Tài liệu Luận văn thạc sĩ kinh tế hoàn thiện công tác quản lý tài chính đối với công ty tnhh một thành viên 95

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH LƢƠNG THỊ THU HIỀN HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÔNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN 95 TỔNG CỤC CÔNG NGHIỆP QUỐC PHÒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH LƢƠNG THỊ THU HIỀN HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH ĐỐI VỚI CÔNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN 95 TỔNG CỤC CÔNG NGHIỆP QUỐC PHÒNG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Hữu Tri THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý kinh tế với đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý tài chính đối với công ty TNHH một thành viên 95 - Tổng cục công nghiệp Quốc phòng” là sản phẩm nghiên cứu của tôi; số liệu và kết luận nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn này chƣa hề đƣợc công bố trên các nghiên cứu khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Vĩnh Phúc, ngày .... tháng .... năm 2014 Tác giả luận văn Lƣơng Thị Thu Hiền Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ii LỜI CẢM ƠN Trƣớc hết, tác giả muốn gửi lời cám ơn sâu sắc nhất đến Thầy giáo hƣớng dẫn PGS.TS. Nguyễn Hữu Tri đã tận tình hƣớng dẫn, tạo mọi điều kiện tốt nhất để giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo cùng Ban Giám hiệu Nhà trƣờng, Phòng Quản lý Đào tạo Sau Đại học, các khoa, phòng của Trƣờ ế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Công ty TNHH Một thành viên 95 cùng các anh chị đồng nghiệp trong công ty đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn. Vì nhiều lý do khách quan và chủ quan luận văn còn những hạn chế nhất định. Tôi rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các thầy cô giáo và các đồng nghiệp. Trân trọng cảm ơn! Vĩnh Phúc, ngày .... tháng .... năm 2014 Tác giả luận văn Lƣơng Thị Thu Hiền Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ..................................................................... vi DANH MỤC BẢNG .................................................................................................vii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ............................................................................... ix MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục tiêu của đề tài .................................................................................................. 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 2 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài .................................................................................... 3 5. Kết cấu nội dung của đề tài ..................................................................................... 3 Chƣơng 1. MỘT SỐ NHẬN THỨC CƠ BẢN VỀ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP VÀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP ............................ 4 1.1. Lý luận về tài chính doanh nghiệp ....................................................................... 4 1.1.1. Khái niệm tài chính doanh nghiệp .................................................................... 4 1.1.2. Các mối quan hệ trong tài chính doanh nghiệp ................................................. 4 1.1.3. Đặc điểm của tài chính doanh nghiệp ............................................................... 5 1.1.4. Chức năng và vai trò của tài chính doanh nghiệp ............................................. 6 1.2. Lý luận về quản lý tài chính doanh nghiệp .......................................................... 8 1.2.1. Khái niệm quản lý tài chính doanh nghiệp ....................................................... 8 1.2.2. Vai trò của quản lý tài chính trong doanh nghiệp ............................................. 8 1.2.3. Các nguyên tắc quản lý tài chính doanh nghiệp.............................................. 10 1.2.4. Chủ thể quản lý tài chính doanh nghiệp .......................................................... 