ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------
LÊ TIẾN HẢI
TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚC THỌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
Hà Nội – 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------
LÊ TIẾN HẢI
TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHÚC THỌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN MINH YẾN
Hà Nội – 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dƣới sự
hƣớng dẫn của TS. Trần Minh Yến.
Các số liệu, tài liệu nêu ra trong luận văn là trung thực, đảm bảo tính
khách quan, khoa học.
Các tài liệu tham khảo có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng./.
Hà Nội, ngày 24 tháng 4 năm 2014
Tác giả luận văn
Lê Tiến Hải
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập tại Trƣờng Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà
Nội và thực hiện luận văn thạc sỹ kinh tế với đề tài: “Tăng cƣờng quản lý Nhà
nƣớc trong quá trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn Huyện Phúc
Thọ, Thành phố Hà Nội”, tôi đã nhận đƣợc rất nhiều sự giúp đỡ, tạo điều kiện
của tập thể lãnh đạo nhà trƣờng, giảng viên và cán bộ các khoa, các phòng ban
trong trƣờng. Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành về những sự giúp đỡ đó.
Tôi cũng xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới TS. Trần Minh Yến - Nguyên
cán bộ Viện Kinh tế Việt Nam, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn, chỉ bảo tôi hoàn
thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp của tôi đang công tác tại
UBND huyện Phúc Thọ, Thành phố Hà Nội và gia đình đã động viên, khích lệ,
tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận
văn này./.
Hà Nội, ngày 24 tháng 4 năm 2014
Tác giả luận văn
Lê Tiến Hải
MỤC LỤC
Danh mục các từ viết tắt ..................................................................................... i
Danh mục bảng biểu............................................................................................ ii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ................................ 8
1.1. Các khái niệm cơ bản ................................................................................... 8
1.1.1. Khái niệm về nông thôn ............................................................................ 8
1.1.2. Khái niệm về nông thôn mới ..................................................................... 9
1.1.3. Khái niệm về xây dựng nông thôn mới ..................................................... 9
1.1.4. Khái niệm về quản lý nhà nƣớc trong quá trình xây dựng nông thôn mới 10
1.2. Nội dung và nguyên tắc xây dựng nông thôn mới ....................................... 11
1.2.1. Nội dung .................................................................................................... 11
1.2.2. Nguyên tắc................................................................................................. 12
1.3. Nội dung, chức năng, nguyên tắc quản lý nhà nƣớc trong quá trình xây dựng
nông thôn mới ..................................................................................................... 13
1.3.1. Nội dung .................................................................................................... 13
1.3.2. Chức năng ................................................................................................. 13
1.3.3. Nguyên tắc................................................................................................. 13
1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nƣớc trong quá trình xây dựng nông thôn mới16
1.4.1. Kinh nghiệm của huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định ................................... 16
1.4.2. Kinh nghiệm của huyện Đan Phƣợng, Thành phố Hà Nội ....................... 18
1.4.3. Kinh nghiệm của huyện Phƣớc Long, Tỉnh Bạc Liêu .............................. 22
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC TRONG
QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN
PHÚC THỌ ......................................................................................................... 27
2.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế-xã hội của huyện Phúc Thọ, Thành
phố Hà Nội .......................................................................................................... 27
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ..................................................................................... 27
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội .......................................................................... 28
2.2. Thực trạng công tác quản lý nhà nƣớc trong quá trình xây dựng nông thôn
mới ....................................................................................................................... 37
2.2.1. Công tác tổ chức bộ máy quản lý nhà nƣớc về xây dựng nông thôn mới37
2.2.2. Công tác khảo sát, đánh giá thực trạng nông thôn (đánh giá theo 19 tiêu
chí xây dựng nông thôn mới) .............................................................................. 37
2.2.3. Công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch ............................................ 38
2.2.4. Công tác triển khai và tổ chức thực hiện ( bao gồm cả công tác tuyên
