẢN LÝ VIỆC XÂY DỰNG NHÀ TRƯỜNG THÂN THIỆN TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC TRUNG HOÀ, QUẬN CẦU GIẤY, HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN THỊ PHƯƠNG HOA HÀ NỘI – 2014 Lời cảm ơn Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn tới Đại học Giáo dục, Khoa Quản lý Giáo dục, Trường Đại học Quốc Gia Hà Nội đã tạo cơ hội cho tôi được học tập, nghiên cứu những kiến thức hữu ích, đặc biệt là kiến thức quản lý giáo dục. Với lòng kính trọng và tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn đến các thầy cô giáo những người đã tận tâm với nghề, đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS.Nguyễn Thị Phương Hoa, người mà tôi rất quý mến, người đã chỉ bảo và hướng dẫn tận tình cho tôi để tôi hoàn thành luận văn của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, cảm ơn các thầy cô giáo, các em học sinh tại trường Tiểu học Trung Hòa quận Cầu Giấy đã tạo điều kiện để tôi có thể hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đã luôn động viên, khuyến khích và tạo điều kiện để tôi hoàn thành luận văn. Mặc dù có nhiều cố gắng trong học tập, nghiên cứu, song do nội dung nghiên cứu là một vấn đề mới, liên quan đến công tác quản lý xây dựng trường học thân thiện của Hiệu trưởng trường Tiểu học nên luận văn còn có thể vẫn còn những hạn chế nhất định. Kính mong các thầy cô giáo trong Hội đồng chấm luận văn chỉ bảo, các bạn đồng nghiệp góp ý để luận văn được hoàn thiện hơn, được triển khai, ứng dụng có hiệu quả tại đơn vị, góp phần thúc đẩy phong trào xây dựng trường học thân thiện đạt được hiệu quả. Xin trân trọng cảm ơn. Tác giả. Nguyễn Thị Hồng Phương i DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ BGD Bộ giáo dục BGDĐT Bộ Giáo dục đào tạo CBQL Cán bộ quản lý CBGV Cán bộ giáo viên CSVC Cơ sở vật chất ĐDDH Đồ dùng dạy học GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDTH Giáo dục tiểu học GVNV Giáo viên nhân viên UNICEF Quỹ nhi đồng Liên hiệp quốc SL Số lượng SLCB Số lượng cán bộ TL Tỉ lệ ii MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn ................................................................................................ i Danh mục viết tắt ......................................................................................... ii Mục lục ........................................................................................................ iii Danh mục các bảng, sơ đồ ............................................................................ vi MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ VIỆC XÂY DỰNG NHÀ TRƯỜNG THÂN THIỆN Ở CẤP TIỂU HỌC ............................... 7 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................... 7 1.1.1. Trên thế giới ....................................................................................... 7 1.1.2. Ở Việt Nam ........................................................................................ 7 1.2. Một số khái niệm cơ bản ................................................................ 8 1.2.1. Các khái niệm liên quan đến vấn đề quản lý ................................ 8 1.2.2. Khái niệm liên quan đến nhà trường thân thiện................................ 16 1.3. Trường Tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân ............................... 17 1.3.1. Vị trí trường Tiểu học ........................................................................ 17 1.3.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường Tiểu học ................................ 17 1.3.3. Mục tiêu quản lí trường Tiểu học........................................................ 18 1.4. Xây dựng nhà trường thân thiện ở trường tiểu học................................ 19 1.4.1. Văn hóa nhà trường với vấn đề xây dụng nhà trường thân thiện ......... 19 1.4.2. Vai trò của việc xây dựng nhà trường thân thiện ở trường tiểu học ............ 20 1.4.3. Nội dung quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện ở trường Tiểu học ................................................................................................................... 20 1.5. Tác động của việc xây dựng nhà trường thân thiện đến chất lượng giáo dục ............................................................................................. 