Tài liệu Luận văn quản lý vốn ngân sách nhà nước trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh hà giang

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- TRẦN TRUNG TUYẾN QUẢN LÝ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRONG LĨNH VỰC HẠ TẦNG GIAO THÔNG TẠI TỈNH HÀ GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội – 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- TRẦN TRUNG TUYẾN QUẢN LÝ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRONG LĨNH VỰC HẠ TẦNG GIAO THÔNG TẠI TỈNH HÀ GIANG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. MAI THỊ THANH XUÂN Hà Nội – 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS Mai Thị Thanh Xuân. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nội dung và lời cam đoan này. Hà Nội, ngày 25 tháng 05 năm 2015 Tác giả luận văn Trần Trung Tuyến LỜI CẢM ƠN Sau 2 năm học tập tại Trƣờng Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, đến nay tôi đã hoàn thành bản luận văn thạc sỹ của mình. Để có đƣợc kết quả đó, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể, trong và ngoài trƣờng. Trƣớc hết, tôi xin đƣợc gửi lới cám ơn sâu sắc nhất đến PGS, TS Mai Thị Thanh Xuân, ngƣời đã khuyến khích tôi theo đuổi đề tài này và tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi xin trân trọng cám ơn các Thầy giáo, Cô giáo, các Phòng Ban chức năng của Trƣờng Đại học Kinh tế, đặc biệt là các Thầy, Cô giáo trong Khoa Kinh tế chính trị đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để tôi đƣợc học tập và thực hiện tốt bản luận văn này. Tôi cũng xin đƣợc gửi lời cám ơn tới UBND tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tƣ, Sở Giao thông vận tải, Cục Thống kê Hà Giang đã giúp đỡ tôi trong quá trình khai thác, thu thập tài liệu cho việc hoàn thành bản luận văn này. Luận văn này cũng không thể hoàn thành nếu không có sự động viên, giúp đỡ của ngƣời thân và bạn bè. Tôi xin đƣợc bày tỏ sự biết ơn về sự giúp đỡ đó. Mặc dù đã cố gắng nhiều, song do trình độ có hạn nên luận văn không tránh khỏi những thiếu khuyết. Tôi mong nhận đƣợc sự góp ý, chỉ bảo của Thầy, Cô và các bạn. Một lần nữa, Tôi xin trân trọng cám ơn! TÓM TẮT LUẬN VĂN Tên luận văn: Quản lý vốn ngân sách Nhà nước trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang Số trang: 106 Thực hiện tại: Khoa Kinh tế chính trị, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội Thời gian bảo vệ: 2015 Bằng cấp: Thạc sỹ Cao học viên: Trần Trung Tuyến Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS Mai Thị Thanh Xuân Kết cấu và Nội dung chính của luận văn: Không kể phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn gồm 4 chƣơng: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn về quản lý vốn ngân sách Nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông Nội dung chƣơng này, luận văn tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề, rút ra những điểm thành công của các công trình đã công bố mà luân văn có thể kế thừa, phát triển; đồng thời chỉ ra những điều còn hạn chế, những điều chƣa đƣợc bàn đến nhiều mà luận văn cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung để hình thành nên khung khổ lý thuyết về quản lý vốn NSNN trong lĩnh vực hạ tầng giao thông. Chương 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Trong chƣơng 2, luận văn trình bày các phƣơng pháp nghiên cứu, bao gồm cả phƣơng pháp luận và phƣơng pháp cụ thể. Luận văn cũng chỉ rõ các phƣơng pháp đó đƣợc sử dụng nhƣ thế nào trong quá trình thực hiện luận văn này. Chương 3: Thực trạng quản lý vốn ngân sách Nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang giai đoạn 2006 - 2013 Dựa vào phƣơng pháp luận ở chƣơng 2 và cơ sở lý luận, thực tiễn ở chƣơng 1, luận văn tiến hành phân tích thực trạng quản lý vốn Ngân sách Nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang giai đoạn 2006 2013, từ đó đánh giá những thành tựu, hạn chế trong hoạt động này tại tỉnh và chỉ ra nguyên nhân cơ bản dẫn đến những hạn chế đó. Chương 4: Định hƣớng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý vốn ngân sách Nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang đến năm 2020 Xuất phát từ những hạn chế trong hoạt