Tài liệu Luận văn thạc sĩ một số giải pháp phát triển thị trường trái phiếu ở việt nam

Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan b¶n luËn v¨n lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc, ®éc lËp cña t«i. c¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ cã nguån gèc râ rµng. T¸c gi¶ luËn v¨n Ng« ThÞ Hoµi Anh môc lôc trang phô b×a Lêi cam ®oan môc lôc DANH MôC c¸c ký hiÖu, CH÷ VIÕT T¾T danh môc c¸c b¶ng, h×nh Më §Çu................................................................................................................... Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ tr¸i phiÕu vµ thÞ trêng Tr¸i PhiÕu.......................................................................................................... 1.1 Lý luËn chung vÒ tr¸i phiÕu.......................................................... 1.1.1 Kh¸i niÖm...................................................................................................... 1.1.2 §Æc ®iÓm....................................................................................................... 1.1.3 Ph©n lo¹i tr¸i phiÕu........................................................................................ 1.1.4 Vai trß cña Tr¸i phiÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng........................................ 1.2 Lý luËn chung vÒ thÞ trêng tr¸i phiÕu.................................. 1.2.1 Kh¸i niÖm.................................................................................................... 1.2.2 Ph©n lo¹i thÞ trêng tr¸i phiÕu........................................................................ 1.2.3 C¸c tæ chøc tham gia trªn thÞ trêng tr¸i phiÕu.............................................. 1.2.4 Vai trß cña thÞ trêng tr¸i phiÕu..................................................................... 1.2.5 C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng tr¸i phiÕu................... 1.3 §Þnh gi¸ tr¸i phiÕu............................................................................ 1.3.1 Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i ®Þnh gi¸ tr¸i phiÕu.......................................... 1.3.2 §Þnh gi¸ tr¸i phiÕu....................................................................................... 1.4 BiÕn ®éng gi¸ tr¸i phiÕu................................................................ 1.4.1 Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¶i kh¶o s¸t sù biÕn ®éng gi¸ tr¸i phiÕu............... 1.4.2 C¸c yÕu tè lµm thay ®æi gi¸ tr¸i phiÕu.......................................................... 1.4.3 Kh¶o s¸t sù biÕn ®éng gi¸ tr¸i phiÕu tríc thay ®æi cña l·i suÊt.................... 1.4.4 C¸c c«ng cô ®o lêng sù biÕn ®éng gi¸ tr¸i phiÕu trong mèi quan hÖ víi sù biÕn ®éng cña l·i suÊt thÞ trêng.................................................................... Ch¬ng 2: THùC TR¹NG THÞ TR¦êNG TR¸I PHIÕU ë VIÖT NAM HIÖN NAY................................................................................................. 2.1 Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam................................................................................. 2.2 Thùc tr¹ng thÞ trêng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam hiÖn nay...... 2.2.1 ThÞ trêng tr¸i phiÕu s¬ cÊp (thÞ trêng ph¸t hµnh).......................................... 2.2.2 ThÞ trêng tr¸i phiÕu thø cÊp.......................................................................... 2.2.3 ThÞ trêng tr¸i phiÕu chuyªn biÖt................................................................... 2.2.4 2.3 Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu quèc tÕ......................................................................... Mét sè th«ng tin tham kh¶o vÒ thÞ trêng tr¸i phiÕu Ch©u ¸...................................................................................................... 2.4 §¸nh gi¸ thùc tr¹ng thÞ trêng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam hiÖn nay.................................................................................................. 2.4.1 Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc................................................................................. 2.4.2 Mét sè h¹n chÕ vµ tån t¹i cña thÞ trêng tr¸i phiÕu ViÖt Nam........................ 2.4.3 Nguyªn nh©n cña c¸c h¹n chÕ khiÕn thÞ trêng tr¸i phiÕu ViÖt Nam kÐm ph¸t triÓn...................................................................................................... Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸I phiÕu ViÖt Nam trong thêi gian tíi...................................101 3.1 §Þnh híng ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu ®Õn n¨m 2020................................................................................................101 3.2 Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu trong thêi gian tíi............................................................104 3.2.1 TËp trung x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng khu«n khæ ph¸p lý cho thÞ trêng tr¸i phiÕu.............................................................................................104 3.2.2 Më réng quy m« thÞ trêng, ®a d¹ng hãa s¶n phÈm vµ t¨ng tÝnh thanh kho¶n cho thÞ trêng tr¸i phiÕu....................................................................105 3.2.3 KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t tham gia ®Çu t tr¸i phiÕu ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t tæ chøc..............................................................................................107 3.2.4 H×nh thµnh c¸c tæ chøc ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm.......................................108 3.2.5 N©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶ qu¶n lý, gi¸m s¸t cña Nhµ níc.......................110 3.2.6 Thu hót vµ ph¸t triÓn c¸c nhµ t¹o lËp thÞ trêng............................................ 