11 1.2.5. Đối tƣợng quản lý tài chính doanh nghiệp ...................................................... 14 1.2.6. Nội dung quản lý tài chính trong doanh nghiệp nhà nƣớc .............................. 17 1.2.7. Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý tài chính trong doanh nghiệp ................. 28 Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................... 32 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iv 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 32 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu.................................................................................... 32 2.2.1. Phƣơng pháp chọn địa điểm nghiên cứu .......................................................... 32 2.2.2. Phƣơng pháp thu thập thông tin ...................................................................... 32 2.2.3. Phƣơng pháp xử lý thông tin ........................................................................... 35 2.2.4. Phƣơng pháp phân tích thông tin .................................................................... 35 2.3. Hệ thố ............................................................................. 36 2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh..................... 36 2.3.2. Các chỉ tiêu để đánh giá công tác quản lý tài chính của công ty TNHH một thành viên 95 ......................................................................................... 36 Chƣơng 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN 95 ...... 38 3.1. Giới thiệu chung về công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên 95 ............... 38 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty TNHH một thành viên 95 ..... 38 3.1.2. Thông tin về công ty và cơ chế hoạt động của công ty ................................... 39 3.1.3. Bộ máy tổ chức quản lý của công ty TNHH một thành viên 95 ..................... 40 3.1.4. Chức năng, nhiệm vụ của công ty TNHH một thành viên 95 ......................... 47 3.1.5. Đặc điểm sản xuất kinh doanh của công ty TNHH một thành viên 95 ......................... 48 3.2. Thực trạng công tác quản lý tài chính của công ty TNHH một thành viên 95 ................ 49 3.2.1. Quản lý nguồn vốn sản xuất kinh doanh của công ty 95 ................................ 49 3.2.2. Quản lý doanh thu ........................................................................................... 60 3.2.3. Quản lý chi phí ................................................................................................ 65 3.2.4. Quản lý lợi nhuận và phƣơng án phân phối lợi nhuận .................................... 71 3.2.5. Đánh giá hiệu quả công tác quản lý tài chính tại công ty TNHH một thành viên 95 ............................................................................................... 75 3.3. Đánh giá chung về công tác quản lý tài chính của công ty TNHH một thành viên 95 ................................................................................................ 89 3.3.1. Những mặt tích cực ......................................................................................... 89 3.3.2. Những mặt hạn chế ......................................................................................... 91 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ v 3.3.3. Nguyên nhân ................................................................................................... 93 Chƣơng 4. HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA CÔNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN 95 ............................................ 95 4.1. Bối cảnh phát triển công ty đòi hỏi hoàn thiện công tác quản lý tài chính của công ty TNHH một thành viên 95 ......................................................... 95 4.1.1. Sự phát triển và hội nhập nhanh chóng của nền kinh tế Việt Nam trong nền kinh tế toàn cầu ..................................................................................... 95 4.1.2. Nhu cầu tăng trƣởng cả về quy mô lẫn chất lƣợng của Công ty TNHH một thành viên 95 ......................................................................................... 