truyền, tập huấn, hƣớng dẫn) .............................................................................. 39
2.2.5. Công tác quản lý và sử dụng các nguồn lực ............................................. 41
2.2.6. Công tác quản lý về phát triển kinh tế ...................................................... 46
2.2.7. Công tác quản lý về phát triển hạ tầng kinh tế-xã hội .............................. 52
2.2.8. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát....................................................... 55
2.3. Đánh giá chung ............................................................................................ 56
2.3.1. Những thành tựu và nguyên nhân ............................................................. 56
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ................................................................ 59
2.3.3. Những vấn đề đặt ra .................................................................................. 63
CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ
NƢỚC TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TRÊN ĐỊA
BÀN HUYỆN PHÚC THỌ ................................................................................ 67
3.1. Thuận lợi và khó khăn của công tác quản lý nhà nƣớc trong quá trình xây
dựng nông thôn mới tại huyện Phúc Thọ ............................................................ 67
3.1.1. Thuận lợi ................................................................................................... 67
3.1.2. Khó khăn ................................................................................................... 67
3.2. Phƣơng hƣớng xây dựng nông thôn mới của huyện Phúc Thọ ................... 68
3.3. Các giải pháp tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc trong xây dựng nông
thôn mới trên địa bàn huyện Phúc Thọ ............................................................... 69
3.3.1. Giải pháp về chỉ đạo, điều hành ................................................................ 69
3.3.2. Giải pháp về tuyên truyền, tập huấn, hƣớng dẫn ...................................... 70
3.3.3. Giải pháp về quy hoạch và thực hiện quy hoạch ...................................... 71
3.3.4. Giải pháp về tập trung xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội ............... 71
3.3.5. Giải pháp về phát triển kinh tế .................................................................. 72
3.3.6. Giải pháp về nâng cao trình độ cán bộ quản lý và chất lƣợng lao động72
3.3.7. Giải pháp về quản lý, sử dụng và huy động vốn ....................................... 73
3.3.8. Giải pháp về đôn đốc, kiểm tra, giám sát, đánh giá tình hình thực hiện xây
dựng nông thôn mới ............................................................................................ 74
3.4. Một số kiến nghị và đề xuất ......................................................................... 75
3.4.1.Về quan điểm và phƣơng pháp quản lý ..................................................... 75
3.4.2.Tập trung quy hoạch sản xuất và hỗ trợ phát triển sản xuất ...................... 76
3.4.3. Đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý, giám sát, điều hành và đào tạo nghề cho
lao động nông thôn .............................................................................................. 77
3.4.4. Về tiến độ triển khai .................................................................................. 79
3.4.5.Về cơ chế chính sách .................................................................................. 79
3.3.6. Nâng cao chất lƣợng nội dung các hoạt động .......................................... 80
3.4.7. Xác định ngƣời dân là chủ thể trong xây dựng nông thôn mới ................ 81
3.4.8. Tiếp tục gắn vai trò của hội, các tổ chức đoàn thể trong xây dựng nông
thôn mới .............................................................................................................. 81
3.4.9. Điều chỉnh một số tiêu chí cho phù hợp với thực tế ................................. 82
KẾT LUẬN ......................................................................................................... 84
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 86
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
Ký hiệu
Nguyên nghĩa
1
ANTT
2
BCĐ
Ban chỉ đạo
3
BCH
Ban chấp hành
4
HĐND
5
HTX
6
MTTG
Mục tiêu quốc gia
7
MTTQ
Mặt trận tổ quốc
8
NTM
Nông thôn mới
9
NQ
10
THCS
Trung học cơ sở
11
TTCN
Tiểu thủ công nghiệp
12
TW
13
UBND
An ninh trật tự
Hội đồng nhân dân
Hợp tác xã
Nghị quyết
Trung ƣơng
Uỷ ban nhân dân
i
DANH MỤC BẢNG BIỂU
STT
Bảng
Nội dung
1
Bảng 2.1
Tăng trƣởng kinh tế chia theo khu vực giai
đoạn 2011-2013
29
2
Bảng 2.2
Cơ cấu kinh tế giai đoạn 2011-2013
30
3
Bảng 2.3
Thực trạng dân số, diện tích của các xã tham
gia xây dựng NTM
31
4
Bảng 2.4
Dân số và lao động huyện Phúc Thọ (số liệu
năm 2009)
32
5
Bảng 2.5
Hiện trạng giao thông và nhu cầu
33
6
Bảng 2.6
Hiện trạng trƣờng học và nhu cầu
34
7
Bảng 2.7
Hiện trạng cơ sở vật chất văn hoá và nhu cầu
36
8
Bảng 2.8
Khái toán vốn cho phát triển và tổ chức sản
xuất
43
9
Bảng 2.9
Thu nhập bình quân giai đoạn 2011-2013
52
ii
Trang
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Xây dựng nông thôn mới là một chủ trƣơng lớn của Đảng và Nhà nƣớc ta.