3.2.7 Cã chÝnh s¸ch nh»m chuÈn ho¸ l·i suÊt tr¸i phiÕu, tiÕn tíi x©y dùng ®êng cong l·i suÊt chuÈn cho tr¸i phiÕu, ®Ó ho¹t ®éng ph¸t hµnh, giao dÞch tr¸i phiÕu ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së ®êng cong l·i suÊt chuÈn ®· x©y dùng.......112 3.2.8 N©ng cao nhËn thøc vÒ chøng kho¸n nãi chung vµ tr¸i phiÕu nãi riªng cho c¸c doanh nghiÖp vµ c«ng chóng ®Çu t................................................114 KÕt luËn...........................................................................................................115 nhËn xÐt cña c¸n bé híng dÉn khoa häc Danh môc tµi liÖu tham kh¶o DANH MôC c¸c ký hiÖu, CH÷ VIÕT T¾T ADB BTC CTCK DNNN §MTN KBNN N§T NHPT NHTM NHT¦ NSNN OTC SGDCK TP.HCM, HOSE TPCP TPCQ§P TPCT TPDN TTCK TTGDCK HN, HNX TTTC TTTP UBCKNN WTO Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ Bé Tµi chÝnh C«ng ty chøng kho¸n Doanh nghiÖp Nhµ níc §Þnh møc tÝn nhiÖm Kho b¹c Nhµ níc Nhµ ®Çu t Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ng©n hµng th¬ng m¹i Ng©n hµng Trung ¬ng Ng©n s¸ch Nhµ níc ThÞ trêng chøng kho¸n phi tËp trung Së giao dÞch chøng kho¸n TP. Hå ChÝ Minh Tr¸i phiÕu chÝnh phñ Tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng Tr¸i phiÕu c«ng ty Tr¸i phiÕu doanh nghiÖp ThÞ trêng chøng kho¸n Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi ThÞ trêng tµi chÝnh ThÞ trêng tr¸i phiÕu ñy ban chøng kho¸n Nhµ níc Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi danh môc c¸c b¶ng, h×nh B¶ng 2.1: B¶ng l·i suÊt thÞ trêng liªn ng©n hµng................................................... B¶ng 2.2: KÕt qu¶ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ giai ®o¹n 2000 - 2009............. B¶ng 2.3: B¶ng t×nh h×nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®« thÞ Thµnh phè Hå ChÝ Minh tõ n¨m 2003-2007..................................................................................... B¶ng 3.1: B¶ng thèng kª quy m« thÞ trêng tr¸i phiÕu so víi GDP cña mét sè níc........................................................................................................102 H×nh 1.1: Mèi quan hÖ gi÷a gi¸ tr¸i phiÕu vµ l·i suÊt............................................ H×nh 1.2: So s¸nh ®é låi tr¸i phiÕu....................................................................... 1 Më §Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi ViÖt Nam gia nhËp WTO ®· h¬n gÇn 4 n¨m, kinh tÕ ViÖt Nam còng ®· më cöa h¬n 20 n¨m, thÞ trêng ViÖt Nam còng ®· dÇn thu hót ®îc nhiÒu nhµ ®Çu t trªn thÕ giíi. ThÕ nhng n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp kÓ c¶ quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh còng cha thÓ s¸nh b»ng c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi. HiÖn nay, ë ViÖt Nam, c¸c thµnh phè lín nh Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh cÇn ®Çu t rÊt nhiÒu cho viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ, ph¸t triÓn c¸c khu d©n c, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nhµ ë cho c«ng nh©n, x©y dùng ký tóc x¸ sinh viªn. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ®Òu yªu cÇu mét lîng vèn rÊt lín. Theo Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, chØ tÝnh riªng c¸c dù ¸n lín, cÊp b¸ch, cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi môc tiªu gi¶m t¶i vµ kÐo gi·n d©n sè néi ®«, ®a d¹ng hãa ph¬ng thøc vËn t¶i còng nh xö lý t×nh tr¹ng óng ngËp t¹i c¸c ®« thÞ lín, sè vèn ®Çu t còng ®· lªn tíi con sè hµng triÖu tû ®ång. Nhu cÇu vèn rÊt lín nµy mét phÇn ®îc gi¶i quyÕt b»ng nguån ODA, sè vèn cßn l¹i sÏ ph¶i dùa vµo nh÷ng nguån lùc kh¸c, trong ®ã ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ mét kªnh huy ®éng vèn ®îc chó träng ®Æc biÖt. H¬n n÷a, tõ n¨m 2015 trë ®i, ViÖt Nam lµ níc ®· tho¸t nghÌo c¸c nguån vèn ODA cã ®iÒu kiÖn u ®·i sÏ gi¶m ®i vµ thay vµo ®ã lµ c¸c ®iÒu kiÖn vay gÇn víi c¸c kho¶n vay th¬ng m¹i, cô thÓ lµ ViÖt Nam sÏ kh«ng nhËn ®îc ODA cña Anh n÷a, cïng víi ®ã lµ ODA cña nhiÒu níc kh¸c còng sÏ c¾t th× ChÝnh phñ vµ c¸c ®Þa ph¬ng cÇn ph¶i híng tíi c¸c nguån tµi trî míi víi quy m« lín trong ®ã cã vay nî th«ng qua con ®êng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Mét thÞ trêng tr¸i phiÕu ho¹t ®éng tèt sÏ lµ kªnh huy ®éng vèn rÊt h÷u hiÖu cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, c¸c dù ¸n y tÕ, gi¸o dôc vµ gi¶i quyÕt nh÷ng th¸ch thøc vÒ ®« thÞ hãa. Tuy nhiªn, thêi gian qua, ho¹t ®éng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ Trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng cha ph¸t huy ®îc vai trß kh¬i th«ng luång vèn nh»m phôc vô cho c¸c môc tiªu ph¸t triÓn h¹ tÇng ®« thÞ. HiÖn t¹i thÞ trêng nµy ë ViÖt Nam ho¹t ®éng nh thÕ nµo? Nh÷ng gi¶i ph¸p nµo lµ tèt nhÊt cho thÞ trêng tr¸i phiÕu ë níc ta hiÖn nay vµ trong t¬ng lai?... cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c ®îc ®Æt ra ®èi víi viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu ViÖt Nam trong thêi gian tíi. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña thÞ trêng tr¸i phiÕu ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ cña thÞ trêng vèn nãi riªng vµ còng trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tr¹ng ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu trong thêi gian qua, t«i ®· m¹nh d¹n lùa chän vÊn ®Ò: “Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam“ lµm ®Ò tµi nghiªn cøu, qua ®ã hy väng cã thÓ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p ®Ó thÞ trêng tr¸i phiÕu ViÖt Nam thùc sù ph¸t huy vai trß kªnh huy ®éng vèn cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu 2 VÊn ®Ò trung t©m mµ ®Ò tµi muèn gi¶i quyÕt lµ trªn c¬ së xem xÐt thùc tr¹ng, ph©n tÝch nh÷ng mÆt tån t¹i vµ ®a ra c¸c gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu ViÖt Nam. Môc ®Ých nghiªn cøu chÝnh cña ®Ò tµi lµ th«ng qua sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng tr¸i phiÕu gióp cho nÒn kinh tÕ huy ®éng vèn hiÖu qu¶ h¬n nh»m ®a nÒn kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn nhanh, m¹nh h¬n, n©ng cao râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸, tinh thÇn cña nh©n d©n; t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp theo híng hiÖn ®¹i, phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu - HÖ thèng hãa c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn lý luËn c¬ b¶n vÒ tr¸i phiÕu vµ thÞ trêng tr¸i phiÕu. - C¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña thÞ trêng ph¸t hµnh vµ thÞ trêng giao dÞch tr¸i phiÕu. - Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu t¹i ViÖt Nam trong thêi gian tíi. 4. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi Trªn ph¬ng diÖn lý luËn: LuËn v¨n ®· lµm s¸ng tá thªm mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ tr¸i phiÕu vµ thÞ trêng tr¸i phiÕu. Trªn ph¬ng diÖn thùc tiÔn: LuËn v¨n ®· ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ dùa trªn c¨n cø khoa häc vµ nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam, tõ ®ã ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu ViÖt Nam trong giai ®o¹n tíi. 5. KÕt cÊu LuËn v¨n Ngoµi phÇn Më ®Çu, KÕt luËn, Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t, Danh môc tµi liÖu tham kh¶o, LuËn v¨n gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ tr¸i phiÕu vµ thÞ trêng tr¸i phiÕu Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng thÞ trêng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam hiÖn nay Ch¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam hiÖn nay. 3 Ch¬ng 1 Lý luËn chung vÒ tr¸i phiÕu vµ thÞ trêng Tr¸i PhiÕu 1.1 Lý luËn chung vÒ tr¸i phiÕu 1.1.1 Kh¸i niÖm Tr¸i phiÕu tån t¹i díi d¹ng mét chøng chØ vay nî vËt chÊt, mét bót to¸n ghi sæ hoÆc mét bót to¸n ®iÖn tö c«ng nhËn quyÒn chñ nî cña ngêi n¾m gi÷ tr¸i phiÕu ®èi víi ®¬n vÞ ph¸t hµnh, tr¸i phiÕu ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a ngêi ®i vay (tæ chøc ph¸t hµnh) vµ ngêi cho vay (chñ së h÷u tr¸i phiÕu), trong ®ã nhµ ph¸t hµnh cam kÕt tr¶ cho chñ së h÷u tr¸i phiÕu kho¶n tiÒn gèc vµ mét sè lîi tøc nhÊt ®Þnh vµo thêi ®iÓm ®¸o h¹n. Khi thùc hiÖn viÖc mua tr¸i phiÕu, vµ trong qu¸ tr×nh ngêi ®Çu t n¾m gi÷, ngêi mua tr¸i phiÕu ®îc xem nh ®· cho tæ chøc ph¸t hµnh vay 1 kho¶n tiÒn , nhµ ph¸t hµnh víi t c¸ch lµ ngêi ®i vay, ngêi mua tr¸i phiÕu víi t c¸ch lµ ngêi cho vay vµ ®îc gäi lµ tr¸i chñ. 1.1.2 §Æc ®iÓm XÐt vÒ b¶n chÊt th× tr¸i phiÕu lµ mét h×nh thøc ®Æc biÖt cña tÝn dông, ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ vay mîn sö dông vèn lÉn nhau dùa trªn nguyªn t¾c hoµn tr¶, thÓ hiÖn mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay, mèi quan hÖ nµy thÓ hiÖn râ nÐt th«ng qua vËn ®éng gi¸ trÞ vÒ tiÒn tÖ nã kh«ng chØ thÓ hiÖn sù vËn ®éng gi¸ trÞ vÒ tiÒn vèn mµ cßn thÓ hiÖn mèi quan hÖ vÒ x· héi. Th«ng thêng, thêi gian ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ tèi thiÓu 1 n¨m, c¸c lo¹i chøng kho¸n nî kh¸c víi thêi h¹n chøng kho¸n díi 1 n¨m ®îc gäi lµ tÝn phiÕu. 4 Tr¸i phiÕu cã rÊt nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, cã lo¹i do ChÝnh phñ ph¸t hµnh (cã thÓ lµ tr¸i phiÕu chÝnh phñ Trung ¦¬ng, cã thÓ lµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®Þa ph¬ng), cã lo¹i do c«ng ty ph¸t hµnh… vµ tr¸i phiÕu cã thÓ ®îc ph¸t hµnh díi d¹ng vËt chÊt hoÆc bót to¸n ghi sæ hay bót to¸n ®iÖn tö, nhng cho dï lµ tr¸i phiÕu do ®èi tîng nµo ph¸t hµnh vµ díi h×nh thøc nµo th× tr¸i phiÕu ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y: - Tr¸i phiÕu lµ chøng kho¸n nî: NÕu nh ngêi mua cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty trªn thùc tÕ lµ ngêi mua 1 phÇn c«ng ty vµ lµ ngêi chñ së h÷u c«ng ty th× tr¸i l¹i ngêi mua tr¸i phiÕu lµ ngêi cho vay tiÒn vµ lµ chñ nî cña chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. NÕu nh cæ phiÕu lµ chøng kho¸n ®a l¹i cho ngêi chñ së h÷u quyÒn chØ ®îc ph©n chia tµi s¶n cuèi cïng cña c«ng ty sau khi c«ng ty ®· thùc hiÖn xong c¸c nghÜa vô nî trong trêng hîp c«ng ty gi¶i thÓ hoÆc ph¸ s¶n th× tr¸i l¹i, tr¸i phiÕu lµ chøng kho¸n nî v× vËy nÕu c«ng ty ph¸ s¶n hoÆc gi¶i thÓ th× tríc hÕt c«ng ty ph¶i thanh to¸n cho c¸c tr¸i chñ tríc råi míi ph©n chia cho c¸c cæ ®«ng. - MÖnh gi¸ tr¸i phiÕu: MÖnh gi¸ tr¸i phiÕu hay cßn gäi lµ gi¸ trÞ danh nghÜa cña tr¸i phiÕu. Gi¸ trÞ nµy ®îc coi lµ sè vèn gèc. MÖnh gi¸ tr¸i phiÕu lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh sè lîi tøc tiÒn vay mµ ngêi ph¸t hµnh ph¶i tr¶. MÖnh gi¸ còng thÓ hiÖn sè tiÒn ngêi ph¸t hµnh ph¶i hoµn tr¶ khi tr¸i phiÕu ®Õn h¹n.Tr¸i chñ cã thÓ gi÷ tr¸i phiÕu ®Õn khi ®¸o h¹n hoÆc cã thÓ b¸n tr¸i phiÕu trªn thÞ trêng thø cÊp tríc khi ®¸o h¹n. Trong trêng hîp tr¸i chñ b¸n trªn thÞ trêng thø cÊp th× sÏ nhËn ®îc gi¸ trÞ theo gi¸ thÞ trêng, cã thÓ cao h¬n, b»ng hoÆc thÊp h¬n mÖnh gi¸. - L·i suÊt tr¸i phiÕu (l·i suÊt danh nghÜa): L·i suÊt tr¸i phiÕu thêng ®îc ghi trªn tr¸i phiÕu hoÆc ngêi ph¸t hµnh c«ng bè ®îc gäi lµ l·i suÊt danh nghÜa. L·i suÊt nµy ®îc x¸c ®Þnh theo tû lÖ phÇn tr¨m so víi mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu vµ còng lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh lîi tøc tr¸i phiÕu. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× l·i suÊt tr¸i phiÕu phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè: kú h¹n tr¸i phiÕu, h×nh thøc tr¶ l·i, ®é tÝn nhiÖm cña tæ chøc ph¸t hµnh….L·i suÊt cña c¸c tr¸i phiÕu rÊt kh¸c nhau, ®îc quy ®Þnh bëi c¸c yÕu tè: Thø nhÊt, cung cÇu vèn trªn thÞ trêng tÝn dông. Lîng cung cÇu vèn ®ã l¹i tuú thuéc vµo chu kú kinh tÕ, ®éng th¸i chÝnh s¸ch cña ng©n hµng Trung ¬ng, møc ®é th©m hôt ng©n s¸ch cña ChÝnh phñ vµ ph¬ng thøc tµi trî th©m hôt ®ã. Thø hai, møc rñi ro cña mçi nhµ ph¸t hµnh vµ cña tõng ®ît ph¸t hµnh.CÊu tróc rñi ro cña l·i suÊt sÏ quy ®Þnh l·i suÊt cña mçi tr¸i phiÕu. Rñi ro cµng lín, l·i suÊt cµng cao. Thø ba, thêi gian ®¸o h¹n cña tr¸i phiÕu. NÕu c¸c tr¸i phiÕu cã møc rñi ro nh nhau nh×n chung thêi gian ®¸o h¹n cµng dµi th× l·i suÊt cµng cao. - Thêi h¹n tr¸i phiÕu: lµ kho¶ng thêi gian tõ ngµy ph¸t hµnh ®Õn ngµy ngêi ph¸t hµnh hoµn tr¶ vèn lÇn cuèi. Tr¸i phiÕu cã thêi h¹n kh¸c nhau, tr¸i phiÕu trung h¹n cã 5 thêi gian tõ 1 n¨m ®Õn 5 n¨m. Tr¸i