96 4.2. Định hƣớng phát triển của công ty TNHH một thành viên 95 đến năm 2020.......... 97 4.2.1. Sản phẩm kinh tế ............................................................................................. 97 4.2.2. Dự kiến kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh ............................................. 99 4.2.3. Định hƣớng về khoa học công nghệ và nhân lực ............................................ 99 4.3. Những giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính của công ty TNHH một thành viên 95 ....................................................................................... 101 4.3.1. Giải pháp hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính của công ty 95 ..................... 101 4.3.2. Giải pháp đối với việc nâng cao chất lƣợng đội ngũ quản lý tài chính ............... 103 4.3.3. Giải pháp về quản lý nguồn vốn và lợi nhuận .............................................. 105 4.3.4. Giải pháp cho công tác kiểm tra, giám sát về tài chính ................................ 108 4.3.5. Nâng cao chất lƣợng phân tích tài chính doanh nghiệp ................................ 110 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 114 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 116 PHỤ LỤC ............................................................................................................... 117 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vi DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế CB, CNV : Cán bộ, Công nhân viên CNQP : Công nghiệp Quốc phòng TCDN : Tài chính doanh nghiệp QPAN : Quốc phòng an ninh TNHH : Trách nhiệm hữu hạn XHCN : Xã hội chủ nghĩa XN : Xí nghiệp PX : Phân xƣởng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Số liệu thể hiện mẫu điều tra .................................................................... 34 Bảng 3.1: Cơ cấu vốn chủ sở hữu hàng năm của công ty TNHH một thành viên 95 từ năm 2010 đến năm 2013 ........................................................ 49 Bảng 3.2: Sự thay đổi trong cơ cấu vốn của công ty qua các năm ..................................... 49 Bảng 3.3: Tài sản cố định hàng năm của Công ty 95 từ năm 2010 đến năm 2013 .......... 52 Bảng 3.4: Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả quản lý TSCĐ qua các năm của công ty TNHH một thành viên 95 ........................................................... 54 Bảng 3.5: Cơ cấu vốn lƣu động hàng năm của công ty TNHH một thành viên 95 giai đoạn 2010 - 2013 ................................................................. 56 Bảng 3.6: Cơ cấu hàng tồn kho của công ty 95 giai đoạn 2010-2013.................................. 56 Bảng 3.7: Các khoản phải thu ngắn hạn của Công ty 95 giai đoạn 2010-2013 ................... 59 Bảng 3.8: Doanh thu của công ty 95 từ năm 2010 đến năm 2013 và dự kiến đến năm 2020 ........................................................................................... 60 Bảng 3.9: Cơ cấu doanh thu của công ty TNHH một thành viên 95 ........................ 62 Bảng 3.10: Doanh thu khác của công ty 95 từ năm 2010 đến năm 2013 và dự kiến đến năm 2020.............................................................................. 64 Bảng 3.11: Tình hình chi phí của công ty 95 giai đoạn 2010-2013 .......................... 65 Bảng 3.12: Chi phí sản xuất kinh doanh của công ty 95 giai đoạn 2010-2013 ........ 66 Bảng 3.13: Chi phí nhân công hàng năm của công ty 95.......................................... 69 Bảng 3.14: Chi phí sản xuất chung hàng năm của công ty 95 trong giai đoạn 2010 - 2013 .............................................................................................. 70 Bảng 3.15: Lợi nhuận hàng năm của công ty TNHH một thành viên 95 giai đoạn 2010 - 2013 ..................................................................................... 71 Bảng 3.16: Cơ cấu lợi nhuận trƣớc thuế của công ty 95 giai đoạn 2010 - 2013.................. 73 Bảng 3.17: Phân phối lợi nhuận hàng năm của công ty 95 giai đoạn 2010 - 2013 ............. 75 Bảng 3.18: Đánh giá về công tác quản lý sử dụng vốn ............................................. 