Điều này đã đƣợc cụ thể hoá thông qua việc Chính phủ ban hành Chƣơng trình
mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới với quan điểm chỉ đạo: “Nông
nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí chiến lược trong sự nghiệp công nghiệp
hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ tổ quốc, là cơ sở và lực lượng quan trọng
trong phát triển kinh tế - xã hội bền vững, gìn giữ ổn định chính trị, đảm bảo an
ninh quốc phòng, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc và bảo vệ môi
trường sinh thái của đất nước. Nông dân là chủ thể của quá trình phát triển; xây
dựng nông thôn mới là căn bản, phát triển toàn diện, hiện đại hóa nông nghiệp
là khâu then chốt”.
Cùng với cả nƣớc, trong thời gian qua, việc triển khai thực hiện Chƣơng
trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phúc Thọ,
Thành phố Hà Nội đã diễn ra một cách sâu rộng và đạt đƣợc những kết quả bƣớc
đầu. Tuy nhiên, trên thực tế, việc triển khai xây dựng nông thôn mới của huyện
đang gặp nhiều khó khăn, thách thức nhƣ tiến độ thực hiện đề án của các xã còn
chậm, đến nay trên địa bàn huyện chƣa có xã nào đạt chuẩn về nông thôn mới; công
tác tuyên truyền về xây dựng nông thôn mới chƣa đƣợc làm thƣờng xuyên, sâu
rộng, nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân chƣa đầy đủ, chƣa
xác định rõ vai trò nhân dân là chủ thể trong xây dựng nông thôn mới; tiến độ triển
khai các nội dung ở một số xã còn chậm, chƣa thực sự sôi động và liên tục; việc
phát triển sản xuất, thu hút đầu tƣ của các doanh nghiệp, chuyển dịch cơ cấu lao
động trên địa bàn huyện còn khó khăn; nhu cầu về vốn rất lớn song khả năng của
địa phƣơng và nguồn đóng góp của nhân dân còn hạn chế.
1
Đi kèm theo đó là công tác quản lý nhà nƣớc đã bộc lộ nhiều khó khăn hạn
chế. Đối với các cơ quan quản lý nhà nƣớc thì đây là công việc hoàn toàn mới,
đòi hỏi mức độ quản lý, tầm nhìn quản lý, phƣơng pháp quản lý và cách thức
triển khai thực hiện không giống nhƣ những công việc vẫn thƣờng làm. Điều này
dẫn tới có những lúng túng, khó khăn nhất định trong việc điều hành, tổ chức
thực hiện trong Bộ máy quản lý chƣơng trình từ huyện xuống các xã, các thôn,
cụm dân cƣ.
Mặt khác, việc triển khai nghiên cứu để đánh giá thực trạng công tác quản
lý nhà nƣớc trong quá trình xây dựng nông thôn mới tại huyện Phúc Thọ, Thành
phố Hà Nội và đề xuất những giải pháp thực hiện là một trong những việc làm
quan trọng. Song, cho đến nay vẫn chƣa có nghiên cứu nào về vấn đề này.
Xuất phát từ thực tế và tình hình trên, học viên nhận thấy sự cần thiết phải
nghiên cứu đề tài: “Tăng cường quản lý Nhà nước trong quá trình xây dựng
nông thôn mới trên địa bàn Huyện Phúc Thọ, Thành phố Hà Nội”.