phiÕu dµi h¹n, cã thêi gian tõ 5 n¨m trë lªn. Kú h¹n tr¸i phiÕu lµ mét yÕu tè quan träng v× lîi tøc tr¸i phiÕu phô thuéc vµo thêi h¹n cña nã. MÆt kh¸c, kú h¹n tr¸i phiÕu cµng dµi th× biÕn ®éng gi¸ tr¸i phiÕu cµng lín tríc sù biÕn ®éng cña l·i suÊt thÞ trêng. Ngµy mµ kho¶n vèn gèc tr¸i phiÕu ®îc thanh to¸n lÇn cuèi cïng ®îc gäi lµ ngµy ®¸o h¹n cña tr¸i phiÕu. NÕu c¸c tr¸i phiÕu cã møc rñi ro nh nhau, nh×n chung thêi gian ®¸o h¹n cµng dµi th× l·i suÊt cµng cao. - Kú tr¶ l·i: Lµ kho¶ng thêi gian ngêi ph¸t hµnh tr¶ l·i cho ngêi n¾m gi÷ tr¸i phiÕu. L·i suÊt tr¸i phiÕu ®îc x¸c ®Þnh theo n¨m, nhng viÖc thanh to¸n l·i suÊt tr¸i phiÕu thêng ®îc mçi n¨m hai hoÆc mét lÇn. - Gi¸ ph¸t hµnh: Lµ gi¸ b¸n ra cña tr¸i phiÕu vµo thêi ®iÓm ph¸t hµnh. Th«ng thêng gi¸ ph¸t hµnh ®îc x¸c ®Þnh theo tû lÖ phÇn tr¨m (%) cña mÖnh gi¸. Tïy theo t×nh h×nh cña thÞ trêng vµ cña ngêi ph¸t hµnh ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ ph¸t hµnh mét c¸ch thÝch hîp. Cã thÓ ph©n biÖt 3 trêng hîp: Gi¸ ph¸t hµnh b»ng mÖnh gi¸ (ngang gi¸); Gi¸ ph¸t hµnh díi mÖnh gi¸ (gi¸ chiÕt khÊu); Gi¸ ph¸t hµnh trªn mÖnh gi¸ (gi¸ gia t¨ng). Dï tr¸i phiÕu ®îc b¸n víi gi¸ nµo (ngang gi¸, gi¸ chiÕt khÊu hay gi¸ gia t¨ng), th× lîi tøc lu«n ®îc x¸c ®Þnh theo mÖnh gi¸ cña tr¸i phiÕu vµ khi ®¸o h¹n, ngêi cã tr¸i phiÕu sÏ ®îc thanh to¸n theo mÖnh gi¸ cña tr¸i phiÕu. 1.1.3 Ph©n lo¹i tr¸i phiÕu 1.1.3.1 Ph©n lo¹i theo chñ thÓ ph¸t hµnh a) Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ (TPCP) lµ tr¸i phiÕu do ChÝnh phñ ph¸t hµnh nh»m môc ®Ých c©n ®èi ng©n s¸ch, tµi trî cho c¸c c«ng tr×nh c«ng Ých, cho ®Çu t ph¸t triÓn, thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t hay c¸c dù ¸n mµ ®îc ®¶m b¶o b»ng nguån ng©n s¸ch quèc gia. Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ lµ mét lo¹i chøng kho¸n nî, do ChÝnh phñ ph¸t hµnh, cã thêi h¹n, cã mÖnh gi¸, cã l·i, x¸c nhËn nghÜa vô tr¶ nî cña ChÝnh phñ ®èi víi ngêi së h÷u tr¸i phiÕu v× vËy tr¸i phiÕu ChÝnh phñ lµ lo¹i tr¸i phiÕu an toµn nhÊt hÇu nh kh«ng cã rñi ro v× cã nguån ng©n s¸ch ®¶m b¶o cuèi cïng. Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®îc chia thµnh: TÝn phiÕu kho b¹c vµ tr¸i phiÕu kho b¹c trung vµ dµi h¹n - TÝn phiÕu kho b¹c: TÝn phiÕu kho b¹c lµ nh÷ng c«ng cô nî ng¾n h¹n díi 1 n¨m, phæ biÕn nhÊt lµ c¸c lo¹i 3 th¸ng vµ 6 th¸ng. C¸c tÝn phiÕu ng¾n h¹n lµ nh÷ng c«ng cô chiÕt khÊu. c¸c tr¸i phiÕu ng¾n h¹n lµ nh÷ng c«ng cô chiÕt khÊu, thêng kh«ng cã møc l·i suÊt cè ®Þnh. C¸c kú phiÕu ng¾n h¹n thêng ®îc mua b»ng mét sè tiÒn vµ ngêi mua sÏ nhËn ®îc mét sè tiÒn lín h¬n b»ng mÖnh gi¸ khi ®Õn h¹n. Kho¶n chªnh lÖch gi÷a hai sè tiÒn trªn gäi lµ kho¶n chiÕt khÊu, l·i suÊt thu ®îc 6 chÝnh lµ l·i suÊt chiÕt khÊu - Tr¸i phiÕu kho b¹c trung vµ dµi h¹n: C¸c tr¸i phiÕu kho b¹c trung vµ dµi h¹n lµ c«ng cô nî cã kú h¹n dµi h¬n tÝn phiÕu kho b¹c. Tr¸i phiÕu trung h¹n ®îc ph¸t hµnh tõ trªn 1 n¨m ®Õn 10 n¨m. Tr¸i phiÕu dµi h¹n ®îc ph¸t hµnh tõ 10 ®Õn 30 n¨m. C¸c tr¸i phiÕu trung vµ dµi h¹n cã møc l·i suÊt cè ®Þnh vµ ®îc tr¶ l·i trªn c¬ së nöa n¨m. Nh÷ng c«ng cô nµy ®îc tÝnh to¸n trªn c¬ së 1 n¨m 365 ngµy mµ kh«ng ph¶i 360 ngµy nh ®èi víi c¸c tr¸i phiÕu ng¾n h¹n vµ c¸c c«ng cô kh¸c. b. Tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng (tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®Þa ph¬ng) Tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng (TPCQ§P) lµ lo¹i tr¸i phiÕu do ñy ban Nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng ph¸t hµnh nh»m huy ®éng vèn cho c«ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t cña ®Þa ph¬ng. Tr¸i phiÕu ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cã thêi h¹n, cã mÖnh gi¸, cã l·i, x¸c nhËn nghÜa vô tr¶ nî cña ñy ban nh©n d©n cÊp tØnh ®èi víi ngêi së h÷u tr¸i phiÕu. c. Tr¸i phiÕu c«ng ty Tr¸i phiÕu c«ng ty (TPCT) lµ chøng kho¸n nî do c¸c c«ng ty ph¸t hµnh víi môc ®Ých huy ®éng vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn . C¸c c«ng ty ph¸t hµnh tr¸i phiÕu khi muèn huy ®éng mét lîng vèn lín vµ cã tÝnh chÊt dµi h¹n ®Ó tµi trî cho më réng, ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn hoÆc kh«ng muèn ph¸t hµnh cæ phiÕu. Khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty, tæ chøc ph¸t hµnh lµ ngêi ®i vay vµ sÏ cam kÕt tr¶ cho ngêi mua tr¸i phiÕu c«ng ty c¶ gèc vµ l·i. Tr¸i phiÕu c«ng ty cã ®Æc ®iÓm chung sau: Tr¸i chñ ®îc tr¶ l·i ®Þnh kú vµ tr¶ gèc khi ®¸o h¹n, song kh«ng ®îc tham dù vµo c¸c quyÕt ®Þnh cña c«ng ty. Nhng còng cã lo¹i tr¸i phiÕu kh«ng ®îc tr¶ l·i ®Þnh kú, ngêi mua ®îc mua díi mÖnh gi¸ vµ khi ®¸o h¹n ®îc nhËn l¹i mÖnh gi¸.Khi c«ng ty gi¶i thÓ hoÆc thanh lý, tr¸i phiÕu ®îc u tiªn thanh to¸n tríc c¸c cæ phiÕu. Cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ kÌm theo, hoÆc nhiÒu h×nh thøc ®¶m b¶o cho kho¶n vay. d. Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®îc ph¸t hµnh ®Ó huy ®éng vèn cho nh÷ng môc ®Ých cô thÓ thêng lµ ®Ó x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng hay c«ng tr×nh phóc lîi c«ng céng. Tr¸i phiÕu nµy cã thÓ do ChÝnh phñ Trung ¬ng hay chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ph¸t hµnh. Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh thêng ®îc Nhµ níc b¶o l·nh ph¸t hµnh. Nhµ níc lËp ra ban qu¶n lý dù ¸n vµ x©y dùng ph¬ng ¸n ph¸t hµnh cô thÓ ®èi víi mçi ®ît ph¸t hµnh ®Ó thùc hiÖn mét dù ¸n nµo ®ã. VÝ dô: ph¸t hµnh thµnh c«ng tr¸i phiÕu c«ng tr×nh phôc vô viÖc n©ng cÊp vµ më réng ®êng NguyÔn V¨n Trçi – Nam Kú Khëi NghÜa; hoµn tÊt vµ ®a vµo sö dông c¸c nót giao vµ cÇu vît C¸t L¸i, Khu A Mü H- 7 ng…. §Æc ®iÓm næi bËt cña tr¸i phiÕu c«ng tr×nh lµ cã ph¬ng ¸n ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cô thÓ vµ cã ph¬ng ¸n hoµn vèn tõ tiÒn thu ®îc cña c¸c dù ¸n, c«ng tr×nh. 1.1.3.2 Ph©n lo¹i theo h×nh thøc tr¶ l·i a. Tr¸i phiÕu cã l·i suÊt cè ®Þnh (Tr¸i phiÕu Coupon) Tr¸i phiÕu cã l·i suÊt cè ®Þnh lµ tr¸i phiÕu mµ l·i suÊt ®îc x¸c ®Þnh theo tû lÖ phÇn tr¨m (%) cè ®Þnh tÝnh theo mÖnh gi¸. b. Tr¸i phiÕu cã l·i suÊt th¶ næi Tr¸i phiÕu cã l·i suÊt th¶ næi lµ lo¹i tr¸i phiÕu