76 Bảng 3.19: Đánh giá về công tác quản lý chi phí sản xuất ....................................... 79 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ viii Bảng 3.20: Đánh giá về công tác quản lý doanh thu và lợi nhuận............................ 81 Bảng 3.21: Đánh giá về chất lƣợng đội ngũ cán bộ quản lý tài chính ...................... 84 Bảng 3.22: Đánh giá về cơ chế công cụ và hình thức quản lý .................................. 88 Bảng 3.23. Đánh giá hiệu quả về hiệu quả kinh doanh của công ty nhà nƣớc từ năm 2011 đến năm 2013 ..................................................................... 91 Bảng 4.1: Dự kiến kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty 95 đến năm 2020 ........................................................................................... 99 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Cơ cấu vốn chủ sở hữu của công ty TNHH một thành viên 95 năm 2013 .... 51 Biểu đồ 3.2: Doanh thu của công ty 95 từ năm 2010 đến năm 2014 ........................ 61 Biểu đồ 3.3: Cơ cấu doanh thu của công ty 95 ......................................................... 63 Biều đồ 3.4: Chi phí nguyên vật liệu của công ty 95 giai đoạn 2010 - 2013 .... 68 Biểu đồ 3.5: Lợi nhuận trƣớc thuế của công ty 95 giai đoạn 2010 - 2013 ....... 72 Biểu đồ 3.6: Cơ cấu lợi nhuận trƣớc thuế của công ty năm 2013 .................... 74 SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Phân cấp quản lý tài chính trong doanh nghiệp ................................................. 13 Sơ đồ 1.2: Hệ thống thông tin kế toán ................................................................................... 14 Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức của công ty 95............................................................................. 42 Sơ đồ 3.2: Quy trình quản lý tài sản cố định của công ty TNHH một thành viên 95 ....... 52 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trƣờng phụ thuộc vào rất nhiều nhân tố nhƣ môi trƣờng kinh doanh, trình độ quản lý của các nhà doanh nghiệp, đặc biệt là trình độ quản lý tài chính. Tài chính doanh nghiệp là các phƣơng thức huy động, phân bổ và sử dụng nguồn lực tài chính nhằm đạt tới những mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. Quản lý tài chính tốt là nhân tố quan trọng, bảo đảm cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp ngày càng mở rộng và hiệu quả. Vì lẽ đó, nâng cao chất lƣợng quản lý tài chính là bài toán luôn đƣợc đặt ra cho tất cả các doanh nghiệp cho dù bối cảnh của doanh nghiệp đó nhƣ thế nào. Kinh nghiệm cho thấy bất cứ khi nào và ở đâu, quản lý bị buông lỏng cũng là tiền đề cho những bất cập và vô hiệu quả. Mặt khác, mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp xét cho cùng là tối đa hóa lợi nhuận và tối đa hóa giá trị doanh nghiệp. Do đó, nâng cao chất lƣợng quản lý tài chính cũng chính là góp phần thực hiện mục tiêu này. Công ty TNHH một thành viên 95-Tổng cục CNQP là một doanh nghiệp nhà nƣớc hoạt động trong ngành sản xuất hóa chất với nhiệm vụ là phục vụ cho sản xuất vũ khí của Bộ Quốc Phòng. Ngoài các sản phẩm phục vụ cho ngành Công nghiệp Quốc phòng công ty còn sản xuất các mặt hàng hóa chất khác phục vụ cho các ngành công nghiệp hóa chất và hàng tiêu dùng nhƣ: axít nitơríc, ete , cồn…Trong những năm qua Công ty đã hoàn thành tốt nhiệm vụ cung cấp các mặt hàng vũ khí phục vụ cho Quốc phòng và cung cấp một số mặt hàng hóa chất cho các ngành nhƣ khai thác khoáng sản và một số ngành khác, quy mô của Công ty ngày càng mở rộng theo hƣớng phát triển các mặt hàng kinh tế, trên nền tảng tận dụng năng lực của các dây chuyền sản xuất hàng quốc phòng chƣa đƣợc khai thác hết công suất nhằm đảm bảo bảo toàn vốn Nhà nƣớc, tăng thu nhập và giữ gìn đội ngũ công nhân nòng cốt của ngành Công nghiệp quốc phòng. Hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty ngày một đa dạng phong phú. Bên cạnh những thành công bƣớc đầu trong quá trình sản xuất kinh doanh, công tác quản lý tài chính của Công ty TNHH một thành viên 95 vẫn còn bộc lộ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 