động quản lý vốn ngân sách Nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang trong giai đoạn 2006 - 2013, vận dụng kinh nghiệm thành công của các địa phƣơng Vĩnh Phúc, Hƣng Yên và Lâm Đồng, luận văn đề xuất định hƣớng và hệ thống giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý vốn Ngân sách Nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang đến năm 2020. Các giải pháp cụ thể là: (i) Hoàn thiện công tác hoạch định các dự án đầu tƣ theo hƣớng sát hợp hơn với yêu cầu thực tế; (ii) Lựa chọn nhà thầu có trình độ thi công và quản lý thi công tốt; (iii) Tăng cƣờng giám sát đối với các nhà thầu và hoạt động đấu thầu; (iv) Nâng cao trách nhiệm của các tố chức, cá nhân thực hiện giám sát thi công; (v) Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác quản lý vốn NSNN trong lĩnh vực hạ tầng giao thông; (vi) Nâng cao vai trò của các cơ quan chức năng trong quản lý nhà nƣớc về đầu tƣ từ NSNN./. MỤC LỤC Danh mục từ viết tắt ................................................................................................... i Danh mục bảng và biểu đồ ......................................................................................... ii MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN ....5 VỀ QUẢN LÝ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRONG LĨNH VỰC HẠ TẦNG GIAO THÔNG ............................................................................................................5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn .......................5 1.1.1. Nội dung chủ yếu của một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ..............................................................................................................5 1.1.2. Một số vấn đề cần được luận văn tiếp tục bổ sung, làm rõ......................8 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý vốn ngân sách nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông ............................................................................................................................9 1.2.1. Khái luận về hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông ...................................9 1.2.2. Quản lý vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước trong lĩnh vực hạ tầng giao thông .................................................................................................................16 1.3. Kinh nghiệm quản lý vốn ngân sách nhà nƣớc ở một số địa phƣơng và bài học rút ra cho tỉnh Hà Giang .....................................................................................38 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý vốn NSNN của một số địa phương .......................38 1.3.2. Một số bài học rút ra cho tỉnh Hà Giang ...............................................45 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..........................................................47 2.1. Phƣơng pháp luận ...........................................................................................47 2.2. Các phƣơng pháp cụ thể .................................................................................47 2.2.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu ...........................................................47 2.2.2. Phương pháp xử lý dữ liệu và số liệu .....................................................48 2.2.3. Phương pháp thống kê mô tả và so sánh ................................................49 2.2.4. Phương pháp phân tích – tổng hợp ........................................................50 2.3. Địa điểm thực hiện nghiên cứu ......................................................................50 2.4. Thời gian thực hiện nghiên cứu ......................................................................51 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRONG LĨNH VỰC HẠ TẦNG GIAO THÔNG TẠI TỈNH HÀ GIANG GIAI ĐOẠN 2006 - 2013.........................................................................................................................52 3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội tỉnh Hà Giang ảnh hƣởng đến phát triển hạ tầng giao thông và quản