cã l·i suÊt ®îc ®iÒu chØnh theo tõng thêi kú sao cho phï hîp víi l·i suÊt trªn thÞ trêng, l·i suÊt nµy cã sù biÕn ®æi theo mét l·i suÊt tham chiÕu. Th«ng thêng th× lÊy l·i suÊt 2 n¨m cña Ng©n hµng Trung ¦¬ng t¹i thêi ®iÓm tÝnh l·i suÊt. c. Tr¸i phiÕu kh«ng cã l·i suÊt (Tr¸i phiÕu chiÕt khÊu hay tr¸i phiÕu Zero Coupon) Tr¸i phiÕu kh«ng cã l·i suÊt lµ lo¹i tr¸i phiÕu mµ ngêi mua kh«ng ®îc nhËn l·i ®Þnh kú nhng c¨n cø vµo l·i suÊt thÞ trêng lóc ph¸t hµnh ®Ó ®Þnh ra gi¸ cña tr¸i phiÕu, gi¸ nµy thÊp h¬n mÖnh gi¸ tr¸i phiÕu (gi¸ chiÕu khÊu) vµ ngêi mua sÏ ®îc hoµn tr¶ sè tiÒn b»ng mÖnh gi¸ khi tr¸i phiÕu ®ã ®¸o h¹n. Sù t¨ng gi¸ cña tr¸i phiÕu tõ gi¸ chiÕt khÊu ®Õn mÖnh gi¸ biÓu hiÖn cho thu nhËp cña nhµ ®Çu t. NÕu tr¸i phiÕu kh«ng cã l·i suÊt ®îc n¾m gi÷ cho ®Õn khi ®¸o h¹n th× vèn cña nhµ ®Çu t t¨ng lªn b»ng mÖnh gi¸. V× vËy, kh«ng cã l·i trªn vèn, l·i trªn vèn chØ cã thÓ cã ®îc nÕu ngêi n¾m gi÷ tr¸i phiÕu b¸n tr¸i phiÕu tríc thêi ®iÓm ®¸o h¹n víi gi¸ cao h¬n gi¸ c¬ b¶n cña nã ë thêi ®iÓm b¸n. Lîi suÊt ®¸o h¹n ®èi víi tr¸i phiÕu kh«ng cã l·i suÊt thêng cao h¬n so víi tr¸i phiÕu tr¶ l·i t¬ng øng.Trªn thùc tÕ, tr¸i phiÕu kh«ng cã l·i suÊt thêng ®îc b¸n víi møc chiÕt khÊu lín vµ kú ®¸o h¹n dµi, chÝnh v× vËy c¸c lo¹i tr¸i phiÕu chiÕt khÊu sÏ chÞu ¶nh hëng lín bëi biÕn ®éng l·i suÊt thÞ trêng. 1.1.3.3 Ph©n lo¹i theo thêi gian ®¸o h¹n a. Tr¸i phiÕu ng¾n h¹n Tr¸i phiÕu ng¾n h¹n lµ lo¹i tr¸i phiÕu ph¸t hµnh th«ng thêng cã kú h¹n tõ 1 n¨m trë xuèng ( tÝn phiÕu kho b¹c). b. Tr¸i phiÕu trung h¹n Tr¸i phiÕu trung h¹n lµ lo¹i tr¸i phiÕu ph¸t hµnh cã kú h¹n tõ trªn 1 n¨m ®Õn 10 n¨m. c. Tr¸i phiÕu dµi h¹n Tr¸i phiÕu dµi h¹n lµ tr¸i phiÕu ph¸t hµnh cã kú h¹n tõ 10 n¨m trë lªn. 1.1.3.4 Ph©n lo¹i kh¸c 8 a. Tr¸i phiÕu ghi danh vµ tr¸i phiÕu v« danh - Tr¸i phiÕu ghi danh lµ lo¹i tr¸i phiÕu ghi râ hä tªn ngêi chñ së h÷u tr¸i phiÕu c¶ trªn bÒ mÆt tr¸i phiÕu vµ trong sæ cña nhµ ph¸t hµnh. §Æc ®iÓm cña tr¸i phiÕu ghi danh lµ khã chuyÓn nhîng. trêng hîp lµm mÊt cã thÓ xin cÊp l¹i. §Õn thêi ®iÓm nhËn l·i sÏ ®îc ®¹i lý c«ng ty ph¸t hµnh göi sÐc tr¶ tiÒn l·i ®ã. Tr¸i phiÕu ghi danh chia lµm 2 lo¹i: Tr¸i phiÕu ®¨ng ký tõng phÇn vµ tr¸i phiÕu toµn phÇn. Tr¸i phiÕu ®¨ng ký tõng phÇn lµ tr¸i phiÕu mµ tªn vµ ®Þa chØ cña ngêi chñ së h÷u ®îc ghi l¹i víi môc ®Ých tiÕp nhËn mäi v¨n b¶n th«ng b¸o vµ ®Ó thanh to¸n vèn gèc vµo kú ®¸o h¹n. Tr¸i tøc sÏ ®îc nhËn khi göi kÌm theo cuèng tr¶ l·i. Tr¸i phiÕu ®¨ng ký toµn phÇn lµ tr¸i phiÕu mµ tªn vµ ®Þa chØ cña ngêi chñ së h÷u ®îc ghi l¹i víi môc ®Ých tiÕp nhËn mäi v¨n b¶n th«ng b¸o vµ ®Ó thanh to¸n vèn khi ®¸o h¹n vµ nhËn tr¸i tøc. Tr¸i tøc ®îc thanh to¸n khi cã phiÕu kiÓm tra cña tæ chøc ph¸t hµnh 6 th¸ng 1 lÇn. Mét d¹ng phæ biÕn cña tr¸i phiÕu ®¨ng ký toµn phÇn lµ ®¨ng ký trong sæ. D¹ng ph¸t hµnh nµy kh«ng cã chøng nhËn së h÷u tr¸i phiÕu mµ thay vµo ®ã lµ quyÒn së h÷u tr¸i phiÕu ®îc thÓ hiÖn b»ng c¸ch ghi vµo sæ tªn vµ ®Þa chØ ngêi së h÷u. b. Tr¸i phiÕu cã ®¶m b¶o vµ tr¸i phiÕu kh«ng cã ®¶m b¶o Tr¸i phiÕu cã ®¶m b¶o lµ lo¹i tr¸i phiÕu mµ ngêi ph¸t hµnh dïng mét tµi s¶n cã gi¸ trÞ lµm vËt b¶o ®¶m cho viÖc ph¸t hµnh. Trong trêng hîp ngêi ph¸t hµnh mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n tiÒn l·i hoÆc hoµn tr¶ tiÒn gèc th× nh÷ng ngêi chñ së h÷u tr¸i phiÕu ®îc luËt ph¸p c«ng nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n (mét phÇn hoÆc toµn bé), cã quyÒn b¸n tµi s¶n ®ã ®Ó thu håi l¹i sè tiÒn ngêi ph¸t hµnh cßn nî, viÖc b¸n tµi s¶n nµy th«ng thêng ®îc thùc hiÖn qua c¸c tæ chøc trung gian ®îc c¸c chñ së h÷u tr¸i phiÕu ñy th¸c). Tr¸i phiÕu cã ®¶m b¶o ®îc chia lµm 2 lo¹i chñ yÕu: - Tr¸i phiÕu cã tµi s¶n cÇm cè lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®¶m b¶o b»ng viÖc ngêi ph¸t hµnh cÇm cè mét bÊt ®éng s¶n ®Ó ®¶m b¶o viÖc thanh to¸n cho chñ së h÷u tr¸i phiÕu. ViÖc cÇm cè cña c«ng ty cã thÓ tiÕn hµnh trªn nh÷ng tµi s¶n nhÊt ®Þnh nh: Nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ… hoÆc cã thÓ thÕ chÊp toµn bé trªn tÊt c¶ c¸c tµi s¶n mµ c«ng ty së h÷u, kÓ c¶ tµi s¶n mµ c«ng ty sÏ cã ®îc. Mét nguyªn t¾c c¬ b¶n ®èi víi tµi s¶n cÇm cè lµ gi¸ trÞ tµi s¶n cÇm cè ph¶i lín h¬n tæng mÖnh gi¸ cña c¸c tr¸i phiÕu mµ c«ng ty ph¸t hµnh nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cña tr¸i chñ. - Tr¸i phiÕu cã ®¶m b¶o b»ng chøng kho¸n ký quü: lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®îc ®¶m b¶o b»ng ngêi ph¸t hµnh ®em ký quü sè chøng kho¸n ®Ó chuyÓn nhîng mµ c«ng ty ë h÷u c«ng ty kh¸c ®Ó lµm tµi s¶n ®¶m b¶o cho viÖc ph¸t hµnh. C«ng ty ph¸t hµnh 9 tr¸i phiÕu thêng dïng sè chøng kho¸n nµy ký th¸c t¹i mét bªn thø ba (thêng lµ c«ng ty ñy th¸c) nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n tr¸i phiÕu. Tr¸i phiÕu kh«ng cã ®¶m b¶o lµ lo¹i tr¸i phiÕu ph¸t hµnh kh«ng cã tµi s¶n lµm vËt ®¶m b¶o mµ chØ ®îc ®¶m b¶o b»ng chÝnh uy tÝn cña ngêi ph¸t hµnh. Lo¹i tr¸i phiÕu nµy thêng ®îc ¸p dông ë c¸c c«ng ty lín, cã danh tiÕng, dùa vµo ®é tÝn nhiÖm cña c«ng ty m×nh ®Ó ph¸t hµnh, kh«ng ®a ra tµi s¶n g× ®Ó ®¶m b¶o. Trong trêng hîp tæ chøc ph¸t hµnh kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî vµ tuyªn bè ph¸ s¶n th× chñ së h÷u tr¸i phiÕu kh«ng ®¶m b¶o sÏ ®îc thanh to¸n sau chñ së h÷u c¸c tr¸i phiÕu ®¶m b¶o. c. Tr¸i phiÕu cã thÓ mua l¹i Tr¸i phiÕu cã thÓ mua l¹i lµ lo¹i tr¸i phiÕu mµ cho phÐp tæ chøc ph¸t hµnh cã thÓ mua l¹i tr¸i phiÕu ®ã tríc khi ®¸o h¹n. Lo¹i tr¸i phiÕu nµy cã u ®iÓm lµ c«ng ty ph¸t hµnh cã thÓ chñ ®éng tr¶ l¹i nî nÕu thÊy kh«ng cßn nhu cÇu vay vèn n÷a hoÆc trong trêng hîp l·i suÊt thÞ trêng l·i suÊt thÞ trêng xuèng thÊp h¬n so víi lóc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Khi ph¸t hµnh, tæ chøc ph¸t hµnh mua thªm quyÒn tr¶ nî tríc vµ gi¸ th× thêng cao h¬n c¸c lo¹i tr¸i phiÕu b×nh thêng kh¸c. d. Tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn ®æi Tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn ®æi lµ lo¹i tr¸i phiÕu cho phÐp ngêi chñ së h÷u tr¸i phiÕu cã quyÒn ®îc chuyÓn ®æi sang cæ phiÕu (th«ng thêng lµ cæ phiÕu thêng) cña c«ng ty ph¸t hµnh víi tû lÖ chuyÓn ®æi, thêi h¹n chuyÓn ®æi ®îc quy ®Þnh ngay lóc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ chØ ®îc söa ®æi trong trêng hîp t¸ch, gép cæ phiÕu hoÆc tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu. NhiÒu c«ng ty cæ phÇn ¸p dông ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã thÓ chuyÓn ®æi v× ®iÒu nµy lµm cho tr¸i phiÕu trë lªn hÊp dÉn vµ dÔ b¸n h¬n. e. Tr¸i phiÕu cã kÌm quyÒn mua cæ phiÕu Lµ lo¹i tr¸i phiÕu cho phÐp ngêi mua nã ®îc mua kÌm theo quyÒn mua mét sè lîng cæ phiÕu nhÊt ®Þnh (víi tû lÖ t¬ng øng víi sè tr¸i phiÕu mµ m×nh n¾m gi÷) víi møc gi¸ nhÊt ®Þnh trong mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh, c¸c yÕu tè nµy ®îc x¸c ®Þnh ngay tõ khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ còng chØ ®îc söa ®æi trong trêng hîp chia t¸ch cæ phiÕu hoÆc tr¶ cæ tøc b»ng cæ phiÕu. §èi víi doanh nghiÖp ph¸t hµnh tr¸i phiÕu th× cã ®iÒu kiÖn ®îc huy ®éng vèn khi cÇn thiÕt víi l·i suÊt thÊp h¬n tr¸i phiÕu th«ng thêng. Nhng cã ®iÓm bÊt lîi lµ khi nhµ ®Çu t sö dông quyÒn mua th× sè vèn thùc thu tõ b¸n cæ phiÕu cho ngêi ®Çu t sÏ Ýt h¬n so víi viÖc ph¸t hµnh b×nh thêng vµ cã thÓ lµm cho gi¸ trÞ cæ phiÕu trªn thÞ trêng sôt gi¶m. §èi víi nhµ ®Çu t, khi mua tr¸i phiÕu nµy ngoµi viÖc ®îc ®¶m b¶o nhËn ®îc mét kho¶n lîi tøc nhÊt ®Þnh mµ cßn cã kh¶ n¨ng lùa chän ®Ó trë thµnh cæ ®«ng cña doanh 10 nghiÖp khi nhËn thÊy doanh nghiÖp cã lîi nhuËn tiÒm Èn hoÆc cã thªm thu nhËp khi b¸n chøng quyÒn nÕu gi¸ cæ phiÕu doanh nghiÖp trªn thÞ trêng chøng kho¸n t¨ng lªn. f. Tr¸i phiÕu thu nhËp Tr¸i phiÕu thu nhËp lµ lo¹i tr¸i phiÕu thêng do nh÷ng c«ng ty ®ang trong thêi kú tæ chøc l¹i ph¸t hµnh (c«ng ty l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n). §©y lµ lo¹i tr¸i phiÕu mµ lîi tøc phô thuéc vµo lîi nhuËn cña c«ng ty vµ kh«ng cao h¬n l·i suÊt ghi trªn tr¸i phiÕu, c«ng ty cam kÕt tr¶ vèn khi ®¸o h¹n nhng chØ tr¶ l·i nÕu nh cã ®ñ thu nhËp. 1.1.4 Vai trß cña Tr¸i phiÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng - Tr¸i phiÕu lµ c«ng cô ®Ó t¹o vèn hiÖu qu¶ cho nÒn kinh tÕ, cho ng©n s¸ch quèc gia, ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng vµ cho c¸c doanh nghiÖp. - T¹o ra kªnh ®Çu t cho ch«ng chóng ®Çu t; - Gãp phÇn thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia; - Gãp phÇn æn ®Þnh tiÒn tÖ vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t; - Lµ c«ng cô ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng vèn; - T¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng chøng kho¸n; - Lµ kªnh huy ®éng vèn ®Çu t hiÖu qu¶ vµ ®é rñi ro thÊp; - T¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i c¸c nguån vèn, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng. - Thóc ®Èy qu¸ tr×nh më cöa héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 1.2 Lý luËn chung vÒ thÞ trêng tr¸i phiÕu 1.2.1 Kh¸i niÖm ThÞ trêng tr¸i phiÕu lµ n¬i ph¸t hµnh, mua b¸n trao ®æi c¸c lo¹i tr¸i phiÕu. Hay nãi c¸ch kh¸c, thÞ trêng tr¸i phiÕu lµ thÞ trêng ph¸t hµnh vµ thÞ trêng giao dÞch c¸c lo¹i tr¸i phiÕu. 1.2.2 Ph©n lo¹i thÞ trêng tr¸i phiÕu 1.2.2.1 Ph©n lo¹i thÞ trêng tr¸i phiÕu theo c¬ chÕ qu¶n lý a. ThÞ trêng tr¸i phiÕu s¬ cÊp ThÞ trêng tr¸i phiÕu s¬ cÊp lµ thÞ trêng mua b¸n lÇn ®Çu c¸c lo¹i tr¸i phiÕu míi ®îc ph¸t hµnh cña c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh.ThÞ trêng s¬ cÊp t¹o ra tr¸i phiÕu vµ gióp nhµ ph¸t hµnh huy ®éng vèn (t¹o vèn cho ®¬n vÞ ph¸t hµnh). ThÞ trêng s¬ cÊp cßn ®îc gäi lµ thÞ trêng ph¸t hµnh hay thÞ trêng cÊp mét. b. ThÞ trêng tr¸i phiÕu thø cÊp ThÞ trêng tr¸i phiÕu thø cÊp lµ n¬i mua b¸n trao ®æi c¸c lo¹i tr¸i phiÕu ®· ®îc ph¸t hµnh ë thÞ trêng s¬ cÊp. Ho¹t ®éng cña thÞ trêng thø cÊp t¹o ra kh¶ n¨ng thanh kho¶n cho tr¸i phiÕu. ThÞ trêng thø cÊp lµ thÞ trêng ho¹t ®éng liªn tôc, sè tiÒn thu ®îc tõ viÖc b¸n tr¸i phiÕu kh«ng thuéc vÒ c¸c nhµ ph¸t hµnh vµ thuéc vÒ c¸c nhµ ®Çu t c¸ nh©n, tæ chøc 11 mua b¸n tr¸i phiÕu trªn thÞ trêng. ThÞ trêng thø cÊp kh«ng lµm t¨ng vèn cho nÒn kinh tÕ nhng cã ý nghÜa quan träng, t¹o nªn mét c¬ chÕ thu hót tÝch lòy vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi còng t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi ®Çu t cã thÓ rót ra khái thÞ trêng vèn nÕu kh«ng muèn tiÕp tôc ®Çu t. ThÞ trêng tr¸i phiÕu thø cÊp ®îc chia thµnh: ThÞ trêng tËp trung vµ thÞ trêng phi tËp trung. ThÞ trêng tr¸i phiÕu tËp trung lµ thÞ trêng cã tæ chøc, cã trung t©m giao dÞch hoÆc së giao dÞch chøng kho¸n – n¬i tr¸i phiÕu ®îc giao dÞch trªn thÞ trêng cã tæ chøc vµ cã thÓ chuyÓn sang tiÒn mÆt mét c¸ch dÔ dµng, viÖc niªm yÕt gi¸ vµ giao dÞch ®îc c«ng bè trªn hÖ thèng m¸y tÝnh, ®îc kÕt nèi víi c¸c thµnh viªn cña së giao dÞch vµ c¸c tæ chøc ®Çu t. ThÞ trêng tr¸i phiÕu phi tËp trung lµ thÞ trêng mµ c¸c nhµ m«i giíi vµ kinh doanh chøng kho¸n kh«ng ë cïng mét n¬i mµ sö dông m¸y tÝnh còng nh ®iÖn tho¹i ®Ó tiÕn hµnh giao dÞch. §iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a thÞ trêng s¬ cÊp vµ thÞ trêng thø cÊp lµ ë thÞ trêng s¬ cÊp th× tæ chøc ph¸t hµnh thu ®îc tiÒn tõ ®ît ph¸t hµnh - huy ®éng vèn ®Ó sö dông cho môc ®Ých ®· ®Þnh; cßn ë thÞ trêng thø cÊp th× chØ cã c¸c nhµ ®Çu t kinh doanh vèn víi môc ®Ých kiÕm lêi. Tuy thÞ trêng s¬ cÊp vµ thÞ trêng thø cÊp cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau rÊt c¬ b¶n vÒ néi dung vµ môc ®Ých nhng gi÷a chóng l¹i cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau: ThÞ trêng s¬ cÊp tao ra hµng hãa cho thÞ trêng thø cÊp, thÞ trêng thø cÊp th× gãp phÇn t¹o ra tÝnh thanh kho¶n cho hµng hãa ë thÞ trêng s¬ cÊp. 1.2.2.2 Ph©n lo¹i theo ph¬ng thøc ph¸t hµnh a. Ph¸t hµnh riªng lÎ Ph¸t hµnh riªng lÎ lµ viÖc ph¸t hµnh trong ®ã tr¸i phiÕu ®îc b¸n trong ph¹m vi mét sè ngêi nhÊt ®Þnh (th«ng thêng lµ cho c¸c nhµ ®Çu t cã tæ chøc vµ cã ý ®Þnh n¾m gi÷ tr¸i phiÕu l©u dµi) víi ®iÒu kiÖn (khèi lîng ph¸t hµnh) h¹n chÕ, kh«ng tiÕn hµnh mét c¸ch réng r·i ra c«ng chóng. Tr¸i phiÕu ®îc ph¸t hµnh theo c¸ch nµy kh«ng ph¶i lµ ®èi tîng giao dÞch t¹i Së giao dÞch chøng kho¸n hoÆc chØ ®îc giao dÞch sau 1 thêi gian