2 những tồn tại, bất cập trong nhận thức, hoạch định chiến lƣợc tài chính, phƣơng pháp quản lý, điều hành… làm cho hiệu quả hoạt động kinh doanh chƣa cao, suất sinh lời còn thấp, khả năng cạnh tranh trên thị trƣờng của các sản phẩm kinh tế còn hạn chế. Là ngƣời trực tiếp theo dõi và quản lý tài chính của Công ty, tôi đã nhận thức đƣợc đƣợc rằng chất lƣợng quản lý tài chính là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hƣởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh, và là một yếu tố quan trọng khi thực hiện chiến lƣợc chuyển dịch cơ cấu và mở rộng quy mô các mặt hàng sản xuất của công ty. Xuất phát từ thực tiễn nêu trên tôi đã tiến hành nghiên cứu và lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý tài chính đối với Công ty TNHH một thành viên 95, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sỹ chuyên ngành quản lý kinh tế , đối với tôi đề tài có ý nghĩa thiết thực, cần thiết cả về lý luận và thực tiễn. 2. Mục tiêu của đề tài Mục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm giải quyết các vấn đề cơ bản sau: +Mục tiêu nghiên cứu chung: - Hệ thống hóa một số lý luận cơ bản về tài chính doanh nghiệp và quản lý tài chính doanh nghiệp, từ đó phân tích các nội dung và biện pháp quản lý tài chính doanh nghiệp, đi sâu nghiên cứu về nội dung quản lý tài chính của doanh nghiệp nhà nƣớc. + Mục tiêu nghiên cứu cụ thể: - Phân tích thực trạng tài chính doanh nghiệp và công tác quản lý tài chính doanh nghiệp cña công ty TNHH một thành viên 95, từ đó phân tích mặt mạnh và mặt yếu trong công tác quản lý tài chính của công ty, làm cơ sở cho các giải pháp. - Đề xuất các giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý tài chính công ty TNHH một thành viên 95. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu tình hình tài chính và công tác quản lý tài chính của công ty TNHH một thành viên 95, Tổng cục CNQP . Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 3 - Phạm vi nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu các nội dung quản lý tài chính của Công ty TNHH một thành viên 95 trong giai đoạn 2010 -2013 nhằm đánh giá đúng những mặt mạnh và mặt yếu trong công tác quản lý tài chính của công ty. Qua đó mới có thể đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính công ty TNHH một thành viên 95. 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về tài chính và quản lý tài chính doanh nghiệp. - Đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính của công ty TNHH một thành viên 95 qua các năm 2010 đến 2013 , điều này giúp các nhà quản lý tài chính của công ty nhận biết đƣợc tình hình tài chính cũng nhƣ công tác quản lý tài chính của công ty. - Đề xuất một số giải pháp giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính nhằm đáp ứng đƣợc yêu cầu về quản lý tài chính trong bối cảnh mới, phù hợp với những chiến lƣợc phát triển của công ty. - Đề tài mang tính khả thi, có thể vận dụng ngay vào thực tiễn hoạt động tài chính của công ty TNHH một thành viên 95. Luận văn nghiên cứu đề tài cũng là nguồn tài liệu tham khảo cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc quản lý tài chính doanh nghiệp 100% vốn Nhà nƣớc. 5. Kết cấu nội dung của đề tài Ngoài phần mở đầu, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, phần phụ lục, đề tài bao gồm: 4 chƣơng: - Chƣơng 1: Một số nhận thức cơ bản về tài chính doanh nghiệp và quản lý tài chính doanh nghiệp - Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu - Chƣơng 3: Thực trạng công tác quản lý tài chính của Công ty TNHH Một thành viên 95 - Chƣơng 4: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính của Công ty TNHH Một thành viên 95 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 4 Chƣơng 1 MỘT SỐ NHẬN THỨC CƠ BẢN VỀ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP VÀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP 1.1. Lý luận về tài chính doanh nghiệp 1.1.1. Khái niệm tài chính doanh nghiệp Doanh nghiệp là một đơn vị kinh tế độc lập, đƣợc thành lập với mục đích hoạt động mang lại lợi ích cho những ngƣời chủ sở hữu doanh nghiệp. Do đó, vấn đề đầu tiên đối với mỗi doanh nghiệp là làm thế nào để bảo đảm đủ vốn, đáp ứng đƣợc yêu cầu của hoạt động sản xuất, kinh doanh. Tiếp đó, phải thực hiện đầu tƣ vốn, phân bổ vốn nhƣ thế nào cho hợp lý để đạt đƣợc mục tiêu đề ra một cách hiệu quả nhất. Quá trình huy động vốn, đầu tƣ vốn đã làm hình thành nên các quỹ tiền tệ, phân phối và sử dụng cho các mục đích nhất định. Quá trình này làm xuất hiện các dòng tiền tệ đi vào và đi ra khỏi doanh nghiệp. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là làm thế nào các doanh nghiệp có thể quản lý các vấn đề này nhằm mang lại lợi ích cho doanh nghiệp, không để mất mát nguồn vốn kinh doanh. Điều đó đặt ra cho doanh nghiệp yêu cầu phải có một hệ thống quản lý bao gồm các phƣơng thức và công cụ để huy động, sử dụng vốn kinh doanh một cách có hiệu quả. Đó cũng chính là nội dung của tài chính doanh nghiệp. Vậy, tài chính doanh nghiệp là các phƣơng thức huy động, phân bổ và sử dụng nguồn lực tài chính của các doanh nghiệp nhằm đạt tới mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.2. Các mối quan hệ trong tài chính doanh nghiệp Căn cứ vào hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp có thể có các mối quan hệ tài chính sau: - Mối quan hệ tài chính giữa doanh nghiệp với ngân sách Nhà nƣớc: Mối quan hệ này thể hiện ở chỗ Nhà nƣớc cấp phát, hỗ trợ vốn và góp vốn cổ phần theo những nguyên tắc và phƣơng thức nhất định để tiến hành sản xuất kinh doanh và phân chia lợi nhuận. Đồng thời, mối quan hệ tài chính này cũng phản ánh những quan hệ kinh tế dƣới hình thức giá trị phát sinh trong quá trình phân phối và Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 5 phân phối lại tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân giữa ngân sách Nhà nƣớc với các doanh nghiệp đƣợc thể hiện thông qua các khoản thuế mà doanh nghiệp phải nộp vào ngân sách Nhà nƣớc theo luật định. - Mối quan hệ tài chính giữa các doanh nghiệp với thị trƣờng tài chính: Các quan hệ này đƣợc thể hiện thông qua việc tài trợ các nhu cầu vốn của doanh nghiệp. Với thị trƣờng tiền tệ thông qua hệ thống ngân hàng, các doanh nghiệp nhận đƣợc các khoản tiền vay để tài trợ cho các nhu cầu vốn ngắn hạn và ngƣợc lại, các doanh nghiệp phải hoàn trả vốn vay và tiền lãi trong thời hạn nhất định. Với thị trƣờng vốn, thông qua hệ thống các tổ chức tài chính trung gian khác, doanh nghiệp tìm kiếm các nguồn tài trợ khác để đáp ứng nhu cầu vốn dài hạn bằng cách phát hành các chứng khoán, các doanh nghiệp phải hoàn trả mọi khoản lãi cho các chủ thể tham gia đầu tƣ vào doanh nghiệp bằng một khoản tiền cố định hay phụ thuộc vào khả năng kinh doanh của doanh nghiệp ( thị trƣờng chứng khoán). Thông qua thị trƣờng tài chính, các doanh nghiệp cũng có thể đầu tƣ vốn nhàn rỗi của mình bằng cách kí gửi vào hệ thống ngân hàng hoặc đầu tƣ vào chứng khoán của các doanh nghiệp khác. - Mối quan hệ tài chính giữa doanh nghiệp với các thị trƣờng khác: Các thị trƣờng khác nhƣ thị trƣờng hàng hóa, dịch vụ, thị trƣờng sức lao động,...Là chủ thể hoạt động sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp phải sử dụng vốn để mua sắm các yếu tố sản xuất nhƣ vật tƣ, máy móc thiết bị, trả công lao động, chi trả các dịch vụ.Đồng thời, thông qua các thị trƣờng, doanh nghiệp xác định nhu cầu sản phẩm và dịch vụ mà doanh nghiệp cung ứng, để làm cơ sở hoạch định ngân sách đầu tƣ, kế hoạch sản xuất, tiếp thị nhằm làm cho sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp luôn thỏa mãn nhu cầu của thị trƣờng. - Mối quan hệ tài chính trong nội bộ doanh nghiệp: Đây là mối quan hệ tài chính khá phức tạp, phản ánh quan hệ tài chính giữa các bộ phận sản xuất kinh doanh, giữa các bộ phận quản lý, giữa các thành viên trong doanh nghiệp, giữa quyền sở hữu vốn và quyền sử dụng vốn. 1.1.3. Đặc điểm của tài chính doanh nghiệp Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 6 Tài chính doanh nghiệp là một bộ phận trong hệ thống tài chính, tại đây nguồn tài chính xuất hiện và đồng thời đây cũng là nơi thu hút trở lại phần quan trọng các nguồn tài chính doanh nghiệp. Đó cũng là một khâu cơ sở của hệ thống tài chính trong mỗi doanh nghiệp và chứa