2. Tình hình nghiên cứu:
Trong nhƣ̃ng năm gầ n đây , thực tế đã có rất nhiều công trình nghiên cứu,
bài viết về nông nghiệp, nông thôn cũng nhƣ xây dựng nông thôn mới. Tiêu biểu
là một số công trình cơ bản sau:
“Nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam - Hôm nay và mai sau” của
tác giả Đặng Kim Sơn (Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, 2008), đã nêu bật thực
trạng các vấn đề về nông nghiệp, nông dân, nông thôn hiện nay, những thành tựu
cũng nhƣ những khó khăn vƣớng mắc trong quá trình xây dựng và phát triển,
trong đó các vấn đề về kinh tế-xã hội nông thôn nhƣ thu nhập và khả năng tích
lũy, điều kiện sống của các hộ nông dân; các tổ chức xã hội, quan hệ cộng đồng,
môi trƣờng làng xã;quan hệ giữa nông thôn với đô thị và công nghiệp đã đƣợc
tác giả nghiên cứu và làm rõ.
2
Đề tài “Một số vấn đề về nông thôn Việt Nam trong điều kiện mới” do
Viện Chính sách và Chiến lƣợc Phát triển nông nghiệp, nông thôn chủ trì, TS.
Đặng Kim Sơn làm chủ nhiệm. Đề tài đã tập trung vào các vấn đề: Tổng quan về
các chính sách phát triển nông thôn Việt Nam trong điều kiện mới; phân tích một
số vấn đề nổi bật trong phát triển nông thôn nƣớc ta nhƣ: tập trung ruộng đất, lao
động và di chuyển lao động nông thôn, các vấn đề về tổ chức sản xuất và kinh
doanh ở nông thôn... Trên cơ sở đó đề xuất phƣơng hƣớng và các giải pháp hoàn
thiện chính sách và chiến lƣợc phát triển nông thôn Việt Nam đến năm 2020.
“Kỷ yếu hội thảo: Xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam-những vấn đề lý
luận và thực tiễn”, Trƣờng Đại học Nông nghiệp Hà Nội, Hà Nội, 2012, trong
đó gồm nhiều bài tham luận về xây dựng nông thôn mới nói chung và ở một số
địa phƣơng nói riêng.
“Kỷ yếu tổng kết chương trình xây dựng thí điểm mô hình nông thôn mới
(2009-2011), Ban Chỉ đạo chƣơng trình xây dựng nông thôn mới, Hà Nội, tháng
01/2012, trong đó gồm các báo cáo, các bài viết tổng kết, đánh giá việc triển khai
thực hiện chƣơng trình xây dựng nông thôn mới tại 11 xã thí điểm thuộc Chƣơng
trình chỉ đạo của Ban Bí thƣ.
Ngoài ra, còn có một số bài viết, bài tham luận Hội thảo nhƣ: Bài viết của
tác giả Nguyễn Sinh Cúc về “Chương trình xây dựng nông thôn mới, sau hai
năm thí điểm” đăng trên Báo Hà Nội mới, ngày 26/01/2012. Bài của tác giả
Nguyễn Quang Dũng: “Nghiên cứu hỗ trợ xây dựng mô hình phát triển nông
thôn dựa vào cộng đồng để làm cơ sở khoa học cho việc đề xuất chính sách phát
triển nông thôn mới trong điều kiện của Việt Nam” (Viện Quy hoạch và thiết kế
nông nghiệp, Hà Nội, 2010). Bài của tác giả Nguyễn Tuấn Anh, “Nghiên cứu
ứng dụng phương pháp đánh giá nông thôn có sự tham gia của cộng đồng để xây
dựng phương pháp và tiêu chí giám sát, đánh giá kết quả thực hiện xây dựng mô
3
hình nông thôn mới” (Hội Thuỷ lợi Việt Nam, Hà Nội, 2011). Bài của tác giả Đỗ
Kim Chung, Kim Thị Dung: “Chương trình nông thôn mới ở Việt Nam – Một số
vấn đề đặt ra và kiến nghị”, Tạp chí Phát triển kinh tế, số 262, tháng 8/2012. Hồ
Xuân Hùng- Về Chƣơng trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, Tạp
chí Cộng sản, số 832, tháng 2/2012.