23 1.5.1. Tác động của việc xây dựng nhà trường thân thiện trong hoạt động giảng dạy và giáo dục học sinh của giáo viên ................................ 23 1.5.2. Tác động của việc xây dựng nhà trường thân thiện trong quá trình giáo dục học sinh phát triển toàn diện .................................................. 23 1.6. Những điều kiện cần thiết để xây dựng nhà trường thân thiện .............. 24 Tiểu kết Chương 1........................................................................................ 25 iii Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VIỆC XÂY DỰNG NHÀ TRƯỜNG THÂN THIỆN Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC TRUNG HOÀ, QUẬN CẦU GIẤY, HÀ NỘI ................................................................ 26 2.1. Vài nét khái quát về vị trí địa lý, dân số, tình hình kinh tế chính trị, văn hóa xã hội phường Trung Hoàm quận Cầu Giấy, Hà Nội ................. 26 2.1.1. Vị trí địa lý, dân số phường Trung Hòa .............................................. 26 2.1.2. Tình hình kinh tế, chính trị, xã hội phường Trung Hòa ....................... 26 2.2. Khái quát về Trường tiểu học Trung Hòa ............................................ 27 2.2.1. Mục tiêu của nhà trường ................................................................ 27 2.2.2. Cơ cấu tổ chức của nhà trường ........................................................... 28 2.2.3. Số phòng chức năng phục vụ các hoạt động dạy và học...................... 28 2.2.4. Các trang thiết bị hiện đại phục vụ giảng dạy ................................ 29 2.2. Thực trạng chất lượng đào tạo trong 5 năm học (từ năm học 2009-2010 đến năm học 2013 - 2014) ......................................................... 29 2.3. Thực trạng quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện ở trường Tiểu học Trung Hòa (từ năm 2009 đến năm 2014) ................................ 30 2.3.1. Thực trạng về xây dựng môi trường cảnh quan ................................31 2.3.2. Thực trạng về xây dựng môi trường học tập ................................ 35 2.3.3. Thực trạng về xây dựng môi trường giao tiếp ................................ 41 2.3.4. Thực trạng về quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa ........................................................................ 45 Tiểu kết Chương 2........................................................................................ 57 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ VIỆC XÂY DỰNG NHÀ TRƯỜNG THÂN THIỆN TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC TRUNG 58 HÒA, QUẬN CẦU GIẤY, HÀ NỘI .......................................................... 3.1. Những căn cứ đề xuất biện pháp quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện ......................................................................................... 58 3.2. Một số biện pháp quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội................................ 60 3.2.1. Nhóm biện pháp: Xây dựng môi trường cảnh quan thân thiện ............ 60 3.2.2. Nhóm biện pháp: Xây dựng môi trường học tập thân thiện ................. 64 3.2.3. Nhóm biện pháp: Xây dựng môi trường giao tiếp thân thiện............... 75 iv 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................ 82 3.4. Khảo sát tính khả thi và tính cần thiết của các biện pháp quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội ................................................................................ 82 3.4.1.Kiểm chứng tính cần thiết của các biện pháp ................................ 83 3.4.2.Kiểm chứng tính khả thi của các biện pháp.......................................... 85 Tiểu kết Chương 3........................................................................................ 88 89 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 1. Kết luận ................................................................................................ 89 2. Khuyến nghị ............................................................................................. 91 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 94 PHỤ LỤC ............................................................................................... v DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ Trang Bảng 2.1. Kết quả học lực trong 5 năm học .................................................. 