cam kÕt n¾m gi÷. Ph¸t hµnh riªng lÎ cã thÓ ®îc thùc hiÖn theo mét trong 3 ph¬ng thøc: B¶o l·nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, ®¹i lý ph¸t hµnh tr¸i phiÕu hoÆc ®Êu thÇu tr¸i phiÕu (Ch¬ng IV NghÞ ®Þnh 52/2006/N§-CP vÒ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu doanh nghiÖp). b. Ph¸t hµnh ra c«ng chóng Ph¸t hµnh ra c«ng chóng lµ viÖc ph¸t hµnh mµ tr¸i phiÕu ®îc b¸n réng r·i ra c«ng chóng cho mét sè lîng lín nhµ ®Çu t (tõ mét tr¨m nhµ ®Çu t trë lªn kh«ng kÓ c¸c nhµ ®Çu t chøng kho¸n chuyªn nghiÖp theo ®iÒu 6 Kho¶n 12 LuËt chøng kho¸n)trong ®ã cã dµnh mét tû lÖ cho c¸c nhµ ®Çu t nhá vµ khèi lîng ph¸t hµnh ph¶i ®¹t ®Õn mét møc nhÊt ®Þnh. 12 ViÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra c«ng chóng ph¶i chÞu sù chi phèi cña ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n mµ hiÖn t¹i lµ LuËt Chøng kho¸n 2006, ph¶i ®¨ng ký vµ ®îc c¬ quan qu¶n lý nhµ níc mµ cô thÓ lµ ñy ban Chøng kho¸n nhµ níc cÊp phÐp. Cô thÓ: Theo §iÒu 12 cña luËt chøng kho¸n, ®iÒu kiÖn chµo b¸n tr¸i phiÕu ra c«ng chóng bao gåm: -Doanh nghiÖp cã møc vèn ®iÒu lÖ ®· gãp t¹i thêi ®iÓm ®¨ng ký chµo b¸n tõ mêi tû ®ång ViÖt Nam trë lªn tÝnh theo gi¸ trÞ ghi trªn sæ kÕ to¸n. - Ho¹t ®éng kinh doanh cña n¨m liÒn tríc n¨m ®¨ng ký chµo b¸n ph¶i cã l·i, ®ång thêi kh«ng cã lç luü kÕ tÝnh ®Õn n¨m ®¨ng ký chµo b¸n, kh«ng cã c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ qu¸ h¹n trªn mét n¨m - Cã ph¬ng ¸n ph¸t hµnh, ph¬ng ¸n sö dông vµ tr¶ nî vèn thu ®îc tõ ®ît chµo b¸n ®îc Héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc Héi ®ång thµnh viªn hoÆc chñ së h÷u c«ng ty th«ng qua - Cã cam kÕt thùc hiÖn nghÜa vô cña tæ chøc ph¸t hµnh ®èi víi nhµ ®Çu t vÒ ®iÒu kiÖn ph¸t hµnh, thanh to¸n, b¶o ®¶m quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña nhµ ®Çu t vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c. Sau khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trªn thÞ trêng s¬ cÊp, tr¸i phiÕu sÏ ®îc giao dÞch trªn së Giao dÞch chøng kho¸n nÕu ®¸p øng ®îc c¸c quy ®Þnh cña së giao dÞch chøng kho¸n. C¸c tæ chøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra c«ng chóng ph¶i thùc hiÖn mét chÕ ®é b¸o c¸o, c«ng bè th«ng tin c«ng khai thêng xuyªn vµ chÞu sù gi¸m s¸t riªng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt chøng kho¸n. 1.2.3 C¸c tæ chøc tham gia trªn thÞ trêng tr¸i phiÕu 1.2.3.1 Chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu (Nhµ ph¸t hµnh) Chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ c¸c tæ chøc huy ®éng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cho nhµ ®Çu t. Chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu bao gåm: ChÝnh Phñ, chÝnh quyÒn c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh - tÝn dông theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 1.2.3.2 Chñ thÓ ®Çu t (Nhµ ®Çu t) Chñ thÓ ®Çu t lµ nh÷ng ngêi trùc tiÕp mua c¸c tr¸i phiÕu do c¸c chñ thÓ ph¸t hµnh cung cÊp. Chñ thÓ ®Çu t cã thÓ lµ c¸c c¸ nh©n hay tæ chøc. C¸c nhµ ®Çu t c¸ nh©n thêng lµ nh÷ng hé gia ®×nh, nh÷ng ngêi cã nguån vèn nhµn rçi thay v× ®em tiÒn göi vµo ng©n hµng th× hä mua tr¸i phiÕu víi kú väng sÏ nhËn ®îc tiÒn l·i vµ kho¶n chªnh lÖch khi b¸n ®i, ®ång thêi còng coi ®©y nh mét kho¶n tiÕt kiÖm cña hä. C¸c nhµ ®Çu t tæ chøc lµ nh÷ng tæ chøc cã kiÕn thøc chuyªn s©u vÒ thÞ trêng, hä sö dông sè tiÒn huy ®éng ®îc tõ d©n chóng ®Ó ®Çu t vµo tr¸i phiÕu nh»m thu ®îc lîi nhuËn. Nhµ ®Çu t tæ chøc bao gåm: C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i, c¸c c«ng ty chøng 13 kho¸n, c¸c quü ®Çu t, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm… Ho¹t ®éng ®Çu t cña c¸c tæ chøc nµy võa nh»m ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô qu¶n lý ng©n quü võa ®a d¹ng hãa danh môc ®Çu t cña chÝnh hä. 1.2.3.3 C¸c tæ chøc trung gian tµi chÝnh a. Tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh Tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh lµ tæ chøc ®øng ra gióp tæ chøc ph¸t hµnh thùc hiÖn c¸c thñ tôc tríc vµ sau khi chµo b¸n tr¸i phiÕu nh: t vÊn tµi chÝnh, chuÈn bÞ hå s¬ xin phÐp ph¸t hµnh, ph©n phèi tr¸i phiÕu… Th«ng thêng ®Ó ph¸t hµnh tr¸i phiÕu th× tæ chøc ph¸t hµnh cÇn ®îc sù b¶o l·nh cña mét hoÆc mét sè tæ chøc ph¸t hµnh. C¸c tæ chøc b¶o l·nh ph¸t hµnh ®îc hëng phÝ b¶o l·nh hoÆc mét tû lÖ hoa hång nhÊt ®Þnh trªn sè tiÒn thu ®îc tõ ®ît ph¸t hµnh. PhÝ b¶o l·nh ph¸t hµnh chÝnh lµ møc chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n chøng kho¸n cho ngêi ®Çu t vµ sè tiÒn tæ chøc ph¸t hµnh nhËn ®îc. PhÝ b¶o l·nh hay tû lÖ hoa hång b·o l·nh cao hay thÊp phô thuéc vµo h×nh thøc b¶o l·nh, møc ®é rñi ro, tÝnh chÊt cña ®ît ph¸t hµnh vµ l·i suÊt tr¸i phiÕu. Ho¹t ®éng b¶o l·nh bao gåm c¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n sau: - Nghiªn cøu vµ t vÊn cho c¸c tæ chøc ph¸t hµnh chøng kho¸n c¸ch thøc ph¸t hµnh, c¬ cÊu ph¸t hµnh, ®Þnh gi¸ chøng kho¸n; - Hoµn tÊt c¸c thñ tôc ph¸p lý cÇn thiÕt cho ®ît ph¸t hµnh; - Tháa thuËn hîp t¸c víi c¸c nhµ b¶o l·nh ph¸t hµnh kh¸c vµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n, thùc hiÖn c«ng t¸c tiÕp thÞ, ph©n phèi, chµo b¸n chøng kho¸n; - Qu¶n lý, ph©n phèi vµ thanh to¸n chøng kho¸n - Thùc hiÖn c«ng viÖc hç trî cho thÞ trêng vµ c¸c dÞch vô sau ph¸t hµnh. b. C¸c c«ng ty chøng kho¸n C¸c c«ng ty chøng kho¸n lµ nh÷ng c«ng ty ho¹t ®éng trong lÜnh vùc chøng kho¸n, cã thÓ ®¶m nhËn mét hoÆc nhiÒu trong sè c¸c nghiÖp vô chÝnh lµ b¶o l·nh ph¸t hµnh, m«i giíi, tù doanh hay t vÊn ®Çu t chøng kho¸n. §Ó thùc hiÖn ®îc c¸c nghiÖp vô nµy th× c«ng ty chøng kho¸n ph¶i ®¶m b¶o mét sè vèn ph¸p ®Þnh nhÊt ®Þnh vµ ph¶i ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cÊp phÐp. c. C¸c ng©n hµng th¬ng m¹i ë ViÖt Nam, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i (NHTM) ®îc phÐp thµnh lËp c¸c c«ng ty con ®éc lËp ®Ó thùc hiÖn kinh doanh chøng kho¸n hoÆc thùc hiÖn nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh. d. C¸c tæ chøc ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm Tæ chøc ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm lµ tæ chøc ®îc h×nh thµnh nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ møc ®é rñi ro ®èi víi tr¸i phiÕu cña ngêi ph¸t hµnh. ViÖc ®¸nh gi¸ møc ®é 14 rñi ro tÝn dông ®îc x¸c ®Þnh b»ng hÖ sè tÝn nhiÖm. T¹i nhiÒu níc ®· h×nh thµnh tæ chøc chuyªn m«n ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm ®èi víi ngêi ph¸t hµnh. NÕu mét tæ chøc ph¸t hµnh ®îc ®¸nh gi¸ møc ®é tÝn nhiÖm cao th× phô phÝ ph¸t hµnh thÊp, l·i suÊt tr¸i phiÕu ph¸t hµnh thÊp vµ ngîc l¹i. Ngoµi vai trß cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt cho ngêi ®Çu t vÒ t×nh tr¹ng cña ngêi ph¸t hµnh ®Ó ra quyÕt ®Þnh ®Çu t thÝch hîp, hÖ sè tÝn nhiÖm cßn gãp phÇn gi¶m bít chi phÝ sö dông vèn cña ngêi ph¸t hµnh, thóc ®Èy ngêi ph¸t hµnh n©ng cao h¬n tr¸ch nhiÖm ®èi víi nhµ ®Çu t, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc huy ®éng vèn trªn thÞ trêng thùc hiÖn dÔ dµng, thuËn lîi h¬n. 1.2.3.4 C¸c tæ chøc cã liªn quan trªn thÞ trêng tr¸i phiÕu a. C¬ quan qu¶n lý nhµ níc C¬ quan qu¶n lý nhµ níc vÒ chøng kho¸n ë mçi quèc gia kh¸c nhau sÏ cã tªn gäi kh¸c nhau. §©y lµ c¬ quan ®îc thµnh lËp ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vÒ thÞ trêng chøng kho¸n nãi chung vµ thÞ trêng tr¸i phiÕu nãi riªng. ë ViÖt Nam, ChÝnh phñ thèng nhÊt Bé Tµi chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ChÝnh phñ thùc hiÖn qu¶n lý nhµ níc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n. ñy Ban chøng kho¸n nhµ níc lµ c¬ quan thuéc Bé tµi chÝnh cã nhiÖm vô qu¶n lý, gi¸m s¸t ho¹t ®éng vÒ chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n còng nh thÞ trêng tr¸i phiÕu nãi riªng. b. Së Giao dÞch chøng kho¸n Së giao dÞch chøng kho¸n thùc hiÖn vËn hµnh thÞ trêng th«ng qua bé m¸y tæ chøc bao gåm nhiÒu bé phËn kh¸c nhau phôc vô ho¹t ®éng trªn thÞ trêng. Ngoµi ra Së Giao dÞch chøng kho¸n còng ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng giao dÞch ë Së phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p vµ ñy ban Chøng kho¸n nhµ níc. c. HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n lµ tæ chøc cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n vµ mét sè thµnh viªn kh¸c ho¹t ®éng trong lÜnh vùc chøng kho¸n, môc ®Ých lµ b¶o vÖ lîi Ých c¸c c«ng ty thµnh viªn. HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n thêng lµ mét tæ chøc tù ®iÒu hµnh, thùc hiÖn mét sè chøc n¨ng chÝnh nh sau: - KhuyÕn khÝch ho¹t ®éng ®Çu t kinh doanh tr¸i phiÕu - Ban hµnh vµ thùc hiÖn quy t¾c tù ®iÒu hµnh trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt liªn quan ®Õn tr¸i phiÕu. - §iÒu tra vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c thµnh viªn. - Tiªu chuÈn hãa c¸c nguyªn t¾c vµ th«ng lÖ trong ngµnh - Hîp t¸c víi chÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan kh¸c ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cã t¸c ®éng ®Õn kinh doanh tr¸i phiÕu. Ngµy 22 th¸ng 5 n¨m 2009 Bé trëng Bé néi vô ViÖt Nam ban hµnh quyÕt ®Þnh 15 830/Q§-BNV vÒ viÖc cho phÐp thµnh lËp HiÖp héi thÞ trêng tr¸i phiÕu ViÖt Nam (viÕt t¾t lµ VBMA). Thµnh viªn cña VBMA bao gåm nhiÒu ng©n hµng lín cña ViÖt Nam nh BIDV, Vietcombank, Vietinbank, ACB, Techcombank, c¸c c«ng ty chøng kho¸n Habubank, Sµi Gßn vµ mét sè ®Þnh chÕ nh C«ng ty tµi chÝnh Bu ®iÖn, C«ng ty qu¶n lý quü B¶o ViÖt.... Ngoµi ra, cßn cã mét sè c¸ nh©n lµ chuyªn gia trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng vµ luËt. VBMA cho biÕt, sÏ n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp cña thÞ trêng tr¸i phiÕu ViÖt Nam th«ng qua c¸c ho¹t ®éng tæng hîp, ph©n tÝch vµ t vÊn; chuÈn hãa c¸c th«ng lÖ thÞ trêng ®èi víi c¸c giao dÞch tr¸i phiÕu vµ c«ng cô nî kh¸c. HiÖp héi víi vai trß trung gian, sÏ tËp hîp ý kiÕn cña c¸c thµnh viªn trªn thÞ trêng, x©y dùng vµ thuyÕt phôc ban hµnh bé chuÈn thèng nhÊt, n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp cña thÞ trêng. Nhê ®ã, lùc lîng ph¸t hµnh sÏ ®a d¹ng, phong phó, cÊu tróc thÞ trêng kh«ng bÞ lÖch, quy m« c¸c l« ph¸t hµnh sÏ lín dÇn, ho¹t ®éng ph¸t hµnh/giao dÞch sÏ trªn c¬ së bé quy chuÈn ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. Tõ ®ã, c¸c lùc lîng tham gia trªn thÞ trêng sÏ t×m thÊy sù ®ång thuËn vµ chia sÎ s©u s¾c vÒ mÆt lîi Ých vµ ®iÒu nµy thËt h÷u Ých tríc biÕn cè cña thÞ trêng nh thêi ®iÓm c¸c nhµ ®Çu t ngo¹i b¸n th¸o tr¸i phiÕu vµo n¨m 2008. Ngoµi ra, ®iÒu quan träng kh¸c lµ th«ng qua HiÖp héi, sÏ h×nh thµnh nªn ®êng cong l·i suÊt chuÈn trªn thÞ trêng tr¸i phiÕu ®Ó c¸c nhµ qu¶n lý, qu¶n trÞ doanh nghiÖp lÊy ®ã lµm c¬ së ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ c¸c kÕ ho¹ch kinh doanh. 1.2.4 Vai trß cña thÞ trêng tr¸i phiÕu ThÞ trêng tr¸i phiÕu lµ n¬i giao dÞch mua b¸n c¸c lo¹i tr¸i phiÕu ®· ph¸t hµnh, c¸c lo¹i tr¸i phiÕu nµy do ChÝnh phñ hoÆc chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng hoÆc c¸c c«ng ty ph¸t hµnh. ViÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng tr¸i phiÕu cã ý nghÜa quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng tµi chÝnh nãi riªng vµ c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung. 1.2.4.1 Vai trß cña thÞ trêng tr¸i phiÕu ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ a. ThÞ trêng tr¸i phiÕu lµ kªnh huy ®éng vµ ph©n bæ vèn trung vµ dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ. TrÞ trêng tr¸i phiÕu lµ mét bé phËn cña thÞ trêng vèn dµi h¹n, thùc hiÖn chøc n¨ng cña thÞ trêng tµi chÝnh lµ cung cÊp nguån vèn trung, dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ. §©y lµ thÞ trêng cã kh¶ n¨ng huy ®éng c¸c nguån vèn ph©n t¸n t¹m thêi nhµn rçi trong toµn x· héi vµo ®Çu t. §èi víi c¸c quèc gia, ®Æc biÖt lµ mét quèc gia ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam th× cÇn mét lîng vèn lín ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu, nhiÖm vô chÝnh trÞ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc m×nh, cho c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi ®Æc biÖt, cho c¸c dù ¸n kinh tÕ träng ®iÓm quèc gia vµ còng thêng gÆp ph¶i vÊn ®Ò thiÕu vèn dµi h¹n.