Bên cạnh đó, còn có nhiều bài trên các báo điện tử viết về vấn đề này với
nhiều nội dung khác nhau, nhƣ:
- Ngọc Lê (2011), Những kinh nghiệm quý để làm nông thôn mới; Báo
điện tử danviet.vn ngày 13/11/2011.
- Ths. Huỳnh Ngọc Điền, Ths. Lã Sơn Ka (2011), Kết quả bước đầu trong
xây dựng nông thôn mới tại xã điểm Tân Lập, huyện Đồng Phú, tỉnh Bình
Phước.
- Vũ Thành (2011), Xuân Trường gắn phát triển kinh tế với xây dựng nông
thôn mới; http://www.nhandan.com.vn/kinhte/tin-tuc ngày 03/10/2011.
- Ths. Phạm Huy Thông (2011), Sự cần thiết phải điều chỉnh một số tiêu
chí về xây dựng nông thôn mới ở nước ta hiện nay.
- Phạm Xuân Liêm (2011), Phong trào đổi mới nông thôn của Hàn Quốc;
- Ths. Ngô Văn Toại (2011), Kinh nghiệm thành công của Hàn Quốc về
phát triển nông thôn.
- Phạm Anh, Văn Lợi (2011), Xây dựng nông thôn mới: Bài học và kinh
nghiệm từ Trung Quốc;http://nongthonmoi.gov.vn ngày 08/12/2011.
- Quốc Trị (2013), Những bất cập trong quy hoạch xây dựng nông thôn
mới; http://www.nhandan.com.vn/xahoi/tin-tuc ngày 15/6/2013.
Tuy nhiên, cho đến nay hầu nhƣ chƣa có công trình nào nghiên cứu một
cách đầy đủ, toàn diện và hệ thống về xây dựng nông thôn mới và công tác quản
lý nhà nƣớc trong xây dựng nông thôn mới ở huyện Phúc Thọ, Thành phố Hà
4
Nội. Chính vì vậy, luận văn sẽ kế thừa các kết quả nghiên cứu trên, lấy đó làm
cơ sở lý thuyết và thực tiễn để nghiên cứu, tìm hiểu quá trình xây dựng nông
thôn mới, từ đó đƣa ra các giải pháp tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc trong
xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội.
Xuất phát từ tình hình nghiên cứu nhƣ trên, học viên đƣa ra các câu hỏi
nghiên cứu nhƣ sau:
- Thực trạng công tác quản lý trong quá trình xây dựng nông thôn mới ở
huyện Phúc Thọ? Nguyên nhân nào dẫn đến xây dựng nông thôn mới trên địa
bàn huyện Phúc Thọ, Thành phố Hà Nội vẫn còn chậm tiến độ?
- Giải pháp cơ bản nhằm tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc trong quá
trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phúc Thọ, Thành phố Hà Nội
là gì?
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:
- Mục đích nghiên cứu : Làm rõ thực trạng và đánh giá kết quả công tác
quản lý nhà nƣớc trong quá trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện
Phúc Thọ, Thành phố Hà Nội.
- Nhiệm vụ nghiên cứu : Tập trung nghiên cứu, phân tích và đánh giá thực
trạng công tác quản lý nhà nƣớc trong quá trình xây dựng nông thôn mới trên địa
bàn huyện Phúc Thọ tính đến thời điểm hiện tại, những kết quả đã đạt đƣợc cũng
nhƣ khó khăn, vƣớng mắc, những tồn tại, hạn chế để từ đó đƣa ra đƣợc các giải
pháp, hƣớng đi nhằm tăng cƣờng hơn nữa công tác quản lý nhà nƣớc trong quá
trình xây dựng nông thôn mới, sớm đƣa huyện Phúc Thọ, Thành phố Hà Nội về
đích trong công cuộc xây dựng nông thôn mới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:
- Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn: Công tác quản lý nhà nƣớc trong quá
trình xây dựng nông thôn mới tại huyện Phúc Thọ, Thành phố Hà Nội.