29 Bảng 2.2. Kết quả tham gia các hội thi trong 5 năm học ............................... 29 Bảng 2.3. Thực trạng về xây dựng môi trường cảnh quan ............................ 31 Bảng 2.4. Thực trạng về xây dựng môi trường học tập ................................ 35 Bảng 2.5. Thực trạng về xây dựng môi trường giao tiếp ............................... 41 Bảng 2.6. Thực trạng về quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa ................................................................ 46 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội ............................................................. 83 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội ................................................................ 85 Sơ đồ 1.1. Mô hình chu trình quản lý ........................................................... 11 vi MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục đóng một vai trò quan trọng trong tiến trình phát triển của xã hội loài người. Giáo dục là nền tảng để xây dựng xã hội, là cơ sở, là tiền đề để quyết định sự phồn vinh của đất nước. Từ Đại hội VII, Đảng ta đã xác định: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho xã hội là một trong các yếu tố quyết định đến phát triển kinh tế - xã hội. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 khóa XI của Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã nêu rõ phải “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”. Để thực hiện được mục tiêu trên, yêu cầu đặt ra cho ngành giáo dục là phải tập trung hơn nữa tới chất lượng, nhất là nâng cao trách nhiệm quản lí và tăng cường các biện pháp xây dựng môi trường giáo dục và quản lí hoạt động dạy học ở các nhà trường. Năm 2008, Bộ GD&ĐT phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Phong trào này nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục toàn diện trong xu hướng hội nhập toàn cầu và đào tạo nguồn nhân lực cho sự nghiệp đổi mới đất nước. Xây dựng trường học thân thiện là hoạt động quan trọng, chủ yếu, quyết định sự tồn tại và phát triển của nhà trường. Nhà trường thân thiện đem lại cho học sinh “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Ngày 22 tháng 8 năm 2014, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT quy định đổi mới cách đánh giá học sinh tiểu học. Theo Thông tư 30, giáo viên không chấm điểm mà trong quá trình dạy học kịp thời phát hiện những cố gắng, tiến bộ của học sinh để động viên, khích lệ, có nhận định đúng, đưa ra những ưu điểm nổi bật và những hạn chế của mỗi học sinh để có giải pháp kịp thời nhằm nâng chất lượng, hiệu quả hoạt động học tập, rèn luyện của học sinh; góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục tiểu học. Đây chính là một tín hiệu rất đáng mừng cho những ai quan tâm đến giáo dục, đặc biệt là giáo dục ở bậc Tiểu học. Xây dựng một môi trường học 1 thân thiện, lành mạnh, an toàn giúp học sinh hứng thú với việc đến trường, yêu trường, yêu lớp, yêu thầy cô bạn bè và chủ động tích cực hơn trong học tập, là cái nền, cái gốc để có thể vươn lên phát triển mạnh mẽ trong các bậc học tiếp theo. Xây dựng một môi trường học lý tưởng cho các em học sinh tiểu học chính là nhiệm vụ quan trọng và luôn đau đáu đối với mỗi người làm giáo dục, đặc biệt là các nhà quản lý giáo dục. Những năm vừa qua, ngành giáo dục luôn phấn đấu, đổi mới mỗi ngày để nâng cao chất lượng giáo dục, thi đua dạy tốt - học tốt để đào tạo ra nguồn nhân lực đầy đủ phẩm chất, năng lực để xây dựng đất nước trong thời kì đổi mới và giáo dục Tiểu học chính là nền móng cho tất cả những mục tiêu đó. Tuy nhiên, ngành giáo dục và các trường Tiểu học cũng gặp phải không ít những trở ngại, khó khăn đến từ nhiều phía. Một trong những khó khăn đó chính là những hiện tượng thường gặp ở học sinh tiểu học, nhất là các trường ở các vùng nông thôn, miền núi…học sinh vẫn còn chưa hào hứng đến trường nên dẫn tới vẫn còn hiện tượng bỏ học, trốn học. Học sinh vẫn còn thụ động trong việc tiếp thu kiến thức,… Môi trường cảnh quan trong nhà trường: ít cây xanh, học sinh thiếu diện tích chơi, nhà vệ sinh chưa sạch, lớp học trang trí chưa đẹp, … Môi trường học tập còn có hiện tượng mắng, đánh học sinh, thiên vị, chưa coi trọng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Học sinh chưa mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Giáo