lý vốn đầu tƣ phát triển hạ tầng giao thông .......................52 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ..................................................................................52 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội........................................................................52 3.2. Thực trạng quản lý vốn đầu tƣ từ ngân sách nhà nƣớc cho phát triển hạ tầng giao thông từ năm 2006 đến nay ...............................................................................54 3.2.1. Lập quy hoạch đầu tư .............................................................................54 3.2.2. Phân bổ vốn đầu tư................................................................................62 3.2.3. Lập, thẩm định và phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành ..................68 3.2.4. Hoạt động giám sát đầu tư .....................................................................70 3.2.5. Một số kết quả chủ yếu về phát triển hệ thống giao thông đường bộ ....70 3.3. Đánh giá chung về hoạt động quản lý vốn đầu tƣ phát triển hạ tầng giao thông từ NSNN tại tỉnh Hà Giang .............................................................................77 3.3.1. Những thành tựu cơ bản .........................................................................77 3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ........................................................................81 Chƣơng 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRONG LĨNH VỰC HẠ TẦNG GIAO THÔNG TẠI TỈNH HÀ GIANG ĐẾN NĂM 2020 .................................................89 4.1. Định hƣớng phát triển và nhu cầu vốn đầu tƣ phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đƣờng bộ của tỉnh Hà Giang đến năm 2020....................................89 4.1.1. Định hướng phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông .................89 4.1.2. Nhu cầu vốn đầu tư phát triển hạ tầng giao thông ở tỉnh Hà Giang đến năm 2020 ..........................................................................................................90 4.2. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tƣ phát triển HTGT từ ngân sách nhà nƣớc ở tỉnh Hà Giang ........................................................................91 4.2.1. Hoàn thiện công tác hoạch định các dự án đầu tư theo hướng sát hợp hơn với yêu cầu thực tế .....................................................................................91 4.2.2. Lựa chọn nhà thầu có trình độ thi công và quản lý thi công tốt ............93 4.2.3. Tăng cường giám sát đối với các nhà thầu và hoạt động đấu thầu .......95 4.2.4. Nâng cao trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân thực hiện giám sát thi công ..................................................................................................................96 4.2.5. Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác quản lý vốn NSNN trong lĩnh vực hạ tầng giao thông ..................................................97 4.2.6. Nâng cao vai trò của các cơ quan chức năng trong quản lý nhà nước về đầu tư từ NSNN ..............................................................................................100 KẾT LUẬN .............................................................................................................103 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................105 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa 1 ANQP An ninh quốc phòng 2 BTXM Bê tông xi măng 3 BTN Bê tông nhựa 4 ĐTXD Đầu tƣ xây dựng 5 ĐTXDCB Đầu tƣ xây dựng cơ bản 6 ĐHQG Đại học quốc gia 7 ĐTQL, ĐT Đầu tƣ quốc lộ, đƣờng tỉnh 8 GT Giao thông 9 GTVT Giao thông vận tải 10 GTNT Giao thông nông thôn 11 HĐND Hội đồng nhân dân 12 KCHTGT Kết cấu hạ tầng giao thông 13 KT-XH Kinh tế xã hội 14 KCHT Kết cấu hạ tầng 15 KBNN Kho bạc nhà nƣớc 16 NSTW Ngân sách Trung Ƣơng 17 NSNN Ngân sách nhà nƣớc 18 NSĐP Ngân sách địa phƣơng 19 QLNN Quản lý nhà nƣớc 20 TW Trung Ƣơng 21 TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam 22 UBND Ủy ban nhân dân 23 VHXH Văn hóa xã hội 24 XDCB Xây dựng cơ bản 25 WB Ngân hàng thế giới i DANH MỤC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ Bảng TT Bảng 1 Bảng 3.1. 