5
- Phạm vi nghiên cứu :
+ Phạm vi về không gian : Nghiên cứu công tác quản lý nhà nƣớc trong
quá trình xây dựng nông thôn mới tại huyện Phúc Thọ, Thành phố Hà Nội.
+ Phạm vi về thời gian : Từ khi triển khai xây dựng nông thôn (2009) đến
nay.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu:
- Phƣơng pháp thu thập số liệu: là phƣơng pháp dùng để thu thập số liệu,
tài liệu nhằm phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài.
- Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp: đƣợc dùng để phân tích các vấn đề
lý luận và thực tiễn của đề tài trên cơ sở thông tin thu thập đƣợc từ sách, báo, tài
liệu, các công trình khoa học đã đƣợc công bố, từ khảo sát thực tiễn của địa bàn
nghiên cứu.
- Phƣơng pháp phỏng vấn và chuyên gia: phƣơng pháp này đƣợc sử dụng
nhằm tham khảo ý kiến của các cán bộ quản lý, những ngƣời tổ chức thực hiện
chƣơng trình xây dựng nông thôn mới tại huyện và một số cán bộ chủ chốt của
các xã để nắm bắt thông tin thực tế, làm cơ sở cho việc phân tích thực trạng, tìm
hiểu nguyên nhân của thực trạng đó.
- Phƣơng pháp tiế p câ ̣n dƣ̣a vào cô ̣ng đồ ng : Tiế p câ ̣n nhƣ̃ng ngƣời dân điạ
phƣơng, là những ngƣời trực tiếp tham gia thƣ̣c hiê ̣n xây dựng nông thôn mới
nhằm thu thập những ý kiến khách quan về kết quả và hạn chế, thuận lợi và khó
khăn, những vấn đề vƣớng mắc trong quá trình thực hiện xây dựng nông thôn
mới .
- Nguồn số liệu thực tế sử dụng trong đề tài luận văn đƣợc cung cấp từ
Ban thƣờng trực xây dựng nông thôn mới của huyện và UBND các xã, thị trấn
trên địa bàn huyện Phúc Thọ.
6
6. Những đóng góp của luận văn
Trên cơ sở kế thừa và phát triển các công trình nghiên cứu trƣớc đây, lấy
đó làm cơ sở lý thuyết và thực tiễn về phát triển nông thôn và xây dựng nông
thôn mới, gắn với việc đánh giá thực tế công tác quản lý nhà nƣớc trong quá
trình xây dựng nông thôn mới tại các phòng, ban chuyên môn và UBND các xã,
thị trấn trên địa bàn huyện Phúc Thọ, luận văn đã đƣa ra những giải pháp, đề
xuất để góp phần vào việc tăng cƣờng hiệu quả quản lý, nâng cao chất lƣợng và
tính bền vững khi thực hiện xây dựng nông thôn mới tại huyện Phúc Thọ.
7. Kết cấu của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
đƣợc kết cấu gồm 03 chƣơng :
- Chƣơng 1: Một số vấn đề chung về quản lý nhà nƣớc trong quá trình xây
dựng nông thôn mới.
- Chƣơng 2: Thực trạng công tác quản lý nhà nƣớc trong quá trình xây
dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phúc Thọ.
- Chƣơng 3: Giải pháp tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc trong quá
trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Phúc Thọ.
7
CHƢƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
1.1. Các khái niệm cơ bản.
1.1.1. Khái niệm về nông thôn
“Nông thôn” là một khái niệm thông dụng, nhƣng có nội hàm rộng và có
thể khác nhau ở các quốc gia. Theo Tổ chức Nông lƣơng Liên hiệp quốc (FAO),
một trong những phƣơng pháp chính để định nghĩa nông thôn là phƣơng pháp sử
dụng định nghĩa địa chính trị, theo đó, thành thị đƣợc xác định gồm các trung
tâm của tỉnh, huyện, và các vùng còn lại đƣợc định nghĩa là nông thôn. Tuy
nhiên, cũng có một số quốc gia sử dụng cách tính mức độ sẵn có của các loại
hình dịch vụ để xác định vùng thành thị, phần còn lại là nông thôn.