viên chưa cởi mở tâm tư nguyện vọng với cán bộ quản lý, …. Tình trạng này đã gây ra không ít khó khăn cho nhà trường và các thầy cô giáo trong việc giáo dục các em học sinh Tiểu học. Hưởng ứng phong trào thi đua này, trường Tiểu học Trung Hòa, phường Trung Hòa, Quận Cầu Giấy, Hà Nội đã và đang từng ngày cố gắng để từng bước xây dựng trường học thân thiện theo mô hình chuẩn dựa trên thực tế của đơn vị. Để làm được điều đó và mang lại thành công như mong đợi, nhà quản lý phải luôn nghiên cứu, học hỏi để tìm ra những điểm mới, những sáng kiến hiệu quả để xây dựng một trường học thân thiện cho học sinh học tập và rèn luyện hăng say, vui vẻ để học sinh “Mỗi ngày đến trường là một 2 ngày vui” mà vẫn thu nhận được nhiều kiến thức bổ ích làm hành trang cho những năm học tiếp theo. Trong 5 năm thực hiện phong trào tuy đã có thành tích và đang trên đà phát triển song vẫn gặp nhiều khó khăn và thách thức. Phong trào còn mang tính chủ quan, nặng hình thức. Điều đó ít nhiều ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục của nhà trường. Phong trào mới ở giai đoạn đầu; do đó cần có sự trao đổi sâu rộng trong ngành giáo dục và ngoài xã hội để khẳng định và phổ biến các kinh nghiệm, mô hình làm hay, bổ sung các giải pháp mới để thu hút rộng rãi hơn sự tham gia của các lực lượng xã hội, khắc phục các hạn chế trong phương thức tổ chức triển khai ở các trường. Đây đều là những vấn đề mà các nhà quản lý giáo dục, các thầy cô giáo và cấp lãnh đạo Đảng và chính quyền, đoàn thể quan tâm. Cho nên, việc xây dựng nhà trường thân thiện gắn bó chặt chẽ với vai trò, trách nhiệm của người cán bộ quản lý. Từ những lí do nêu trên, tác giả đã chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội”. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở lí luận và khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa, đề xuất các biện pháp quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện nhằm góp phần hoàn thiện môi trường học tập, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy,Hà Nội. 4. Giả thuyết khoa học 3 Nếu phân tích rõ được lí luận về nhà trường thân thiện ở trường Tiểu học, chỉ ra được thực trạng quản lý xây dựng nhà trường thân thiện ở trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội thì có thể đề xuất được các biện pháp quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện phù hợp và tạo được môi trường an toàn, lành mạnh, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh ở trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện 5.2. Khảo sát thực trạng quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội trong giai đoạn hiện nay 6. Phạm vi nghiên cứu - Luận văn tập trung nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội. - Các số liệu thống kê được sử dụng trong luận văn là số liệu của trường giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2014. 7. Phương pháp nghiên cứu Kết hợp các nhóm nghiên cứu sau: 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp nghiên cứu hồ sơ hoạt động: Nghiên cứu các quyết định quản lý, các tài liệu văn bản, các kế hoạch hoạt động, báo cáo tổng kết công tác xây dựng nhà trường thân thiện của nhà trường và kế hoạch giáo án, hoạt động ngoài giờ lên lớp của giáo viên. - Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu, văn bản, phân loại tài liệu: Phân tích các nguồn tư liệu, số liệu sẵn có về thực trạng công tác quản lý 4 việc xây dựng nhà trường thân thiện nhằm xây dựng cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát: Quan sát các biện pháp xây dựng nhà trường thân thiện ở trường Tiểu học Trung Hòa. - Phương pháp điều tra: Đây là phương pháp quan trọng nhất được thực hiện trong thực trạng quản lý xây dựng nhà trường thân thiện ở trường Tiểu học Trung Hòa. Dự kiến sẽ tiến hành nghiên cứu khảo sát ý kiến của 3 cán bộ quản lý; 49 giáo viên, nhân viên và 300 học sinh của trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội. - Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn 15 phụ huynh làm rõ thêm thực trạng từ đó có biện pháp thích hợp để quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện. 7.3. Nhóm phương pháp xử lý thông tin: - Sử dụng thống kê toán học, phần mềm tin học. 8. Câu hỏi nghiên cứu - Thực trạng quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa hiện nay như thế nào? - Nội dung quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện nên lựa chọn cách tiếp cận theo hướng nào? - Biện pháp nào có thể quản lý hiệu quả việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội? 9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 9.1. Ý nghĩa lý luận của đề tài Đề tài được nghiên cứu sẽ góp phần làm sáng tỏ về phương diện lý luận trong khoa học quản lí và tầm quan trọng của những biện pháp quản lý xây dựng nhà trường thân thiện đối với việc giáo dục học sinh phát triển toàn diện ở trường tiểu học. 5 9.