đựng các đặc điểm sau: Thứ nhất, Tài chính doanh nghiệp gắn liền với quá trình hoạt động sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp, có các quan hệ tài chính đa dạng phát sinh nhƣ quan hệ nộp, cấp giữa doanh nghiệp với Nhà nƣớc, quan hệ thanh toán với các chủ thể khác trong xã hội, với ngƣời lao động trong doanh nghiệp. Thứ hai, sự vận động của quỹ tiền tệ, vốn kinh doanh có những nét riêng biệt, đó là: sự vận động của vốn kinh doanh luôn gắn liền với các yếu tố vật tƣ và lao động; ngoài phần tạo lập ban đầu chúng còn đƣợc bổ sung từ kết quả kinh doanh; sự vận động của vốn kinh doanh vì mục tiêu lợi nhuận và tối đa hóa giá trị doanh nghiệp. 1.1.4. Chức năng và vai trò của tài chính doanh nghiệp 1.1.4.1. Chức năng Đối với mỗi doanh nghiệp thì tài chính doanh nghiệp là một phạm trù quan trọng để doanh nghiệp có thể quản lý tài chính của mình một cách có hiệu quả. Chức năng cơ bản của tài chính doanh nghiệp có thể kể đến là: Thứ nhất, chức năng phân phối lợi nhuận: Quá trình phân phối lợi nhuận sẽ làm giảm lƣợng tiền của doanh nghiệp mà đáng lẽ đƣợc đƣa vào để phục vụ cho các hoạt động kinh doanh có khả năng tạo ra lợi nhuận cao hơn. Chính sách phân phối lợi nhuận hợp lý có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của doanh nghiệp và sự gia tăng giá trị của doanh nghiệp. Chính sách phân phối lợi nhuận tốt khi cân đối đƣợc phần lãi đem chia, phần lãi không chia và sự chênh lệch giữa mức sinh lợi của đầu tƣ với tỷ suất chiết khấu của thị trƣờng là vấn đề đƣợc nhiều đối tƣợng quan tâm và chú ý. Khi mức sinh lợi của đầu tƣ lớn hơn tỷ suất chiết khấu thị trƣờng, dẫn đến việc chia lãi không có lợi bằng việc giữ lại để đầu tƣ vào sản xuất kinh doanh và điều đó sẽ gia tăng tiềm năng tăng trƣởng của doanh nghiệp và ngƣợc lại. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 7 Chức năng thứ hai là chức năng giám đốc tài chính : nhờ vào đó việc kiểm tra bằng đồng tiền đƣợc thực hiện đối với quá trình vận động của các nguồn lực tài chính nhằm tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ trong doanh nghiệp theo các mục tiêu đã xác định. Đối tƣợng của kiểm tra, kiểm soát là quá trình vận động của đồng vốn kinh doanh qua các khâu khác nhau của quá trình kinh doanh. Chủ thể của giám đốc cũng chính là chủ thể phân phối, vì để quá trình phân phối hợp lý, cần phải kiểm tra xem xét kỹ lƣỡng vấn đề đó. Kết quả của giám đốc tài chính là phát hiện ra những mặt đƣợc và chƣa đƣợc trong quá trình phân bổ và sử dụng, từ đó đề xuất các giải pháp điều chỉnh và hoàn thiện hoạt động tài chính phục vụ tốt cho mục tiêu kinh doanh. 1.1.4.2. Vai trò tài chính doanh nghiệp Trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, tài chính doanh nghiệp có các vai trò sau: Thứ nhất, huy động đảm bảo đầy đủ và kịp thời vốn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp: Để thực hiện mục tiêu kinh doanh, vốn là yếu tố tiền đề và quan trọng nhất, vì vậy vai trò của tài chính doanh nghiệp trƣớc hết phải xác định chính xác nhu cầu vốn trong từng thời kỳ và từng công đoạn sản xuất. Trên cơ sở đó tiến hành lựa chọn các công cụ huy động vốn thích hợp với chi phí thấp nhất. Thứ hai, tổ chức sử dụng vốn tiết kiệm và có hiệu quả: Đây phải đƣợc coi là điều kiện tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Tài chính doanh nghiệp có vai trò đánh giá và lựa chọn phƣơng án đầu tƣ; huy động tối đa số vốn hiện có vào hoạt động kinh doanh, phân bổ hợp lý các nguồn vốn, sử dụng các biện pháp để tăng nhanh vòng quay của vốn, nâng cao khả năng sinh lời vốn kinh doanh. Thứ ba, đòn bẩy kích thích và điều tiết kinh doanh: Vai trò này của tài chính doanh nghiệp đƣợc thể hiện thông qua việc tạo ra sức mua hợp lý để thu hút vốn đầu tƣ, lao động, vật tƣ, đồng thời xác định giá bán hợp lý khi phát hành cổ phiếu, hàng hóa, dịch vụ và thông qua hoạt động phân phối lợi nhuận để điều tiết hài hòa lợi ích giữa các chủ thể. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 8 Thứ tư, giám sát, kiểm tra chặt chẽ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp:Thông qua các chỉ tiêu tài chính thực hiện mà nhà quản lý nhận ra thực trạng quá trình kinh doanh, từ đó đánh giá khái quát và kiểm soát cũng nhƣ điều chỉnh các hoạt động kinh doanh hƣớng theo mục tiêu đã đặt ra. 1.2. Lý luận về quản lý tài chính doanh nghiệp 1.2.1. Khái niệm quản lý tài chính doanh nghiệp Quản lý tài chính doanh nghiệp là sự tác động của nhà quản lý tới các hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Nó đƣợc thực hiện thông qua một cơ chế, đó là cơ chế quản lý tài chính doanh nghiệp. Cơ chế quản lý tài chính doanh nghiệp đƣợc hiểu là một tổng thể các phƣơng pháp, các hình thức và công cụ đƣợc vận dụng để quản lý các hoạt động tài chính của doanh nghiệp trong những điều kiện cụ thể nhằm đạt đƣợc những mục tiêu nhất định. Việc quản lý tài chính bao gồm việc lập các kế hoạch tài chính dài hạn và ngắn hạn, đồng thời quản lý có hiệu quả vốn hoạt động thực của công ty. Đây là công việc rất quan trọng đối với tất cả các doanh nghiệp bởi vì nó ảnh hƣởng đến cách thức và phƣơng thức mà nhà quản lý thu hút vốn đầu tƣ để thành lập, duy trì và mở rộng công việc kinh doanh. Lập kế hoạch tài chính sẽ cho phép quyết định lƣợng nguyên liệu thô doanh nghiệp có thể mua, sản phẩm công ty có thể sản xuất và khả năng công ty có thể tiếp thị, quảng cáo để bán sản phẩm ra thị trƣờng. Khi có kế hoạch tài chính, bạn cũng có thể xác định đƣợc nguồn nhân lực doanh nghiệp cần. Việc quản lý tài chính không có hiệu quả là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến sự thất bại của các công ty, không kể công ty vừa và nhỏ hay các tập đoàn công ty lớn.. Lập kế hoạch tài chính gồm lập kế hoạch trong ngắn hạn và lập kế hoạch trong dài hạn. Kế hoạch tài chính ngắn hạn là việc lập kế hoạch về lợi nhuận và ngân quỹ công ty trong khi kế hoạch dài hạn thƣờng mang tính chiến lƣợc và liên quan đến việc lập các mục tiêu tăng trƣởng doanh thu và lợi nhuận trong vòng từ 3 đến 5 năm. 1.2.2. Vai trò của quản lý tài chính trong doanh nghiệp Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 9 Quản lý tài chính doanh nghiệp là việc đƣa ra các quyết định về tài chính, tổ chức thực hiện các quyết định nhằm đạt đƣợc mục tiêu hoạt động tài chính của doanh nghiệp. Vậy vai trò của quản lý tài chính doanh nghiệp là gì? Có ba khía cạnh phản ánh nội hàm của quản lý tài chính doanh nghiệp: - Huy động đảm bảo đầy đủ và kịp thời vốn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp thƣờng nảy sinh các nhu cầu vốn ngắn hạn và dài hạn cho hoạt động kinh doanh thƣờng xuyên của doanh nghiệp cũng nhƣ cho đầu tƣ phát triển. Vai trò của tài chính doanh nghiệp trƣớc hết thể hiện ở chỗ xác định đúng đắn các nhu cầu về vốn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong kì kinh doanh và tiếp đó phải lựa chọn các phƣơng pháp và hình thức thích hợp huy động nguồn vốn từ bên trong và bên ngoài đáp ứng kịp thời các nhu cầu vốn cho hoạt động của doanh nghiệp. Ngày nay, cùng với sự phát triển của nền kinh tế đã nảy sinh nhiều hình thức mới cho phép các doanh nghiệp huy động vốn từ bên ngoài. Do vậy, vai trò của tài chính doanh nghiệp ngày càng quan trọng hơn trong việc chủ động lựa chọn các hình thức và phƣơng pháp huy động vốn đảm bảo cho doanh nghiệp hoạt động nhịp nhàng và liên tục với chi phí huy động vốn ở mức thấp. - Tổ chức sử dụng vốn tiết kiệm và hiệu quả Hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phụ thuộc rất lớn vào việc tổ chức sử dụng vốn. Tài chính doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá và lựa chọn dự án đầu tƣ trên cơ sở phân tích khả năng sinh lời và mức độ rủi ro của dự án từ đó góp phần chọn ra dự án đầu tƣ tối ƣu. Việc huy động kịp thời các nguồn vốn có ý nghĩa rất quan trọng để doanh nghiệp có thể chớp đƣợc các cơ hội kinh doanh. Mặt khác, việc huy động tối đa số vốn hiện có vào hoạt động kinh doanh có thể giảm bớt và tránh đƣợc những thiệt hại do ứ đọng vốn gây ra đồng thời giảm bớt đƣợc nhu cầu vay vốn, từ đó giảm đƣợc các khoản tiền trả lãi vay. Việc hình thành và sử dụng tốt các quỹ của doanh nghiệp, cùng với việc sử dụng các hình thức thƣởng, phạt vật chất hợp lý sẽ góp phần quan trọng thúc đẩy cán bộ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/