Theo từ điển bách khoa toàn thƣ thế giới thì “Nông thôn là khu vực mà ở
đó tập trung dân cƣ sống chủ yếu bằng sản xuất nông nghiệp”.
Ở Việt Nam, theo quy định về hành chính và thống kê, thì nông thôn là
những địa bàn thuộc xã (những địa bàn thuộc phƣờng hoặc thị trấn đƣợc quy
định là khu vực thành thị). Cho đến nay, nông thôn ở nƣớc ta đƣợc hiểu là nơi
sinh sống và làm việc của một cộng đồng bao gồm chủ yếu là nông dân, là vùng
sản xuất nông nghiệp là chính. Nông thôn có cơ cấu hạ tầng, trình độ tiếp cận thị
trƣờng, trình độ sản xuất hàng hoá thấp hơn so với thành thị.
Hiện nay, khái niệm nông thôn đã đƣợc nêu rõ tại Thông tƣ số 54 ngày
21/8/2009 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn là: “Nông thôn là phần
lãnh thổ không thuộc nội thành, nội thị các thành phố, thị xã, thị trấn, đƣợc quản
lý bởi cấp hành chính cơ sở là UBND xã”.
8
1.1.2. Khái niệm về nông thôn mới
Trong Nghị quyết số 26-NQ/TW đƣa ra mục tiêu: “Xây dựng nông thôn
mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức
tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch
vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân
tộc; dân trí đƣợc nâng cao, môi trƣờng sinh thái đƣợc bảo vệ; hệ thống chính trị
ở nông thôn dƣới sự lãnh đạo của Đảng đƣợc tăng cƣờng”.
Nhƣ vậy, nông thôn mới trƣớc tiên nó phải là nông thôn, không phải là thị
tứ, thị trấn, thị xã, thành phố và khác với nông thôn truyền thống hiện nay, có thể
khái quát gọn theo các nội dung cơ bản sau:
Thứ nhất, đó là làng xã văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại; đảm bảo
không gian nông thôn phải mang đặc trƣng nông thôn với khuôn viên, cảch quan
của làng xã, của hộ gia đình nông thôn.
Thứ hai, sản xuất phải phát triển bền vững theo hƣớng kinh tế hàng hoá;
thu nhập đảm bảo, công ăn việc làm ổn định, không có hộ nghèo đói.
Thứ ba, đời sống về vật chất và tinh thần của dân nông thôn ngày càng
đƣợc nâng cao.
Thứ tƣ, bảo vệ và phát triển tài nguyên thiên nhiên; bảo vệ và phát triển
môi trƣờng, bảo tồn và khai thác cảnh quan tự nhiên, duy trì cân bằng sinh thái.
Thứ năm, bản sắc văn hoá dân tộc đƣợc giữ gìn và phát triển, trong đó,
bảo tồn và phát triển các di sản văn hoá truyền thống của các dân tộc, các địa
phƣơng.
Thứ sáu, xã hội nông thôn an ninh tốt, quản lý dân chủ.
1.1.3. Khái niệm về xây dựng nông thôn mới
Việc xây dựng nông thôn mới nhằm phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế
của quê hƣơng, đất nƣớc trong giai đoạn mới. Sau 25 năm thực hiện đƣờng lối
9
đổi mới dƣới sự lãnh đạo của Đảng, nông nghiệp, nông dân, nông thôn nƣớc ta
đã đạt nhiều thành tựu to lớn. Tuy nhiên, nhiều thành tựu đạt đƣợc chƣa tƣơng
xứng với tiềm năng và lợi thế: Nông nghiệp phát triển còn kém bền vững, sức
cạnh tranh thấp, chuyển giao khoa học - công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực
còn hạn chế. Nông nghiệp, nông thôn phát triển thiếu quy hoạch, kết cấu hạ tầng
nhƣ giao thông, thuỷ lợi, trƣờng học, trạm y tế, cấp nƣớc… còn yếu kém, môi
trƣờng ngày càng ô nhiễm. Đời sống vật chất, tinh thần của ngƣời nông dân còn
thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao, chênh lệch giào nghèo giữa nông thôn và thành thị còn
lớn, phát sinh nhiều vấn đề xã hội bức xúc. Không thể có một nƣớc công nghiệp
nếu nông nghiệp và nông thôn còn lạc hậu và đời sống nhân dân còn thấp.