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Những biện pháp được đưa ra sẽ có tác dụng thiết thực đối với các trường tiểu học trong quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tại trường Tiểu học Trung Hòa. Những luận cứ khoa học và thực tiễn được trình bày có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy khối kiến thức về xây dựng trường học thân thiện tại trường; những kết luận, khuyến nghị có thể được tham khảo trong hướng dẫn và thực thi trong phong trào “Xây dựng trường học thân thiện – học sinh tích cực” của Bộ GD&ĐT. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện ở cấp Tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội. Chương 3: Các biện pháp quản lý việc xây dựng nhà trường thân thiện tại trường Tiểu học Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội. 6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ VIỆC XÂY DỰNG NHÀ TRƯỜNG THÂN THIỆN Ở CẤP TIỂU HỌC 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Mô hình trường học thân thiện được triển khai xây dựng ở những nước đang phát triển vào những năm đầu tiên của thế kỷ 21. Mô hình này nhằm mục tiêu huy động tổng lực của nhà trường, gia đình, cộng đồng và xã hội trong việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em, tạo cơ hội cho trẻ em phát huy khả năng của mình. Thuật ngữ “trường học thân thiện” xuất hiện trên diễn đàn của UNICEF từ năm 1999. Trường học thân thiện được xây dựng trên cơ sở phát triển những ý tưởng trong Công ước quyền trẻ em, Tuyên ngôn giáo dục cho mọi người và Mục tiêu phát triển thiên niên kỷ của Liên Hiệp quốc. 1.1.2. Ở Việt Nam Trong những năm qua, với sự hỗ trợ của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), Bộ GD&ĐT đã nghiên cứu và triển khai thí điểm một số nội dung mô hình trường học thân thiện ở các cấp học thông qua một số dự án: - Dự án “Phát triển trẻ thơ” do Vụ Giáo dục Mầm non chủ trì. - Dự án “Giáo dục Tiểu học bạn hữu trẻ em” do Vụ giáo dục Tiểu học và trung tâm Nghiên cứu Giáo dục Dân tộc chủ trì. - Dự án “Giáo dục sống khỏe mạnh, kĩ năng sống cho trẻ em và trẻ chưa thành niên trong và ngoài trường học” do Vụ Công tác học sinh, sinh viên chủ trì. Các dự án trên vẫn được tiếp tục thực hiện. Riêng dự án “Giáo dục sống khỏe mạnh, kĩ năng sống cho trẻ em và trẻ chưa thành niên trong và ngoài trường học” được phát triển thành dự án “Thúc đẩy sự phát triển và tham gia của thanh thiếu niên” do Vụ Công tác học sinh, sinh viên phối hợp với Vụ Giáo dục Trung học chủ trì. Hiện nay, dự án đang triển khai mô hình “Trường Trung học cơ sở thân thiện” tại các trường thuộc các tỉnh, thành phố: 7 Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Lào Cai, Đồng Tháp, An Giang, Trà Vinh, Gia lai và Kon Tum. Phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” được Bộ GD&ĐT phát động và triển khai tới các trường tiểu học năm 2008-2009. Lễ phát động được tổ chức vào ngày 15/05/2008 tại trường Trung học cơ sở Vạn Phúc, Thành phố Hà Đông, Hà Tây (nay thuộc Quận Hà Đông, Hà Nội) với mục tiêu chính là huy động sức mạnh toàn xã hội xây dựng cho trẻ một môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập, nhằm từng bước nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, hạn chế tối đa tình trạng học sinh bỏ học. Việc nghiên cứu về “Xây dựng nhà trường thân thiện” còn rất mới mẻ. Công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu về trường học thân thiện đó chính là sổ tay “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” của Bộ GD&ĐT do nhà xuất bản giáo dục xuất bản năm 2008. Trong công trình này, tác giả đã giới thiệu mục tiêu, những nội dung xây dựng trường học thân thiện, 24 câu hỏi về phong trào có ý nghĩa định hướng cho hoạt động xây dựng phong trào thi đua: “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Tại các trường tiểu học mặc dù các nhà quản lý giáo dục rất quan tâm, đã coi vấn đề này là quan trọng và cần thiết, nhưng lại chưa có những đề xuất các giải pháp hiệu quả, cụ thể phù hợp với điều kiện thực tế ở từng trường, việc triển khai phong trào còn gặp nhiều lúng túng. Chính vì vậy, chúng tôi cho rằng việc nghiên cứu, áp dụng những biện pháp cụ thể nhằm xây dựng nhà trường thân thiện ở các trường tiểu học là rất cần thiết, góp phần tích cực thúc đẩy sự phát triển giáo dục trường tiểu học Trung Hòa nói riêng và của ngành giáo dục nói chung. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Các khái niệm liên quan đến vấn đề quản lý 1.2.1.1. Quản lý Hoạt động quản lý xuất hiện từ rất sớm, khi con người biết hợp sức lại 8 với nhau nhằm thực hiện những yêu cầu nhất định và mục tiêu nhất định. Trong nền kinh tế xã hội hiện đại, đặc biệt là nền kinh tế tri thức, thì quản lý ngày càng có vai trò quan trọng trong việc đưa tri thức vào để điều khiển các hoạt động của xã hội. a/ Khái niệm quản lí Có nhiều khái niệm khác nhau: - Theo từ điển Tiếng Việt thông dụng, thuật ngữ quản lý được định nghĩa là: “Tổ chức, điều khiển hoạt động của một đơn vị, một cơ quan”. [17, tr. 616.] - Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc, khái niệm về quản lý được định nghĩa như sau: “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra”. [7, tr. 9] - Theo định nghĩa kinh điển nhất, hoạt động quản lý là các tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức. [7, tr. 9] Tuy cách diễn đạt về khái niệm quản lý của các học giả khác nhau nhưng những định nghĩa trên đều thể hiện được bản chất của hoạt động quản lý đó là hoạt động quản lý nhằm cho hệ thống vận động theo mục tiêu đã đặt ra, tiến đến trạng thái có chất lượng mới. Như vậy, chúng ta có thể khái quát: “Quản lý là hoạt động có ý thức của con người nhằm phối hợp hành động của một nhóm người hay một cộng đồng người để đạt được các mục tiêu đề ra một cách hiệu quả nhất”. Trong quản lý có hai bộ phận khăng khít, đó là chủ thể quản lý và khách thể quản lý. Chủ thể quản lý có thể là cá nhân hay một nhóm người có chức năng quản lý hay điều khiển tổ chức, làm cho tổ chức vận hành và đạt tới mục tiêu. Khách thể quản lý bao gồm những người thừa hành nhiệm vụ trong tổ chức, chịu sự tác động, chỉ đạo của chủ thể quản lý nhằm đạt mục 9 tiêu chung. Chủ thể quản lý làm nảy sinh các tác động quản lý, còn khách thể quản lý sản sinh ra vật chất và tinh thần có giá trị sử dụng, trực tiếp đáp ứng nhu cầu của con người, đáp ứng mục đích của chủ thể quản lý. Mục tiêu của quản lý là đạt giá trị tăng cho tổ chức. Chính vì vậy quản lý phải bao gồm các yếu tố (điều kiện) sau: - Có (ít nhất một) chủ thể quản lý và đối tượng quản lý tiếp nhận các tác động của chủ thể quản lý và các khách thể có quan hệ gián tiếp với chủ thể quản lý. - Phải có một mục tiêu và một quỹ đạo đặt ra cho cả đối tượng quản lý và chủ thể quản lý. - Chủ thể phải thực hành việc tác động và phải biết tác động. Vì thế đòi hỏi chủ thể phải biết tác động và điều khiển đối tượng một cách có hiệu quả. - Chủ thể quản lý có thể là một cá nhân, hoặc một cơ quan quản lý, còn đối tượng quản lý có thể là con người, giới vô sinh hoặc sinh vật. - Khách thể là các yếu tố tạo nên môi trường của hệ thống. b/ Bản chất của quản lý - Quản lý là hoạt động dựa vào quyền uy của chủ thể quản lý. Đó là: + Quyền uy về tổ chức hành chính; + Quyền uy về kinh tế; + Quyền uy về trí tuệ; + Quyền uy về đạo đức. - Quản lý là hoạt động chủ quan của chủ thể quản lý. - Quản lý bao giờ cũng liên quan đến việc trao đổi thông tin và đều có mối liên hệ ngược. - Quản lý là một khoa học, một nghệ thuật, một nghề. c/ Chức năng của quản lí Quản lý là một dạng lao động đặc biệt điều khiển các hoạt động lao động và có 4 chức năng chủ yếu sau: 10 - Chức năng kế hoạch hóa (planning): Có nghĩa là xác định mục tiêu, mục đích đối với thành tựu tương lai của tổ chức và các con đường, biện pháp, cách thức để đạt được mục tiêu, mục đích đó. - Chức năng tổ chức: Khi người quản lý đã lập xong kế hoạch, họ cần phải chuyển hóa những ý tưởng khá trìu tượng ấy thành hiện thực. Tổ chức chính là quá trình hình thành nên cấu trúc các quan hệ giữa các thành viên, giữa các bộ phận trong một tổ chức nhằm làm cho họ thực hiện thành công các kế hoạch và đạt được mục