2 Bảng 3.2. Nội dung Vốn ngân sách đầu tƣ phát triển HTGT đƣờng bộ 2006 – 2013 Cơ cấu nguồn vốn đầu tƣ phát triển hạ tầng giao thông Tổng hợp thanh quyết toán vốn đầu tƣ giai đoạn 3 Bảng 3.3. 4 Bảng 3.4. Tổng hợp hiện trạng đƣờng bộ tỉnh Hà Giang 5 Bảng 3.5. 6 Bảng 4.1. 2010 – 2013 Tình hình thực hiện bảo trì đƣờng giai đoạn 2006 – 2013 Tổng hợp nhu cầu vốn đầu tƣ giai đoạn 2011 – 2020 Trang 63 64 66 72 75 91 Biểu đồ TT Biểu đồ 1 Biểu đồ 3.1 2 Biểu đồ 3.2 Nội dung Hiện trạng giao thông đƣờng bộ tỉnh Hà Giang Giai đoạn 2006 - 2013 Hiện trạng chất lƣợng KCHTGT đƣờng bộ tỉnh Hà Giang Giai đoạn 2006 - 2013 ii Trang 71 71 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Giao thông đƣợc coi là hạ tầng của hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội (KT-XH) của một đất nƣớc. Vì vậy, đầu tƣ phát triển kết cấu hạ tầng giao thông có ý nghĩa quyết định đến sự phát triển của hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội, theo đó là sự phát triển của cả nền kinh tế. Tuy nhiên, do Việt Nam là một nƣớc nghèo, thiếu vốn nên việc đầu tƣ phát triển kết cấu hạ tầng nói chung, kết cấu hạ tầng giao thông nói riêng còn rất hạn chế. Lâu nay, nguồn vốn đầu tƣ cho phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng ở Việt Nam chủ yếu đƣợc lấy từ Ngân sách Nhà nƣớc (NSNN), vì vậy nên việc đáp ứng nhu cầu đầu tƣ phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội nói chung, hạ tầng giao thông nói riêng là rất khó. Trong điều kiện đó, hoạt động quản lý nguồn vốn này sao cho có hiệu quả là việc làm hết sức cần thiết, không chỉ ở tầm quốc gia, mà cả ở tầm địa phƣơng. Hà Giang là một tỉnh miền núi nằm ở cực bắc của Đất nƣớc, có địa hình phức tạp và hiểm trở, mạng lƣới sông suối dày đặc, độ dốc lớn làm cho địa hình bị chia cắt. Là một tỉnh nông nghiệp, đại đa số dân cƣ sinh sống dựa vào sản xuất nông nghiệp, do đó kinh tế xã hội còn trong tình trạng kém phát triển, cơ sở hạ tầng còn quá nhiều thiếu thốn, lạc hậu. Hệ thống kết cấu hạ tầng, đặc biệt là hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông còn phát triển chậm, thiếu đồng bộ, chất lƣợng thấp. Trong thời gian qua, đƣợc sự quan tâm đầu tƣ của Đảng và Nhà nƣớc, dƣới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, Hội đồng Nhân dân (HĐND) tỉnh, Ủy ban Nhân dân (UBND) tỉnh Hà Giang cùng với sự nỗ lực phấn đấu của các cấp, các ngành, công tác đầu tƣ xây dựng phát triển hạ tầng giao thông đã đạt đƣợc những kết quả đáng kể, trong đó có sự đóng góp quan trọng của nguồn vốn đầu tƣ từ NSNN. 1 Có thể nói, công tác quản lý vốn NSNN của tỉnh trong những năm qua đã có nhiều tiến bộ, nhờ đó nhiều dự án công trình đã phát huy hiệu quả, tạo điều kiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn. Tuy vậy, công tác quản lý vốn NSNN của tỉnh nói chung, quản lý vốn NSNN đầu tƣ cho phát triển hạ tầng giao thông nói riêng vẫn còn nhiều hạn chế. Các hạn chế tồn tại trong khâu lập quy hoạch, lập dự án, thực hiện dự án đến giám sát thi công, nghiệm thu đến thanh, quyết toán vốn đầu tƣ đã dẫn đến tình trạng xây dựng dàn trải, nợ đọng xây dựng cơ bản (XDCB) lớn. Vì vậy, hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ XDCB từ NSNN trên địa bàn tỉnh Hà Giang còn thấp, tình trạng thất thoát, lãng phí vốn còn khá phổ biến. Điều đó đang đặt ra yêu cầu cho các cấp, các ngành, cấp ủy Đảng, chính quyền địa phƣơng từ tỉnh đến huyện phải tăng cƣờng hoàn thiện công tác quản lý vốn ngân sách nhà nƣớc trong lĩnh vực giao thông trên địa bàn sao cho quá trình triển khai tổ chức thực hiện đạt hiệu quả, sử dụng hợp lý và phát huy đƣợc vai trò trong việc đẩy mạnh nền KT-XH, ổn định chính trị, giữ vững an ninh quốc phòng tại địa phƣơng. Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đó, tôi lựa chọn vấn đề “Quản lý vốn ngân sách nhà nước trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang” làm đối tƣợng nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ của mình. 2. Câu hỏi nghiên cứu Câu hỏi nghiên cứu của đề tài luận văn là: Hoạt động quản lý vốn ngân sách nhà nước đầu tư phát triển hạ tầng giao thông ở tỉnh Hà Giang hiện nay ra sao? Trong thời gian tới, Tỉnh cần có những giải pháp gì để hoàn thiện công tác quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn này? 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của đề tài luận văn là trên cơ sở phân tích thực trạng quản lý vốn đầu tƣ từ NSNN trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh 2 Hà Giang giai đoạn 2006 – 2013, luận văn chỉ ra những hạn chế, khó khăn trong vấn đề này, từ đó đề xuất định hƣớng và giải pháp hoàn thiện hoạt động quản lý để nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn NSNN đầu tƣ phát triển hạ tầng giao thông trên địa bàn đến năm 2020 và những năm tiếp theo. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt đƣợc mục tiêu trên, luận văn phải thực hiện các nhiệm vụ chủ yếu sau: - Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn, chỉ ra những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu để bổ sung, phát triển. - Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nguồn vốn NSNN trong lĩnh vực hạ tầng giao thông. - Phân tích, đánh giá thực trạng đầu tƣ và quản lý vốn đầu tƣ của ngân sách nhà nƣớc cho phát triển kết cấu hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang giai đoạn 2006 – 2013. - Đề xuất quan điểm và các giải pháp cơ bản hoàn thiện hoạt động quản lý nguồn vốn ngân sách nhà nƣớc đầu tƣ phát triển kết cấu hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang đến năm 2020. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu của luận văn Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là hoạt động quản lý nhà nƣớc đối với nguồn vốn đầu tƣ phát triển từ ngân sách nhà nƣớc, chủ yếu là trong lĩnh vực kết cấu hạ tầng giao thông. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Do đặc thù của tỉnh Hà Giang là không có giao thông đƣờng biển, đƣờng sắt và đƣờng hàng không, rất ít hệ thống đƣờng thủy (sông) nên luận văn chỉ giới hạn nội dung nghiên cứu là quản lý nguồn 3 vốn ngân sách nhà nƣớc đầu tƣ vào hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đƣờng bộ. - Phạm vi không gian: Nghiên cứu hoạt động quản lý vốn đầu tƣ phát triển từ ngân sách nhà nƣớc cho kết cấu hạ tầng giao thông đƣờng bộ trên địa bàn tỉnh Hà Giang. - Phạm vi thời gian: từ năm 2006 đến 2013. 5. Đóng góp của luận văn - Đúc rút một số bài học kinh nghiệm của các địa phƣơng trong quản lý vốn ngân sách nhà nƣớc cho đầu tƣ phát triển hạ tầng giao thông đƣờng bộ mà tỉnh Hà Giang có thể áp dụng. - Làm rõ những hạn chế chủ yếu trong quản lý nguồn vốn đầu tƣ phát triển từ ngân sách nhà nƣớc cho hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà giang từ năm 2006 đến 2013 và chỉ ra nguyên nhân của những hạn chế đó. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ từ ngân sách nhà nƣớc cho phát triển hạ tầng giao thông trên địa bàn đến năm 2020. 6. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu (Phần giới thiệu), kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn đƣợc kết cấu gồm 4 chƣơng: Chương 1. Tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý luận, thực tiễn về quản lý vốn ngân sách nhà nước trong lĩnh vực hạ tầng giao thông. Chương 2. Phương pháp nghiên cứu. Chương 3. Thực trạng quản lý vốn ngân sách nhà nước trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang giai đoạn 2006 - 2013. Chương 4. Định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý vốn ngân sách nhà nước trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang đến năm 2020. 4 Chƣơng 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TRONG LĨNH VỰC HẠ TẦNG GIAO THÔNG 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn 1.1.1. Nội dung chủ yếu của một số công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Quản lý nguồn vốn đầu tƣ từ NSNN là hoạt động quan trọng, có tác động lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội của Quốc gia cũng nhƣ của mỗi địa phƣơng. Vì vậy, xung quanh vấn đề này đã có khá nhiều công trình nghiên cứu, trong đó những công trình có liên quan trực tiếp đến đề tài luận văn có thể kể đến là: * Nhóm những bài nghiên cứu về hiệu quả quản lý nguồn vốn đầu tƣ phát triển từ NSNN nói chung: - “Nâng cao hiệu quả đầu tư sử dụng nguồn vốn Nhà Nước” của Bùi Quang Vinh, đăng trên Tạp chí Cộng sản điện tử, địa chỉ http://www.tapchicongsan.org.vn, năm 2013. Bài viết đã đặt ra cách tiếp cận toàn diện và bao quát để xem xét, đánh giá về hiệu quả kinh tế - xã hội của đầu tƣ sử dụng nguồn vốn nhà nƣớc. Nêu ra các vấn đề nhƣ tình hình sử dụng nguồn vốn nhà nƣớc, hiệu quả đầu tƣ nguồn vốn nhà nƣớc, định hƣớng giải pháp nâng cao hiệu quả đầu tƣ sử dụng vốn nhà nƣớc, để thực hiện tái cấu trúc đầu tƣ, với trọng tâm là tái cấu trúc đầu tƣ sử dụng nguồn vốn nhà nƣớc, một trong những nhiệm vụ then chốt là cần nâng cao hiệu quả đầu tƣ sử dụng nguồn vốn nhà nƣớc bằng những biện pháp đồng bộ. - “Thất thoát lãng phí vốn nhà nước trong đầu tư xây dựng công trình ở Việt Nam”của tác giả Bùi Ngọc Sơn, Luận văn thạc sĩ kinh tế, Trƣờng Đại 5 học Kinh tế - Đại học quốc gia Hà Nội, năm 2006. Luận văn đã lý giải những căn nguyên tồn tại và đặc trƣng vốn có về vấn nạn thất thoát, lãng phí vốn trong đầu tƣ xây dựng công trình đã tồn tại nhiều năm ở Việt Nam. Đề xuất một số giải pháp nhằm hạn chế thất thoát, lãng phí vốn trong đầu tƣ xây dựng công trình. Đề tài bổ sung về mặt lý luận về sự tăng cƣờng vận dụng các thể chế chính sách của Nhà nƣớc, góp phần hạn chế những thất thoát, lãng phí không đáng cótrong đầu tƣ xây dựng ở nƣớc ta. - “Nâng cao hiệu quả đầu tư phát triển từ nguồn vốn ngân sách nhà nước ở Việt Nam” của tác giả Bùi Mạnh Cƣờng, Luận án tiến sĩ Kinh tế chính trị, tại Trƣờng Đại học kinh tế, ĐHQGHN, thực hiện năm 2012. Luận án đã làm rõ những vấn đề về cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của đầu tƣ phát triển từ nguồn vốn ngân sách Nhà nƣớc; Xây dựng hệ thống chỉ tiêu và phƣơng pháp đánh giá hiệu quả đầu tƣ phát triển từ nguồn vốn ngân sách Nhà nƣớc. Sử dụng hệ thống chỉ tiêu và phƣơng pháp đánh giá hiệu quả đầu tƣ phát triển từ nguồn vốn ngân sách Nhà nƣớc để đánh giá hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội ở Việt Nam giai đoạn 2005-2010. Đề xuất định hƣớng, hệ thống giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động đầu tƣ phát triển từ nguồn vốn ngân sách Nhà nƣớc ở Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc đến năm 2020. - "Quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn vốn NSNN của Thành Phố Hà Nội" của tác giả Lê Toàn Thắng, Luận văn thạc sĩ Kinh tế chính trị - Trung tâm đào tạo bồi dƣỡng giảng viên lý luận chính trị, ĐHQGHN, năm 2012. Luận văn đã hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nƣớc của Thành phố Hà Nội. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nƣớc của Thành phố Hà Nội. Đề xuất phƣơng hƣớng, giải pháp quản lý vốn đầu tƣ xây dựng cơ bản từ ngân sách Nhà nƣớc của Thành phố Hà Nội. 6 * Nhóm những bài nghiên cứu về hệ thống kết cấu hạ tầng và quản lý vốn đầu tƣ từ NSNN cho phát triển kết cấu hạ tầng và hạ tầng giao thông: - “Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước cho đầu tư kết cấu hạ tầng” của Nguyễn Thanh Bình, đăng trên Tạp chí Tài chính điện tử, truy cập từ địa chỉ: http://www.tapchitaichinh.gov.vn, năm 2013. Bài viết nêu ra việc sử dụng nguồn vốn nhà nƣớc vào đầu tƣ kết cấu hạ tầng đã đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra sự tăng trƣởng kinh tế trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, vấn đề là ở chỗ hiệu quả sử dụng vốn thấp, không những lãng phí các nguồn lực lớn của đất nƣớc, mà còn gây mất cân đối vĩ mô nghiêm trọng, lạm phát cao kéo dài. Nêu ra các vấn đề nhƣ hiệu quả đầu tƣ nguồn vốn nhà nƣớc, những mặt hạn chế, tình hình sử dụng nguồn vốn nhà nƣớc, giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. - “Những giải pháp chủ yếu sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức trong các công trình giao thông Việt Nam”, của tác giả Nguyễn Quang Vinh, Luận văn thạc sỹ, tại Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2012. Tác giả đã làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về ODA, sử dụng ODA trong các công trình giao thông, đánh giá tình hình sử dụng ODA và đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm sử dụng hiệu quả ODA trong phát triển công trình giao thông ỏ Việt Nam thời gian tới. - “Giao thông vận tải Việt Nam: tình hình hiện tại – so sánh với các nước và định hướng đến năm 2020” của tác giả Đào Đình Bình, đăng trên Tạp chí Giao thông vận tải, số 9 năm 2005. Trong bài viết này, tác giả đã nêu chủ trƣơng của Đảng về công nghiệp hóa, hiện đại hóa Đất nƣớc đối với ngành giao thông vận tải, đánh giá những thành tựu phát triển giao thông vận tải của Việt Nam so sánh với các nƣớc công nghiệp, trên cơ sở đó xây dựng một số tiêu chí của ngành GTVT Việt Nam tiếp cận với tiêu chuẩn của các nƣớc công nghiệp. 7 - “Phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Thị Thơ, Luận văn thạc sỹ Kinh tế chính trị, Trƣờng Đại học kinh tế - ĐHQG Hà Nội, năm 2008. Luận văn đã làm rõ những vấn đề về cơ sở lý luận và những kinh nghiệm quốc tế về phát triển hệ thống KCHTGT, nêu ra những thực trạng KCHTGT ở Việt Nam và những vấn đề cần đặt ra đối với sự phát triển KCHTGT đƣờng bộ trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đề xuất những quan điểm, định hƣớng và hệ thống giải pháp nâng cao chất lƣợng KCHTGT của đất nƣớc đến năm 2020. Ngoài ra, còn nhiều công trình khác nghiên cứu về lĩnh vực Quản lý vốn ngân sách nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông cũng nhƣ các lĩnh vực liên quan khác. Tuy nhiên, chƣa có công trình nghiên cứu hay bài viết nào nghiên cứu về Quản lý vốn ngân sách nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang, đề tài này không trùng tên và nội dung với những công trình nghiên cứu khoa học và các bài viết đã công bố. 1.1.2. Một số vấn đề cần được luận văn tiếp tục bổ sung, làm rõ Các công trình nghiên cứu nêu trên là những tƣ liệu quý để tác giả kế thừa trong việc nghiên cứu đề tài. Ở tỉnh Hà Giang, đã có một số công trình chủ yếu là các đề án, quy hoạch nghiên cứu liên quan đến quản lý vốn ngân sách nhà nƣớc, nhƣ trong Quy hoạch phát triển Giao thông vận tải tỉnh Hà Giang, từng ngành cũng có quy hoạch riêng của mình về từng lĩnh vực: điện, nƣớc, giao thông, thuỷ lợi… Tuy nhiên, chƣa có công trình nào nghiên cứu có hệ thống về quản lý vốn Ngân sách Nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông của tỉnh Hà Giang. Trong luận văn của mình, tôi sẽ trình bày lại một cách hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn Ngân sách Nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông tại tỉnh Hà Giang. Trên cơ sở số liệu thu thập đƣợc từ các báo 8 cáo, các tài liệu nghiên cứu trƣớc đó. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý vốn Ngân sách Nhà nƣớc của tỉnh Hà Giang. Đề xuất phƣơng hƣớng, giải pháp quản lý vốn Ngân sách Nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông của tỉnh Hà Giang. Hơn nữa, các công trình trên chủ yếu mới tiếp cận đối tƣợng nghiên cứu hoặc là trên khía cạnh kỹ thuật, hoặc là trên khía cạnh kinh tế chính trị. Đề tài này sẽ tiến hành nghiên cứu đối tƣợng với cách tiếp cận của khoa học quản lý. 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý vốn ngân sách nhà nƣớc trong lĩnh vực hạ tầng giao thông 1.2.1. Khái luận về hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông 1.2.1.1. Khái niệm và các bộ phận hợp thành của hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông a) Khái niệm Kết cấu hạ tầng giao thông là một bộ phận quan trọng của cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, bao gồm cơ sở hạ tầng đƣờng bộ, đƣờng thủy, đƣờng sắt, đƣờng hàng không phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân và dịch vụ lƣu thông, vận chuyển hàng hóa cho các thành phần kinh tế nhằm phát triển sản xuất và phục vụ giao lƣu kinh tế chính trị, văn hóa xã hội của cả tỉnh, từ trung tâm tỉnh, thành phố cho đến các huyện, phƣờng, xã, thôn bản. Hệ thống này nhằm đảm bảo cho các phƣơng tiện giao thông qua lại. Hệ thống giao thông bao gồm: kết cấu hạ tầng giao thông, phƣơng tiện vận tải và ngƣời sử dụng. Nhƣ vậy, kết cấu hạ tầng giao thông chỉ là một bộ phận của hệ thống giao thông. Giao thông không chỉ là sự di chuyển của ngƣời dân và hàng hóa của họ, mà còn là các phƣơng tiện để cung cấp đầu vào sản xuất và các dịch vụ hỗ trợ cho khu vực của các thành phần kinh tế quốc doanh và tƣ nhân. Đối tƣợng hƣởng trực tiếp của hệ thống giao thông 9