Vì vậy, “xây dựng nông thôn mới là một trong những nhiệm vụ quan
trọng hàng đầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá quê hương, đất
nước; đồng thời, góp phần cải thiện, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho
người dân sinh sống ở địa bàn nông thôn”.
Nông thôn mới = Nông dân mới + Nền nông nghiệp mới
Nếu chỉ chú trọng vào xây dựng ngƣời nông dân mới hoặc nền nông
nghiệp mới là cần nhƣng chƣa đủ. Đó chỉ là một phần của việc xây dựng nông
thôn mới. Xây dựng nông thôn mới có phạm vi rộng và bao quát đầy đủ cả nông
nghiệp và nông dân mới.
1.1.4. Khái niệm về quản lý nhà nước trong quá trình xây dựng nông
thôn mới
Quản lý nhà nƣớc theo nghĩa rộng là toàn bộ mọi hoạt động của nhà nƣớc
nói chung, mọi hoạt động mang tính chất nhà nƣớc, nhằm thực hiện các nhiệm
vụ, chức năng của nhà nƣớc. Còn theo nghĩa hẹp thì đó là hoạt động quản lý do
các cơ quan hành chính nhà nƣớc thực hiện, hay còn gọi là hoạt động chấp hành
và điều hành nhà nƣớc.
10
Quản lý nhà nƣớc trong quá trình xây dựng nông thôn mới là hoạt động tổ
chức, điều hành của cơ quan nhà nƣớc từ Trung ƣơng đến địa phƣơng nhằm thực
hiện mục tiêu xây dựng nông thôn mới; là tập hợp tất cả các hoạt động của các
cơ quan nhà nƣớc tác đô ̣ng vào khu vƣ̣c nông nghiê ̣p , nông thôn, nông dân nhằ m
hƣớng đế n sƣ̣ phát triể n bề n vƣ̃ng của nề n kinh tế và đảm bảo cho cuô ̣c số ng của
ngƣời dân ngày càng tốt đẹp hơn.
Công tác quản lý nhà nƣớc trong quá trình xây dựng nông thôn mới phải
xác định là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội; cấp ủy đảng, chính
quyền đóng vai trò chỉ đạo, điều hành quá trình xây dựng quy hoạch, đề án, kế
hoạch và tổ chức thực hiện. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị, xã hội vận
động mọi tầng lớp nhân dân phát huy vai trò chủ thể trong xây dựng nông thôn
mới cùng tham gia chung sức thực hiện từ khâu lập đề án, quy hoạch, kiểm tra,
giám sát đến triển khai, tham gia và hƣởng thụ.
Để thực hiện đƣợc mục tiêu trên, đòi hỏi phải kiên trì, trong thời gian dài
với sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị, phát huy cao độ vai trò của
ngƣời dân và các cấp chính quyền đìa phƣơng, nhất là cấp cơ sở (xã, thôn). Hệ
thống chính trị ở cơ sở phải thƣờng xuyên đƣợc củng cố, hiệu quả hoạt động
ngày càng đƣợc nâng lên; thực hiện tốt qui chế dân chủ cơ sở, sức mạnh tổng
hợp của quần chúng ngày càng phát huy; an ninh chính trị và trật tự xã hội đƣợc
giữ vững ổn định.
1.2. Nội dung và nguyên tắc xây dựng nông thôn mới
1.2.1. Nội dung
Xây dựng nông thôn mới là nhằm tạo ra những giá trị mới của nông thôn
Việt Nam, một nông thôn hiện đại hàm chứa những giá trị kinh tế mới, có văn
hoá nông thôn văn minh, hiện đại nhƣng vẫn giữ gìn, bảo tồn đƣợc bản sắc văn
11
- Xem thêm -
.PDF 
97 
361 
71 