tiêu tổng thể của tổ chức. - Chức năng lãnh đạo - chỉ đạo (leading): Bao hàm việc liên kết, liên hệ với người khác và động viên họ hoàn thành những nhiệm vụ nhất định để đạt được mục tiêu của tổ chức. - Chức năng kiểm tra (controlling): Kiểm tra là một chức năng quản lý, thông qua đó một cá nhân, một nhóm hoặc một tổ chức theo dõi, giám sát các thành quả hoạt động và tiến hành những hoạt động sửa chữa, uốn nắn nếu cần thiết. Bốn chức năng trên quan hệ với nhau tạo thành một chu trình quản lý chủ thể quản lý sử dụng thông tin như một công cụ quản lý. Môi trường Kế hoạch hóa Kiểm tra Thông tin Tổ chức Điều hành (Chỉ đạo) Sơ đồ 1.1: Mô hình chu trình quản lý 11 1.2.1.2. Quản lý giáo dục a/ Khái niệm quản lý giáo dục “Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt, bản chất của nó là sự truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử - xã hội của các thế hệ loài người, nhờ có giáo dục mà các thế hệ nối tiếp nhau phát triển, tinh hoa văn hóa dân tộc và nhân loại được kế thừa, bổ sung và trên cơ sở đó mà xã hội không ngừng tiến lên”. [16, tr.9] Giống như khái niệm quản lý, khái niệm quản lý giáo dục cũng được biểu đạt một cách rất đa dạng tuỳ theo những phương diện nghiên cứu và tiếp cận của nhà nghiên cứu về quản lý giáo dục. Điều này được thể hiện bởi một số quan niệm về quản lý giáo dục sau: Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Quản lý giáo dục là quản lý hoạt động dạy và học nhằm đưa nhà trường từ trạng thái này sang trạng thái khác và dần đạt tới mục tiêu giáo dục đã xác định” [10, tr. 61] Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Quản lý giáo dục là quá trình tác động có kế hoạch, có tổ chức của các cơ quan quản lý giáo dục các cấp tới các thành tố của quá trình dạy học-giáo dục nhằm làm cho hệ giáo dục vận hành có hiệu quả và đạt tới mục tiêu giáo dục nhà nước đề ra”. [14, tr. 16] Từ ý kiến của các nhà khoa học quản lý trên, ta có thể quan niệm quản lý giáo dục là: “Quản lý giáo dục là hệ thống tác động có hướng đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý ở các cơ sở giáo dục khác nhau trong toàn bộ hệ thống giáo dục nhằm phát triển quy mô cả về số lượng và chất lượng để đạt tới mục tiêu giáo dục”. b/ Khái niệm biện pháp quản lý giáo dục Biện pháp là “các cách tiến hành thực hiện giải quyết vấn đề”. [17, tr. 66] “Biện pháp quản lý giáo dục nói chung và quản lý trường học nói riêng là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 12 mà trên quan điểm hội tụ là quá trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất”. [15, tr. 12] Quản lý giáo dục là một nghệ thuật, bởi vì đối tượng quản lý giáo dục rất phức tạp và phong phú đòi hỏi các biện pháp quản lý của chủ thể quản lý cũng phải đa dạng phong phú với đối tượng quản lý giáo dục. Biện pháp quản lý giáo dục phải được xây dựng trên cơ sở tri thức khoa học giáo dục, biện pháp quản lý giáo dục quan hệ chặt chẽ với nhau tạo thành một hệ thống các biện pháp quản lý. Hệ thống các biện pháp quản lý giúp nhà quản lý thực hiện tốt các phương pháp quản lý đến đối tượng quản lý để đạt được mục tiêu giáo dục. - Xét theo nội dung quản lý nhà nước về giáo dục thì các biện pháp quản lý giáo dục bao gồm các biện pháp cơ bản sau: + Xây dựng và chỉ đạo thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển giáo dục. + Ban hành và tổ chức thực hiện văn bản quy phạm pháp luật về giáo dục. ban hành Điều lệ nhà trường, ban hành quy định về tổ chức và hoạt động của các cơ sở giáo dục khác. + Quy định mục tiêu, chương trình nội dung giáo dục tiêu chuẩn nhà giáo, tiêu chuẩn CSVC và thiết bị trường học, việc biên soạn, xuất bản, in và phát hành sách giáo khoa, giáo trình quy chế thi cử và cấp văn bằng chứng chỉ. + Tổ chức bộ máy quản lý giáo dục + Tổ chức chỉ đạo việc đào tạo bồi dưỡng, quản lý nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Huy động quản lý, sử dụng các nguồn lực để phát triển sự nghiệp giáo dục. + Tổ chức công tác hợp tác quốc tế về giáo dục. + Quy định việc tặng danh hiệu vinh dự cho người có nhiều công lao đối với sự nghiệp giáo dục. + Thanh tra kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giáo dục giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về giáo dục. - Xét theo chức năng quản lý: Biện pháp quản lý giáo dục gồm: 13
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan